”CONSTRUCTION OF DOUBLE CIRCUIT 110KV ...žЕЕС...OHTL S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4 will close the connection 110kV S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4. With the construction of this

MACEDONIAN TRANSMISSION SYSTEM OPERATOR

REPUBLIC OF MACEDONIA

ELECTRIC POWER DEVELOPMENT PROJECT

ENVIRONMENTAL MANAGEMENT PLAN FORMAT

FOR

”CONSTRUCTION OF DOUBLE CIRCUIT 110KV OVERHEAD TRANSMISSION LINE FROM S/S BITOLA 3 TO S/S BITOLA 4”

September, 2010

ENVIRONMENTAL MANAGEMENT PLAN FORMAT CONSTRUCTION OF DOUBLE CIRCUIT 110KV OVERHEAD TRANSMISSION LINE FROM S/S BITOLA 3 TO S/S BITOLA 4

Project Description The double circuit transmission line S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4 is planned with estimated length of

12 km, from which 400 meters that are located in the urban area will be realized as 110 kV underground cable connection.

The one of the systems from the new 2x110 KV OHTL will connect directly S/S Bitola 3 and S/S Bitola 4. The second system will be directly linked to the S/S Bitola 4 near the S/S Bitola 3 and will be directly linked to the second system of 2 x 110 kV transmission line S/S Bitola 2 –S/S Bitola 3 whether the direct connection of S/S Bitola 4 – S/S Bitola 2 will be established. The terminal in S/S Bitola 4, because passes through the urban area, the 400 meters of it will be cable connection of 440 kV to the two of the 110 kV OHTL fields which are with the buildup portals. S/S Bitola 3 have unequipped OHTL Field for the connection of the second system No.164 a from the double circuit OHTL S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4. This no.164 a system after the connection of the new 2x110 kV OHTL S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4 will close the connection 110kV S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4.

With the construction of this OHTL the ring will be formed in the transmission network in the south west part of the state and with which the security of the power will be improved as well the voltage conditions in the Bitola region will be improved.


EIA Study

Resume without the technical details Introduction This study about the evaluation of the influence on the environment represents a document about the support for the process of planning and carrying out of the project for building of the double circuit transmission line 2x110kV S/S Bitola3 - S/S Bitola4, which is a result of the development plans of MEPSO. The building of the transmission line is financed through “Project for development of the network for transmission of electricity” (ECSEE APL 3) with the credit given from the World Bank. The study is prepared by the consultant company EUROPARTNER GROUP and it is according to the demands of the Macedonian regulative for EIA and the directions given in the report for the determination of the size and the content of EIA delivered by the Ministry of environment and spatial planning, the EU Directives, the international contracts, and the demands of the international financial institutions, like the World Bank at the point of giving the credit to the investor. The administration for environment at the Ministry of environment and spatial planning affirmed the need for a procedure for evaluation of the influence of the project on the environment, but also was defined the size of the study for the evaluation of the influence of the project on the environment in order to attribute to the detailed accenting of the following questions:

a) Visual aspects, b) Biological diversity, c) Cumulative influences and d) The socio-economic aspects.

The aim of the study is to identify, predict, estimate and alleviate the negative biophysical, social, health and other effects of the project for the building of the double circuit transmission line 2 x 110 kV S/S Bitola 3 - S/S Bitola 4 on the different elements of the environment for the investor before reaching the final decision for the realization of the project. The aims of the project and possible alternatives The biggest town in south west Macedonia, Bitola, is getting electrical energy through 110kV transmission network and 4 transformer stations (S/S Bitola 1, S/S Bitola 2, S/S Bitola 3 and S/S Bitola 4), from which the first three are located in eastern part of the town, the industrial part, whereas the fourth is located in the western part dominated by blocks of flats. Currently S/S Bitola 3 is connected through a double circuit transmission line with S/S Bitola 2 where one of the systems is used with 10 kV. This kind of connection doesn’t provide continual electrical energy for the users from S/S Bitola 3. S/S Bitola 4 is connected with S/S Bitola 1 and S/S Resen and this is a way to provide continual flow of electricity even if the connection with S/S Bitola 1 is cut. In this case the delivery should be done through the transmission line (from Resen) which even in normal conditions is overburdened and the delivery is done through a very long line which makes the losses even greater.


With the suggested transmission line a ring will be created around Bitola through which all four 110kV transformer stations will be connected. In this way a continual delivery will be made possible for the users of S/S Bitola 3 and S/S Bitola 4 through the shortest possible lines with the smallest losses and even if, for some reason, one of the transmission lines is shut off the users won’t notice that. The ring will also improve the confidentiality for delivering of energy of the users of the other two transformer stations. In 2005 preliminary analysis were done for the possible line of the transmission line, and with their help 2 possible directions for the construction of the transmission line are analyzed:

1. Line S/S Bitola 4 - Lavci - to the slope Titovo Brdo - by the stadium - between a town’s settlement and the Brewery/ factory for refrigerators - S/S Bitola 3 and

2. S/S Bitola 4 - Lavci - peak elevation 717 - between Bukovo and the settlement Bukovski lovadi - around the settlement Bukovski livadi - Kravari in a direction between the peripheral industrial objects on the side of Bitola and Kravari - a turn toward the connecting point on the OHTL 2 x 110 kV S/S Bitola 2 - S/S Bitola 3.

The investor (MEPSO) chose the second line as more practicable in reality. According to all the given criteria, this line presents an optimal solution. The line that had been previously defined, during the construction was adjusted to the field conditions, the blocks of flats were avoided. The first 400m at the exit of S/S Bitola 4 are done with underground cables along the current dike of the river Stara, and as it continuous care was taken not to cross settlements. Near the line there are neither cultural inheritances nor archaeological excavations. In the hilly part the line goes through land from category IV or even higher with short plants, and the pylons for angular tightening are located near the current roads. The need of accessible roads is minimal. In the part from the village Kravari to the final point, at the distance of about 35m, with no intersections, the already existing 150kV transmission line is followed. Description and characteristics of the project The double circuit transmission line S/S Bitola 3 - S/S Bitola 4 is planned with an estimated length of 12 km, of which the 400 m located in the urban zone will be realized as a 110 kV underground cable connection. The starting point of the planned 2 x 110 kV OHTL S/S Bitola 3 - Bitola 4 is S/S Bitola 4, located in a populated area. At the very exit of the S/S Bitola 4 the corridor of the planned 2 x 110 kV OHTL turns south passing through the General Urban Plan of the Municipality of Bitola with an underground cable. The corridor passes by the canal so called river Stara, near the primary school Kliment Ohridski and comes to the periphery of the town continuing through the grassy land. Here the corridor continues southward with a line on the surface toward the village Lavci. Near this village, the corridor turns southeast passing by the monastery St. Anastasie in the direction toward the village Bukovo. From this village the corridor changes its direction on east toward the settlement Bukovski livadi. From Bukovski livadi the corridor turns toward north east crossing the highway and the rail road which doesn’t function and comes close to the village Kravari. From this point on the corridor continues through untilled land until it reaches the already existing 150 kV OHTL “S/S Bitola 1 - Greek border”. Afterwards the corridor turns north following the 150 kV OHTL to the pylon spots 19 and 20, in the industrial zone, where the shortest distance for connecting of the 2 x 110 kV TL “S/S Bitola 2 - S/S Bitola 3” can be found. The surface line with the length of about 12 km will be made with a classic surface duct with 40 pylons, the first of which is intended as a connection between the underground and surface line and


this one should be the first of this kind in Macedonia. The height of the pylons is different and depends on the configuration of the field and the intersections with the objects and it is from 12 to 28 m, with height of the top from 24 to 40m. The smallest distance between the conductors and the land is 7.5m, which is higher than the demands of the current precepts and the needs of the investor. The average distance between the pylons is about 300m. The construction of the transmission line will be done according to a made Project and according to the current precepts, norms and MKS standards. The materials used, according to the regulations set in the Project, will match the standards and the recommended quality and for each attestations will be given. During the building of the transmission line supervision will be provided by the investor and occasionally by the draughtsman. The working age of the transmission line is estimated to more than 50 years. During its active working period the transmission line doesn’t need special engagement except maintenance. When it no longer functions, the process of disassembling of the equipment is the opposite of the assembling process, so the conductors are removed first together with the equipment, then the pylons are dismantled, and in the end the foundations are removed and there is cleansing of the field. Description of the environment Clime. The line of the project goes through the Pelagonija region, i.e. the valley of Bitola. From ecological point of view, with its climate characteristics this region has negative worm climate specifications - very low temperatures during winter and pretty high temperatures during summer. Because of the specific orthographic characteristics there is very small amount of rain in Bitola and it is not equally distributed. The average annual rainfall is 598 mm; it’s never greater than 800 mm with 119 rainy days during the year. The dry periods are also expressed, but they last very shortly 10 - 15 days; the longest dry period was 60 days. It begins snowing in October and it ends in April. The average number of misty days is 25 per year. They are in the period from September until May. Sometimes the mist stays for days. In Bitola the northern wind prevails with average annual frequency of 189‰, and with average annual speed of 2.2 m/sec and maximal speed to 15 m/sec. Geological characteristics. The field along the transmission line from S/S Bitola 3 to S/S Bitola 4 and the surrounding area consist of rocky masses with different geological age, genesis and different geotechnical characteristics. From tectonic point of view, greater part of the area belongs to the massive geotectonic unit - West Macedonian zone. The location of the line from geomorphologic point of view is characterized by steep slopes, which are a result of the tectonic and erosion processes, and in the hilly areas noticeable is the presence of ravines where there is contact between the different elements, i.e. the contact between the diluvium and the glacial-fluvial sediments as well as the granite. Seismic-tectonic characteristics. The Pelister fault registered along the northern edge has regional character, it begins from the Prespa basin, then through Kažani to the village Trnovo to the west, to east, and then it continuous toward south east and along the eastern edge of Baba mountain to the Macedonian - Greek border. The most eminent structure in this area is the Pelister holocene consisting of quartzite, quartz slates, granite, granodiorites, green slates, gabbros and diabase. It has an asymmetric form with more expressed east wing. According to the permanent map of the seismic areas with 1:500 000 ratio this area belongs to the zone with I = VII° MCS intensity.


Hydrography and quality of the surface water. At the wanted location for the underground cable and the OHTL on the surface there are several water currents on the rivers Stara, Smilevska, Kindirka and Siva Voda which together with the other rivers from the municipality of Bitola belong to the river basin of the river Crna. The rest of the ravines in this area are dry or with very small temporal water flow. The transmission line on the surface intersects with the rivers Smilevska and Kindirka near the village Bukovo and with the river Siva Voda near the sugar plant. The line of the planned OHTL intersects with the main supply cannel and with a part of the network of pipes. Quality of the air. The municipality of Bitola and the location of the transmission line belong to the Pelagonia statistic region. Data shows that 75% of the complete emission of SO2 from the industrial capacities on Macedonian soil and 54% of the emissions of NOx are in the Pelagonija region as a result of the working of REK Bitola and the other business subjects in the area. Additionally, the emissions from mobile sources, the garbage dumps, the burning of waste in the open are contributing for the quality of the air in the project area. Noise. The most frequent causers of noise are all the kinds of means of transport, the equipment and the machines used at the industrial capacities and the agro machines. The place for measuring is next to S/S Bitola 4 where the digging for the underground cable will be made, and the surface cable goes through the area which is out of the network of measuring stations. The transmission line goes through an area with II degree of noise protection because it is a settled area and an area with IV degree of noise protection out of the settlement, areas where actions in the area and transport activities are allowed. Electromagnetic radiation. During the distribution of electric energy in the conductors there is alternating current with the frequency of 50 Hz. There is appearance of electric and magnetic field. The intensity of the electric field depends on the voltage no matter whether there is electricity in the conductors or not. The intensity of the electric field is measured in (V/m). The intensity of the magnetic field depends on the intensity of the electricity in the conductors and it is measured in (S/m) or (T). In the cable ducts because of the presence of earth, the electric field is rapidly lost, and the intensity of the electromagnetic field depends on the construction of the cable and the arrangement of the conductors. Because of the safety air distances with the surface ducts and because the fact that the intensity of the electromagnetic radiation depends on the distance, the change and the arrangement of the electromagnetic field there is a significant difference from the cable ducts. Biological diversity. The location begins with S/S Bitola 4, it starches for 12km from which the first 400m go through the town of Bitola. Most significant about this is that that part of the line is an underground cable, which significantly alleviates the negative influence of the object on the existing flora and fauna, which are currently in the stadium of degradation because of the influence of an anthropogenic factor. Furthermore, the transmission line continues as a surface object and its influence dramatically changes because it is no longer in the urban zone of Bitola where the biodiversity is very poor, and it covers a completely different field. From here till the joining with S/S Bitola 3 the conditions of the flora and fauna are very similar along the whole line. The location planned for the building of the transmission line, according to the qualification of the ecosystems by the Study of the condition of the biological diversity in the Republic of Macedonia, is classified as a combination of hilly pastures, scattered forest ecosystem known as an oak region,


weedy communities, communities of trampled spots, bushy communities, communities of industrial, forage and wheat, as well as permanent plantations in the lowlands of the transmission line. Based on the field monitoring and the research as well as the usage of the relevant documentation a conclusion has been reached that this region has rich fauna. Because of the character of the influence of this object the birds are of great importance and they will be the most threatened group when it comes to the work on the transmission line. On the location no mammals were noticed. There is a possibility for the presence of a wolf (Canus Lupus) seen by local people in the past, at the wider area of the location. Very significant about this project is that near the area suggested for the building of the 2x110kV double circuit transmission line S/S Bitola 3 - S/S Bitola 4 the municipality of Bitola has no evidence of natural inheritance. Near the corridor is the national park Pelister, but it is important to mention that the line of the planned corridor is in the opposite direction of the park so the influence of the object on the biodiversity of the national park is insignificant or not present at all. Socio-economic characteristics. In 2004 with the new territorial division of Macedonia the municipality of Bitola legally includes the town of Bitola and 65 villages. According to the census from 2002 the number of people in the municipality is 95 385, 75 550 of which are in the town and 20 835 are in the villages. The rate of fertility in the municipality in 2008 is 1.48 and it doesn’t contribute for the regeneration of the population. This situation is a result of the great migrations abroad in the last four decades which caused the alleviation of the reproduction of the population in the municipality. According to the analysis of the economic movement in the nonfinancial sector for the 2003-2006 periods, this region holds positive results when compared to the total amount of this sector, but the rise is insignificant as a result of the decline of the production in the unreformed small and the big companies. The economy in Bitola is characterized by the domination of the sector of the processing industry. Given the current number of this kind of capacities, this industry has a significant role in Macedonian economy. For the future economic development very important is the building of the industrial zone Žabeni (near the village Kravari). The opening of this zone is expected to attract new investments, and by that to increase the number of newly opened posts. Natural and cultural inheritance. Cultural goods are found at the analyzed location (Experts’ report): archaeological excavation site “Heraclea Lynkestis”; archaeological excavation site “Vila Suburbana”; archaeological excavation site “Gurgur Tumba”; archaeological excavation site “Tumba”, Bukovo. On the archaeological map of Macedonia stand the following excavation sites: the old Christian basilica St. Troica - Heraclea; Heraclea - Heraclea Lynkestis; settlement from the bronze perion, Tumba in the village Poeševo; the monastery Bukovo; settlement from the roman era, Kutlište; mediaeval settlement Neoljani, near the place Twelve Springs; Crkvište, mediaeval church and necropolis. Tourism. The transmission line belongs to the Pelagonija region containing eight tourist zones and 25 tourist regions. The realization of the planned 2 x 110 kV double circuit transmission line S/S Bitola 3 - S/S Bitola 4 will mean certain improvement of the conditions for development of the tourism. According to the basic long-term aims, the concept and the criteria for the development and the organization of the tourism, it is recommended that during the future organization of the economic


activities the criteria for the protection of the environment and the economic development should be respected. Potential influence on the environment Visual aspects and influences on the area. During the process of building of the transmission line there will be a short term changing of the area as a result of the activities taken on the field. Activities such as: clearing, digging of the ditches, arrival and presence of large transport vehicles, trucks, cranes and other types of mechanization needed for the transport of the pylons, the cleaning after the installation of the pylons and the creation of waste. Influence on the biodiversity. It is expected that during the building of the object, during its activation as well as during a potential danger there will be a great influence on the biodiversity. During the active phase of the object the most threatened group of organisms will be the bids who can be easily hurt if they touch the cables with their wings. Electromagnetic radiation. During the process of building greater electromagnetic influence on the environment and the population is not expected. During the building, part of the workers will be exposed to a more intensive short-term electromagnetic radiation while working on S/S Bitola 4. In addition, a more intensive short term electromagnetic radiation will appear during the process of welding, and there will be insignificant radiation during the usage of the other electric equipment. The influence on the environment can be direct (through direct contact with the conductors) or indirect (through electromagnetic radiation). The direct contact with the cable duct is only possible during the building activities in cases when the procedures for digging aren’t followed and if the cable is damaged. The direct contact with a surface duct is more likely to happen, but it happens only when people do not follow the recommended distance from the conductors or the safety measures, and from the animals most often suffer birds. When the work on the transmission line is done, same as during the building process, electromagnetic radiation will appear, but in short term, locally and they will only affect the workers who are disassembling it. After the disassembling, there will be no further electromagnetic radiation. Noise. A source of the noise are the movements of the trucks, the cranes and the other types of building mechanization and equipment, and also the handling with the building materials during the building of the transmission line. The appearance of noise during this phase is inevitable, but the good thing is that this phase lasts only for a short period and the equipment usually used is not so intensely noisy. In the phase of activation of the transmission line there are usually two types of noise - noise caused by the cables and the pylons and the noise caused by the activities during supervision and maintenance. During the working of the transmission line in specific meteorological conditions and depending on the voltage, there is an appearance of the so-called Corona effect. This effect is characterized by buzzing and crackling which create noise during fog, rain and unclear air. Influences on the existing crucial objects. The building of the transmission line will necessarily affect the existing crucial objects in the areas where the line passes and where the building is done. During the building process the transmission line will have at least one intersection


with sewerage pipes, more intersections with underground 10kV cables, intersection with road, streets, intersection with the highway Bitola-Greece, intersection with the international railroad Kremenica - Bitola, intersection with the main water canal Streževo, more intersections with surface 10kV energy ducts and with surface communication lines. During the working phase, more significant influences on the crucial objects (existing or planned for the future) are not expected only if the contractors of the transmission line are following the current precepts and the good practice. Influence on the quality of the air. Appearance of dust is expected as a fugitive emission of the smallest earth or sand particles during the building of new driveways, during leveling the field for the installation of the pylons and for the installation of the cement bases. There is a short-term appearance of dust during the digging for the 400m underground cable set in the urban part of Bitola. The different types of vehicles, equipment and building mechanization planned to be used during the building process are a mobile source for emission of polluting substances such as NOx, CO, PM10, unburnt carbon chloride, sulfur, lead, benzene and other types of aromatic carbon chlorides which contribute to the secondary creation of ozone and all of them are direct and indirect risk for the health of humans and the environment. Influence on the quality of the water. During the digging activities for the placement of the underground cable near the river Stara it can come to short term pollution of the water by earth, solid particles which will cause blurring of the water, leakage of oil or fuel from the vehicles and the used equipment or by parts of the waste created. During the active process of the transmission line no negative influences on the surface or underground waters are expected. If it comes to disassembling of the transmission line all the activities planned for the assembling will happen again and it could come to short term pollution of the surface or underground waters or erosion can appear. Generation of different types of waste. During its period of functioning the transmission line will affect the creation of small amounts of harmless waste. During the building phase waste will appear as a result of the digging, burying, cementing, the marking of the roads, the leveling of the land and other building activities, and the type of the waste is usually inert waste. During the installation of the pylons and the ropes of the transmission line creation of a new type of waste is possible. Waste from the different constituent parts of the transmission line and they also belong to the group of harmless waste. During the active phase of the transmission line, the creation of waste is not expected. Influences on the cultural inheritances. Along the planned line on the location chosen for the building of the transmission line, especially on the locations planned for the pylons and along the wires connecting the pylons there are no archaeological areas or excavations with cultural inheritance that would present a limiting factor in the process of planning and constructing of the transmission line. Safety measures. From the point of view of safety, during the building phase of the transmission line, the main risks for the safety have to do with the activities of the workers doing the building and the electro installation activities. During the building phase it is possible to come across


injured workers first of all because of careless work, but it can also come to fire because of the use of equipment and tools that emit sparks. During the process of working safety measures can be caused by people’s activities or by natural catastrophes. Cumulative effects. The transmission line does not generate direct significant emissions of air, water or soil during its working process and there is no cumulative pollution of these in the area of the project. The main cumulative effect can be identified in relation to the physical presence of the transmission line in relation to the existing crucial objects. Positive cumulative effect appears as a result of the decreased losses of energy and in the socio-economic development of the municipality of Bitola through the development of small and middle companies which will take part by offering their services during the building of the transmission line and for its supervision. Socio-economic aspects. Long-term positive influences are expected for the development of the small and middle companies because of the continual delivery of electric energy and the decreasing of the expenses because of the temporal disruptions up to that point. The potential short-term influences can be seen in the possibilities for employment of the local population and eventually in the smaller changes of the social structure of the area and the offer of services for the small and middle companies in all the phases of the project. Expropriation and use of the land. The project can have negative influence on the quality of the land for further use along the line. Measures for alleviation of the influences Concerning the identified potential influences on the environment in all phases of the project, measures have been established for their alleviation or complete elimination.


A. MITIGATION PLAN CONSTRUCTION PHASE Element of environment

Impact assessment

Measures to mitigate the impact

Cost of measure (EUR)

Authorized body / institution

Date of start / finish of the measures

Flora А (-) ‐ Effective cleaning of building route, occasional water- spraying of the plants exposed to dust;

‐ To implement all appropriate measures during building work to minimize negative impact on natural habitats of living organisms;

‐ To use existing access roads; ‐ To minimize cutting of vegetation, especially high trees; ‐ Careful choice of location for building material, storage /

management of building dump; ‐ Protect the area and cover it with vegetation; ‐ Secured distance between the wires and the soil in order to

minimize the risk of fires. ‐ Avoidance of loud sound signals from vehicles and building

machines in areas where there are habitats of specific species;

‐ Careful choice of location for building material, storage / delay of building dump i.e., choice of location that has minimal influence on natural habitats

‐ On the area of arable land, building works to be performed after yield

Insignificant (measures are of good building practice type)

Investor / contractor of building works

According to the dynamics of execution of work

Fauna A (-) ‐ Most adequate methods of building to be used in order to reduce anxiety among living organisms, especially in birds and amphibians;

‐ Scheduling of building activities in order to avoid breeding seasons of living organisms;

‐ To use existing access roads; ‐ Avoidance of loud sound signals from vehicles and building

machinery in areas where there are habitats of particular species;

‐ Careful choice of location for building material storage /





management of building dump; ‐ Monitoring bird species, their populations and migratory routes

of birds to track changes and to take appropriate measures; ‐ Apply appropriate placement of electrical stakes in order to

avoid potential mortality of birds; ‐ A solution to reduce mortality of birds in the phase of building

is to stop the building activities during the breeding season or migration which is a relatively short period;

‐ To provide a distance between the wires and the soil in order to minimize the risk of fires.

‐ The executor should not allow workers to catch animals, to destroy habitats, collect turtle eggs, birds, etc.

‐ The phase of building should not be carried out in the evening and at night, because it requires artificial light that would disturb the animals, especially those that are active at night;

‐ Temporary access road to the site must be determined in consultation with a faun specialist, in order to avoid destruction of habitats.

Visual appearance of the area

A (-) The main measure to mitigate the cumulative effect of visual distortion of the area is the use of customary practice that requires monitoring of the route of the transmission line and communication lines of the route of the roads using the rules of Holford: ‐ If possible, to avoid areas with the highest visual and

landscape value in planning the route of the lines even though it may increase the length of it

‐ Avoid placing more stakes on short distances in space with high landscape value

‐ To use direct lines with less alterations to the route and use a small number of stakes

‐ Minimize the surface of the building site to minimize impacts on area / careful planning and designing of work

‐ Carefully cleaning the building site after setting the stake ‐ Quick removal of building dump in a landfill site for inert

waste

Insignificant (measures are of good engineering practice type) in large part carried out by defining the route

Investor / Designer / contractor of building works / Authorized firm for collection of waste



Land erosion B (-) ‐ Careful planning of building works to reduce the negative effects and ensure prevention of soil pollution

‐ Reduction of the size of the site as much as possible in order to minimize land which suffers negative impact

‐ Limit the movements of vehicles and use machinery that has less pressure on land

‐ Preventing loss of vegetation along the path of the route of transmission line

‐ Prohibit the flow of building activities in conditions of heavy rain

‐ Implementation of preventive measures for landslides / stabilize the slope (retaining walls) if necessary

‐ Planting / rehabilitation of vegetation to reduce the spread of exhaust gases, particles, dust

‐ Rehabilitation of eroded channels to their natural state / re-planting of vegetation

‐ Clearing the site of the building after completion of building

Insignificant (measures are of good building practice type) 10 000 EUR



Air quality B(-) ‐ Careful determination of time of work in residential area in Bitola and the surrounding villages

‐ Limit the unnecessary traffic on building site ‐ Speed limit of vehicles especially in the settlements ‐ Spraying water on access roads and building sites during

the dry summer days in order to prevent occurrence of dust

‐ Conducting regular maintenance of vehicles and building machinery and procedures of periodic repairs to reduce the leak, emission and dispersion

‐ Use of quality (according to national standards) fuel for vehicles

‐ Use of masks for workers when they work in conditions of dust

‐ Provide health and safety measures for workers during work on a building site

‐ Provide measures to protect the transport means and equipment

10 000 EUR 5 000 EUR 5 000 EUR




Waste generation and management

А(-) ‐ It is necessary to establish a plan for waste management that will be generated at the building site

‐ The plan should include the principles of waste management (minimizing waste generation, selection of the place of creation, recycling - firms that deal with recyclable waste, reuse, etc.)

‐ The selection of waste should be made on the spot ‐ Establishing contact with authorized collectors,

transporters of different fractions of waste and its final safe disposal

‐ Generated waste should be stored at specific locations marked according to the type of waste (dangerous / not dangerous / inert) until the time of collection, transport and final disposal

‐ Waste / material which is brought to the building site should be covered to prevent spreading it on the road

‐ Building activities end after removing all the waste (waste should not be left on building site)

‐ Incineration of waste is forbidden on building site ‐ Generated waste, if possible, should again be used as

building material ‐ Building dump should be finally removed in landfill for inert

waste ‐ Overloading of vehicles with ground material is not allowed ‐ Waste that is generated during the workers’ presence and

lunch breaks on the building site, using the best practices for management, the waste should be collected, transported and deposited at the landfill Meglenci

5 000 EUR 10 000 EUR Measures of good building practices and waste management

Investor / contractor of the building works / JP Komunalec Bitola/ private companies authorized for the collection and transportation of certain waste fractions


Electromagnetic radiation

Insignificant Protective measures to be taken during execution - When using tools and machines that emit electromagnetic

radiation, the prescribed protective equipment should be used

- In order to avoid injuries due to atmospheric discharges during installation of the ropes they should be grounded to each field.

- Measures to be taken for protection from electromagnetic

The activities are part of the regular duties of the contractor The measures

Contractor of building works, Supervision

According to the dynamics of execution of work According to the


radiation in the operative phase - To respect the norms for minimum height of the

conductors under existing legislation in order to avoid the effects of electric, electromagnetic radiation and electric shock

- Crossing with the infrastructural facilities to be conducted under existing legislation and recommendations of the designer

- The grounding of stakes to be done according to the existing regulations

- To project and execute proper relay protection in the substations

- Plates with a warning of danger from high voltage should be placed and maintained on each rack

- The stakes should be projected so as to prevent the removal of their parts (antivandal projection)

- The conductors of the underground cable to be placed in a triangle structure

- To respect the minimum depths when installing the cables - To respect the minimum distances from the other cable

lines (power and telecommunication)

are legally defined and must be part of project and execution documentation and are compulsory for the execution

Designer /Contractor /Supervision

dynamics of execution of work

Cultural, historical and archeological heritage

C(-) - Prohibition of any economic activities which are not in accordance with the purposes and protection measures stipulated by the legal act of appointing natural goods or spatial plan for special purpose area;

- Highway and other infrastructure (surface and underground) to be carried out outside the premises of natural values and in case of smaller interventions, the infrastructure needs to be aesthetically blended into the natural landscape;

- To perform monitoring, permanent control and supervision of facilities with natural values and carry out professional and administrative procedures for reparation of negative phenomena;

- To establish principles for nature protection under the Law on Nature Protection (Official Gazette no. 67/04 and no. 84/07)

- If it comes to new awareness of the natural heritage that may be threatened by urbanization of this area, during

Contractor During building


preparation of the urban project or during arrangement of the space, it is necessary to provide the following measures to protect the natural heritage.

Noise and vibrations

А(-) - In the urban part of Bitola, when installing the underground cable (area with permitted emission of noise of 55 dB during the day and evening and 45 dB during the night), activities must be restricted to daytime and evening, and will not take place overnight

- Setting sound barriers, sound control equipment or fences for any kind of equipment that emits high levels of noise

- On the route of the surface line (area of permissible noise of 70 dB during the day and evening and 60 dB during the night) activities must also be limited to daytime and evening

- Building procedures to be planned properly in order to reduce the time of use of equipment that makes most intensive noise

- To use the best practices for building with special emphasis on the noise level

- Use equipment with sound buffers - To prohibit the use of equipment that creates noise above the

maximum allowed level during the weekends




Purchase of land/ compensation for private land use

А (-) ‐ A plan of expropriation needs to be developed, which shall contain the following elements:

a) identification of people who are owners of land on which the foundations will be set, the transmission line will pass and there will be building activities b) A need to carry out a campaign and raise public awareness regarding the importance and benefits of the project through public debates, educational workshops, brochures and more.

‐ The procedure of expropriation must be transparent and conducted according to the law for expropriation

‐ Monitoring and evaluation of expropriation implementation ‐

5 000 EUR Investor/ Municipality Bitola/ Cadastre

Before the start of building work


ОPERATIONAL PHASE Flora А(-) ‐ Building walls of vegetation, preferably native;

‐ Renewal of the surface layer of soil by planting certain species;

‐ Monitoring the impact of radiation on flora.

Measures are of good building practice type 2 000 EUR



Fauna А(-) ‐ Resumption of natural habitats; ‐ Monitoring of bird species and their populations,

and the corridor of migration of birds; ‐ Setting Birds Flight Diverters devices in order to

provide signaling for birds, especially bats, to protect them from possible electric shocks;

‐ To monitor the possibility bat occurrence; ‐ Monitoring the impact of radiation on fauna.

25 000 EUR Investor / Scientific educational institutions

Land erosion B(-) ‐ Conservation of vegetation cover on the area prone to erosion

‐ Limit the movements of vehicles and use machinery that puts less pressure on land

‐ Prohibit the regular checks or repairs in conditions of heavy rain

‐ Revision of the implemented preventive measures for landslides/slopes (retaining walls) if necessary

‐ Planting / rehabilitation of vegetation in order to reduce the spread of exhaust gases, particles, dust

‐ Rehabilitation of eroded channels and their restoration to natural state / re-planting of vegetation

‐ Clearing the site of intervention after completing the regular control

5 000 EUR Investor / Contractor of building work


Insignificant - Check the radiation of in the most critical areas - Regular pruning of the trees as it would not

endanger the prescribed safety distances - Regular repair of the damages caused by already

old stakes or by negligent behavior of the population

- Regular replacement of all defective parts of the

Minor Depending on the damages

Owner / independent body Owner

At the beginning and if necessary At least once a year


transmission line - Replacement of missing warning plates - Maintenance of the protection of transmission line - Because the transmission line passes through

farmland, owners and users should be informed about hazards and safety measures they should undertake during the processing of land, through leaflets, brochures etc.

- To maintain all other protection measures given in the building section

Noise В(-) ‐ Actions for regular controls to be planned properly in order to reduce the time of use of equipment that creates most intensive noise


DAMAGE Flora А(-) ‐ Resumption of natural habitats

‐ Placing the wires at prescribed distance from the soil


Investor / Contractor of building work


Fauna А(-) ‐ Resumption of natural habitats ‐ Placing the wires at prescribed distance from the

soil





А(-) ‐ It is necessary to establish a waste management plan that will be generated at building site

‐ The plan should include the principles of waste management (minimizing waste generation, selection of the place of generation, recycling - firms that deal with recyclable waste, reuse, etc.).

‐ The waste selection should be made on spot ‐ Establish contact with the authorized collectors,

transporters of different waste fractions and its final disposal

‐ Generated waste should be stored at specific locations marked according to the type of waste (dangerous / not dangerous / inert) until the time of

5 000 EUR 10 000 EUR




collection, transport and final disposal ‐ Waste / material which is taken from the building

site should be covered to prevent dispersion on the road

‐ Building activities end after removing all the waste (waste must not be left on building site)

‐ Waste incineration on building site is forbidden ‐ Generated waste, if possible, should again be used

as building material ‐ Building dump should be removed at landfill site for

inert waste ‐ It is not allowed to overload of vehicles with ground

material ‐ The communal waste that is generated on building

site during the presence of workers and lunch time, using the best practices for management, should be to be collected, transported and deposited at the landfill Meglenci or the regional landfill

Measures for good building practice and waste management


- To turn off the transmission line - After removing the possible danger (fire, repair of

stakes etc..) to start with reparation of the parts damaged during the breakdown according to project documentation and the applicable legal regulations

Depending on breakdown

Owner of transmission line

Depending on breakdown

Fires - To use extinguishing equipments that are not electrical conductors

- All dangers from fire caused by the electric line should be report to the local fire units

- If the transmission line is endangered by the fire, it should be shot down

- After extinguishing the fire near the transmission line, the necessary repairs and replacement of damaged parts should be done before it is put into operation

-

depending on the damage

Owner of transmission line / Fire squad

depending on the damage

Provide electricity for the population

- To activate electric power supply to the substations from alternative transmission line

Already built transmission


Immediately


and the economy line. The price depends on the losses in the system

TERMINATION OF WORK Noise А(-) ‐ Set sound barriers, sound control equipment or

fences for any kind of equipment that emits high levels of noise

‐ On the route of the surface line (area of permissible noise of 70 dB during the day and evening and 60 dB during the night) activities must also be limited to daytime and evening

‐ Building procedures to be planned properly in order to reduce the time of use of equipment that makes most intensive noise

‐ To use the best practices for building with special emphasis on the noise level

‐ Use equipment with sound buffers ‐ To prohibit the use of equipment that creates noise

above the maximum allowed level during the weekends




Air quality А(-) ‐ Careful determination of time of work in the residential area in Bitola and the surrounding villages

‐ Limit the unnecessary traffic of building site ‐ Speed limit of vehicles especially in the settlements ‐ Spraying water on access roads and building sites

during the dry summer days in order to prevent occurrence of dust

‐ Conducting regular maintenance of vehicles and building machinery and procedures of periodic repairs to reduce the leak, emission and dispersion

‐ Use of quality (according to national standards) fuel for vehicles

‐ Use of masks for workers when they work in conditions of dust

10 000 EUR 5 000 EUR




‐ Provide health and safety measures for workers during work on a building site

‐ Provide measures to protect the transport means and equipment

5 000 EUR

Land erosion А(-) ‐ Conservation of vegetation cover on the area prone to erosion

‐ Limit the movements of vehicles and use machinery that puts less pressure on land

‐ Prohibit the regular checks or repairs in conditions of heavy rain

‐ Revision of the implemented preventive measures for landslides / slopes (retaining walls) if necessary

‐ Planting / rehabilitation of vegetation in order to reduce the spread of exhaust gases, particles, dust

‐ Rehabilitation of eroded channels and their restoration to natural state / re-planting of vegetation

- Clearing of the site of intervention after completing the regular control




А(-) ‐ It is necessary to establish a waste management plan that will be generated at building site

‐ The plan should include the principles of waste management (minimizing waste generation, selection of the place of generation, recycling - firms that deal with recyclable waste, reuse, etc.)

‐ The waste selection should be made on spot ‐ Establish contact with the authorized collectors,

transporters of different waste fractions and its final disposal

‐ Generated waste should be stored at specific locations marked according to the type of waste (dangerous / not dangerous / inert) until the time of collection, transport and final disposal

‐ Waste / material which is taken from the building site should be covered to prevent dispersion on the road

5 000 EUR 10 000 EUR




‐ Building activities end after removing all the waste (waste must not be left on building site)

‐ Waste incineration on building site is forbidden ‐ Generated waste, if possible, should again be used

as building material ‐ Building dump should be removed at landfill site for

inert waste ‐ It is not allowed to overload the vehicles with

ground material ‐ The communal waste that is generated on building

site during the workers’ presence and during lunch time, using the best practices for management, should be collected, transported and deposited at the regional landfill site (it will be made by then)

Measures for good building practice and waste management

Providing electricity for the population and the economy

А(-) - To ensure electric power supply to the substations from alternative transmission lines

Depending on the new transmission line


Depending on the new transmission line


B. MONITORING PLAN for OHTL

Elements of the environment

Which parameter is being monitored?

Where is this parameter being monitored?

How is this parameter being monitored?

The frequency of the monitored parameter

The price for the monitoring

The institution in charge The date of the beginning/ ending of the monitoring

CONSTRUCTION PHASE Flora / / / / / / / Fauna Rest homes Along the line Visual

observation Every 5 days during construction

Good building practice

The contractor During the process of building

Visual appearance of the area

Interaction with the other elements in the area

Along the line Visual observation

Every 5 days during construction



Loss of vegetation Along the line Visual observation

During the digging of the foundations and the transmission lines



Erosion of the land

Creation of rockslides

Along the line Visual observation Taking hydro-geological measurements

During the digging of the foundations and the transmission lines When needed

500€ The contractor During the process of building

Level of noise In Bitola’s urban part and the construction site

Instruments for measuring the noise

During activities with noise producing equipment

1000€ The contractor/ the company in charge for measuring the noise

During the process of building

Noise

Noise from the vehicles and the equipment used

from the declaration of the equipment/ vehicles

Review of the documentation

Before the beginning of the field work (in the beginning )



Quality of the air The amount of dust at the construction site

On the accessible roads and in

Visual observation

When needed (usually during dry summer/

1000€ The contractor/ the company in charge for the measuring of the quality



500m radius around the foundations

Measuring of the concentration of the particles

spring) of the air

The creation and management of the waste

The quantity of waste Types of waste fractions (dangerous/ non dangerous/ communal/ inert)

On the construction site

Visually For the waste that is not known whether it is dangerous or not an institution should be consulted

There should be every day records about the type/ quantity and the way in which the final removal of the different fractions of waste is done


The contractor/ company in charge for the collecting, transport and the final removal of the waste


Electromagnetic radiations

- while using tools and machines which emit electromagnetic radiation, the recommended safety equipment should be used -in order to avoid injuries because of the lightning during installation of the ropes they should be grounded in every stretching field -the rules for minimal heights of the conductors according the current laws should be followed in order to avoid the effects of the electric, electromagnetic

At the construction site At the construction site At the construction site At the construction site

Visual control Visual control Visual control and control measuring Visual control and control

Daily Daily After the placing of the ropes between 2 stretching transmission lines During intersection with an object

Insignificant Insignificant Insignificant Insignificant

The contractor The contractor The contractor/ supervisor/ draughtsman The owner of the object/ the contractor/ supervisor/ draughtsman The contractor/ an

According to the dynamic of the work done During the placing of the conductors After the placing of the conductors


radiation and the electric shock -the intersection with objects should be done according to the current laws and the recommendations of the draughtsman -the grounding of the transmission lines should be according to the current precepts -in the transformers there should be an appropriate relay protection -every transmission line should have a warning plate for the high voltage -the transmission lines should be constructed in such a way that their dismantling will be made impossible -the conductors of the underground cable should have a triangular construction -the rules for the minimal depth of the cables should be followed -the minimal space

At the construction site At the construction site At the construction site At the construction site At the construction site

measuring Visual control and control measuring Visual control and control measuring Visual control and control measuring Visual control and control measuring Visual control and control measuring

During the making of the foundations for every transmission line individually After the placing of the relay protection Before activation Regularly during the lifting of every transmission line During digging, before the laying of the cable During digging out and laying of the cable

Insignificant According to documentation Insignificant Insignificant Insignificant Insignificant

independent body The contractor/ the owner The contactor/ supervisor/ draughtsman The contactor/ supervisor/ draughtsman The contactor/ supervisor/ draughtsman The owner of the object/ the contractor/ supervisor/ draughtsman

During the process of working After placing the foundation After the placing of the complete equipment at the steam power plant Before it starts working During the placing of the transmission lines


among the other cables (for energy supply and communication)should be respected

Historical and archeological inheritance

The presence of archeological artifacts The presence of the foundations of an object

Along the line Visual Every day during work


The contractor/ the institutions responsible for the cultural and historical inheritance


WORKING PHASE Flora / / / / / / / Fauna The number of birds By random

choice Visual observation Binoculars

Every 15 days in the first 3 years of the working phase

The operator The first 3 years of the working phase

Erosion of the land Loss of vegetation Along the line Visual observation

Through regular controls of the transmission line


The investor Through regular control



In places where regular controls and repairs are done

Visually Visually For the waste that is not known whether it is dangerous or not an institution should be consulted

When regular control of the type/ quantity and the way in which the final removal of the different fractions of waste is done, record should be made


The contractor/ companies in charge of the collection, transport and final removal of the waste

During regular controls


-confirmation of the radiation at the most critical spots -regular shortening of the trees in order not to threaten the

Along the line Along the line

Measuring Visual control

In the beginning of the working process During regular periodical controls

Low Insignificant

Independent body The owner

During the whole working phase


distances prescribed in the law -to keep track of the damage of the transmission lines as a result of the age or the inappropriate handling -regular replacement of all the broken parts of the transmission line -regular placing of the warning plates where they are missing -regular maintenance of the protection of the transmission line -the owners and the users should be informed about the dangers and security measures they need to take during the treatment of the land, through booklets, papers etc. -to maintain the rest of the protection measures given in the construction part

Along the line Along the line Along the line In the transformers In the beginning of the work process and periodically during the work on the transmission line Along the line

Visual control Visual control Visual control/ periodical measuring control Contact with the inhabitants Visual control Periodical measuring control

During periodical maintenance During periodical maintenance During periodical maintenance During regular periodical controls According the dynamic of the contacts with the public During periodical maintenance

Insignificant Depending on the damages Depending on the damages Depending on the condition Low Depending on the damages

The owner The owner The owner/ independent body The owner The owner/ independent body

DAMAGE Flora Degraded and Along the line Field observation From the The operator In the moment


destroyed ecosystems

moment of damage till the phase of rebuilding

of damage

Fauna Extinction of the animals

Along the line Field observation From the moment of damage till the phase of rebuilding

The operator In the moment of damage



In places where there is damage




The contractor/ companies in charge for the collection, transport and removal of the waste

In case when damage appears


-shutting down the transmission line -after elimination of the possible danger (fire, rebuilding of the transmission lines etc.) replacement of the parts that were destroyed by the damage according to the project documentation and the current legal precepts

In the transformer Along the line

Reaction of the protection Visual control/ measurements

During damage After damage

Insignificant Depending on the damages

The operator in the steam power plant, incase the protection isn’t activated The owner/ an independent body

From the beginning till the end of the damage After the damage till the reactivation

Fires -for putting off the fire should be used means that are conductors of

Along the line

Informational/ visual check

During the fire

Insignificant

The owner/ the fire brigade

Until the fire is over


electricity -for all potential dangers of fire as a cause of the transmission line, the local fire brigade should be informed -if the fire becomes a threat for the transmission line, the transmission line should be turned off -after the fire near the transmission line is put off, the needed reparations should be done and all the broken parts should be replaced before the transmission line starts working again

Fire brigade Transformer/ along the line Along the line

Report Information Visual control/ measurement

During the work on the transmission line During a fire After the fire

Insignificant Insignificant Insignificant

The owner/ the fire brigade The owner/the fire brigade/ the settlers The owner/ an independent body

During the work on the transmission line During the danger After the threat is removed

Providing electricity for the inhabitants and the community

-activation of the flow of energy in the transformer from the alternative transmission lines

Transformer Information for the transmission line and the maintenance activities

During the shutting off of the transmission line

Insignificant The owner During the shutting off of the transmission line

TERMINATION OF THE WORK Noise Level of noise In the urban

part of Bitola (the place for the underground cable) and the construction site

Noise measurement instrument

During the usage of noise creating equipment

1000 € The contractor/ the company in charge for measuring the noise

During disassembling

Quality of the air The noise from the vehicles and the

From the declaration of

Review of the documentation

Before the beginning of the


The contractor During disassembling


equipment used the equipment/ vehicles

work on field (at the beginning of the disassembling)

Erosion of the land Loss of vegetation Creation of rockslides

Along the line during disassembling Along the side during disassembling

Visual observation Visual observation Taking hydro-geological measurements

During the digging for the foundation of the transmission lines During the digging for the foundation of the transmission lines When necessary

Good building practice 5000 €

The contractor The contractor

During disassembling During disassembling

Creation and management of the waste


At the construction site




The contractor/ the company in charge for the collection, transport and removal of the waste

During disassembling

Providing electricity for the inhabitants and the community

-activation of the flow of energy in the transformer from the alternative transmission lines

Transformer Construction of a new transmission line

After the activation of the new system for flow of energy

The owner


C. Consultation with Local NGOs and project-affected groups

• Public Announcment (Appendix 1) On 24. February 2010 investor AD MEPSO has submitted a draft EIA study of the

construction of double circuit transmission line 2X110 kV S/S Bitola 3 – S/S 4 to the Ministry of Environment and Physical Planning. According to legal requirements the competent authority - MoEPP made available a draft version of the Study on the premises of the Office of Public Relations of the MoEPP and their web site and inform the public about maintaining the public hearing and an opportunity to provide insight and comments by public on the draft version of the study.

• Public Meeting Date:April 26, 2010.

Time: 18:00 hour

Location: Assembly Hall, Municipality Bitola,

• List of people who attend on the Public Hearning (Appendix 2)

• Meeting Program 1. Introduction –Biljana Spiroska form Ministry of environmental and phisical planing 2. In the name of investor - Elizabeta Siljanovska – Atanasova, MEPSO 3. Presentation of consultants (Appendix 3) 4. Discusion - All

• Meeting Minutes (Appendix 4)


Appendix 1


Public Announcement


Appendix 2


List of people who attend on the Public Meeting


Appendix 3

Студија

за

оцена

на

влијанието

на далекувод

2X110kV TC

Битола

3-TC

Битола

4 врз

животната

средина

Јавна

расправа, 26.04.2020 Битола

Генерални

информации

за проектот

Назив на проектотИзградба на двосистемски далекувод 2 X 110 KVTC Битола 3-TC Битола 4

ИнвеститорМакедонски Електро преносен Систем Оператор

Подготовка на Студија за оцена на влијанието напроектот врз животната срединаКонсултантска фирма ЕУРОПАРТНЕР ГРУП

Експертски

тим

Славјанка Пејчиновска –Андонова, дипл.инж.техн.Овластен експерт за ОВЖС и потписник на СтудијатаВода, воздух, бучава, отпад

м-р Здравко Андонов, дипл. ел.инжТехнички карактеристики на проектот и електромагнетно зрачење

м-р Наталија Ацеска, дипл. биологБиодиверзитет

Сашо Талевски, дипл. проф.филозофијаКултурно социо-економските прашања

Други

релевантни

учеснициМЕПСО

Бранка Станоевска иЕлизабета С. Атанасова

ТИМЕЛ ПРОЕКТдоо, Скопје, проектант натрасата

Рубин Атанасоски, проектантМЕПСО - ТС Битола 4

Сашо Трајчевски, склопничарЈАВНОСТАМинистерство за животна средина и просторнопланирање

Цели

на

СтудијатаСтудија има цел да ги

идентификува, предвиди, процени, спречи, ублажи, компензира ипродискутира со јавностанегативните

биофизички, социјални, здравствени

и

останати

ефекти

врз

различните

елементи

на животната

средина

од

развојниот

проект

на

изградба

на

двосистемски

далекувод

2 X 110 kV

TC Битола

3 – TC Битола

4 од

страна

на

инвеститорот, пред

да

се

донесе

главната

одлука

за

реализација

на

проектот

Методологија

на

подготовка на

Студијата

Запознавање со основните карактеристики на проектот иразличните фази од животниот век на далекуводот, Запознавање со главните чинители за спроведување напроектот и одржување на интервјуа со нив (декември 2009),Анализа на достапната документација поврзана со условитеза градба и техничките карактеристики на проектот,Преглед и анализа на сегашната состојба со животнатасредина во предложената локација и нејзина непосреднаблизина,Посета на локацијата на предложената траса (јануари 2010), Идентификување на потенцијалните влијанија на проектотврз животната средина за време на

градба, работа и тековно одржување, во случај на хаварија ипо престанок на работа,

Методологија

на

подготовка на

Студијата

(2)

Истражување и оценка на типот, природата, времетраењето, реверзибилноста, значењето, јачината на негативните ипозитивните влијанија на проектот врз сите елементи наживотната средина,Проценување дали влијанијата можат да бидат спречени, избегнати, ублажени и/или компензирани, Предлагање на превентивни и корективни мерки заублажување на влијанијата и План за мониторинг,Информирање на сите донесувачи на одлуки и вклученистрани за последиците од проектот врз животната средина инивно вклучување во целиот транспарентен процес,Давање на препорака дали за продолжување со развојот иреализацијата на проектот

Користени

алаткиГолем број на стручна литература од оваа областСтратешки национални документиНационална релевантна законска регулативаМеѓународни договориВажечки технички прописи и стандарди, мапи, техничкадокументација поврзана со проектот, Упатства за употреба, различни карти и извештаи и препораки од сличниистражувањаЛисти на проверка/Леополд матрица (EIA Scoping checklist, Leopold Impact matrix) Секторски Упатства и Упатства одСветска Банка за ОВЖС

Општи

податоци

за

проектот

Двосистемски 110 kV далекувод кој гиповрзува ТС Битола 3 и Битола 4Со далекуводот сеправи прстен занапојување на БитолаОколу 400 m еподземен вод12 km со далекувод

Снабдување

на

Битола

со електрична

енергија

пред

Prilep 1

Resen

Bitola2 400Bitola 2 110

Bitola 1

Suvodol

Bitola 4Bitola 3

opotnicaSkopje 4 400

Dubrovo 400

Prilep 1

Bitola2 400Bitola 2 110

Bitola 1

Suvodol

Bitola 4Bitola 3

Skopje 4 400

Dubrovo 400

после

Анализирани

алтернативи

Траса 1

Траса 2

ДВ Бт2-Бт3

Првична Траса

ДВ 150 kVТраса 1

Траса 2

ДВ Бт2-Бт3

Првична Траса

ДВ 150 kV

Изглед

на

конечна

траса

со распоред

на

столбовите

Технички

карактеристикиНоминален

напон 110kV

Траса на приклучокотОд

постојните

110

kV

портали

во

ТС

Битола

4 до

местото

на

приклучок

на

постојниот

2х110

kV

ДВ

ТС

Битола

2 –

ТС

Битола

3, бр. 164 А, Б

(столб

38 А3-столб

39 А3)

Почетна

точка Приклучни

портали

во

ТС

Битола

4

Меѓуточка

(крај

на

I

делница, почеток

на

II делница)Двосистемскиот

(специјален) столб

на

кој

ќе

се

приклучат

каблите

за

двата

система

(во близина на ТС Битола)

Крајна

точка

Во

близина

на

двосистемскиот

столб

бр.38 и столб 39 (на

кој

во

моментот

еден

систем

работи

на

10kV) од

110

kV

ДВ

бр. 164А,Б

–

ТС

Битола

2 –

ТС

Битола

3 се

формира

„триаголник“

со

што

покрај

постојната

110

kV

врска

ТС

Битола

2 –

ТС

Битола

3, ќе

се

воспостават

врските: ТС

Битола

2–Битола

4, ТС

Битола-ТС

Битола

4

Планирана

делница I

делница

сса

400м; II

делница

сса

12км

Број

на

столбови 40

Висина

на

столбови Мин

12м

Макс

28м

Висина на врв на столбови Мин

24м

Макс

40м

Најмала

висина

на

проводници

од

земја7,5м

Начин

на

изведба

Фази

на

проектотИзградбаОбележување на столбните места и чистењена трасатаИзведување на градежните и електро-монтажните работиПоставување на подземниот кабел (400 м)

Оперативна

фаза

и

одржувањеОперативниот век на далекуводите се проценувана повеќе од 50 годиниОдржувањето се состои од редовни контроли изамена на неисправните деловиПри редовните контроли се проверува состојбатана трасата, столбовите, заземјувањето, проводниците, изолаторите и останатите деловина далекуводот. При редовните контроливообичаено се сечат гранките кои ја надминуваатдозволената висина, по потреба се санираземјиштето, околу темелите на столбовите и сепроверува евентуалното оштетување настолбовите од несовесни граѓани.

Престанок

со

работа

По завршувањето на работниот век, постапката за отстранување напоставената опрема во суштина се одвивапо обратен редослед од градбата, такашто прво се отстрануваат проводниците иовесната опрема, потоа се демонтираатстолбовите, и на крајот треба да сеотстранат темелите и да се саниратеренот

Проектни

активности

кои

имаат

влијание врз


елементи

на

животната

средина

Најважни проектни активности во животниот век на проектот коивлијаат врз различните елементи на животната средина се:

a) расчистувањето на постоечкото земјиште и вегетацијата, б) копањето на ров и поставување на кабелската поставка изатрупување на ровот, в) обележувањето на столбните места, ископот на темелните јами ибетонирањето на темелите, г)монтажата на челичната конструкција, изведувањето наелектромонтажните работи и монтажа на заштитното јаже со оптичкивлакна,д) изградбата на нови пристапни патишта, транспорт на работниците иопремата како и на возилата кои ќе ги донесат деловите од челичнитестолбови, ѓ) вкрстувањето со другата инфраструктура и создавањето иуправувањето со отпадот и се разбира самата работа и одржување надалекуводотАктивност со најмала веројатност дека ќе се случи е престанокот наработа на далекуводот и негово демонтирање.

Воспоставени

критериуми

за

оценка

на влијанијата

врз

животната

средина

Критериум Оценка на влијанието во однос на критериумите Карактер на влијанието Позитивно (+) Негативно (-) Тип на влијанието

Директно Индиректно Кумулативно

Јачина на влијанието

Голема Средна Мала

Опсег на влијанието

Површина Волумен Дисперзија

Време на појавување

Веднаш Со задоцнување

Времетраење на влијанието

Краткотрајно Среднорочно Долготрајно

Реверзибилност на влијанието

Повратно Неповратно

Веројатност на појавување

Сигурно Можно Невозможно

Важност

Локална/Регионална Национална Прекугранична/Глобална

Генерална оценка на влијанието

А – Големо влијание Б – Средно влијание В – Мало влијание Незабележително влијание

Оценка

на

влијанијата

(1)

Оценка на влијание на изградбата и работата на делекуводот врз животната средина

Физичка/природна жив.срединаТопографија и геологија В (-) В (-) В (-)Подземни води Незначително Незначително НезначителноХидролошка состојбаФлора А (-) А(-) А (-) А(+)Фауна А (-) А (-) А (-) А(+)Заштитени врсти А (-) А(-) А (-) А(+)Заштитено подрачјеМетеорологијаПредел и визуелни аспекти А (-) Б (-) А (+) А (+)Клима и климатски промени Б (-) Б (-) Б (-)Користење на природни ресурси Б (-) Б (-) Б (-)

Фаза на градење

Оперативна фаза

Во случај на хаварија

По престанок на работа

Елементи на животната средина

Оценка

на


(2)

Оценка на влијание на изградбата и работата на делекуводот врз животната средина

Здравјето на луѓето и живиот светКвалитет на воздух Б(-) Б(-) Б(-)Квалитет на површинска вода Незначително Незначително НезначителноКвалитет на подземна вода Незначително Незначително НезначителноЗагадување на почва В (-) В (-) В (-)Создавање и управување со различни типови на отпад А (-) А (-) А (-)Бучава и вибрации А (-) В (-) А (-) А (-)Електромагнетно зрачење Незначително В (-)Миризба






Оценка

на


(3)Оценка на влијание на изградбата и работата на делекуводот врз животната средина

Социјални аспектиЕкспропријација на земјиштето

Промена на намената на земјиште Незначително В (+) В (+)Развој на локална економија А (+) Б (+) Б (+) Б (+)Социјална инфраструктура и услуги А (+) А(+) А(+) А(+)Социјално ранливи групи Б (+) А(+) А(+) А(+)Нови вработувања Б (+) Незначително Незначително

Обезбедување на струја на населението А(+) А(-) А(-)Континуирано снабдување со струја за МСП/болници/школи А(+) А(-) А(-)Зачувување на културното и природно наследствоРазвој на МСП Б(+) А(+) А(+) А(+)Развој на земјоделие Б (+) Б (+)ДемографијаПојава на болести






Визуелни

аспекти

и

влијанија врз

пределот

(1)

За време на изградба на далекуводот визуелниот лик напределот ќе се промени краткотрајноСе разбира влијание врз пределот ќе има и присуството намногу работници (околу 10-15 на едно столбно место) инивното движење во околината. Поставувањето на подземниот кабел ќе предизвика променана визуелниот лик во урбаната зона до ТЦ Битола 4 водолжина од 400 м, но истото ќе биде од краткотрајна илокална природа. Се предвидува градбата на подземниоткабел да заврши за околу 15 работни дена. Се предвидува поставувањето на еден столб да трае околу5 дена и по завршување на градежните работи иотстранување на шутот и другиот отпад краткотрајнотовлијание од изградбата ќе престане.

Визуелни

аспекти

и

влијанија врз

пределот

(2)

Главни рецептори на новиот изглед на пределот попоставувањето на надземниот далекувод ќе бидат локалнотонаселение и патниците кои минуваат по локалните патиштаБитола – Лавци - Буково – Крстоар – Кравари како и туристикои ќе минуваат по магистралниот пат Битола – Грчкаграница. Локалното население ќе биде подложно на перманентноизменет визуелен поглед на пределот кој го познаваат согодини. Гледајќи од перспектива на локалното население, сегашниот предел е воглавно рамничарски, со нискавегетација, ниски станбени куќи и градини и поглед коноколните планини и градот Битола.

Визуелен

ефект

пред

и

после изградба

на

далеководот

Сегашен визуелен изглед

Симулација

на

визуелен

изглед кај

с.Лавци

и

под

с.Крстоар

Електромагнетни

влијанија

При

градба

и

по

престанок

на

работаПрактично нема влијанија.

Оперативна

фазаЕлектрично поле кое зависи од напонскотонивоМагнетно поле кое зависи од струјата којатече низ водовите

Максимални

дозволени вредности

Македонија

нема

прописи

за нискофреквентни

зрачења

ЕУ директива 004/40/EC според препораки наМеѓународниот Комитет за НејонизирачкоЗрачење (INIRC)

Електрично

поле5 kV/m

Магнетно

поле100 µT

Кабелски

вод

Опасност

од

директен

контактсамо при градежни работи

Изложеност

на

зрачењаПоради поставеност на проводнците практичнонема магнетно зрачење на површинатаМинимално електрично зрачење порадиконструкција на каблите и длабочината напоставување

Надземен

водНарачателот

побарал

висини

најмалку

1 м

поголеми

од

пропишаните

со

прописи

Опасност

од

директен

контактПтици и невнимателна работа со машини

Изложеност

на

зрачењаНадземниот вод минува низ ненаселени подрачја (дел еобработливо земјиште)Анализи во светот покажуваат зрачења помали одграничнитеМерењата направени од ФЕИТ покажуваат зрачења од1783,1 V/m и 2,673 µT на 110 kVМинимална појава на јонизирачки зрачења (корона)Нема опасност од радио пречки

Кумулативни

ефектиДалекуводот не генерира директни значителни емисии во воздух, вода илипочва за време на неговата работа и нема појава на кумулативнозагадување на овие медиуми во подрачјето на проектотГлавниот кумулативен ефект може да се идентификува во однос нафизичкото присуство на далекуводот во однос на постоечкатаинфраструктура од патишта и постоечкиот далекувод Грчка граница –Битола 1 со напон од 150 kV и другите енергетски и комуникацискиструктури. Трасата на далекуводот е водена во еден голем дел – околу 5 км паралелно со постоечкиот далекувод и со тоа се намалува влијаниетоврз визуелното нарушувањеПозитивен кумулативен ефект се јавува како резултат на намаленитезагуби на енергија (намалено емитирање на топлина) воелектроенергетскиот систем во МакедонијаПозитивни кумулативни ефекти се очекуваат во социо – економскиотразвој на општина Битола преку развојот на мали и средни претпријатијакои ќе учествуваат во давање на услуги при градба на далекуводот иредовни контроли на истиот, преку континуирано снабдување со енергија идавање на можност за нови вработувања на млади лицаВо подрачјето на проектот не постојат други индустриски објекти чиивлијанија би воспоставиле интеракција и би предизвикале кумулативенефект.

Биолошка

разновидност

(1)Градежните активности негативно влијаат на одредени растителнии животински видови кои имаат свои природни живеалишта на и воблизина на локацијата;Појава на бучава и вибрации при работата на градежните возила, од машините и опремата који се користат при изградбата, ќепредизвика висока вознемиреност кај водоземците, како ипореметување на нивниот репродуктивен процес;Честа фреквенција на возила и луѓе кои предизвикуваавознемиреност кај птиците, како и останатите живи организмипоготово во периодот на нивното парење,Појава на фрагментација на стаништата со што се загрозувабиолошката разновидност;Потенцијална појава на нови пристапни патишта со што сеуништуваат постоечки екосистеми како и појава на ерозија наземјата;Уништување на растителна вегетација долж трасата;

Биолошка

разновидност

(2)Зголемување на количината на прашина во околината какорезултат на интензивните градежни активности, со што доаѓа донарушување на постоечките живеалишта на присутните живиорганзими, како и напластување на прашината на листовите, сошто се намалува или спречува интензитетот на фотосинтезата;Можност од загадување на почва како и на подземните води одмаслото од возилата и машините, Смртност на видови на флора и фауна за време на фазата наизградбаВо текот на оперативната фаза на објектот, најранлива група наорганизми се птиците кои можат лесно да настрадаат со допирањена нивните крила до електричните кабли. Птици кои мигрираат ноќе, може да се соочат со висок морталитетво лоши временски условиТрасата се протега спротивно од Националниот Парк Пелистер наоддалеченост неколку км.

Птици

застапени

на

локацијата на

далекуводот

Социо-економски

аспекти

(1)Се очекуваат долготрајни позитивни влијанија врз развојот намалите и средни претпријатија поради непреченото снабдување соелектрична енергија и намалување на трошоците зарадиповремените прекини кои се случувале досега. Индиректни позитивни влијанија ќе се почувствуваат во развојот налокалната економија, редовно плаќање на даноците и одржливразвој на општина Битола. Проектот позитивно ќе влијае на долгорочен план вообезбедување на енергија за сите сервисни услуги кои се даваатво болниците, школите, јавните установи и со тоа ќе се зајакнесоцијалната грижа за населението и благосостојбата на истото.Потенцијалните краткотрајни влијанија на далекуводот се гледаатво можности за вработување на локалното население иевентуални помали промени во социјалната структура наподрачјето и давањето на услуги на малите и средни претпријатијаво сите фази на проектот.

Социо-економски

аспекти

(2)Проектот може да има негативно влијание врз употребнатавредност на земјиштето по должината на трасата. Во моментовнемаме информација колкав дел од трасата на планираниотдалекувод поминува преку земјиште во приватна сопственост илипак темелите на столбовите ќе се наоѓаат на приватен имот. Важен податок исто така е идентификацијата на катастарскитепарцели на кои ќе се изведуваат градежните работи и/или ќе бидепоставена придружната механизација како и сегашната намена натоа земјиште.Во сите случаи потребно е да се започне постапка заекспропријација на земјиштето од страна на инвеститорот спремаЗаконот за експропријација (Службен весник на РМ бр. 33/95, 20/98, 40/99, 31/2003, 46/2005 и измените од 2008 год) со кој сеуредува експропријацијата на сопственоста и правата коипроизлегуваат од неа на земјиште, згради и други недвижностизаради изградба на објекти и изведување на работи од јавенинтерес во кои спаѓа и градењето на далекувод. А.Д. МЕПСО досега има искуство со различните модели наекспропријација на земјишта и истите ќе бидат разгледувани ипредложени на сопствениците на земјиштето при градењето напланираниот далекувод:

Мерки

за

ублажување

на негативните

влијанија

Општи мерки во поглед на добра инженерска практикаСпецифични мерки за елементите на животна средина коисе оценети со А(-), Б(-) и В(-) при идентификација нанегативните влијанија на далекуводот - Подготвен е План сомерки за ублажување на негативните влијанија со следнитеелементи

Елементот на животна средина за кој се предлагаат мерки заублажување на влијанијатаОценката на влијаниетоПредложени мерки за избегнување, ублажување и компензацијана влијанието во сите фазиПретпоставена цена на чинење на меркитеОдговорно лице/институција за спроведување на предложенитемерки иВреметраење на спроведување на мерките

Мерки

кои

треба

да

се

преземат

за намалување

на

ел.маг

влијанија

Да се почитуваат нормативите за минималните висини напроводниците според барањата на нарачателотВкрстувањата со инфраструктурни објекти да бидат изведени споредзаконска регулатива и препораките на проектантотЗаземјувањето на столбовите да биде според важечките прописиВо трафостаниците да се изведе соодветна релејна заштитаНа секој столб задолжително да се постават и одржуваат таблички сопредупредување на опасност од висок напонАнтивандал изведба на столбовитеПроводниците на подземниот кабел да бидат поставени во триаголнаструктураДа се почитуваат минималните длабочини на поставување на каблитеДа се почитуваат минималните растојанија со останатите кабелскиводови (енергетски и телекомуникациони)

Пример

за

мерки

за ублажување

на

нег.влијанија

Поставување на уреди за пренасочувањена птицитеУредите се тестирани и развиени одбиолози, кои ја потврдуваат уникатноста иделотворноста на уредите со што сенамалува смртноста на птиците принивната миграција.

Пример

на

делотворност

на

уредите

за пренасочување

на

птиците

План

за

мониторингЦелта на Планот за мониторинг е да се оцени спроведувањето на

предложените

мерки

за

ублажување

на

негативните

влијанија

на далекуводот

врз


елементи

на

животна

средина.

Најважните

елементи

кои

треба

да

се

следат

за

време

на изградбата, работата, при

престанок

на

работа, како

и

при

хаварии

се:ФлораФаунаВизуелен изглед на пределотЕрозија на земјиштетоКвалитет на воздухСоздавање и управување на отпадЕлектромагнетски зрачењаКултурно историско и археолошко наследствоБучава

Анализа

на

технички недостатоци

Експертскиот тим воочи две состојби на потреба од дополнителниподатоци:

За време на работењето на оваа студија можно е да се појаватнедостатоци од аспект на опишување на живиот свет налокацијата.

Истражувањата на терен беа реализирани во зимски период когавегетацијата е сиромашна, животните не се доволно активни или лесноуочливи, како и отсуство на птиците преселници кои се посебно ранливи изагрозени со изградбата на далеководот. Во текот на процесот намониторинг да се уочи дали дополнително може да се најдат и другивидови кои се заштитени со закон. Согласно добиените резултати одмониторингот ќе се спроведат адекватни мерки земјаќи ги во предвидсветските искуства.

При подготовка на Студијата Експертскиот тим немаше податоци засопственоста на земјиштето на кое ќе се градат столбовите за далекуводот, местата кои ќе се користат за лоцирање на придружната градежнамеханизација и/или земјиштето каде поминува трасата на далекуводот.

Покрај податоците за сопственоста на парцелите, недостасуваа

и

податоци

за

површината

на

истите, сегашната

намена, дали

има

градежно

земјиште, бонитетската

класа

на

земјиштето

и

др. елементи

кои

се

многу

битни

за

започнување

на

процесот

на

експропријација

на

земјиштето

за

изградба

на

објект

од

јавен

интерес

како

што

е

планираниот

далекувод.

Оправданост

на

проектотСо изградбата на далекуводот се формира прстен вопреносната мрежа во југозападниот дел од РепубликаМакедонија со што се очекува подобрување на напонскитеприлики и зголемување на сигурноста во напојувањето напотрошувачите во битолскиот регион. Со предложениот далекувод ќе се направи прстен околуБитола, во кој ќе бидат поврзани сите четири 110 kVтрафостаници и ќе се обезбеди непречено напојување напотрошувачите приклучени на ТС Битола 3 и ТС Битола 4 преку најкуси можни траси со најмали загуби во преносниотсистем . Прстенот исто така ќе ја подобри и доверливоста наснабдување со електрична енергија и на потрошувачите коисе напојуваат и преку останатите две трафостаници.

Оправданост

на

проектот

(2)Проектните активности кои ќе се превземат при изградба надалакуводот, неговата тековна работа и можните во случај нахаварија или престанок на работа и негово демонтирање влијаатврз различните елементи врз животната средина предизвикувајќиповеќе долготрајни позитивни и краткотрајни негативни ефекти;Проектот нема да предизвика влијание врз биолошкатаразновидност и еколошкиот интегритет на подрачјетоВо детали се анализирани негативните влијанија на проектот идефинирани се мерки за ублажување кои пред се се состојат одпрепораки за добра градежна практика, добра практика воуправувањето со отпадот, следење на техничките прописи изаконската регулатива за управување со квалитетот на медиумитево животна срединаДадена е препорака за изработка на План за експропријација наземјиштето и започнување на отворен транспарентен процес наекспропријација на земјиштето од сегашните сопственициПредложен е План за следење на спроведувањето на мерките заублажување/компензација на негативните влијанија

Благодариме

на

вниманието!!!!!


Appendix 4

Записник од Јавна расправа по Студија за оцена на влијание врз животната средина за проектот “Изградба на далекувод 2Х110KV ТС Битола3-ТС Битола4” На ден 26.04.2010 година, во сала во општина Битола, се одржа Јавна расправа по Студија за оцена на влијание врз животната средина за проектот “Изградба на далекувод 2Х110KV ТС Битола3-ТС Битола4”. Јавната расправа почна во 18:00 часот.

Присутни:

• Билјана Спироска, советник во Одделение за оцена на влијание врз животна средина во Министерството за животна средина и просторно планирање (МЖСПП)

• Влатко Цветановски, советник во Одделение за оцена на влијание врз животна средина во Министерството за животна средина и просторно планирање (МЖСПП)

• Јулијана Иванова, инспектор, претставник на о. Битола

• Елизабета Силјановска Атанасова, претставник на инвеститорот, Македонски Електро Преносен Систем Оператор - МЕПСО

• Бранка Станојевска, претставник на инвеститорот, МЕПСО

• Боро Стоилов претставник на инвеститорот, МЕПСО

• Славјанка Пејчиновска Андонова, консултант, одговорен експерт за изработка на Студијата- Еуро Партнер груп

• Здравко Андонов, учесник во изработка на Студијата

• Снежана Ѓорѓиева, Самостоен референт во Сектор за комуникација со јавност, МЖСПП, записничар

• Засегнати граѓани (Листа на присутни дадена во прилог - Листа на присутни на јавната расправа )

Јавната расправа се одвиваше по следниот Дневен ред:

Отварање и вовед

1. Јавната расправа ја отвори Билјана Спироска, советник во Одделението за оцена на влијание врз животна средина во Министерството за животна средина и просторно планирање.

2. Поздравен збор на компанијата - инвеститор

Г-ѓа Силјановска Атанасова претставник на инвеститорот, МЕПСО накратко ги објасни причините за реализација и значењето на проектот. При тоа истакна дека истиот е финансиран од Светска банка и сопствени средста на компанијата. Новиот двосистемски 110 киловолтен далекувод кој е предмет на Студијата директно ги поврзува ТС (трафостаницата) Битола 3 со ТС Битола 4, и ТС Битола 4 со ТС Битола 2. Трасата која е избрана е најповолна и за истата е добиена согласност од Агенцијата за просторно планирање на РМ и о.Битола.

3. Презентација на студијата за оцена на влијанието врз животната средина

Г-ѓа Пејчиновска Андонова консултант за животната средина, одговорен експерт за изработка на Студијата, го претстави тимот кој ја изработи и ја презентира{е истата. Студијата има цел да идентификува, предвиди, процени, спречи, ублажи, компензира и продискутира со јавноста за негативните биофизички, социјални, здравствени и останати ефекти врз различните елементи на животната средина од развојниот проект на изградба на двосистемски далекувод 2 х 110 kV TСC Битола 3 - TС Битола 4 од страна на инвеститорот, пред да се донесе главната одлука за реализација на проектот.

Најпрвин, беше објаснет контекстот за планирање на проектот. Врз основа на видот и големината на проектот, МЖСПП го задолжи инвеститорот да изработи Студија за оцена на влијанието врз животната средина, како услов за добивање на Решение со кое се дава согласност за спроведување на проектот, согласно Законот за животна средина. Идентификувани се потенцијалните влијанија на проектот врз животната средина за време на градба, работа и тековно одржување, во случај на хаварија и по престанок на работа на далекуводот.

Во продолжение беа презентирани основните технички карактеристики за изградба на далекуводот кои ги презентираше г-дин Андонов. Трасата, со надземен вод, воглавно поминува низ ненаселено подрачје, а низ урбанизиран дел користен е кабелски вод. Г-ѓа Пејчиновска Андонова, истакна дека методологијата

за изработка на студијата се: Истражување и оценка на типот, природата, времетраењето, реверзибилноста, значењето, јачината на негативните и позитивните влијанија на проектот врз сите елементи на животната средина, Проценување дали влијанијата можат да бидат спречени, избегнати, ублажени и/или компензирани, Предлагање на превентивни и корективни мерки за ублажување на влијанијата и План за мониторинг, Информирање на сите донесувачи на одлуки и вклучени страни за последиците од проектот врз животната средина и нивно вклучување во целиот транспарентен процес, Давање на препорака дали за продолжување со развојот и реализацијата на проектот. Користени се Листи на проверка/Леополд матрица (EIA Scoping checklist, Leopold Impact matrix) Секторски Упатства и Упатства од Светска Банка за ОВЖС.

Во Студијата се анализирани следниве влијанија: визуелни аспекти и влијанија врз пределот, електро-магнетни влијанија, биолошка разновидност, кумулативен ефект и социо-економски аспект и тоа во сите фази од животниот циклус на проектот - фаза на изградба, оперативна фаза и одржување и фаза на престанување со работа. За секое од овие влијанија, врз елементите од физичка/природна животна средина, здравјето на луѓето и живиот свет, и социјалниот аспект, во секоја фаза поодделно, предвидени се мерки за ублажување и намалување на потенцијалните негативни влијанија. Заклучок на експертскиот тим на изготвувачот на Студијата имајќи ги предвид резултатите од анализите на влијанијата врз животната средина е дека постои голема оправданост за реализација на проектот.

Билјана Спироска, пред да ја отвори дискусијата информираше дека сите заинтересирани можат студијата да ја погледнат во општина Битола и на интернет страницата на Министерството и да дадат коментар во однос на истата.

Дискусија Присутните развија дискусија во однос на Студијата и Проектот.

- Поставено беше прашање од г-дин Томе Блажевски член на советот на општина Битола: дали е земен предвид новиот детален урбанистички план на о.Битола кој е во фаза на донесување, и каде поминува точно трасата, дали е во близина на Тумбе Кафе.

* Одговорено беше од страна на инвеститорот: трасата е во насока Битола – Лавци - Буково – Крстоар – Кравари, сосем далеку е од Тумбе Кафе а исконсултирани се Општината и Агенцијата за планирање на просторот.

-дискусија од граѓанин Димитар Димитров - Тој изрази пофалба за сеопфатноста и квалитетот на изработената Студија и дека е во согласност на поставената задача. Сепак, во својата подолга дискусија остро реагираше како сосопственик на земјиште каде веројатно ќе поминува трасата на далноводот. Смета дека со тоа ќе се обезвредни неговиот имот, а очекувал дека логично е наскоро тој дел од Битола да биде урбанизиран. Детално му беше објаснета трасата, начинот на експропријација, консултирање преку повикување на сите сопственици на катастарски парцели, понудување на пазарна цена за траен откуп за местото каде е поставен столбот и привремен откуп за помин на спроводниците од надземниот далновод објаснети беа и други детали. Споменато му беше дека инвеститорот не може да добие градежна дозвола додека не е завршен процесот на експропријација. На граѓанинот му беше сугерирано писмено да се обрати до надлежните. Димитров, и покрај реченото, изјави дека преку суд, до крај ќе си ги барал своите права и дека планирал да ја информира Светска Банка за проблемите што ќе настанат со сопствениците.

Во продолжение претставниците од МЕПСО повторија дека изборот на градба на преносен надземен вод за поврзување на ТС Битола 3 и ТС Битола 4 претставува можност за сигурно и доверливо напојување на потрошувачите на електрична енергија во јужниот дел од општина Битола, каде и се планира урбанистичкото ширење на градот. Димитар Димитров, овој пат во улога и на доцент на ФЕИТ, се согласи со тоа, но истакна дека цената по единица должина е 6 пати повисока на подземниот кабел од надземниот вод, но затоа во случајов трасата е 6 пати пократка, па „подземниот кабел“ не би требало априори да се отфрла. Од страна на инвеститорот беше кажано дека тоа во моментов е неспроведливо бидејќи општините во РМ сеуште немаат доволно развиен подземен катастар. На тоа Димитров одговори сега непотребно се брза, а дека досега имало време (10 години од изработката на Студијата за развој ан ВН мрежа во РМ од 2000 год.) да се направи тоа. Инвеститорот го информираше Димитров дека за предложеното решение, за кое веќе се добиени Услови за планирање на просторот и Решение од страна на Министерството за животна средина и просторно планирање, се обезбедени финансиски средства во Проектот за развој на електропреносниот систем, финансиран од Светска Банка. Предлогот за кабелско подземно поврзување не значи дека е полесно за имплементирање во реалноста, бидејќи треба да се минува во урбана средина за која не постои подземен катастар и за него е потребно да се обезбеди коридор на кој треба да се воспостави службеност. На крајот представниците од МЕПСО му објаснаа дека во процедурата на експропријација на земјиштето ако се дојде до судски процес и неможност за изнаоѓање на решение, тогаш ке се премине кон изнаоѓање на техничко решение.

Други прашања не беа поставени и јавната расправа ја затвори г-гица Спироска во 20:00 часот.

Записничар: Снежана Ѓорѓиева

Documents

”CONSTRUCTION OF DOUBLE CIRCUIT 110KV ...žЕЕС...OHTL S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4 will close the connection 110kV S/S Bitola 3 –S/S Bitola 4. With the construction of this