chemia - PWN Wydawnictwo Szkolneuploads.wszpwn.com.pl/uploads/oryginal/0/2/2cce03bf_Chemia_PeWNiak.pdf · Pochodne węglowodorów. Grupy funkcyjne 37 25. Wszystko o alkoholach 38

c h e m i a

o d p o w i e d z iPeWNiak gimnazjalny

3

c h e m i a

Dział Moduł Strona

Wstęp 5

I 1. Substancje chemiczne i ich właściwości 8

2. Pierwiastek, związek chemiczny i mieszanina 9

3. Atomistyczna budowa materii 10

4. Cząstki elementarne 11

Lista kontrolna 12

II 5. Izotopy oraz ich wykorzystanie 13

6. Klasyfikacja pierwiastków chemicznych 14

7. Charakterystyka cząsteczek, pierwiastków i związków chemicznych 15

8. Typy wiązań chemicznych a właściwości związków chemicznych 16

Lista kontrolna 17

III 9. Wartościowość, nazwy i wzory sumaryczne prostych związków chemicznych 18

10. Typy reakcji chemicznych 19

11. Prawo zachowania masy i stałości składu. Proste obliczenia stechiometryczne 20

Lista kontrolna 21

IV 12. Powietrze i inne gazy 22

13. Znaczenie i zastosowanie wody w chemii. Rozpuszczalność 23

14. Stężenie procentowe roztworów 24

Lista kontrolna 25

V 15. Charakterystyka tlenków i wodorotlenków 26

16. Charakterystyka kwasów 27

17. Budowa, otrzymywanie i zastosowanie soli 28

18. Charakterystyka elektrolitów, procesu dysocjacji i znaczenie skali pH 29

19. Dysocjacja jonowa kwasów, zasad i soli 30

20. Reakcja zobojętnienia i reakcje strącania osadów 31

Lista kontrolna 32

s p i st r e ś c i

4

VI 21. Charakterystyka węglowodorów. Szereg homologiczny alkanów 33

22. Paliwa kopalne: węgiel kamienny, ropa naftowa i gaz ziemny 34

23. Szereg homologiczny alkenów i alkinów 35

Lista kontrolna 36

VII 24. Pochodne węglowodorów. Grupy funkcyjne 37

25. Wszystko o alkoholach 38

26. Kwasy karboksylowe 39

27. Wyższe kwasy karboksylowe 40

Lista kontrolna 41

VIII 28. Tłuszcze jako rezerwuar energii 42

29. Aminy, aminokwasy i białka 43

30. Cukry w życiu codziennym 44

Lista kontrolna 45

Odpowiedzi do zadań 46

Zestawy egzaminacyjne 47

Klucze do zestawów egzaminacyjnych 48

o d p o w i e d z iPeWNiak gimnazjalny

5

c h e m i a

w s t ę p

Gimnazjalisto!

Przed Tobą egzamin kończący naukę w gimnazjum. Egzamin składa się z trzech części: humanistycznej, matematyczno-przy-rodniczej oraz z języka obcego nowożytnego. Część matema-tyczno-przyrodnicza podzielona jest na dwa odrębne arkusze: matematyczny i przyrodniczy. Wiadomości i umiejętności che-miczne sprawdzane są w zadaniach wchodzących w skład arku-sza przyrodniczego. Ten etap egzaminu trwa 60 minut, zatem na rozwiązanie zadań z chemii masz około 15 minut.

Zadania z chemii

Przygotowany zestaw zadań ma sprawdzić, w jakim stopniu potrafisz:

• korzystać z różnych źródeł informacji• identyfikować związki i zależności oraz wyjaśniać zjawiska

i procesy chemiczne• stosować wiedzę i umiejętności w praktyce.

Typy zadań

Zadania z chemii mają wyłącznie formę zamkniętą. Są zróżnicowa-ne pod względem sprawdzanych wiadomości i umiejętności, po-ziomu trudności, a także sposobu udzielania odpowiedzi. Polegają najczęściej na dopasowaniu gotowych elementów. Mogą opie-rać się na informacjach odczytywanych z tabel, tablic i tekstów źródłowych oraz ze schematów i rysunków. Często odwołują się do doświadczeń oraz obliczeń.Zadania wielokrotnego wyboru z jedną poprawną odpowiedzią – wybór jednej poprawnej odpowiedzi z kilku możliwych, często na podstawie informacji wprowadzającej do zadania (np. tabeli, tablicy, wykresu, diagramu, tekstu). Zadania wielokrotnego wyboru – wybór kilku poprawnych od-powiedzi z kilku zaproponowanych, często na podstawie infor-macji wprowadzającej do zadania.

Zadania z luką – uzupełnienie zdania, tekstu, schematu, zesta-wienia poprzez wstawienie w odpowiednie miejsca wyrazów, określeń, liter czy cyfr wybranych z kilku podanych.Zadania na dobieranie – przyporządkowanie lub uporządkowa-nie w określonej kolejności pary elementów wybranych ze wska-zanych zbiorów (np. wyrazów, wyrażeń, rysunków, symboli) we-dług podanych kryteriów.Zadania typu prawda/fałsz – ocenienie prawdziwości podanych zadań lub stwierdzeń najczęściej poprzez zaznaczenie odpowied-nio P – prawda, F – fałsz lub T – tak, N – nie.

Strategie egzaminacyjne i kryteria oceniania

Pamiętaj, aby przy rozwiązywaniu zadań dokładnie czytać pole-cenia i zapisywać odpowiedzi w przeznaczonych na to miejscach, w formie wymaganej w treści polecenia. W tym celu podczas czy-tania polecenia zwróć uwagę na zdania zawierające czasowni-ki operacyjne (np. wybierz, zaznacz, wstaw, dokończ, dopasuj) precyzyjnie określające właściwy sposób wykonania zadania.Zadania zamknięte zapewniają obiektywizm punktowania i są oceniane według jednolitych kryteriów. Przy ocenie przyznaje się tylko pełne punkty. Brak odpowiedzi, błędna odpowiedź lub zaznaczenie większej liczby odpowiedzi niż wskazano w polece-niu ocenia się na 0 (zero) punktów. Pamiętaj, aby wybierać tyle elementów, ile wymaga polecenie.Zadania z chemii i punkty, które możesz uzyskać za ich prawidło-we rozwiązanie, stanowią 25% egzaminu przyrodniczego. Bardzo ważne jest kontrolowanie czasu w trakcie pisania egzaminu, za-cznij więc od tych zadań, na które znasz odpowiedzi.Zadania zgromadzone w tej książce pomogą Ci powtórzyć i usystematyzować wiedzę chemiczną. Pozwolą Ci też oswoić się ze specyficzną formą zadań egzaminacyjnych i poznać techniki ich rozwiązywania.

Życzymy powodzenia na egzaminie.Autorzy i Wydawnictwo

z a d a n i a

8 liczba punktów możliwa do uzyskania Twoja liczba punktów

Substancje chemiczne i ich właściwości

(0–1) Właściwości substancji chemicznych nie możemy badać za pomocąA. wagi analitycznej.B. zmysłu węchu.

C. dedukcji. D. zmysłu dotyku.

liczba uzyskanych punktów

(0–3) Jakimi narządami zmysłu można dokonać obserwa-cji podczas wykonywania doświadczeń? Uzupełnij poniż-szą tabelę, zaznaczając narząd zmysłu (A-E), przy pomocy którego można zaobserwować poszczególne efekty to-warzyszące reakcjom chemicznym.A. B. C. D. E.

2.1. Zmiana barwy roztworu. A B C D E

2.2.Wydziela się gaz, który spala się z charakterystycznym dźwiękiem.

A B C D E

2.3. Powstaje substancja o ostrym, drażniącym zapachu. A B C D E


(0–1) Do właściwości chemicznych poznawanych za po-mocą zmysłów należyA. palność.B. zapach.

C. kowalność. D. barwa.


(0–1) Najwolniej zachodzącym procesem chemicznym spo-śród wymienionych jestA. korozja metali.B. reakcja spalania.

C. reakcja zobojętniania.D. wietrzenie skał.


(0–1) Połącz w pary modele (1-3) z odpowiadającymi im stanami skupienia (A-C).1. 2. 3.

A. ciało stałe B. gaz C. cieczliczba uzyskanych punktów

(0–1) Mianem katalizatora określa się substancję, która reakcję chemicznąA. przyspiesza. B. spowalnia.

C. hamuje.D. inicjuje.


(0–2) Wybierz T (tak), jeśli informacja jest prawdziwa, lub N (nie) – jeśli jest nieprawdziwa.

7.1. Wszystkie metale mają srebrny metalicz-ny połysk. T N

7.2. Wszystkie metale w temperaturze poko-jowej są ciałami stałymi. T N

7.3. Siarka i węgiel to popularne niemetale. T N

7.4. Mosiądz to stop wykonany z metali. T N


(0–1) Jaki jest wpływ rozdrobnienia reagentów na prze-bieg reakcji chemicznej?A. Przyspiesza reakcję. B. Nie ma wpływu.

C. Hamuje reakcję.D. Powstają inne produkty.


Materiał do zadań 9-10

A B C D E F

Nazwa substancji

aceton gliceryna rtęć woda etanol magnez

Gęstość [g/cm3]

0,785 1,129 13,534 0,997 0,785 1,742

Na lekcji chemii Wojtek miał za zadanie zidentyfikować substancję umieszczoną w zlewce zajmującą objętość 0,4 dm3. W tym celu uczeń zważył naczynie z zawartą w nim substancją. Waga wskazała wartość 500 g. Następnie Wojtek przeniósł substancję do innego naczynia, aby przekonać się, ile waży pusta zlewka. Okazało się, że masa naczynia wyniosła 48,4 g.

(0–1) Dokończ zdanie.Identyfikowaną przez Wojtka substancją jestA. aceton.B. etanol.

C. gliceryna.D. rtęć.


(0–1) Uzupełnij poniższą tabelę, zaznaczając nazwy substancji wybrane spośród A-F tak, aby prawidło-wo określić ich stany skupienia w temperaturze pokojowej.

10.1. ciało stałe A B C D E F

10.2. ciecz A B C D E F


7.

2.

11.

13

3.

5.

4.

6.

8.

9.

10.

PeWNiak gimnazjalny z a d a n i ac h e m i a

9liczba punktów możliwa do uzyskania Twoja liczba punktów 12

2 Pierwiastek, związek chemiczny i mieszanina

6.

(0–1) Pierwiastek chemiczny to zbiór wszystkich atomów o jednakowej liczbieA. neutronów w jądrze.B. protonów w jądrze.

C. masowej.D. powłok elektronowych.


(0–3) Uzupełnij poniższą tabelę, zaznaczając substancje wybrane spośród A-H tak, aby zaliczyć je odpowiednio do mieszanin lub związków chemicznych.A. opiłki żelaza z piaskiemB. powietrzeC. woda z sokiemD. mąka z wodą

E. woda destylowanaF. kwas solnyG. tlenek glinu

2.1. mieszanina jednorodna A B C D E G

2.2. mieszanina niejednorodna A B C D E G

2.3. związek chemiczny A B C D E G


(0–3) Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

3.1. Mieszaniny jednorodne mogą mieć gazowy stan skupienia. P F

3.2. Przykładem mieszaniny niejednorodnej jest tlenek magnezu. P F

3.3. Związek chemiczny to inaczej mieszanina niejednorodna. P F

3.4. Składniki mieszanin zachowują swoje wła-ściwości. P F

3.5. Trwałe połączenie co najmniej dwóch pier-wiastków to związek chemiczny. P F

3.6.Połączenie co najmniej dwóch substancji zawsze tworzy mieszaninę jednorodną, czyli roztwór.

P F


(0–1) Zgodnie z definicją, związkiem chemicznym nazywamyA. substancję o charakterze niejednorodnym złożoną

przynajmniej z jednego pierwiastka chemicznego.B. substancję o charakterze jednorodnym złożoną przy-

najmniej z dwóch różnych pierwiastków chemicznych połączonych wiązaniem lub wiązaniami chemicznymi.

C. substancję niedającą się rozdzielić metodami che-micznymi na protony, elektrony i neutrony.

D. każdą substancję, która po zmieszaniu staje się związ-kiem jednorodnym.



Poniżej opisano i zilustrowano jedną z metod rozdzielania składników mieszaniny.

Metoda rozdzielania skład-ników mieszaniny polega na przelewaniu mieszani-ny niejednorodnej przez sączek wykonany z bibu-ły i umieszczony w szkla-nym lejku. Sączek powinien szczelnie przylegać do ścia-nek lejka, a nóżka lejka po-winna lekko dotykać ścian-ki zlewki.

(0–1) Wybierz mieszaninę, której składniki można roz-dzielić, stosując opisaną wyżej metodę.A. Siarczan(VI) miedzi(II) i woda.B. Opiłki miedzi i piasek.C. Siarka i woda.D. Ocet.


(0–1) Wybierz nazwę opisanej powyżej metody rozdzie-lania składników mieszaniny.A. Destylacja.B. Sublimacja.

C. Chromatografia.D. Sączenie.


(0–1) Wybierz zestaw naczyń i sprzętów laboratoryjnych, których użyto do wykonania zestawu zobrazowanego po-wyższym rysunkiem.

X Y Z

A. szklany pręcik zlewka lejek

B. statyw lejek zlewka

C. erlenmajerka szklany pręcik lejek

D. statyw lejek erlenmajerka


(0–1) Pewna część pierwiastków występuje w przyrodzie w czystej formie. Noszą one nazwęA. pierwiastków czystych.B. rud metali i niemetali.

C. złóż rodzimych.D. skał osadowych.


1.

2.

7.

3.

5.

4.

8.

10 liczba punktów możliwa do uzyskania Twoja liczba punktów

7.

3 Atomistyczna budowa materii

(0–1) W których latach żył słynny grecki filozof Demokryt z Abdery?A. 370-460 p.n.e.B. 660-570 p.n.e.

C. 460-370 p.n.e.D. 350-430 n.e.


(0–1) Kto po raz pierwszy użył słowa „atom” do opisu naj-mniejszych, niepodzielnych cząstek, z których zbudowa-na miała być otaczająca materia?A. John Dalton.B. Ernest Rutherford.

C. Niels Bohr.D. Demokryt z Abdery.



W tabeli przedstawiono elementy budowy atomu.

Nazwa cząstki

elementarnej

Masa[kg]

Symbol cząstki

elementarnej

jądroproton 1,673 · 10-27

11p

neutron 1,675 · 10-2701n

chmuraelektronowa elektron 9,109 · 10-31

−10e

(0–2) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby były prawdzi-we. Zaznacz litery (A-D) przyporządkowane odpowied-nim elementom.

3.1. Atomy wszystkich pierwiastków składają się z pro-tonów, neutronów oraz elektronów. Ponieważ atomy są strukturami elektrycznie obojętnymi, liczba A /

C i B / C w atomie muszą być sobie równe.3.2. Praktycznie cała masa atomu skupiona jest w D /

E.

A. protonów B. elektronówC. neutronów

D. chmurze elektronowejE. jądrze


(0–1) Wybierz zdanie prawdziwe.A. Masa elektronu jest większa od masy protonu.B. Masa neutronu jest większa od masy protonu.C. Masa protonu jest większa od masy neutronu.D. Masa protonu jest mniejsza od masy elektronu.


1.

2.

6.

3.

5. (0–1) Dopasuj fragmenty zdań z kolumny I i II tak, aby utworzyć zdania prawdziwe dotyczące cząstek elementarnych.

Kolumna I Kolumna II

1. Elektrony A. dodatnim.

2. Neutronyto cząstki ele-mentarne obda-rzone ładunkiem

B. obojętnym.

3. Protony C. ujemnym.


(0–2) Oceń prawdziwość zdań, zaznaczając P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

6.1. Budujące jądro atomowe cząstki – proto-ny i neutrony – nazywane są nukleonami. P F

6.2. Ładunek jądra jest zawsze ujemny. P F

6.3.

John Dalton, twórca atomistycznej teorii budowy materii, jest tym samym bada-czem, któremu zawdzięczamy odkrycie wady wzroku nazywanej daltonizmem.

P F

6.4. Atom to cząstka elementarna elektrycz-nie obojętna. P F


Materiał do zadania 7

Niels Bohr przyjął wprowadzony przez Ernesta Rutherforda model atomu. Według tego modelu elektron krąży wokół jądra jako naładowany punkt materialny, przyciągany przez jądro siłami elektrostatycznymi. Przez analogię do ruchu planet wokół Słońca model ten nazwano modelem planetarnym atomu.

Na podstawie: http://pl.wikipedia.org/wiki/Model_atomu_Bohra

(0–1) W oparciu o fragment tekstu zaznacz rysunek, któ-ry najtrafniej obrazuje koncepcję budowy atomu według Nielsa Bohra.A. B.

C. D.


9

4.

PeWNiak gimnazjalny z a d a n i ac h e m i a

11liczba punktów możliwa do uzyskania Twoja liczba punktów

Materiał do zadań 1-3.

11NaSód

23

1 18

11H

Wodór

1

2HeHel

42 13 14 15 16 17

23LiLit

7

4BeBeryl

9

5BBor

11

6CWęgiel

12

7NAzot

14

8OTlen

16

9FFluor

19

10NeNeon

20

311Na

Sód

23

12MgMagnez

24

13AlGlin

27

14SiKrzem

28

15PFosfor

31

16SSiarka

32

17ClChlor

35,5

18ArArgon

40

(0–3) Uzupełnij zdania tak, aby były poprawne, zaznacza-jąc właściwą odpowiedź (A-H).1.1. Atom pierwiastka ma 16 protonów w jądrze atomo-

wym. Pierwiastkiem tym jest A / B.1.2. Beryl i magnez wykazują C / D właściwości, gdyż

posiadają E / F ilość elektronów walencyjnych.1.3. Atom pierwiastka opisanego symbolem He na ostatniej

powłoce posiada G / H elektronów walencyjnych.A. tlenB. siarkaC. podobneD. różne

E. taką samąF. różnąG. 8H. 2


(0–1) Korzystając z informacji zawartych w układzie okre-sowym pierwiastków, oblicz masę cząsteczkową związ-ku chemicznego o wzorze sumarycznym H2SO4. Wybierz prawidłową odpowiedź.A. 164 uB. 82 u

C. 89 uD. 98 u


(0–2) Oceń prawdziwość zdań, zaznaczając P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

3.1. Atom azotu zawiera 7 protonów, 14 neu-tronów i 7 elektronów. P F

3.2. Atom pierwiastka o konfiguracji elektro-nowej K2L8M2 to magnez. P F

3.3.Atom pierwiastka oznaczony symbolem Ar znajduje się w 18 okresie i 3 grupie układu okresowego pierwiastków.

P F

3.4. Atom fosforu zawiera 15 protonów, które są obdarzone ładunkiem dodatnim. P F


(0–1) Zaznacz zestaw zawierający wyłącznie kationy.A. Ca2+, K+, Cl–, S–,Fe3+.B. Cu2+, Na+, Br–, Fe2+.

C. Mg2+, Na+, K+, Fe2+.D. Cl–, S–, Br–.


(0–1) Maksymalną liczbę elektronów na danej powło-ce można obliczyć, korzystając z wzoru: 2n2, gdzie n to numer okresu, w którym umieszczony jest atom dane-go pierwiastka.Na podstawie powyższej informacji oblicz maksymalną ilość elektronów, jaka znajdować się może na powłoce oznaczonej symbolem M. Wybierz poprawną odpowiedź. A. 81B. 18

C. 12D. 21


(0–1) Połącz w pary pojęcia (1-3) z odpowiadającymi im definicjami (A-C).

1. liczba atomowa (Z) A. suma protonów i neutronów w jądrze atomowym

2. masa atomowa B. masa atomu wyrażona w atomowych jednost-kach masy [u]

3. liczba masowa (A) C. liczba protonów równa liczbie neutronów w atomie obojętnym


(0–1) Podaj poprawne liczby cząstek elementarnych dla atomów pierwiastków oznaczonych literami X, Y, Z.

Atom pierwiastka 13

27Al 1840Ar 30

65Zn 1531P 21

45Sc

liczba neutronów Z

liczba protonów X

liczba elektronów Y

Wybierz odpowiedź spośród A-D.

X Y Z

A. 27 35 21

B. 13 30 45

C. 13 30 24

D. 14 65 24


(0–1) Cztery pierwsze powłoki elektronowe oznaczane są w chemii symbolamiA. a, b, c, d.B. K, L, M, N.

C. P1, P2, P3, P4.D. N1, N2, N3, N4.


1.

3.

5.

4.

11

4 Cząstki elementarne

liczba atomowasymbol pierwiastka

nazwa pierwiastka

masa atomowa

6.

7.2.

8.

16

Lista kontrolna

1. opisać właściwości substancji będących głównym składnikiem spotykanych na co dzień produktów.

2. wykonać doświadczenie pozwalające zbadać proste właściwości wybranych substancji.

3. obliczać wielkości fizyczne, takie jak: masa, gęstość, objętość.

4. opisać ziarnistą budowę materii oraz zaplanować doświadczenie potwier-dzające taką jej budowę.

5. przedstawić, na czym polega zjawisko dyfuzji, i zaplanować doświadczenie wyjaśniające to zjawisko.

6. wyjaśnić różnicę pomiędzy pierwiastkiem chemicznym a mieszaniną chemiczną.

7. wyjaśnić, czym jest przemiana fizyczna, i podać jej przykłady.

8. wyjaśnić, czym jest przemiana chemiczna, i podać jej przykłady.

9. wyjaśnić pojęcie mieszaniny i podać jej przykłady.

10. dobrać odpowiednią metodę rozdzielania składników mieszaniny, wykorzystując ich różne właściwości fizyczne.

11. wyjaśnić pojęcie atomu.

12. opisać skład atomu.

13. wymienić składniki jądra atomowego oraz chmury elektronowej.

14. podać liczbę elektronów walencyjnych w oparciu o położenie pierwiastka w układzie okresowym pierwiastków.

15. ustalić liczbę protonów, neutronów i elektronów w oparciu o liczbę maso-wą i atomową.

16. wyjaśnić związek pomiędzy podobieństwem właściwości pierwiastków zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową atomów.

Znam...

17. i stosuję symbole wybranych pierwiastków chemicznych (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg).

18. i wymieniam cechy mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej.

19. proste metody rozdzielania mieszanin.

20. definicję elektronów walencyjnych.

próba 1 próba 2 próba 3

moduły 1–4

Potrafię...

o d p o w i e d z i d o z a d a ń

20

11. C 2. 2.1. A; 2.2. A, B; 2.3. D 3. B 4. D 5. 1. B; 2. C; 3. A 6. A 7. 7.1. N; 7.2. N; 7.3. T; 7.4. T 8. A 9. C 10. 10.1. F; 10.2. A, B, C, D, E

21. B 2. 2.1. B, C; 2.2. A, D; 2.3. E, F, G 3. 3.1. P; 3.2. F; 3.3. F; 3.4. P; 3.5. P; 3.6. F 4. B 5. B 6. D 7. B 8. C

31. C 2. D 3. 3.1. A, B; 3.2. E 4. B 5. 1. C; 2. B; 3. A 6. 6.1. P; 6.2. F; 6.3. P; 6.4. F 7. A

41. 1.1. B; 1.2. C, E; 1.3. H 2. D 3. 3.1. F; 3.2. P; 3.3. F; 3.4. P 4. C 5. B 6. 1. C; 2. B; 3. A 7. C 8. B

z e s t a w ye g z a m i n a c y j n e

zadanie 1. (0–1) Wybierz poprawne stwierdzenie 1 albo 2 oraz jego uzasadnienie A albo B.Mieszaninę wody z alkoholem możemy rozdzielić za pomocą

1. rozdzielacza

ponieważ

A. należy do mieszanin jedno-rodnych, a jej składniki róż-nią się temperaturą wrzenia.

2. destylacji B. należy do mieszanin niejed-norodnych, a jej składniki nie mieszają się i różnią się gęstością.

zadanie 2. (0–1) Określ typy wiązań chemicznych występu-jących w podanych związkach. Wybierz wiersz A, B, C lub D za-wierający wyłącznie prawdziwe informacje.

KCl O2 HBr

A. kowalencyjne spolaryzowane

kowalencyjne atomowe

jonowe

B. kowalencyjne spolaryzowane

jonowe kowalencyjne atomowe

C. jonowe kowalencyjne atomowe

kowalencyjne spolaryzowane

D. kowalencyjne atomowe

kowalencyjne spolaryzowane

jonowe

Materiał do zadania 3.

Do zlewki zawierającej wodę z dodatkiem fenoloftaleiny wprowadzono niewielki kawałek sodu. Zaobserwowano, że sód gwałtownie reagował z wodą, a roztwór przybrał barwę malinową.

zadanie 3. (0–1) Które z podanych równań prawidłowo ilu-struje przebieg tej reakcji?A. 2 Na + 2 H

2O 2 NaOH + H

2

B. 2 Na + H2O Na

2O + H

2

C. Na2O + H

2O 2 NaOH

D. 2 Na + H2O 2 NaOH

zadanie 4. (0–2) Oceń prawdziwość zdań. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.

4.1. Alkany to węglowodory nasycone, ponieważ w ich cząsteczce pomiędzy atomami węgla wszystkie wiązania są pojedyncze.

P F

4.2. Węglowodory nienasycone identyfikujemy za pomocą wody bromowej, która zmienia zabar-wienie z żółtobrązowego na bezbarwne.

P F

4.3. Związek o wzorze sumarycznym C5H

8 należy do

szeregu homologicznego alkanów. P F

4.4. Produktem całkowitego spalania węglowodo-rów jest tlenek węgla(II) i woda. P F

zadanie 5. (0–3) Uzupełnij poniższą tabelę, zaznaczając substancje (A-F) wchodzące w skład podanych złożonych węglowodorów.A. fruktozaB. glicerolC. glukoza

D. kwas stearynowyE. kwas oleinowyF. mieszanina aminokwasów

5.1. białko jaja kurzego A B C D E F

5.2. tłuszcz nasycony A B C D E F

5.3. sacharoza A B C D E F


Przeprowadzono doświadczenie zobrazowane poniższym rysunkiem.

W każdym etapie doświadczenia użyto takiej samej ilości ma-gnezu, a reakcje przebiegały gwałtownie do momentu całko-witego przereagowania metalu.

zadanie 6. (0–3) Na podstawie powyższej informacji uzu-pełnij zdania tak, aby były prawdziwe, zaznaczając odpowie-dzi wybrane spośród A-I.

6.1. Reakcje zachodzące w zestawach I, II i III przebiegały z A / B szybkością.6.2. Najszybszy przebieg reakcji odnotowano dla zestawu C /

D / E, a najwolniejszy w zestawie C / D / E. 6.3. Na podstawie przeprowadzonego doświadczenia wniosko-wać można, że im F / G stężenie jednego z reagentów, tym reakcja przebiega H / I.A. taką samąB. różnąC. ID. IIE. III

F. mniejszeG. większeH. wolniejI. szybciej

1zestaw

PeWNiak gimnazjalny z e s t a w y

25

c h e m i a

2zestaw

zadanie 1. (0–2) Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczą-cych obserwacji podczas identyfikacji gazów. Wybierz T (tak), jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub N (nie) – jeśli jest nieprawdziwe.

1.1.Po włożeniu rozżarzonego łuczywka do probówki zawierającej tlen, łuczywko rozpala się jasnym płomieniem.

T N

1.2.Po włożeniu rozpalonego łuczywka do probówki z azotem, łuczywko pali się nadal. T N

1.3.

Po włożeniu rozpalonego łuczywka do probów-ki z dwutlenkiem węgla, łuczywko natychmiast gaśnie. Wprowadzenie gazu z probówki do wody wapiennej powoduje jej mętnienie.

T N

1.4. Po włożeniu rozpalonego łuczywka do probówki z wodorem, słychać charakterystyczny trzask. T N

zadanie 2. (0–1) Wiedząc, że liczba atomowa Z = 20, a licz-ba masowa A = 40, określ poprawną ilość cząstek elementar-nych w atomie wapnia.

20CaWapń

40

A. 20 protonów, 18 elektronów, 20 neutronów.B. 20 protonów, 20 elektronów, 20 neutronów.C. 40 protonów, 40 elektronów, 40 neutronów.D. 20 protonów, 40 elektronów, 20 neutronów.


Aby otrzymać tlenek wapnia (wapno palone), należy poddać prażeniu węglan wapnia według poniższego równania reakcji.

CaCO3

T CaO + CO

2

zadanie 3. (0–1) Wiedząc, że: masy cząsteczkowe substancji biorących udział w tej reakcji MCaCO3

= 100 u, MCaO = 56 u, odpo-wiedz, ile kilogramów CaCO3 należy poddać prażeniu, aby otrzy-mać 112 kg CaO.A. 20 kgB. 111 kg

C. 200 kgD. 222 kg

zadanie 4. (0–3) Na podstawie oznaczeń literowych po-danych substancji przyporządkuj je do odpowiednich grup związków.A. etanolB. kwas etanowy

C. etanian etylu

4.1. kwas karboksylowy A A A

4.2. alkohol B B B

4.3. ester C C C

zadanie 5. (0–2) Uzupełnij poniższe zdania, zaznaczając od-powiedzi wybrane spośród A-H tak, aby zdania były prawdziwe.

5.1. Etan należy do węglowodorów A / B.

C / D to węglowodory nienasycone. 5.2. W cząsteczce pentanu wszystkie wiązania pomiędzy

atomami węgla są E / F. Węglowodory nienasycone G / H KMnO

4.

A. nasyconychB. nienasyconychC. AlkanyD. Alkiny

E. podwójneF. pojedynczeG. odbarwiają roztwórH. nie odbarwiają roztworu


Przeprowadzono doświadczenie zobrazowane poniższym rysunkiem.

zadanie 6. (0–1) Uzupełnij zdania, wybierając właściwą od-powiedź spośród A-E.W wyniku reakcji wydzielił się bezbarwny gaz, który spala się z charakterystycznym dźwiękiem. Jest to A / B / C. W trakcie reakcji wydzieliła się odpowiednia ilość energii w postaci ciepła. Jest to reakcja D / E .

A. tlenB. wodórC. chlor

D. egzoenergetycznaE. endoenergetyczna

Zestaw egzaminacyjny 1.Numer zadania

Poprawna odpowiedź

Punktacja Zasady przyznawania punktów

1. 2, A 0-1• każda poprawna odpowiedź – 1 p.• każda błędna odpowiedź lub jej brak – 0 p.

2. C 0-1

3. A 0-1

4.

4.1. P4.2. P4.3. P4.4. F

0-2• wszystkie poprawne odpowiedzi – 2 p.• dwie lub trzy poprawne odpowiedzi – 1 p.• jedna poprawna odpowiedź lub brak poprawnej odpowiedzi – 0 p.

5.5.1. F5.2. B, D5.3. A, C

0-3

• za każdą poprawną odpowiedź – po 1 p.• błędna odpowiedź lub brak odpowiedzi – 0 p.

6.6.1. B6.2. E, C6.3. G, I

0-3

Zestaw egzaminacyjny 2.Numer zadania

Poprawna odpowiedź

Punktacja Zasady przyznawania punktów

1. 1.1. T1.2. N1.3. T1.4. T

0-2• wszystkie poprawne odpowiedzi – 2 p.• dwie lub trzy poprawne odpowiedzi – 1 p.• jedna poprawna odpowiedź lub brak poprawnej odpowiedzi – 0 p.

2. B 0-1 • poprawna odpowiedź – 1 p.• błędna odpowiedź lub jej brak – 0 p.3. C 0-1

4. 4.1. B4.2. A4.3. C

0-3• za każdą poprawną odpowiedź – po 1 p.• błędna odpowiedź lub brak odpowiedzi – 0 p.

5. 5.1. A, D5.2. F, G

0-2 • wszystkie poprawne odpowiedzi – 2 p.• dwie lub trzy poprawne odpowiedzi – 1 p.• jedna poprawna odpowiedź lub brak poprawnej odpowiedzi – 0 p.

6. B, D 0-1 • poprawna odpowiedź – 1 p.• błędna odpowiedź lub jej brak – 0 p.

Klucz odpowiedzi i punktowania zadańzestawy

Documents

chemia - PWN Wydawnictwo Szkolneuploads.wszpwn.com.pl/uploads/oryginal/0/2/2cce03bf_Chemia_PeWNiak.pdf · Pochodne węglowodorów. Grupy funkcyjne 37 25. Wszystko o alkoholach 38