HAYVAN ISIRMALARINDA İLKYARDIM

Kedi-köpek vs. hayvan ısırmalarında ilkyardım

Hasta/yaralı yaşamsal bulguları

değerlendirilir (ABC),

Hafif yaralanmalarda yara 5

dakika süreyle sabun ve soğuk

suyla yıkanır,

Yaranın üstü temiz bir bezle

kapatılır,

• Ciddi yaralanma ve

kanama varsa yaraya

temiz bir bezle basınç

uygulanarak kanama

durdurulmalıdır,

• Derhal tıbbi yardım

istenmeli (112),

• Hasta kuduz ve/veya

tetanos aşısı için uyarılmalıdır

YILAN ISIRMALARIIsırmaların 1/3’ü zehirli

Daha çok yaz aylarında

Türkiye’ de 41 tür, 13’ ü zehirli

Ülkemizde zehirli yılanların çoğu engerek, az

bir kısmı da kobra

Zehirli engerekler normalde gündüzleri dolaşmaz, insanlarla karşılaşma olasılığı az

İnsan normalde avı değilKendini korumak zorunda kalırsa ısırır

Çoruh engereği = Vipera pontica

Çukurbaş yılan = Vipera monspessulanus

Boynuzlu engerek = Vipera ammodytes

Ağrı engereği = Vipera raddei

Baran engereği = Vipera barani

Küçük engerek = Vipera ursinii

Kafkas engereği = Vipera kaznakovi

Koca engerek = Vipera lebetina

Şeritli engerek = Vipera xanthina

Ağrı engereği = Vipera raddei

Yılan sokmalarının belirtileriLokal ve genel belirtiler verir:Bölgede morluk, iltihaplanma(1–2 hafta sürer),Kusma, karın arısı, ishal gibi sindirim sistemi

bozuklukları,Aşırı susuzluk,Şok, kanama,Psikolojik bozukluklar,Kalpte ritim bozukluğu, baş ağrısı ve solunum

düzensizliği.

Yılan Isırmalarında İlk YaklaşımZehirli-zehirsiz yılan ayrımını yapmak

Yılanın morfolojik özellikleri

Isırılma yerinde zehirli diş izi

Klinik özellik: Ağrı- ödem ilk 1 saat içinde gelişmemiş ise yüksek olasılıkla zehirsizdir

Zehirli-zehirsiz yılan ayrımıBaşlarında küçük ve çok sayıda pul var

Başlarında büyük ve max 9 pul var

Göz-alt çene arasındaki pullar çok sıralı

Göz-alt çene arasındaki pullar tek sıralı

Kuyruk uçları küt Kuyruk uçları gittikçe incelir

Vücut iri lekeli ve güzel renkli

Vücut lekesiz

Göz bebekleri elips Göz bebekleri yuvarlak

Baş üçgen şeklinde köşeli ve boyun belirli

Baş elips şeklinde ve boyun belirsiz

Üst çene ön uçta 2 zehirli diş

Diş yok

Kobra yılanı ısırması sonrası parmaktaki görüntü

Yılan sokmalarında ilkyardım

Hasta sakinleştirilip, hareket etmemesi sağlanır,

Yara su ile yıkanır,

Yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük

vb.) çıkarılır,

Yara baş ve boyunda ise yara çevresine baskı

uygulanır,

• Kol ve bacaklarda ise yara üstünden dolaşımı

engellemeyecek şekilde bandaj

uygulanır(Turnike uygulanmaz),

• Soğuk uygulama yapılabilir,

• Yara üzerine herhangi bir girişimde bulunulmaz

(yara emilmez),

• Yaşamsal bulgular izlenir,

• Tıbbi yardım istenir (112).

ÖRÜMCEK ISIRMALARI

Kahverengi keşiş örümceği (Loxosceles reclusa)

Kara dul örümcek (Lactrodectus macrotans)

Tarantula

Kahverengi keşiş örümceğiAğrılı, nekrotik ülsere

lezyonLezyon 1-30 cm İyileşme 4-6 hafta Genellikle sistemik rxn

yokTedavisi lokal yara

bakımı, analjezik, antibiyoterapi

Yaranın eksizyonu

1 hafta sonraki lezyon

Karadul örümceğiEn bilinen ve en çok korkulan

örümcek türüNörotoksik zehiri varSemptomlar 30 dk- 6 saatte başlarAğrı, eritem ve ödemKas kasılmaları ve krampları (2-3 gün)Hipotansiyon şok ve komayla ölüm

nadir

Karadul örümceğiTedavi destek tedavisi şeklindedirNarkotik analjezikler, intravenöz

kalsiyum glukonatŞiddetli zehirlenmelerde kullanmak

üzere antiserumÇocuk ve yaşlılara dikkat

TarantulaEn büyük örümcek

türlerinden Boyu 7 cm’ye

kadar ulaşabilirZehri lokal etkili Yara yerinde ağrı

ve ödem

AKREP SOKMALARITüm dünyada yaygın

olarak bulunurÇocuk ve yaşlılara

dikkat!! Zehri hemoliz, lokal

doku hasarı ve kanama yapar

Nörotoksik etkide olabilir

AKREP SOKMALARI

Şiddetli lokal ağrı

Kas spasmı, bulantı-

kusma, hipertermi, çift

görme, hipertansiyon,

senkop

Nadiren ölüm olur

Akrep sokmalarında ilkyardımSokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez,Yatar pozisyonda tutulur,Yaraya soğuk uygulama yapılır,Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde

bandaj uygulanır,Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.

BALARISI- YABANARISI SOKMALARI

Arı sokmalarının belirtileri

Belirtiler kısa sürer.

Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler olur.

Arı birkaç yerden soktuysa, nefes

borusuna yakın bir yerden soktuysa ya da

kişi alerjik bünyeli ise tehlikeli olabilir.

Arı sokmalarında ilkyardım

Yaralı bölge yıkanır,Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi

çıkarılır,Soğuk uygulama yapılır,Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu

güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanır,Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi

olanlarda tıbbi yardım istenir (112).

ANAFLAKSİ SETİ

Deniz anası

Çok ağrılı

Kahverengi- morumsu

renk değişikliği

Sistemik olarak;

Halsizlik, titreme, ateş, şok, ölüm

Deniz anasıHastane öncesi acil bakımABC + Destek tedaviAnaljeziEtkilenen kısım ovulmadan deniz suyuyla

yıkanır.Dokunaçlar uzaklaştırılır(Eldiven)Dikkat anaflaktik şok!

Deniz kestanesi

Ağrı, bulantı,kusma

Diken çıkarılmalı(elle)

Çıkarılamazsa

450 C suda 30-60 dak

beklettikten sonra diken çıkarılabilir.

YANIK, SICAK

ÇARPMASI VE

DONMADA İLKYARDIM

Yanık nedir?

Herhangi bir ısıya maruz kalma

sonucu oluşan doku bozulmasıdır.

Kaç çeşit yanık vardır?

1- Fiziksel yanıklar:

Isı ile oluşan yanıklar,

Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar,

Işın ile oluşan yanıklar,

Sürtünme ile oluşan yanıklar,

Donma sonucu oluşan yanıklar,

2- Kimyasal yanıklar:

Asit alkali madde ile oluşan yanıklar

Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir? Derinlik, Yaygınlık, Bölge, Enfeksiyon riski, Yaş, Solunum yoluyla görülen zarar, Önceden var olan hastalıklar.

Yanıklar nasıl derecelendirilir?

1. derece yanık: Kızarıklık, ağrı, yanık bölgede

ödem vardır.

2. derece yanık: İçi su dolu kabarcıklar (bül)

vardır. Ağrılıdır.

3. derece yanık: Tüm tabakalar etkilenmiştir.

Özellikle de kaslar, sinirler ve damarlar üzerinde

etkisi görülür. Beyaz ve kara yaradan siyah renge

kadar aşamaları vardır. Ağrı yoktur.

abc İlkyardım Yanık , Donma ve Sıcak Çarpması 47

abc İlkyardım Yanık , Donma ve Sıcak Çarpması 49

abc İlkyardım Yanık , Donma ve Sıcak Çarpması 50

abc İlkyardım Yanık , Donma ve Sıcak Çarpması 51

abc İlkyardım Yanık , Donma ve Sıcak Çarpması 52

Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım nedir?Kişi yanıyorsa paniğe engel olup, koşması

engellenir,

Hasta/yaralının üzeri battaniye ya da bir örtü

ile kapatılır ve yuvarlanması sağlanır,

Yaşam belirtileri değerlendirilir (ABC),

Solunum yolu kontrol edilir,

Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik,

saat gibi eşyalar çıkarılır,

Yanık bölge en az 20 dakika çeşme suyu altında

tutulur (yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok

olacağından önerilmez),

Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler

çıkarılır,

Takılan yerler varsa kesilir, yerler patlatılmaz,

Yanık üzerine ilaç ya da yanık merhemi gibi

maddeler de sürülmemelidir,

Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür,

Hasta/yaralı battaniye ile örtülür,

Yanık bölgelere bandaj yapılmamalıdır,

Yanık geniş ve sağlık kuruluşu uzak, hasta

/ yaralının kusması yok ve bilinçliyse

ağızdan sıvı verilerek sıvı kaybı önlenir,

Tıbbi yardım istenir (112).

Kimyasal yanıklarda ilkyardım

Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa

sürede deriyle teması kesilmelidir,

Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15–20 dakika

yumuşak bir şekilde yıkanmalıdır,

Giysiler çıkarılmalıdır,

Hasta/yaralı örtülmelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir (112).

Elektrik yanıklarında ilkyardım

Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır,

Hasta/yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı

kesilmelidir, akımı kesme imkanı yoksa tahta gibi

bir cisimle elektrik teması kesilmelidir,

Hasta/yaralının ABC’si değerlendirilmelidir,

Hasta/yaralıya su ile müdahale edilmemelidir,

Hasta/yaralı hareket ettirilmemelidir,

Tıbbi yardım istenmelidir (112).

SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM

Sıcak çarpması belirtileri nelerdir?

Adale krampları,Güçsüzlük, yorgunluk,Baş dönmesi,Davranış bozukluğu, sinirlilik,Solgun ve sıcak deri,Bol terleme (daha sonra azalır),Mide krampları, kusma, bulantı,Bilinç kaybı, hayal görme,Hızlı nabız.

Sıcak çarpmasında ilkyardım

Hasta serin ve havadar bir yere alınır,Giysiler çıkarılır,Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar

yükseltilir,Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve

tuz kaybını gidermek için ağızdan sıvı verilebilir.

Sıcak çarpmasında risk grupları

Kalp hastaları,Tansiyon hastaları,Diyabet hastaları,Kanser hastaları,Normal kilosunun çok altında ve üzerinde

olanlar,Psikiyatrik rahatsızlığı olanlar,Sürekli ve bilinçsiz diyet uygulayanlar,Yeterli miktarda su içmeyenler.

• Böbrek hastaları,• 65 yaş üzeri kişiler,• 5 yaş altı çocuklar,• Hamileler,

Sıcak çarpmasından korunmak için alınması gereken önlemler nelerdir?

Şapka, güneş gözlüğü ve şemsiye gibi güneş ışığından

koruyacak aksesuarlar kullanılmalıdır,

Mevsim şartlarına uygun, terletmeyen, açık renkli ve hafif

giysiler giyilmelidir,

Bol miktarda sıvı tüketilmelidir,

Vücut temiz tutulmalıdır,

Yeteri miktarda gıda alınmalıdır,

Gereksiz ve bilinçsiz ilaç kullanılmamalıdır,

Direk güneş ışığında kalınmamalıdır,

Kapalı mekanların havalandırılmasına özen dikkat

DONMALARDA İLKYARDIM

Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz

kalan bölgeye yeterince kan

gitmemesi ve dokularda kanın

pıhtılaşması ile dokuda hasar oluşur

Donuk belirtileri nelerdir?.

1.derece: En hafif şekli

• Erken müdahale edilirse hızla iyileşir.

• Deride solukluk, soğukluk hissi olur,

• Uyuşukluk ve halsizlik görülür,

• Daha sonra kızarıklık ve iğnelenme hissi oluşur.

2.derece: Soğuğun sürekli olması ile belirginleşir.

•Zarar gören bölgede gerginlik hissi olur,

•Ödem, şişkinlik, ağrı ve içi su dolu kabarcıklar

(bül) meydana gelir,

•Su toplanması iyileşirken siyah kabuklara

dönüşür.

3.derece: Geriye dönülmez biçimde doku hasarı

•Canlı ve sağlıklı deriden kesin hatları ile ayrılan

siyah bir bölge oluşur.

Donukta ilkyardım

Hasta/yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla

teması kesilir,

Sakinleştirilir,

Kesin istirahata alınır ve hareket ettirilmez,

Kuru giysiler giydirilir,

Sıcak içecekler verilir,

Su toplamış bölgeler patlatılmaz, bu bölgelerin

üstü temiz bir bez ile örtülür,

Donuk bölge ovulmaz, kendi kendine

ısınması sağlanır,

El ve ayak doğal pozisyonda tutulur

Isınma işleminden sonra hala hissizlik

varsa bezle bandaj yapılır,

El ve ayaklar yukarı kaldırılır,

Tıbbi yardım istenir (112).