6. Ulusal at & Cephe Sempozyumu 12 13 Nisan 2012 Uluda niversitesi Mhendislik ve Mimarlk Fakltesi - Grkle Kamps - Bursa

ATI SSTEM DETAYLARININ OLUTURULMASINDA KATALOGLARDAN YARARLANMA OLANAKLARININ ANALZ

Gamze Alata 1 M. Cem Altun 2

Konu Balk No: 3 at ve Cephe Sistemlerinde Sreler

ZET

Mimari detay oluturmada, zgn detay tasarm ve mevcut detaylardan gelitirilmi detay tasarm olmak zere iki farkl tasarm yntemi olduu sz konusu olabilir. Snrl tasarm srecinde, zgn detay tasarm iin ayrca zamana ihtiya duyulurken, mevcut detaylardan gelitirilmi detaylar iin ayrca zamana gerekmemektedir. Kitaplar, dergiler, ynetmelikler ve standartlar ve firma kataloglar tasarmclarn detaylar olduu gibi ald ya da uyarlad kaynaklardr. Dijital ortamda ise firma kataloglarna ulalmas, firma detaylarn her zaman daha kolay ulalabilir kaynak olarak ne karmaktadr. Bu almada tasarmclarn kolaylkla eritii dijital ortamdaki firma detaylarnn detay tasarmnda kullanlabilirlii aratrlmtr.

almann kapsam at ile ilgili bileen reten ve dijital ortamda ulama olanak salayan firma detaylar olarak belirlenmitir. 2011 ylnn son dneminde Yap Endstri Merkezinin veri taban kullanlarak at ile ilgili firma aratrmas yaplm, firmalarn internet siteleri ziyaret edilerek elde edilen detaylar belirlenen izim analiz ltleri erevesinde deerlendirilmitir. Elde edilen detaylar veriler dorultusunda gruplandrlm, karmakl az olan bir tasarm almasnda uygulamas yaplarak detaylarn kullanlabilirlii ortaya koyularak sunulmutur.

ANAHTAR KELMELER

at Bileeni reticisi, Katalog Detay, izim Analiz ltleri, Detaylarn Deerlendirilmesi, Detaylarn Kullanlabilirlii

1 stanbul Bilgi niversitesi, Mimarlk Fakltesi, Mimarlk Blm, Santral Kamps, E3-303, 34060, Tel: 0212

3117705, e-posta: gamzealatas@gmail.com 2 stanbul Teknik niversitesi, Mimarlk Fakltesi, Mimarlk Blm, Takla 34437, Tel: 0212 2931300, Faks: 0212

2514895, e-posta: mcemaltun@gmail.com

1. GR

Mimari tasarm srecinde uygulamaya ynelik tasarm aamasnda, tasarmclarn kullanabilecei, zgn detay tasarm veya mevcut detaylardan gelitirilmi detay tasarm olmak zere iki farkl detay tasarm yntemi vardr, [1], [2]. Mimari proje tasarm snrl sre ierisinde gerekleirken, detay tasarm ynteminden biri olan zgn detay tasarm ayrca zaman gerektirmektedir. Tasarm srecinde zaman faktr nemli olduundan, tasarmclar genellikle mevcut detaylar, olduu gibi kullanan ya da kendi tasarm ltleri dorultusunda uyarlayan detay tasarm yntemini tercih etmektedirler.

Tasarmclarn mevcut detaylara ulaabilecei kitaplar, dergiler, standartlar ve ynetmelikler, retici firma birlikleri ve firma kataloglar olmak zere be temel kaynak mevcuttur, [3], [4], [5], [6], [7]. Kitaplarn ve dergilerin birounun dijital ortamdaki eriimi snrl olmakla birlikte, retici firma birliklerinin rettii detaylar da genellikle basl olarak bulunmaktadr. Dijital ortamda kolaylkla eriilebilen kaynaklar olarak ise firma kataloglar, standartlar ve ynetmeliklerdir. Dijital ortamda kolaylkla ulalabilen bir standarda ait detay ekil 1de verilmektedir [7].

ekil 1. Klasik veya Prefabrike Is Yaltml Eimli at Detay [7]

Dijital ortamda kolaylkla eriilebilen kaynaklardan biri olan firma kataloglar her kan yeni rne gre tekrar revize edildiinden standart ve ynetmeliklere gre daha gncel bilgiler iermektedir. Tasarmcnn deneyimi ve detaylarn gvenilirlii birbiri ile ilikili olduundan, firma kataloglarndaki detaylarn gvenilirlii ya da doruluu deil, tasarmcnn dijital ortamda kolaylkla ulaabildii ve gncel bilgileri ieren firma kataloglarndaki bilgiyi tasarmnda hangi dzeyde kullanabildii aratrlmtr.

Dijital ortamdaki firma kataloglarnda yer alan detaylarn tasarmc iin ne kadar veri oluturduunun ve nasl kullanldnn aratrld almann erevesi, dijital ortamda ulalabilen at ile ilgili bileen reten firmalar olarak belirlenmitir. Yap Endstri Merkezinin dijital ortamdaki veri taban 2011 ylnn son dneminde esas alnarak Trkiyede at ile ilgili bileen reten firmalara ulalm, her bir firmann internet sitesi ziyaret edilmi ve detay tasarmlarn dijital ortamda paylaan firmalarn mevcut detaylarna ulalmtr. Detaylar, teknik izim kaynaklarndan ve firma detaylarndan yararlanlarak oluturulan izim analiz ltleri dorultusunda deerlendirilmi ve drt farkl grupta incelenmitir. Tasarm lt az olan bir almada detay tasarm yaplarak, drt farkl gruptaki detaylarn kullanlabilirlii aratrlmtr.

2. ATI SSTEM BLEEN LE LGL FRMALAR at ile ilgili bileen reten firmalarn listesine ulaabilmek iin Yap Endstri Merkezi veri tabannda at alt yaltm, at bahesi, at gvenli basama sistemi, at kl, at ini borusu, at kapa, at kaplama levhas,

at kaplama malzemesi gibi alt anahtar kelimeleri de ieren at anahtar kelimesi girilerek firma aratrmas yaplmtr. Arama sonucunda bulunan 242 adet firma arasndan at tayc sistemi, at kl reten firmalar ve at ile ilgili olmayan 98 adet firma elenmitir. Geriye kalan 144 adet at bileeni ile ilgili firma internet sitelerinde aratrma yaplp, almada F1, F2, F31 olarak ifade edilen firmalardan 31 tanesinde saylar 1 ile 60 arasnda deien toplam 421 adet detay izimi belirlenmitir, ekil 2.

ekil 2. Firmalara Gre Detay Dalm Grafii

nternet ortamnda detay bilgilerine ulalan 31 at firmasndan 7 tanesi sadece teras (az eimli, eimi %5ten az) atlarla ilgili, 8 tanesi sadece eimli atlarla ilgili, dier 16 tanesi ise hem teras hem eimli atlarla ilgili detaylara yer vermitir. Ulalabilen 421 adet at detayndan ise 217 tanesi teras at, 204 tanesi eimli atlarla ilgilidir, ekil 3. Eimli ve teras atlarla ilgili detay ve firma dalmlarnn yaklak ayn olduu tespit edilmitir.

ekil 3. at Eimine Gre Detay Dalm Grafii

217 adet teras at detayndan 99 tanesi katmanlama detay, 118 tanesi ise birleim blgesi detaydr, ekil 2. Teras atlarla ilgili olarak, teras at katmanlama detay, gezilebilen teras at, gezilemeyen teras at, yeil at, metal at, s yaltm uygulamal at, s yaltm uygulamasz at, ters at, otopark ats, metal at, panel at, havalandrma bacas, at kl, teras at parapet birleim blgesi, teras at duvar birleim blgesi ve diletasyon detaylarna yer verilmitir.

204 adet eimli at detayndan 57 tanesi katmanlama detay, 148 tanesi ise birleim blgesi detaydr, ekil 3. Eimli atlarla ilgili olarak eimli at, krma at, scak at, souk at, ahap eimli at, betonarme eimli at, metal at, arduvaz kapl at, fotovoltaik panel kapl at, mahya, eimli at kalkan duvar birleim blgesi, eimli at duvar birleim blgesi, su deresi, baca dibi ve at akl detaylarna yer verilmitir.

3. ZM ANALZ LTLER Firma detaylarnn kullanlabilirlii tasarmcya ne kadar ok bilgi aktard ile ilikili olduundan, teknik mimari izim kaynaklarndan yararlanlarak detayn tasarmcya hangi verileri aktarmas

gerektiine dair izim analiz ltleri belirlenmi, elde edilen detaylar bu ltler erevesinde deerlendirilmitir, [1], [8], [9], [10], [11].

3.1 izim Analiz ltlerinin Belirlenmesi TMMOB Mimarlar Odas Mimarlk Hizmetleri artnamesi ve En Az Bedel Tarifesi [8], TMMOB Mimarlar Odas Mimari Proje izim [9] ve mimari detay izim teknii kaynaklarndan elde edilen bilgilere gre bir mimari detayda olmas gereken izili ve yazl bilgiler derlenmitir, [1], [10], [11]:

ki boyutlu 1/5, 1/2, 1/1 izim teknii ile izilmi katmanlama veya birleim blgesi detay Grafiksel anlatn (mimari izim tekniine uygun olarak bileenlerin ifade edilmesi) Bileen malzemelerinin tanm Bileenlerin boyutsal zellikleri Bileenlerin birbirlerine gre konumlarn gsteren l izgisi ve deeri

Bu kaynaklarn bazlarndan seilen mimari izim tekniine uygun olarak izilen detaylardan seilen baz rnekler ekil 4 ve ekil 5te verilmitir.

ekil 4. Mimari izim Tekniine Uygun Olarak izilmi Krma at Detay, [3]

at firmalar detaylar zerinden yaplan n incelemeler sonucunda yukarda saylan deerlendirme ltlerine ek olarak aadaki deerlendirme ltleri belirlenmitir.

Detaylarn 3 boyutlu anlatm Farkl katmanlarn farkl renk ile ifade edilmesi Detaylarn ksmi blge detay olarak anlatm (tm katmanlarn yer almamas) Detaylarn ematik izilmesi Detaylarn dosya uzantlarnn farkl olmas (dwg, jpeg, pdf) Firmalarn kendi rnlerini detay izimi zerinde vurgulamas (farkl renk, farkl tonda

tarama) Detay izimi zerinde malzemelerin firma markas ile tanmlanmas Detaylarda malzemesi ve ilevi tanmlayan bileenlerin yer almas Detayn uygulamaya ynelik daha iyi anlalmas iin 3 boyutlu izimlerinin yer almas Detayn uygulamaya ynelik daha iyi anlalmas iin yazl anlatmn yer almas

ekil 5. Mimari izim Tekniine Uygun Olarak izilmi Teras at Detay, [10]

Detayda katmanlamaya ynelik deiiklik olmas durumunda kullanlmas gereken malzemelere dair uyarlarn yer almas

Detayn kullanlmas halinde firmaya danlmas gerektiine dair uyarnn yer almas Deerlendirme ltlerinden yola klarak hazrlanan izim analiz ltleri tablosundan bir rnek tablo 1de verilmitir.

Tablo 1. izim Analiz ltleri Tablosundan rnek Aklama: D. Tipi: Detay Tipi Notlar, uyarlar: a: malzeme ile ilgili firmaya danlmas gereken uyar, b:katmanlama ile ilgili uyar Tanmlanmayan bileen: 1: %0 - %20 orannda tanmlanmam bileen, 2: %20 - %40 orannda tanmlanmam bileen, 3: %40 - %60 orannda tanmlanmam bileen, 4: %60 - %80 orannda tanmlanmam bileen, 5: %80 - %100 orannda tanmlanmam bileen

firm

a

deta

y n

o

deta

y ta

nm

2 bo

yutlu

i

zim

3 bo

yutlu

i

zim

katm

anlam

a

birle

im b

lges

i k

smi

le

kli

em

atik

siyah

be

yaz

ren

klen

diril

mi

vu

rgu

lan

m

r

nl

i

zgi

si v

e de

er

idw

g u

zan

tl

pdf,

jpeg,

gi

f uzan

tl

mar

kail

ev

tan

m

boyu

tlar

tan

mla

nm

ayan

bi

lee

n

3 bo

yutlu

i

zim

no

tlar,

u

yar

lar

yazl

an

latm

1 Sa levha birleim detay 52 Teras at parapet birleim detay 53 Teras at dere birleim detay 53 Bkml mahya detay a5 at parapet birleim detay a6 at duvar birleim detay a9 at duvar birleim detay a

10 Gizli dere detay 1 a35 Ahap at 36 Ahap at 37 Ahap at 38 Ahap at

1.20 Sandvi panel at 1 a1.21 Dk eimli elik konstrksiyonlu at 1 a/b2.5 Eimli at saak detay 4 a/b2.6 elik konstrksiyonlu yaltm detay 3 a/b

F4F7

F12

F1

MalzemeYazl Anlatm

Gafiksel Anlatm UygulamaDetay

3.2 Detaylarn izim Analiz ltlerine Gre Deerlendirilmesi

at tasarm srecinde firma internet sitesi zerindeki detaylarn kullanlabilirlii zerinden yaplan uygulama almasnda detaylar drt ana grupta toplanmtr:

Dijital ortamda tasarmcnn olduu gibi kullanabildii detaylar Grafiksel ve yazl olarak bilgi dzeyi yeterli olan, ancak tasarmcnn dijital ortamda izimini

tekrar gerekletirerek kullanabildii detaylar Mimari izim teknii dnda ifadesi olan, anlama ve analiz aamasndan sonra, tasarmcnn

kendi tasarm ltleri erevesinde uyarlayarak kullanabildii detaylar Yeterli bilgi iermeyen, tasarmcnn tekrar aratrma yaparak kullanabildii detaylar

1. Birinci tip detay tasarmc tarafndan dijital ortamda tasarmnda olduu gibi kullanlabilen detaylardr, Tablo 2. atlarla ilgili yaplan uygulamada firma detaylarndan 2 boyutlu, lekli,

mimari izim tekniklerine uygun olarak izilmi, dijital izim ortamnda bulunan, katmanlarn ilevlerinin ve gerektii noktalarda katmanlarn malzeme olarak tanmland detaylarn tasarmc tarafndan dijital ortamda mevcut hali ile kullanabildii grlmtr. Ancak detaydaki tanmlanmayan bileenlerin varl ve says detayn anlalmasn ve tasarmda kullanlmasn gletirmektedir. Detaya dair farkl zmler ile ilgili ve detayn uygulanmas srecinde firmaya danlmas gerektii ile ilgili uyar yaplmas tasarmcnn dikkat etmesi gereken nokta olarak da belirtilmitir.

Tablo 2. izim Analiz ltleri Tablosundan Birinci Tip Detaya rnek

firm

a

deta

y n

o

deta

y ta

nm

2 bo

yutlu

i

zim

3 bo

yutlu

i

zim

katm

anlam

a

birle

im b

lges

i k

smi

le

kli

em

atik

siyah

be

yaz

ren

klen

diril

mi

vu

rgu

lan

m

r

nl

i

zgi

si v

e de

er

idw

g u

zan

tl

pdf,

jpeg,

gi

f uzan

tl

mar

kail

ev

tan

m

boyu

tlar

tan

mla

nm

ayan

bi

lee

n

3 bo

yutlu

i

zim

no

tlar,

u

yar

lar

yazl

an

latm

1.20 Sandvi panel at 1 a1.21 Dk eimli elik konstrksiyonlu at 1 a/b2.5 Eimli at saak detay 4 a/b2.6 elik konstrksiyonlu yaltm detay 3 a/b

F12

Detay Gafiksel AnlatmYazl Anlatm

Malzeme Uygulama

Tabloda belirlenen ltler dorultusunda F19 firmasndan 4, F17 firmasndan 11, F16 firmasndan 1ve F12 firmasndan 58 adet olmak zere toplamda 4 firmadan 74 adet at detay birinci tip detay olarak belirlenmitir.

2. kinci tip detay, grafiksel ve yazl olarak mimari detayda olmas gereken btn bilgileri ieren, dijital ortamda izim dosyas (dwg) olarak bulunmayp tasarmc tarafndan tekrar izilmesi gereken detaylar olarak tanmlanmtr, Tablo 3. Detaylarn zerinde grafiksel olarak btn bilgilerin yer ald, lekli olarak izilen, malzeme tanmlarnn ya da ilevlerinin yer ald, tekrar izilmesi aamasnda referans alnmas iin malzeme boyutlarnn da belirtilmesi nerildii ikinci tip detaylarn, mevcut hali ile dijital ortamda tekrar izilerek kullanlabildii grlmtr. Detayda tanmlanmayan bileenlerin yer almas tasarmcy ayrca aratrma yapmaya yneltmekle birlikte, baz noktalarda firmaya danlmasnn gerektiine dair uyarlar tasarmcnn dikkatli olmas gereken konular olarak zerinde durulmutur.

Tablo 3. izim Analiz Tablosundan kinci Tip Detaya rnek

firm

a

deta

y n

o

deta

y ta

nm

2 bo

yutlu

i

zim

3 bo

yutlu

i

zim

katm

anlam

a

birle

im b

lges

i k

smi

le

kli

em

atik

siyah

be

yaz

ren

klen

diril

mi

vu

rgu

lan

m

r

nl

i

zgi

si v

e de

er

idw

g u

zan

tl

pdf,

jpeg,

gi

f uzan

tl

mar

kail

ev

tan

m

boyu

tlar

tan

mla

nm

ayan

bi

lee

n

3 bo

yutlu

i

zim

no

tlar,

u

yar

lar

yazl

an

latm

35 Ahap at 36 Ahap at 37 Ahap at 38 Ahap at

F7

Detay Gafiksel AnlatmYazl Anlatm

Malzeme Uygulama

Tabloda belirlenen ltler dorultusunda F2 Firmasndan 4, F3 firmasndan 3, F4 firmasndan 5, F6 firmasndan 6, F7 firmasndan 58, F9 firmasndan 10, F14 firmasndan 9, F15 firmasndan 3, F16 firmasndan 11, F12 firmasndan 8, F20 firmasndan 8, F21 firmasndan 14, F22 firmasndan 5, F26

firmasndan 24, F27 firmasndan 20, F28 firmasndan 1, F29 firmasndan 15 ve F31 firmasndan 10 adet olmak zere toplamda 18 firmadan 215 adet detay ikinci tip detay olarak belirlenmitir.

3. nc tip detaylar, mimari izim teknii dndaki ifade teknikleri ile ifade edilen, genellikle 2 boyutlu ematik ya da 3 boyutlu izimlerden oluan, yazl bilgilerin de yer ald detaylardr, Tablo 4. Tasarmcnn detay tasarmnda kullanabilmesi iin ncelikli olarak detay anlamas ve analiz etmesi, daha sonra dijital ortamda tasarmna uyarlayarak tekrar izmesi gerekmektedir. Detayda malzeme boyutlarnn yer almamas, tasarmcnn tasarm srecinde dier malzemelerle ilgili aratrma yapmasn da gerektirmektedir.

Tablo 4. izim Analiz Tablosundan nc Tip Detaya rnek

firm

a

deta

y n

o

deta

y ta

nm

2 bo

yutlu

i

zim

3 bo

yutlu

i

zim

katm

anlam

a

birle

im b

lges

i k

smi

le

kli

em

atik

siyah

be

yaz

ren

klen

diril

mi

vu

rgu

lan

m

r

nl

i

zgi

si v

e de

er

idw

g u

zan

tl

pdf,

jpeg,

gi

f uzan

tl

mar

kail

ev

tan

m

boyu

tlar

tan

mla

nm

ayan

bi

lee

n

3 bo

yutlu

i

zim

no

tlar,

u

yar

lar

yazl

an

latm

9 Is yaltml gezilmeyen teras at 10 Is yaltml hafif metal at detay 11 Gezilmeyen ters teras at

Detay Gafiksel AnlatmYazl Anlatm

Malzeme Uygulama

F13

Tabloda belirtilen ltler dorultusunda F5 firmasndan 3, F7 firmasndan 2, F9 firmasndan4, F11 firmasndan 1, F13 firmasndan 14, F14 firmasndan 2, F18 firmasndan 3, F21 firmasndan 2, F30 firmasndan 33 detay olmak zere toplam 9 firmadan 64 adet detay nc tip detay olarak tespit edilmitir.

4. Drdnc tip detaylar grafiksel ifadenin yannda malzemeye dair hemen hi aklama yapmayan detaylardr, Tablo 5. Mimari izim tekniine uygun olarak izilseler dahi malzemeler ile ilgili hibir bilginin yer almamas detayn okunmasn zorlatrmakta, detayn tasarmda kullanlabilmesi iin ayrca kaynaklara bavurulmas gerektirmektedir.

Tablo 5. izim Analiz Tablosundan Drdnc Tip Detaya rnek

firm

a

deta

y n

o

deta

y ta

nm

2 bo

yutlu

i

zim

3 bo

yutlu

i

zim

katm

anlam

a

birle

im b

lges

i k

smi

le

kli

em

atik

siyah

be

yaz

ren

klen

diril

mi

vu

rgu

lan

m

r

nl

i

zgi

si v

e de

er

idw

g u

zan

tl

pdf,

jpeg,

gi

f uzan

tl

mar

kail

ev

tan

m

boyu

tlar

tan

mla

nm

ayan

bi

lee

n

3 bo

yutlu

i

zim

no

tlar,

u

yar

lar

yazl

an

latm

1 Sa levha birleim detay 52 Teras at parapet birleim detay 53 Teras at dere birleim detay 5

Detay Gafiksel AnlatmYazl Anlatm

Malzeme Uygulama

F1

Tabloda belirtilen ltler dorultusunda F1 firmasndan 3, F2 firmasndan 5, F8 firmasndan 16, F9 firmasndan 6, F11 firmasndan 1, F18 firmasndan 4, F21 firmasndan 1, F23 firmasndan 12, F24 firmasndan 14, F25 firmasndan 1 ve F27 firmasndan 1 olmak zere toplam 11 firmadan toplam 64 adet detay drdnc tip detay olarak tespit edilmitir.

Firma detaylarndan yaplan inceleme sonucunda, firma detaylarnn daha ok ikinci tip detay olduu grlmtr. Birinci, nc ve drdnc tip detay saylarnn yaklak ayn olduu gzlemlenmitir, ekil 6.

ekil 6. Detay Tiplerinin Dalm Grafii

4. DETAYLARIN KULLANILABLRLNN ARATIRILMASI

Dijital ortamdaki firma detaylarndan elde edilen verilere gre detaylar drt grupta incelenmitir. Tasarmcnn detay tasarm srecinde drt farkl gruptaki firma detaylarn nasl kullandnn analizi iin az deneyimli bir tasarmc tarafndan uygulama almas yaplmtr.

at firmas detay tiplerinin kullanlabilirliinin aratrlmas iin T Maslak Kamps iin tasarlanan elik taycl kre binas seilmitir. Eylem alanlar birbirinden farkl farkl kutunun birbiri iine gemesi ile tasarlanan yapda ilk metal kapl kutuda giri, idari birim ve servis birimleri, ikinci metal kutuda snf, nc ve ahap kapl kutuda ise oyun alan, yemek alan ve slak hacimler konumlandrlmtr. Yapnn elik konstrksiyonlu metal kapl ve zerinde gezilebilen, at klklarnn da yer ald elik konstrksiyonlu akl kapl iki farkl tip teras ats bulunmaktadr. Detay analiz almas iin elik konstrksiyonlu metal kapl teras at seilmitir.

Seilen projenin zemin kat plan ekil 7, boy kesiti ise ekil 8de verilmitir.

ekil 7. Kre Binas Zemin Kat Plan

ekil 8. Kre Binas Kesiti

at firma detaylarnn kullanlabilirliinin analiz edilmesi iin tasarlanmas gereken kre binas ats tasarm ltleri, tasarlanacak detayn karmakln en aza indirgemek iin tanmlanmamtr. Tasarmcdan beklenilen, kre binasnn metal kapl atsn tasarlamasdr. Metal kapl teras atnn bileen seimleri tasarmcya braklmtr.

4.1 Birinci Tip Detaylarn Kullanlabilirlii

Birinci tip detaylarn tasarm srecinde kullanlabilirliinin analiz edilmesi iin F12 firmasna ait eimli elik konstrksiyonlu at detay seilmitir, ekil 9. Dijital ortamda hazr halde bulunan detay olduu gibi tasarma aktarlm, ancak at eimi farkl olduu iin izimin eim as deitirilmitir. Detayda yaz ile ifade edilen blmde bir malzemenin marka ismi ile tanmlanmas, firmaya geri dnp markann tanmlad malzemeyi tekrar kontrol edip malzeme ile ifadesi deitirilmitir. Malzemelerin boyutlarnn tanmlanmas ise ayrca bir alma gerektirmitir. alma sonucunda tasarlanan metal at tipik blge detay ekil 10da verilmitir. Tasarmc, Yap Endstri Merkezi veri tabanndan at, metal at anahtar kelimesi ile tarama yapp at firmalarna ulamas iin yaklak 10 saate ve ulat F12 firmasna ait at detayn kendi tasarmna entegre etmesi iin ise yaklak 20 dakikaya ihtiya duymutur.

ekil 9. F12 Firmasna Ait Metal at Detay

4.2 kinci Tip Detaylarn Kullanlabilirlii

kinci tip detayn kullanlabilirliinin aratrlmas iim F7 firmasna ait trapez at detay seilmitir, ekil 11. Tasarmc, tasarmn dijital ortamda gerekletirdii iin pdf uzantl firma detayn dijital ortama aktarp zerinden tekrar izmi, tasarmda kullanaca lee getirmek zorunda kalmtr. Malzemelerin boyutlandrlmas iin ayrca aratrma yapmas gerekmitir. Buhar kesici ilevi ile tanmlanan katmann malzeme tanmn yapmak iin buhar kesici reten firmalar aratrp, buhar

ekil 10. Tasarlanan Metal at Detay

kesici olarak polietilen folyo kullanmaya karar vermitir. almann sonucunda tasarlanan metal at detay ekil 12de verilmitir. Tasarmc, Yap Endstri Merkezi veri tabanndan at, metal at anahtar kelimesi ile tarama yapp at firmalarna ulamas iin 10 saate ve ulat F7 firmasna detay kendi tasarmna entegre edip dijital ortamda izmek iin yaklak 1 saate ihtiya duymutur.

ekil 11. F7 Firmasna Ait Metal at Detay

4.3 nc Tip Detaylarn Kullanlabilirlii

nc tip detayn kullanlabilirliinin incelenmesi iin F19 firmasna ait metal konstrksiyonlu metal kapl at tercih edilmitir, ekil 13. Firma kataloundaki 3 boyutlu izimi bulanan metal at detay incelendikten ve analiz edildikten sonra dijital ortamda metal at tasarmna geilmitir. Malzemelerle ilgili boyut verilmemesinden dolay her bir malzeme iin ayrca firma aratrmas yaplmas ve boyutlarnn belirlenmesi gerekmitir. 3 boyutlu izimde Marka A ve Marka B olarak tanmlanan malzemelerin ilevlerinin belirlenmesi iin firma sitesi tekrar ziyaret edilmi ve detay iziminde markann tanmlad ilev belirtilmitir. alma sonucunda tasarlanan metal at tipik blge detay ekil 14te verilmitir. Tasarmc, Yap Endstri Merkezi veri tabanndan at, metal at anahtar kelimesi ile tarama yapp at firmalaran ulamas, firmalarn arasndan F19 firmasndaki metal at detayn edinmesi iin yaklak 10 saate ve ulat F19 firmasna ait detay analiz edip eksik olan veriler iin tekrar firma aratrmas yapmas ve kendi tasarmn tamamlamas iin yaklak 2 saate ihtiya duymutur.

ekil 13. F19 Firmasna Ait Metal at Detay

4.4 Drdnc Tip Detaylarn Kullanlabilirlii

Drdnc tip detayn kullanlabilirliinin analiz edilmesi iin F23 firmasna ait klasik kenet kapl metal at detay seilmitir, ekil 15. Detayda malzemelerle ilgili hibir verinin bulunmamas detayn anlalabilirliini zorlatrm, teknik izim verileri ve 3 boyutlu izim yardm ile detay okunmaya ve anlalmaya allmtr. Bu noktada gereki malzemelerle anlatlan 3 boyutlu izim yol gsterici olmutur. Tasarm iin elik iskelet sistem gvdeli at sistemine karar verildikten sonra 3 boyutlu izimden okunabildii zere yzey oluturmak iin kontrplak kullanlmtr. Tekrar 3 boyutlu izimden anlald gibi ahap kadronlar arasnda s yaltm kullanlm, daha sonraki katmanlama iin firmann rn ile ilgili aklamalarna baklp malzeme karar verilmitir. almann sonucunda tasarlanan metal at tipik blge detay ekil 16te verilmitir. Tasarmc, Yap Endstri Merkezi veri tabanndan at, metal at anahtar kelimesi ile tarama yapp at firmalarna ulamas, firmalarn arasndan F23 firmasndaki metal at detayn edinmesi iin 10 saate ve detay analiz edip eksik olan

ekil 12. Tasarlanan Metal at Detay

ekil 14. Tasarlanan Metal at

veriler iin tekrar firma aratrmas yapmas ve kendi tasarmn tamamlamas iin yaklak 4 saate ihtiya duymutur.

ekil 15. F23 Firmasna Ait Metal at Detay

5. SONU Tasarmclara kolaylkla ulama imkan salayan firmalarn dijital ortamdaki detaylarnn kullanlabilirliinin ortaya koyulmas amalanan almada, 2011 ylnn son dnem Yap Endstri Merkezinin dijital ortamdaki veri tabanndan yararlanlmtr. at ile ilgili bileen reten 144 adet firmann internet siteleri ziyaret edilmi, firmalardan 31 tanesinin dijital ortamda detaylara yer verdii grlmtr. Mimari izim kaynaklarndan elde edilen bilgiler dorultusunda bir detay iziminde olmas gereken izim analiz ltleri belirlenmi, firma detaylar incelenmeye balandnda ise bu ltlerin yeterli olmad grlp firma detaylarndan da referansla izim analiz ltleri arttrlmtr. izim analiz ltlerinin yer ald izim analiz tablosu oluturularak, 31 adet at ile ilgili bileen reten firmadan derlenen 421 adet detay analiz edilmitir. Dijital ortamdaki firma detaylarnn belirlenen izim ltleri dorultusunda analizi sonucunda detaylarn 4 farkl grupta ele alnabilecei grlm ve az deneyimli bir tasarmc tarafndan yaplan, karmakl az olan bir tasarm almasnda 4 farkl grupta ele alnan detaylarn kullanlabilirlii deerlendirilmitir.

Birinci tip detaylar grafiksel ve yazl anlatm yeterli olan ve tasarmc tarafndan dijital ortamda olduu gibi kullanlabilen detaylardr ve dier detaylarn %18ini oluturmaktadr. ou zaman detay zm ayrca aratrma yapmaya gerek yoktur.

kinci tip detaylar grafiksel ve yazl anlatm yeterli olmakla birlikte tasarmc tarafndan dijital ortamda tekrar izilmesi gereken detaylardr. Malzeme boyutlarnn verilmesi, detayn tasarmc tarafndan tekrar izilmesi aamasnda kolaylk salamaktadr. 2. tip detaylar tm detaylarn %52 sini oluturarak en sk rastlanlan detay tipi olmutur.

nc tip detaylar yazl gerekli bilgileri vermesine ramen izimi ematik olan detaylardr. Bu nedenle tasarmc tarafndan nce anlalp daha sonra tekrar izilmesi gerekir. Yeterli malzeme bilgisi verilmemesi tasarmcnn ayrca aratrma yapmas iin zaman harcamasna neden olmaktadr. 3. tip detaylarn btn detaylarn %15ini oluturduu tespit edilmitir.

Drdnc tip detaylar grafiksel anlatm yeterli olmakla birlikte malzemeye dair hibir yazl bilgi vermeyen detaylardr ve firma detaylarnn %15ini oluturmaktadr. Yazl bilgi olamamas detayn anlalabilirliini gletirmekle birlikte detay tasarm srecinde baka kaynaklara bavurulmas ihtiyacn dourmaktadr.

Tasarm srecinde tm detaylarnn kullanlabilir olduu gzlemlenmekle birlikte, detay tiplerine gre tasarm sresinin ve aratrma miktarnn deitii tespit edilmitir. Mevcut detaylarn dorudan tasarmda kullanlmasnn mmkn olmayp, her durumun zel aklamalar dorultusunda tekrar gzden geirilmesi gerekmektedir. Tasarm srecini hzlandraca iin, firmalarn, detay iziminde dier kaynaklar gibi izim teknii yaklamn kullanmas ve tasarm iin yeterli bilgiyi iermesi yararl olacaktr.

ekil 16. Tasarlanan Metal at

KAYNAKLAR

[1] Wakita O., Linde R., 1999. The Professional Practice of Architectural Detailing, New York, John Wiley & Sons [2] Emmitt, S., 2002. Architectural Technology, London: Blackwell Science Ltd. [3] Enerji Performans Ynetmelii, 2008 [4] Toydemir, N., Bulut ., 2004. atlar, stanbul, Yap Yayn [5] at Kaplama Malzemeleri Uygulama Klavuzu, 2007, stanbul, atder [6] ] Detail Roofs (Ekim 2010), Mnih, Institut fr internationale Architektur-Dokumentation GmbH & Co. KG [7] TS 11758-2, 2011, Polimer Bitml rtler Su Yalitimi in Eritme Kaynaiyla Birletirilerek Kullanilan Blm 2: Uygulama Kurallari [8] TMMOB Mimarlar Odas Mimarlk Hizmetleri artnamesi ve En Az Bedel Tarifesi [9] TMMOB Mimarlar Odas Mimari Proje izim ve Sunu Standartlar [10] ahinler O., Kzl F., 2004. Mimarlkta Teknik Resim, stanbul, Yem Yayn [11] Bielefeld, B., Skiba I., 2007. Technical Drawing, Basel, Birkhauser [12] http://www.yapikatalogu.com/AnaSayfa/ [13] http://www.izocam.com.tr/izocam/Teknik-Bilgiler/Mimari-Yal%C4%B1t%C4%B1m-Detaylar%C4%B1.aspx [14] http://www.btmpolpan.com.tr/detay-cizimleri.html [15]http://tyvek.com.tr/Tyvek_Construction/tr_TR/assets/downloads/brochures/6_Dupont_Tyvek_Teknk_Detay_Ktapcg_Yen.pdf [16] http://www.rheinzink.com.tr/114.aspx?view=construction#146