55 1E diel, 6 qershor 2010

Turi i kapitullimit s’fshihetdot me pazaret e Edvinit

për shitjen e bashkive e tëkomunave në zgjedhjet e

ardhshme vendore. Thirrjapër mëshirë ka mbërriturdje në Elbasan dhe Korçë,por kjo është shndërruarnë një luftë civile, në prag

të fshesës që pritet tëndodhë në kryesinë e PS-

së. Pas grevës, nëstrukturat e majta ka rënëmjerimi dhe është shumë e

vështirë që debati ibrendshëm të mbulohetme premtimet se herën

tjetër nuk do të ketëdështim elektoral

E PËRDITSHMEE PAVARUR

Adresa: RrugaAdresa: RrugaAdresa: RrugaAdresa: RrugaAdresa: Rruga“Medar Shtylla“Medar Shtylla“Medar Shtylla“Medar Shtylla“Medar Shtylla”,”,”,”,”,qendra e biznesitqendra e biznesitqendra e biznesitqendra e biznesitqendra e biznesit

TTTTTel: 04/2321364,el: 04/2321364,el: 04/2321364,el: 04/2321364,el: 04/2321364,TTTTTel: 04/232136el: 04/232136el: 04/232136el: 04/232136el: 04/23213666666,,,,,Fax:04/2321365,Fax:04/2321365,Fax:04/2321365,Fax:04/2321365,Fax:04/2321365,TiranëTiranëTiranëTiranëTiranëE-mail:info@gazeta55.net,info@gazeta55.net,info@gazeta55.net,info@gazeta55.net,info@gazeta55.net,gazeta55mail@gazeta55mail@gazeta55mail@gazeta55mail@gazeta55mail@yahoo.com,yahoo.com,yahoo.com,yahoo.com,yahoo.com,Internet:wwwwwwwwwwwwwww.gazeta55.al.gazeta55.al.gazeta55.al.gazeta55.al.gazeta55.alÇmimi 30 lekëÇmimi 30 lekëÇmimi 30 lekëÇmimi 30 lekëÇmimi 30 lekëGreqi 1,5 EUROGreqi 1,5 EUROGreqi 1,5 EUROGreqi 1,5 EUROGreqi 1,5 EURO

Drejtor:FAHRI BALLIUKryeredaktor:ILIR NIKOLLA

E diel,6 qershor 2010

Nr. 153 (4218)Viti XIV i botimit(numri i parë dolimë 18.10.1997)

CMYK

Kontakto: 0692099430; 0692076801

REGJISTRIMET FILLUANShkolla që sf idon të ardhmen

Shkolla 12-vjeçare jopublike

3POLITIKË

Motorgjeneratore - Motore te fuqive te ndryshme - Materiale Elektrike UPS - Radrizatore - Invertera - Transformatore - Filtra dhe Lubrifikante

Centrale Hidrike dhe Termike

Our energy working for you.www.amadeus-al.comtel. +355 4 22 74 500fax.+355 4 22 24 279

DITA

REDAKSIONALE

NË BRENDËSI

SUPLEMENTI “LETRAT”

BIOLETRAShkrimi i Jetës – Jeta e ShkrimitShkrimi i Jetës – Jeta e ShkrimitShkrimi i Jetës – Jeta e ShkrimitShkrimi i Jetës – Jeta e ShkrimitShkrimi i Jetës – Jeta e Shkrimit

Botimi më i ri i Shtëpisë Botuese “55”15-23

Nga Dr.Sabri HAMITI

Rama në bazën socialiste: “Mëshirë!”Idealet e lirisë dhe fjalës,

aspirata e pandryshueshme e BerishësApeliApeliApeliApeliApeli

brendasocialist:brendasocialist:brendasocialist:brendasocialist:brendasocialist:“Dashamir Peza,“Dashamir Peza,“Dashamir Peza,“Dashamir Peza,“Dashamir Peza,larlarlarlarlargo Ramën osego Ramën osego Ramën osego Ramën osego Ramën ose

hap shtëpinë”hap shtëpinë”hap shtëpinë”hap shtëpinë”hap shtëpinë”Nuk ka njeri në Shqipëri që

ta konsiderojë “normale” faktinqë lideri i opozitës shqiptare, kry-etari i Bashkisë Tiranë, bash prej10 vitesh, dhe njëherësh, kryetarii PS që prej vitesh, të mos ketështëpi të deklaruar as në deklar-imin e pasurisë, por të strehohetfalas tek shtëpia në fshat e“mikut” të tij intim deputet,Dashamir Peza. Sa i lezetshëmështë Rama dhe shokët e tij: vetëjeton në vilë në mes të gjelbërimittë Pezës, kurse bashkëqytetarët ika betonizuar të gjithë. Bile parado kohësh doli në dritë abuzimi

FORUM

Mësim i unifikuar përMësim i unifikuar përMësim i unifikuar përMësim i unifikuar përMësim i unifikuar përtë gjithë shqiptarët në Ballkantë gjithë shqiptarët në Ballkantë gjithë shqiptarët në Ballkantë gjithë shqiptarët në Ballkantë gjithë shqiptarët në Ballkan

Shqiptarët e Maqedonisë mirëpresin nismën e kryeministritBerisha për një mësim me tekste të unifikuara për të gjithë

shqiptarët e rajonit. Ka ende probleme logjistike,por perspektiva e teksteve të njëjta duket e pakthyeshme

Përfaqësuesit e shqiptarëve në Maqedoni me një dozë rezerve kanë mbështe-tur nismën e Kryeministrit Sali Berisha që shqiptarët nga Shqipëria, Kosova dheMaqedonia të mësojnë me tekste të unifikuara shkollore.

Në fund të majit në Tiranë u mbajt takimi i kryeministrit shqiptar Sali Ber

PërsiatjePërsiatjePërsiatjePërsiatjePërsiatjefilozofikfilozofikfilozofikfilozofikfilozofikeeeee

mbi shoqërinëmbi shoqërinëmbi shoqërinëmbi shoqërinëmbi shoqërinëe ke ke ke ke kontrollitontrollitontrollitontrollitontrollitNga Zhilë Dëlëzedhe Mishel Fuko

Kam vetëm liri metafizike.Edhe nëse të shkruarit mos qoftëkrejtësisht metafizik, më duhet tëpranoj përmasën e tij ezoterike,ekzistencën e frymës së mister-shme që thyen barrierën thuaj tëpakapërcyeshme të mbajtjes Filo-zofi francez Mishel Fuko e ka ven-dosur lindjen dhe zhvillimin eshoqërive disiplinore në Perëndimnë shekujt XVI-të dhe XIX-të; atoarrijnë kulmin e tyre në fillim tëshekullit XX-të duke patur siveçori të funksionimit organiz-imin e mjediseve të mëdha të mby

“PS, aksion politik“PS, aksion politik“PS, aksion politik“PS, aksion politik“PS, aksion politiktë dështuar përtë dështuar përtë dështuar përtë dështuar përtë dështuar për

bllokimin e vizave”bllokimin e vizave”bllokimin e vizave”bllokimin e vizave”bllokimin e vizave”Zëvendëskryeministri dhe

Ministri i Punëve të Jashtme IlirMeta në një intervistë televizivepër emisionin “Log” të gazetaritArtur Kopani në TVSH

Paralizë totaleParalizë totaleParalizë totaleParalizë totaleParalizë totalee trafikut nëe trafikut nëe trafikut nëe trafikut nëe trafikut në

kryeqytet, Edikryeqytet, Edikryeqytet, Edikryeqytet, Edikryeqytet, EdiRama vazhdonRama vazhdonRama vazhdonRama vazhdonRama vazhdon

talljen me qytetarëttalljen me qytetarëttalljen me qytetarëttalljen me qytetarëttalljen me qytetarëtRadhë të gjata automjetesh

janë shënuar edhe dje në tëgjitha rrugët hyrëse të kryeqy-tetit, për në sheshin qendror“Skënderbej”, i bllokuar prej 3ditësh

Masakra e TMasakra e TMasakra e TMasakra e TMasakra e TivaritivaritivaritivaritivaritTregim nga Gani Mehmetaj

I sheh këto kodra të zhveshura? Me pyetapapritmas fqinji im Taliderisa po ktheheshim ngaUlqini duke kaluar nëpër Tivar me makinën e tijtë vogël. Ishim unë dhe ai. Shikova kodrat të cilatsigurisht i kisha pa edhe më herët por nuk mekishin bërë përshtypje. Kodra të zhveshura, tëmërzitshme që nuk thoshin asgjë, prandaj nukme kujtoheshin me asgjë të veçantë. Rrudha mëkrah, nuk dija ç’t’i thosha. Ai nuk priti gjatë

TTTTTregimi arregimi arregimi arregimi arregimi argëtues, njëgëtues, njëgëtues, njëgëtues, njëgëtues, njëkrijim alla amerikankrijim alla amerikankrijim alla amerikankrijim alla amerikankrijim alla amerikan

Nuk pretendoj aspak t’ju rrëfej ndonjë historiashtu siç duhet rrëfyer. Thjesht pretendoj të di sesi duhet rrëfyer një histori, sepse kam qenë i sho-qëruar përditë me ekspertët e rrëfimtarëve të his-torive prej shumë vitesh.

Ka shumë lloje historish, por vetëm njëra prejtyre është e vështirë – ajo argëtuesja.

Do të shkruaj gjatë për këtë. Tregimi argëtues

Kryeministri flet në Berlin,në një forum debati përçështjet e globalizmit dhetë sigurisë, lidhur mereformat e Shqipërisë,duke përmendur se një vitmë parë vendi zhvilloizgjedhjet më të mira nëhistori dhe kjo si rezultat iforcimit të shtetit ligjor

552 E diel, 6 qershor 2010

Kontaktoni në politikë@gazeta55.netPOLITIKE

Edi Rama në bazënsocialiste: “Mëshirë!”

Turi i kapitullimit s’fshihet dot me pazaret e Edvinit për shitjen e bashkive e të komunave nëzgjedhjet e ardhshme vendore. Thirrja për mëshirë ka mbërritur dje në Elbasan dhe Korçë, porkjo është shndërruar në një luftë civile, në prag të fshesës që pritet të ndodhë në kryesinë e PS-

së. Pas grevës, në strukturat e majta ka rënë mjerimi dhe është shumë e vështirë që debati ibrendshëm të mbulohet me premtimet se herën tjetër nuk do të ketë dështim elektoral

Ministria e Financave përgënjeshtron PS-në

Të ardhurat e 5 mujorit,15 përqind më të larta

se e njëjta periudhëe një viti më parë

Zëvendësministri i Financave, Nezir Haldeda, kon-sideroi dje si të pavërteta pretendimet e kreut tëopozitës në lidhje me situatën ekonomike në vend.“Disa nga treguesit realë të ekonomisë shqiptare, EdiRama kërkon t’i nxije, të ndryshojë në opinionin pub-lik realitetin dhe të përcjellë tek ta krizën që ekzistontek opozita dhe kreu i saj”, u shpreh zëvendësminis-tri i Financave. Në bazë të të dhënave më të fundit tëekonomisë shqiptare, Haldeda konfirmoi se duke kra-hasuar muajin maj 2010 me muajin Maj 2009 volu-met janë: 4.1 miliard lekë dhe 3.7 miliard lekë ose10.3 për qind me shume se i njëjti muaj i vitit tëkaluar. Importet gjithsej: Në Maj 2010 janë 33.3 mil-iard lekë, ne Maj 2009 janë 32.5 miliard lekë ose 2.5për qind me shumë. Të ardhurat nga importet: Maj2010 janë 10.2 miliard lekë, Maj 2009 janë 8.8 mil-iard lekë ose 15.3 për qind më shumë, ose 3 për qindmë shumë se programi”, u shpreh zëvendësministriHaldeda.

Ai nënvizoi se shifrat e dhëna janë transparentedhe se vijnë nga institucione të specializuara dhe tëcertifikuara të fushës. “Për sa i përket pretendimevepër rëndimin e ekonomisë së familjeve shqiptare ngadisa ndryshime të bëra së fundi në ligjin ‘Për Akci-zat’, theksoj se këto pretendime janë të pabaza pasijo vetëm që nuk prekin jetën e qytetarëve por përkun-drazi ndryshimi i ligjit “Për Akcizat” reflekton disaulje në disa produkteve që janë pjesë e konsumit famil-jar. Gjithashtu këto ndryshime kanë synim të mbrojnëjetën dhe ambientin e qytetarëve, kjo tregohet tekndryshimet që u janë bërë akcizave të disa produk-teve me përmbajtje kimike dhe të përdorura. Këto ndry-shime janë në përputhje të plotë me përafrimin e legjis-lacionit tonë me atë europian si dhe rritin konku-rueshmërinë në rajon”, deklaroi zëvendësministriHaldeda.

Lidhur me ndryshimet e bëra në kuadrin rregullatorfiskal, zëvendësministri i Financave, vuri në dukje se“kanë pasur në bazë filozofinë pro-biznes”. “Nuk ështëe tepër t’i përsërisim uljen me 2.5 herë të tatimit mbifitimin, uljen me 2.3 herë të tatimit mbi të ardhurat,uljen 2 herë të taksës e punës, hoqëm 26 taksa naciona-le dhe të tjera ndërhyrje ligjore që kanë qenë tënevojshme për të siguruar stabilitet makro ekonomik,rritje të vazhdueshme ekonomike dhe përafrim të legjis-lacionit tonë me atë të BE”, vuri në dukje zëvendësmin-istri Financave, Nezir Haldeda.

Shifrat e eksporteve:Eksportet e mallrave shqiptare për 5 mujorin e vitit

të vazhdim janë 821 mijë ton mallra të vlerësuar në 30.2miliard lekë. E njëjta periudhë e vitit të kaluar është463 mijë ton ose 11.6 miliard lekë. Ku reflektohet njërritje prej mbi 77 për qind në volum dhe 2.6 herë mëshumë në lekë.

Eksporti i energjisë elektrikePër 5 mujorin e vitit 2010 është 7.6 miliard lekë,

krahasuar më 1.2 miliard lekë të të njëjtës periudhë tëvitit të kaluar ose 6.3 herë më shumë.

Ri-eksportimet (prodhimet e manifakturës)Për 5 mujori 2010 është 106 mijë ton vlerësuar në

35 miliard lekë, e njëjta periudhë e vitit të kaluar kishtevolumin 45.9 mijë ton e vlerësuar në 26.5 miliard lekë,ku duket një rritje prej 2.3 herë në volum dhe 1.3 herënë lekë.

Totali i eksporteve gjithsejPër 5 mujorin e këtij viti llogaritet 72.8 miliard lekë,

kur 5 mujori i vitit të kaluar ishte 39.3 miliard lekëduke demonstruar një rritje prej 85 për qind.

Paralizë totale e trafikut në kryeqytet,Edi Rama vazhdon talljen me qytetarët

Radhë të gjata automjetesh janë shënuar edhe dje në të gjitha rrugët hyrëse të kryeqytetit, për në sheshinqendror “Skënderbej”, i bllokuar prej 3 ditësh. Tashmë është e qartë se ky tmerr do vazhdojë për ditë emuaj të tëra, për sa kohë institucioni kryesor, bashkia, nuk ka asnjë projekt për menaxhimin e trafikut

Kryetari i PartisëSocialiste EdiRama ka hum-

bur qetësinë, teksa pasgrevës dhe protestave, kavijuar një tur takimesh nëdisa prej qyteteve kryesoretë vendit, por këtë herë jopër thithjen e mbësh-tetësve, por për qetësimine bazës socialiste, pas kon-frontimeve disa ditore, sipasojë e aksioneve të dësh-tuara dhe mos nxjerrja epërgjegjësve. Në këtë at-mosferë aspak premtuesedhe që rrezikon seriozishtmbijetesën e tij politike,Edi Ramës i duhet një punëe fortë bindëse, për tëshmangur reprezaljet, poredhe aktet e sabotazhit ngaana e anëtarësisë socialiste.Asnjë prej degëve lokale tëPartisë Socialiste, nuk kanë plan të njohë dështimine ylberistit, pasi më parë ataduan ndëshkimin e tij,duke e konsideruar gjithç-ka të improvizuar deri tani,si një tekë që s’ka pasur asvizion dhe as baza të mirë-fillta, për jetë gjatësinë esaj dhe finalizimin me suk-ses.

Kësisoj, kjo linjë e dy-shimtë e ndikuar nga njëfarë “qetësie vrasëse” dhe

me mungesë të qartë emo-cioni, ka krijuar një ngërçtë brendshëm në PS, sanuk dihet se cili do jetë fatipolitik i kryetarit, i ciliqëndron në krye, duke sh-kelur statutin dhe dhunu-ar mendimin kritik.

Në këto kushte komple-ksesh, Edvini është zënëngushtë dhe po vijon uljetgjunjë më gjunjë me bazën eacaruar, për t’i bindur ata se“beteja”, nuk ka përfunduardhe se e drejta e tyre ështëtek ato kuti të mbyllura.

Ky ka qenë edhe epilogui radhës i ylberistit, madjeduke akuzuar edhe Ben

Blushin se i ka krijuarpështjellim në radhët e ba-zës socialiste në qarkun eKorçës. Trazimi i ujërave tëpolitikës së re të EdvinRamës, tashmë është pran-uar zyrtarisht, duke u për-shkallëzuar në kërcitje tëbrendshme, e cila sipaslogjikës më normale, mbër-rin deri te rrëzimi i kultittë pasanikëve, por pa idedhe ideologji në drejtimine opozitës. Pas vizitës nëBerat të një dite më parë,Edvini u ndal me urgjencëtë qytetin e Korçës, ku ftoiqytetarët që të lenë mën-janë partinë dhe an-

gazhimet për zgjedhjet eardhshme vendore, pasiende s’ka përfunduar aksio-ni i kutive.

Lakuriqi i socialistëveduket se nuk ka ndërmendtë ndalë grahmat e lodhuratë politikës boshe, për hapjene kutive të votimit dhe çuar-jen e vendit drejt një desta-bilizimi politik, tipike melëvizjet maoiste, për rrëm-bimin e pushtetit me dhunëdhe revolucion popullor. Por,fillimisht ai duhet t’i kërkojëfalje bazës socialiste, për tu-bimet e dështuara, protestate mashtruara dhe greva jotransparente.

Për të tretën ditë me radhë bashkia e Tiranës vijoneksperimentin absurd të bllokimit të trafikut në qendërtë kryeqytetit, duke e devijuar atë në disa rrugica tëngushta të disa prej lagjeve të metropolit.

Edhe gjatë ditës së djeshme është përsëritur i njëjtiskenar, ku drejtueseve të automjeteve iu janë dashur medhjetëra minuta për të përshkuar vetëm pak metra rrugë.

Dhe kjo për shkak se eksperimenti i bashkisë për der-dhjen e gjithë trafikut të rrugëve hyrëse për në sheshin“Skënderbej”, vetëm në rrugën që lidh Bankën e Sh-qipërisë me Gjykatën e Lartë vazhdon prej 4 ditësh.Qytetarët ankohen se përveç lodhjes mendore e stresittë krijuar nga kaosi i lëvizjes në çdo orë të ditës nëpërrrugët e kryeqytetit, po përballen dhe me vështirësiekonomike.

Sorollatjet për shkak të devijimit të lëvizjes dhe qën-drimi i gjatë në radhët e pafundme të makinave në trafik,ka shtuar sasinë e karburantit që konsumojnë automje-tet e tyre dhe që me rritjen e çmimit të naftës dhe ben-zinës, i ka vendosur në vështirësi financat e familjeve tëkryeqytetasve. E në këtë zallamahi kryeqytetase, ner-vozizmi sa vjen e rritet mes drejtuesve të automjeteve.“Statistikat” flasin për shtim të sherreve momentale mesdrejtueseve të automjeteve, të cilët nga ngarkesa e mad-he psikologjike e krijuar nga pamundësia e lëvizjes nor-male me makinë, i shfryjnë nervat e tyre tek njëri-tjetri.Trafiku i rënduar në këto akse jo vetëm që ka bllokuartotalisht lëvizjen e automjeteve, por dhe lëvizjen nor-male të kalimtarëve të cilët e kanë të pamundur të kalojnënga njëri trotuar në tjetri.

55 3E diel, 6 qershor 2010

POLITIKEKontaktoni në politikë@gazeta55.net

Vlerëson deputeti italian i PVlerëson deputeti italian i PVlerëson deputeti italian i PVlerëson deputeti italian i PVlerëson deputeti italian i Popullit të Lirisë, Renato Fopullit të Lirisë, Renato Fopullit të Lirisë, Renato Fopullit të Lirisë, Renato Fopullit të Lirisë, Renato FarinaarinaarinaarinaarinaShqipëria ndryshime rrënjësore, duhet ndihmuar në rrugën drejt BE-së

“Zgjedhjet, edhe më të mira se në disa vende të BE-s딓Zgjedhjet, edhe më të mira se në disa vende të BE-s딓Zgjedhjet, edhe më të mira se në disa vende të BE-s딓Zgjedhjet, edhe më të mira se në disa vende të BE-s딓Zgjedhjet, edhe më të mira se në disa vende të BE-së”

Reagimi, PD

Trillimet e Edvin 2Kdhe bllokmenëve të

rinj, reliket e tëshkuarës totalitare

PD i kundërpërgjigjetdeklaratave të kreut të opozitës,duke konfirmuar se Shqipërianuk vuan nga asnjë lloj krize

dhe se ajo është vetëm nëpsikologjinë e një karikature

politike që dramatizonproblemet e tij personal

në krizë të shoqërisëPartia Demokratike ka reaguar zyr-

tarisht dje ndaj akuzave të kryesocial-istit në detyrë Edi Rama, sipas të cilitvendi po vuan nga një krizë e rëndëpolitike dhe ekonomike. Përmeszëdhënëses së saj, PD sqaron seRama po përpiqet t’i faturojë vendinkrizën e tij psikologjike, duke e dra-matizuar këtë si ngërç shoqëror.

Sipas Partisë Demokratike nukmund të jetë në krizë një vend që zhvil-lon zgjedhjet më të mira në histori dhemerr aprovimin e kancelarive perëndi-more për proceset e integrimit. “EdvinKristaq Kriza apo Edvin 2K nisi turin eri të krizës në të cilin nga mëngjesi derinë darkë krizën e tij të thellë shpirtëroredhe dramën e madhe psikologjikepasi nuk e shëroi dot me ndryshimin estatutit sipas të cilit Kryetari i Partisënuk ikën kur humbet zgjedhjet përpiqetta shndërrojë në krizë imagjinare përShqipërinë dhe shoqërinë shqiptare. Ithemi Edvin 2K se në krizë nuk ështënjë vend që zhvillon zgjedhjet më tëmira në historinë e tij, por je ti që kishevendosur në statutin e partisë tëndese Kryetari që humbet zgjedhjet duhettë largohet nga partia ndërkohë që tanidetyrohesh ta lëpish këtë pa u skuqurfare. Në krizë nuk është një vend që në16 Nëntor votëbesohet nga 27 minis-trat e BE për të çelur rrugën e statusittë kandidatit por je ti zoti Edvin 2K qëpër të penguar këtë vend bojkoton Par-lamentin për muaj të tërë. Në krizë nukështë një vend që merr pyetësorin eKomisionit Evropian dhe e dorëzon atëme dinjitet të plotë pas 3 muajsh nëBruksel, por je ti dhe grupi i bllok-menëve të rinj që pasi i fute në parla-ment i detyrove të qëndrojnë jashtë tijduke besuar se me dhunë dhe forcëdo vish në pushtet”, u shprehzëdhënësja e PD-së. Ajo deklaroi gjith-ashtu se nuk është në krizë një vend,kur edhe në kulmin krizës ekonomikebotërore, vazhdon të zhvillohet dhe tënjohë dimensione të reja zhvillimi.

“Në krizë nuk është një vend që nëkulmin e tsunamit ekonomik botëror re-alizon një rritje prej 3.5 për qind, realizonrritjen më të madhe të rrogave dhe pen-sioneve, realizon një prodhim të ek-sporteve të vendit që nga 11 miliardë qëishin në 5 mujorin e parë të vitit të kaluarnë 30 miliardë në 5 mujorin e parë tëkëtij viti. Në krizë je ti dhe bllokmenët e tutë rinj që s’dini ku të fshihni pasuritë egrabitura e plaçkitura duke shfrytëzuarbarbarisht pushtetin që mbani. Në krizënuk është një vend për të cilin KomisioniEvropian vendos heqjen e vizave por nëkrizë është Edvin 2K dhe bllokmenët erinj që për të bllokuar këtë proces u ven-dosën për 19 ditë rresht çadrat në bule-vardin kryesor të Tiranës në një të ashtu-quajtur grevë të braktisur nga shqiptarëtdhe e gjithë bota dhe e mbështeturvetëm nga diktatori i fundit i shqiptarëveRamiz Alia”, deklaroi më tej zëdhënësjae selisë blu. Ndërkaq, Partia Demokra-tike fton shqiptarët që trillimet e mashtri-met e Edvin Kristaq Krizës dhe grupit tëbllokmenëve të rinj ta përçmojnë si njërelikë të një të shkuare që s’kthehet më.

Kryeministri Sali Berishaishte folësi kryesor nëpanelin e darkës, së

takimit të 27-të ndërkombëtar mbisigurinë globale, në Berlin, Gjermani.Kryeministri Berisha trajtoi në fjalëne tij përpjekjet e Shqipërisë përanëtarësimin në NATO, çështje tërëndësishme të sigurisë dhe bash-këpunimit rajonal. Fillimisht, kryemi-nistri Berisha u ndal në përpjekjet eShqipërisë për anëtarësimin nëNATO, duke theksuar se Plani i Vep-rimit për Anëtarësim u kthye në udhër-rëfyes të vërtetë dhe u bë një motiv mad-hor për qeverinë për të punuar mëpërkushtim të madh në të gjitha aspek-tet e reformave, në mënyrë që ta meri-tonte atë. “Kjo është filozofia ime, kjoështë në interesin më të mirë të qyteta-rëve të Shqipërisë.

Në këta 20 vjet, Shqipëria ka treguarse është një vend tjetër, një vend, i cili efilloi me një pagë mesatare prej 4-7dollarë amerikanë, tani ka një pagëmesatare prej 260 dollarë amerikanë,e filloi me një ekonomi totalisht të rrënu-ar dhe tani, në vitet më të vështira tëekonomisë botërore dhe asaj europi-ane ka mbajtur një rritje prej 3.5 për qinddhe këtë vit ka dyfishuar eksportet, kanjë sistem bankar plotësisht likuid, menjë raport 60 përqind midis depozitavedhe kredive”, u shpreh kryeministri.

Berisha shfrytëzoi këtë mundësi përt’i rishprehur falënderimet dhe mirën-johjen për solidaritetin e ndihmën evendeve dhe taksapaguesve të tyre, enjë rëndësie jetësore për Shqipërinë,për t’u përballur dhe shkëputur me tëkaluarën e saj të hidhur.

“Unë mbetem i përkushtuar ndajidealeve të mia të para në jetën timepolitike, të cilat ishin shumë të thjeshta:votë e lirë, fjalë e lirë”, tha Berisha.

Shefi i ekzekutivit duke four përzgjedhjet e 28 qershorit të 2009-ës nëvend, theksoi se qeveria bëri më tëmirën për një proces të lirë dhe të nder-shëm dhe se ato plotësuan standar-det.

“Këto zgjedhje, ishin unike në his-torinë e vendit tim. Ato u mbajtën në njësituatë totalisht të ndryshme, me njëteknologji totalisht të re, lista votuesishdixhitale, pasaporta biometrike dixhitalee karta identiteti. Unë vendosa të pra-

Deputeti i “PDL-së”, dhe anëtari i Asamblesë Parlamentare të Këshillit tëEuropës, Renato Farina, tha dje, në një intervistë për mediat se “Shqipëriaduhet ndihmuar në rrugën e saj drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian,pasi në këtë mënyrë do të kishte edhe një paqësim më të lehtë në gjithë rajonine Ballkanit”.

Deputeti Farina, i cili ka qenë vëzhgues në zgjedhjet e 28 qershorit në Sh-qipëri, vlerësoi se “ato ishin zgjedhjet më të mira edhe se në disa vende të BE-së”. “Unë kam qenë vëzhgues i zgjedhjeve vitin e kaluar si në Shqipëri, ashtuedhe në Bullgari, Mal të Zi, Ukrainë e Moldavi. Niveli standard elektoral ishtepozitiv në të gjitha këto shtete, por i Shqipërisë ishte i shkëlqyer, përveç proble-mit të votimit familjar, i cili pranohej nga të gjitha partitë”, tha ai.

Për sa i përket ngërçit politik në Shqipëri, Farina i vlerëson si shumë pozitivehapat që janë bërë edhe nga Këshilli Evropian për të zgjidhur këtë problem nëParlament. “Mendojmë se qeveria “Berisha” është një qeveri totalisht legjitimepër të qeverisur dhe ftojmë opozitën të hyjë në Parlament, pasi sipas eksperi-encës që kemi, refuzimi i debatit parlamentar krijon vetëm tensione sociale dhe

deligjitimon organizmat demokratike”, tha Farina, ndërsa u shpreh optimist se“mund të gjendet një zgjidhje”.

Në vizitën e tij të tretë në Shqipëri, Farina vëren se “Shqipëria është një vendqë po zhvillohet me shpejtësi”. “Tashmë ka më pak kriminalitet dhe më pak krimrruge në krahasim me vendet e tjera evropiane edhe me qytetet e mëdha ital-iane. Ditët e fundit janë publikuar shumë artikuj në gazetat italiane, veçanërishtnë gazetën ‘La Stampa’, ku thuhej se Shqipëria është një vend që po rritetshumë shpejt”, tha ai.

Sipas deputetit italian, nuk mund të mohohet se ekziston edhe fama e kor-rupsionit sidomos në sektorin urbanistik. Megjithatë, Farina theksoi faktin seështë reduktuar ndjeshëm burokracia për sa i përket hapjes së një biznesi, dhekjo tregon që Shqipëria ka ecur përpara edhe në krahasim me Italinë në këtësektor. Imazhi i Shqipërisë në Itali është përmirësuar jashtëzakonisht, thaFarina, ndërsa vuri në dukje se, “fakti që nuk ka më skafe që vijnë ngaShqipëria në Itali dhe anasjelltas, është provë e një serioziteti të madh, singa ana e qeverisë ashtu edhe nga ana e popullit shqiptar”.

Idealet e lirisë dhe fjalës, aspiratae pandryshueshme e Berishës

Kryeministri flet në Berlin, në një forum debati për çështjet e globalizmit dhe të sigurisë, lidhur me reformat e Shqipërisë,duke përmendur se një vit më parë vendi zhvilloi zgjedhjet më të mira në histori dhe kjo si rezultat i forcimit të shtetit ligjor

noj çdo propozim të opozitës dhe kishatë drejtë. Pyetjeve të bashkëpunëtorëvetë mi, unë iu përgjigja se detyra e qever-isë sime është t’i jap siguri të plotëopozitës. Kështu, ne futëm një ligj plotë-sisht konsensual, rregulla dhe instruk-sione në këto zgjedhje dhe të drejtën evetos, për çdo komisioner, çdo obser-vues. Unë jam shumë i bindur se siqeveri duhet të bëjmë çdo gjë që t’ijapim sigurinë më të mirë opozitës. Kyështë një detyrim moral dhe ne do tabëjmë”, deklaroi kryeministri.

Berisha njohu gjithashtu të pranish-mit me rrugën që ka bërë Shqipëria,përpjekjet dhe arritjet e saj në realiz-imin e projektit tjetër madhor, integriminnë Bashkimin Europian. “Ne popunojmë në një projekt të dytë mad-hor, i cili është integrimi në BE. Gjatëkëtij viti, ka pasur shumë vendimevendimtare për vendin tim. Paszgjedhjeve, ministrat e BE-së votuanpër Shqipërinë për të hapur negoci-atat për statusin kandidat. 2284 py-etje iu dhanë vendit tim, të cilave ne iupërgjigjëm, ia dërguam KomisionitEuropian dhe tani po presim për vlerë-simin e tyre. Në mes të muajit maj,Këshilli i Komisionerëve të BE ven-dosi të rekomandonte heqjen e vizavepër Shqipërinë. Pa dyshim, ne bëmëçdo gjë për të përmbushur çdo stan-

dard. Dhe ky ishte gjithashtu një mo-tiv shumë i madh për vendin tim.Kështu, rruga jonë nuk ishte kurrë njërrugë e lehtë dhe padyshim, nuk kagjasa të jetë një bulevard, por unëmund t’ju them se është një rrugë esigurt, e vështirë dhe e suksesshmedhe ne jemi të përkushtuar për ta nd-jekur këtë rrugë”- tha Berisha.

Më tej, një vend të veçantë në fjalëne tij, kryeministri i kushtoi bash-këpunimit rajonal. Ai shprehuvlerësim se për rajonin tonë, i cili kapërballuar vështirësi të jashtëzakon-shme në të kaluarën, një kapitull i riështë hapur për kombet tona.

“Vendet e Ballkanit, po përpiqentë punojnë së bashku për të ardhmene tyre europiane. Qeveria shqiptare kamarrëdhënie të shkëlqyera me tëgjithë fqinjët. Pavarësia e Kosovës, kasjellë një kontribut të madh për paqendhe stabilitetin. Pas pavarësisë, Kos-ova mbajti zgjedhjet lokale dhe lajmi mëi madh nuk ishte për fituesit, por komu-nat e reja serbe krijuan dhe zgjodhëndrejtuesit e tyre. Qeveria ime po punonme komunën e Gracanicës dhe ne jemishumë të lumtur që po i asistojmë.

Kryeministri Berisha përshëndetivendimin e NATO-s për t’i ofruar Bosn-je-Hercegovinës Planin e Veprimit përAnëtarësim, duke e vlerësuar atë një

vendim shumë dashamirës dhe tëdobishëm.

Kryeministri vlerësoi gjithashtu, senëpërmjet implementimit të Mar-rëveshjeje së Ohrit, shqiptarët, si qyteta-rë të barabartë, do të kenë respektimine të gjitha të drejtave.

Në përfundim të fjalës, KryeministriBerisha siguroi se qeveria shqiptareështë e vendosur të bëjë çdo përpjekje,për të përmbushur kërkesat e NATO-s.

“Shqipëria, tha Kryeministri, ështëduke u përpjekur për të përmbushurdetyrën e saj në Afganistan, Gjeorgji. Ipremtova Sekretarit të Përgjithshëm tëNATO-s se ne do të angazhohemi përtrajnimin e forcave policore afgane, posigurojmë 100 bursa për studentët af-ganë dhe do të ndërtojmë 8 shkolla atje.Unë jam thellësisht i bindur, se mënyrasesi NATO zgjeroi rolin e saj në misio-net e lirisë, do të jetë një drejtim për tëardhmen e saj gjithmonë e më shumëglobale”, përfundoi kryeministri Berisha.

Për këtë vit, ky takim trajton temën“Siguria globale, sfidat në rritje” dhe uorganizua nga Qendra për StudimeStrategjike dhe mbështetet nga Minis-tria gjermane e Mbrojtjes, nga Departa-menti amerikan i Mbrojtjes, universitetii Tennesse, si dhe nga kompani tëmëdha si Microsoft, CISCO, LockheedMartin, etj..

554 E diel, 6 qershor 2010

FORUMKontaktoni në opinion@gazeta55.net

Apeli brendasocialist: “DashamirPeza, largo Ramën ose hap Shtëpinë”

Mësim i unifikuar për të gjithë shqiptarët në Ballkan

Redaksionale

Nuk ka njeri në Shqipëri që takonsiderojë “normale” faktin qëlideri i opozitës shqiptare, kryetarii Bashkisë Tiranë, bash prej 10vitesh, dhe njëherësh, kryetari i PSqë prej vitesh, të mos ketë shtëpitë deklaruar as në deklarimin e pa-surisë, por të strehohet falas tekshtëpia në fshat e “mikut” të tijintim deputet, Dashamir Peza. Sa ilezetshëm është Rama dhe shokëte tij: vetë jeton në vilë në mes tëgjelbërimit të Pezës, kurse bash-këqytetarët i ka betonizuar të gjithë.Bile para do kohësh doli në dritëabuzimi më i madh me trojet pub-like nga Edi Rama është bërë në fa-vor të mikut të tij të ngushtë,Dashamir Peza. Vetëm pak metralarg nga qendra e Tiranës dhe nënjë nga zonat më të vjetra nëkryeqytet, kreu i bashkisë i dhuroimikut të tij rrugën e qytetarëve përndërtimin e një pallatishumëkatësh. Edvin Rama i firmo-si Dash Pezës lejen e ndërtimit mbirrugën “Urani Pano” dhe trotuarinqë shërbente për banorët e zonës,të cilët tashmë duhet të kalojnënëpër cepat e pallatit të Dashit, përtë dalë në rrugën kryesore.

Përveç betonimit, ai provon ek-sperimente me trafikun automobil-istik të kryeqytetit duke i bllokuardisa akse për arsye aspak transpar-

ente. Mjaftohet t’i komunikojëpolicisë së shtetit se do të mbyllëkëtë aks apo atë aks pa gjykuar in-teresat e qytetarëve të Tiranës, dhegjithë Shqipërisë për lëvizje të lirë.Ankesave të qytetarëve për lodhjedhe stres mendor të kaosit të kri-juar artificialisht u është shtuarproblemi financiar i shtimit të kon-sumimit të karburantit gjatë qën-drimit në trafik. Edi Rama nuk e

ka këtë problem sepse duke jetuarnë kullën e Pezës i shpëton stresittë akumuluar për faj të vendimevetë tij aspak transparente, dhe tmer-rësisht arbitrare.

Sidoqoftë në 365 ditë që ka vitidiellor vetëm një ditë Edi Rama or-ganizon një festë në banesën e tij,çdo 16 shtator Bashkia e Tiranësgrumbullon në Pezë të rinj e pleq,të cilët shkojnë atje të “detyruar”

dhe këndojnë e kërcejnë rreth zjar-rit “bubulak” partizan, duke bërënjë apoteozë të konferencës apo siçështë më mirë ta quajmë tëMbledhjes së Pezës. Në shtëpinëMuze Pezake, e cila qenka prishurnga pronarët dhe rindërtuar ngapronarët u rrethuan nga policia përnjë orë. Sipas Pezës, shtëpia ngaana e dokumentacionit është nërregull, përveç faktit që ministrat

e qeverisë Berisha i kanë hequr sta-tusin e monumentit të kulturës qëgëzonte prej vitesh. “Banesa thek-soj nuk është pronë shtetërore,nuk ndodhet në listën e monu-menteve të kulturës, u hoq nga lis-ta me urdhër të ministrit të atëher-shëm të Kulturës, Bujar Leskaj.Ministria e Kulturës thotë se nëvitin 2006, padrejtësisht ky objektështë futur në inventarin parapraktë objekteve shtetërore në varësi tëBashkisë së Tiranës, kur duhet tëishte regjistruar në inventarin eKomunës së Pezës. Derisa të sqaro-het ky “ngërç” legalizimi osepronësie është më mirë që Edi Ramatë lerë këtë banesë ose DashamirPeza të hapë shtëpinë për Turistët endryshëm, qofshin këta të ardhurnga Italia fashiste dhe GjermaniaNaziste. Dhe të mos i përdorë de-putetët e Partisë Socialiste si policiprivate që ruajnë shtëpitë e Dashit,qofshin këta në qendër apo në fs-hatin Pezë. Këtë nuk e themi ne,por anëtari i Asamblesë socialisteYlli Manjani i cili vlerësoi se grupii deputeteve të PS-së së Ramës, ka10 muaj që nuk përfaqëson më in-teresat e zgjedhësve të tyre. Ata janëkthyer në komisariat politik policieqë ka marrë detyrë të ruajë pronat eDashit, kudo qofshin ato”.

Kësisoj sarajet e Edi Ramës nëPezë nuk do të “sekuestrohen” pasiprishin qetësinë e banorëve të tyre.

Përfaqësuesit e shqiptarëve nëMaqedoni me një dozë rezerve kanëmbështetur nismën e KryeministritSali Berisha që shqiptarët ngaShqipëria, Kosova dhe Maqedonia tëmësojnë me tekste të unifikuarashkollore.

Në fund të majit në Tiranë u mbajttakimi i kryeministrit shqiptar SaliBerisha me delegacionin e Komisionitpër Arsim dhe Shkencë të Kuvendit tëKosovës. Me këtë rast kryeminstriBerisha ka theksuar: “Ne duhet tëshkojmë drejt teksteve të përbashkëta,me përmbajtje të unifikuar, sepse tëvërtetat janë unike, ndërsa përgjegjësiae shkencës është për të hequr pluhurine së kaluarës prej tyre. Sistemet earsimit të Shqipërisë dhe Kosovësduhet të jenë të njëjta, për të arrituraspiratat e përbashkëta në arsim”.

Kryeministri shqiptar Sali Berishapër herë të parë këtë nismë e nxori nëpah më 8 mars të këtij viti në Tiranë,gjatë takimit me delegacionin kosovarpër arsim të kryesuar nga ministriEnver Hoxhaj. “Ne kemi nevojë tëkalojmë në programe dhe tekste tëpërbashkëta në shumë lëndë dhe nëtë gjitha nivelet e arsimit, duke filluarnga shkollimi fillor deri në nivelinuniversitar, me përmbajtje të përkthy-era fundamentale. Kjo është një

Shqiptarët e Maqedonisë mirëpresin nismën e kryeministrit Berisha për njëmësim me tekste të unifikuara për të gjithë shqiptarët e rajonit. Ka endeprobleme logjistike, por perspektiva e teksteve të njëjta duket e pakthyeshme

përparësi në bashkëpunimin mesministrive të të dy vendeve”.

Pak kohë pas takimit në Tiranë,ministri kosavar për Arsimin EnverHoxhaj i përgjigjet nismës sëkryeministrit shqiptar Sali Berishapër mësimin e unifikuar shqip. “Nukdo të ketë unifikim të teksteveshkollore me Shqipërinë. Kosovaështë një shtet i pavarur mesistemin e vet arsimor, ajo do tëzhvillojnë bashkëpunimin në fushëne arsimit edhe me shtete të tjera”,publikon shtypi shqiptar deklaratën eministrit kosovar Hoxhaj.

Iniciativat e Berishës kanëngjallur shpresat mes shqiptarëvenë Maqedoni dhe nxënësve sh-qiptarë në këtë vend për të mësuarnga tekstet e unifikuara, me ato tëKosovës dhe Shqipërisë. NuhiDardhishta, kryetar i Bashkimit tëArsimtarëve Shqiptarë në Maqedonitha se ideja e Berishës: “Eshtë edobishme dhe e mirëseardhun, esidomos në mësimin e historisë, kunuk do të ketë më libra të shkruaranga autorë të rrejshëm”. Shtypi

shqiptar në Maqedoni transmetondeklaratën e gjuhëtarit dhe dekanit tëFakultetit të Albanologjik në Shkup,Asllan Hamidi, i cili propozon:“Formimin e një grupi ekspertësh qëdo të përgatisë tekste të përbashkëtapër shqiptarët nga të tre vendet”.Agim Poloska, profesor i gjuhësshqipe në të njëjtin universitet, përDojçe Velen thekson, se angazhimi iSali Berishës është për t’u përshën-detur: “Pasiqë me realizimin e kësajideje shqiptarët të cilët jetojnë nështete të ndryshme do të mësojnëprej librave të njëjta, me gjuhëamtare të standardizuar dhe në këtëmënyrë do të kontribohej më shumënë afrimin e gjuhës shqipe megjuhët e tjera në rajon, në frymën enjë ideje të lashtë për formimin e“Bashkimit Gjuhësor Ballkanik”.Ndërsa pro-rektori në UniversitetinShtetëror të Tetovës, Ismail Ahmedi,shprehet: “Ideja e Sali Berishësështë shumë e volitshme, kjo ështëme interes të veçantë për shqiptarët,sepse ajo shkon së bashku metrendet bashkëkohore të zhvillimit në

Evropë dhe më gjerë. Unë mendojse kjo nismë është edhe në frymën e“Deklaratës së Bolonjës për funk-sionimin e universiteteve”. Zëv-endësministrja e Arsimit LinditaQazimi për nismën e mësimit shqiptë unifikuar me këtë rast përgjigjetshumë shkurt: “Unë nuk mund tëkomentoj diçka që nuk e kamdëgjuar. Ne do të prononcohemi përkëtë çështje, vetëm nëse është enevojshme. Tani për tani unë nukmund të them asgjë”. Këshilltarishtetëror në këtë ministri, NumanSallahu beson se: “Të mësuarit egjuhës shqipe dhe zhvillimi i letër-sisë së bashku me Kosovën dheShqipërinë do të ishte një ide e mirëpër t’u realizuar. Sallahu shton se:“Për shkak të diversitetit të kurrikulësnë Maqedoni për të vendosur nëtekstet e shkollës së bashku meKosovën dhe Shqipërinë, Ministria eArsimit e Maqedonisë duhet tënënshkruajë një marrëveshje tëpërshtatshme me krerët fqinjëshqiptarë”. Kërkuam mendim edhenga profesori i universitetit për

shkenca politike në Shkup, ZhidasDaskallovski. Sipas tij: “Është ipapranueshëm etnizimi i procesevearsimore në Ballkan, - të gjithëshqiptarët të mësojnë sipas pro-grameve vetanake etnike përprocesin arsimor, ndërsa të tjerët,etnitetet e tjera sipas programeve teveta. Një gjë e tillë është e papran-ueshme në Ballkan pa veprim tëkoordinuar dhe marrëveshje tëkoordinuar të vendeve të tjera”,thekson Daskalovski dhe shton:“Natyrisht, është një veprim politik,propozimi politik, i cili nuk është nëfrymën e marrëdhënieve të mirafqinjësore mes vendeve në Ballkan”.

Analisti i pavarur socio-politik,Ibrahim Mehmeti nga Shkupivlerëson se: “Ideja e Sali Berishësmund të jetë e dobishme në qoftë senuk i dëmton interesat kombëtare tështeteve të veçanta në Ballkan dhenë qoftë se është një kontribut pozitivnë politikën e Ballkanit për afrimin epopujve dhe për hapjen e kanaleve tëreja të komunikimit dhe bash-këpunimit”, sqaron ai duke potenc-uar: “Për arsye praktike nuk ështëedhe aq e lehtë për të realizuar këtësynim, sepse çdo shtet ka nevojat eveta dalluese të arsimit”.

Dojçe Vele

55 5E diel, 6 qershor 2010

POLITIKEKontaktoni në politikë@gazeta55.net

Samiti i Sarajevës u cilësua isuksesshëm, por nuk munguan dhe kritikat në medi-

an ndërkombëtare, në përfundim tëtij, për faktin se në të nuk u caktuandata?

Nuk besoj se ka qenë kompetencae këtij Takimi të Nivelit të Lartë të Sara-jevës për të dhënë data të caktuara.Tashmë është bërë e qartë se perspe-ktiva e Ballkanit Perëndimor është nëBashkimin Evropian dhe zgjerimi iardhshëm do të vazhdojë më BallkaninPerëndimor dhe normalisht pritet qëvendi i parë i cili do të avancohet ështëKroacia, i cili është me një stad më tëlartë se vendet e tjera në përmbushjene kritereve. Megjithatë, është herët përdhënë data, sidomos për vende të tjerasepse atë gjitha janë në faza të ndry-shme të procesit. Kam dëgjuar, përshembull se përse nuk u dhanë datapër çështjen e vizave. Por natyrisht kyështë një zhgënjim i atyre që nuk e kanëtë qartë se nuk është çështja në rastine vizave e një elementi të tillë politik siçishte samiti për të dhënë afate për vizat.Në këtë rast funksionojnë tre institu-cione: Komisioni që ka dhënë propoz-imin dhe që mbështet fuqishëm këtëproces, më pas është Parlamenti Evro-pian, është dhe Këshilli i vendeveanëtare. Pra është tjetër aspekti proce-dural dhe ligjor dhe është tjetër aspektipolitik. Në këtë drejtim Samiti ishteshumë i rëndësishëm, për mendimintim, pasi në mënyrë të posaçme i kush-ton vëmendje Ballkanit Perëndimor nënjë periudhë krize. Është një krizë epërgjithshme, globale, ekonomike, fi-nanciare. Ai tërhoqi vëmendje përshumë çështje dhe të mos harrojmëdiçka tjetër, ndryshe nga Samiti i Bërnos,këtu ishin të gjithë, ishte Kosova, ishtedhe Serbia. Dhe ky nuk është një suk-ses i pakët, kemi për të herë të parë njëgjithë përfshirje, kur bëhet fjalë për Ball-kanin Perëndimor.

Për sa i përket vizave. Nuk do tëketë kushte nga BE? Pra situata poli-tike nuk do të ndikojë?

Nuk e besoj, për arsye se i gjithë kyproces është i ndërtuar mbi një udhër-rëfyes konkret, i cili përmban kushteteknike, të ndara në katër blloqe. Kyproces ka nisur para dy vitesh dhe ësh-të bërë publik nga zëvendëspresidenti iKomisionit Evropian, Franco Frattni.Dhe është një proces që u vjen në ndi-hmë vendeve që donin këtë lëvizje tëlirë të qytetarëve me Bashkimin Evropi-an, që të dinin ku do të përqendroninenergjitë e tyre dhe të dini se çfarë do tëduhej të plotësonin konkretisht. Gjithëky proces është i bazuar mbi parimin etë qenit strikt mbi realizimin e kritereveteknike. Shqipëria i ka plotësuar tëgjitha në një kohë rekord. Janë tre çësh-tje që janë në vazhdim dhe që pas asn-jë diskutim do të përfundojnë në javët eardhshme. Ky është angazhimi i qever-isë, por është dhe propozim i Komision-it. Vet fakti që Komisioni bënë një pro-pozim pozitiv tregon se janë të gjithëkushtet e mundshme, dhe në të vërtetëbesoj se do të ecet sipas proceduravetë vendeve të tjera. Procesi është teknikpavarësisht zhvillimet politike në Sh-qipëri, në Bosnjë apo në vende të tjera.Por kjo nuk do të thotë se situata poli-tike duhet të jetë kjo që është

Kemi pasur akuza nga PS se kjoqeveri e ka vonuar këtë proces?

Këto janë akuza krejtësisht politikedhe të pasinqerta. E përmenda dhe pakmë parë që procesi i liberalizimit të vizavedhe udhërrëfyesi konkret, pra manuali itë gjitha kushteve teknike dhe ligjore qëduhen plotësuar është shpallur vetëmdy vite më parë. Një vit më parë Komi-sioni ka bërë propozim për të tre vendete tjera dhe ne kemi qenë në periudhëfushate, të gjithë e kanë pasur të qartëse Shqipëria nuk mund të merrte vizatme vendet e tjera. Pse? Jo vetëm përshkak të një prapambetje historike ad-ministrative, por sepse në atë kohëShqipëria nuk kishte asnjë pasaportëbiometrike të prodhuar. Sepse në atë

“PS, aksion politik të dështuarpër bllokimin e vizave”

Zëvendëskryeministri dhe Ministri i Punëve të Jashtme Ilir Meta në një intervistë televizive për emisionin “Log” të gazetarit Artur Kopani në TVSH

Zëvendëskryeministri dhe ministri i Punëve të Jashtme Ilir Meta deklarongjatë një interviste në emisionin “Log” të gazetarit Artur Kopani në TVSH,se mazhoranca realizoi e vetme kushtet për liberalizimin e vizave. Meta

thotë opozita nuk mori pjesë në asnjë prej diskutimeve dhe miratimeve tëligjeve për vizat dhe integrimin në BE, duke zgjedhur një aksion që

shkonte kundër interesit kombëtar. Zëvendëskryeministri garanton seqeveria do të realizojë kushtet e reja dhe qytetarët do lëvizin të lirë në

hapësirën “Schengen” vetëm pas pak muajsh. Meta flet edhe për samitine Sarajevës BE-Ballkani Perëndimor, duke e konsideruar këtë si një takimtë suksesshëm për mbështetjen që iu dha Shqipërisë dhe se për herë të

parë në një takim të nivelit të lartë ishte edhe Kosova

kohë para zgjedhjeve gjithë vëmendjeu përqendrua te dokumentet e identi-tetit, si një kusht i domosdoshëm për tëlegjitimuar zgjedhjet. Kjo ishte dhekërkesë e gjithë opozitës të asaj kohe.Natyrisht nuk kishte sesi të bëhej njërekomandim i tillë kur dihej se messhumë e shumë kushteve që duheshinplotësuar, një kusht themelor që qyteta-rët shqiptare të udhëtojnë në zonën“Schengen” është që patjetër duhet tëkenë një pasaportë biometrike.

Kështu që kjo mendoj se kjo ështënjë akuzë që nuk qëndron. Mua më vjenkeq se ky është një proces që u përkettë gjithë shqiptarëve, nuk kanë rëndësise për kë kanë votuar, apo nuk kanëshkuar fare në votime. Pra është njëproces madhor, pra është një interes imadh. Opozita duhet të kishte dhënëkontributin e saj gjatë kësaj kohe. Janëmiratuar disa ligje, janë miratuar gjithëato strategji, gjithë ato plane pune. Janëbërë investime të jashtëzakonshme tëpapara, jo vetëm për sa i takon pasa-portave biometrike, por investime të jas-htëzakonshme për sa i takon luftëskundër krimit të organizuar. Të jashtëza-konshme për sa i takon kontrollin e ku-firit, menaxhimin e integruar të tij dhenatyrisht që në të gjithë këtë procesopozita vetëm se ka akuzuar qeverinëpër gjëra që nuk kanë një sens tëvërtetë të realizmit dhe nuk kanë marrëpërgjegjësinë për të kontribuar nëmënyrë pozitive, megjithatë, jemi endenë proces, pavarësisht se ai ështëpothuajse i mbyllur. Ne po shpresojmëqë opozita të jetë pjesë e këtij procesi tëpaktën tani në etapën e fundit. Unë kampasur besim që në fillim se do të reali-zoheshin qëllimet e vëna dhe jam i bin-dur se brenda këtij viti, të gjithë qytetarëtshqiptarë, natyrisht ata që do të kenëpasaportat e reja biometrike, të gjithaata do të kenë mundësinë që brendafundit të këtij viti të lëvizin në hapësirën“Schengen”.

A besoni se brenda këtij vitit dokemi edhe një përgjigje pozitive lidhurme marrjen e statusit kandidat?

Besoj se përcaktuese do të jenë atoqë kanë bëjnë me plotësimin e detyri-meve që kërkon një status i tillë ngaana e Komisionit Evropian. Dua të themse deri tani procesi i integrimit ka ecurplotësisht sipas kalendarit që ka pasurqeveria që me krijimin e saj. Edhe pro-cesi i liberalizimit të vizave, por dhe pro-cesi që ka të bëjë me aplikimin e venditme marrjen e statusit të vendit kandi-

dat. Në dhjetor erdhi pyetësori, pas ven-dimit të marrë nga Ministrat e Jashtëmtë BE për të ecur përpara me aplikimine Shqipërisë, të bërë në prillin e vitit tëkaluar dhe më duhet të theksojë se kyvendim u mor pas kërkesës që kishtebërë Shqipëria për tu bërë vend anëtari BE dhe pas qëndrimit që u mor se kjokërkesë do të shqyrtohej menjëherë pasraportit final të OSBE/ODIHR. Ky ishtenjë lloj kushti për të ecur përpara meaplikimin dhe pikërisht pas këtij raportiqë u publikua në shtator, në nëntor umor ky vendim. U paraqit pyetësori ngaana e Komisionit Evropian dhe ështëbërë një punë e jashtëzakonshme përmuaj të tërë, deri në prill të këtij viti, ku uparaqit përgjigja e të gjithë pyetjeve tëPyetësorit nga ana e Kryeministrit Ber-isha të Komisioneri i Zgjerimit Fule.Njëkohësisht, gjatë kësaj kohe, komi-sioni ka sjellë disa pyetje shtesë, të cilatjanë normale dhe kanë ndodhur në pro-cesin e çdo vendi. Nuk ka asnjë arsyeqë të mos kemi një vendim pozitiv ngaana e KE. Natyrisht që në këtë rast njëkërkesë, sepse ky proces nuk ështëvetëm i natyrës teknike si vizat, ështëdhe ajo që ka të bëjë me situatën poli-tike, si një nga kriteret kryesore. Në këtëpikë unë dëshirojë që tu bëjë apel tëgjithëve, veçanërisht opozitës, që të kon-tribuojë pozitivisht sepse integrimi nëBE është një qëllim kombëtar për gjithëqytetarët shqiptarë. Në këtë plan, cilidoqë për arsye të ngushta nuk do që tëinvestojë pozitivisht nuk duhet tëshpresojë se mund të fitojë kredo poli-tike, duke dëmtuar një proces i cili meritme akoma më shpejta.

Shtatorin e shkuar kur vendosëttë bëheshit pjesë e mazhorancës mePD vutë si prioritet integrimin. Sa ikënaqur jini deri tani?

Në përgjithësi jam i kënaqur, sepsederi tani programi i qeverisjes për inte-grimin në tërësi ka ecur me ritmeshumë pozitive dhe janë respektuar tëgjitha etapat e parashikuara nga ana eqeverisë. Jemi në fazë përmbyllëse tëprocesit të liberalizimit të vizave. Jemideri diku në një fazë përmbyllëse, tëpaktën në planin teknik për Pyetësorindhe të përgatitjes për të marrë një men-dim pozitiv. Në drejtim të NATO-s, Sh-qipëria është një vend anëtarë, por gjatëkësaj periudhe Shqipëria ka treguar seka përmbushur me sukses të gjithadetyrimet që burojnë nga anëtarësimi.Sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Ras-mussen, në vizitën e tij, një vit pas hyrjes

në NATO, në Tiranë vlerësoi përmbush-jen e të gjitha detyrimeve nga ana eShqipërisë si një vend anëtar i ri i NATO-s. Dhe në drejtim të bashkëpunimit ra-jonal ka pasur zhvillime gjithë e më pozi-tive dhe gjithmonë roli dhe angazhimi iShqipërisë është vlerësuar nga part-nerët rajonal, BE-ja dhe vendet e tjera.Unë mendoj se gjithë vizioni i kësajqeverie, lidhur me integrimin, an-gazhimin kanë dhënë pasojat e prituraderi më tani.

Lufta kundër korrupsionit dhekrimit të organizuar vazhdon të mbe-tet një sfidë e kësaj qeverie. Javët efundit kemi pasur një fluks arres-timesh. Si i shikoni këto?

Lufta kundër korrupsionit dhe krimittë organizuar është një prioritet kyç qëka të bëjë me vet forcimin e shtetit të sëdrejtës, që do të thotë më shumë siguridhe një betejë e vazhdueshme për tëkrijuar një ambient sa më të sigurt përklimën e biznesit vendas dhe të huajështë një sfidë që ka të bëjë në një re-zultat final me përmirësimin e mëte-jshëm të jetës së vet shqiptarëve. Men-doj se vullneti ka qenë shumë i qartë,ka pasur zhvillime tepër pozitive. Të mosharrojmë ligjin Antimafia. Është një ligjshumë i rëndësishëm i vlerësuare dhenga partnerët tanë ndërkombëtarë. Kaqenë dhe një angazhim në kuadër tëliberalizimit të vizave sepse synon, jothjeshtë të ndëshkojë elementët krimi-nal, por të shkatërrojë bazën ekonomiketë aktiviteteve kriminale, që do të thotëta godasim krimin, jo thjeshtë në pro-tagonistët e tij. Po kështu, strategjia përluftën kundër krimit të organizuar dheplani veprimit për luftën kundër korrup-sionit është shoqëruar me rezultatedhe goditje konkrete. Kjo tregonndërgjegjësimin se ky është një prior-itet shumë i rëndësishëm. Një prior-itet i theksuar në mënyrë të qartë edhenë deklaratën finale të Samitit të Sara-jevës, pasi një nga shqetësimet evendeve anëtare dhe sidomos përqytetarët të këtyre vendeve të BE lidhurme zgjerimin dhe anëtarësimin evendeve të tjera, ka të bëjë me çështjeqë vijnë nga krimi i organizuar. Në lidhjeme këtë, sinqerisht kur kam parë nëlajme vrasjen në një nga gjykatat eBrukselit, fillimisht u lançua lajmi sikurvrasja ishte bërë nga një shqiptar, gjëqë nuk ishte e vërtetë sepse upërgënjeshtrua, por fillimisht u anon-çua lajmi si i tillë dhe kuptohet se çfarëpasojash sjellë një akt kriminal i një

njeriu të papërgjegjshëm për imazhine një vendi. Mund të bësh një punë tëjashtëzakonshme, por dihet që dhefuqia e mediave është e jashtëzakon-shme. Është e jashtëzakonshme nëShqipëri dhe aq më tepër në vende tëkonsoliduara dhe një lajm i keqshpërndahet me shpejtësi të jashtëza-konshme dhe sado lajme të mira tëbësh e ke të vështirë ta balancosh atë.Kështu që vendosmëria e qeverisë nëluftën kundër fenomeneve negativeështë e jashtëzakonshme, bash-këpunimi me partnerët ndërkombëtarështë në nivele të ngushta, jo vetëmme BE dhe ShBA, por po punohetshumë dhe më vendet e rajonit.

Tani palët janë në një dialog pasdarkës në Strasburg. Kini ndonjë nd-jeni se çfarë është arritur?

Nuk mund të them asgjë të veçantë.Por në rast se do të evidentoja një as-pekt të pyetjes tuaj se cila është e veçan-ta e LSI-së mund të them se në gjithëkëtë proces ne jemi përpjekur për tënxitur një vullnet pozitiv konstruktiv nëmënyrë që edhe transparenca të bëhetmaksimalisht, por edhe vendi të moscenohet sepse kemi të bëjmë me njëaspekt shumë të rëndësishëm që katë bëjë me faktin që ky vend do të drejto-het mbi bazë të Kushtetutës dhe të ligjit,të cilat janë të barabarta për të gjithë,apo duhet të drejtohet mbi bazë të pre-cedentit. Nëse do të pranohej një pre-cedent për arsye të një kompromisi tëcaktuar politik, i bie që nesër një pakicëtjetër të bëjë të njëjtën gjë, të ecë nëpolitikën e bllokimit të institucioneve nëmënyrë që të imponojë zgjidhje nëkundërshtim me ligjin, në kundërshtimme Kushtetutën dhe kështu me radhë.

Ka zëra që ju fajësojnë juve përkëtë krizë?

Logjika që pse bëri LSI-ja koalicionme PD dhe kjo nuk është gjë e mirësepse nuk na intereson ne, se do ishtemirë që të bënte koalicion PS me PD ?!!Mendoj se këto janë logjika interesi, nukjanë logjika politike.

A vazhdoni të bashkëpunoni mez. Nano?

Nuk është çështje bashkëpunimi,është çështje më shumë do të thosha,çështje e një respekti për një të kaluartë përbashkët, e cila ka pasur aspektete saj pozitive, ka pasur dhe problemete veta, por natyrisht njerëzit shikojnëpërpara dhe përpiqen të përforcojnë samë shumë elementët pozitiv dhe tëbashkëpunimit.

556 E diel, 6 qershor 2010

FORUMKontaktoni në opinion@gazeta55.net

Imoraliteti i tentativave të post-komunistëve për t’iu rikthyer pushtetit

Udhëtimi i Papës në Qipro, në shenjëtë bashkimit mes të krishterëve

Me ndryshimet politiko-ekonomike në vitet 90", shumë be-suan dhe menduan që i dhanë fundnjë regjimi totalitar, duke shpal-lur pluralizmin politik, ekonominëe tregut të lire dhe pronën private.Duke shpresuar që nëpërmjet kë-tyre reformave Shqipëria do të nda-hej një herë e mirë nga një regjimqë jetonte me iluzionin, amorali-tetin dhe krimin, një regjimi poli-tiko-ekonomik të përqendruar nëdhunën e pakicës ndaj shumicës.

Por Komunizmi si në vendet eEvropës Lindore ashtu dhe në Sh-qipëri është drejtuar dhe vënë nëjetë nga Klane tepër të ngushta dhemiqësorë te Elitës Komuniste.Forca e tyre konsistonte në ash-përsinë e tyre për të mbajtur push-tetin me çdo kusht dhe mjet. Ajoçfarë i bën ato akoma të fuqishëmnë arenën politike në Shqipëri ësh-të fakti se Elita Komuniste e para90" kishte mundësi që për 45 vjettë formonte një shoqëri dhe brezatë tërë sipas teorisë dhe moralitkomunist. Ato shkolluan fëmijëte tyre në Universitet më të miraPerëndimore dhe gjithashtupasardhësit e tyre bënin një jetëshumë më të mirë se sa pjesa tjetëre shoqërisë.

Duke i pasur këto mundësi dhe

privilegje dikur, pavarësisht se nëçfarë sistemi ato tashmë jetojnë,dinë se si të jenë akoma bashkë përtë krijuar përsëri një lob të fortënë mënyrë që të kenë përsëri push-tet dhe privilegje ekonomiko-poli-tike.

Horizonti, mundësia për të kup-tuar përpara të tjerëve sistemin qëpo vinte, lidhjet e tyre të forta mepushtetin politik ju krijuan

mundësinë atyre për të pasur kon-troll dhe mbi shumë burime tëtjera fitimprurëse dhe që krijojnënjë pushtet ekonomik të qën-drueshëm, si në media, tregti, in-dustri, prona të paluajtshme e tje.

Sot shumë prej ish-komu-nistëve apo dhe bijve të tyre kanëdhe një karrierë administrative tësuksesshme dhe në poste shumëkyçe të vendit, si në Gjykata,

Prokurori, Qeverisje Vendore apodhe në Pushtetin Qendror. Shumëprej tyre sot kanë partitë e tyre dhemadje kanë pasur dhe role drej-tuese deri në rangje Ministrash dheZëvendësministrash. Opozitarizmisot drejtohet pikërisht nga ato per-sonazhe dhe bijtë e asaj elite Ko-muniste që drejtoi vendin për 45vjet dhe që Shqiptarët menduan qëe hodhën prapa krahëve. Fuqia etyre buron në mundësinë e tyre përtë qenë bashkë, në kontrollin e tyrembi median vizive dhe të shkruardhe gjithashtu në forcimin e tyreekonomik në këto 20 vite.

Problemi nuk qëndron në fak-tin që kjo elitë apo fëmijët e tyrekanë mundësi të punojnë dhe tëjetojnë, sepse dhe ato si çdo qenietjetër njerëzore e kanë këtë të drejtënë rendin e ri demokratik. Por prob-lemi qëndron se në brumin e tyrejetësor ato janë të ideosur me njëideologji dhe mënyrë të të parit tëgjërave që vetëm do ja shtonin ako-ma më shumë zvarritjen vendit përtu integruar në institucionet që dotë garantonin përfundimisht lirinë,demokracinë dhe shtetin ligjor.

Duke parë zvarritjen 20 vjeçaretë vendit dhe pamundësinë e tij përtë forcuar institucionet dhe përsh-pejtuar hapat drejt integrimit Evro-pian, sjell në vëmendje rrezikun qëvjen nga forcimi i një lobi tashmëpost-komunist, të forcuar

ekonomikisht dhe që synon push-tetin politik me çdo kusht. Do tëishte akoma shumë e rrezikshmepër demokracinë e brishtë të ven-dit që ato të riktheheshin në push-tetin politik, sepse kjo do të kri-jonte një ruso-demokraci autori-tare.

Elita e tyre tashmë ka burimefinanciare të shumta dhe mundësitë shumta që në një vend që kaprobleme me korrupsionin dhekonsolidimin e shtetit të sëdrejtës, të mund të ktheheshin nëpushtet nën maskën e kujtdo dhenën projektin politik më demokra-tik në dukje.

Kultura e mosndëshkimit qëtashmë është ngulitur ndër Sh-qiptarët, do ti bëjë ato më të fortëdhe më të vendosur në synimin etyre drejt pushtetit. Ato nuk njo-hin rregulla loje as brenda klaneveku sundojnë dhe guxojnë që mëpas të shfaqen në publik me lloj-lloj nismash dhe idesh në emër tëvlerave që as i kanë njohur dhe asqë ju bie në mend për to.

Mënyra se si ato mund të“ndalen” në projektin e tyre të rik-thimit do të ishte ndalja nëpërm-jet metodave demokratike, si mosvotimi, mosmbështetja e tyre nëaksionet politike të stisura, kon-solidimi i shtetit të së drejtës dhepërshpejtimi i hapave drejt Inte-grimit Evropian të vendit.

Nga Klodian Shehu

Hija e zezë e vrasjes tragjike të ip-eshkvi katolik në Turqi imzot Padovesenuk turbullon përzemërsinë me të cilënQipro e priti Benediktin e XVI, që mbër-rini dje më 4 qershor pasdite nëudhëtimin e tretë të tij të 2010-shit.

Pas Maltës e Portugalisë, Papashkon përsëri në një Vend të Mesd-heut për të vizituar Kishën vendore - tëpërbërë prej shumicës ortodokse, poredhe disa bashkësi të vogla katoliketë ritit maronit, armen e latin, dhe përt’u dorëzuar ipeshkvijve të Lindjes sëMesme Instrumentum laboris, doku-mentin e Asamblesë së jashtëzakon-shme të Sinodit ipeshkvnor për Lind-jen e Mesme që do të mbahet në tetornë Vatikan.

Tema e udhëtimit papnor në Qiproështë marr nga Veprat e Apostujve: “Turma e atyre që kishin besuar, ishinnë një zemër e në një shpirt të vetëm”(Vp 4.32). Kjo temë një është thirrje përatë bashkim ndërmjet të krishterëve tëKishave të ndryshme e konfesioneveqë Pasardhësi i Pjetrit nuk lodhët sëpredikuari, siç paralajmëroi duke folurme gazetarët gjatë fluturimit drejt Ish-ullit.

Edhe presidenti i Republikës, Dim-itris Christofias qe i qartë në këtëdrejtim, duke nënvizuar këtë përmasënë fjalimin e tij të mirëseardhjes nëaeroportin e Pafos. Pastaj përqafimindërmjet Atit të Shenjtë Benediktit tëXVI e Lumturisë së Tij kryepeshkopitortodoks të Qipros Chrysostomos IIgjatë takimit, qe një pohim tjetër i at-mosferës së përzemërt të kësaj vizitepapnore në shenjë të bashkimit ndërm-

jet të krishterëve.Domethënës gjesti i parë konkret i

mesazhit të paqes, ai i bekimit të njëulliri, që Papa ka ardhur për ta sjell nëkëtë udhëkryq historik mes kombeve,kulturave e feve.

Benedikti XVI viziton këtë vend tëskajshëm të kontinentit të vjetër, kuëndërrohet Evropa por edhe ndjehetatmosfera e rëndë dhe fryn erëkërcënuese mbi Lindjen e Mesme.Mirëpo Qipro nuk është vetëm kjo, Ekz-iston një Kishë ortodokse, që mbledhrreth vetes shumicën e popullsisë.Është një Kishë e impenjuar në dialo-gun vëllazëror me atë të Romës. Këtëe dëshmon edhe fakti që kryepeshko-pi Chrysostomos II i pati shpreh Pa-pës dëshirën e tij për ta pritur në Ni-kozi. E jo rastësisht Benedikti XVI deshit Ð� #:��ia kushtonte aktin e parëtë udhëtimit të vet një kremtimi eku-menik, që u mbajt dje pas dite nëKishën e Agìa Kiriaki Chrysopolitissatë Pafosit, vend simbolik ky sepse,edhe pse është Kishë ortodokse, ështënë diskonim të të krishterëve tjerë, ka-tolikë e anglikanë, për kremtimet e tyreliturgjike.

Papa në Qipro: solidaritet me ka-tolikët e Lindjes së Mesme, dëshmi-tarë të Krishtit në rrethana të vështi-ra/Papa Benedikti XVI filloi dje

udhëtimin e tij në Qipro, ku do t’u dorë-zojë dokumentin përgatitor të Sinodit,ipeshkvijve të Lindjes së Mesme. Ësh-të Papa i parë që shkel në ishullin endarë ndërmjet grekëve dhe turqve, kushumica e popullsisë ështëortodokse. Pas pritjes në aeroportinndërkombëtar të Pafosit, Ati Shenjtëmori pjesë në kremtimin ekumenik,në praninë e kryepeshkopit ortodokstë ishullit, Krizostomos II. “Përshënde-tje! Paqja qoftë me ju! Është kënaqësie madhe për mua të ndodhem sotmes jush”. Me këto fjalë nisi udhëtimii 16-të apostolik i Benediktit XVI, i cilinë ceremoninë e mirëseardhjes,shprehu solidaritetin e Kishës Kato-like me të gjithë të krishterët e zonës,që kanë një rol të pazëvendësueshëmpër mbrojtjen e paqes e për pajtiminndërmjet popujve. Qëllimi i vizitës ushpjegua nga vetë Ati i Shenjtë, nëaeroport, ku u prit nga presidenti i Re-publikës, Dimitri Kristofias, ngakryepeshkopi ortodoks, Krizostomos,nga Patriku i Jeruzalemit, imzot FuadTval e nga autoritete të tjera kishtaredhe politike: “Si pasardhës i ShënPjetrit, vij veçanërisht për të përshën-detur katolikët e Qipros, për t’i përforc-uar në fe e për t’i inkurajuar të jenëshembull si të krishterë dhe si qyteta-rë, duke jetuar plotësisht rolin e tyre

në shoqëri, për të mirën e Kishës e tështetit”.

Papa kujtoi se do t’u dorëzojë ip-eshkvijve të zonës “Instrumentum La-boris”, dokumentin e punës për Sino-din e Lindjes së Mesme, që do tëmbahet në tetor në Vatikan. BenediktiXVI shpjegoi se pse është zgjedhurQipro për këtë akt të rëndësishëm:“Qipro është vendi i përshtatshëm, ngai cili të përtërijmë reflektimin e Kishësmbi vendin e bashkësisë shekullorekatolike të Lindjes së Mesme, solidar-itetin me të gjithë të krishterët e rajonitdhe bindjen se ata kanë një rol tëpazëvendësueshëm në arritjen epaqes dhe të pajtimit ndërmjet popu-jve”.

Benedikti XVI e filloi fjalimin, dukevënë në dukje rëndësinë e ishullitmesdhetar e vokacionin e tij evropi-an: “Qipro ndodhet në udhëkryqinndërmjet kulturave e feve, në mesin ehistorive njëkohësisht të lavdishme etë lashta, që akoma ruajnë ndikimin efortë e të dukshëm në jetën e vendittuaj. Integruar kohët e fundit në Bash-kimin Evropian, Republika e Qiproska filluar të ndjejë përfitime nga sh-këmbimet ekonomike dhe politike mevendet e tjera evropiane. Kjo i ka hapurvendit tuaj edhe tregjet, ka sjellëteknologji e dije praktike. Urojmë që

kjo përkatësi të sjellë përparim përvendin tuaj dhe që vendet e tjera evro-piane, nga ana e tyre, të pasurohenme trashëgiminë tuaj shpirtërore ekulturore, e cila pasqyron rolin tuaj his-torik, ndërmjet Evropës, Azisë dhe Af-rikës”.

Fjalimi i Papës mbajti parasyshfaktin se Ati i Shenjtë është i pari qëshkel në këtë vend ortodoks. Vërtet,Benedikti XVI nënvizoi trashëgiminëe përbashkët të krishterë:

“Duke ndjekur gjurmët e etërvetanë të përbashkët në fe, ShenjtorëtPali e Barnaba, erdha tek ju si shteg-tar dhe si shërbëtor i shërbëtorëve tëZotit. Qëkur Apostujt kanë sjellë me-sazhin e krishterë në këto brigje, Qiproka marrë bekimin e një trashëgime tërëndësishme të krishterë”. Papa për-shëndeti kryeipeshkopin ortodoks,Krizostomos II, të cilin e takoi më pasnë kremtimin ekumenik në kishën eAgìa Kiriakì Krizopolitisa sëbashku meanëtarë të tjerë të klerit. Nga ana e tij,presidenti i Qipros, komunisti Deme-tris Kristofias i shprehu Papëskënaqësinë për vizitën e tij. “Prania juajkëtu – i tha ai Benediktit XVI – është njëmesazh i fortë në favor të triumfit tëpaqes mbi urrejtjen dhe luftën”. Qiproka nevojë për fjalën tuaj të paqes, për-fundoi Kristofias.

55 7E diel, 6 qershor 2010

Kontaktoni në opinion@gazeta55.netFORUM

Kam vetëm liri metafizike.Edhe nëse të shkruaritmos qoftë krejtësisht

metafizik, më duhet të pranoj për-masën e tij ezoterike, ekzistencën efrymës së mistershme që thyen bar-rierën thuaj të pakapërcyeshme tëmbajtjes Filozofi francez Mishel Fukoe ka vendosur lindjen dhe zhvillimine shoqërive disiplinore në Perëndimnë shekujt XVI-të dhe XIX-të; ato arr-ijnë kulmin e tyre në fillim të shekullitXX-të duke patur si veçori të funksion-imit organizimin e mjediseve tëmëdha të mbylljes. Individi nuk rreshtsë kaluari nga një mjedis i mbyllurnë tjetrin dhe secili prej tyre rregullo-het nga ligjet e veta: në fillim familja,pastaj shkolla (“nuk je më në shtëpikëtu”), pastaj ushtria (“nuk je më nëshkollë këtu”), herë-herë spitali,pastaj ndoshta dhe burgu që ështëmjedisi i mbylljes par-excellence.Burgu shërben edhe si modelanalogjik: kështu, heroina e Europa51,1 duke parë punëtorët mund tërënkojë “m’u duk sikur shihja tëdënuar…”. Filozofi Fuko e ka zbërthy-er më së miri projektin ideal të mje-diseve të mbylljes, veçanërisht i duk-shëm në rastin e uzinës a fabrikës:përqendrim; shpërndarje në hapë-sirë; renditje në kohë; ndërthurje nëhapësirë-kohë e një force prodhimiefekti i së cilës duhet të jetë më i lartëse shuma e forcave fillestare. PorMishel Fuko dinte mirë edhe diçkatjetër, përkohësinë e këtij modeli: aipasonte shoqëritë e sovranitetit, qëlli-mi dhe funksioni i të cilave ishin krejttë tjera (të vjelë më shumë sesa tëorganizojë prodhimin, të vendosë përvdekjen më shumë sesa të kujdesetpër jetën); kalimi ishte jo i menjëher-shëm dhe Napoleoni duket se sig-uroi boshtin e konvertimit të madhnga një shoqëri te tjetra. Mirëpo dis-iplinat do të binin po ashtu në krizë,si pasojë e ndikimit të forcave të rejaqë po zinin vend dhe bëhen të prek-shme sidomos pas Luftës së DytëBotërore: shoqëritë disiplinore kish-in pushuar tashmë së qeni bota jonë,ishin tashmë e kaluara jonë.

Jetojmë në kohën e një krize tëpërgjithësuar të të gjitha mjedisevetë mbylljes, burgje, spitale, fabrika,shkolla, familje. Familja është një“mjedis i brendshëm”, në krizë si tëgjitha mjediset e tjera të brendshme,shkollore, profesionale, etj. Ministratpërkatës na lajmërojnë papushim re-forma demek të domosdoshme. Tëreformojmë shkollën, të reformojmëindustrinë, spitalin, ushtrinë, burgjet;por të gjithë e dinë se këto institu-cione kanë marrë fund, herët a vonë.Bëhet fjalë vetëm t’u zgjatet agonia,të merren njerëzit me diçka sa të zënëvend forcat e reja që po trokasin nëderë. Shoqëritë disiplinore janë dukeua lënë vendin shoqërive të kontrol-lit. “Kontrolli” është emri që propo-zon Burroug për të cilësuarpërbindëshin e ri dhe Fuko e pranonsi të afërmen tonë të afërt. Nga anatjetër sociologu dhe filozofi Pol Virilionuk rresht së analizuari format ultratë shpejta të kontrollit në terren tëhapur që zënë vendin e disiplinavetë vjetra të ushtruara në kohëzgjatjene një sistemi të mbyllur. Nuk ështëvendi të përmenden prodhime farma-ceutike të papara, formimebërthamore, manipulime gjenetikeedhe pse të gjitha këto tentojnë tëbëhen pjesë e procesit të ri. Nuk ësh-të vendi të pyesim se cili është regji-mi më i egër ose më i pranueshëm,sepse në secilin prej tyre përballenliritë dhe nënshtrimet përkatëse. Përshembull, me krizën e spitaleve, simjedise mbylljeje, sektorizimi, spita-let e ditës, mjekimet në shtëpi mundtë kenë shënuar në fillim liri të reja,por edhe të bëheshin më pas pjesëtë disa mekanizmave kontrolli që

Përsiatje filozofike mbishoqërinë e kontrollit

Nga Zhilë Dëlëzedhe Mishel Fuko

maten me mjediset më të ngurta tëmbylljes. Nuk është vendi të frikëso-hemi apo të shpresojmë, por tëkërkojmë armë të reja.

Logjika/Interneti dhe mjediset etjera të mbylljes nëpër të cilat kalonindividi janë ndryshore të pavarura:duhet nisur çdo herë nga e para dhenëse gjuha e përbashkët e mjedis-eve të tilla ekziston, ajo ështëanalogjike. Ndërkohë që kontrollet endryshme përbëjnë ndryshueshmëritë pandara dhe formojnë një sistemme gjeometri të ndryshueshme, gju-ha e të cilit është numerike (gjë qës’do të thotë me doemos binare).Mbylljet janë si kallëpe (moules), mederdhje (moulages) të veçanta, kursekontrollet paraqiten si një modulim,si një derdhje vet-shformuese që dotë ndryshonte pareshtur, nga çasti nëçast, ose si një sitë nyjet e së cilësdo të ndryshonin nga një pikë tek tje-tra. Mund ta shohim fare mirë meçështjen e rrogave: uzina ishte njëtrup që i çonte forcat e brendshmenë një pikë ekuilibri, sa më të lartë tëmundshme për prodhimin dhe samë të ulët të mundshme për pagat;por, në shoqëritë e kontrollit, sipër-marrja zëvendëson uzinën, dhesipërmarrja nuk është trup por shpirt,një gaz. Sigurisht, edhe uzina e për-dorte tashmë sistemin e shpërbli-meve individuale, por sipërmarrjapërpiqet më në thellësi të zhvillojë njëmodulim të çdo rroge, në gjendjemeta-stabiliteti të përhershme qëkalon nëpër sfida, konkurse, stazhee trajnime tejet komike. Suksesi imadh i lojërave televizive më idiote

son shkollën, dhe kontrolli i vazh-dueshëm provimin. Gjë që ështëmënyra më ë mirë për ta vënë sh-kollën në duart e sipërmarrjes.

Në shoqëritë disiplinore, rifillimetpasojnë njëri-tjetrin (nga shkolla nëkazermë, nga kazerma në fabrikë),kurse në shoqëritë e kontrollit asgjënuk përfundon asnjëherë dhe sipër-marrja, formimi, shërbimi janë gjend-jet metastabël dhe bashkekzistuesetë të njëjtit modulim, si të një defor-matori të përgjithshëm. Kafka, qëgjendej në kufirin mes dy shoqërive,ka përshkruar tek “Procesi” format mëtë frikshme gjyqësore: lirimi në dukjei shoqërive disiplinare (mes dy mby-lljesh), zvarritja e pafundme e sho-qërive të kontrollit (në ndryshuesh-mëri të vazhdueshme) janë dymënyra jetese juridike shumë të ndry-shme dhe, nëse drejtësia jonë ësh-të e ndrojtur, e përfshirë nga kriza,kjo ndodh sepse jemi duke dalë nganjëra për të hyrë tek tjetra. Shoqëritëdisiplinore kanë dy pole: nënsh-krimin që tregon individin dhe num-rin ose numrin rendor që tregon ven-din e tij brenda masës. Në fakt disi-plinat nuk i kanë parë kurrë këto dytipare si të papërputhshme dhe push-teti ushtrohet njëkohësisht si mas-ifikues dhe individualizues,domethënë ndërton si trup ata mbitë cilët ushtrohet dhe derdh në kallëpindividualitetin e çdo anëtari (mem-bre) të trupit masiv (Fuko e gjenteorigjinën e këtij shqetësimi të dyfish-të tek pushteti pastoral i priftit – qëkujdeset për kopenë dhe secilën ngadelet – por pushteti civil shndërrohetnë “bari” laik edhe me mjete të tjera).Në shoqëritë e kontrollit, përkundrazi,thelbësor nuk është nënshkrimi apo

numri rendor, por shifra si kod : shi-fra është fjalëkalim (mot de passe)ndërsa shoqëritë disiplinorepunojnë me fjalë-direktiva apo ur-dhëresa (mots d’ordre), si nga pikë-pamja e integrimit edhe nga ajo erezistencës. Gjuha numerike e kon-trollit përbëhet nga shifra që përcak-tojnë marrjen e një informacioni tëcaktuar apo refuzimin e tij. Nuk jemimë përballë çiftit masë-individ. Indi-vidët janë shndërruar në “individualë”kurse masat në kampione, të dhë-na, tregje ose “banka të dhënash”.Paraja ndoshta shpreh më mirë dal-limin mes dy shoqërive, sepse disi-plina gjithmonë u është referuarmonedhave të shtypura kallëp qëpërmbanin ar si numër etalon,ndërkohë që kontrolli punon me këm-bime të rrjedhshme, modulime qëpërdorin si shifër një përqindje mon-edhash të ndryshme të marra si ka-mpione. Urithi i vjetër monetar ështëkafsha tipike e mjediseve të mbyll-jes, por ajo e shoqërive të kontrollitështë gjarpri. Kemi kaluar nga njëkafshë tek tjetra, nga urithi tek gjar-pri, me regjimin ku jetojmë, por gjith-ashtu edhe në mënyrën tonë tëjetesës dhe në raportet me të tjerët.Njeriu i disiplinave ishte prodhues isegmentarizuar energjie, por njeriu ikontrollit është më shumë valor, i kur-bëzuar, i hedhur në orbitë, me prurjetë vazhdueshme. Gjithandej surf-i kazëvendësuar sportet e vjetra.

Është e lehtë ta përngjasësh çdoshoqëri me lloje të caktuara maki-nash, jo sepse makinat janë përcak-tuese, por sepse ato shprehin mësë miri format shoqërore të afta part’i nxjerrë në dritë dhe për t’i përdorur.Shoqëritë e vjetra të sovranitetit për-

dornin makina të thjeshta dhe të rën-da, leva, kuzhuineta, sahate ; ndërko-hë që shoqëritë e vona disiplinorekishin si pajisje makina energjetike,me rrezikun pasiv të entropisë dheatë aktiv të sabotimit; shoqëritë ekontrollit veprojnë me makina të llojittë tretë, makina informatike dhe ko-mpjuterë për të cilat rreziku pasivështë zhurmimi dhe ai aktiv piratimidhe futja e viruseve. Nuk ështëthjesht evolucion teknologjik, por mënë thellësi edhe një mutacion i kapi-talizmit. Ky mutacion është i njohurdhe mund të përmblidhet kështu :kapitalizmi i shekullit XIX ecën mëpërqendrim, me synim prodhimindhe me pronësi. Ai ngre kështu uz-inën si mjedis mbylljeje dhe kapital-isti është pronar i mjeteve të prodhimit,por eventualisht edhe pronar i mje-diseve të tjera të organizuara nëanalogji (shtëpia familjare e punë-torit, shkolla). Sa për tregun, sundi-mi në të sigurohet herë nëpërmjetspecializimit, herë kolonizimit, herëme uljen e kostos së prodhimit. Mirë-po, në gjendjen aktuale, kapitalizminuk synon më prodhimin, që e deg-dis shpesh në periferitë e botës sëtretë, madje edhe strukturat komple-kse të industrisë tekstile, meta-lurgjisë dhe naftës. Kemi një kapital-izëm mbiprodhimi, që nuk blen mëlëndët e para dhe nuk shet më pro-dhime të gatshme : blen prodhimetë gatshme ose monton pjesët ekëmbimit. Ato që tanimë do të shesëjanë shërbimet, dhe ato që do të ble-jë, aksionet. S’është më një kapital-izëm për prodhimin por për produk-tet, d.m.th për shitjen ose për tregun.Kështu edhe në thelb është bërëshpërndarës dhe uzina ia ka lënëvendin sipërmarrjes. Familja, shkol-la, ushtria, uzina nuk janë më mje-dise analogjike të dallueshme qëpërmblidhen drejt një pronari, shtetapo fuqi private, por figurat e kodu-ara, të palosshme dhe të shfor-mueshme, të së njëjtës sipërmarrjeqë s’ka më veçse administratorë.Madje edhe arti i ka braktisur mje-diset e mbyllura për të hyrë në qarqete hapura të bankës. Sundimet etregut bëhen me marrje kontrolli dhejo më me formime disiplinash, mecaktimin e kurseve më shume sesame uljen e kostos, duke transformuarproduktet më shumë se duke spe-cializuar prodhimin. Korrupsioni fitontani një përmasë të re. Shërbimi ishitjes është bërë qendra ose “shpir-ti” i sipërmarrjes. Na thonë sot se dhesipërmarrjet kanë një shpirt, gjë qëështë me të vërtetë lajmi më i frik-shëm në botë. Marketingu është bërëmjeti i kontrollit shoqëror dhe po naformon racën e paturpshme tëliderëve të rinj. Kontrolli është afat-shkurtër dhe me rrotullim të shpe-jtë, por njëkohësisht i vijueshëmdhe i pakufizuar, kurse disiplinaishte afatgjatë, e pafundme dhe ecopëzuar. Njeriu sot nuk është mënjeriu i mbyllur, por njeriu kreditor.Ndërkaq, është po aq e vërtetë sekapitalizmi ka patur si vijë të qën-drueshme mjerimin e skajshëm tëtri të katërtave të njerëzimit, tepër tëvarfër për t’u dhënë kredi, tepër tëshumtë për t’u mbyllur : kontrollit dot’i duhet jo vetëm të përballojë fash-itjet e kufijve, por edhe shpërthimine periferive dhe getove.

Interneti dhe mjediset e tjera tëmbylljes nëpër të cilat kalonindividi janë ndryshore të

pavarura: duhet nisur çdo herënga e para dhe nëse gjuha epërbashkët e mjediseve të tillaekziston, ajo është analogjike.

Ndërkohë që kontrollet endryshme përbëjnë

ndryshueshmëri të pandara dheformojnë një sistem me gjeometritë ndryshueshme, gjuha e të cilitështë numerike (gjë që s’do të

thotë me doemos binare)

sot, shpjegohet pikërisht më faktinse ato pasqyrojnë dhe përputhen mësituatën aktuale të sipërmarrjes dhetregut të punës. Fabrika i ndërtonteindividët si trupa, në të mirë të dyfish-të edhe të pronarëve, që mbikëqyrinsecilin element të masës, edhe tësindikatave që mobilizonin kësisojnjë masë rezistence; kurse sipër-marrja nuk rresht së nxituri njëkonkurrencë të pamëshirshme nënemrin e emulacionit të shëndoshë,shtysë e shkëlqyer që i kundërvë in-dividët mes tyre dhe që e përçan se-cilin ne vetvete, duke e dyzuar. Parimimodulator i “pagës sipas meritës” pogrish edhe shkollën dhe sistemin earsimit : dhe në fakt, ashtu si sipër-marrja zëvendëson fabrikën, ashtuedhe formimi i zgjatur po zëvendë-

558 E diel, 6 qershor 2010

REKLAMA

ENERGJI ENERGJI

55 9E diel, 6 qershor 2010

DITA

Portreti i 90-vjeçarit Ranicki,kritikut që shenjoi letërsinë evropiane

Sundimi i ligjit, parakusht për veriun e Kosovës

Ai lindi më 2 qershor 1920 nëVloclawek në Poloni, ndoqigjimnazin në Berlin, pormeqenëse ishte hebre nuk elejuan të ndiqte studimet e larta.I dëbuar në Poloni, më 1942arratiset së bashku me tëshoqen Tosia.

Kritiku më i njohur i letërsisënë Gjermani dhe prej kohëshedhe përtej kufijve të Gjermanisë,pas arratisjes nga getoja eVarshavës, u vendos në vitin1958 në Gjermani dhe iupërkushtua gjuhës dhe letërsisëgjermane. “Unë nuk e pranoj këtëçmim. Nuk e dija se çfarë mëpriste këtu dhe nuk më pëlqenas që m’u desh ta përjetoja këtëpër orë të tëra”.

Ranicki, një”mjeshtër përzbutje”/Disa nga spektatorët nëgalanë e Çmimit Televiziv gjer-man 2008 i morën këto fjalëfillimisht për shaka. Por MarcelReich-Ranicki, mjeshtri i madh ivjetër i interpretimit sarkastik, ekishte shumë seriozisht, edhe nëkëtë dalje publike në skenë,kritikën e tij radikale për televiz-ionin gjerman. Dhe ai e nderoiedhe këtë herë emrin e tij - ashtusi veproi kur ishte përgjegjës përletërsinë, i gazetës FrankfurterAllgemeine Zeitung në vitet 70 -dhe si kritik televiziv i KuartetitLetrar në vitet ’90. Jo më kot ivunë gazetarët Reich-Ranickitnofka si “mjeshtër për zbutje”,ose “specialist për ekzekutime”:“Specialist për ekzekutime ështëmë të vërtetë budallallëk. Porunë mundohem që kritika ime tëjetë e qartë. Dhe qartësia ekritikës, e dini, është edhe njëçështje mirësjelljeje - duhet tëjesh i sjellshëm me lexuesit. Kjodo të thotë: duhet të thuashqartë atë që mendon - dhe jo tëbësh bisht e të fshihesh pasformulimeve shumëkuptimshedhe me shumë interpretime”.“Një problem, dhe ky është njëproblem serioz dhe gati ipazgjidhshëm: ç’u bë GünterGrassi? Si qe e mundur tëndodhte kjo? Löffler thotë: “Unënuk e kuptoj këtë hidhërim, le t’ijapim peshë më të vogël librit!Reich-Ranicki: “Peshë edhe mëtë vogël? Peshë më të vogël nuki japim dot! Këtu kemi të bëjmëme prozë të pavlerë, të mërzit-shme dhe të palexueshme, dheju thoni që t’i japim peshë më tëvogël”. Löffler: “Jo, e kisha fjalënqë sikur t’i jepnit peshë më tëvogël librit për ngjarjen shek-ullore”.

Ranicki, instanca më erëndësishme në jetën letrare/Me rolin e kryekritikut në Kuarte-tin Letrar, i cili prej vitit 1988 deri

në vitin 2001 u shfaq 77 herë nëekranet televizive, Reich-Ranickiu bë përfundimisht instanca më e

rëndësishme në jetën letraregjermane. Kjo i dha atij titullinironik të “Papës së letërsisë”.

Kjo në një kohë kur ai në asnjëmënyrë nuk ishte i paga-bueshëm. Por, edhe nëse

vlerësimet e tij kishin të bëninmë tepër me preferenca tëthjeshta lexuesi, se sa me kritikëserioze letërsie: ato megjithatë ubënë shpejt faktor vendimtar përkarrierat e shkrimtarëve. Ai qëshkaktonte zemërimin e më-suesit, si Peter Handke, GünterGrass-i ose Martin Walser-i, ai ekishte të vështirë në jetënletrare. Anasjelltas, vepra tëtjera, si ajo e starit spanjoll tëletërsisë, Javier Marias ose ekronistes berlineze të brezave,Judith Hermann u shndërruan meshpejtësi komete në librat më tëshitur bestseller vetëm ngahimnet e lëvdatave të Reich-Ranickit: “Kur erdha më 1958-ënnë Gjermani dhe pashë se çfarëshkruhej për letërsinë në Frank-furter Allgemeine Zeitung, nëgazetën Süddeutsche, në DieWelt, i thashë gruas: unë do tëpërpiqem të bëj një eksperiment,t’i përshkruaj njerëzit kaq tëerrët, kaq të koklavitur, ah, muakritika nuk më pëlqen. Unë do tëthem shumë qartë, se çfarëmendoj për librat. Kjo është errezikshme dhe të ofron dymundësi. Në hierarkinë e kritikësose do të ngjitem shumë lart,ose do të përfundoj fare poshtë.Por dua ta bëj këtë përpjekje”.

Më e keqja që mund tëthoshte Reich-Ranicki për njëlibër, ishte: i mërzitshëm.Interpretimi qartësisht antiaka-demik, popullor dhe me qejf përpolemika prej tij i letërsisë idedikohet sigurisht edhebiografisë së tij plot vuajtje sihebre i përndjekur, i cili mbijetoisi për mrekulli fillimisht në getone Varshavës dhe më vonëdeportimet. Një punonjës polak ishtypshkronjave i fshehu atëherëReich-Ranickin dhe të shoqen,Tosia nga nazistët. Si shpërblim,entuziasti i letërsisë e mbante nëhumor të mirë mbrojtësin e tij,duke i treguar histori: me Shek-spirin, Gëten, Shilerin.

Libri i Ranickit për veten etij, një Bestseller/Tregimi nëmënyrë interesante, për tëmbijetuar: kjo e formoi kritikun emadh të mëvonshëm, i cili efestoi suksesin e tij më të madhpikërisht me një thyerje tabuje nëletërsi. Kritiku i letërsisë shkroivetë një libër të trashë për jetëne tij, i cili - ndryshe nga shumicae përpjekjeve për të shkruarkritika të tjerë- me një milionë egjysmë kopje të shitura ështëshndërruar ndërkohë në Bestsell-er. “Kjo ishte e gjitha- ne vësh-trojmë të prekur, perdja bie, tëgjitha pyetjet mbeten papërgjigje”.

Dojçe Vele

Europa e Lirë

Telashet e komunave të reja kanë ndikuar që “de-centralizimi dhe reforma e qeverisjes lokale tëmbeten të qarta në letër dhe të turbullta në prak-tikë” edhe dy vjet pas hyrjes në fuqi të Kushtetutëssë Kosovës, vë në pah raporti i Institutit për Qever-isje Lokale. Autoritetet vendore e ndërkombëtare ecilësuan të suksesshëm zbatimin e deritashëm tëprocesit të decentralizimit në Kosovë, por thanë sepër arritjen e një suksesi të tillë edhe në pjesën ver-iore të Kosovës, është e nevojshme një kohë e pac-aktuar. Krahasuar me zgjedhjet lokale të 2007-s,kutive të votimit në nëntorin e vitit të shkuar uishin drejtuar një numër më i madh i serbëve, dukepërfshirë komunat e reja si Ranillugu, Kllokoti,Graçanica dhe Novobërda e zgjeruar.

Përfaqësuesi i Zyrës Civile Ndërkombëtare,Raphael Naegli, tha se në veri duhet të krijohenkushtet që do të mundësonin mbajtjen e suksesshmetë zgjedhjeve. “Parteshi do të ketë zgjedhje pas trijavësh dhe jam mjaft i bindur që menjëherë pas kësaj,do të mund të formohet komuna funksionale”. “Ësh-të e nevojshme më shumë kohë për Mitrovicën everiut; kemi një ekip përgatitor komunal atje, i cilipo përparon, mirëpo nevojitet më shumë kohë përt’u krijuar kushtet për mbajtjen e zgjedhjeve të suk-sesshme”, theksoi Naegel.

Për të integruar pjesën veriore në jetën institu-cionale të Kosovës, Zyra Civile Ndërkombëtare dheQeveria e Kosovës kanë hartuar një strategji, e cila,ndër të tjera, parasheh krijimin e komunës së re tëMitrovicës Veriore, të Zubin- Potokut, Zveçanit dhetë Leposaviqit. Drejtori i Institutit për QeverisjeLokale, Besnik Tahiri, tha se zgjedhjet lokale serbetë 30 majit të mbajtura në veri të Mitrovicës dhe në

Novobërdë kanë sfiduar strategjinë për veriun, poredhe punën e deritashme të ekipit përgatitor për kr-ijimin e komunës së re të Mitrovicës Veriore. “Aqshumë afër ka qenë që, me punën e ekipit përgatitor,të bëhet komuna, ndërsa me këto zgjedhje kjo ështështyrë dhe nuk dihet se kur do të ndodhë, për arsyese faktori ndërkombëtar dhe faktori vendor duhet t’idiskreditojnë strukturat paralele, e kjo merr kohë”.“Në këtë aspekt, i është dhënë një goditje shumë emadhe strategjisë së Qeverisë për integrimin e veriutdhe, në të njëjtën kohë, themelimit të komunave”,tha Tahiri.

Shtimi i presionit ndërkombëtar mbi Beogradinzyrtar, sipas Tahirit, është parakusht për të mundë-suar shtrirjen e autoritetit shtetëror të Kosovës nëveri. “Rekomandimi i ynë në këtë dokument është qëICO-ja të shfrytëzojë të gjithë autoritetin e vet që tëndikojë drejtpërdrejt te Brukseli dhe te Uashingtoniqë të ketë porosi të qarta për Serbinë”, u shpreh Tahi-ri. Hapave të ardhshëm në drejtim të krijimit të ko-munave të reja në pjesën veriore të Kosovës, sipaszyrtarëve qeveritarë, duhet t’i paraprijë instalimi isundimit të ligjit atje. Pavarësisht distancimit të mi-sionit evropian për sundimin e ligjit dhe KFOR-it,nga strategjia për veriun, ministri i Administrimit tëPushtetit Lokal, Sadri Ferati, u bëri thirrje këtyremekanizmave që ta përmbushin misionin e tyre nëveri. “Pavarësisht se me çka funksionojnë, me 12 44,me Republikën e Kosovës apo diçka tjetër, në mision-in e KFOR-it dhe atë të EULEX-it saktësisht dihentermat e punës dhe obligimet që i kanë marrë si mis-ion”. “Sa më tepër që të ngritë kapacitete dhe të ketësukses në implementimin e misionit të vet EULEX-i,bëhet një terren që ne na shkon për shtati për të vazh-duar me implementimin e projektit tonë”, theksoiFerati.

5510 E diel, 6 qershor 2010

DITA

Izrali rivendos kontrollin pranë Gazës,inspekton edhe një anije irlandeze

Iraku utërheq lejet earmëve ish-

kryengritësveUshtria e Irakut u ka

tërhequr dje lejen për mbajtjene armëve 10 mijë ish kryeng-ritësve sunitë. Hapi kërcënon tëshkaktojë mosmarrëveshjendërmjet forcave të sigurisë dheluftëtarëve sunitë, të cilët ndi-hmuan për qetësimin e dhunësnë Irak. Udhëheqësit e lëvizjesSahua, apo “Djemtë e Irakut”,u përgjigjën menjëherë me njëparalajmërim kërcënues se dot’a ndalin bashkëpunimin meforcat e sigurisë në provincënDijala, kryesisht të banuar mesunitë, nëse u tërhiqen lejet përarmëmbajtje.

Trupat iraniane ndërhyjnënë territorin irakian/Zyrtarëte sigurisë të kurdëve në Irakthanë se trupat iraniane e kanëkaluar kufirin dy herë në treditët e fundit në përleshjet mekryengritësit kurdë në maletKandil afër kufirit. Gjeneralmajori Xhabar Javar tha se mëshumë se 30 ushtarë iranianë meautoblinda dhe armatim tërëndë kanë depërtuar të enjten2 km në thellësi të territoritirakian, dy ditë pas një kalimitë ngjashëm të kufirit në thellë-si prej 3 km. Forcat iraniane poi luftojnë guerilën e Partisë përJetën e Lirë të Kurdistanit(PJAK), e afërt me Partinë Punë-tore të Kurdistanit (PKK).

XhejmsKlaper

emërohetshef i

inteligjencësamerikanePresidenti amerikan Barak

Obama e ka nominuar XhejmsKlaper për drejtor të ri të in-teligjencës. Klaper, i cili ështënënsekretar i mbrojtjes për in-teligjencë dhe gjeneral i pen-sionuar i Forcave Ajrore, vjen nëvend të Denis Bler. Ai u larguanga posti i drejtorit të in-teligjencës kombëtare në mua-jin maj, pas shqetësimeve lidhurme sulmin e dështuar me au-tomjet bombë në Nju Jork, dhepërpjekjen për të hedhur në erëaeroplanin e udhëtarëve në ditëne Krishtlindjeve. Posti u krijuanë vitin 2004 për të koordinuarpunën e 16 agjencive amerikanetë zbulimit.

janë të mirë dhe “pushtimi” nga ush-tria izraelite është bërë pa luftë. Ush-tria izraelite ka konfirmuar se forcatspeciale kane hipur në anijen irland-eze Rachel Corrie pa asnjë rezistencënga ekuipazhit dhe pasagjerëve. Çdogjë u zhvillua pa dhunë, tha zëdhënësii ushtrisë. Ushtarët mbërritën nga detime anije dhe barka të vogla dhe nukkanë rënë me helikopter si të hënën nëanijen MAVI, vranë 19 vetë. Anijairlandeze lundronte drejt në Rripin eGazës me qëllimin për te dërguar ndih-ma atje. Ajo kishte injoruar kërkesat eMarinës Izraelit për të ndryshuar kurs-in e lundrimit.

OKB: Izraeli mund të përballet mesfidë ligjore/Shefja për të drejtat e nje-

riut e Kombeve të Bashkuara tha seIzraeli mund të përballet me përndjekjepër shkak të vërsuljes vdekjeprurëse nëflotiljen humanitare, e cila rezultoi mevdekjen e nëntë aktivistëve pro-palestin-ezë. Navi Pillai poashtu tha se ajo dot’ia përcjellë kërkesën e tillë GjykatësNdërkombëtare të Krimeve, dhe se besonqë bllokada izraelite e Gazës e shkel ligjinndërkombëtar. Pillai, e cila për katër vjetshërbeu si gjyqtare në GJNK-së, i bërikëto komente në Kampala, ku merr pjesënë një konferencë të gjykatës.

Surpriza - Erdoan, personalisht nëGaza për të thyer bllokadën izraelite?/Kryeministri turk, Rexhep Tajip Erdoan,po vlerëson mundësinë për të shkuar per-sonalisht në Gaza, në mënyrë që të thye-

Shtetet e Bashkuara thanë se poi konsiderojnë opsionet e reja përtejKombeve të Bashkuara për tëndëshkuar Korenë Veriore për fun-dosjen e luftani jes së KoresëJugore. Sekretari i Mbrojtjes, Rob-ert Gejts, tha në Konferencën e Sig-urisë në Singapor se Koreja Veri-ore duhet të përballet me pasojatpër fundosjen, e cila shkaktoi vde-kjen e 46 marinarëve dhe i përsh-kallëzoi tensionet në siujdhesë.Gejts i tha konferencës se shtetet eAzisë kanë “përgjegjësi kolektive”për ta adresuar fundosjen eluftanijes. Ai tha se Shtetet e Bash-kuara po shqyrtojnë opsionet e rejajashtë Kombeve të Bashkuara përta ndëshkuar Phenianin. “Ne do tëzhvillojmë stërvitje të kombinuaraushtarake me Korenë Jugore dhee mbështesin aksionin në Këshil-lin e Sigurimit të Kombeve të Bash-kuara. Në të njëjtën kohë, ne po ivlerësojmë opsionet shtesë që Ko-reja Veriore të japë llogari”, tha Ge-jts. Koreja Jugore e akuzon Veriunkomunist për torpedimin eluftanijes së saj, “Cheonan”, dhe tëpremten rastin e nxori zyrtarisht nëKëshillin e Sigurimit. Fundosja ish-te incidenti më vdekjeprurës në si-ujdhesë që nga Lufta e Koresë, nëvitet 1950-1953. Pheniani e mohoipërgjegjësinë dhe e akuzoi presi-dentin e Koresë Jugore, Li Mjung-bak se e po shfrytëzon incidentin përt’i përmirësuar gjasat e tij në zgjedh-jet lokale këtë javë. Peniani, gjith-ashtu, disa herë kishte paralajmëru-ar se lufta mund të shpërthejë “nëçdo çast”. Gejts, po ashtu, u bërithirr je vendeve të Azisë sepërgjegjësia për mosveprimin upërket të gjithëve. “Vendet e këtijrajoni e ndajnë detyrën e adresimittë këtyre provokimeve të rënda.Mosveprimi do të çonte në ab-dikimin e përgjegjësisë sonë kole-ktive për të mbrojtur paqen dhe për-forcuar stabilitetin në rajon”, thek-soi Gejts.

Deklarata e tij në Singapor e rri-ti trysninë ndaj Kinës që ta qortojëaleatin e vjetër, Korenë Veriore.Kina, e cila mund t’i vë veto çdo pro-pozimi për rezolutë në Kombet eBashkuara si anëtare e përher-

shme e Këshillit të Sigurimit, deritash ka refuzuar t’u bashkohet dën-imeve ndërkombëtare të KoresëVeriore për fundosjen e luftanijes“Cheonan”. Gejts, gjithashtu, i bërithirrje Kinës që t’i rivendosë lidhjetushtarake me Shtetet e Bashkuara,të cilat u pezulluan në fillim të vitit,pasi Uashingtoni njoftoi se do t’ishesë Tajvanit armatim në vlerëprej disa miliardë dollarësh. Gejtstha se vendimi i Kinës që t’i prishëlidhjet ushtarake e minon stabilite-tin në rajon dhe e ftoi Pekinin, i cilie konsideron Tajvanin territor tëvetin, ta pranojë realitetin se Uash-ingtoni është i përkushtuar që taarmatosë ujdhesën.

Medvedev: Ka dakordim përsanksione kundër Iranit/Presi-denti i Rusisë Dimitri Medvedev thase ka dakordim mbi sanksionetkundër Iranit. Agjencitë ruse tëlajmeve citojnë Medvedevin të ketëthënë në konferencën e përbash-kët për shtyp me kancelaren gjer-

mane Angela Merkel në PallatinMeserberg afër Berlinit se “dakordi-mi për sanksionet ekziston”. Porpresidenti rus ka shtuar se “askushnuk do sanksione”, dhe se ai shpre-son që Irani i dëgjon “zërat e bash-kësisë ndërkombëtare”. Medvedev,i ci l i mbërri t i në Gjermani tëpremten, u takua me kancelarenMerkel për t’i diskutuar çështjetndërkombëtare, prej propozimit përsanksione të reja të OKB-së kundërIranit për shkak të programitbërthamor të ti j, e deri te mar-rëdhëniet dypalëshe, si dhe mar-rëdhëniet e Rusisë me BE-në.

Gjermania dhe Rusia propozo-jnë komitet të ri të sigurisë/Gjer-mania dhe Rusia kanë propozuarqë një komitet i ri i sigurisë t’i ven-dosë rregullat për menaxhimin epërbashkët të krizave civile dhe ush-tarake nga Rusia dhe BashkimiEvropian. Kancelarja Angela Merkeldhe presidenti Dimitri Medvedevdeklaruan se çështja e parë që do

të mund të trajtohej është konfliktinë Transnistri, i cili i ka shqetësuarRusinë, Ukrainën, Moldavinë dheBashkimin Evropian për afro dy de-kada.

Ahmadinexhad pjesëmarrësnë samitin e sigurisë/Presidenti iIranit Mahmud Ahmadinexhad do t’ubashkohet disa liderëve të Azisëjavën e ardhshme në Stamboll, nësamitin i cili synon forcimin e sig-urisë dhe besimit në rajon. Minis-tria e Jashtme e Turqisë tha se nësamitin e Konferencës për Ndërve-prim dhe Masat e Ndërtimit të Be-simit në Azi, që dotë mbahet të mar-tën, do të marrin pjesë edhe presi-denti i Azerbejxhanit, Ilham Aliev,presidenti afgan Hamid Karzai,lideri palestinez Mahmud Abas, dhekryeministri rus Vladimir Putin. Sami-ti do të fokusohet në çështjet si çar-matimi bërthamor, përdorimi paqë-sor i energjisë bërthamore dhemënyrat për të nxitur ndërtimin e be-simit në Azi.

Koreja e Veriut dhe Irani, sërish nëaksin e problemeve të sigurisë globale

Anija irlandeze “Rachel Corrie” upushtua nga marina izraelite. Anijatashme po lundron drejt portit izraelittë Ashdod. Të gjithë pasagjerët në bord

jë bllokadën e vendosur nga Izraeli.Lajmi bëhet i ditur nga e përditshmjalibaneze “Mustaqbal”, e cila citon“burime shumë mirë të informuaraturke”. Gazeta në pronësi të kryemi-nistrit libanez Saad Hariri, thekson se“Erdoan po mendon të shkojë në Gazadhe se ka folur për këtë hipotezë meanëtarët e tij të afërt të qeverisë”. Si-pas të njëjtave burime, kryeministriturk “i paska njoftuar Shtetet e Bash-kuara se i ka kërkuar marinës ushtar-ake turke të shoqërojë një flotë të rehumanitare drejt Gazës që aktualishtndodhet në fazë përgatitje”. “Adminis-trata e SHBA-së është përpjekur tandalojë këtë projekt të Erdoanit”, kon-firmon gazeta “Mustaqbal”.

55 11E diel, 6 qershor 2010

DITA

Intervista/Korrupsionin në Kosovë duhet ta luftojmë të gjithë“Ka ngritje aktakuzash, por rezultatet gjyqësore mungojnë”, tha për Radion Evropa e Lirë, Hasan Preteni, shef i Agjencisë Anti-

Korrupsion dhe shtoi se legjislacioni ekziston, por për luftimin e korrupsionit nevojitet përkushtim më i fortë i të gjitha institucioneve

Ndërkombëtarët: Askush s’dobisedime të reja për statusin e Kosovës

Ambasadori i Britanisë së Mad-he në Beograd, Stephen Word-sworth, ka deklaruar se askush nëBashkimin Evropian nuk i dëshi-ron bisedimet e reja për statusin eKosovës, sepse kështu do të hum-bej shumë kohë kot dhe do të vintederi të destabilizimi i rajonit. Nënjë intervistë për të përditshmen“Danas”, Wordsworth ka tërhequrvërejtjen se Serbisë nuk i duhet “njëkonflikt i ri me Kosovën”. “NëseSerbia, apo ndonjë shtet tjetër, dotë kërkonte të ktheheshim prapa,kjo nuk do të ndodhte, para sëgjithash, sepse askush në Kosovënuk do të pajtohej me këtë dheaskush nuk do të përpiqej t’ibindte”, ka thënë Wordsworth.“Një veprim i tillë do të nënkup-tonte konfrontim të Beogradit me22 shtete anëtare të BE-së, të cilat

e kanë njohur pavarësinë e Kosovës.Zyrtarëve serbë, shumë herë ju ësh-të thënë se insistimi në bisedimetë reja nuk do të ishte ide e mirë”.Ambasadori britanik ka porositurse çështja e Kosovës dhe integrimievropian i Serbisë nuk janë dy rrugëtë ndara. Ambasadori britanik kadeklaruar se për BE-në, si tërësi,ekzistimi i Kosovës është realitet.Ai ka theksuar se të gjitha 27 shte-tet e BE-së janë pajtuar se Kosovaka perspektivë evropiane dhe nëBruksel nuk ekziston askush që dotë mund të thoshte se Kosova nesërdo të zhduket.

Haradinaj: Raportet ndërko-mbëtare për Kosovën janë nega-tive/Lideri i Aleancës për Ardh-mërinë e Kosovës, Ramush Hara-dinaj, deklaratat e fundit të qeveri-tarëve lidhur me çështjet aktuale, i

ka vlerësuar si negative dhe të dëm-shme për vendin. Haradinaj tha djese raportet e institucioneve ndërko-mbëtare për Kosovën janë negative.

Dodik: BeH nuk do të njohëKosovën/Kryeministri i Repub-likës Serbe të Bosnjes, MilloradDodik, deklaroi dje se Bosnjë e Her-cegovina nuk do ta njohë pavarës-inë e Kosovës në një të ardhme tëafërt, e as të largët. “BeH nuk mundta pranojë askend, dhe as Kosovën,përderisa nuk e jep pëlqimin Repub-lika Serbe e Bosnjës”, u tha Dodikgazetarëve në Banja Llukë, dukekomentuar deklaratën e ministrit tëJashtëm të Kosovës, Skender Hyse-ni, se BeH së shpejti mund ta njo-hë Kosovën. Dodik tha se për sa ipërket Kosovës, Republika Serbe eBosnjës do t’a “ndjekë atë që do tëbëjë Beogradi zyrtar”.

Zoti Preteni, lufta kundër korrup-sionit është shndërruar në një ngaçështjet më të diskutueshme nëKosovë. Si udhëheqës i institucionitqë për synim ka pikërisht këtë luftë,cilat janë vështirësitë që ju përbal-leni?

Në top-agjendën e të gjitha insti-tucioneve të Kosovës duhet të jetëlufta kundër korrupsionit. Them senjë gjë e tillë tashmë ka filluar tëndodhë, janë disa elemente pozitive,të cilat ashtu i vlerësoj unë. Mendojqë është i domosdoshëm njëpërkushtim më i fuqishëm i të gjithëmekanizmave. Një bazë ligjore, e cilanë ekzekutiv e ngarkon agjencinë, kapërfunduar, por duhet të nxirren ngaKuvendi edhe disa ligje tjera, e mëpastaj mekanizmat ekzistues duhetende të fuqizohen. Është lajm shumëi mirë që ka filluar edhe reformimi tegjyqësori, sepse me të vërtetë ështënjë institucion shumë i atakuar dhene e kemi potencuar vazhdimisht qëështë një problem, i cili duhet të zgjid-het. Mendoj që startimi i reformimitështë i mirë dhe vetëm në nivelinqendror, e më pastaj ka filluar edheniveli i dytë, domethënë nëpër gjyka-ta dhe në Prokurori të Qarkut që tëemërohen zyrtarët e rinj. Pastaj njëpunë edhe më e fuqishme edhe epolicisë në hetime, e agjencisë poredhe mekanizmave të tjerë duhet tëjetë më e fuqishme dhe rezultatet nukdo të mungojnë. Në anën tjetër, insti-tucionet qendrore nga këta mekaniz-ma duhet të kërkojnë llogaridhënie,

duhet që të kërkojnë nga ta rezultatete punës së tyre.

Sa keni mbështetje nga institu-cionet - qofshin ato të qeverisjes,apo dhe të drejtësisë?

Fillimisht them se ndoshta ështëhera e parë në komunikim me ju dheme publikun, në përgjithësi, nëpërm-jet jush, është që agjencia konkre-tisht nuk e ka asnjë kërkesë ndaj in-stitucioneve qendrore. Përfundimishtjanë realizuar të gjitha; kemi bazënligjore, i kemi tri ligje që në ekzekutive ngarkojnë agjencinë, e kemi pla-nin e veprimit, strategjinë antikorrup-sion, kemi edhe disa kushte logjis-tike që janë krijuar për punë më tëmirë të agjencisë. Gjithashtu, kemistafin komplet dhe përfundimishtkemi edhe një objekt, që nuk ështëobjekt privat, është një objekt që naofron komoditet për punë të mirë.Edhe me buxhet nuk kemi probleme.Përfundimisht, edhe për zyrtarë tëagjencisë, edhe për shërbyesit civilënë agjenci, është siguruar një pjesëe pagës shtesë dhe ky do të jetë njëmotivim më i mirë për ata që janë nëagjenci që të qëndrojnë dhe tëpunojnë në agjenci. Njëkohësisht, dotë jetë më joshës për ekspertët qëjanë jashtë institucioneve që tëkërkojnë të jenë pjesë e punës sëagjencisë. Në anën tjetër, po fuqizo-het edhe bashkëpunimi me mekaniz-ma edhe në sektorin e drejtësisë.Veçoj një takim te ministri i Drejtë-sisë, ku kishte përfaqësues ngaProkuroria e shtetit, nga KëshilliGjyqësor i Kosovës dhe nga GjykataSupreme e Kosovës dhe që të gjithëu dakorduam që prioritet për peri-udhën në vijim të jetë lufta kundërkorrupsionit. Do të nënshkruhet edhememorandumi i bashkëpunimit mesProkurorisë së shtetit dhe agjencisë.Ndërsa, ditëve në vijim do të nënsh-kruhet edhe një memorandum bash-këpunimi mes agjencisë dhe Audi-torit Gjeneral. Po ashtu, kemi mem-orandum bashkëpunimi edhe mePolicinë e Kosovës, me doganat dhetë gjithë mekanizmat tjerë, që përmision kanë luftën kundër korrup-

sionit. Them se është krijuar njëbazë, një atmosferë e mirë për punëmë të fuqishme dhe për një bash-këpunim më konkret.

A keni bashkëpunim me misio-nin evropian për sundimin e ligjit?

Edhe me Prokurorinë e EULEX-itkemi bashkëpunim, kemi memoran-dum bashkëpunimi. Në vitin e kaluar2009, ne kemi përcjellë më shumëse 30 informacione për veprime tëmundshme korruptive. Ky bash-këpunim po sjell rezultatet e para,shpresoj. Mendoj që ky bash-këpunim do të intensifikohet mëshumë ditëve të ardhshme - me njëfjalë bashkëpunimi është i mirë.

Sa raste të paraqitura nëagjencinë tuaj janë vënë në bankëne drejtësisë?

Ka ngritje aktakuzash, mirëpo,fatkeqësisht, për gjykimet s’ka enderezultat, ose s’kemi ne informacionkthyes. Flas gjithmonë për rastet kupretendohet që buxheti i Kosovësështë goditur më shumë. Kurse, ras-tet e vogla mendoj se nuk ia vlen tëtheksohen, disa kanë qenë, mirëpojo raste, në të cilat atakohen zyrtarëmë të lartë të institucioneve të shtetit.Mendoj se te gjyqësori është njëproblem, i cili do të trajtohet mepërkushtimin që e thashë më herëtdhe me këtë ngritje të nivelit të bash-këpunimit, do të kemi rezultatet e prit-ura. Përfundimisht, qytetarëve të Ko-sovës duhet t’iu dërgojmë një me-sazh që jo fjalë, jo vetëm konkluzi-one të ndryshme, por duhet tëkërkojnë nga ne rezultate konkrete,që ta përmbyllim misionin.

Zoti Preteni, ligjet që kanë përqëllim luftimin e korrupsionit, si ai iagjencisë suaj, Ligji për deklarimine pasurisë dhe Ligji për parandal-imin e konfliktit të interesit, nëformën siç janë miratuar, thuhet sekanë mangësi të shumta. Ju si men-doni?

Nuk mendoj që gjithmonë po ten-toj të gjej arsye se ligjet nuk janë tëmira. Ne kemi pasur mundësinë einkuadrimit të drejtpërdrejtë nëamendamentimin, në ndryshimin

dhe nxjerrjen e ligjeve që ju i për-mendët. Them që ligjet ende nuk ikanë kaluar gjashtë muaj që janëaprovuar nga Kuvendi i Kosovës, qëkanë hyrë në fuqi, dhe nuk do të ng-utemi menjëherë të konstatojmë seato kanë mangësi. Me siguri se nukjanë ideale, por ne do t’i zbatojmë tëtilla çfarë janë dhe praktika do tëdëshmojë nëse ligjet kanë mangësiose jo. Për këtë fazë, me korrektësitë plotë them se në Ligjin për agjenc-inë ende në këta gjashtë muaj nukkemi gjetur ndonjë element që ësh-të negativ, që domethënë është i mirëdhe ka ndihmuar shumë në pavar-ësinë e agjencisë. Agjencia tani për-fundimisht mbikëqyret dhe monitor-ohet vetëm nga Kuvendi, gjë që s’kaqenë praktikë në tri vitet e mëher-shme. Pastaj Ligji për deklarimin epasurisë - tashmë po shihen rezul-tatet e para - është rreth rritjes sëtransparencës dhe me rritjen e trans-parencës mendoj që do të zvogëlo-het, ose do të ndikohet në parandal-imin e korrupsionit. Është një aktiv-itet i mirë që në të gjithë qytetarët eKosovës edhe në interesimin eshprehur të tyre e shoh që është njëpunë mirë e bërë. Mirëpo, do të sho-him ditëve në vijim se a ka mangësidhe me siguri duhet të ecim me kohëdhe të kuptojmë që në qoftë se disanene janë të pazbatueshme, osekemi probleme, atëherë t’i japim kri-tikat tona. Sa i përket Ligjit për paran-dalimin e konfliktit të interesit, men-doj se nuk po i sjell ndoshta rezul-tatet e duhura. Në këtë drejtim, te kyligj, duhet të jepen disa precizitete mëtë mëdha, sepse nuk është definuarmirë se çka është konflikti i interesitdhe në zbatimin e tij ndoshta nuk poarrihen rezultatet e dëshiruara. Ësh-të informatë shumë e mirë që edheKodi Penal është duke u amanda-mentuar dhe jemi duke e dhënë kon-tributin konkret që në këtë kod të fu-ten disa nene, të cilat e fuqizojnëpunën e agjencisë. Më konkretishtpër Ligjin e deklarimit të pasurisëjemi duke bërë përpjekje që mosde-klarimi i pasurisë dhe deklarimi i

rremë të sanksionohen penalisht,domethënë të jenë pjesë e kodit pe-nal.

Ditëve të fundit është diskutuarshumë deklarimi i pasurisë nga zyr-tarë publikë. Për to ka pasurvlerësime të ndryshme, por a kenimekanizma për të saktësuarvërtetësinë e pohimeve që janëdhënë nga vetë ata që e kanë dek-laruar pasurinë?

Është lajm i mirë që përfundi-misht janë bërë publike. Neve na kashkaktuar një angazhim shtesë nëagjenci, edhe pse i kemi respektuarafatet ligjore, mirëpo në aspektinteknik ne kemi dëshiruar që të gjithëata formularë që i kanë plotësuar zyr-tarët, të bëhen publikë në formën siçjanë dhënë dhe të largohen të gjithaspekulimet dhe mundësitë për spe-kulime të mundshme se agjencitë ikanë ndërruar shifrat, ose agjencianuk i ka bartur në tabela të veçantaato se çka kanë deklaruar zyrtarët.Kështu që i kemi publikuar në tërësitë gjithë formularët në formën dhe nëdorëshkrim ashtu siç i kanë dhënëzyrtarët. Domethënë, i kemi skanuarformularët. Pastaj, asnjëri prej zyr-tarëve nuk mund të thotë se diçka kandryshuar - ajo është e saktë. Nëanën tjetër, pres një angazhim tëqytetarëve që t’i trajtojnë këto pub-likime dhe pres një bashkëpunim meta që të intervenojnë në secilin rastkur vlerësojnë ose kur kanë informa-cion se nuk është deklaruar e tëra,ose nuk janë deklaruar të gjitha an-gazhimet. Kemi disa sinjale të mira,kemi disa informacione kur qytetarëtna njoftojnë se disa zyrtarë nuk ekanë deklaruar komplet pasurinë etyre. Gjithashtu kemi edhe raste kurqytetarët njoftojnë se zyrtarët nuk ikanë paraqitur të gjitha vendet epunës. Këto do të jenë pikënisje përne, që të fillojmë kontrollimin në de-taje të këtyre formularëve. Tani zoto-hem se do t’i kontrollojmë të gjithëata formularë në aspektin e hollë-sishëm të kontrollimeve, aty ku kemiinformacione se ka dyshime në mesreales dhe të publikuarës.

5512 E diel, 6 qershor 2010

CMYK

REKLAMA

55 13E diel, 6 qershor 2010

REKLAMA

CMYK

Godina multifunksionaleBashkëpunim me studio të njohura projektuese nga PiemonteAvantgardë e studimeve urbanistike për qytetin bregdetarPioniere e cilësisë në lëmin e import-eksportit

Kontakti: “Lagjja nr.4, Rr. Skënderbej”, Durrës

5514 E diel, 6 qershor 2010

Shtëpia Botuese “55”

Komploti kundër Kishës

Ky libër, historikisht i rëndësishëm, do të sulmohet, me të gjitha mundësitë, si antisemitik. Librin rrefen se , hebrenjtë kanë luajtur një rol të jashtëzakonshëm, dhe, jo gjithnjë të do-bishëm, në të gjithë historinë e njerëzimit e kjo është e duk-shme; që veprimtaria e tyre nuk ka qenë gjithnjë miqësore kundrejt Krishtërimit dhe popujve johe-brenj, është, gjithash-tu, e dukshme, dhe ka një fond të jashtëza-konshëm evidencash nga burime judaike e të tjera, të autoritetit të palëkundur, që e provon këtë

REKLAMA

55 15E diel, 6 qershor 2010

nga Flori Slatina

BOTIMI MË I RI I SHTËPISË BOTUESE “55”BOTIMI MË I RI I SHTËPISË BOTUESE “55”BOTIMI MË I RI I SHTËPISË BOTUESE “55”BOTIMI MË I RI I SHTËPISË BOTUESE “55”BOTIMI MË I RI I SHTËPISË BOTUESE “55”

Masakra e TivaritTREGIM NGA GANI MEHMETAJ

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

I sheh këto kodra të zhveshura?Me pyeta papritmas fqinji imTali derisa po ktheheshim ngaUlqini duke kaluar nëpër Tivar

me makinën e tij të vogël. Ishim unë dheai. Shikova kodrat të cilat sigurisht ikisha pa edhe më herët por nuk me kish-in bërë përshtypje. Kodra të zhveshura,të mërzitshme që nuk thoshin asgjë, pran-daj nuk me kujtoheshin me asgjë tëveçantë. Rrudha më krah, nuk dija ç’t’ithosha. Ai nuk priti gjatë përgjigjen, porvazhdoi: - Është e tmerrshme ajo që kandodhur para tridhjetë vjetësh nëpër këtoshkrepa dhe nëpër këtë qytet që tash je-ton qetas e më shkëlqim.

E shikova i përqendruar dhe pak ihabitur. Dielli ishte në të perënduar dukei dhënë një përflakje të fundit, të veçantëasaj kodre që të dukej se po digjej ngareflektimi i rrezeve të diellit të fortë tëfillim gushtit. Me kapluan djersët kur eshihja një shpërthim të tillë të diellit qëngadalë zhdukej në horizont. Brenda nëmakinë po ashtu bënte vapë.

Ndërkaq, qyteti shtrihej në të majtë,ngjitas me detin e bukurisë mahnitëse.E përkëdhela me shikim gjithë paanës-inë e kaltërisë së mbyllët të detit në tëperënduar të diellit, ndërsa topi i për-

skuqur ia jepte një rrëzëllim të përsku-qur, të përflakur deri tej në horizont.

–Zot, sa shpejt i harrojmë gjërat dhesa pak kohë duhet që të mos ketë as gjur-më as fjalë për një masakër që dikur napërvëloi, - me këndelli duke ofsha Tali, icili gjithnjë kishte qenë misterioz nëqytetin tonë. Fliteshin gjëra të pakënd-shme për te. Babai im nuk kishte sim-pati për Talin, përkundrazi nuk e fshihtemosdurimin, por kurrë nuk e thoshtearsyen. Edhe të tjerët i druheshin.

E shikova edhe një herë gjithë peiza-zhin: detin, diellin, kodrinën e zhveshure shkrepat. Ma cyti kërshërinë, prandaje ktheva kokën kah ai me interesim. Sikurtë me kishte përcjell më vëmendje,megjithëse e voziste me kujdes makinënnëpër rrugët gjarpërore bregdetare, tëngarkuara me një kolonë të pafund maki-nash e maunash që lëviznin me vësh-tirësi, ai vazhdoi: - Do të ta tregojë njëtragjedi, të cilën mund ta kesh dëgjuarsi nëpër ëndërr, mund të mos e kesh dëg-juar kurrë, megjithëse do të duhej ta dije.Ajo që kam dëgjuar tridhjetë vjet më parëasnjë çast nuk mu hoq nga mendja. Saherë kaloj nëpër këtë rrugë tash njëzetëvjet, e përjetoj në të njëjtën mënyrë: medhimbje e dëshpërim. Sa herë e trupoj

qytetin e Tivarit me makinën time apome autobus, mëngjeseve të freskëta ver-ore, kur gati të gjithë janë në gjumë,mendja me shkon të banorët e qytetit:Sa prej tyre morën pjesë në atë masakërdhe sa të tjerë dinë për te, -vazhdonteTali mëdyshjet që e brenin.

Ende nuk e kisha të qartë se ku do tëdilte, por kohë kishim mjaftë, kështu qënuk ia prishja. Më bëri sy e vesh.

Kur e kaluam kodrën e zhveshur, aisi i përhumbur, por me një kthjelltësi tëhabitshme me tregoi rrëfimin që kurrënuk do ta harrojë dhe që me bëri tëmbetëm pa gjumë net të tëra.

- Ishte fundi i Luftës së DytëBotërore. Ushtritë serbe e malazeze nakishin pushtuar. Kohë rrfijesh. Ushtarëtdhe milicët e tyre endeshin si qentë eçartur. Njerëzit me nam i hante nata, tëtjerët ruheshin e frikësoheshin për fatine tyre e të familjarëve.

Një mëngjes vere si hyra në zyrë,roja e magazinës, i alarmuar melajmëroi: - Zef Guri dhe Lush Berishakishin mbërritur në katund fshehtazigjatë natës. Ai me tha se kishte dëgjuarqë ata dezertuan nga brigadat partizane,mobilizuar si për flakë të pushkës paradisa kohësh. E dija se i nisen në bregde-

tin adriatik nëpër Shqipëri. U folën gjëratë frikshme për fatin e këtyre të rinjve eburrave, por askush asgjë konkretishtnuk dinte të thoshte. Disa ikën gjatërrugës, nuk ranë në dorë të partizanëve.Vazhduan drejt kufirit grek, thuhej nëpëroda burrash kur besonin se nuk i dëg-jonte askush. Të tjerët, thuhej bënë për-pjekje të dezertonin me të mbërritur nëShqipëri, mirëpo partizanët shqiptar idorëzuan në bazat malazeze afër Shko-drës. Ende pa mbërritur në kazermat eimprovizuara, njësitet ndëshkuese i push-katonin. Ajo që i rrëqethte të gjithë dhei bënte të mos rehatoheshin natë as ditë,ishin fjalët që u përhapen për vrasjen emadhe në Tivar. Si nëpër tym kishimdëgjuar diçka, por se sa ishin vra askushnuk e dinte. U tha se asnjë nuk shpëtoi.Të gjithë u bënë dhe, por askush nukguxoi të hapte të pame. Të tjerët thanë,jo po brigadat kanë vazhduar drejtë ver-iut dhe se janë pa në Shibenik të Kroa-cisë.

Tmerri e përfshiu një herë Lugun eDrinit, pastaj krejt Rrafshin e Dukagji-nin prej Istogu deri në Prizren.

Pastaj e gjithë kjo thashethemnajë upërgënjeshtrua. Erdhën komisarët e ak-tivistët nga qyteti, Lugut të Drinit, ka-tund e në katund dhe folën e folën nëpëroda, magazina grumbullimi të prodhi-meve bujqësore, fushave të çelura ku imblidhnin me detyrim katundarët. Uthoshin: “Armiku po shpif. Ai po do mena ba hasem me vëllezërit malazezë eserbe. Armiqtë po flasin poshtë e lartëkinse partizanët-bokelanët e Malit të Zivranë shqiptarë të mobilizuar dhe i lanëshkrepave të Tivarit. Nuk është e vërtete!”Shkumëzonin aktivistët nga qyteti dhe

shtrëngonin grushtin. Njerëzit hapninsytë dhe dëgjonin në heshtje. Ndonjërikur mërzitej nga fjalët e përsëritura qënuk e jepnin asnjë kumt, pyeste nga tur-ma: “E ku janë pra, djemtë tanë?” Metë bërë këtë pyetje komisarët e aktivistëtpërnjëherësh e ndërronin lëkurën eqengjit dhe i drejtoheshin turmës me tër-bim: “Kush foli? “. Ai që pyeste njëherë, nuk dëgjohej më, të tjerët rrud-heshin dhe nuk e bënin më asnjë pyetje.Aktivistët shkuan pa sqaruar asgjë, porduke lënë mëdyshje e frikë edhe më tëmadhe. Katundarët prisnin ndonjë kumtdhe lusnin Zotin t’ua sjell djemtë pa therënë këmbë. Pak kush besonte në këtë që ethoshin aktivistët nga qyteti që flisninherë shqip e herë serbisht. Por, ka-tundarëve që ua morën djemtë me mo-bilizim të dëtyrueshëm u kishte mbeturvetëm shpresa.

Para mobilizimit të këtyre fatkeqëvema besuan një zyre të vogël, ngjitur memagazinën për grumbullimin e prodhi-meve bujqësore. Me thanë të merreshame katundarët, të bëja agjitacion përregjimin e ri dhe të raportoja për çdolëvizje dhe për çdo fjalë që flitej. “Kakush na i thotë edhe ato që të shpëtojnëty”, ma tërhoqi vërejtjen me cinizëmGexha, kështu e thërrisnin Milanin, ba-bai i të cilit pati ardhur disa vjet parafillimit të luftës në një katund bri neshdhe ia mori tokën afër Drinit, Balajve.Kur ikën gjermanët prapë u kthye Mi-lani me një pushkë në krah dhe me yllinpesëcepësh në kapele. Ai u bë tmerri iLugut të Drinit. Ashtu e pati edhe ba-banë para lufte: mizor dhe që vrau sh-qiptar.

(vijon në faqen 17)

Bioletra, kompozitë ngabio (jetë) dhe letra(shkrim), e formuarkështu me fjalë greke

e latine dëshmon për një trashëgi-mi greke-latine të koncepteve teor-ike të letërsisë. Pra, kjo kompozitënë shqip do të dilte Jetëshkrim.Mirëpo termi jetëshkrim lidhettradicionalisht me termin biografi,që më në fund është emërtim përnjë gjini letrare-dokumentare e njo-hur teorikisht dhe historikisht siletërsi referenciale.

Bioletra, që është emërtim yni,ka motivimin për të treguar njëdije, një teori të veçantë për sh-krimin dhe leximin letrar, apo për

BIOLETRAShkrimi i Jetës – Jeta e Shkrimit

krijimin e interpretimin letrar.Kjo teori, Bioletra, shkrimin e

leximin letrar i trajton si procesetë ndërliqshme e të lidhura njerë-zore që kanë burim individin dhebotën e tij e jo rrethanat sociale eideologjike të kolektivit. Kjo ësh-të kërkesë që letërsia t’i kthehetnatyrës së vet të vërtetë, krijimittë vlerave shpirtërore dhe shijimite njohjes së këtyre vlerave.

Në këtë vështrim secili kufizimtrajtohet si kufizim i lirisë kri-juese, qoftë si censurë morale aideologjike, do të thotë shoqërore(sociale); qoftë si kodifikim formalqë tjetërson ndijimet e zbulimetautentike shpirtërore.

Bioletra është një ftesë për t’ukthyer në fillim, në pafajësi, nëzbulim të vetvetes e të botës, panjohur asfarë konvence. Në këtëshkallë krijimi, duke u formësuarsi i veçantë, krijon domethënien eveçantë të papërsëritshme e tëpamatshme.

Është kjo, një lojë e pafund in-dividuale shpirtërore e shkrimitdhe e jetës.

Shkrimi i jetës, Bioletra, don tëbarazojë krijimin me jetën, apojetën me krijimin duke i parë atotë dala nga njëra tjetra, apo sëpaku duke e interpretuar njëratjetrën. Në këtë lojë hyn patjetërindividi, krijuesi, i cili i kushtonjetës me art apo i kushton artit mejetë duke arritur shkallën më të

lartë të shpalimit shpirtëror. Nëkëtë hapje të përgjithshme krijue-si e takon lexuesin e kohës së vetapo të kohëve të tjera për ta rela-tivizuar kohën me përjetësinë eartit. Ars longa, vita brevis.

Bioletra e njeh jetëshkrimin siproces thelbësor e total të krijim-it, kur krijohet masa individualedhe e përgjithshme e funksionim-it të krijimit letrar.

Bioletra e njeh dorëshkrimin,si koncept për personalen e nivelitmë të lartë dhe praninë e saj nëshkrimin letrar, për të formuar kar-akterin individual të tij.

Bioletra e njeh bukurshkrimin,si koncept që lidhet me krijimin eformës letrare, që lidhet me teoripararendëse të krijimit, po dhe me

universalitetin e vlerës letrare.Bioletra, më në fund, ndeshet

me shkrimin, që përmbyll një to-talitet krijues, i cili gjakon tamundë kohën duke synuar për-jetësinë. Në këtë vështrim shkri-mi dhe leximi letrar nuk janë tëdhëna paraprakisht, por varianteraportesh në një proces, dhe rapor-ti i tyre dhe kuptimi i tyre përcak-tohet në procesin krijues e identi-fikues.

Bioletra njeh veçantinë e shen-jave të gishtit tregues, individu-alitetin e pamjes së fytyrës njerë-zore dhe universalitetin e hapjessë shpirtit. Më në fund: veprënletrare autentike, të veçantë, të pa-përsëritshme, si trajtë e sidomethënie.

Nga Dr. Sabri HAMITI

Pas veprës monografike për ish-presidentin Ibrahim Rugovën, “Memento për Rugovën” shtëpiabotuese “55” ka botuar së fundi një tjertër vepër të rëndësishme të studjeusit të mirënjohur kosovarDr. Sabri Hamiti, “Bioletra”. Kjo vepër studimore me vlera të mëdha, një teori e shkrimit dhe e lexim-it, siç thotë vetë Hamiti është një: “Leximi singular, ose i veçantë, i veprave të veçanta, i autorëve tëveçantë është punë e një kritike letrare që e kam bërë gjithë këto vite dhe përherë ka qenë intenca qëtë shihet e veçanta dhe si do të dukej në një sistematikë të vlerave të letërsisë shqipe”.

5516 E diel, 6 qershor 2010

LETRATKontaktoni në: kultura@gazeta55.net

Nga V. Blasko Ibanez

E DËNUARA!

Rafaeli ndodhej prejkatërmbëdhjetë muajsh në një qeli tëngushtë. Për atë, univer-

si ishte i përbërë nga ato katër mure tëbardhë si kokalla, që ua dinte përmendëshplasaritjet dhe të çarat. Dielli i tij ishtenë lartësinë e frëngjisë, ku hekurat që ekryqëzonin ia copëtonin pllangën e kaltërtë qiellit. Qelia kishte tetë hapa gjatësi,por ai zotëronte pothuaj gjysmën, përshkak të atij zinxhiri të mallkuar kërcël-litës, unaza e të cilit i ishte futur thellënë kërçik dhe ishte bërë njësh me mishine këmbës. Ishte dënuar me vdekje.

Ndërkohë, në Madrid shfletoheshinpër të fundit herë letrat e procesit të tij.

Ai kalonte në atë qeli muaj e muaj,i groposur për së gjalli, duke pritur mepadurim orën që me një goditje të vetmehanxhari do ta çlironte nga të këqijat kundodhej. Por ajo që e acaronte më shumëishte larja e çimentos që pastrohej çdoditë dhe pa dyshim që lagështira filtronte

Para pushkatimit, një dëshmi ngaburgu komunist; Ramize Gjebrea ishte

duke lexuar tregimin “E dënuara” tëshkrimtarit spanjoll V.B. Ibanez

nëpërmjet rrogozit prej xunkthi e i depër-tonte atij thellë në kocka. Mbi mure nukkishte asnjë gjurmë pluhuri, duke i hequrtë burgosurit madje shoqërinë e ndonjëpapastërtie. Vetmia e tij ishte e plotë. Nëseminjtë do të mundnin të hynin në qeli, aido të kishte ngushëllimin për të ndarë meta ushqimin e tij të varfër dhe t’u flisteatyre si miq të mirë të bashkëvuajtjeve.Nëse do të kishte gjetur ndonjë meri-mangë në ndonjë qoshe, do të argëtohejduke e urtësuar. Por në atë varr nuk afro-hej asnjë qenie tjetër e gjallë, përveç tij.

Një ditë, një harabel u lëshua mbihekurat e frëngjisë si një fëmijë çapkën illastuar. Cigani i dritës dhe i hapësirësçuçurinte, si për të treguar habinë që poshihte poshtë këtë qenie të shkretë ver-dhacuke, thatim, që dridhej nga të ftohtit,megjithëse ishte verë, me një tufëshamish të lidhura në tëmthat dhe menjë mallotë copë-copë, që i rrethonte brin-jët. Një kokë me qoshe, e zbehtë, si njëletër e mbllaçitur, do të trembte harabe-lin, që rimori prapë fluturimin, dukeshkundur puplat, si për të shpëtuar ngamyku i atij varri dhe të erës së kalbur tëleshit që përhapej nga frëngjia e asaj qelie.E vetmja rrapëllimë që i sillte ndërmendjetën, ishte ajo që bënin të burgosurit e tjerënë orët e shëtitjes në oborrin e burgut. Ata,të paktën e shihnin të lirë qiellin mbi kokate tyre, nuk merrnin ajrin nëpërmjet njëfrëngjie, i kishin këmbët pa zinxhirë dhemund të kuvendonin sipas qejfit.

Kësisoj, edhe në burg fatkeqësia kish-te shkallët e saj. Zemërimi i përjetshëm injerëzve parandihej nga Rafaeli. Ai ikishte zili ata që qarkullonin në pajtos*,duke e konsideruar situatën e tyre si njëprej më të dëshirueshmet; nga ana tjetër,ata kishin zili të tjerët që jetonin përjas-hta, që gëzonin lirinë, por ndoshta dhekalimtarët ishin të pakënaqur për fatine tyre dhe lakmonin kushedi çfarë, sikurliria që është kaq e shtrenjtë nuk u mjaf-tonte atyre. Ata, po, e meritonin që tëburgoseshin.

Rafaeli ishte më fatkeqi nga të gjithë.Me një vrull dëshpërimi kishte tentuartë arratisej, duke gërmuar një nënkalim,prandaj tani mbikëqyrja i rëndonte atijmë shumë dhe vazhdonte ta ndrydhte.Kishte dashur të zvarritej duke kënduarme një zë monoton psalmet që ia kishtemëkuar nëna e tij, prej të cilave kujtesai ruante vetëm pak fragmente. Por rojete kishin detyruar të heshtte. Ai kërkontendonjëherë të luante rolin e të çmendurit.Prapë heshtje... Kërkonin ta ruanin tëpaprekur që të ishte i shëndetshëm nga

mendtë dhe nga trupi, me qëllim qëxhelati të mos kishte të bënte me një tësëmurë. I çmendur! Jo, ai nuk donte tëçmendej. Por burgu, palëvizshmëria, tëushqyerit e pamjaftueshëm dhe jo i shën-detshëm ia bënin ekzistencën të padu-rueshme. Kishte halucinacione, natën kuri mbyllte sytë e bezdiste llamba qëndriçonte gjithmonë rregullisht, me tëcilën nuk arriti të mësohej për katërm-bëdhjetë muaj. Shpesh e mundonte njëide, një ide e çuditshme: armiqtë e tij,sigurisht të panjohur, kërkonin ta vris-nin, i kishin ngjizur, besonte, dhe pësh-tjellimin e stomakut, që i shkaktonte atëngërth, duke e torturuar. Ditën mendon-te pa pushim të kaluarën e tij, por mekujtime të mangëta, që i dukeshin sikuri sillnin ndërmend historirat e dikujttjetër. Kujtonte kthimin e tij në fshatine lindjes, mbas burgut të parë, për grush-tet dhe plagët që kishte shpërndarë gjatënjë grindjeje, fama e tij në të gjithë kra-hinën, lukunia e klientëve në hotelin epazarit që ishin entuziastë për bëmat etij: “Sa tip brutal!” Ai, Rafaeli! Vajzamë e bukur e fshatit pranoi të bëhej gru-aja e tij, më shumë nga frika se sa përdashuri. Këshilltarët e bashkisë e mallko-nin, e emëronin roje fushe dhe e inkura-jonin brutalitetin e tij, sepse ai u shër-bente me pushkë në dorë gjatë fushatavetë zgjedhjeve. Ai mbretëronte pa pengesënë të gjithë krahinën, i kërcënonte tëtjerët, ata të partisë që kishin humbur,të cilët më në fund, të lodhur nga të pë-suarit e telasheve, vunë dorë te një tjetërtrimosh dhe ia kundërvunë Rafaelit. PërZotin! Nderi profesional ishte në lojë, iduheshin tërhequr veshët këtij individiqë u vidhte bukën. I zuri pusi, i dërgoinjë plumb që e plagosi për vdekje dhe përta ndaluar që të zvarritej dhe të bërtiste,e qëllonte me tytën e pushkës. Gjëra qëndodhin shpesh midis burrave. Rezul-tati: burgu, ku gjeti miqtë e tij të vjetër,pastaj procesi. Të gjithë ata që dikur ekishin pasur frikë, dëshmuan kundër tijpër t’u hakmarrë karshi frikës që ai u kishtekallur. Më në fund, erdhi dhe vendimi itmerrshëm, i ndjekur nga këta katërmbëdh-jetë muaj të mallkuar që po kalonte në pritjetë vdekjes, e cila do të vinte nga Madridi,por pa dyshim që do të udhëtonte me kar-rocë, pra do të vonohej.

Rafaelit nuk i mungonte guximi.Mendonte për Juan Portela, për Françis-ko Esteban, i quajtur “trimi”, për pal-adinët, të cilëve u këndoheshin bëmat efamshme nëpër romanca e që e kishinentuziazmuar gjithmonë dhe ndihej i aftë

të përballonte ashtu si ata momentin su-prem. Por ngandonjëherë çohej natën nganjë dridhje e beftë, si të ishte i shtyrënga një sustë e fshehtë dhe zinxhiri qëmbante në këmbë i ritingëllontekërcënueshëm. Bërtiste si një fëmijë dheshpejt pendohej për paburrërinë e tij dhepërpiqej më kot t’i mbyste rënkimet. Ishtedikush tjetër brenda tij që ulërinte, një ipanjohur që kishte frikë dhe vajtonte pazë. E nuk qetësohej, veçse pasi të pintenjë gjysmë duzine tasash nga ai lëngutherës i zier prej çibanozi dhe fiku, qënë burg e quanin kafe. Rafaelit të dikur-shëm që kërkonte vdekjen, për t’i dhënëfund një herë e sa më shpejt, nuk i mbetejgjë tjetër veçse qefini. I riu që ishte tjetër-suar në atë varr, mendonte me tmerr qëkatërmbëdhjetë muaj tashmë kishin kalu-ar dhe që detyrimisht fundi ishte i afërt.Ai, megjithatë, do t’i nënshtrohej vulln-etarisht akoma dhe për katërmbëdhjetëmuaj të tjerë asaj jete të tmerrshme. Kish-te frikë, ndjente që momenti fatal ishte iafërt, e shihte kudo, në fytyrat kuriozeqë shfaqeshin në sportelin e qelisë; ngaprezenca e priftit, që vinte për ta vizitu-ar çdo pasdite, sikur ai varr i molepsurtë ishte vendi më i përshtatshëm për tëllomotitur e për të tymosur ndonjëcigare. Shenjë e keqe, shumë e keqe. Py-etjet e vizitorit ishin gjithmonë e mëshqetësuese: A ishte Rafaeli një i krish-terë i mirë? “Po, padre”. Ai i respekton-te priftërinjtë dhe gjithmonë kishtetreguar kujdes për ta. S’kishte ç’të thojepër familjen e tij, të gjithë ata ishin nëmal për të mbrojtur mbretin legjitim,sepse kështu kishte urdhëruar prifti i fs-hatit. E për të provuar besimin e tij,rrëmonte nëpër rreckat që mbuloningjoksin, një pako të lyrosur me nuskadhe varëse. Mandej, famullitari i flistepër Krishtin, ndonëse ishte bir i Zotitdhe ai ishte gjendur në një situatë të ng-jashme me të tijën. Ky krahasim e entu-ziazmonte djalin e varfër. Tamam si biri Zotit. Çfarë nderi!... Por, megjithëse imikluar nga njëjtësimi i fateve të tyre,ai dëshironte që kjo të realizohej mundë-sisht sa më vonë që të ishte e mundur.

Dhe erdhi dita, në të cilën lajmi itmerrshëm shpërtheu si një rrufe, çdogjë kishte marrë fund në Madrid. Vdek-ja kësaj here vinte me shpejtësi të mad-he, nëpërmjet telegrafit. Kur një funk-sionar i burgut i tha që gruaja e tij mevogëlushin që kishte lindur gjatë kohëskur ai kishte qenë në burg, sillej rrethburgut dhe që kërkonte ta shihte, ai ekuptoi që s’kishte as më të voglin dy-shim. Pastaj ajo kishte lënë fshatin, qëdo të thoshte se çështja ishte e shpejtë dhe epashmangshme. E këshilluan që të kërkontemëshirë dhe ai u kap dëshpërueshëm paskësaj shprese madhore, ku mbështeten tëgjithë fatkeqët. A nuk ia kishin dalë të tjerëttë përfitonin? E pse atëherë nuk do t’indodhte edhe këtij si të tjerëve? Do t’i kush-tonte shumë pak asaj zonjës së mirë tëMadridit* për t’i shpëtuar jetën. Ishte çështjenjë sekonde, një firmë dhe kaq. Të gjithëvizitorëve të përmortshëm që shkonin përkërshëri ose për devotshmëri, si avokatë,gazetarë, priftërinj, u drejtohej atyre dukeu dridhur me një zë lutës, kinse ata do tëmund ta shpëtonin. “E, si thoni? Ka përtë firmosur?”

Sigurisht, të nesërmen do ta dërgo-nin në fshat të lidhur dhe të mbikëqyrur,si një kafshë të egër që e çojnë nëkasaphane. Xhelati e priste atje me hanx-harin e tij të tmerrshëm. Gruaja e tij

kalonte orë dhe orë para derës së burgut,duke pritur çastin e daljes për ta parë.Ishte një vajzë me trup kolmë dhe të zesh-kët, me buzë të gufuara prej të cilavekur lakadredhte fustanin e gjerë dhe tëzhubravitur, përhapej një aromë e athtëstalle. Ishte e çuditshme që ajo ndodhejaty. Në vështrimin e saj të plogët, lexo-hej më tepër habia së sa dhimbja dhevetëm vështrimi i fëmijës që qëndrontengjitur me gjoksin e saj të bëshëm, ishkëpuste ndonjë lot. O zot, sa turp përatë familje! Ajo e dinte mirë që ai njerikështu do të përfundonte një ditë. Po psezoti kishte dashur që ky vogëlush të vintenjë ditë në këtë botë?

Prifti përpiqej ta ngushëllonte: Psetë mos përgjunjej përpara fatit? Mbasitë mbetej e ve, ajo mund të rastiste që tëtakonte një burrë tjetër që do t’ia bëntejetën më të qetë dhe më të lumtur. Kymendim i dukej sikur e gjallëronte. Ar-riti deri atje sa të sillte në kujtesë tëdashurin e parë, një djalë për së mbariqë ishte tërhequr nga frika e Rafaelit,por tani shpesh kishte filluar t’i afrohej,në fshat dhe nëpër fusha, sikur donte t’ithoshte diçka.

-Jo, nuk ishte se mungonin burrat –thoshte ajo qetësisht, duke shfaqur ndon-jë buzëqeshje. – Po unë jam kristianedhe nëse marr një burrë tjetër, duhet tabëj përpara altarit të kishës.

Duke vërejtur vështrimin e çuditshëmtë priftit dhe të gardianëve, ajo kthehej nërealitetin e ndjenjave dhe lotët që i kishtepërmbajtur fillonin t’i rridhnin me bollëknëpër faqe.

Lajmi mbërriti kur po binte nata.Falja ishte firmosur. Ajo zonjë që Rafaelibesonte se e shihte atje larg në Madrid,rrethuar nga të gjithë ato shkëlqime, sinjë Shën Mëri mbi altar, gjegjësuar ngatelegramet dhe nga lutjet, ua kursentevdekjen të dënuarve. Falja pati në burgnjë tingëllim dijekeq, sikur t’i ishte kum-tuar liria çdo të burgosuri.

-Gëzohu! – i thoshte prifti gruas sëkriminelit të falur. –Burri yt nuk do tëvritet dhe ti nuk do të jesh më vejushë.

Gruaja e re po qëndronte e heshtur.Në mendjen e saj dukej se po ravijëzo-heshin ngadalë idera që ajo mundohejt’i largonte.

-Mirë, e kur do të dalë nga burgu? –tha më në fund.

-Të dalë nga burgu! Je e çmendur?...Kurrë. Burri yt mund të quhet me fat qëka jetën të shpëtuar. Do të shkojë në njëburg pune në Afrikë dhe, meqë është i ridhe i fortë, do të mund të jetojë edhe njadhjetë vjet të tjera.

Për herë të parë gruaja shpërtheu nëtë qara pa ndalesë, qante nga dëshpëri-mi, nga zemërimi dhe jo nga trishtimi.

-Ej, grua e mirë – thoshte prifti iirrituar. –Kjo quhet të tundosh Zotin. Ikanë shpëtuar jetën burrit tënd, jetën,kupton? Nuk është më i dënuar me vde-kje... dhe ti qahesh akoma?

Gruaja pushoi së qari. Në sytë e sajshkrepi një shprehje urrejtjeje.

-Po, e kuptova, nuk do ta vrasin.Po, jam e kënaqur... ai ka shpëtuar... pounë? Unë?

E pas një heshtjeje të zgjatur, ndër-prerë nga dënesa që i përcëllonin mishine saj të zeshkët dhe të zjarrtë, shtoi:

-Atëherë, jam unë... e dënuara!

* Kur B. Ibanjez shkroi këtë nov-elë, Spanja ishte nën regjencën e MariaCristinës, e ëma e mbretit Alfonsi XIII.

Shqipëroi: Gëzim Çela

Vicente Blasco Ibanez (29 ja-nar 1867 - 28 janar 1928) ishte njëromancier spanjoll, realist. Lindurnë Valencia, sot ai është më i njo-hur në botën anglisht-folëse përromanin e tij “Apokalipsi” shkruarpër Luftën e Dytë Botërore, që mëpas edhe filmua. Në kohën e tij ish-te shkrimtari më I shitur, brendadhe jashtë Spanjës, dhe I njohur përveprimtarinë e tij kontraversalendaj politikës. Romanet e tij, përveçnjohjes janë dhe të vlerësuar ngakritika. Ka përfunduar studimet përdrejtësi, por nuk e praktikoi. KOhae tij u nda mes politikës, letërsisë,dhe jetës mes grave. Ai shkruanteme shpejtësi të çuditshme, dhe plotenergji. Ai ishte një admirues iMiguel de Cervantes. Mund të thu-het se jeta e tij ishte një histori mëinteresante se romanet e tij. Ishtemilitant republikan, partizan në rin-inë e tij, dhe themeloi një gazetë,në qytetin e tij, të quajtur “El Pueb-lo”. Gazeta ngjalli polemika tëshumtë, dhe herë pas herë shkontenë gjyq, dhe censurohej gjithashtu.Ibanez bëri shumë armiq, madjepati dhe tentative për ta vrarë. Aipati dhe një periudhë të stuhishmedashurie. Ibanez shkroi libra mbihistorinë dhe letërsinë spanjolle. Ilodhur dhe i neveritur nga dësh-timet e qeverisë dhe mosveprimet,Vicente Blasco Ibanez u zhvendosnë Paris në fillim të Luftës së ParëBotërore. Ai ishte një mbështetës ialeatëve në Luftën e Parë Botërore.Temat e tij përfshijnë Valencian e tijtë lindjes. Ai vdiq në Menton, Francë,në vitin 1928 në moshën 61, në rez-idencën e Rosa Fontana (i quajturedhe Shtëpinë e Shkrimtarëve, kush-tuar Cervantes, Dickens dhe Shek-spirit) që ai ndërtoi.

55 17E diel, 6 qershor 2010

LETRATKontaktoni në: kultura@gazeta55.net

(vijon nga faqja 15)Këto po bluaja në kokë kur ma

përsëdyti roja e magazinës kumtin qëme drodhi. Shtrëngova rripin ushtarak,mora revolen nga tavolina dhe u nisa nëLugishtë. Nuk doja që këtë gjë ta merr-nin vesh në Qark para se të dija si ështëpuna. Rojës i thash të mos përjargej posh-të e lartë e ta bënte të madhe këtë punëpa lejen time. “Armiqtë nuk e mbajnëgojën, por përhapin dezinformata”, upërpoqa ta frikësoja. Ai me premtoi senuk do ta çelte gojën derisa të kthehesha.Besën nuk ia kisha, por zgjidhje tjetërnuk gjeja. Bëra një copë rrugë si pa frymëdhe rashë në odën e Kurt Berishës, djalii të cilit me tha roja ishte kthyer. I trego-va shkurt që e dija se Lushi e Zefi kishinardhur mbrëmë vonë. Por i tregova sekjo punë këtu do të mbetej: me kusht qëata të mos tregonin me asnjë çmimbisedën me mua. Duhej të me tregonin siështë puna. Kurti një herë u bë dhe nëfytyrë, megjithëse fytyrëzbehtë e gjeta. Mepërbeu në tokë e qiell të mos flisja kur-rkund. Ai me ta do të me takonte, metha, megjithëse tash ishin tepër të lodhur,të frikësuar për vdekje dhe flisnin si tëkishin shkel në barin e keq të Shkallës sëSejnovës. Por me tregoi se kur flisninmund t’i merrje vesh çka hoqën.

Me dolën para Zefi e Lushi si Uka ikatundit tonë kur që kthyer nga Kampi iPërqendrimit, disa muaj më herët: asht elëkurë dhe të gërvishtur gjithandej. Meshihnin me sy të zmadhuar, të futur nëgropë. Dukeshin si t’ishin kthyer nga Ferri.

Kurti e mbylli derën me ngujore.Para meje qëndronin dy fantazma tëprishura në fytyrë, më buzët shkrumb.E zgjata dorën t’i përshëndesja, por atavetëm lëvizën pak kokën dhe i larguanduart instiktivisht. Sytë me shkuan nëduart e tyre të lidhura me beze tët’mjelave të djathit. U shiheshin duart elënduara a të plagosura, nuk e dija ngase. Më vonë do ta merrja vesh. Një kohë,nuk e di sa ndenjëm të tretë duke e shikuarnjëri-tjetrin më vëmendje. Pas një koheKurti na tha: “Uluni burra, mos rrininë kambë si nuset s’pari!”.

-Çka e mira u pruni në shtëpi, vetëm,pa Cufën e Bardhin dhe djemtë e Ma-hallës së Poshtme, - i cyta që të flisnin,sepse nga katundi ynë e katundet për-reth mobilizuan shumë burra. Ata mepanë me vëmendje: - Ne mezi shpëtu-am, të tjerëve Zoti ua bëftë çarën se ditëe keqe kish qellu, -ma ktheu Zefi, ndërsaLushi vetëm më shihte.

Mbeta pa gojë, nuk doja ta besoja segjithë të tjerët u vranë, sepse të gjithë idija me emër e mbiemër, ua njihjaprindërit. Nuk mora pjesë në mobiliz-imin e tyre, por as nuk ma preu mendjase për t’i masakruar i mobilizuan.

–Mos bre! Munda të thosha, sepseasgjë tjetër nuk me binte ndërmend. Gatime lëshuan këmbët nga tronditja. Dheata si për ta forcuar kumtin e kobshëmia nisën herë njëri-herë tjetri:

-Të na vrasin filluan si kaluam në Sh-qipëri. Por kjo qe lule e dritë krahasuar meatë që na ndodhi në Tivar, - ia nisi Zefi.

- Nuk e di si filloi, vetëm me kujto-het,- e vazhdoi Lushi, - që u dëgjua njëbreshëri automatiku. Ne u mblodhëm ngafrika. Nuk e dinim kush ishte fatkeqi,sepse që dikush mori plumba këtë e din-im fare mirë. Për dy ditë e dy net vranëshumë shqiptar rrugës nëpër Malësi ekur kapërcyem Shkodrën. Mbërritëm nëTivar, të lodhur e të uritur, pa bukë e paujë, në marshim të vazhdueshëm, në njëvend të zhveshur me një diell që të përcël-lonte qe në orët e mëngjesit. Na futënnëpër disa baraka të cilat më shumëdukeshin torishta dhish se sa vende përnjerëz. Shumicën prej nesh na kishinlidhur me pranga dy nga dy, besa edhetre nga tre.

Pastaj krismën e parë e ndoqi kris-

“Lulja e Shega“Lulja e Shega“Lulja e Shega“Lulja e Shega“Lulja e Shega”””””, premierë në Gjilan, premierë në Gjilan, premierë në Gjilan, premierë në Gjilan, premierë në Gjilan Në 8 qershor në Teatrin e Gjilanit do të jepet premiera e shfaqjes “Lulja eShega” të autorit Vedat Kokona, me regji të aktorit veteran Jashar Shahiqit, kurolet do ti luajnë aktorët e këtij teatri. Si mësuam nga Nexhemedin Ymeri,menaxher i teatrit të Gjilanit, ngjarja që zhvillohet në këtë dramë për fëmijëështë mjaft e qëlluar dhe interesante. Duke folur për përmbajtjen e saj, ai kathënë se ngjarja ka të bëjë me një njerkë të pashpirt dhe egoiste me dy çupëza– Shega (vajzën e saj) dhe Lulen (thjeshtrën e saj) e mbetur bonjake nënkujdesin e nënës së Shegës. Kjo njerkë Shegën e përkëdhel, i jep gjithçka, e rritme gjitha të mirat, ndërsa Lulen bonjake e urren, sillet jonjerëzisht me të. Kjoështë një njerkë tipike, ndonëse nuk janë edhe as që mund të jenë të gjithanjerkat si kjo. Shega është një çupë tekanjoze, e keqe, e lazdruar dhe plot mehuje e naze. Kurse Lulja është një vashëz e mrekullueshme, e sjellshme, edëgjueshme dhe mjaft punëtore.

Masakra e TivaritTREGIM NGA GANI MEHMETAJ

ma e dytë një herë e një automatiku,herën e dytë u shumuan automatikët dhekur përnjëherë u dëgjua breshëria e pan-dërprerë e mitralozave të rëndë. Unë dheZefi siç qëlluam të lidhur me një zinx-hir-pranga që na i shtrëngonte duart,morëm vrapin. Me ata zinxhirë bëmëshumë rrugë derisa erdhëm afër detit.Dolën si pa krye në fushën e zhveshur.Pamë: edhe të tjerët vraponin në panikdhe duke bërtitur si të çartur. Dhe atyfilloi batërdia: partizanët malazezë dil-nin nga të gjitha anët me armë të lehta etë rënda dhe gjuanin drejtë nesh padhimbje e pa pushuar. Fusha me bar tëdjegur nga dielli dhe kodrina krejtësishte zhveshur tashmë ishte mbushur me tëvrarë e të plagosur. Gjëmat e britmat,krahas krismave të mitralozit dëgjoheshinpër tmerr. Të tjerët nga paniku i mitral-ozave që mbillnin vdekjen hidheshin nëdet, ku fundoseshin që në minutat e parë.Nuk dinin notë dhe detin e kishin frikë.Pastaj edhe ata që nisnin të notonin, epengonin njëri-tjetrin, sepse ishin tëlidhur me zinxhir.

Mbajë mend, -vazhdonte të rrëfenteLushi, me Zefin vraponin si pa kokë herëdrejtë detit, ku na priste breshëria e plum-bave që ngriheshin me cifla nga dheu izhuritur, pastaj mësynim drejtë kodrinëssi të tërbuar. Të mbushur frymë, djersëtna kishin mbuluar nga tepja e kokës e deritë thembrat dhe nuk na linim të shihnimmirë. Çdo gjë me dukej turbullt. Djersëtdhe pluhurin ia shihja Zefit, vetën nuk eshihja. Herë e tërhiqja unë me tërbim Ze-fin, herë Zefi me tërhiqte mua kur e shihtese andejpari nuk kishte rrugëdalje.

Pas disa orësh ngarendje si pa kryembajë në mend se të gjallët filluan tërralloheshin, ndërsa ata që nuk lëvizninishin gjithnjë e më të shumtë.

Dielli i nxehtë, të përvëlonte. Ata paktë mbijetuar nga të gjitha anët ishin rre-thuar nga partizanët malazezë. Gjuetiandaj shqiptarëve zgjati pastaj gjithë pas-ditën . Të mjerët silleshin në rreth, herëiknin në një anë, ndërsa binin në pritene çerdhes së mitralozit, pastaj ktheheshinprapë nga erdhën, ku i korrte mitralozi.Hidheshin me dëshpërim drejtë armëve,por nuk arrinin as në gjysmë të rrugës,sepse binin të shoshitur nga plumbat.Pastaj fatkeqit filluan të mbesin dy ngady, ose ndonjë që e hiqte shokun e vde-kur zvarrë. Ishin të lidhur edhe atasikurse unë e Zefi.

Filloi gjuetia nga afër. Na ndiqninsi lepujt. Bile disa ushtarë filluan tëlëshojnë britma gjuetarësh. Shihej ndonjëfatkeq, a dy nga dy, se si iknin shkëmbin-jve pa një fije bari, ndërsa pas tyre vrapo-nin ushtarët e emocionuar me klithmalufte - në ndjekje. Pasi argëtoheshin mefrikën dhe ikjen tonë, shkrepnin ndonjëbreshëri automatiku apo karikator merevole dhe ktheheshin triumfues. Më erenda, kur të ikurve u ngushtohej rre-thi, atëherë njëri prej ushtarëve nxirrterevolen, e qëllonte një herë në këmbë vik-timën, pastaj në krah. Britmat e vik-timës ishin të thekshme. Ata nuk e qël-lonin që ta mbysnin, por që t’i dhembteshumë-ta torturonin. Përpiqej, fatkeqi tëikte këmbadoras, por kur fillonte tërrokullisej ashtu në panik, me shkumënë gojë nga etja, nga frika e vdekjes dhenga tërbimi i pafuqisë, njëri prej ush-tarëve e qëllonte një herë në shpinë dhesë fundi ia drejtoi revolen në kokë. Menjë a dy krisma revoleje viktima shpë-tonte, qetësohej dhe nuk lëvizte më.

Gjahu ishte i mirë për ta.-Buzë mbrëmjes, vazhdoi Zefi, që e

plotësonte shokun e lodhur nga emocio-net, - pushuan krismat. Tek-tuk dëgjo-hej revolja, me të cilën ia shkrepnin ndon-jë fatkeqi, i cili ende përpëlitej në mes tëjetës dhe vdekjes. U fshehëm pas një shkre-pi dhe shpëtuam. Me Lushin e lidhur mepranga të ndryshkura, që na depërtuan nëeshtra dhe na dhembnin kyçet e duarve-ecëm gjithë natën. Kur na dilnin pengesa,kërcenim pupthi të dytë njëherësh, sepsendryshe nuk kalonim dot, meqë ende nuki kishim hequr prangat. Nuk e dimë se sishpëtuam, nuk e shpjegonim dot asnjëherë.Patëm fat, qëlluam të shkathët, apo nuk nadeshi vdekja. Lushi ishte i plagosur, nuk edija saktësisht ku, por shkeponte dhe irridhte gjak nga këmbëza e djathtë e pan-tallonave, rrëfente Zefi.

Udhëtuam gjithë natën, gjithnjë dukeu orientuar andej nga erdhëm, mirëpo edinim se nëpër Shqipëri nuk duhej tëkalonim. Partizanët shqiptar do të nadorëzonin të partizanët malazezë, apodo të na ekzekutonin sikurse bënë mëshokët tonë gjatë marshimit. Bëmë kthesëkah Turjaka, iu shmangëm sa patëmmundësi fshatrave malazeze. Kur u thyenata, gjetëm një mundësi të pushojmëpak dhe të heqim prangat me gurë dhezhvoshkje të lëkurës. Na vinte të ulërin-im nga dhimbja, por e frenonim vetën.

Me të lindur të diellit, nuk bëmëshumë rrugë kur takuam një fatkeq tjetërsikurse ne, buzë një shkëmbi. Një herëu fsheh, ashtu sikurse u fshehëm edhene, mirëpo se si e hetuam njëri-tjetrinse nuk ishim armiq, as vet nuk e morëmvesh. Ai ishte i lidhur me pranga me njëshok, i cili tashmë kishte vdekur. Na tre-goi se e tërhoqi zvarrë me orë të tëra.Fuqitë gati e braktisën. E ndihmuam tahiqte prangon nga dora e shokut të vde-kur në një mënyrë mizore: ia copëtuamdorën të vdekurit, - vazhdonte të tregojZefi golgotën e vet.

- Ai nuk erdhi me neve, u ndal tëDacajt e Rozhajës, ku tha se kishte miqtëe familjes. Nuk besonte se ishte mirë tëkthehej në vendlindje. Ne vazhduam edhedisa orë, pastaj u strehuam në një shpellë.Nuk e dimë as vet sa kohë pushuam aty,netët dhe ditët ndërroheshin, ndërsa neflinim na dilte gjumi dhe sërish flinim.Tashmë ishim në bjeshkët tona...

Kur ata e përfunduan rrëfimin, ish-te ngrysur.

Iu afrova Kurtit dhe i thash: - Dër-goji dy burra në shtëpinë e Culit-rojës sëmagazinës t’i thonë: po i doli fjala përatë që dinte do t’i kërkonin borxh. Kur-tit ia shpjegova se Lushi dhe Zefi duhejtë iknin nga shtëpia dhe të ngjiteshin nëbjeshkë e të fshiheshin sa më gjatë që tëjetë e mundur. Kur Zefi bëri të nisej një

herë kah shtëpia e tij që t’i shihte të famil-jes, ia bëra me dije se nuk guxonte as tashkonte nëpër mend një budallallëk tëtillë. Me dëgjoi.

Të nesërmen, me të zbardhur dita unisa në qytet dhe e lajmërova Qendrënse po flitet sikur Zefi e Lushi kishin dezer-tuar. Ka fjalë, u thash që mund të jenëkthyer në shtëpi. U tregova që isha nështëpinë e Kurtit, por gjë nuk pash. Gex-ha që e quanin edhe Milan, thirri trepartizanë të armatosur dhe u nis parameje. Kishte kontrolluar edhe djepin nështëpinë e Kurt Berishës, por mbeti du-arthatë. Provoi nga kërcënimet e dajaku,nuk nxori gjë. U ngjitë në bjeshkë menjë lukuni ushtarësh të tjerë shtesë, pornuk pa gjë, pos arinjve e dhelprave. Pastaji dëshpëruar u kthye në qytet dhe e ndër-seu lukuninë e spiujve civilë që ishpërndau nëpër të gjitha qendrat e grum-bullimit të prodhimeve bujqësore, nëpërzyra vendi dhe rrëzë dushkajash. Shtetr-rethimi vetëm sa u forcua, -fliste bashkëudhëtari im, tashmë me emocione të fortadhe me tone të dëshpërimit.

Por megjithëse isha si i përhumburnuk me shpëtoi nga vëmendja shkathtë-sia me të cilën voziste dhe fliste Tali ipikëlluar. Asnjëherë nuk e ktheu kokënkah unë, asnjëherë nuk me preku me dorëqë të ma tërhiqte vëmendjen. Gjatë gjithëkohës fliste dhe shihte para. Me dukej simumje që flet e flet dhe nuk shikon efek-tin e fjalëve të veta. Por nuk pati nevojëtë shikonte nga unë, as të me prekte nëdorë a në supe për të ma tërhequr vë-mendjen, gjatë gjithë kohës dëgjoja meveshët pipëz, ndërsa shihja rrugën e er-rët që ndriçohej nga dritat e automobilitdhe ndonjë kamionë që na anashkalon-te. Bashkë udhëtari im më dërgoi në njëbotë të lëmëritshme, për të cilën nuk dijaasgjë deri më atëherë. Një herë u rrëqethasi në ethe, pastaj me kaloi fresku nëpërshtatë dhe me kaploi zjarmia. Faqet medigjnin. Me vinte turp ta prekja ballin,sepse kisha përshtypjen se vlonte nga tem-peratura e lartë. Me dukej sikur e jetojaatë kohë dhe dramën e dy të ikurve, sepsetë tjerët i shihja vetëm si kufoma, të shtr-irë gjithandej, të përgjakur e me sy të tmer-ruar që ishin përpjekur t’i shmangeshinvdekjes, por kot, sepse atë ditë vdekja nuke kurseu gati asnjërin nga ata të rinj që umorën me dhunë dhe nuk u kthyen kurrëtë familjet e tyre. madje as kufomat nuk ipanë dhe nuk i varrosën në varret e ka-tundeve a të qyteteve prej nga ishin.

***Derisa Tali e mbaroi rrëfimin e tr-

ishtueshëm, e kaluam Titogradin e atëher-shëm, Podgoricën e sotme. Kaluam edhehumnerat e Limit. Morëm përpjetëzen epllajave të Beranës dhe i afroheshim ter-

ritoreve të përziera boshnjako-shqiptaretë Rozhajës, duke lënë në të majtë rrugëne Vuthajve, të Plavës e Gucisë. Tali pushoinjë kohë dhe u përqendrua në vozitje,ndërsa një shi i imtë gushti e lagte asfal-tin me gropa tek-tuk.

Një kohë heshtëm të dytë dhe bluaninnë mendje. Ai nuk e di çka mendonte,ndërsa unë i tronditur nga ky rrëfim aq itrishtueshëm dhe aq i tmerrshëm në për-masat e tragjedisë, saqë isha krejtësisht ishushatur. Nuk dija as çka të thosha asçka të mendoja. Tek-tuk flitej për plojënnë Mal të Zi. Babai im i shmangej kësajhistorie. Derisa unë bluaja Tali vazhdoipas një heshtje gati torturuese:

- Sa herë kalojë nga Titogradi nëpërTivar për në Ulqin me kujtohet rrëfimi iZefit dhe Lushit. Dhe tmerri me kap kure vrojtoj atë hapësirë atëherë të zhveshur,me disa baraka të vjetra , ku ranë aqshumë shqiptarë, ndërsa tash ështëmbushur me shtëpi, objekte të ndryshmehoteliere, pushimore, ku shkojnë edheshqiptarët gjatë muajve të vapës së pa-durueshme. Por për dallim nga ultësira,kodrina e zhveshur ende ka mbetur ezhveshur, e trishtë, vetëm se tash nuk kaasnjë shenj nga ploja e dikurshme, - endërpreu shushatjen time Tali.

-Me Lushin e Zefin ç’u bë, - e pyetame interesim, sepse isha identifikuar aqshumë me fatkeqësinë e tyre sa më bëhejse i kisha të afërm të gjakut.

- Zefi e Lushi pasi u qetësua stuhiadhe pasi pushoi pak edhe rrëfija e përnd-jekjeve një ditë ikën përtej kufirit kahSllovenia dhe dolën në Perëndim. Disathonë se kaluan prapë të njëjtën rrugë,kah erdhën. Vazhduan nëpër Kroaci. Nukpatën vështirësi të kalojnë nëpër Alpetsllovene. Dolën në Austri. Shumë vjetmë vonë dëgjova se jetonin në Gjermani,- me tregonte Tali derisa ktheheshim ngaUlqini, ku pushuam që të dy dhjetë ditë.

Pastaj u ndamë pa asnjë fjalë vetëmme një përshëndetje kah mëngjesi, kurmbërritëm në Pejë.

Nuk e takova më. Unë vazhdova stu-dimet, gjeta punë në Prishtinë, ika nëPerëndim si shumë shqiptarë, kur filloitërbimi serb. U ktheva prapë në vendlind-je, pasi përfundoi lufta.

Mu kujtua sërish rrëfimi i tij. Nëkohën kur njerëzit kërkonin kufomat etë vrarëve në luftën e fundit. Pyeta përTalin, sepse tash me duheshin detajet dheinformacionet e tjera për këtë tragjedi.

Me treguan se Tali vdiq sipëri Burimittë Drinit të Bardhë, në ikjen e madhe tëvitit 1999. Me thanë se kur ushtarët epolicët serb i dëbuan nga shtëpitë, ai ngulikëmbë se në Mal të Zi nuk do të shkontei gjallë. U përpoqën ta bindin se vetëm dotë kalonte nëpër këtë vend, ndërkaq, do-nin të iknin në Shqipëri, në Shkodër a nëTiranë, por ishte krejtësisht e pamundurta bindnin. Ai u thoshte se e dinte terre-nin, se nuk do ta gjenin shkitë. Do tërrinte këndej bjeshkëve të Zhlebit.

E lanë, sepse koha nuk priste. De-risa një i afërm i tij me tregonte për fatine Talit përnjëherësh me shkrepi në kokë:Ai ishte nisur rrugës me shpresën se dotë strehohej në shpellat ku u fshehur paratridhjetë vjetësh Lushi dhe Zefi. Por tëftohtit dhe pleqëria e kishin lodhur. Nuk earriti jatakun e tyre. Vdiq nga të ftohtitdhe lodhja fare afër shpellës së Çikës.

E gjetën kufomën e tij tre muaj mëvonë, të paprishur.

Në çantën e tij gjetën një notes tëzverdhur me shënime të ruajtura mekujdes e pedanteri për Masakrën e Ti-varit dhe helmimin e ushtarëve shqiptarnë Shibenik...

*Në masakrën e Tivarit historianëtshkruajnë se janë vrarë 5000 shqiptarëbrenda një dite. Kryesisht ishin të rinj.Kufomat e tyre kurrë nuk u gjetën.Thonë se i hodhën në det. Helmimi nëShibenik kurrë nuk u ndriçua.

5518 E diel, 6 qershor 2010

LETRAT

Nuk pretendoj aspak t’ju rrëfej ndonjëhistori ashtu siç duhet rrëfyer. Thjesht pre-tendoj të di se si duhet rrëfyer një histori,sepse kam qenë i shoqëruar përditë me ek-spertët e rrëfimtarëve të historive prej shumëvitesh.

Ka shumë lloje historish, por vetëm njëraprej tyre është e vështirë – ajo argëtuesja.

Do të shkruaj gjatë për këtë. Tregimi argë-tues është amerikan, tregimi komik ështëanglez, tregimi i mençur është francez.

Tregimi argëtues varet nga ndikimi që kambi mënyrën e të rrëfyerit; tregimi komik dheai i mençur ndikohet nga çështja që trajton.

Tregimi argëtues mund të jetë i gjatë dhemund të mos arrijë askund; por tregimetkomike dhe të mençura duhet të jenë pat-jetër të shkurtra dhe të mbarojnë një një pikëtë caktuar. Tregimi argëtues gyrgullon gjatë,të tjerët fiken më shpejt. Tregimi argëtuesështë një vepër arti – një art delikat – dhevetëm një artist mund ta rrëfejë bukur atë;por asnjë lloj arti nuk është i nevojshëm nëtë rrëfyerit e llojeve të tjera të tregimit;çdokush mund t’i rrëfejë ato.

Arti i të rrëfyerit një tregim argtëtues ësh-të krijuar në Amerikë dhe ka mbetur po aty.Ky lloj tregimi rrëfehet me ashpërsi; rrëfim-tari bën të pamundurën për ta fshehur tëvërtetën për të cilën dyshohet, duke qenë seajo mbulohet me të qeshurën dhe zbavitjen;por, ama, rrëfimtari i një tregimi komik tëtregon që në fillim se kjo është gjëja më ebukur që ai ka dëgjuar ndonjëherë, më pas etregon me një kënaqësi energjike dhe ështëai personi i parë që qesh me atë që tregon.

Nganjëherë, nëse ka patur sukses, ndje-het i gëzuar dhe i lumtur njëkohësisht, vetëmpër faktin se përsërit “thelbin” e tij, shehfytyrë për fytyrë ata që dëgjojnë, dukembledhur edhe duartrokitjet dhe më pas nise përsërit.

Është patetike, gjithsesi. Shumë shpesh,sigurisht, tregimi argëtues dhe përçartës,madje edhe i shkëputur mbaron me një thelb,

nga Mark Twain

Tregimi argëtues,një krijim alla amerikan

pjesë nga“Historitë komikedhe të mençura”

pikë, me një krismë apo si doni ta quani juvetë.

Më pas dëgjuesi duhet të jetë vigjilent,sepse në shumë raste rrëfimtari e heq vë-mendjen nga thelbi i ngjarjes, me preteks-tin se nuk di ende bërthamën e saj.

Artemus Ward përdorte pikërisht këtëmashtrim në një masë të madhe, madje; mëpas audienca e vonuar e kap shakanë.

Dan Setchell e ka përdorur këtë metodëpara tij, Nye dhe Riley dhe të tjerët e për-dorin edhe sot e kësaj dite. Por rrëfimtari itregimit argëtues e shqipton keq thelbin engjarjes; ai ngre zërin herë pas here. Kur eriprodhon atë, në Angli, Francë, Gjermanidhe Itali ai e nënvizon, vendos disa pikaçuditëse pas saj dhe nganjëherë e shpjegonnë parantezë. E gjitha kjo duket paksa emërzitshme dhe na shtyn të heqim dorë ngaargëtimi për një hop.

Më lejoni t’ju sjell një shembull përmetodën komike, duke përdorur një anek-dotë që ka qenë shumë popullore në mbarëbotën që prej 150 vjetësh. Rrëfimtari e rrëfenkështu:

USHTARI I PLAGOSURNë rrjedhën e një beteje të caktuar, një ush-

tar, këmba e të cilit u qëllua prej një ushtari

tjetër, i cili po nxitonte për ta kapur pas shpine;

më pas djali i sjellshëm i Marsit, e mbajti mbi

supe të pafatin. Plumbat dhe topat fluturonin

nga të gjitha drejtimet.

Në një kohë të shkurtër, e thirri një oficer që

i tha: “Ku po shkon me këtë kërmë?”

“Në prapavijë, zotëri, ka humbur njërën

këmbë”.

“Këmbën?” ia kteu oficeri i habitur “do të

thuash kokën, apo jo mor budalla?”

Prej andej, ushtari e lëshoi tjetrin dhe qën-

droi i shushatur. Më pas mori fjalën dhe tha:

“Është e vërtetë, zotëri, ajo që më thatë”. Më

pas, shtoi “POR AI MË THA SE ISHTE KËMBA E TIJ!!!”Këtu rrëfimtari shpërthen në të qeshu-

ra, duke përsëritur thelbin e tregimit herëpas here me anë të gulçimeve dhe britmave.

Duhet vetëm një minutë e gjysmë për tatreguar këtë te një tregim komik; nuk kavlerë rrëfimi, sidoqoftë. Sa i takon tregimitargëtues, duhen të paktën 1o minuta dhekjo është gjëja më e bukur që kam dëgjuarndonjëherë – siç thotë James Whitcomb Ri-ley.

Ai e rrëfen nën petkun e një personazhifermer plak, i cili e kish dëgjuar për herë tëparë dhe ia rrëfen fqinjit të tij në mënyrë tëpërsëritur ngjarjen.

Por ai nuk mund ta mbajë mend; kështuqë e përzien të gjithë dhe sorrollatet pashpresë rreth e rrotull, duke i dhënë rëndë-si detajeve të mërzitshme që i përkasin për-rallave në fakt; duke bërë gabime të voglaherë pas here dhe duke mos i korrektuar ato;duke kujtuar gjëra që ka harruar t’i vendosënë vendin e duhur; duke ndaluar së rrëfyeri,ndërkohë që duhet të përpiqet të kujtojëemrin e ushtarit që ishte plagosur, dhe mënë fund duke sjellë ndër mend emrin e ush-tarit që nuk është përmendur fare dhe dukethënë me gjakftohtësi se emri i tij nuk kishtefare rëndësi e të tjera me radhë.

Rrëfimtari është i pafajshëm dhe i gë-zuar me veten. i duhet të ndalojë shpeshnga të qeshurat e forta; por trupi i tij ngje-thet nga nënqeshjet e brendshme; dhe nëfund pas 10 minutash audienca shpërthen

në të qeshura.Thjeshtësia dhe pafajësia, sinqeriteti dhe

pavetëdija e fermerit plak janë krejt artifi-ciale dhe rezultati është një interpretim ihijshëm dhe i këndshëm njëkohësisht.

Ky është arti – vetëm një mjeshtër mundta kuptojë mirë atë. Për t’i bashkuar mo-spërputhjen me absurditetin, duket si njëmënyrë e paqëllimtë. Kjo është baza e artitamerikan. Një tjetër tipar është shqiptimi igabuar. E treta është vënia në dukje e diçka-je pa e ditur atë dhe që del nga të menduaritme zë të lartë.

E katërta dhe e fundit, është pauza. Arme-mus Ward do t’ia niste të rrëfente me njëgjallëri të madhe diçka që është menduardhe duket vërtet një mrekulli; më pas humbbesimin dhe pas një pauze shton një vëre-jtje të papërshtatshme në një mënyrë krejttë veçantë; tani duket se mina po shpërthen.

P.sh. ai mund të thoshte me padurim dhemjaft i zemëruar “Dikur më ka ndodhur tënjoh një burrë në Zelandën e Re, që nukkishte asnjë dhemb në gojë”, këtu do të ishtefikur fare frymëzimi i tij; një pauzë heshtje-je, mendimtare vijon më pas dhe ai mundtë thoshte si një ëndërrimtar “ai burrë mundtë kafshonte më mirë se ata që kanë dhëm-bë”.

Pauza është një tipar jashtëzakonisht irëndësishëm në çdo lloj tregimi. Duhet tëketë gjatësinë e duhur – as më shumë e asmë pak – ose përndryshe dështon apo e hum-bet qëllimin e tij dhe shkakton trazira.

Nëse pauza është shumë e shkurtër,atëherë pranohet edhe pika mbresëlënësedhe audienca gjen kohë për të parë surprizëne qëllimshme – dhe më pas ju nuk mund t;ihabisni ata, të jeni të sigurt për këtë.

Në podium isha mësuar të tregoja njëhistori me fantazma që bëri një pauzë ngafundi dhe se pauza ishte gjëja më e rëndë-sishme në gjithë historinë e rëfyer.

Ja edhe një histori tjetër:

Pauza është një tiparjashtëzakonisht i rëndësishëm

në çdo lloj tregimi. Duhet tëketë gjatësinë e duhur – as më

shumë e as më pak – osepërndryshe dështon apo ehumbet qëllimin e tij dhe

shkakton trazira

55 19E diel, 6 qershor 2010

LETRAT

NJË BISEDË TELEFONIKE

Merrni parasysh që një bisedë telefonike– kur jeni ulur dhe nuk merrni ju pjesë nëbisedë – është një prej kurioziteteve mësolemne të jetës moderne të sotme. Dje poshkruaja një artikull me temë mbi filozofinësublime, ndërkohë që një bisedë zhvillohejnë një dhomë. Vura re se shkruaja më mekujdes kur dikush nuk e kishte mendjen tekunë. Kështu nisi. Një pjesëtar i familjes sonëerdhi një ditë dhe më kërkoi të lidhesha me z.Bagley dhe ta takoja në qendër të qytetit. Nuke dija arsyen, kështu që preka telefonin dheja si vijoi biseda:

Zyra qendrore: (me zë të ashpër) Përshënde-

tje!

I. Zyra Qendrore?

C. Padyshim që po. Çfarë dëshironi?

I. A më lidhni ju lutem me z. Bagley?

C. Dakord. Prisni pranë receptorit.

Më pas më kapi veshi fjalët shiko, shiko, shi-

ko, shiko dhe më vonë një zë femëror si cicërimë:

P o? Dëshironit të flisnit me mua?

Pa kthyer përgjigje, mora në dorë telefonin

dhe u ula.

Të ndodh të dëgjosh shumë pyetje; përgjigjet

as që i dëgjon. Nuk ke asnjë interes. Dëgjon tek

jepen ftesa; ti nuk dëgjon falënderime për ft-

esën. Ti dëgjon pauza të një heshtjeje të vdekur,

të pasuara nga thirrje të pavend dhe të pajusti-

fikueshme që vijnë si pasojë e një surprize të

gëzueshme apo të një dhimbjeje, pse jo edhe të

një ankthi.

Nuk mundesh as t’i vësh kokën apo bishtin

një bisede.

Po? Pse, si ndodhi?

Pauzë.

Çfarë thatë?

Pauzë.

Oh, jo, nuk mendoj kështu.

Pauzë.

Jo, jo! Jo, nuk doja të thoja këtë. Doja të

thoja vëri pikat mbi i.

Pauzë.

E ktheva në prapaskenë në një cep.

Pauzë.

Po, më pëlqen kjo mënyrë; por mendoj se

është më mirë më pak zhurmë.

Pauzë.

Unë zakonisht përdor karficë në flokë.

Pauzë.

Çfarë thatë? (mënjanë). Fëmijë, qetësohu-

ni!

Pauzë.

Oh! i dashuri im, mendova se ishte macja!

Pauzë.

Që kur?

Pauzë.

Përse, nuk e kam dëgjuar ndonjëherë këtë.

Pauzë.

Ti po më habit. Duket krejtësisht e pamun-

dur.

Pauzë.

Përse vallë?

Lëvduar qoftë Zoti!

Pauzë.

Mirë, deri ku do shkojë kjo botë? Ç’bëhet

me kishën?

Pauzë.

A ishte nëna e saj atje?

Pauzë.

Përse, z. Bagley, duhej të kisha vdekur fare

prej poshtërimit! Çfarë bënë ata?

Pauzë e gjatë.

Nuk mund të jem shumë e sigurt, sepse nuk

kam marrë shënime vetë.

Pauzë.

Po, jam i mendimit se është shumë e ëmbël

– shumë solemne dhe mbresëlënëse.

Pauzë.

Oh, pika rërshire, pika rrëshire! Kurrë nuk

i lejoj ata të hanë bonbone me shirita. Sigurisht

që ata nuk munden, derisa goja t’u mbushet me

dhëmbë, sidoqoftë.

Pauzë.

Çfarë?

Pauzë.

Ec nga e djathta. Ai është këtu duke shkru-

ar – kjo gjë nuk e mërzit aspak.

Pauzë.

Shumë mirë, do të vij nëse mundem. (mën-

janë). i dashuri im, nuk lodhesh që e mban në

krahë këtë për kaq shumë kohë? Do të doja të ...

Pauzë.

Oh jo, jo kështu; më pëlqen të bisedoj – por

kam frikë se të lëndoj.

Pauzë.

Vizitorë?

Pauzë.Përktheu: Rudina Dahri

Jo, ne nuk e përdorim gjalpin.

Pauzë.

Po, kjo është një gjë shumë e mirë; të gjitha

librat për ushqimet, theksojnë se gjalpi është i

pashëndetshëm. As ai nuk e pëlqen aspak.

Pauzë.

Oh, mendoj se është shumë kryelartë.

Pauzë.

Duhet të largohesh? Mirë pra, mirupafshim.

Pauzë.

Po, kështu mendoj. Mirëpafshim.

Pauzë.

Ora 4. Duhet të bëhem gati. Mirupafshim.

Pauzë.

Faleminderit shumë. Mirupafshim.

Pauzë.

Oh, nuk ka problem. Më pëlqeu shumë kjo

që the. Mirupafshim.

(Lë pezull telefonin dhe thotë “Edhe kjo e

lodh goxha krahun!”)

Një njeri thotë një shprehje brutale “miru-

pafshim” dhe ky është fundi i bisedës.

Rrëfimtari është i pafajshëm dhe i gëzuar me veten. i du-het të ndalojë shpesh nga të qeshurat e forta; por trupi i tijngjethet nga nënqeshjet e brendshme; dhe në fund pas 10minutash audienca shpërthen në të qeshura.Thjeshtësia dhe pafajësia, sinqeriteti dhe pavetëdija efermerit plak janë krejt artificiale dhe rezultati është njëinterpretim i hijshëm dhe i këndshëm njëkohësisht

Arti i të rrëfyerit njëtregim argtëtues ështëkrijuar në Amerikë dhe kambetur po aty. Ky llojtregimi rrëfehet meashpërsi; rrëfimtari bëntë pamundurën për tafshehur të vërtetën për tëcilën dyshohet, dukeqenë se ajo mbulohet metë qeshurën dhezbavitjen; por, ama,rrëfimtari i një tregimikomik të tregon që nëfillim se kjo është gjëjamë e bukur që ai kadëgjuar ndonjëherë, mëpas e tregon me njëkënaqësi energjike dheështë ai personi i parë qëqesh me atë që tregon.

5520 E diel, 6 qershor 2010

REKLAMA

55 21E diel, 6 qershor 2010

LETRATKontaktoni në: kultura@gazeta55.net

Andrzej STASIUK

Në Eban është kjoskenë: në kasolleku janë strehuarpër të kaluar natën

Kapuscinski dhe bashkudhëtari itij zbulojnë një gjarpër të madhhelmues. Nuk e kam një kopje lib-ri me vete, ndoshta ishte një kobër,ndoshta ndonjë tjetër. Si armë për-dorin një bidon benzine. Përpiqenta shtypin. Më pas shtrihen të dymbi të dhe përpiqen ta dërrmojnë.Gjarprit nuk i pëlqen dhe të dy endjejnë të përpëlitej në tentativën qëtë shpëtonte. Arrin ta ngrejë bido-nin pjesërisht dhe të dy trupat sikurtë ishte gati të lirohej dhe t’i sul-monte. Kjo skenë, nja dhjetë fjali,për mendimin tim është gjëja më emirë që Kapuscinski ka shkruar.Mendoj për të dhe e imagjinoj bete-jën me gjarprin. Nuk më interesonfare nëse është e vërtetë apo e sa-juar. Imazhi i gjarprit të zotë të ngre-jë dy të rritur është një fitore abso-lute e letërsisë. Brenda meje,përpiqem ende të imagjinoj zhur-mën e grisklave të zvarranikut ndajbidonit të metalit. Por le të flasimpër Kapuscinskin dhe e pyesim vet-en nëse na bën përshtypje përvërtetësinë e reportazheve të tij apopër cilësitë e tij si shkrimtar. E vërte-ta, me karakterin e tij të paqën-drueshëm dhe pedant, do të ishte eaftë të na prekte dhe ndikonte refle-ktimet tona? Me pak fjalë, a do tëishte një argëtim mjaft interesant qëtë na kapë të paktën për një çast? Pota dinim me saktësi sa vërtetësi dhesa fiksion ka në një libër, do ta ndër-prisnim leximin? Cila përqindje , cilashkallë e përqendrimit e njërës dhee tjetrës e bën mishelën neveritëse?Një vërtetësi e pastër, e distiluar dhetransparente do të na pëlqente?

Unë e lexova Kapuscinskin ngakënaqësia e leximit. Për fjalitë, ka-pitujt, pjesët. Për historitë që dintet’i thurrte duke fillluar nga detajet ,vëzhgimet e një çasti, nga copëzat.Ishte e vërteta? Ishte realiteti memadhështi të natyrshme, si ajo qëdel nga procesverbalet epolizisë?Nuk i bëja këto pyetje. Af-tësia për një lexim të çiltër - kjomrekulli e rinisë - me kohën na brak-tis. Shkrimtari është një gënjeshtar,edhe pse e beson beson se nuk ësh-të. Shkruajmë gjithmonë për tëmbrojtur çështjen tonë, jo në emërtë vërtetësisë. Ndoshta Kapuscins-ki e kishte marrë me intuitë mbër-ritjen e një epoke të re që do t’i bëntetë vjetruara format e komunikimittë njohura deri në atë moment. Ishai ndërgjegjshëm se jetonte në ko-hën e konfuzionit të gjinivetregimtare, në një epokë hibride.Romani, reportazhi, filmi, po trans-formoheshin rrënjësisht. Nëse ro-mani e kishte ndryshuar natyrën evet, përse reportazhi nuk duhet tëbënte të njëjtën? Kapuscinski du-hej ta kishte kuptuar se edhe jetajonë po ndryshonte rrënjësisht, dukeu bërë me e rreme. Duhet ta kishtevënë re faktin se jemi gjithnjë e mëshumë në kontakt me imazhe, fan-tazma dhe mirazhe dhe gjithmonë emë pak me realitetin. Aq më pak, merealitetin në kuptimin arkaik, ajo që

Kapuscinski i vërtetëmund të quhet me kontakt të drejt-përdrejtë : një udhëtim apo një libërudhëtimesh. E vërteta është një ng-jarje e së shkuarës. Por nëse nuk epretendojmë vetë ne, nëse do të dorë-zoheshim ndaj të vërtetave individ-uale dhe fragmentare, nëse pranojmëtë vërteta krejtësisht personale dhetë vecanta, kur ne kënaqemi me to-nat që ndryshojnë për t’u përshtat-ur me rrethanat.

Gjithçka konsumohet, copëto-het, plaket dhe na ofrohen vazhdi-misht modele të rinj sendesh, sjell-je dhe ide. Kështu funksionon botaqë kemi krijuar. Edhe e vërteta du-het të perfeksionohet, reformohetdhe azhurnohet pa pushim, përn-dryshe nuk i intereson askujt.

Kapuscinski, si të gjithë ne,kishte të vërtetën e tij personale. PërAfrikën, Amerikën Latine, për tëvarfërit dhe të pasurit, për jetën.Bënte të pamundurën për të na fu-tur në arsyet e veta. Në të njëjtënkohë, lexuesi ka të drejtën e pamo-

hueshme të mos i besojë as edhe njëfjale për çka shkruar autori. Apo t’ibesosh pjesërisht, të marrësh ngaai atë për të cilën ke nevojë që tëpërshtatemi me kohën. Mund edhet’i besojë krejtësisht, por ështëzgjidhja më e keqe. Këto janë arsyetpër të cilat më intereson libri i Ar-tur Domoslawskit, Kapuscinskinon-finction : të kuptosh sesi lindnjë vizion letrar, sesi jorealja përzi-het me realen që të dalë nga koka eshkrimtarit dhe në fund të ndryshojëbotën. Kjo është një nga pozitivet eKapuscinskit. është një libër me his-tori të ndryshme, shumë kompleks,që nuk flet vetëm për njeriun, poredhe për epokën ku jetoi. Dhe që,para se të dilte, dha një dëshmi disitë pavullnetshme për ne lexuesit.Kohë më parë bisedova me një pro-fesor letërsie. E dija që e njihtedorëshkrimin e Domoslawskit dhee pyeta se çfarë mendonte. Nuk ekam lexuar ende, duke parë pësh-tjellimin, do të thosha i shkëlqyer.

Kishte të drejtë. është një libër ipërkryer sepse flet për historinë jovetëm të një reporteri, por edhe përkomplekset dhe plagët tona. ështëprovë sesa jemi të përgatitur tëtakojmë një realitet që nuk korre-spondon me aspiratat tona, sesajemi të kapur pas fantazive tona per-sonale dhe bashkë e bën të dukshmepamjaftueshmërinë fëmijërore për-ballë një imazhi më kompleks sesaprojektimet tona të padjallëzuarapersonale. Kështu ndodh edhe meBartoszewskin që të gjithë e konsi-derojnë një autoritet, pa u ndoturme leximin e krahasuar me librin eDomoslaëskit në një guidë borde-losh, duke treguarkështu jo vetëmmungesë argumentesh, por edhethjesht arrogancë. Dhe se vejusha eKapuscinskit përpiqet të bllokojë merrugë ligjore botimin : gjykata nukia pranon kërkesën dhe mjetet e in-formimit e zmadhojnë këtë rast. Nëvend që të mbrojnë kujtimin e burr-it-sesi ajo e imagjinon-e ekspozon

ndaj talljes. Një botues bëhet banaldhe farisenjtë duke pohuar se po tabotonte një gjë të tillë, nuk do tëmund ta shikonte mikun e tij në sy(Kapuscinskin). Nga kjo dedukto-het se po të bëhej fjalë për një elozhnuk do të kishte probleme. Njëbotues tjetër thotë : do të pëlqenteqë vajza juaj të lexonte gjëra të tillapër ty? Kapuscinski dëshironte tëishte i famshëm. Ishte një djalë qëvinte nga Pinsk, mes kënetës dhearriti një famë botërore. Por arriti tëzemërohet dhe të vujaë sa një gazetë,në vend të një fotografie që e nxirrtebashkë me Markezin, provë e miqë-sisë mes dy shkrimtarëve, botoi njëku ishte vetëm. Pra ishte i famshëmdhe dëshironte të ishte më shumë.Fama nuk mjafton kurrë, sepse lim-itet e saj janë të panjohura dhe teor-ikisht mund të shtrihet në pafundë-si. Në ditët tona fama të ofronshumë, sidomos një djaloshi të Pin-skut. Ia hap botën. Por që nuk jepkurrë asgjë kot. Fama reklamon tëduhurën. Të jep shumë dhe në këm-bim pretendon shumë. Nuk mundtë jesh i famshëm vetëm për një sh-kak apo në një kuadër me zgjedhje.Fama është një paketë, një shërbimkomplet. Nëse je i famshëm, je përnjerëzit e zgjuar dhe budallenj. Nëseje i famshëm, bëhet e tillë e gjithëjeta jote, jo vetëm fragmente tëzgjedhura. Mbrojtësit e nderitimagjinar të shkrimtarit nuk arrijnëta mësojnë këtë leksion. Përkundraziduke përfituar nga afërsia afektive efamës, shtiren çiltërsisht të kuptojnëmekanizmat e këtij fenomeni. Librii Domoslawskit është një protret ithellë dhe tërheqës i shkrimtarit dhenjeriut. Vetëm duke njohur dobësitëe veta, kompromiset dhe rënietmund të çmohet madhështia. Her-onjtë pa njolla ekzistojnë vetëm nëlibrat për fëmijë. Po t’i preferojmëndaj personazheve realë, pakësojmëmemorien tonë kolektive. Kapuscin-ski ishte portreti i Polonisë : i shqy-er, i prirur ndaj kompromisit, i frikë-suar, sigurisht egoist dhe në tënjëjtën kohë të fortë dhe të vendo-sur. Pavarësisht epokës, pasojavethurrte tregimin e tij të bukur dhetë vetëm. Duke parafrazuar një bar-soletë të vjetër kemi një opinion tëmadh për të, jo sepse ishte i dhënëpas femrave, por sepse përtej grave,na la trashëgim vepra si Negus,Shah-in-Shah dhe Ebani. Përkun-drazi më shumë “pavarësisht” sesa“përtej”. Kapuscinski non finctionpëruron edhe debatin mbi gjendjene ndërgjegjes sonë. Reagimet që sh-kaktoi para se të dilte tregojnë sesajemi të papërgatitur të jetojmë nëbotën e sotme. Ndërgjegja jonë ësh-të e ankoruar në ndonjë pikë të ‘800-ës, kur ende ishte e mundur të nda-je imazhin privat nga ai publik. Nuke asimiluam profecinë e lëshuar pa-dashur nga Andy Warhol për epokënku të gjithë do të jenë të famshëm,edhe për një çerek ore. Të famshëm,publikë dhe të pranueshëm për tëgjithë. Kjo famë nuk do të lidhetvetëm me sukseset tona. Ndonjëherëdo të jetë një fenomen autonom imbrojtur nga vetë ligjësitë që shumënuk do t’i kuptojnë dot.

Përktheu:Arjan Th. KALLÇO

Sprovë për një portret të Zija Çelës Lexuesi shqiptar, i cili tani mund të lexojë Markesin, Sabaton,

Kunderën, Buzatin, Kalvinon, Grasin, njësoj si Xhojsin, Prustin,Sartrin, Kamynë, mund të lexojë më me ëndje edhe Zija Çelën, sepse,nga njëra anë, ai sublimon arritjet e mëdha të prozës së shekullit XXnë ndërtimin e fakturës tekstore dhe të prosedeut, ndërsa, nga anatjetër, me tematikën e veprave të tij qëndron afër preokupimeve tëbotës shqiptare, duke u bërë jehonë pësimeve dhe dilemave të saj.Romanin e ri “Goja e Botës” është një vepër e shkëlqyer. Është njëgjetje e jashtëzakonshme dhe unë jam mrekulluar jo vetëm me gjetjen,por edhe me mënyrën se si autori e ka trajtuar e shtjelluar. Vendidhe ambienti metaforik-simbolik funksionon për mrekulli. TashmëZija Çela dëshmohet një mjeshtër i pashoq në ndërtimin e konfigu-racioneve të këtilla metaforike. Fifara është projeksion i një Shqipë-rie, i një Kosove, i shumë qyteteve të ngjashme në botë. Për mëtepër, ky ambient ka interferenca edhe me situatat dramaturgjike të“Hamletit”, ca marrëdhënie shpesh intertekstuale, por që funksion-ojnë vetishëm. Njësoj si heroi i Shekspirit, me bëmat dhe pasionin e tij Juli Jusi e çon situatën drejtpërfundimit të pashmangshëm, veçse një përfundim ku tragjikja dhe grotesku, përdorur me aq ele-gancë nga autori, fuqizojnë njëra-tjetrën e shkrihen së bashku. Është një tekst që nuk mund të preketnë asnjë detaj të tij, sepse kështu ndodh në fazën e lartë të mjeshtërisë së prozës. Në të vërtetë, sadoqë secili nga romanet qëndron më vete, “Las Varrezas”, “SOS, një buzëqeshje” dhe “Goja e Botës”përbëjnë një trilogji. Janë tre romane të mëdha të letërsisë shqipe. Mehmet KRAJA (Nga pasthënia)

5522 E diel, 6 qershor 2010

LETRATKontaktoni në: kultura@gazeta55.net

Po filloj duke vënë nëdukje ndryshimin midisnjë shenje dhe një simboli. Shenja është,

gjithnjë, më pak se koncepti që ajopërfaqëson, ndërsa simboli gjithnjëqëndron diçka më lart se kuptimi itij i dukshëm dhe i drejtpërdrejtë.Simbolet, për më tepër, janë produktenatyrale dhe spontane. Asnjë gjeninuk është ulur ndonjëherë mestilolapsin ose penelin në dorë dukethënë: Tani do të krijoj një simbol.Askush nuk mund të marrë njëmendim pak a shumë racional, tëarritur me anën e një konkluzionilogjik ose me anën e një qëllimi tëparamenduar, dhe, pastaj, t’i japë atijnjë formë simbolike. S’ka rëndësi seçfarë kurthesh fantastike dikushmund t’i veshë një ideje të këtij lloji,ajo do të mbetet vazhdimisht njëshenjë e lidhur me mendimin endërgjegjshëm të fshehur pas saj,por jo një simbol që aludon për diç-ka ende të panjohur. Në ëndrra sim-bolet vijnë spontanisht, sepse ën-drrat ndodhin dhe nuk janë tëshpikura; ato janë atëherë, burimikryesor i gjithë njohurive tona rrethsimbolizmit.

Por simbolet, duhet të vëmë nëdukje, nuk vihen re vetëm në ën-drra. Ato shfaqen në të gjitha llojete manifestimeve psikike. Ekzistojnëmendime dhe ndjenja simbolike,akte dhe situata simbolike. Shihetshpesh që edhe objekte pa shpirtkooperojnë me elementin e pan-dërgjegjshëm në rregullimin e mo-tiveve simbolike. Ka një sërë tre-gimesh autentike për orë që kanëndaluar në momentin e vdekjes tëtë zotit të tyre; një prej tyre ishteora me lavjerrës në pallatin e Fred-erikut të madh në Sans Souci, e cilandaloi kur vdiq mbreti. Shembuj tëtjerë të përhapur janë të një pasqyreqë thyhet ose një pikture që bie, kurnë shtëpi ndodh vdekja; ose krisjete vogla por të pashpjeguara në ndon-jë shtëpi kur dikush kalon një krizëemocionale. Megjithëse skeptikëtrefuzojnë të besojnë raporte të tilla,histori të këtij lloji janë gjithnjë nëprodhim e sipër dhe vetëm kjo mundtë shërbejë si një provë e mjaf-tueshme e rëndësisë së tyrepsikologjike.

Sidoqoftë, ekzistojnë shumë sim-bole (midis tyre dhe më të rëndë-sishmet), që janë jo individuale, porkolektive në natyrën e tyre dhe nëorigjinë. Këto janë kryesisht imazhereligjioze. Besimtari supozon se atojanë prej origjine hyjnore, përderisanjeriut i janë shfaqur. Skeptiku thotëprerazi se ato janë të shpikura. Ësh-të e vërtetë, siç vëren skeptiku, qësimbolet religjioze dhe konceptet re-ligjioze kanë qenë për shekuj meradhë objekt i një përpunimi tëkujdesshëm dhe mjaft tëndërgjegjshëm. Është njëlloj evërtetë siç e merr me mend besim-tari, që origjina e tyre është e varro-sur larg në misterin e së shkuarës,ndaj duket se burimi i tyre është prejnatyre jo humane. Por ato janë, nëfakt, përfaqësime kolektive të emet-uara prej ëndrrave primitive dhe fan-

Analiza e ëndrraveCarl G. JUNGCarl G. JUNGCarl G. JUNGCarl G. JUNGCarl G. JUNG

tazive krijuese. Si tëtilla, këto imazhejanë manifestime tëpavul lnetshme,spontane dhe kurrs-esi shpikje të qëllim-shme. Ky fakt, siç dotë shpjegoj më vonë,ka një ndikim direktdhe të rëndësishëmnë interpretimin eëndrrave. Është diç-ka e dukshme, nësesupozoni që ëndrraështë simbolike judo ta interpretoniatë ndryshe nga njëperson që beson semendimi thelbësorenergjik ose emocio-ni është i njohurtashmë dhe pse ifshehur nga ëndrra.Sipas këtij të funditinterpretimi i ën-drrës ka pak kuptimsepse ju zbuloni atëqë tashmë e dini.

Është kjo arsye-ja që u kam thënëgjithmonë nxënësvetë mi: “Mësoni sa tëmundni për sim-bolizmin, pastaj,kur të analizoni njëëndërr, harronigjithçka që keni më-suar.” Kjo këshillë ka një rëndësi tëtillë praktike saqë e kisha bërë sirregull, për t’i rikujtuar vetes që kur-rë s’mund të kuptoj mirë ëndrrën edikujt tjetër për ta interpretuar sak-tësisht atë. Këtë e kam bërë në për-pjekjeje për të ndaluar rrjedhën e aso-ciacioneve dhe reaksioneve të mia,të cilat, përndryshe, duhej të domi-nonin mbi pasiguritë dhe hezitimete pacientit. Pasi rëndësinë më tëmadhe për një analist e ka kapja emesazhit të veçantë të një ëndrre (icili është, ndihma që e pan-dërgjegjshmja i jep mendjes sëndërgjegjshme) sa më mirë që të jetëe mundur, është thelbësore për tëqë të eksplorojë përmbajtjen e njëëndrre me mundësitë maksimale.

Në kohën që punoja me Freud-in, pashë një ëndërr që e ilustronkëtë pikë. Ëndërrova sikur isha nështëpinë time, me ç’dukej në katine parë, në një dhomë ndenjeje tëkëndshme e komode, pajisur sipasmodës së shekullit të 18-të. Isha ibindur se nuk e kisha parë kurrë këtëdhomë dhe fillova të çuditem meçfarë pashë në katin përdhes. Zbritateposhtë shkallëve dhe zbulova qëvendi ishte mjaft i errët, me mure tëveshura me panele dhe mobilje tërënda që i përkisnin shekullit të 16-të mund të ishin, madje, më të her-shme. Kurioziteti im dhe e papritu-ra u rritën. Dëshiroja të shihja mëtepër gjithë nga ndërtimet e kësajshtëpie. Kështu zbrita në qilar, kugjeta një derë që hapej mbi një frag-ment shkallësh të gurta që të çoninnë një dhomë të madhe me kube.Dyshemeja përbëhej prej pllakashgjigande guri dhe muret dukeshinshumë të vjetra. Ekzaminova suvanë

dhe zbulova që ishte e përzier mecopëra tullash. Muret ishin pa dy-shim me origjinë romane. U emo-cionova së tepërmi. Në një qoshepashë një unazë hekuri mbi njëpllakë guri. E ngrita pllakën dhepashë një fragment tjetër me shkallëtë ngushta që të çonin në një llojshpelle e cila dukej se ishte një varrparahistorik që përmbante dy kafka,disa eshtra dhe copa të thyera poçe-rie. Pastaj u zgjova.

Nëse Freud-i, kur analizoi këtëëndërr, do të kishte ndjekur metodëntime të eksplorimit të asociacionevetë saj specifike dhe kontekstit, ai dotë kishte dëgjuar një rrëfim shumëtë gjatë. Por unë kam frikë se ai dota kishte keqkuptuar atë si të ishtenjë përpjekje e qartë për t’iu larguarnjë problemi që realisht i përkisteatij. Ëndrra është në fakt një përm-bledhje e shkurtër e jetës sime,veçanërisht e zhvillimit të mendë-sisë sime. Unë u rrita në një shtëpidyqind vjeçare, mobilimi ynë për-bëhej shumica nga ekzemplarë tre-qindvjeçarë dhe, logjikisht, aventu-ra ime më e madhe shpirtërore, deritani, kishte qenë studimi i filozo-fëve Kant e Schopenhauer. Të rejate mëdha të ditës ishin veprat eCharles Darvin-it. Pak kohë më parëunë jetoja ende me konceptet mes-jetare të prindërve të mi, për të cilëtbota dhe njerëzit ishin ende tëzotëruara nga një urtësi dhe gjithë-fuqi hyjnore. Kjo botë ishte bërë njëbotë e vjetruar dhe e papërdorshme.Besimi im ishte bërë relativ nga për-

shtatshme për pyetjet e Freud-it, ishai pështjelluar papritmas nga një in-tuitë rreth rolit që faktori subjektivluan në të kuptuarit psikologjik.Intuita ime ishte kaq dërrmuese saqë mendova vetëm se si të shpëtojnga kjo ngatërresë e pamundur, dheunë gjeta rrugën më të lehtë me njëgënjeshtër. Kjo gjë nuk ishte aspake hijshme, dhe as mbrojtëse ngapikëpamja morale, por përndrysheunë do të kisha rrezikuar një lun-drim fatal me Freud-in – dhe unënuk u ndjeva mirë për këtë përshumë arsye.

Intuita ime qëndronte nëdepërtimin e menjëhershëm dhe mëtë paparashikuar brenda faktit qëëndrra ime nënkuptonte veten time,jetën time dhe botën time, të gjithërealitetin tim përkundrejt një struk-ture teorike të ndërtuar nga njëmendje tjetër, e huaj për arsye dheqëllime krejt të tijat. Nuk ishte ën-drra e Freud-it; ishte imja dhe unëe kuptova menjëherë në një çast seçfarë do të thoshte ëndrra ime.

Ky konflikt ilustron një pikë vi-tale rreth analizës së ëndrrave. Nukështë më së shumti një teknikë qëmund të mësohet dhe aplikohet si-pas rregullave pasi ajo është një njëshkëmbim dialektik midis dy person-aliteteve. Nëse kapet si një teknikëmekanike, personaliteti individualpsikik i ëndërruesit humbet dheproblemi terapeutik reduktohet nëpyetjen e thjeshtë: Cili nga dynjerëzit e përfshirë në këtë lidhje –analisti apo ëndërruesi – do të dom-inojë mbi tjetrin. Unë hoqa dorë ngatrajtimi hipnotik pikërisht për këtëarsye, sepse nuk doja të imponojavullnetin tim mbi të tjerët. Unë dojaqë proceset shëruese të rriteshin ngapersonaliteti i vetë pacientit, jo ngasugjerimet e mia që do të kishinvetëm një efekt kalimtar. Qëllimi imishte të mbroja dhe të ruaja dinjite-tin dhe lirinë e pacientit tim, kësh-tu që ai mund ta shkonte jetën si-pas dëshirave të veta. Në këtë sh-këmbim me Freud-in, mu qartësuapapritmas për herë të parë që për-para se ne të konstruktojmë teori tëpërgjithshme rreth njeriut dhepsikikës së tij, ne duhet të mësojmëshumë më tepër rreth qenieve realenjerëzore me të cilat ne kemi tëbëjmë.

Individi është i vetmi realitet. Mëtutje ne largohemi nga individi drejtideve abstrakte rreth Homo Sapiens,më tutje ka mundësi ne kemi për tërënë në gabim. Në këto kohë tëpërmbysjeve sociale dhe të ndryshim-it të shpejtë, është e dëshirueshmetë dish shumë më tepër sesa ne dimërealisht rreth qenies individualenjerëzore, sepse shumë gjëra varennga cilësitë e tij mentale dhe mo-rale. Por nëse ne kemi për t’i parëgjërat në perspektivën e tyre të du-hur, ne kemi nevojë të kuptojmë tëshkuarën e njeriut po aq mirë sa dhetë tashmen. Kjo është arsyeja psenjë kuptim i miteve dhe simboleveështë me një rëndësie të madhe.

Përktheu nga origjinali:Neli NAÇO

plasja e tij me fetëlindore dhe filozo-finë greke. Për këtëarsye kati përdhesishte kaq i hesh-tur, i errët dhe, meç’duket, i pabanu-ar.

Interesat e miahistorike, në atëkohë, ishin zhvil-luar prej një preok-upimi origjinal përanatominë kraha-suese dhe paleon-tologjinë, ndërko-hë që punoja edhenë Institutin eAnatomisë. Isha imagjepsur nga esh-trat e njeriut fosil,veçanërisht ngashumë i diskutu-ari Neanderthalensisdhe nga kafkashumë e diskutu-ar edhe tani e Pith-ecantropus-it tëDubois-it. Në faktkëto ishin asocia-cionet e mia realepër ëndrrën, porunë nuk guxova t’ikujtoj Freud-ittemën e kafkave,skeleteve ose kufo-mave sepse kisha

mësuar që kjo temë nuk ishte edashur për të. Ai ushqente idenë eveçantë që unë parashikoja kështuvdekjen e tij të shpejtë. Dhe ai enxori këtë konkluzion prej faktit qëunë kisha treguar një interes shumëtë madh për kufomat e mumifikuaranë të ashtuquajturin Bleikeller nëBremen, të cilin e vizituam së bash-ku më 1909, para se të merrnimanijen, gjatë një udhëtimi për nëAmerikë.

Kështu u ndjeva i ndrydhur tëdilja me mendimet e mia, meqë ngaeksperienca ime e re isha thellësishti ndikuar nga një e çarë, pothuajsee pakalueshme, midis pikëpamjesmentale të Freud-it, sfondit dhemeje. Isha i trembur se mos humbjamiqësinë e tij nëse do t’i hapja botëntime të brendshme, e cila, siç e marrme mend, do t’i dukej atij shumë edyshimtë. Duke u ndier krejt i pasig-urt rreth psikologjisë sime, thuajseautomatikisht i thashë atij njëgënjeshtër rreth “asociacioneve tëmia të lira” me qëllim që t’i largo-hesha detyrës së vështirë që t’i zbu-loja atij formimin tim shumë per-sonal dhe krejtësisht të ndryshëm.

Unë shpejt kuptova që Freud-iishte duke kërkuar disa dëshira tëpavend të miat. Dhe kështu unë isugjerova në mënyrë orvatjeje qëkafkat për të cilat unë kisha ëndër-ruar duhej t’i referoheshin disaanëtarëve të familjes sime, vdekjene të cilëve, për ndonjë arsye, unëduhej ta dëshiroja. Ky propozim gjetiaprovimin e tij, por unë nuk isha ikënaqur me një rezultat të tillë“kallp”.

Ndërsa unë isha duke u për-pjekur të gjeja një përgjigje të për-

Pablo Picasso, "Le Rêve,"1932, Private Collection

>> >>

55 23E diel, 6 qershor 2010

LETRATKontaktoni në kultura@gazeta55.net

Nga Kostaq XOXA

(vijon)

Dhe doli nga salla nëmënyrë demonstrative.Provat u ndërprenë.

Artistët nuk mundën të qetësohenpër një kohë të gjatë.

Zhdanovi, që e kishte mbush-ur Leningradin, pas vrasjes sëKirovit, me lumenj gjaku, kërkoiopinionin e Verës për Operën. PorVera, që kishte mbështetjen e dash-norit të imponuar, Stalinit, nuk idha përgjigje fare. Dhe kjo kishtedomethënien e vet, pavarësisht seZhdanovi kërkonte një shprehjemiratuese, aq më tepër se Ivan Xherx-hinski ishte i përkëdheluri i tij.

Duket se fjalët e Pilnjakut ikishin lënë mbresë Davidovës. Pil-njaku i kishte pas thënë: -Shkrim-tari dhe romani janë dy gjëra të ndry-shme. Gjatë viteve mund të përpuno-het stili, por ai nuk mund të përmirë-sohet..... Leon Tolstoi Fëmijërinë eshkroi kur ishte 19 vjeç; Lufta dhePaqja u shkrua në moshën 26-vjeçare;Ana Karenina, kur autori ishte 45vjeç; Ringjallja, kur ishte 61 vjeç dheHaxhi Muratin, romanin e tij më tëmirë, autori e shkroi kur ishte 70 vjeç.Stili i Tolstoit nuk ndryshon. Atë mundta njohësh menjëherë.

Kuptohet se ishte fjala për men-dimin se „Doni i Qetë” nuk ishtemiell nga thesi i Shollohovit.

Mendime të tilla i kushtuan njëtragjedi të vërtetë vetjake Boris Pil-njakut, autorit të veprës sëbujshme „Novela mbi hënën e pa-shuar”. Në Kujtimet e Boris Bazh-anovit, të zhgënjyerit nga njëregjim tiran, dhe njohësit tësekreteve të B. Politike, në cilësinësi sekretar i saj, lexojmë në përk-thimin në shqip (të vitit 1992), f.61: -„Unë nisa të dyshoj ( se vdekja eFrunzes për një ulçera të thjeshtënë sallën e operacionit, ishte vepëre Stalinit – K.X.). Për operacionin „ukujdes” K.Q. Qëllimisht gjatë opera-cionit ndaj Frunzes përdorën një llojanestezie, të cilën nuk ia pranonte tru-pi. Dhe ai vdiq në tryezën e operacion-it, kurse e shoqja, e bindur se ata iavranë burrin, vrau veten. Njihet prej tëgjithëve „Novela mbi hënën e pashuar”të cilën Pilnjaku e shkroi mbi këtë temë.Kjo novelë atij i kushtoi shtrenjtë”.

Vjedhja, sipas Boris PilnjakutPilnjaku i kishte folur artistes

Vera Davidova për Fjodor Dimitre-viç Krjukovin, që u plagos nëLuftën Civile, dhe për letrën që kyi fundit i kishte dërguar s’ëmës:„... Lufta nuk është festë. Këtu kashumë gjak dhe shumë vdekje. Kishadëshirë t’u lija njerëzve librin për fa-tin e kozakëve të Donit. Rastësisht utakova me Shollohovin. I kam dhënëadresën tuaj. Po jua solli fati ndon-jëherë, pranojeni si djalin tuaj...Ështëdjalë i zgjuar, por më tepër dinak dhe ifshehtë. I njeh pak poetët rusë, Pushki-nin e Lermontovin. Leon Tolstoinpothuajse nuk e ka lexuar. Thotë se s’kapasur kohë. Edhe Gogolin nuk e njeh.Korolenko është për të një formulë ab-

KKKKKGB-GB-GB-GB-GB-JA DHE INTELEKTUJA DHE INTELEKTUJA DHE INTELEKTUJA DHE INTELEKTUJA DHE INTELEKTUALËT E PËRDHOSURALËT E PËRDHOSURALËT E PËRDHOSURALËT E PËRDHOSURALËT E PËRDHOSUR

Shollohovi, hajduti i „Donit të Qetë”

strakte. Pas lufte (luftes civile- K.X.)ka ndërmend të punojë si mësues. –Lamtumirë, nënë, Fjodor Krjukovi”.

Vera vazhdon, në ditarin e saj:<< Dëgjoja në heshtje Piln-

jakun, e tronditur: - M Shollohovishkoi në shtëpinë e Krjukovës pau nxituar, ngadalë, si pleqtë. Nukderdhi pikë loti „që i kishte vde-kur shoku dhe miku më i mirë”.

-Më thoni, Misha, (Mikhail-K.X.), a ia keni parë ndonjëherëFedjas fletoret për Donin?

-Natyrisht i kam parë. I mban-te në një çantë ushtarake.

-Ku mund të jenë fletoret e tim biri?Fytyra e Shollohovit, veshët,

duart, iu mbushën me pulla tërrumbullakta.

-Nga ta di unë? Mundet qëçantën ta kenë groposur bashkë meFedjën! Mbase mund t’i ketë mar-rë ndonjëri . Letra përdoret edhepër cigare...

-Misha, jua a e njihnit çantëne djalit?

-Si s’e njoh?Krjukova nxori nga komodina

një çantë ushtarake, që mbanteinicialet e librit:

-Ma kanë sjellë bashkë melajmin e vdekjes së Fjodorit.

Shollohovi filloi të vërtitej sikafsha e egër në kafaz.

-Më thuaj, ku i çove fletoret eFjodor Krjukovit? Të lutem m’ikthe! Dua t’i kem si kujtim ngafëmija im! Ç’të duhen ato shën-ime?... Më duket se diçka po mëfsheh!

Shollohovi u largua nga sytëkëmbët. Më 15 janar 1928 fqinjëtmë sollën revistën e zhubrosur„Tetori”, - vazhdoi Krjukova. - Nuku besova syve. Shollohovi kishte

botuar, me emrin e vet, „Donin eQetë, librin e djalit tim. Nuk kish-te ndryshuar thuajse asgjë ! Mad-jè edhe disa emra personazhesh ikishte lënë si më parë Vajta të pro-testoj në Moskë, në redaksi, ku mëpritën me këmbët e para. I shkrovaKalininit, por ky as që denjoi tëmë përgjigjej. Në stanicën Veshen-skaja Shollohovi nuk pranoi të mëpriste. Në Moskë, shkrimtari Vere-sajev dhe gazetari Henkin më çuante një avokat. Ky më tha se mundtë kisha të drejtë, por mungoninprovat materiale. Juristët kërkojnëdokumente>>.

„Më kanë shkruar se Krjukovaishte helmuar”,- shënon Vera nëDitarin e saj, pas këtij dialogu tëdhimbshëm.

Siç do të shihet, nuancat dheveçantitë nuk mund të jenë të një-suara në këtë vjedhje të madhe tëhistorisë së letërsisë. Në mjeg-ullnajën e vendeve totalitare komu-niste , edhe pas destalinizimit, evërteta e plotë do të ketë vazhdi-misht anë të pazbuluara. Sigurimi,i implikuar drejtpërdrejt edhe në arte në kulturë, është faktor vendimtarpër disa mistere, një pjesë e të cilavedo t’i mbeten harresës. Shumëngjarje do të mbeten, natyrisht, sinë romanet e verdha. Por ajo qëështë e pakundërshtueshme, si-doqoftë, është vjedhja e një kryeve-pre, për të cilën edhe vetë autorëtsovjetikë janë, tashmë, tënjëzëshëm, për fatin e keq të dis-kreditimit të çmimit Nobel.

Versioni i Xhon BarronitNë librin e cituar të këtij au-

tori çështja mund të përmblidhet

si vijon:Në fillim të vitit 1968, redak-

sisë i erdhi nga Leningradi njëletër e gjatë nga një grua. Vëllai isaj, - shkruante ajo, - kishte shk-ruar tregimin e aventurave të vetasi oficer në Gardën e Bardhë gjatëLuftës Civile.. I arrestuar nga ko-munistët në fillim të 1920-s, parapushkatimit, ia tregoi vendin efshehtë një prifti, të burgosur si ai.

Gjatë arrestimit të oficerit, emotra ishte larguar nga fshati Don-bas. Kur u kthye, më pas, mësoinga një pusulle që i kishte dërguari vëllai para vdekjes, për shkrimindhe për priftin.. Fqinjët i treguanse “njeriu që kishte marrë në py-etje priftin, qoftë në hetuesi, qoftënë gjyq, ishte vetë Mikhail Shol-lohovi”.

Ajo nuk e gjeti dot dorësh-krimin për të cilin fliste i vëllai,por e zbuloi kopjen në dorë të parë,të shoqëruar më shënime tëbollshme, që ishin përdorur nëvepër dhe të gjitha këto i ruajti.Ajo saktësonte në letër se, me disandryshime të vogla, kryesisht em-rat dhe dialogët, skica që ajozotëronte ishte, në thelb, identikeme „Donin e Qetë”, të njohur sivepër e Shollohovit. Pasi kishtemposhtur frikën, kishte vendosurta bënte të njohur këtë çështje parase të vdiste dhe i kërkonte, tani,„Novi Mir-it” ta ndihmonte të hap-te një anketë zyrtare për sa i për-ket identitetit të autorit të vërtetëtë romanit.

Kryeredaktori AleksandërTvardovski iu përgjigj menjëherë,duke e këshilluar që t’ia shtintenë vesh ekzistencën e dorëshkrim-it, prokurorit të Leningradit. Pakmë vonë Tvardovski erdhi vetë nëLeningrad për t’u takuar me letër-shkruesen. Ajo ngulmoi për ato qëi kishte thënë dhe e njoftoi që, si-pas këshillës së tij, ia kishte dorë-zuar shënimet dhe kopjen në dorëtë parë, prokurorit. Por dukej qartëse ishte e terrorizuar dhe nuk pra-noi të thoshte gjë tjetër. Kur Tvard-ovski takoi prokurorin dhe kërkoitë shikonte dorëshkrimin, ky i fun-dit i bëri të ditur se çështja ishtearkivuar dhe se ai nuk duhej të tra-zohej. Më vonë, nga disa miq,Tvardovski mësoi se vetë Shollo-hovi, disa ditë më parë se ai, kish-

te ardhur në kabinetin e prokuror-it, në një gjendje shumë të shqetë-suar. Dhe më kaq u mbyll kjo çësh-tje. Profesor Jakushevi, ndersh-mëria e të cilit nuk pranon as hijenmë të vogël të dyshimit, i mori këtotë dhëna nga asistenti i Tvardovs-kit dhe i konfirmoi në bash-këbisedim me vetë Tvardovskin.Bashkë me analizën e Jakushevit,ngjarja u bë e njohur dhe ilegjiti-miteti i autorësisë së Shollohovitështë e vështirë të vihet, tashmë,në dyshim.

Shollohovi e masakronPilnjakun në tortura psikiatrike

Ky subjekt është i rëndësishëmpër të parë konkretisht mizorinë edisa shkrimtarëve mediokër të „re-alizmit socialist”. Do t’u refero-hemi, sërishmi, Kujtimeve të „sëdashurës” së Stalinit:

<<Në mbrëmjë vonë më erdhinjë infermiere e spitalit psikiatrike më tha se ishte shtruar BorisPilnjaku.

-Mos është ndonjë keqkuptim?B.Pilnjak është i shëndetshëm...Kur mund ta vizitoj?

-Lejen mund t’jua japin vetëmshefi i pavjonit ose kryemjeku ispitalit.

I telefonova së shoqes. Ajo më tha:-Boria (Boris Pilnjaku- shënim)

ka dy javë që është shtruar dhe asfëmijët nuk i lënë për ta parë. Mëkanë thënë se është punë e për-bashkët e Bjezimeskit, Shollohovitdhe Stavskit. Ju, Vera, mund të bënidiçka për Borisin. Unë, nga çastinë çast, pres ardhjen e miqve të paftu-ar (aluzion për arrestimin – shenim).

Në mëngjes i telefonova Jezho-vit (Shefit të Sigurimit).. Ky erdhimenjëherë tek unë:

-Ka ndodhur një fatkeqësi,- ithashë.- Në spitalin psikiatrikKashenko është shtruar shoku im ingushtë, Boris Pilnjak.

Fytyra imcake e komisarit tëpopullit u rudhos:

-Për këtë vogëlimë shqetësuatkomisarin e popullit të Punëve tëBrendshme?

-I kam varur shpresat vetëm tekju. Jeni shoku im më besnik, apogabohem?

Jezhovi u zbut, kapi receptorindhe mori një numër telefoni.

-S’i ka mirë punët krijuesi yt.Akuzohet penalisht. Pilnjaku do tëgjykohet.

-Më ndihmo të takohem me të.Jezhovi më këqyri me vështrim

therës.-Ç’do të marr si shpërblim?!...........Të nesërmen nuk mungoi as

Jezhovi në takim. Pilnjaku shikon-te në dritare, me vështrim të hum-bur. M’u duk se po ndahej nga jetapërgjithmonë.

-Borenka, a nuk po më njeh?-Vallë, a nuk po e kupton se jam

dënuar? Më kanë bërë dy herëpunksion; më është thyer gjilpëranë shpinë nga mjeku Konina.

(vijon)

5524 E diel, 6 qershor 2010

REKLAMACMYK