14
MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI HỆ PHƯƠNG TRÌNH 1. Phương pháp thế Nội dung phương pháp: Thông thường ta rút một biến hoặc một biểu thức thích hợp từ một phương tr ình và thay vào phương trình còn lại của hệ ta thu được phương trình mt ẩn. Chú ý: Phương trình một ẩn này phải giải được Một phương trình trong hệ có thể đưa về tích của các phương trình bậc nhất hai ẩn Ví d1: Gi ải hệ phương trình : 4 3 2 2 2 2 2 9 2 6 6 x xy xy x x xy x 1 2 Giải Phương tr ình 2 6 6 2 2 x x xy thay vào phương trình 1 ta được: 2 2 2 4 2 6 6 6 6 2 2 9 2 2 x x x x x x x 4 3 2 12 48 64 0 x x x x 3 4 0 xx 0 4 x x Với x = 0 thay vào phương trình 2 ta thấy không thỏa mãn. Với 4 x thay vào phương trình 2 ta được 17 4 y . Vậy nghiệm của hệ phương trình là : 4 17 4 x y . Bài tập Gi ải các hệ phương trình sau: 1) 2 2 2 3 5 2 3 xy y xy xy y y y . ĐS: ; 0;3 ; 2;1 ; 4; 1 xy 2) 4 3 2 2 2 1 x x y x x y x y . ĐS: ; 1; 0 xy 3) 2 2 2 1 1 3 4 1 1 x y x y x x xy x x . ĐS: 5 ; 1;1; 2; 2 xy Trang 1 / 14 Chuyên đề ôn thi Đại học

Các Phương Pháp Giải HPT - BGTH

Embed Size (px)

DESCRIPTION

HPT

Citation preview

  • MT S PHNG PHP GII H PHNG TRNH 1. Phng php th Ni dung phng php: Thng thng ta rt mt bin hoc mt biu thc thch hp t mt phng trnh v thay vo phng trnh cn li ca h ta thu c phng trnh mt n. Ch :

    Phng trnh mt n ny phi gii c

    Mt phng trnh trong h c th a v tch ca cc phng trnh bc nht hai n

    V d 1: Gii h phng trnh : 4 3 2 2

    2

    2 2 92 6 6

    x x y x y xx xy x

    1

    2

    Gii

    Phng trnh 26 62

    2x xxy thay vo phng trnh 1 ta c:

    22 24 2 6 6 6 62 2 9

    2 2x x x xx x x

    4 3 212 48 64 0x x x x

    34 0x x 0

    4xx

    Vi x = 0 thay vo phng trnh 2 ta thy khng tha mn.

    Vi 4x thay vo phng trnh 2 ta c 174

    y .

    Vy nghim ca h phng trnh l : 4

    174

    x

    y

    .

    Bi tp Gii cc h phng trnh sau:

    1) 2

    2 2

    3

    5 2 3

    xy y

    xy xy y y y

    . S: ; 0;3 ; 2;1 ; 4; 1x y

    2) 4 3 22 2

    1

    x x y x x y

    x y

    . S: ; 1;0x y

    3) 2 2

    2

    1 1 3 4 1

    1

    x y x y x x

    xy x x

    . S: 5; 1; 1 ; 2;

    2x y

    Trang 1 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • 4)

    3 3

    2 2

    4 16

    1 5 1

    x y y x

    y x

    .

    HD: phng trnh (2) 2 25 4y x . Thay vo phng trnh (1) c:

    3 2 2 35 16x y x y y x S: ; 0;2 ; 0; 2 ; 1; 3 ; 1;3x y

    V d 2: Gii h phng trnh: 2 22

    2 1 2 2

    xy x y x y

    x y y x x y

    1

    2.

    Gii

    iu kin: 10

    xy

    Phng trnh (1) 2 22 0x xy y x y 2 1 0x y x y

    0

    2 1 0 2 1x y x yx y x y

    Vi x = - y ( v l ) Vi x = 2y + 1. Thay vo phng trnh (2) v bin i, thu gn ta c: 1 2 2 0 2y y y ( do 0y ) 5x Vy nghim ca h phng trnh l :

    52

    xy

    .

    Bi tp: Gii cc h phng trnh sau:

    1) 4 3 2 2

    3 2

    11

    x x y x yx y x xy

    . S: ; 1;1 ; 1; 1x y

    2) 2

    2

    6 3 1

    3 3 2

    x xy x y

    x y x y

    . S: 1; 0;1 ; ;0

    3x y

    3)

    2 2

    2

    5 4 16 8 165 4 4

    y x xy x yy x x

    . S: 4; 0;4 ; 4;0 ; ;0

    5x y

    Trang 2 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • 4)

    2 22 2

    1 3 3 2

    x y xy x y

    y x y x x y

    . S: 3 3; 2 4; 4x y

    5) 3 2 2 2

    2 02 2 0xy x

    x x y x y xy y

    .

    HD 22 0

    2 1 0

    xy x

    x y x y

    S: 1 5 1 5; 1;1 ; ; 5 ; ; 5

    2 2x y

    2. Phng php t n ph Ni dung phng php: im quan trng nht trong vic gii h l pht hin n ph ; , ;u f x y v g x y . C ngay trong tng phng trnh hoc xut hin sau mt s php bin i c bn

    V d 1: Gii h phng trnh:

    3 2 3 2

    2 2

    3 9 22 3 912

    x x x y y y

    x y x y

    .

    Gii t y = - z, ta c h phng trnh

    3 3 2 2

    2 2

    3( ) 9( ) 22 01( )2

    x z x z x z

    x z x z

    3 2

    2

    3 3 2 9 22 0

    122

    x z xz x z x z xz x z

    x z xz x z

    t : 2, 4x z S

    S Pxz P

    .

    Ta c: 3 2

    2

    3 3 2 9 22 0

    122

    S SP S P S

    S P S

    234

    S

    P

    Trang 3 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • 32

    12 2

    23 3

    14 4

    232

    x

    yx z x y

    xz xy x

    y

    .

    Vy nghim ca h phng trnh l :

    32

    12

    x

    y

    ;

    12

    32

    x

    y

    .

    Bi tp Gii cc h phng trnh sau:

    1) 2 22 2

    3 4 3

    2 4 2 4

    x y xy

    x y x y

    .

    HD:

    2 2

    2 2

    2 2 3

    2 2 2 4

    x y x y

    x y x y

    t 2 2

    22

    u x yv x y

    S: 8 9; 0;1 ; ;7 7

    x y

    2)

    4 2 2

    2 2

    2 2

    2 2 2 1 5

    x y xy x x y

    x y xy x y

    .

    HD:

    22 2

    2 2

    2

    2 1 5

    x y xy x y

    x y xy x y

    t 2x y u

    xy v

    S: ; 1;3x y

    3)

    3 2 2 3

    2 2

    1 2 30 0

    1 11

    x y y x y y xy

    x y x y y y

    .

    HD:

    2 2 2 30

    11

    xy x y x y x y

    xy x y xy x y

    Trang 4 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • t x y uxy v

    S: 5 21 5 21 5 21 5 21; 1;2 ; 2;1 ; ; ; ;2 2 2 2

    x y

    4)

    2 3 3

    4 2

    54

    51 24

    x y x y xy xy

    x y xy x

    .

    HD:

    2 2

    22

    54

    54

    x y xy x y xy

    x y xy

    t 2x y u

    xy v

    S: 3 35 25 3; ; ; 1;

    4 16 2x y

    5)

    2

    2

    1 4

    1 3

    xy x yy

    y xy

    . S: ; 1;1 ; 3; 1x y

    6) 3

    2 2

    7 3

    4 4 3

    x y x y

    x xy y xy

    . S: ; 5; 4x y

    V d 2: Gii h phng trnh :

    2

    2

    1 4

    1 2

    x y y x y

    x y x y

    .

    Gii Nhn xt: y = 0 khng phi l nghim nn h cho tng ng vi :

    2

    2

    1 4

    1 2 1

    x y xy

    x y xy

    t :

    2 1 2 11 1

    2

    x u u v uy

    uv vy x v

    21

    1 212

    2 15

    xx y

    yx

    y xy

    Trang 5 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • Vy nghim ca h phng trnh l : 12

    xy

    ;2

    5xy

    .

    Bi tp Gii cc h phng trnh:

    1) 2 2 2

    1 71 13

    xy x yx y xy y

    .

    HD: 2

    1 7

    1 13

    xxx y

    xxx y

    t

    1x uy

    x vy

    S: 1; 3;1 ; ;13

    x y

    2)

    2 2

    234 4 7

    12 3

    xy x yx y

    xx y

    .

    HD:

    2 2

    233 7

    1 3

    x y x yx y

    x y x yx y

    t

    1 , 2x y u ux y

    x y v

    S: ; 1;0x y

    3) 2 2

    2 2 2

    61 5y y x x

    x y x

    .

    HD:

    2

    2

    22

    2

    1 66

    1 15 2 5

    yy y yx xx x

    xy yx x y

    Trang 6 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • t 1

    y vx

    y ux

    S: 1; 1;2 ; ;12

    x y

    4)

    2 2 2 2

    11 5

    11 49

    x yxy

    x yx y

    .

    HD: 2 2

    2 2

    1 1 5

    1 1 49

    x yx y

    x yx y

    t

    1

    1

    x ux

    y vy

    S: 7 3 5 7 3 5; ; 1 ; 1;2 2

    x y

    5) 3 32 2

    9 3 1 125

    45 75 6

    y x

    x y x y

    HD:

    33

    12527 9

    5 53 . 3 6

    xy

    x xy y

    t

    35

    u x

    vy

    S: 1 5 2; ; ; ;53 2 3

    x y

    3. Phng php s dng tnh n iu ca hm s Ni dung phng php im quan trng ca phng php ny l bin i mt phng trnh ca h v dng f u f v vi f l hm s n iu trn D. T suy ra u = v

    Trang 7 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • V d 1: Gii h phng trnh: 2

    2 2

    4 1 3 5 2 0

    4 2 3 4 7

    x x y y

    x y x

    1

    2

    Gii

    k: 34

    x ; 52

    y

    Phng trnh (1) 24 1 2 5 2 1 5 2x x y y 2 5 2f x f y Xt hm s 2 21 ' 3 1 0,f t t t f t t t

    f t l hm ng bin vi t R

    20

    2 5 2 2 5 2 5 42

    xf x f y x y xy

    Thay vo phng trnh (2) ta c: 2

    2 5 44 2 3 4 7 02

    xx x

    Nhn xt x = 0, x 34

    khng phi l nghim ca

    Xt 2

    2 5 44 2 3 4 72

    xg x x x

    trn 30;4

    2 4 3' 4 4 3 0, 0;43 4

    g x x x xx

    g x l hm nghch bin

    Mt khc 1 102 2

    g x

    Vy nghim ca h l : 122

    x

    y

    .

    Bi tp Gii cc h phng trnh sau:

    1)

    3 2 2

    2 2 2

    4 1 2 1 6

    2 2 4 1 1

    x y x x

    x y y x x

    Trang 8 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • HD: h 2 21 12 1 4 1 1 1y y x x

    Xt 21 1f t t t f t ng bin 12y x 1; 1;2

    x y

    2) 2 2

    3

    2 1 2 4 4 4 3 2 9 3 0

    4 3 3 1 3 5

    x x x y y

    x y y

    .

    S: 1; 1;3

    x y

    3)

    3

    4 2 2

    2 4 3 0

    2 4 3 1 0

    x y xy

    x y x xy y x y

    .

    S: 1 1; ;2 2

    x y

    4) 3 4

    2 2 3

    72 9

    x y yx y xy y

    .

    HD: Phng trnh (2) 2 39y x y x yy

    t 30 0 3y t t

    Thay vo phng trnh (1) thu gn: 32 3 9 33 7t t t t

    32 3 9 3

    39 3

    3 7 0

    3 7 0

    t t t t

    t t t

    Xt hm s: 39 3 33 7 0,0 3f t t t t t 28 2 3' 9 9 3 7 0f t t t t

    f t ng bin 1t . S: ; 2;1x y

    5) 5 4 10 6

    24 5 8 6

    x xy y y

    x y

    .

    S: ; 1;1 ; 1; 1x y

    6)

    4 4

    2 2

    16 18

    2 8

    x yx y

    x xy y

    .

    Trang 9 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • HD: phng trnh (1) 2xf f y

    , vi

    4 1, 0tf t tt

    S: ; 2 2; 4 2x y

    7) 2 21 1 1

    6 2 1 4 6 1

    x x y y

    x x xy xy x

    .

    HD: phng trnh (1) 2 21 1x x y y f x f y x y

    S: 3 11 3 11; 1; 1 ; ;2 2

    x y

    8) 3 2 3

    3

    2 4 3 1 2 2 3 2

    2 14 3 2 1

    x x x x y y

    x x y

    .

    HD: phng trnh (1) 13 2 1f y f x

    S: 111; 7;98

    x y

    V d 2: Gii h phng trnh: 3 3 2

    2 2 2

    2 3 2

    1 3 2 2 0

    x y x y

    x x y y

    1

    2.

    Gii

    k: 1 1

    0 2x

    y

    t 1 0;2z x z Phng trnh (1) 3 2 3 23 3z z y y . Xt hm s: 3 23 , 0;2f t t t t

    2' 3 6 3 2 0, 0;2f t t t t t t f t l hm nghch bin trn 0;2 . M 1f z f y z y x y

    Thay vo phng trnh (2) c: 2 22 1 2 0 0x x x

    Vy nghim ca h phng trnh l: 01

    xy

    .

    Bi tp: Gii cc h phng trnh sau:

    1)

    3

    4

    1 8

    1

    x y x

    x y

    . S: ; 2;1x y

    Trang 10 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • 2) 2 1

    2 1

    2 2 3 1

    2 2 3 1

    y

    x

    x x x

    y y y

    . S: ; 1;1x y

    3) 3

    1 1

    2 1

    x yx y

    y x

    . S: 1 5 1 5 1 5 1 5; 1;1 ; ; ; ;2 2 2 2

    x y

    4) 3 3

    8 4

    5 51

    x x y yx y

    . S: 4 4 4 41 5 1 5 1 5 1 5; ; ; ;

    2 2 2 2x y

    5) 2 2

    2 2

    2 22 2 1

    2 22 2 1

    x x y y y

    y y x x x

    .

    HD: Tr v vi v ca hai phng trnh ta c:

    f x f y vi 2 22 22 2 1, 0f t t t t t t t x y Thay vo phng trnh th nht Phng trnh c dng :

    1g x g , vi 2 22 1 2 22 , 0f x x x x x x t

    2 2

    1 1 1' 2 2 2 02 2 22 2 22

    x xg x xx x x x x

    S: ; 1;1x y . 4. Phng php nh gi Ni dung phng php: Vi phng trnh ny cn pht hin cc biu thc khng m trong h v nm vng cch vn dng cc bt ng thc c bn.

    V d 1: Gii h phng trnh : 3

    3

    3 42 6 2

    y x xx y y

    Gii

    H cho 2

    2

    2 ( 1) ( 2)2 2( 1) ( 2)

    y x xx y y

    Nu x > 2 th t phng trnh (1) 2 0y . iu ny mu thun vi phng trnh (2): x 2 v y 2 cng du Nu x < 2. Lp lun tng t, suy ra v l Nu x = y = 2 thay vo tha mn h.

    Vy nghim ca h phng trnh l :22

    xy

    .

    Trang 11 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • V d 2: Gii h phng trnh:

    2

    3 2

    2

    23

    22 9

    22 9

    xyx x yx x

    xyy y xy y

    Gii Cng v vi v hai phng trnh ta c:

    2 2

    3 2 23

    2 22 9 2 9xy xy x y

    x x y y

    (1)

    Ta c: 3 2 2 332 9 ( 1) 2 2x x x

    3 32 2

    2 2222 9 2 9

    xy xyxy xyx x x x

    Tng t 23

    22 9xy xy

    y y

    Mt khc: 2 2 2x y xy VT (1) VP (1). Du bng xy ra 10

    x yx y

    Th li ta c nghim ca h l :00

    xy

    ; 11

    xy

    .

    Bi tp Gii cc h phng trnh :

    1)

    2 2

    2 2

    2 2

    36 60 25 036 60 25 036 60 25 0

    x y x yy z y zz x z x

    .

    HD:

    2

    2

    2

    2

    2

    2

    6036 25

    6036 25

    6036 25

    xyx

    yzy

    zxz

    S: 056

    x y z

    x y z

    2) 2 2 3

    3 1 3 1 4

    x y xy

    x y

    . S: x = y =1

    Trang 12 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • 3) 3

    1 1 4

    x y xy

    x y

    . S: x = y = 3

    4) 24

    4

    32 3 0

    32 6 24 0

    x x y

    x x y

    .

    HD: Cng 2 v ca phng trnh c 24 432 32 6 21x x x x y y

    VT 12; VT 12 S: ; 16;3x y

    5) 2 2

    2 2

    72 1 2 12

    7 6 14 0

    x y xy

    x y xy x y

    .

    HD: Phng trnh (2) 7 101; ; 2;3 3

    y x

    Phng trnh th nht 1 1 72 22

    x yx y

    Xt hm s 12f t tt

    f(t) ng bin vi 0;t

    7. 2 . 12

    f x f y f f S: ; 2;1x y

    6)

    4 3

    4 3

    12 3 124

    12 3 124

    x y x

    y x y

    .

    HD: Cng v hai phng trnh ta c: 2 2

    2 21 1 02 2

    x x y y

    S: 1 3 1 3; ;2 2

    x y

    7)

    3

    4 2 2

    2 4 3 0

    2 4 2 3 1 0

    x y xy

    x y x xy y x y

    HD:

    3

    4 2 2

    2 4 3 0

    2( ) ( ) (2 1) 0

    x y xy

    x y x y x y y

    C: 2 4x y xy . T phng trnh th nht 3 22 3 0 1x y x y x y Phng trnh (2) 4 2 22 1 1 2 1 0x y x y x y y S: ; 1;1x y

    Trang 13 / 14

    Chuyn n thi i hc

  • 8) 2 2 2 2

    3

    5 2 2 2 2 5 3

    2 1 2 7 12 8 2 5

    x xy y x xy y x y

    x y x y xy y

    HD: 2 2 2 25 2 2 2 2 5x xy y x xy y

    2 2 2 22 2 2 2 3 3x y x y x y x y x y x y x y x y Vy phng trnh th nht 0x y Thay vo phng trnh (2): 233 1 2 19 8 2 5 5x x x x

    2 3

    222

    2 23 3

    2 2 1 3 1 2 2 19 8 0

    2 142 0

    1 3 1 2 2 19 8 (19 8)

    x x x x x x

    x x xx xx xx x x x x x

    2 0x x . S: ; 0;0 ; 1;1x y

    Trang 14 / 14

    Chuyn n thi i hc