Mavzu:

C++ DASTURLASH TILINING

TARIXI, ALFAVITI, ASOSIY

TUSHUNCHALARI. STANDART

FUNKSIYALAR

Ma’ruzachi:dots.B.O.Raxmankulova

Reja:

1. C++ dasturlash tilining tarixi

2. Dev C++ dasturi mihitida ishlash

3. C++ dasturlash tili alfaviti

4. C++ dastirlash tili asosoiy tushunchalari

5. C++ dasturi standart funktsiyalari

C++ dasturi tarixi

C++ dasturlash tili nomi C dasturlash tilidan

kelib chiqqan bq`lib, ++ belgisi inkrement amali,

ya`ni o'zgaruvchining qiymatini bittaga oshish

amalidan olingan.

C ++ dasturlash tili turli xil amaliy dasturlarni

yaratish, operatsion tizimlarni, qurilma drayverlarini,

shuningdek video o'yinlarni va boshqalarni yaratish

uchun keng qo'llaniladi.

C ++ dasturlash tili 1980-yillarning boshlarida

Bell Laboratories firmasi xodimi Byorn Stroustrup

tomonidan yaratilgan.

Byorn Stroustrup

Byorn Stroustrup o'zining ehtiyojlari uchun C

dasturlash tiliga bir qator yangiliklar kiritmoqchi

bo`ldi, ya'ni dastlab C ++ dasturlash tilini yaratish

rejalashtirilmagan edi. U dastlab o`zi yaratgan

dasturlash tilini “C with classes”(“C bilan sinflar”) deb

nomladi. Dasturlash tilining dastlabki versiyasi 1980

yilda paydo bo'lgan. Straustrup dasturlash tiliga sinflar

va ob'ektlar bilan ishlash imkoniyatini qo'shdi va shu

bilan C sintaksisi asosida yangi dasturlash tili uchun

zarur shart-sharoitlarni yaratdi. C++ sintaksisi C

sintaksisiga asoslangan bo`lib, Byorn Stroustrup C tili

bilan moslikni saqlashga intildi. 1983 yilda dasturlash

tili "C ++ dasturlash tili" deb o'zgartirildi.

C++ Cga ob'ektga yo'naltirilganlik

xususiyatlarni qo'shdi. Oby’ektga

yo`naltirilgan dasturlashning uchta

xususiyatini mavjud:, meros (nasledo-

vaniye), polimorfizm va inkapsulyatsiya.

Usul(Metod) - bu sinf ichida e'lon qilingan

va uning ob'ektlari bilan ishlashga

mo'ljallangan funktsiyadir. Usullar sinf

tanasida e'lon qilinadi.

Meros (Nasledovaniye)

C ++ tilida bitta sinf xossa- xususiyatlarini

boshqa sinf meros qilib olishi mumkin.

Merosxo`r klass o'z maydonlarini va

funktsiyalarini yaratishi yoki asosiy sinfning

funktsiyalarini qayta aniqlashi mumkin. Meros-

xo'r konstruktor asosiy sinf konstruktorlarini

chaqiradi. Destruktor esa teskari tartibda ish-

laydi. Meros umumiy(publik), himoyalangan

(Protected) va xususiy (private) bo`lishi mum-

kin.

Polimorfizm

Ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashda

qo'llaniladigan polimorfizmning maqsadi, sinf

uchun umumiy bo'lgan harakatlarni belgilash

uchun bitta nomdan foydala-nishdir. Har bir

harakatning bajarilishi ma'lumotlar turiga qarab

belgilanadi. Polimorfizmning afzalligi shundaki,

u bitta interfeysdan foydalanib yagona

harakatlar sinfini aniqlashga imkon berish orqali

dasturlarni soddalashtirishga yordam beradi.

Inkapsulatsiya

C++ da ma'lumotlarni tashkil qilish klasslar

orqali amalga oshiriladi. C++ klassi maydonlar,

turlar va funktsiyalaridan iborat bo'ladi. C++

tilidagi inkapsulatsiya klass a'zolarining ta’sir

doirasini belgilaydi: ular ommaviy,

himoyalangan va xususiy bo`lishi mumkin.

Standart kutubxona

C ++ dasturlash tilida standart kutubxona sinflar

va funktsiyalar to'plamini anglatadi. Standart

kutubxona bir nechta asosiy konteynerlarni, ushbu

konteynerlar bilan ishlash funktsiyalarini, ob'ektlarni,

satr va oqimlarning asosiy turlarini, ba'zi til

xususiyatlarini va amallarni bajarish uchun tez-tez

ishlatiladigan funktsiyalarni o`z ichiga oladi. Masalan,

sonning kvadrat ildizini topish. Standart

kutubxonaning funktsional xususiyatlari std nomlar

fazosida e'lon qilinadi.

C dasturlash tilidan dan farqli tomonlari:

• ob'ektga yo'naltirilgan dasturlashni qo'llab-

quvvatlash;

• andozalar orqali umumlashtirilgan dasturlashni

qo'llab-quvvatlash;

• qo'shimcha ma'lumotlar turlari;

• istisnolar;

• nom maydonlari;

• ichki funktsiyalar;

• operatorning yuklanishi(peregruzka);

• funktsiyalarning yuklanishi;

• a xotirani erkin boshqarish operatorlari;

• standart kutubxonaga qo'shimchalar.

Afzalliklari:

• C tili bilan yuqori muvofiqlik

• Hisoblash samaradorligi

• Turli dasturlash uslublarini qo'llab-quvvatlash: tarkibiy, ob'ektga

yo'naltirilgan, umumlashtirilgan dasturlash, funktsional dasturlash.

• Ob’yekt destruktorlarni avtomatik ravishda chaqirish xotira va boshqa

manbalarni boshqarish ishonchliligini soddalashtiradi va oshiradi.

• Ortiqcha yuklangan operatorlar

• shablonlar

• To'g'ridan-to'g'ri kompilyatorlar tomonidan qo'llab-quvvatlanmaydigan

paradigmalarni qo'llab-quvvatlash uchun tilni kengaytirish imkoniyati

mavjudligi.

• C ++ uchun turli tillarga tarjima qilingan juda ko'p o'quv adabiyotlari

mavjud

Kamchiliklari:

• Noto'g'ri ishlab chiqilgan sintaksisning

mavjudligi tilning qo'llanilishini pasaytiradi

• Til ko'p muhim xususiyatlarga ega emas.

• Dasturchilar uchun unumdorligi ancha past

• Noqulay sintaksis

• Og'ir meros

• Xotirani kuzatib borish zarurati

Dev C++ dasturi mihitida ishlash

Dev-C ++ (Dev-Cpp) - bu C / C ++ dasturlash tillari uchun bepul dasturlarni ishlab

chiqish muhiti.

Dev-C ++ dastur oynasini quyidagi ko`rinishda bo`ladi:

Fayllardan birini ochish uchun navigatsiya panelida ko'rsatilgan element

orqali yoki Ctrl + O tugmalaridan foydalanish mumkin.

C ++ tilida yozilgan dasturlar ishga tushirishdan oldin

kompilyatsiya qilinishi kerak va shundan keyingina

ijro etilishi kerak. Buning uchun Dev-C ++ uchta

piktogrammadan foydalanadi .

- Скомпилировать - dastur kodini oddiy

kompilyatsiya qilish. Ushbu bosqichda kompilyator

yozilgan kodni xatolar uchun tekshiradi va agar

hamma narsa tartibda bo'lsa, dastur kodini - *. exe

bajaruvchi faylga uzatadi. Agar xatolar bo'lsa, unda

kompilyator ishi to'xtatiladi va xatolarni topish va

tuzatishga yordam berish uchun " Компилятор "

oynasida xato kodlari ko'rsatiladi. Tezkor tugma - F9.

Выполнить - bu buyruq kodni qayta

kompilyatsiya qilmasdan takroran ishlash-

imizga imkon beradi. Tezkor tugma - F10.

-Скомпилировать и выполнить - agar

biz kompilyatsiya qilinganidan keyin

darhol dasturning bajarilishini konsolda

ko'rishni istasak, unda biz ushbu belgidan

foydalanamiz. Tezkor tugma - F11.

http://www.tryobj.com/uploads/posts/2012-11/1352481701_dev-5-16.png

Barcha ishlaydigan dasturlar konsol oynasida ochiladi. Agar dasturda rus

tilidagi matnni ishlatsangiz, u holda bu matn konsolda tushunarsiz

belgilar bilan ifodalanadi.

Buni tuzatish uchun konsol oynasining yuqori qismiga sichqonchaning

o'ng tugmachasi bosish va paydo bo`lgan darchaning pastki qismida "

Свойства " punktini tanlash kerak.

" Шрифт “ varag`iga o`tiladi - va "Lucida Console" buyrug`i

tanlanadi. Konsol oynasida matnni ko'rsatish uchun shrift o`lchamini

o`zgartirish mumkin.

«Цвета“ varag`iga o`tiladi. Bu erda konsol oynasida fon rangini va

shrift rangini o'zgartirishimiz mumkin. Agar qora fonda oq shriftni afzal

ko'rsangiz, unda hech narsaga tegish kerak emas. O'zgarishlardan so'ng

dastur konsol oynasida quyidagi ko`rinishga keladi:

C++ TILI ALIFBOSI

C ++ dasturlash tili alifbosi quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• Katta va kichik lotin harflari va pastki chiziqcha;

• 0 dan 9 gacha bo'lgan arab raqamlari;

• maxsus belgilar: "{}, | [] () + - /% *. \? <=>! & # -; ''

• bo'sh joy, tabulyatsiya, yangi qatorga o`tish belgilari.

Alifbo belgilaridan tilning leksemalari shakllanadi (mustaqil

ma'noga ega bo'lgan tilning minimal birligi):Leksemalar turlari:

• identifikatorlar;

• kalit so'zlar;

• operatsiyalar belgilari;

• o`zgarmas;

• ajratuvchi (qavs, vergul, bo'sh joy belgilari).

Identifikator

Identifikator - bu dastur ob'ektining nomi. Identifika-

tordagi birinchi belgi harf yoki pastki chiziq bo'lishi

mumkin. Identifikator ichida bo'shliq bo`lmasligi

kerak.

Masalan: v1, _sum

Identifikatorni tanlashda quyidagilarni yodda tuting:

• identifikator kalit so'zlar va ishlatiladigan standart

til ob'ektlarining nomlari bilan bir xil bo'lmasligi

kerak;

• identifikatorlarni pastki chiziq bilan boshlash tavsiya

etilmaydi, chunki bu holda ular tizim funktsiyalari yoki

o'zgaruvchilar nomlari bilan mos kelishi mumkin.

Kalit so'zlar

Kalit so'zlar - kompilyator uchun alohida ahamiyatga ega bo'lgan ajratilgan

identifikatorlar.

1-jadval. C ++ kalit so'zlar ro'yxati:

asm

auto

bool

break

case

catch

char

class

const

const_cast

continue

default

delete

do

double

dynamic_cast

else

enum

explicit

export

extern

false

float

for

friend

goto

if

inline

int

long

mutable

namespace

new

operator

private

protected

public

register

reinterpret_cast

return

short

signed

sizeof

static

static__cast

struct

switch

template

this

throw

true

try

typedef

typeid

typename

union

unsigned

using

virtual

void

volatile

wchar_t

while

Amal belgilari

Amal belgisi - operandlardagi harakatni belgilaydigan bir yoki bir

nechta belgilar. Amallar ishtirok etadigan operandalar soniga ko'ra

unar, binar va ternar turlarga bo'linadi.

O`zgarmaslar

O`zgarmaslarga qiymati o`zgarmaydigan kattaliklar kiradi.

Butun, haqiqiy, belgili va satr turidagi o`zgarmaslar mavjud.

Sharhlar

Sharhlar alohida qismlarni yoki butun dasturni tushuntirish uchun

ishlatiladi. Kompilyator sharhlarni e'tiborsiz qoldiradi.

C ++ dasturi sharhlarning ikkita shaklidan foydalanadi:

• sharh ikkita // belgi bilan boshlanadi. Masalan:

• sharh quyidagi belgilar orasida yoziladi / * ... * /,

masalan,

Ma'lumotlarning asosiy turlari:

Asosiy ma'lumotlar turlari quyidagilardan iborat:

• int (butun son);

• char (belgi);

• wchar_t (kengaytirilgan belgi);

• bool (mantiqiy);

• float (haqiqiy);

• double(ikkilangan aniqlikdagi haqiqiy).

Standart turlarning qiymatlar diapazonini aniqlash uchun to'rt

turdagi spetsifikatorlar ishlatiladi:

• short(qisqa);

• long(uzun);

• signed (imzolangan);

• unsigned(imzo qo'yilmagan).

Turlarning o'lchamlari va qiymatlarining o`zgarish oralig`i:

Tur O`lchami (байт) Qiymatning o`zgarish oralig`i

bool 1 true, false

signed char 1 -128 ... 127

unsigned char 1 0 ... 255

signed short int 2 -32768 ... 32767

unsigned short int 2 0 ... 65535

signed long int 4

-2 147 483 648 ...

2 147 483 647

unsigned long int 4 0 ... 4 294 967 295

float 4 3.4e-38 ... 3.4e+38

double 8 1.7e-308 ... 1.7e+308

long double 3.4e-4932 ... 3.4e+4932

Void turi

Void turi C ++ tilining asosiy turlaridan biri. Ushbu turning

qiymatlari bo'sh to`plamni tashkil etadi. Undan qiymatni

qaytarmaydigan funktsiyalarni aniqlash uchun, funktsiya

argumentining bo'sh ro'yxatini ko'rsatish uchun ishlatiladi.

C ++ dasturi funksiyalar, tavsiflar va preprotsessor

ko'rsatmalaridan iborat. (Preprocessor - kompilyatsiya qilishdan oldin

dastlabki kod faylini qayta ishlaydigan dastur).

Eng oddiy dasturni ko'rib chiqamiz:

Birinchi satrda ma’lumotlarni kiritish / chiqishni boshqarish

uchun zarur ma'lumotni o`z ichiga oluvchi <iostream> , sarlavha faylini

kiritish uchun #include direktivasidan foydalaniladi.

Keyingi using ko`rsatmasi yordamida C ++ tilining standart

kutubxonasi vositalarini belgilaydigan std nomlar fazosi islatiladi.

(Nomlar fazosi - bu identifikatorlarni mantiqiy guruhlash uchun

yaratilgan to'plamdir).

Har qanday C ++ dasturi main () funktsiya bilan boshlanadi.

Ushbu funksiya to'rt elementni o'z ichiga oladi:

• qaytish turi (bizning holatlarimizda int );

• funksiya nomi (main);

• Qavslar ichidagi parametrlar ro'yxati (bu holda ro'yxat bo'sh);

• figurali qavslar bilan chegaralangan, ko'rsatmalar blokini ifodalovchi

funksiya tanasi. Ko'rsatma - bu harakatni belgilaydigan va protsessor

ko'rsatma bo'lmagan dasturning qismi. Bizning dasturimizda funksiya tanasi ikkita ko'rsatmalarni o'z ichiga oladi: cout << "Hello, World!"; return 0;

Birinchidan, ekranga Hello, World satri

chiqariladi, so`ng dastur muvaffaqiyatli

bajarilganligini anglatuvchi 0 raqami

chiqariladi.

C ++ tilidagi har bir buyruq nuqta-vergul bilan

tugaydi. Quyidagi istisnolar mavjud:

# Belgi bilan boshlanadigan protsessor

protseduralari (masalan, , #include);

figurali qavs bilan chegaralangan

murakkab operatorlar va funksiyani aniqlash

bloklari - {}.

Ifodalar ba'zi qiymatlarni hisoblash

uchun ishlatiladigan dasturlarning asosiy

tarkibiy elementlaridir. Ifodalar

operandalar, amal belgilari va qavslardan

iborat. Operandlar hisoblash uchun

ma'lumotlarni beradi. Operatsiyalar,

ustuvorliklarga muvofiq, kerakli

harakatlarni aniqlaydi.

Ifodalarning tarkibiy qismlarini ko'rib

chiqing.

O'zgaruvchilar

O'zgaruvchi -ma'lum bir turdagi ma'lumotlar saqlanadigan

xotiraning nomlangan maydoni.

O'zgaruvchiga berilgan ma'lumot qiymat deb ataladi. Dastur

davomida o'zgaruvchining qiymati o'zgarishi mumkin. Ishlatishdan oldin

har qanday o'zgaruvchini e'lon qilish kerak, ya'ni, nomi, turi va

(ixtiyoriy) boshlang'ich qiymati e`lon qilinadi. O'zgaruvchini e`lon

qilishning umumiy shakli quyidagicha:

• tur o'zgaruvchilar ro`yxati

Bu yerda tur - bu ma'lumotlar turi;

o'zgaruvchilar ro`yxati - ko'rsatilgan turdagi o'zgaruvchan nomlar

ro'yxati.

O'zgaruvchilarni e’lon qilishga misollar:

• int i, k, x;

• double d, dBalans;

E’lon qilish jarayonida o'zgaruvchini inisializatsiya qilish mumkin:

• teng belgi bilan: int a = 10, b = 20;