K i r B u l y o vBILA SUKNIA POPELIUKY

Perekladeno za vydanniam: Bulyov K. Poslok: Exmo; Moskva;

HUSAR I POPELIUKA

Husar Pavly u syniomu kartonnomu kiveri z korotkym pliumaem iz midnohodrotu, bilomu mentyku ta vyblyskujuych teatranych epoletach, jakych husaram nosytyne hodylo, vyhliadav bezhluzdo, z sumom usvidomliuvav ce, ale ne mih nioho porobyty.uyj monayr

Vin iov sporonilym centranym tunelem.Na eradi orkeranty pid provodom umnoho metulyvoho tovuna z ornymy

myaymy oyciamy vanovliuvaly roja. Bilia dverej do zalu jurbylysia ti, komu ne dia-losia miscia. Pavly pohlianuv poverch jich holiv.

Na sceni pid bilym ytom z napysom Selenoportu rokiv, obvytym vinkom izsyntetynych jalynovych hilok, ojav, ne znajuy kudy podity ruky, znamenytyj profesoriz Sorbonny. Vin zaplutavsia v uroyij promovi, i yslenni tvorinnia karnavanoji fan-taziji, o zapovnyly zal, lye nasylu zberihaly vidnosnu tyu. Hlyboko vkorinene pouttiaobovjazku zmuuvalo profesora detano informuvaty prysutnich pro dosiahnennia v se-lenologiji ta suminych naukach i suttievyj vklad misianych baz v osvojennia ko-sminoho prooru.

Pavly ohlianuv zal. Najbie tam vyjavylosia muketeriv. olovik o. Vony pohlia-daly odyn na odnoho nedobrozylyvo, jak inky, o vypadkovo zurilysia na vulyci, v od-nakovych sukniach, bo do oannioji myti koen z nych vvaav, o taka svitla idejapryjla v holovu lye jomu. Mi muketeramy pohojduvalysia vysoki kovpaky alchimikiv,zavaajuy dyvytysia na scenu, neai almy turekych sultaniv i kvadratni skerly mar-sin. opravda, povnoji vpevnenoi v tomu, o ce karnavani marsiny, a ne spivrobit-nyky misianych laboratorij z Korony abo P-, ne bulo.

Pavly protysnuvsia kri natovp arlekiniv i hnomiv, jakym ne vyaylo miscia v zali.Z biloji eli tunelia zvysaly namya lichtarykiv i girliandy paperovych kvitiv. Orker naeradi ve probuvav inrumenty. Bezladni zvuky kotylysia po poroniomu korydoru. Utakt drobu udarnyka zatremtily kvity nad holovoju. Dvi cyhanky projly mymo, kutajuyu ali.

Ty ne vrachuvala anihiliacijnyj ynnyk, skazala roho cyhanka v ornij ali zervonymy kvitamy.

I ty mene cym dokoriaje? oburylasia cyhanka v ervonij ali iz zelenymy ohir-kamy.

Tovun, jakyj keruvav uanovkoju rojalia, nazdohnav Pavlya i skazav jomu:Halahane, ty nese povnu vidpovidanis. Za o? zapytav Pavly. Spiro! poklykav z erady saxofoni. omu ne vkliueno mikrofon? Helij ne

moe spivaty bez mikrofona.Pavlyu zachotilosia palyty. Vin dijov do schodiv na nynij jarus, spuyvsia na

odyn mar. Na majdanyku ojala kanapka, i nad neju, v nii, bula vytiaka dlia kurciv.Na dyvani sydila Popeliuka v krytalevych erevykach i hirko plakala. Popeliuku obra-zyly: ne vzialy na bal.

Koly liudyna plae, ce e ne oznaaje, o jiji treba nehajno vtiaty. Pla spravaintymna.

Zdraujte, skazav Pavly, ja z palacu. Prync zbyvsia z nih, rozukujuy vas.Na majdanyku bulo napivtemno, lampa poriad z kanapkoju, schoa na arovynnyj

vulynyj lichtar, ne horila. Divyna zavmerla, zamovkla, nemov chotila doterpity, pokyPavly pide.

Jako vas obrazyly zli sery j maucha, Pavlya neslo, vin ne mih zupynytysia, to dosy odnoho vaoho slova, navi kyvka, i my tut e vidpravymo jich na Zemliu. Namisiaci nemaje miscia kryvdnykam i naklepnykam.

Mene nichto ne kryvdyv, vidpovila divyna, ne obertajuy. Todi povertajtesia v palac, zaproponuvav Pavly, i pryznajtesia v usiomu

pryncovi. U omu? U tomu, o vy ve zarueni z bidnym, ale esnym pauchom i ne potribni vam

dimantovi palaty j ovkovi akovy. U vas pohanyj narij? zapytala divyna.Vona mohla zapytaty o zavhodno, zaadaty, ob husar piov, vidav. Vona spy-

tala znenaka. Ja veselyj i zadovolenyj yttiam. Todi omu vy zi mnoju zahovoryly? Meni prykro. Vy sydyte tut zovsim odna, koly z zalu donosiasia uroyi promovy,

a orker nalatovuje truby. Tut mona palyty? Pali, vidpovila divyna. Holos jiji buv naiky rivnym i spokijnym, niby j ne

plakala.Pavly siv na kanapku, diav zapanyku. Jomu chotilosia pohlianuty na oblyia

divyny. U neji buv dyvnyj holos, hluchyj, bidnyj intonacijamy, i v toj e as useredyninioho o dzvenilo, niby vin mih avaty inym, i divyna rymuvala joho navmysno,ob zvuav pryhlueno. Pavly klacnuv zapanykoju tak, ob vohnyk spalachnuv minym i divynoju. Na sekundu vysvitylysia pro, oka, oko, moka vucha z-pid biloho pa-ryka.

Divyna protiahnula ruku j uvimknula lampu, schou na vulynyj lichtar. Jako vam tak cikavo podyvytysia na mene, skazala vona, navio chytru-

vaty? Do toho vohnyk u zapanyky slabekyj.Vona povernula lyce do Pavlya i dyvylasia na nioho ne posmichajuy, jak dytyna,

o pozuje fotografovi, oikujuy, o z objektyvu zaraz vylety ptaka. U divyny bula vy-lyciuvate yroke oblyia z velykymy, trochy rozkosymy oyma, jakym slid bulo vyjavyty-sia ornymy, a vony buly svitlo-sirymy. Due povni, maje nehrytianki huby pidvodyly-sia v kutokach, hotovi posmichnutysia. Bilyj paryk z didemoju trochy zsunuvsia, i z-pidnioho vybylosia priame orne pasmo.

Teper zdraujte e raz, vymovyv Pavly. Ja due radyj z vamy poznajomy-tysia. Pavly.

Maryna Kim. Jako ja spravdi mou vam ymo dopomohty. Pali, nahadala Maryna. Vy zabuly diaty sygaretu. Zabuv. Vy z jakoho korablia? omu vy vyriyly, o ja netutenij? Vy z Dalekoho otu.Pavly promovav. Vin ekav. Ja poula, jak ukaju pidkovy na vaych kablukach. U konoho planetoliotyka. magnitni pidkovy. O i briuky vid povsiakdennoho mundyra vy ne zminyly na

husarki losyny. I e pere. Danyna kursantkoji molodoi. Taki smarahdy hranujekuchar na Zemli-. Ne pamjataju, jak joho zvu.

Hans.

Ot bayte.Nareti Maryna posmichnulasia. Odnymy hubamy. Vreti-ret, nioho v ciomu nemaje dyvovynoho, skazav Pavly. Tut koen

desiatyj z Dalekoho otu. Tiky ti, chto zatrymavsia zarady karnavalu. Jich nemalo. I vy do nych ne naleyte. omu , erloku Cholmse? Ja viduvaju. Koly u tebe pohanyj narij, poynaje viduvaty ui bidy. Ce ne bida, popravyv Pavly, ce dribna nepryjemnis. Ja letiv na Koronu, i

meni skazaly na Zemli, o mij korabe artuje z Misiacia pislia karnavalu, jak i vsi. A vinvidletiv. Teper nevidomo, jak dobyratysia.

Vy maly letity na Aryoteli? Vy j pro ce znajete? Jedynyj korabe, jakyj piov u de karnavalu, pojasnyla Maryna. Ja te do

nioho kvapylasia. I te zapiznylasia. Tam vas chto ekav? Ot ue ne dumav Pavly, o tak zasmutysia kartyn-

koju, o pidkazala ujava: Maryna biy do trapa, bilia jakoho rozkryvaje jij obijmy mo-hutnij kapitan y turman?

Vin mih by zalyytysia, skazala Maryna. Nichto b joho ne osudyv. Vin ne cho-tiv mene bayty. Vin pidniav korabe tono po graku. Napevno, komanda bula nevdovo-lena. Ote ja vynna v tomu, o vy ne potrapyly na Koronu.

Bojusia, o vy perebiujete. Pavly namahavsia poboroty v sobi ataviyni,nehidni cyvilizovanoji liudyny pouttia.

Ja ne zdajusia vam fatanoju inkoju? Ni v jakomu razi. I vse-taky ja zloynnycia.Pavly pohasyv sygaretu j poavyv najbezhluzdie z molyvych pyta: Vy joho liubyte? Spodivajusia, o j vin mene te liuby, vidhuknulasia Maryna, choa zaraz

ja poala sumnivatysia. Buvaje, vymovyv Pavly poronim holosom. omu vy zasmutylysia? zapytala Maryna. Vy pobayly mene vpere v ytti

desia chvylyn tomu i ve hotovi vlatuvaty meni scenu revnoiv. Bezhluzdo, pravda? Bezhluzdo. Vy smina liudyna. Zaraz ja znimu paryk, i mana propade.Ale Popeliuka ne vyhla zniaty paryk. Ty o tut roby? teatrano zavolav rymkyj patrycij u bilij traginij masci.

Ce proo dyvo, o ja piov po schodach. Poznajomtesia, Pavly pidniavsia, mij aryj druh Salias. Vin mene pryhriv

tut i navi zabezpeyv karnavanym koiumom. Ne ja, a moji dobri medsery, popravyv Salias, proiahajuy ruku. Ja pra-

ciuju eskulapom. Maryna, skazala divyna. Meni vae oblyia znajome.Maryna povino pidniala ruku j iahnula z holovy bilyj kueriavyj paryk. Priame ko-

rotke orne volossia vidrazu peretvorylo jiji oblyia, ale vneslo v nioho harmoniju. Ma-ryna trusnula holovoju.

My z vamy baylysia, doktore Saliase, nahadala vona. I vy vse znajete.

Paryk vam ide, promovyv dobryj, mjakotilyj Salias. Choete skazaty, o mene v niomu vae vpiznaty? y taktovno meni vtruatysia v ui spravy? udesno! zasmijalasia Maryna. Ja vas zaspokoju. Moja pryhoda dobihaje

kincia. Do rei, my ve davno rozmovliajemo z vaym druhom, ale ja pro nioho majenioho ne znaju. Krim toho, o vin smina liudyna.

Sminyj? Ja vyde skazav by, o vin pohano vychovanyj, javno zradiv zminitemy Salias.

Tak, dobre vychovanyj husar ne vydavatyme sebe za prekrasnoho prynca. Vin navi ne husar. Vin proo doktor Slava Pavly iz Dalekoho otu, sudnovyj li-

kar, genij bilogiji, o ne vidbuvsia, banana osoba. Ja mala raciju, kyvnula Maryna. Ja z vamy ne spereavsia, vymovyv Pavly, vidverto mylujuy Marynoju.Salias kalianuv. Vam treba jty, skazala Maryna. A vy? Meni pora. Bje dvanadciata. Ja pytaju serjozno, napoliahav Pavly. Choa ja rozumiju Vy zovsim nioho ne rozumijete, vidrizala Maryna. Ja poarajusia pryjty do

erady, de orker, tiky spoatku vimu v kimnati masku.Maryna pidibrala podil dovhoji biloji sukni j pobihla vnyz po schodach. V inij ruci,

jak yve puchnae zviriatko, sipavsia bilyj paryk. Ja ekatymu! kryknuv jij uslid Pavly. Ja vas znajdu navi v inomu vyhliadi,

navi bilia plyty v bidnij chatynci.Vona nioho ne vidpovila.Salias potiahnuv Pavlya za rukav. Posluchaj-no, skazav Pavly, koly vony pily vhoru, ty spravdi z neju znajo-

myj? Ni, ne znajomyj. Krae zabu pro neji. e oho ne vyaalo! Vona zaminia? Ni. Ty tak upevneno hovory pro neznajomu liudynu? Ja aryj, mudryj voron. Ale omu ja maju pro neji zabuty? Tak krae. Zrozumij, ty zuriaje liudynu, tobi choesia pobayty jiji znovu,

ale obavyny skladajusia takym ynom, o bie ty jiji nikoly ne pobay. Ty mene nedoociniuje. Molyvo.Vony vyjly v korydor. U nioho vlyvavsia natovp iz zalu. Orker zuriav karnaval

nerivnym rytmom modnoji piseky. Vona pryjde do erady! kyvnuv Pavly. Molyvo, vidpoviv Salias.Liudkyj potik roztikavsia po yrokomu tuneliu. Proektory z riznokolirnymy e-

klamy vodyly promeniamy nad natovpom, i tomu voriuvalasia iliuzija litnioho veora jvidkrytoho prooru. Vako bulo poviryty, o podiji vidbuvajusia na misiaci, v trydciatymetrach pid jiji mertvoju poverchneju.

Chvylyn erez desia, vyslyznuvy vid ebeuych medseer, Pavly projov do es-trady. Nad joho holovoju kruhlylysia niky rojalia, i vin bayv, jak erevyk pinia mirnonatyskaje na pedali, nemov keruje arovynnym avtomobilem.

Maryny Kim nide ne bulo. Ne moe buty, ob vona obiciala pryjty tiky dlia toho,ob spekatysia Pavlya.

ornyj erne v nyko nasunutomu kapiuoni, pidijov do Pavlya. Ty ne vpiznav mene, Slavo? Bauer! vyhuknuv Pavly. Zvyajno! Hlib Bauer. Ty o tut roby, ara pe-

renyce? I y davno ty piov zi svitu? Ne lychoslov, synu mij, vidpoviv Hlib. Cho boha i nemaje, ja zalyajusia joho

predavnykom na Misiaci. Vy tanciujete, enciu? zapytala vymohlyvo inka v luskatomu koiumi rusalky.

Vy ne uly, o oholoeno bilyj tane? Iz zadovolenniam pryjmaju vae zaproennia, schylyv holovu Bauer. Poa-

rajtesia bez potreby ne vvodyty mene v hrich. Podyvymosia, poobiciala rusalka. Slavo, skazav Bauer, jakoho tiahnuly ve vid erady, ne jdy! Ja poekaju, vidpoviv Pavly.Muketery kotyly diku z sydrom i zaprouvaly ochoych projty do olykiv. Holova

tanciujuoho Bauera vysoila nad natovpom. Alchimik u chalati z naklejenymy na niohofohovymy zirkamy pidskoyv na eradu j zaspivav. Chto zapalyv poru bengakyj vo-ho. Maryny vse ne bulo.

Pavly vyriyv ekaty do kincia. Inodi vin buvav due vpertyj. Vona pryletila siudy,ob pobayty kapitana Aryotelia. A toj ne zachotiv jiji bayty i navi ne dozvolyvkomandi zatrymatysia na karnaval. oroka liudyna. y due skryvdena. Treba zapy-taty Bauera, jakyj usich znaje, jak zvu kapitana. Saliasu o vidomo, ale vin unykaje roz-movy. Nu, nioho, zmusymo joho pryznatysia, koly zalyymosia udvoch u kimnati.

Pavly vyriyv povernutysia do schodiv. Jako Maryna pryjde, vin jiji zurine tam.Ale, projovy kika krokiv, Pavly ozyrnuvsia j pobayv, o Bauer povernuvsia do es-trady i kruty holovoju, mabu, rozukujuy Pavlya. Do Bauera probyvsia malekyjtovun iz ornymy myaymy oyciamy, pidniavy navpyky, poav napolehlyvo j ser-jozno o vymovliaty jomu. Bauer nareti pobayv Pavlya j pidniav ruku, zaklykajuyjoho do sebe. Pavly e raz okynuv pohliadom tanciujuych. Popeliuky ne bulo.

Vin likar? zapytav tovun Spiro, koly Pavly pidijov do nych. A ja dumav,o vin Halahan. Navi zavdannia jomu dav. Nu harazd, ja pobih dali. Vy jomu sami povi-domyte. Meni treba terminovo rozukaty Sydorova.

Chodimo, Slavo, zaproponuvav Bauer, ja tobi po dorozi rozpovim.Nad holovoju hrymiv orker, i niky rojalia trochy zdryhalysia. Navkruhy tanciu-

valy. Ta vse Pavly ulovyv u zahanych veseloach jaku uu notku. Sered masok zjavy-losia kika olovik, odiahnenych budenno, dilovytych i pospiajuych. Vony rozukuvalyv ciomu skopyi liudej tych, chto buv jim potribnyj, epotily jim o, pary rozdilialysia,i ti, z kym vony hovoryly, vydko pokydaly kolo.

U achti vybuch, promovyv Bauer tycho. Kau, nioho ranoho, ale jeobpeeni. Oholoennia ne bude. Sviato nechaj tryvaje.

Ce daleko? Ty ne bayv achtu? Ja tut peryj de.Bilia lifta zibralosia olovik pja-is. Pavly vidrazu zrozumiv, o vony pro use

znaju. Usi znialy masky, i z maskamy znyk bezturbotnyj duch sviata. Muketery, alchi-mik, neandertale u syntetynij kuri, prekrasna frejlina zabuly pro te, o vony na kar-navali, zabuly, jak odiahneni. Vony buly likariamy, vakuumnykamy, mechanikamy, ria-

tuvanykamy. A karnaval zalyyvsia v mynulomu. I muzyka, jaka chvyliamy dokouvala-sia do lifta, i rozmirenyj um zalu buly ne bi, ni tlom u tverezij dijsnoi

* * *

Ve pid ranok Pavly ojav bilia nosylok, vynesenych z medvidsiku achty, i ekav,poky misiacebus rozvernesia tak, ob zrunie bulo zaney v nioho poterpilych. Kriprozoru inu kupolu svityla smuhaa Zemlia, i Pavly rozhlediv cyklon, o zbyrajesianad Tychym okeanom. Vodij vyskoyv z kabiny j vidsunuv zadniu inku misiacebusa. Zani vin osunuvsia.

Nu i nika bula, skazav vin. Trioch vidpravliajemo? Trioch.Nosylky buly nakryti nadutymy ochlamy z playku. erhovi nynioho jarusu

achty, o otrymaly vaki opiky, spaly. Jich siohodni evakujuju na Zemliu.Salias, oky jakoho buly pokryti rudoju etynoju, o vyrosla za ni, dopomih Pav-

lyu j vodijevi navantayty nosylky v misiacebus. Vin zalyavsia v achti, a Pavly su-provoduvav poterpilych v Selenoport.

Tiky za hodynu Pavly oatono zvinyvsia ta zmih povernutysia u velykyj tune mi-a. Proektory buly vymkneni, i tomu povitriani kuli, hirliandy kvitiv i zhaslych lichta-rykiv, o zvysaly zi eli, zdavalysia uymy, nezrozumilo, jak potrapyly tudy. Pidlohabula vsijana konfetti j obryvkamy serpantynu. Podekudy valialysia zahubleni paperovikokonyky, napivmasky ta zimjatyj muketerkyj kapeliuch. Samotnij robot-pryby-ranyk v rozhublenoi vodyv roztrubom u kutku. Jomu e ne dovodylosia bayty takohorozhardijau.

Pavly pidijov do erady. Kika hodyn tomu vin ojav tut i ekav Marynu Kim.Navkruhy bula bezli liudej, a Bauer u ornij sutani tanciuvav iz zelenoju rusalkoju

Do niky rojalia lypkoju rikoju bula prykriplena zapyska. Na nij velykymy kva-dratnymy literamy bulo napysano: HUSAROVI PAVLYU.

Pavly potiahnuv zapysku za kutook. Serce raptom ysnulosia, o vin mih siudy jne pryjty. Na lyku navkis bihly kvaplyvi riadky:

Probate, o ne zmohla pidijty vasno. Mene znajly. V usiomu ja vynnasama. Proajte, ne ukajte mene. Jako ne zabudu, poarajusia vidukatyvas erez dva roky.

Maryna.

Pavly pereytav zapysku. Vona bula nemov z jakoho inoho, nezrozumiloho yttia.Popeliuka plae na schodach. Popeliuka zalyaje zapysku, v jakij povidomliaje, o jijinazdohnaly, i prosy jiji ne ukaty. Ce vpysuvalosia skori u jakyj arovynnyj, obtiaenyjtajemnyciamy gotynyj roman. Za vidmovoju vid zurii malo chovatysia bezmovne bla-hannia pro dopomohu, bo vykradai prekrasnoji neznajomky eyly za konym jiji kro-kom, tomu, pobojujuy za doliu svoho obrancia, neasna divyna pid dyktuvannia od-nookoho nehidnyka pysala, oblyvajuy slimy, na klaptyku paperu. A v cej as obrane

Pavly usmichnuvsia. Romantyni tajemnyci rou na blahodatnomu grunti karna-valu. Nisenitnycia, nisenitnycia

Povernuvy do Saliasa v kimnatu, Pavly pryjniav du i prylih na dyvan.Joho rozbudylo dzelenannia videofonu. Schopyvy, Pavly pohlianuv na hodyn-

nyk. Voma dvadcia, Salias tak i ne povertavsia. Pavly uvimknuv videofon. Z ekranu po-

smichavsia Bauer. U vidprasovanomu mundyri turmana Dalekoho otu, sviyj, pohole-nyj, dilovytyj.

Ty vyh pospaty, Slavo? Ja tebe ne rozbudyv?Hodyny try spav. Sluchaj, Pavlyu, ja hovoryv iz kapitanom. My jdemo z vantaem do Epioly. Po

sudnovij roli my majemo misce likaria. Moe poletity z namy. Nu jak?Koly artujete?Kater ide na artovyj punkt o desiatij. Vyhne?Tak. Nu j udovo. Do rei, ja ve povidomyv dyspetera, o ty lety z namy sudnovym

likarem.Ote, naa rozmova bula poronioju formaniiu?Ave.Diakuju, Hlibe.Pavly vymknuv videofon i siv pysaty zapysku Saliasu.

PROJEKT-

erez pivroku, povertajuy na Zemliu, Pavly zariah na planetojidi Askor. Tudymala pryjty Praha z uatkuvanniam dlia expedycij, praciujuych u syemi. VidAskora Praha robyla velykyj rybok do Zemli.

Pavly sydiv na planetojidi tretij de. Vin usich ue tam znav, i joho vsi znaly. Vinchodyv u hoi, pyv aj, proviv besidu pro uspichy reanimaciji ta seans odnoasnoji hry vachy, v jakomu polovynu partij, na sorom Dalekoho otu, prohrav. A Prahy vse nebulo.

Pavly pomityv za soboju dyvnu osoblyvis. Jako vin pryjidav kudy, de mavprovey misia, to peri dvadcia visim dniv prolitaly nepomitno, dva oannich roztia-huvalysia v tulyvu vinis. Jako vin potrapliav kudy-nebu na rik, to yv normano ody-nadcia z polovynoju misiaciv. Tak i z cijeju podoroiu. Maje pivroku vin ne dumav prodim nikoly bulo. A ot oannij tyde vyjavyvsia sucinymy torturamy. Oam nabrydlodyvytysia na novi udesa, vucham sluchaty pisni dalekych svitiv Dodomu, dodomu,dodomu!

Pavly korotav as u bufeti, ytajuy bezsmertnu praciu Makjavelli Iorija Floren-ciji ce bula najtova knyha v biblioteci. Geolog Ninoka za ijkoju linyvo myla kely-chy. U bufeti erhuvaly po erzi.

Planetojid hojdnulo. Blymnuly lampy pid eleju.Chto pryletiv? z bojazkoju nadijeju zapytav Pavly.Miscevyj, vidpovila Ninoka. Vantaivka etvertoho klasu. vartuvatysia ne vmiju, kynuv mechanik Achmet, o uvav za druhym oly-

kom sosysky.Pavly zitchnuv. Oi Ninoky horily spivuttiam.Slavo, vymovyla vona, vy zahadkovyj mandrivnyk, jakoho zorianyj viter nese

vid planety do planety. Ja de ytala pro take. Vy poloneni zloji doli. udovo skazano. Ja polonenyj, ja bluka i radnyk. Todi ne pereyvajte. Dolia sama za vas use vyriy.Dolia pokazalasia v dveriach bufetu, pryjniavy obraz nyzekoho kremeznoho olo-

vika z pronyzlyvymy ornymy oyciamy. olovika zvaly Spiro, i Pavly joho pamjatav.

Tak, skazav Spiro holosom heroja, o tiky-no povernuvsia iz susidnioji Galak-tyky, ym tut pryhoaju? ym zurine va salun samotnioho myslyvcia?

Ninoka poavyla na ijku kelych z lymonadom, i Spiro perevaliujuy pidijov doijky.

oho micnioho ne trymajete? zapytav vin. Ja viddaju perevahu azotnijkysloti.

Usia vyjla, povidomyla Ninoka. Tiky-no prylitaly kosmini piraty z ornoji Zirky, vtrutyvsia v rozmovu Pavly.

Vykraly try boky romu j pidirvaly perehinnyj aparat. Perechodymo na suchyj pajok. o? ryvoyvsia Spiro. Piraty?Vin zavmer iz kelychom lymonadu v ruci, ale tut e vpiznav Pavlya. Sluchaj! zajavyv vin. Ja tebe znaju.U cej moment zaarudilo v dynamici, i holos dyspetera vymovyv: Pavlyu, pidnimysia do mene. Doktore Pavlyu, ty mene uje?Slova Spiro nazdohanialy Pavlya, tovchaly v spynu: Ja tebe tut ekatymu! Nikudy ni kroku. Ty meni do zarizu potriben. Navi ne ujav-

liaje jak.Zavdy sumnyj malekyj tamil, o druhyj rik sydiv tut dyspeterom, povidomyv

Pavlyu, o Praha zatrymujesia. Jak minimum e na pja dniv.Pavly zrobyv vyhliad, o pereyve ciu novynu, ale zliakavsia, o ne pereyve. Co-

kajuy pidkovamy, vin spuyvsia v bufet.Spiro ojav posered kimnaty z poronim kelychom. Joho orni oky metaly bly-

skavky, nemov namahalysia propalyty playk bufetnoji ijky. Na o ce schoe? dopytuvav vin Ninoku. Ja jim usim povidryvaju holovy.

Zirvaty velyku spravu, pidvey tovaryiv! Ni, ce nebaeno! Takoho e ne bulo v iorijiotu. Vony proo zabuly, rozumije, zabuly dva kontejnery na Zemli-. Vrachuj, neodyn, a dva! U dokumentach vony je, a v triumi jich nema. Bayly take?

Valyvyj vanta? zapytav Pavly. Valyvyj? Holos Spiro zatremtiv.Pavly zliakavsia, o vin zaraz rozrydajesia. Ale Spiro ne rozrydavsia. Vin dyvyvsia

na Pavlya. Pavly viduv sebe myeju, jaka popalasia na oi holodnomu kotovi. Halahan! skazav Spiro. Ty nas vriatuje. Ja ne Halahan, a Pavly! Pravyno, Pavly! My z toboju vybuch na misianij achti likvidovuvaly. Sotni

zahyblych, buuje vulkanine polumja. Ja tebe vynis iz vohniu, pravda? Maje. Tak ot, ty meni zobovjazanyj. Na Sentyperi v druhomu pakhauzi lea zapasni

kontejnery. Ja ne znav, o vony znadobliasia, ale nikomu ne viddav. Ja pereduvav, ymuse skinysia. Ty lety na Sentyperu, vytraaje de, ob vybyty jich u Helenky.Spoatku vona tobi skae.

Ne bente liudynu, zupynyla joho Ninoka. Neve komu ne jasno, o ce netvoji kontejnery?

Moji! ui, pidtverdyv mechanik Achmet. Vony bie ni moji! oburyvsia Spiro. Bez nych use zahyne, bez nych zupy-

nysia robota vsijeji laboratoriji. Zamre naukove yttia na cilij planeti. O i lety sam za svojimy kontejneramy, skazala Ninoka. A chto vidveze vanta na Projekt? Ty? Ty znaje, o tut usi zajniati.

Ot same pro ce ja j kau.Spiro pidijov do olyka, za jakyj siv Pavly, i kynuv pered nym velykyj tuhyj

pakunok. Ce tobi.Pakunok rozkryvsia, i z nioho vypalo kika lyiv i paketiv. Konverty, mikromy,

videokasety povino rozpovzalysia po polirovanij poverchni j namahalysia splyhnuty napidlohu. Pavly z bufetnykom kynulysia zbyraty jich i zapychaty nazad v pakunok.

Zavdy vin tak z potoju povodysia, skazala Ninoka. Stiky umu, a potimkyne use i vtee.

Pavly ukladav lyy. Spiro buv kumednyj. e tyde na planetojidi ne vytrymaty.Moe, ryzyknuty j zlitaty na Sentyperu?

O ie odyn upav. Ninoka peredala Pavlyu vukyj konvert z videolyom. Nakonverti bulo napysano: Projekt-. Centrana laboratorija. Maryni Kim.

Pavly try razy povino pereytav adresu, potim akuratno poklav konvert u pakunok. Ote, tak, vyriyv Spiro, ja zaraz schodu na Sentyperu. Bez kontejneriv meni

krae ne povertatysia. Ty ne znaje Dimova! I krae tobi nikoly joho ne znaty. asu vmene dvadcia chvylyn. Zaraz ja dam tobi spysok vantaiv, pokau, de pryvartovanamoja chuna, potim ty otrymaje ovoi v sadivnyka, use navantay i vidveze na Projekt.Ne turbujsia, vantaivka na avtomatyci, mymo ne proveze. Jasno? Tiky ne vpyrajsia, bovse ve vyrieno, i ty ne maje prava pidvey aroho druha.

Spiro pohrouvav, blahav, perekonuvav, machav rukamy, bihav po bufetu, obruu-vav na Pavlya lavyny fraz i znakiv oklyku.

Ta posluchajte, nareti! harknuv Pavly na vsiu mi svoho neabyjakoho holosu. Ja zhoden letity na Projekt! Ja j bez vaych umovlia vyriyv letity na Projekt! Vreti-ret, ja, moe, davno mrijav poletity na Projekt!

Spiro zavmer. Joho orni oky zvoloylysia. Vin poperchnuvsia, ale tut e vporavsiazi svojimy pouttiamy i vydko promovyv:

Todi chodimo. vydko. U nas kona chvylyna na rachunku. Pravyno zrobyte, o poletyte, skazala Ninoka. Ja sama b poletila, tiky

nkoly. Tam, kau, takyj okean

* * *

Vantaivka vyjla do planety Projekt- z neosvitlenoho boku, i mynulo kikachvylyn, per ni sonce, nazuri jakomu mala vantaivka, osvitylo neskinennyj rivnyjokean. Pavly pohasyv perevantaennia i perejov na abinu orbitu. Potim, klacnuvytumblerom, vyjov na zvjazok zi Stancijeju.

Vin znav, o Stancija vede vantaivku, i ekav, koly prolunaje znajome eleinnia,o oznaaje, o smuha vina dlia pilota.

orni krapky vynykly na poverchni okeanu. Iz sitky pryjmaa donissia suchyj um. Stancija, poklykav Pavly. Stancija, jdu na posadku. o u tebe z holosom, Spiro? zapytaly znyzu. Ce ne Spiro, vidpoviv Pavly. Spiro piov na Sentyperu. Jasno, skazala Stancija. Perechodu na rune keruvannia, poperedyv Pavly. Mayna perevantaena.

Aby ne proletity mymo.Sprava nad putom na ekrani povino obertavsia hlobus planety, i orna krapka nad

hlobusom vantaivka poupovo zblyalasia z zelenym vohnykom Stanciji. I ne mrij, vidpovila Stancija.

Ne turbujtesia, skazav Pavly. Ja z Dalekoho otu. Na cych vantaivkach na-litav bie, ni Spiro.

Grupa oroviv, rozsijanych po plaskij hladi okeanu, projla vnyzu. Na horyzonti vserpanku leala Stancija. Vantaivka zanadto povino vtraala vysotu, i Pavly na my vy-mknuv avtomatyku, dav hamuvannia. Joho vtysnulo v krislo.

Pavly znovu klacnuv rubynykom na puti zvjazku. o odiahaty? pocikavyvsia vin. Jaka u vas pohoda?Vin uvimknuv videofon. Na ekrani vynyklo yroke plaske oblyia poholenoho na-

holo olovika. Oi joho buly vuki, do toho prymrueni, tonki brovy ojaly halokoju, ivzahali vin javliav soboju obraz yngischana, o tiky-no diznavsia pro porazku johouliublenych tysia bilia in Samarkandu.

Chto takych prysylaje? zapytav yngischan, oevydno, majuy na uvazi Pav-lya.

Ja zaoadyv pivtonny panoho, skromno vidpoviv Pavly. Ja pryviv korabena hodynu ranie terminu. Vvaaju, o ne zasluyv vaych dokoriv. Tak o vy odiaha-jete, koly vychodyte na svie povitria?

Tam Spiro use svoje zalyyv, skazav yngischan. Sumnivajusia, o vlizu v joho koium. Dobre, erez try chvylyny ja budu u vas.Pavly videbnuvsia, vav z krisla, diav iz binoji nii pakunok iz potoju, obtru-

syv pyl z koiuma. Ruchatysia bulo lehko, tiainnia na planeti ne perevyuvalo ,. Liuku kabinu keruvannia vidjichav ubik, uvijov yngischan v uteplenomu kombinezoni, zkysnevoju maskoju, o zakryvala piv-oblyia. Uslid za nym u kabinu vtysnuvsia vysokyjsuchorliavyj olovik z bliaklymy oyma pid huymy ornymy brovamy.

Zdraujte, vitav jich Pavly. Ja vypadkovo opynyvsia na planetojidi, kolySpiro buv vymuenyj vidpravytysia na Sentyperu. I vin poprosyv jomu dopomohty. Jadoktor Pavly.

Moje prizvye Dimov, vidrekomenduvavsia chudyj olovik. Dymytr Dimov.Ja keruju tutenim viddilenniam naoho inytutu. My, koly dozvolyte, kolegy?

Vin vkazav tonkym dovhym pacem pinia na zmiju j au na hrudiach Pavlya,jakraz nad plankamy z nazvamy korabliv, na jakych Pavlyu dovodylosia sluyty.

Vanydor, predavyv Dimov yngischana. I vidrazu prodovyv: Vy odia-hajtesia, odiahajtesia. My vam due vdiani. U nas zavdy vynykaju dejaki trudnoi ziSpiro. Vin dyvovyna liudyna, dobra, vidmiena udovymy dilovymy jakoiamy. Joho zvelyeznym trudom vidpuyly do nas z Misiacia

yngischan, tobto Vanydor, hmyknuv, vyraajuy takym ynom nezhodu zislovamy svoho naanyka.

Dimov dopomih Pavlyu zakripyty kysnevu masku. Spodivajusia, vy u nas zatrymajetesia na kika dniv? Diakuju, vidpoviv Pavly.Vin uvimknuv obihriv u kombinezoni ta popravyv teplyj olom. Kyse poupav nor-

mano. Koium Dimova buv vukuvatyj, ale zahalom u niomu bulo zruno. Pavlyu cho-tilosia zapytaty pro Marynu Kim, ale vin rymavsia. Teper Popeliuka nikudy vid niohone dinesia.

Vony vyjly na hladku, niby vidlifovanu poverchniu orova. U a metrach zadolynkoju pidnimalysia inoju obryvyi skeli. Po inyj bik poynavsia okean, chvyli pry-boju rozbyvalysia ob ornyj bereh, zdijmajuy ovpy biloho pylu. Pavly popravyv olo-mofon, ob posylyty um pryboju, ale donosyvsia vin hlucho, neadekvatno syli chvy zvuky hasly v rozridenomu povitri. Sira napivprozora chmarka zakryla na chvylynu

sonce, i tini, rizki ta hlyboki, aly mjake.Vanydor piov upered, zakynuvy na plee pakunok iz potoju. Dimov vidav. Vin

zakryvav liuk vantaivky. Vanydor uvijov do tini vid skeli j rozynyvsia v nij. Pavlypiov slidom za nym i opynyvsia pered metalevymy dveryma, o povino vidpovzaly vbik,prychovuvujuy vchid u peeru.

Zachote, zaprosyv Vanydor, zaudymo kameru.Pavly ozyrnuvsia. Velykyj bilyj ptach povoli spuskavsia do Dimova, i Pavly le ne

kryknuv jomu: Obereno! Dimov bayv ptacha, ale ne zbyravsia chovatysia.Ptach zrobyv kolo nad holovoju Dimova, i toj pidniav ruku, niby vitajuy joho.U ptacha buly velyezni kryla j maleke puchnae tilo. Vy jich pidhodovujete? zapytav Pavly. Pevna ri.U Vanydora bula nepryjemna manera sarkayno hmykaty. I nezrozumilo bulo,

smijesia vin y hnivajesia.Trochy vye perym pokazavsia druhyj ptach. Vin sklav kryla i mjako splanuvav,

usivy na skeliu poriad iz Dimovym. Dimov proiahnuv ruku j potorsav ptacha po yji. Chodimo, povtoryv Vanydor.Useredyni Stancija bula vlatovana zruno. Zaly prooroji peery buly peretvoreni

na ytlovi j roboi prymiennia, i Pavly zhadav rani kartynky do romanu ulia VernaTajemnyyj oriv, heroji jakoho liubyly dilovyj komfort. Pavly podumav, o v johokimnati maje buty vyrubane v ini vikno, v jake vryvatymesia okeankyj viter.

Dimov skazav: U nas iz ytlom tut tuho. Mynuloho misiacia pryjichala grupa zilogiv, is olo-

vik, zajnialy vsi vini prymiennia. Vam dovedesia poyty v kimnati z Vanom. Vy ne za-pereujete?

Pavly pohlianuv na Vanydora.Toj vidvernuvsia do iny. Ja, zrozumilo, ne zapereuju. Ale y ne zavaatymu Ja ridko buvaju v kimnati, vydko vidpoviv Van.Kimnata Vanydora bula proora ne para komirkam na inych ancijach. U

tovi skeli bulo vyrubano vysoke vuke vikno, kri jake vryvalosia soniane svitlo. O vae liko, skazav Van, vkazujuy na spravnisike, v miru yroke, zrune

liko, spynkoju jakoho sluyla porizana skladnym vizerunkom zelenuvata kamjana plyta. A vy? spytav Pavly. Druhoho lika v kimnati ne bulo. Prynesu. Ne vyh. Vas nichto ne ekav. O ja j spatymu na tomu liku, jake vy prynesete, vyriyv Pavly. Hoynnis

ne povynna suprovoduvatysia ertvamy.Vin vidijov vid vikna. Uzdov iny kimnaty tiahnuvsia roboyj il. Na oli lealy

playny roevoho ta jasno-zelenoho prozoroho kameniu. Nefryt, zdohadavsia Pavly. Naodnij iz playn bulo nakresleno maliunok ptach iz yrokymy krylamy. Nefryt teplo svi-tyvsia u vidbytomu sonianomu svitli. Rakovyna, schoa na polovynku veletenkoho vo-lokoho horicha, kydala na eliu perlamutrovi rajduni vidblysky. Van rozkladav potuna kupky. Druhyj il bulo prysunuto do binoji iny navproty lika. Nad olom bulokika poly. Do osu mikromiv na druhij polyci bulo prytuleno foto Maryny Kim uramci z nefrytu. Ramka bula vyrizana nadzvyajno majerno, pohliad zaplutuvavsia vskladnomu vizerunku. Pavly vidrazu vpiznav Marynu, choa v pamjati vona zalyylasiau bilomu zavytomu paryku, jakyj nadavav rysam oblyia neloginis, pidkresliujuynevidpovidnis mi rozrizom oej, linijeju vyly i pynymy bilymy kueriamy. Spravnievolossia Maryny bulo priamym, ornym, korotkym.

Pavly obernuvsia do Vana j pobayv, o toj pereav rozkladaty potu i spoerihavza nym.

Dveri vidynylysia j uvijov olovik u blakytnomu chalati j chirurginij blakytnij a-poci.

Van, skazav vin, neve potu pryvezly? Jak u vas spravy? spytav Van. Krae jomu? Lay je lay, vidpoviv olovik u blakytnomu chalati. Za odyn de ne vyliku-

je. Tak o iz potoju? Zaraz idu. Trochy zalyylosia. A meni o-nebu je? Poekaj trochy. udovo, vymovyv chirurg. Inoji vidpovidi vid tebe j ne ekav. Vin pryhla-

dyv korotki vusyky, proviv doloneju po vukij boridci. Vy vantaivkoju pryletily? obernuvsia vin do Pavlya.

Tak. Zamis Spiro. Due pryjemno, kolego. Nadovho do nas? A to pidukajemo vam robotu. Pryjemno usvidomliuvaty, skazav Pavly, o, kudy ja ne potrapliu, meni vi-

drazu proponuju robotu, navi ne zapytujuy, y dobryj ja pracivnyk. Dobryj, perekonano zajavyv chirurg. Intujicija nas nikoly ne obmaniuje. A

ja Jerychonkyj. Mij pradid buv sviaenykom. A omu meni pro ce treba znaty? Ja zavdy kau tak, predavliajuy, ob unyknuty zajvych artiv. Ce cerkovne

prizvye.Pavly znovu pohlianuv na fotograju Maryny Kim, nemov chotiv perekonatysia, y

ne rozynylasia vona. Skoro vin jiji pobay. Moe, erez kika chvylyn. y zdyvujesiavona? y zhadaje husara Pavlya? Zvyajno, mona zapytaty Vana, ale ne choesia.

Vse, pidviv rysku Van, chodimo. Vy jdete z namy, Pavlyu?Vony upyly v prooryj zal, osvitlenyj nyzkoju vyrubanych u skeli vikon. Pidloha

zalu vkryta blakytnym playkom. U dalekomu kinci ojaly dovhyj il i dva riady iciv,blye do dverej il dlia ping-pongu z provysloju sitkoju. Van poavyv sumku na il ipoav poslidovno, nemov vykonujuy rytual, vyjmaty osy poty j rozkladaty jich u riad.

Ja poklyu liudej, zaproponuvav Jerychonkyj. Sami pryjdu, vidpoviv Van. Ne kvapsia.Ale Jerychonkyj joho ne posluchavsia. Vin pidijov do iny, vidsunuv kryku neve-

lykoji nii j uvimknuv dzvinok, zvuk jakoho pereryvao ponissia po korydorach i zalachStanciji.

Nad ping-pongovym olom v riad vysily portrety, niby portrety predkiv u fa-minomu zamku. I ce bulo nezvyajno. Pavly poav rozdyvliatysia jich.

Pochmura vylyciuvata liudyna rokiv soroka, z napolehlyvymy svitlymy oyma. IvanHrunin. Za nym aryj, oi jakoho zatineni huymy kuyymy brovamy, ArmenHevorkian. Naupnyj portret zobrauvav zovsim molodoho chlopcia z dyvovynymy bla-kytnymy oyma j horym pidboriddiam. Dra. o objednuvalo cych liudej i robyloblykymy, anovanymy na cij Stanciji. Vony zrobyly o valyve v tomu, ym zajmajusiaini, moe, vony buly druni z Dimovym y Jerychonkym Zaraz pryjdu liudy, jakipouly dzelenannia dzvonyka. Uvijde j Maryna. Pavly vidijov ymdali vid ping-pon-govoho olu, ale ne spuskav oej z dovhoho blakytnoho konverta, jakyj pryznaavsia Ma-ryni. Vin leav poverch najtonoji kupky.

Perymy v zali zjavylysia dva medyky v takych e blakytnych chalatach, jak Jery-chonkyj. Pavly namahavsia ne dyvytysia na dveri j dumaty pro oronni rei: napryklad,

y zruno hraty v ping-pong pry takij malij syli tiainnia? y to treba obtiauvaty kuku,y to zvykaty do upovinenych rybkiv. Ruchy v liudej na Projekti buly kudy plavniymyj yrymy, ni na Zemli.

Medyky vidrazu kynulysia do olu, ale Van zupynyv jich: Poekajte, poky vsi zberusia. Vy znajeteVan javno buv formaliom i prychynykom rytualu.Na my Pavlyu pokazalosia, o uvijla Maryna. Divyna bula ornovolosoju, run-

koju, smuhliavoju, ale na ciomu jiji schois z Marynoju kinalasia. U neji bulo mokre vo-lossia, a bile sari podekudy prylyplo do volohoji kiry.

Ty obovjazkovo proudysia, Sandro, svarlyvo skazav Jerychonkyj. Tut teplo, vidpovila divyna.Hovoryla vona povino, nemov zhaduvala potribni slova.Potim hlyboko zitchnula, vidkalialasia i povtoryla: Tut teplo, dzvinkie, ni upere.Zal napovnyvsia narodom. Liudy buly v roboomu odiazi, niby na sekundu vidirva-

lysia vid sprav i nehajno povernusia do nych. Pavly krutyv holovoju, jomu zdavalosia,o vin upuyv, vtratyv Marynu, o vona ve v zali.

Van sviaennodijav. Vin posunuv kupku ocijnoji poty Dimovu, potim poavbraty lyy j pakety z najbioji paky, ytaty vholos prizvya adresativ. Cia procedurajavno bula osviaena tradycijeju, nichto ne remvuvav, okrim Jerychonkoho, jakyj vy-javyvsia zapysnym buntarem.

Liudy pidchodyly, braly lyy j pakunky dlia sebe ta dlia tych, chto ne zmih pryjty, inatovp, otoujuyj Vana, poupovo rozsmoktuvavsia, liudy vlatovuvalysia zrunie,ob proytaty lya, abo pospialy pity, ob naodynci prosluchaty plivku. Kupky dobihlykincia. Maryny Kim v ysli adresativ, imena jakych nazyvav Van, ne bulo. Van uziav pe-redoanniu paku, proiahnuv Sandri.

Dlia morkoji anciji, skazav vin. Tam je j tobi posylka.Potim vin poklav ruku na oanniu, tonku paku lyiv, na blakytnyj konvert Maryny

Kim. Z Veryny nikoho? zapytav vin. I tut e dodav: Ja sam vidnesu.Zvyajno, podumav Pavly, ty zroby ce z zadovolenniam. Vin podumav, o

Maryna bez usiakych do toho pidav poupovo peretvoriuje joho, bravoho daleko-liotyka, u bananoho revnyvcia.

Pavlyu, vy mene ujete?Poriad ojav Dimov. Meni zaraz potribno pity, a koly ja povernusia, to prydiliu vam as dlia vidpovidej

na pytannia. Zdohadujusia, o poky pyta nemaje. Ale radu vam provey Sandru. Vonajde vnyz, na morku anciju.

Ja z vamy, kynuv Jerychonkyj. Potim vin obernuvsia do svojich koleg i dodav: Dejaki, zamis toho ob povertatysia na svoji roboi miscia, priamuju do naoho ho-ia z koryslyvymy namiramy. Ja vidpovim za nioho. Vin ne z Zemli. Vin mene za nasznaje, o dijesia vdoma, vin ne zajmajesia sportom i ne zbyraje marok. Vin liudyna ne-cikava j neinformovana. Vse ine vy diznajetesia vid nioho za veereju.

Zakinyvy monolog, vin epnuv na vucho Pavlyu: Dlia vaoho blaha, kolego. Daleko vid domu liudy aju balakui.Koly vony jly dovhym pochylym tunelem, osvitlenym poodynokymy svitynykamy

pid eleju, vin rozvyvav svoju dumku: Jakby naa robota bula napruenoju, jakby nas na konomu kroci piderihala ne-

bezpeka, my b i ne pomialy, jak ide as. Ale robota v nas monotonna, v laboratorijach

rozvah malo. Ot my j tiahnemosia do novych osib. Ty ne zovsim pravyj, Eryku, zapereyla Sandra, ce u vas nahori vse spokijno.

U inych ne tak.Hvyntovi schody, po jakych vony poaly spuskatysia, vylysia navkolo vertykanoho

ovpa, v jakomu znachodyvsia lift. Ale vony jly piky. Ja domoroslyj losof, prodovuvav mi tym Jerychonkyj. I maju vam ska-

zaty, kolego, o obavyny mojeji roboty schyliaju do abraktnoho myslennia. Za zov-ninioju budenniiu naoho siohodennoho yttia chovajesia natysk majbutnich kata-klizmiv i vyriv. Ale, povtoriuju, ce my spryjmajemo lye jak tlo, a do bu-jakoho, navinajkzotynioho tla vydko zvykaje. O Sandra skazala, o v inych tut yttia ne takespokijne. Molyvo Koly vas ekaje Dimov?

erez pivhodyny. Todi my vam pokaemo akvarim, i vidrazu nazad. Dimova due cikavo sluchaty,

ale vin ne terpy, koly spizniujusia. Dyvno, zdyvuvavsia Pavly, tut hovoria pro Dimova jak pro samodercia. A

vin spravliaje vraennia due mjakoji, delikatnoji liudyny. Z namy ne mona ne buty samodercem cho by j u lajkovych rukavykach. Ja na

misci Dimova davno b utik vid cioho zbihovyka intelektualiv. Treba maty nejmovirnuvytrymku.

Eryk znovu ne pravyj, zauvayla Sandra, jakij nenae podobalosia v usiomu za-pereuvaty dumku Jerychonkoho. Dimov i spravdi myla i mjaka liudyna, ale my rozu-mijemo, o oannie slovo zavdy za nym. Vin ne maje prava pomyliatysia, bo todi moeatysia o due pohane. Tut nemaje nijakoho myrnoho yttia. Ce use vyhadky Jery-chonkoho.

achta skinylasia. Pavly kika sekund ojav bilia iny, namahajuy pereekatyzapamoroennia. Jerychonkyj pomityv ce j pojasnyv:

My namahajemosia jakomoha bie ruchatysia. Po roboti nam ne dovodysia ba-hato peresuvatysia

Komu jak, skazala Sandra, do jakoji Pavly ue obernuvsia, ekajuy erhovohozapereennia. Meni dovodysia bahato ruchatysia, inym te.

Ale ja ne kau pro vau grupu, vidpoviv Jerychonkyj. Vaa grupa inasprava.

A Maryna Kim? zapytala Sandra.U Pavlya joknulo serce. Upere ce imja bulo vymovlene tut proo j budenno, jak

imja Dimova abo Vana. Prynajmni, teper mona buty upevnenym, o Maryna tut i jijdovodysia ruchatysia. Z cych sliv vychodylo, o Maryna ne vchody do grupy, do jakojinaley Sandra. Ale vona na Stanciji, blyko, moe, same zaraz Van peredaje jij ly iz Ze-mli.

Do oho tut Maryna? zdyvuvavsia Jerychonkyj. I zvernuvsia za pidtrymkojudo Pavlya, mabu, vvaajuy joho kudy bi informovanym, ni bulo naspravdi. Chibamona porivniuvaty?

Pavly znyzav pleyma. Vin ne znav, y mona porivniuvaty Jerychonkoho ta Ma-rynu Kim. Choa ce tako pidtverduvalo joho pidozru, o Jerychonkyj yve spokijnymyttiam, a ot Maryna ni. Jerychonkyj bihaje po schodach, ob ne vtratyty formu, a Ma-ryni ce ne zahrouje.

Vin e ne znaje Marynu, nahadala Sandra. Ach tak, ja zovsim zabuv. Ja jiji jako zuriav, skazav Pavly. Davno e, na Misiaci, pivroku tomu. Ne moe buty! vyhuknuv Jerychonkyj. Vy pomylylysia!

Tak? A ty zabuv, o tvorylosia v inytuti? zapytala Sandra. U tebe diriavaholova.

Jerychonkyj ne av zapereuvaty.Vony vvijly do velykoho prymiennia, prydavlenoho nykoju eleju, ukriplenoju

podekudy ovpamy. Daleka ina zalu bula prozoroju. Za neju zelenila tova vody. A o i na akvarim, promovyv Jerychonkyj. Ja vas zalyu, skazala Sandra. Meni potribno peredaty lyy, a potim na ro-

botu. aslyvo, vidpoviv Jerychonkyj, i holos joho zatremtiv. Ne perevtomliujsia.Pavly pidijov do prozoroji inky. Dribna rybka zhrajkoju promajnula zovsim po-

riad, promeni soncia probyvalysia kri vodu j rozynialysia de uhori, voriujuy vraen-nia velyeznoho, zapovnenoho tumanom zalu, pid eleju jakoho, nevydymi, svitia liu-ry. Pohojduvalysia dovhi ruky vodoroej. Dno okeanu pochylo jlo vhlyb, nu a tam, lepomitni, pidijmalysia zubci ornych ske. Velyezna akula zjavylasia z temnoji hlybyny ipovino, velyno pidplyvla do skla. Za neju posliduvala druha, trochy mena rozmirom.

Zvidky izboku, z nevydymoho Pavlyu liuka vyplyla Sandra. Vona bula v lehkomuhumovomu koiumi, laach i velykych okuliarach. Vona ne bayla akul, i Pavly zlia-kavsia za neji. inka poplyla priamo do akuly.

Sandro! kryknuv Pavly, kydajuy do skla.Akula pomene gracizno povernula do Sandry. U graciznoi jiji ruchu viduvala-

sia rana pervisna syla. Sandro! Zaspokojsia, skazav Jerychonkyj. Pavly navi zabuv pro nioho. Meni te

inodi buvaje rano.Akula j Sandra plyvly pli-o-pli. Sandra o hovoryla akuli. Pavly mih by pry-

siahnutysia, o bayv, jak vidkryvajesia jiji rot. Potim Sandra pidnialasia trochy vye,liahla akuli na spynu, trymajuy za horyj plavnyk, i akula myttiu slyznula v hlybynu.Druha posliduvala za neju.

Pavly upijmav sebe na tomu, o oji u nezrunij pozi, maje prytysnuvy olomdo skla. Vin proviv doloneju po skroni, jomu zdalosia, o roztripalosia volossia. Volossiabulo v poriadku. Vreti-ret, ciomu bulo pravdopodibne pojasnennia: tut dresyruvalymorkych tvaryn.

Pavly ne znav, skiky projlo asu. Potim vin obernuvsia, ob spytaty Jery-chonkoho, o use ce oznaaje. Ale Jerychonkoho ne bulo.

Pavly zhadav, o ne domovyvsia, de zurinesia z Dimovym.Vin pidniavsia vhoru na lifti, bez zusy znajov velykyj zal z portretamy. Ale tam ni-

koho ne bulo. Todi vin povernuvsia u svoju kimnatu, vvaajuy, o Dimovu lehe budevidukaty joho tam.

Kimnata te bula poronia. Pavly pidijov do portreta Maryny. Maryna dyvylasiapovz Pavlya, nemov pobayla o due cikave u nioho za spynoju. Kutoky povnych hubbuly pidvedeni: ce e bula ne posmika, ale poatok posmiky. Projlo ve bie sorokachvylyn. Dimov ne zjavliavsia. Pavly pidijov do vikna. Za viknom huliav viter. Ba-ranyky tiahnulysia do samoho horyzontu. U kimnati bulo due tycho sklo ne propu-skalo zvuku. Tycho bulo j u korydori. I tut pouvsia lehkyj skrekit, nenae poru prokynu-vsia dilovytyj cvirkun. Pavly ozyrnuvsia. Na dalekomu kinci dovhoho robooho oluVana ojala drukarka maynka. Vona praciuvala. Kraj lya pokazavsia nad karetkoju jvyskoyv na kika santymetriv, pokazavy nadrukovanyj riadok. Maynka klacnula, i vi-drizana zapyska vyskoyla v pryjma. Pavly omu vyriyv, o zapyska moe pryznaa-tysia jomu. Dimov joho rozukuje i v takyj sposib pryznaaje jomu randevu. Vin pidijov

do maynky j pidibrav lyok.Van, bulo nadrukovano na lyku, jak zvu liudynu, o pryletila? Jako Pa-

vly, ne hovory jomu pro mene. Maryna.Pavly ojav, trymajuy v ruci zapysku. Maryna ne choe joho bayty. Vona

obraena na nioho? Ale za o? A jak jomu slid povodytysia dali? Vin-to znaje, o Marynatut

A, o vy de, promovyv Dimov. Pravyno zrobyly, o povernulysia siudy. Javas vidrazu znajov. Nu jak, buly vnyzu?

Buv, vidpoviv Pavly. Potribno bulo poklay zapysku na misce. Vin zrobyv krokdo maynky.

o-nebu alosia? zapytav Dimov. Vy zasmueni?Pavly protiahnuv ue ruku z zapyskoju do maynky, ale povernuvsia. y je sens taji-

tysia? Vin peredav zapysku Dimovu. Aha, ce jich pryvatne lyuvannia. Dimov pokazav na maynku. A vy vypad-

kovo uzialy zapysku, bo mayna zapraciuvala, a vy vyriyly, o ce ja vas rozukuju,pravda?

Pavly kyvnuv. A proytavy, pryrodno, zasmutylysia. Bo konomu z nas nepryjemno, jako joho

ne chou bayty, navi jako do cioho je doatni pidavy.Dimov perechopyv pohliad Pavlya, kynutyj na fotograju v nefrytovij ramci. Vy z neju buly znajomi? Tak. Koly vy poznajomylysia? Povirte, mnoju ruchaje ne pua cikavis. I jako v

ciomu nemaje sekretu, ja chotiv by znaty, jak i koly ce bulo. Ri u tomu, o Maryna moja pidlehla

Nijakoji tajemnyci tut nemaje, pojasnyv Pavly. Pivroku tomu ja buv na Mi-siaci, v Selenoporti. Tam jakraz vidbuvsia karnaval. I zovsim vypadkovo pid as cioho kar-navalu ja poznajomyvsia z Marynoju.

Nu, teper use jasno. Znajomvo bulo korotkym i dyvnym. Vona znykla Ne treba, ja vse znaju. Use znaju.Pavly zdyvuvavsia vlasnomu tonu. Vin nemov vypravdovuvavsia pered Dimovym. I vy znaly, o vona bude tut? Vona poprosyla mene jiji ne rozukuvaty.Pavlyu pokazalosia, o vin ulovyv kepkuvannia v oach Dimova. A jak vy diznalysia, o vona na Projekti? Ja b vse odno pryletiv siudy. Spiro poprosyv mene perehnaty vantaivku, a u mene

buv vinyj as. Koly vin zi mnoju rozmovliav, z pakunka z potoju vypalo kika lyiv. Naodnomu konverti ja pobayv imja Maryny Kim. I meni alo cikavo. Oevydno, ja mav izsamoho poatku zapytaty vas pro neji, ale ja podumav, o vona pryjde za potoju i todi jajiji pobau. Do toho ja ne vvaav, o maju pravo. Ade ja z neju maje ne znajomyj.

Ja bayv jiji siohodni, vymovyv Dimov, kladuy zapysku v pryjma maynky. Rozmovliav. Ale mene vona ne poperedala.

Vona maje pravo ne bayty mene. Ave, kolego. Do toho vy vse odno ne zmohly b jiji siohodni pobayty, vona vid-

letila do sebe. Ce daleko? Ne due. Ote, vona ne choe vas bayty Tak, do cioho maju buty vahomi

pryyny. I my ne majemo prava poruuvaty voliu inky, ym by ce ne bulo vyklykano. Na-vi jako ce prymcha, pravda?

Ja zhoden z vamy. Ot i udovo. Davajte pohovorymo pro Stanciju. Vam jak bilogovi bude cikavo z

neju oznajomytysia. U vas napevno ve vynykly peri pytannia.Dimov javno ne chotiv prodovuvaty rozmovu pro Marynu. Nu o , raz Maryna tema zaboronena Vy zanadto kategoryni, kolego. Ja ne napoliahaju. Todi ja zapytaju vas pro Sandru. Ja tam ne vse zrozumiv. San-

dra poplyvla z akulamy. A Jerychonkyj znyk. Nioho dyvnoho. Jerychonkyj rano pereyvaje za Sandru. Vy dresyrujete miscevych tvaryn? Vy o konkretno majete na uvazi? Tam buly akuly. Sandra poplyvla na odnij z akul. Sidajte, zaproponuvav Dimov i sam usivsia v krislo.Pavly nasliduvav joho pryklad. Za o Maryna obraena na nioho? ym vin zasluyv

taku nemylis? Ponemo z poatku. Tak zavdy krae, vyriyv Dimov. Vy palyte. Ja sam ne

paliu, ale liubliu, koly palia u mojij prysutnoi. Vam znajomi roboty Hevorkiana?Pavly vidrazu zhadav pro portret u velykomu zali Kuyi brovy nad temnymy

hlybokymy onymy jamkamy. Lye v zahanych rysach. Ja ve as na korabliach Jasno. Ja te ne vyhaju eyty za podijamy v suminych naukach. Nu a pro

biformuvannia vy uly? Ave, zanadto vydko vidhuknuvsia Pavly. Jasno, skazav Dimov, v najzahaniych rysach. I ne potribno vypravdovuva-

tysia. Napryklad, vy sami v omu specilizujetesia? Ja avliu ce pytannia, maje napevnoznajuy, o vidpovi bude pozytyvnoju. Inake vy buly b perekonanym neroboju, vinympasayrom, jakyj inodi likuje podriapyny ta vmije vmykaty digno.

Mynuloho roku ja auvavsia u Sincha po reanimaciji, vidpoviv Pavly. Azaraz velyku vidpuku proviv na Koroni. Vony cikavo praciuju. Za cym velyke majbut-nie.

Sinch, zdajesia, u Bombeji? U Kakutti. Ot bayte, svit ne takyj ue velykyj. Koly u nioho praciuvala Sandra. Mabu, pislia mene. A pro Koronu v mene najslabkie ujavlennia. I ne tomu, o meni ce necikavo.

Ruky ne dochodia. Ote ne osudi, jako ja rozpovidatymu vam pro nai spravy deodetanie, ni vam zdassia neobchidnym. Koly vy o-nebu z mojeji rozpovidi ve zna-jete, to terpi. Ja ne terpliu, koly mene perebyvaju.

I Dimov zbenteeno posmichnuvsia, niby prosiay vybaennia za svij neerpnyjcharakter.

Koly, prodovuvav vin, voriuvavsia na inytut, jakyj artivnyk zapropo-nuvav nazvaty nau nauku ichtindrijeju. A moe, j ne artivnyk. Buv koly takyj litera-turnyj persona Ichtindr, liudyna-ryba, o maje ziabra. Ne ytaly?

ytav. Zvyajno, ichtindrija zalyylasia artom. Uenym potribni bi naukovi slova.

Ce naa slabkis. Nas nazvaly inytutom biformuvannia Novi nauky voriujusia za-zvyaj na hrebeni chvyli. Spoatku nakopyujusia jaki fakty, doslidy, ideji, i, koly jich

kikis perevyuje dopuymyj rive, na svit zjavliajesia nova nauka. Vona drimaje v na-drach susidnich abo navi dalekych vid neji nauk, jiji ideji vytaju u povitri, pro neji pyuurnaliy, ale vona ne maje nazvy. Vona dolia okremych entuziiv i dyvakiv. Te alo-sia i z biformuvanniam. Perymy biformamy buly perevertni. Kazkovi perevertni, na-rodeni pervisnoju fantazijeju, o bayla v tvarynach svojich blykych rodyiv. Liudynae ne vylenuvala sebe z pryrody. Vona bayla sylu v tyhrovi, chytris u lysyci, pidupnisabo mudris u zmiji. Vona svojeju ujavoju pereseliala v tvaryn liudki dui i v kazkach na-diliala zviriv liudkymy rysamy. Verynoju cioho rodu fantaziji aly arivnyky, akluny,zli perevertni. Vy sluchajete mene?

Pavly kyvnuv. Vin pamjatav obicianku ne perebyvaty. Liudiam choesia litaty, i my litajemo uvi sni. Liudiam choesia plavaty, jak

ryby. Liudvo, sponukuvane zazdriiu, alo zapozyuvaty u tvaryn jich chytroi.Zjavyvsia aeroplan, jakyj buv schoyj na ptacha, zjavyvsia pidvodnyj oven akula.

Zazdris, mabu, ne hrala roli v cych vynachodach. Ne perebyvajte mene, Pavlyu. Vy obicialy. Ja chou lye pokazaty, o liudvo

jlo nepravynym liachom. Naych predkiv mona vypravdaty tym, o v nych brakuvalozna i molyvoej, ob obraty liach pravynyj. Liudyna kopijuvala okremi vydy dijano-i tvaryn, nasliduvala jich formu, ale samu sebe zavdy zalyala v nedotorkanoi. Pe-vnoju miroju z rozvytkom nauky liudyna ala zanadto racinana. Vona vidupyla nakrok u porivnianni zi svojimy pervisnymy prauramy. Vy mene rozumijete?

Tak. Cikavo, ci lekciji pryznaeni tiky dlia pryjidych, y spivrobitnyky Stan-ciji te prochodia erez ce vyprobuvannia? I Maryna? Jaki u neji oi? Hovoria, o veerez kika rokiv pislia smerti Mariji Stiuart nichto ne pamjatav, jakoho kolioru v neji oi.

Ale takyj an ne mih tryvaty do bezkinenoi! maje kryknuv Dimov. Vin pe-retvoryvsia. Chudorba v niomu vid fanatyzmu. Ce mjakyj, delikatnyj fanatyk, podumavPavly. Medycyna dosiahala pevnych uspichiv. Poalasia peresadka organiv, voren-nia organiv tunych. Vse bie znaennia v naomu ytti aly hraty henetyka, hennekonrujuvannia, spriamovani mutaciji. Liudej navylysia lahodyty, reavruvaty, navidobudovuvaty

Ni, vin ne fanatyk, popravyv sebe podumky Pavly. Vin pryrodnyj pedahoh, a johoobavyny poavyly v otoennia liudej, jaki vse znaju i bez tebe i ne sluchatymu tvojichlekcij, navi pry vsij povazi do naanyka Stanciji. Maryna v nebezpeni momenty proovyslyzaje z kimnaty j biy do sebe na Verynu. Potribno bude projty po Stanciji j podyvy-tysia, y je schody abo lift nahoru. Vypadkovo pidniatysia, vypadkovo zajty do neji v labo-ratoriju Zady, a o, jako vona te praciuje z tvarynamy? Sandra z akulamy, a Ma-ryna Maryna z ptachamy!

Zamyslyvy, Pavly propuyv kika fraz. Hevorkianu dolia pryznayla ro zbyraa. Vin zviv vojedyno vsi ti pryklady, pro

jaki ja tiky-no rozpovidav. Vin sformuliuvav zavdannia, napriam i cili biformuvannia.Pryrodno, o joho ne spryjnialy serjozno. Odno sprava nevelyki pryvatni zminy liud-koho tila, ine korinna joho pererobka. Ale jako venym u mynulomu olitti traplia-losia dovodyty svoju pravotu desiatylittiamy i genij, o obihnav svij as, otrymuvav vy-znannia de do vomydesiatoho roku yttia, to Hevorkian mav u svojemu rozporiadenniokeanku bazu Najiri, de ve praciuvalo dvanadcia pidvodnykiv, zabezpeenych zia-bramy.

Sandra pidvodnyk? zdohadavsia Pavly. Zvisno, skazav Dimov, navi zdyvuvavy nepoinformovanoi Pavlya.

Chiba vy ne pomityly, o v neji specynyj holos? Pomityv, ale ne nadav znaennia.

Sandra perejla do nas neodavno. Vona koly praciuvala na Najiri. Ale vy znovumene perebyvajete, Pavlye. Ja rozpovidav vam pro Hevorkiana. Vychody paradox.Liudy-ryby nam potribni. Pidvodnykiv my zabezpeujemo ziabramy, i jim znachodysiabezli sprav v okeani. urnaliy ve lehkovano pyu pro rasy morkych liudej, a my,veni, rozumijemo, o hovoryty pro ce rano, pozajak podvijna syema dychannia na-iky uskladniuje organizm, o balansuvannia joho utrudniujesia. Hevorkian iz sa-moho poatku vyupav proty toho, ob ziabra pidvodnykiv zalyalysia nazavdy ay-noju jich organizmu. Ni, hovoryv vin, nechaj nove tilo bude lye obolonkoju, jaku vyznajeza potribne pryjniaty rozum. Obolonkoju, jaku pry potrebi mona skynuty j povernutysiado normanoho yttia. Teper vy viduvajete riznyciu mi nyrciamy j biformamy?

Pavly promovav. Dimov i ne ekav vidpovidi. Vin prodovuvav: Biform ce liudyna, tilesna ruktura jakoji zminena tak, ob vin mih krae

vykonuvaty robotu v umovach, v jakych normana liudyna praciuvaty ne v zmozi.Pavly upere pouv ce prizvye Hevorkian rokiv pjatnadcia nazad, v u-

dentki asy. Potim supereky j pryrai ychly. A moe, Pavly zajniavsia inymy spra-vamy

Supereky koncentruvalysia navkolo problemy nomer odyn, hovoryv Dimov. Navio miniaty rukturu liudkoho tila, o doroho j nebezpeno, jako monaprydumaty maynu, jaka vykonaje usi ci funkciji? Vy choete voryty Ikara? zapytu-valy nas nai oponenty. Ikara zi spravnimy krylamy? A my obenemo joho na ajeri.Vy choete voryty liudynu-kraba, jaka mohla by spuytysia v Tuskaroru? My spuymotudy batyskaf. Ale

Tut Dimov zrobyv pauzu. I Pavly zipsuvav uve efekt, prodovyvy frazu: Kosmos ce ne prodovennia zemnoho okeanu!Dimov vidkaliavsia, zamovk, nemov pereyvajuy obrazu, jak aktor, jakomu jakyj

nachaba pidkazav iz zalu: Buty y ne buty! Ade vin, aktor, hotuvav, repetyruvav ciufrazu kika misiaciv.

Darujte, zrozumiv nevybanis svojeji repliky Pavly, ja raptom zhadavobryvky dyskusij tych asiv.

Tym krae, ve vporavsia z soboju Dimov. Ote, vy skazaly, o kosmos cene zemnyj okean. I todi vam nevako zdohadatysia, de Hevorkian otrymav pidtrymku.

U Kosminomu upravlinni. U Dalekij rozvidci. Vy ne ujavliajete, skiky my otrymaly zajavok pislia toho, jak

Hevorkian nadrukuvav svoju osnovnu dopovi! Do Hevorkiana pospiyly chirurgy jbilogy z riznych, asom nespodivanych orin. Prote ce buly vaki roky. Vsim chotilosianehajnych rezutativ, a dobrovociv my poky ne braly. Ale vynyk hlybokovodnyj sobaka.Virnie, krab-sobaka. Potim e try roky doslidiv, poky my zmohly skazaty z usijeju vpev-neniiu, o garantujemo biformu-liudyni povernennia jiji kolynioho vyhliadu. I vi-sim rokiv tomu poalysia doslidy z liumy.

A chto buv perym biformom? Jich bulo dva. Sevin i Skavronkyj. Vony buly hlybokovodnymy biformamy.

Praciuvaly na hlybyni ey kilometriv. Vony ne mohly b perekonaty skeptykiv, koly b nevypadok. Vy ne pamjatajete, jak uriatuvaly batyskaf u Filippinkij zapadyni? Ni?

Koly ce bulo? Vychody, ne pamjatajete. A dlia biformiji ce epocha. Batyskaf utratyv keruvan-

nia. Vin potrapyv u triynu i buv zasypanyj pidvodnoju lavynoju. Zvjazok urvavsia. Za-halom, avsia toj vypadok, koly bu-jaka technika vidupaje. A nai chlopci pily donioho. U mene de zberihajusia znimky j vyrizky tych rokiv. Jako cikavo, ja vam potimpokau

Use vozy iz soboju, podumav Pavly. I hovory pro ti podiji, jak pro arodavniu io-riju. A projlo vsioho is-sim rokiv.

U toj as v inytuti ve hotuvalysia kika dobrovociv. Rozumijete, navi dlia sio-hodninich molyvoej proces biformuvannia nadzvyajno skladnyj. Prypuymo, pra-ciuvav u nas Hrunin. Dobrovole, turman Dalekoho otu. Jomu treba bulo praciuvaty naplaneti z tyskom udesiatero proty naoho, de radicija v o raziv vye za dopuymunormu, a temperatura na poverchni plius trya. Do toho dodajusia pylovi buri ta bez-pereanni vyverennia vulkaniv. Zvyajno, mona poslaty na taku planetu robota, ja-komu pid sylu taki umovy, ba navi vsiudychid, naiky skladnyj, o liudyna v niomubude jak mucha v kibernetynomu mozku. I vse-taky molyvoi robota j liudyny u vsiu-dychodi budu obmeeni. Hrunin uvaav, o zmoe sam projty tu planetu. Vlasnymypaciamy pomacaty, na vlasni oi podyvytysia. Vin doslidnyk, uenyj. Ote, my zjasovu-jemo, jakym umovam maje vidpovidaty nove tilo Hrunina, jaki navantaennia maje vonovytrymuvaty. My obysliujemo programu takoho tila, ukajemo analogy v biloginychmodeliach, vyrachovujemo extremani dopusky. I na osnovi cych rozrachunkiv my poy-najemo konrujuvaty Hrunina. My use ce zrobyly.

Dimov zamovk. Hrunin zahynuv? zapytav Pavly. Vsioho peredbayty ne mona. I najmene v ciomu slid vynyty Hevorkiana. Stvo-

riujuy biforma na osnovi konkretnoji liudyny, my povynni pamjataty, o v novomu tilizalyajesia mozok same cijeji liudyny. Bu-jakyj biform liudyna. Ne mene, ale i nebie. Potim buv Dra, i Dra te zahynuv.

Pavly zhadav portret Draa v zali Stanciji. Hrunina zhadaty ne zmih, a Draa zha-dav, bo toj buv due molodyj i dovirlyvyj.

Vin povernuvsia, prodovuvav pislia pauzy Dimov. Joho ekala retransfor-macija, povernennia v liudku osobu. Use malo skinytysia blahopoluno. Ale naKamatci, jak na zlo, poalosia vyverennia vulkanu, i potribno bulo pidirvaty probku verli, a dlia cioho spuytysia v krater, pronyknuty v erlo j pidirvaty, vy rozumijete? Vonypoprosyly na inytut dopomohty. Hevorkian vidmovyvsia navidriz. Ale Dra vypadkovopouv ciu rozmovu. Vin piov, use zrobyv, a povernutysia ne vyh.

Ne chotiv by ja buty biformom, skazav Pavly. Jak na mene, ce ne po-liud-komu.

omu? Vako vidpoviy. U ciomu je o nepravyne. Liudyna-karakatycia. A de mea vaych dopuskiv, kolego? Skai, u skafandri vychodyty v kosmos ne

po-liudkomu? Ce odiah, jakyj mona skynuty. erepachova kura ne vidrizniajesia pryncypovo vid skafandra. Tiky pancyr e-

repachy dove znimaty. Siohodni vy oburiujetesia biformamy, zavtra povanete protyperesadok sercia abo peinky, pisliazavtra zaadajete zaboronyty aborty ta plombuvanniazubiv? Use ce vtruannia v spravy vysokoho Provydinnia.

U dveri zahlianuv Jerychonkyj, i ce bulo do rei, bo Dimov ne perekonav Pavlya,ale argumentiv toj znajty ne zmih i ne chotiv vyhliadaty retrohradom.

O vy de schovalysia! vyhuknuv Jerychonkyj. A ja Pavlya rozukuju. Myzibralysia pity na kateri do Kosoji hory. Sandra zi Stasykom pokau nam Synij hrot. Vonytudy poplyly, zavtra vranci tam budu. Vy vidpuyte z namy Pavlya?

Ja nad nym ne vladnyj. Nechaj vin poznajomysia zi Stasom Fere. My tut jakrazvely besidu pro biformiju. Maje myrnu.

Ujavliaju, jak vy joho zahovoryly, skazav Jerychonkyj. Pavly ue bayvsia

zi Stasom.Koly? zdyvuvavsia Pavly.Vnyzu, koly my chodyly v akvarim z Sandroju.Ni, ja tam ne bayv Fere. Sandra z nym poplyvla, nahadav Jerychonkyj. Z nym i z Poznaskym.Akuly? zapytav Pavly. Tak, vony schoi na akul. Tak ce biformy? Fere ve propraciuvav kika misiaciv u bolotach Sijeny. Todi vin buv zroblenyj

dlia roboty v drahovynach Sijeny. Tam motoronyj svit, dodav Dimov.Stas hovoryv meni, skazav Jerychonkyj, o tut vin pouvaje sebe jak na ku-

rorti. Ni nebezpek, ni supernykiv. Vin syniyj i vydyj za vsich u ciomu okeani. Ce povna perebudova vsioho organizmu!Zaraz u sviti isnuju dva Fere. Odyn tut, v okeani, inyj na Zemli, zakodovanyj kli-

tyna za klitynoju, molekula za molekuloju v pamjati Centru. Dobre, Dimov pidniavsia z krisla, pohovoryly, i dosy. A to siudy poupovo

zberesia vsia Stancija. Nam by tiky ne praciuvaty. Spodivajusia, teper u najzahaniychrysach vy majete ujavlennia pro te, ym my zajmajemosia. A koly uliaesia pera reak-cija, moe, zrozumijete bie

ZEMLETRUS

Kater vidalyv vid inky pidzemnoho hrota, promeni svitynykiv slyznuly, vidbyva-juy vid opuklych iliuminatoriv. Tut e kater piov u hlybynu, i za iliuminatoramy aloorno. Van sydiv za kermom, i vidsvit pryladiv zlovisno hrav na joho oblyi. Kater pid-pirnuv pid skeliu, o zakryvala vychid iz hrota, dejakyj as jov na hlybyni, potim poavpidnimatysia, i za iliuminatoramy voda nabula synioho, a potim zelenuvatoho,pliakovoho kolioru.

Kater vyrvavsia na poverchniu, rusyv z sebe vodu i pomav, zrizujuy verchivkychvy. Chvyli holosno i chlioko ukaly po dnyu, niby vavyj kova byv po niomu mo-lotom.

Molodyj, micnyj, tovyj zoolog Piug pererachovuvav bliaanky v pochidnij valizci.Vy ne ujavvliajete, skazav vin Pavlyu, skiky tam yvnoi. Jakby Dimov do-

zvolyv, ja b oselyvsia bilia Kosoji hory. I charuvavsia b moliuskamy, dodav Jerychonkyj. Na tomu orovi yty nebezpeno, promovyv Van. Ce sejsminyj rajon. Raj

dlia geologiv tam narodujesia kontynent. Dlia mene te raj, skazav Piug. My tut prysutni v kazkovyj moment: utvo-

riujusia dilianky sui, i tvarynnyj svit tiky-tiky poynaje jiji osvojuvaty.Sprava nad obrijem pokazavsia ornyj ovp. Pidvodnyj vulkan, pojasnyv Van. Tam te bude orovom.A omu vybraly ciu planetu? zapytav Pavly. Vona kraa za bahatioch inych, vidpoviv Jerychonkyj. Umovy tut,

skaimo, ne extremani, choa liudyni dosliduvaty jiji nelehko. Atmosfera rozridena,temperatury nyki, velyka ayna poverchni vkryta pervisnym okeanom. Use tut e mo-lodo, ne vojalosia. Vzahali, zrunyj poligon. Tut my vyprobovujemo novitni metody, u-kajemo novi formy, po molyvoi universani. Tut prochodia trenuvannia biformy, ja-

kym naley praciuvaty u vakych tokach. Poyvete z namy, zrozumijete, jak my zadovo-leni, o nam nadaly ciu kaliuu

A kaliua tym asom kotyla nazuri polohi zeleni valy, i jiji bezbereia pryhniu-valo ujavu. Usvidomlennia toho, o, skiky ni plyvy, ne zurine nioho, okrim orivcivi ske, o yra iz vody, o nemaje tut materykiv i navi velykych oroviv, nadavalookeanu zaverenoi. Na Zemli okeany. Tut Okean.

Sonce chylylosia do zachodu, zachid buv myrnym, pomjakenym aramy peryychchmar, o serpankom prykryvaly sonce. Lye daleko ooro jurbylysia orni chmary,o ledve pidijmalysia nad horyzontom. Najvirnie, tam bulo peklo, tam praciuvaly vul-kany.

Oriv Kosa hora zjavyvsia erez try hodyny. Vid Stanciji do nioho bulo blyko pjaty-sot kilometriv. Oriv buv kryvoju horoju, jaka, zdavalosia, dovho j natuno vylazyla z oke-anu i jij vdalosia pidvey nad vodoju odne plee. Druhe zalyylosia pid vodoju. Tomu ho-lova hory bula schylena nabik, i vid neji poynavsia pivkilometrovyj obryv u hlybynu. Zateinyj kraj orova buv pochylenyj i obramlenyj yrokym pliaem, usijanym kaminniam inevelykymy skeliamy.

Van rozihnav kater i pidniav joho v povitria. Toj pererybnuv erez yroku smuhuburuniv, o krutylysia navkolo ryv, i liopnuvsia na milkovoddia.

Tam, de kinalasia smuha pliau i poynavsia pidjom na horu, ojav nevelykyj srib-nyj kupol.

Ce naa chatynka, pokazav Jerychonkyj.Vony nadily masky. Duv synyj viter i nis dribni koliui sniynky. Voda bilia bereha

bula vkryta tonkoju kirkoju liodu. Vranci lid bude v ruku zavtovky, skazav Van. Pravda, solonis tut nevysoka. Teper veeriaty i spaty, zajavyv Piug.Vin perym ziskoyv na pisok z navysloho nad berehom horoho nosa katera, potim

protiahnuv ruky, i Van, nahnuvy, peredav jomu jayk z bliaankamy. oky rizalo cho-lodnym vitrom. Usi, krim Pavlya, opuyly prozori zabrala. Viter mav sylu i sviis molo-doho svitu.

Obmorozytesia z nezvyky, poperedyv Jerychonkyj. Joho holos zvuav v olo-mofoni hlucho, niby zdaleka.

Van vidkryv dveri schovya. Useredyni kupol pidtrymuvaly masyvni metalevi re-bra. Budynook buv rozrachovanyj na bu-jaki nespodivanky.

U hiromu razi, pojasnyv Van, joho skyne z bereha i vykyne v more. A tammy joho pidberemo.

Jerychonkyj uvimknuv opalennia. U budynoku vidrazu alo teplo.Perehorodkoju schovye bulo rozdilene na dvi ayny. U perednij, zahanij, ojaly

roboi oly, mayny, kontrona aparatura. Za perehorodkoju buly sklad i spania. Zaraz pryhotujemo veeriu, skazav Piug. Hrinyj, oboniuju konservy. Use

b yttia proyv usuchomjatku, ale druyna ne dozvoliaje. Chto jiv mojeju lokoju, chto spav na mojemu lieku? roho zapytav Jery-

chonkyj, pidchodiay do olu. Chto buv u hoiach? Ty znaje, vidpoviv Van, navio zapytuje? Ale ja prosyv ne ipaty moju maynku!Jerychonkyj pokazav na portatyvnyj digno, o ojav u kutku. Z dignoa

tiahnulasia rika. Kupa riok valialasia na pidlozi. Och ue ci liubyteli samolikuvannia! zitchnuv Jerychonkyj. Meni dozvoleno pohuliaty po okolyciach? spytav Pavly. Ja vse znaju, ja da-

leko ne vidchodytymu vid budynku, ne kupatymusia v mori i ne bytymusia z drakonamy.

Ja tiky podyvliusia na zachid i povernusia. Idi, dozvolyv Van. Tiky ne zajmajtesia samoijnymy doslidenniamy. Tym

pae, o tut drakoniv ranie ne bulo.Pavly zrobyv krok u perechidnyk.Sonce prytysnulosia do schylu hory, o zakryvala polovynu neba. Snih posylyvsia, i

dovelosia opuyty zabralo. Sniynky z rozmachu lupciuvaly po olomu, vid oho svit avtumannym, niby Pavly probyvavsia kri chmaru bilych muok. Vin obernuvsia do vitrupleem i spuyvsia do vody. Lahuna, zachyena hriadoju ryv, bula spokijna, chvyli po-vino napovzaly na bereh, chruskotily liodkom zakrajin i vidpovzaly nazad, zalyajuy vo-doroi, dribnych erepaok i matoky piny. Za halenym pliaem yraly orni zubykaminnia, kamjanyyj osyp te zdavavsia ornym erez te, o sonce bylo v oi, vye poschylu pidijmalysia z ornoty svitli civky pary, i rytmino uchav malekyj hriaziovyj kra-ter, vypliovujuy zhuky dymliaoho bahna. Vono ikalo do bereha chvyliaymy, jaktiutiunovyj dym, rumokamy, zayhajuy bilia vody. Jako na ciomu orovi i je jakiyvi ioty, vony maju buty zakuti v broniu i pryosovani do toho, ob pohlynaty mine-rani soli hariaych derel. Abo vony spuskajusia do vody i zbyraju na berezi mizernipokyky moria.

Pavly piov uzdov bereha. Viter byv u spynu, pidtovchuvav. Kupol budynokavydko zmenuvavsia i av maje nevyraznym sered ske i kaminnia. Pavly iov z tijeju vydkiiu, z jakoju skauvalosia do schylu hory sonce. Vin zbyravsia dijty do kosy i po-dyvytysia, jak svitylo pide za obrij.

Chmary znykly, nemov pospiyly za soncem tudy, de teplo i jasno. Lid bilia berehave ne piddavavsia oslabilym udaram chvy, ne lamavsia i ne skupuvavsia dovhoju hria-doju oskolkiv uzdov kromky vody, a niby olijeju prykryv lahunu, i lye podekudy v mato-vij oliji prohliadaly vidkryti pliamy kolioru zachidnoho neba. Pavly vyriyv, o aspovertatysia.

Zi schylu hory zirvavsia kami i, pidrybujuy, promajnuv poru, vletiv u vodu,pidniav ovp vody i krycht kryanoji oliji. Pavly pohlianuv uhoru po schylu: y ne myzvidty lavyna? Ni, kami zirvavsia tomu, o z hory povino spuskavsia miscevyj hospo-dar. Vydno, vyriyv polasuvaty erepakamy na berezi.

Hospodar buv ranuvatyj, ale na Pavlya vin ne zvertav uvahy.Pavly ne mih rozhledity joho jak slid, bo toj peresuvavsia po tiniovomu schylu. Naj-

bie vin buv schoyj na vysoku erepachu z metr room. Nih jiji ne bulo vydno.Tut Pavly zmirkuvav, o erepacha ruchajesia ne proo do bereha, a do schov-

ya, vidrizujuy Pavlyu dorohu dodomu. Vin zupynyvsia v neriuoi. Moe, ce bulo vy-padkovym zbihom, i erepacha joho ne bayla, a moe, robyla vyhliad, o ne pomiajePavlya.

erepacha dialasia do dvometrovoho obryvu, i tut e z-pid pancyra zmijamy vyle-tily blyskui upacia, obchopyly nerivnoi kaminnia, i erepacha lehko splyhnula,povysajuy na sekundu, pohojdujuy na upaciach, i mjako opuylasia na majdanykbilia hriaziovoho kratera. Pavly zrozumiv, o u erepachy kika nih tovych, mic-nych, hnukych.

erepacha vyjavylasia obmanyceju. Vona bula zovsim ne nezhrabnoju i ne po-vinoju. Vona lye prykydalasia takoju. Pavly obereno, ob ne pryvertaty uvahy cijejitvariuky, piov uzdov kromky vody, spodivajuy, o erepacha ne vyhne peretnutyjomu liach. erepacha, nemov rozhadavy namiry liudyny, vydko pokotylasia vnyz poschylu, dopomahajuy sobi upaciamy j kincivkamy, i todi Pavly, ochoplenyj irra-cinanym achom pered pervisnoju orokoju syloju, o vychodyla vid udovyka, ky-nuvsia bihty. Nohy rozjidalysia po haci, snih chlyav po zabralu.

Vin bih po kromci bereha, pid nohamy chruskotiv lid, jomu zdalosia, o v ornomuiliuminatori schovya promajnulo yje oblyia. Jako joho pobayly, to vyhnuvidynyty dveri.

Liuk buv vidkrytyj. Pavly zakryv joho za soboju j prytulyvsia do nioho spynoju, na-mahajuy perevey duch. Teper zalyalosia lye natysnuty na knopku, vpuyty v pere-chidnyk povitria, vidkryty vnutrinij liuk, rozpoviy pro use j pouty rivnyj holos Vana:Ja poperedav pro oberenis.

Ale Pavly ne vyh protiahnuty ruku do knopky povitroduvu, jak viduv, o liuk zaspynoju povino vidkryvajesia.

Najrozumniym u cej moment bulo znovu zakryty liuk. Potiahnuty za vai i zakryty.Ale Pavly utratyv cilkovyte samovladannia. Vin pobayv, o za kraj liuka trymajesiaorne blyskue upace. I vin kynuvsia vpered, ob vidkryty vnutrinij liuk i schovatysiav schovye. Vin znav, o vnutrinij liuk ne vidkryjesia, poky perechidnyk ne napov-nysia povitriam, ale spodivavsia na te, o useredyni ve znaju pro te, o vidbuvajesiai tomu vidkliua avtomatyku.

Liuk ne piddavsia. U perechidnyku alo temnie. erepacha zapovnyla soboju zov-ninij otvir. Pavly obernuvsia, prytysnuvsia spynoju do vnutrinioho liuka i pidniav rukypered hrumy, choa rozumiv, o upacia erepachy kudy synii za joho ruky. Spravuvyriuvaly sekundy. y zrozumily nareti tam, useredyni, v omu sprava?

U perechidnyku spalachnulo svitlo. Pavly pobayv, o erepacha vepylasia u-pacem u vai zovninioho liuka, zamykaje joho. Ine upace kincem lealo na vymy-kai. Vyjavliajesia, svitlo uvimknula erepacha.

Ja za vamy vid samoho hejzera hnavsia, vymovyla erepacha. Vy o, nebayly? y, moe, zliakalysia?

Povitria z eleinniam zapovniuvalo perechidnyk. Holos erepachy vychodyv z-pidpivkuli na jiji pancyri.

A na vulyci ja kryaty ne mou, pojasnyla erepacha, u mene hovorylka ma-lopotuna. Vy tut novekyj?

Vnutrinij liuk piov ubik. Pavly ne vtrymav rivnovahy, i erepacha pidtrymalajoho upacem.

Nu j hnaly vy, skazav Van, ne prychovujuy zlovtichy, nu i maly. Misceviformy yttia rachitlyvo diju na vidvanyj Dalekyj ot.

Ne bih, a planomirno vidupav, popravyv joho Piug. Vin buv u fartusi. Nadkaruliamy pidnimavsia apetytnyj dymok. Na oli buly rozavleni tarilky. Ty vee-riatyme z namy, Nise?

Biform-erepacha vidpovila hluchym mechaninym holosom: Ne znuajsia, Hanse. Ty o, ne zdohadujesia, jak meni inodi choesia naer-

tysia? y cho by siy po-liudky za il. Dyvna ri: organizmu ce ne potribno, a mozokuse pamjataje, navi smak ereni abo berezovoho soku. Ty koly-nebu pyv berezovyj sik?

Chiba v Norvehiji je berezy? zdyvuvavsia Jerychonkyj. U Norvehiji bahato oho je, u tomu ysli berezy, vidpoviv biform. Vin pro-

tiahnuv Pavlyu dovhe upace, dotorknuvsia do ruky j dodav: Vvaajte, o my zna-jomi. Nis Chriinson. Ja ne chotiv vas naliakaty.

U mene tremtia kolina, pryznavsia Pavly. U mene te by tremtily. Ja vynen, o ne rozpoviv pro Nisa, skazav Jery-

chonkyj. Koly yve tut misia za misiacem, naiky zvykaje do budennoi bifor-miv i vzahali usioho, o nas otouje. Tym bie o ja syno rozserdyvsia na tebe, Nise.Ty navio haniav dignoa? Turbujesia pro zdorovja? o tobi varto bulo vyklykatymene zi Stanciji? Ja b nehajno pryletiv. Do rei, Dimov te toboju nevdovolenyj. Ty ve

try dni ne vychodyv na zvjazok. Ja sydiv u krateri vulkanu, pojasnyv Nis, lye hodynu tomu povernuvsia. A

koryuvavsia dignoom, bo dovodylosia vyprobovuvaty sebe pry velykych temperatu-rach. Ja tobi vse potim vykladu. A teper vy meni skai: o novoho? Lyy z Zemli buly?

Ly u mene, vidpoviv Piug. Zakinu z obidom, dam. Dobre. A ja doky skoryajusia racijeju. I biform vydko pidkotyvsia do raciji

v kutku. Meni treba pohovoryty z Dimovym i sejsmologamy. Na Stanciji zaraz chto izsejsmologiv?

Usi tam, skazav Van. A o? Bude zemletrus? Kataronyj. Vzahali-to ve cej oriv moe zletity v povitria. Ni, ne siohodni,

napruha e terpyma. Meni treba zviryty dejaki cyfry z sejsmologamy.Nis uvimknuv peredava. Vin vyklykav Dimova, potim sejsmologiv. Vin sypav cy-

framy j formulamy, nemov vony lealy u nioho v mozku aramy, akuratno povjazani mo-tuzkoju, i Pavly podumav, jak vydko znykaje rach. O vin ue sam sobi skazav: Nisuvimknuv peredava. A e pjatnadcia chvylyn tomu vin mavsia z usich nih vid ciohoNisa, ob Nis joho ne zjiv.

Dra buv na nioho schoyj. I Hrunin te. Vy pamjatajete, Dimov vam rozpovidav? promovyv tycho Jerychonkyj.

Vdosvita pryjde ajer iz sejsmologom, oholosyv Nis, vymykajuy raciju. Di-mov prosyv poperedyty pidvodnykiv.

Ty moe jich zapelenguvaty? spytav Van Jerychonkoho. Ni. Sandra nikoly z soboju raciju ne bere. Jij vona, bate, zavaaje. Jery-

chonkyj buv ryvoenyj. A vy de yvete, Nise? zapytav Pavly biforma. Meni nide ne treba yty, vidpoviv toj. Ja ne spliu. I maje ne jim. Ja chodu.

Praciuju. Inodi prychodu siudy, jako skuu. Zavtra, napevno, zjidu z vamy na Stan-ciju.

Vony vydko poveerialy, potim vlatuvalysia na matach u zadniomu vidsiku schov-ya. Nis te zalyyvsia u schovyi zovni bilia raciji. Vin ytav. Jduy spaty, Pavlypohlianuv na nioho. Metrova pivkulia, podriapana, rozjidena arom i kyslotamy, pobytakaminniam, pidkotylasia do iny, prytysnula do neji upaciamy rozkrytu knyhu i asvid asu perevertala orinky tretim upacem, o vyskakuje blyskavkoju z pancyra iznykaje v niomu.

U spanomu vidsiku bulo napivtemno. Sopiv Piug, Jerychonkyj spav spokijno,sklavy ruky na yvoti. Van posunuvsia, zviniajuy misce Pavlyu.

Spaty pora, skazav iz-za zahorodky Nis. Ty av pikluvatysia pro na reym? spytav Van. Ni. Meni proo pryjemno, o ja mou komu o skazaty. I ne formuly abo spo-

ereennia, a o budenne. Napryklad: Mao, peredaj kompot. y: Vane, spy, zavtrarano vavaty.

Pavly promuyvsia e kika chvylyn, potim spytav Vana: A Maryna Kim daleko zvidsy?Van ne vidpoviv. Napevno, zasnuv.

* * *

Pavly prokynuvsia vid pidzemnoho potovchu. Ini ve valy. Piug hrymivbliaankamy, zbyrajuy na poliuvannia.

Pavlyu, ty prokynuvsia? zapytav Jerychonkyj.

Idu.Z-za perehorodky tiahnulo pachuoju kavoju.Pavly pidijov do vikna, o vychodylo do moria. Bereh dyvno peretvoryvsia za ni.

Vin buv pokrytyj snihom. Zatoka zamerzla do samych ryv, ob jaki bylysia chvyli, a pozaponi snihu, o vkryvala kryanyj pancyr zatoky, tiahnulysia orni nytky triyn.Uzdov bereha po snihu briv Nis, zalyajuy za soboju dyvnyj slid, nemov po cilyni proji-chav viz.

Posnidavy, Pavly odiahnuvsia i vyjov nazovni. Sonce vybralosia z-za chmar, i snihpoav tanuty. Nad ornym, pokrytym bahnom schylom pidijmalasia lehka para. Snih po-chruskuvav pid pidovamy.

Piug sydiv navpoipky, o vykolupujuy noem zi snihu. Siohodni my z vamy zrobymo prynajmni try velyki vidkryttia, skazav vin Pav-

lyu. Holos v olomofoni zvuav zachopleno. omu tiky try? zapytav Pavly. Ja siudy pryjidaju vomyj raz i konoho razu znachodu po try neznajomi nauci

simejva. Chiba ce ne prekrasno?ornoju tokoju poznayvsia na nebi ajer. Sonce prypikalo, i Pavly zmenyv tem-

peraturu obihrivu. Bila chmarka povino povzla po nebu, i ajer pidpirnuv pid neji, spu-skajuy do schovya.

Pryletiv Dimov iz sejsmologom Hohijeju. De Nis? zapytav vin Pavlya, pryvitavy. Napevno, poliz u krater. Pohani novyny, vymovyv Hohija. Vin buv molodyj, chudyj i lehko ervoniv.

Nis maje raciju. Napruha v kori roe vyde, ni my vvaaly. Epicentr kilometrach u azvidsy. Stanciji ne torknesia.

Hohija pokazav u bik soncia. Okean buv spokijnyj, v zatoci utvorylasia opolonka,nad neju pidijmalasia para.

Ja sprobuju zvjazatysia z Nisom. Hohija piov u schovye.Dimov z Pavlyem pily slidom za nym. Chto mih prypuyty, skazav Jerychonkyj, pobayvy Dimova, o vy vlatu-

jete zemletrus same siohodni?Vin trymav u ruci aku z kavoju, vid jakoji pidnimalasia para, jak vid hejzera. Peredajte meni, bu laska, poprosyv Dimov. Ade vy varyly kavu dlia hoej,

y ne tak?Dimov vypyv kavu zalpom, obpiksia, kika sekund sydiv, vtratyvy dychannia. Na-

reti vidsapavsia i promovyv: O zaraz by ja zahynuv, i usi zitchnuly b z polehenniam. My b ne daly vam zahynuty, zapereyv Pavly. Ja reanimator. U krajniomu

vypadku zamorozyly b vas do Zemli.Hohija vidpravyvsia na horu j obiciav povernutysia erez hodynu Dimov vyjov na

zvjazok zi Stancijeju, viddajuy potoni rozporiadennia, jaki ne vyh zalyyty, bo duerano vyletiv zvidty. Jerychonkyj znovu zahlybyvsia u vyvennia riok dignoa. Vanrozbyrav jakyj prylad. Diji liudej, o zalyylysia v schovyi, buly budenni, ale z konojuchvylynoju pid kupolom rosla napruha, nevyslovlena, ale jaka viduvalasia navi Pav-lyem. Pidvodnykiv ekaly ve hodynu tomu, ale jich use e ne bulo.

* * *

Druhyj potovch zemletrusu rozlihsia pryblyzno za hodynu pislia pryliotu Dimova.

Van, o erhuvav bilia raciji, skazav Dimovu: Nis peredaje, o zbiylosia vydilennia gaziv. Exkalacija vya za rozrachun-

kovu. Moe, nam evakujuvaty schovye? zaproponuvav Jerychonkyj. I tut za-

lyylysia b tiky my z Nisom. Absurd, vidrizav Dimov. Vane, spytaj sejsmologiv, jaki perspektyvy dlia

orova.Zemlia pid nohamy dribno zdryhalasia, niby chto prosyvsia nazovni iz zamknutoho

pidvalu. Jako tut bude vyverennia, potik maje pity v inyj bik. Choa, zvyajno, garan-

tuvaty nioho ne mona.Povernuvsia Hohija z plivkamy, zniatymy z samopysciv. Zdurity! vyhuknuv vin, ne prychovujuy zachvatu. My svidky kataklizmu

spravnioho mastabu. Jake skydannia! Vy ne ujavliajete, o tvorysia v okeani!Dimov neschvano spochmurniv. Probate, obernuvsia vin do Pavlya, slid bulo b daty vam molyvis pover-

nutysia na Stanciju. Tut moe buty nebezpeno. Ale my obmeeni v zasobach transportu.Pavly navi ne vyh obrazytysia. Dimov ve ne dyvyvsia na nioho. Van, prodovuvav Dimov tak samo budenno, nehajno vyklykajte Verynu,

nechaj letia siudy. Navio? ne vidrazu zrozumiv Van. ukaty. Jich ukatymemo. Tut hlybyny nevelyki. Ne terpliu nerobva, promovyv Jerychonkyj. Ja pidu na kateri jim nazu-

ri. Kater povede Van, nakazav Dimov. Jerychonkyj pide z nym. Vy, Pavlye,

zalytesia bilia raciji i, jako potribno, vyletyte na ajeri.Pavly pidijov do raciji j av za spynoju Vana.Van vymovyv, pidnijjuy: Usi pozyvni tut. Racija andartna. Znajomi? Prochodyly.Van znyzyv holos i skazav na vucho Pavlyu: Ne spereajtesia z Dimovym. Vin zaraz sucini nervy. Kataklizm na nosi. Jery-

chonkyj v ieryci, a pidvodnyky ukaju perly v Syniomu hroti, ne znajuy, o jich e-kaje, koly vony siudy javliasia.

Vy vpevneni, o tryvoha ne pomylkova? Upevnenyj, vidpoviv lakonino Van. Vin uziav svij kombinezon i masku.Za viknom majnulo o bile, niby tam machnuly proyradlom. Ahov, zradiv Van, vyhlianuvy nazovni, na lovcia i zvir biy. Ce Alan! De? spytav Dimov. Sam pryletiv. Teper o dovote, o telepatiji ne isnuje.Vikno bulo priamo pered Pavlyem. Po ornomu, mokromu vid taloho snihu, po be-

rezi povino briv velyeznyj bilyj ptach.Takyj e, jak toj, o Pavly bayv u de pryliotu.Jerychonkyj ue buv odiahnenyj, vin vidkryvav liuk. Dimov te natiahnuv masku. Pavlyu, zalyajtesia tut. Ne vidchote vid raciji. Jako o terminove, poklyte

mene. Ja piov pohovoryty z Alanom.Zi Stanciji povidomyly, o ajer vyletiv na pouky pidvodnykiv. Zapytuvaly, o no-

voho v schovyi. Pavly vidpoviv, o poky nioho.Za viknom Dimov rozmovliav iz ptachom. Ptach ledve diavav jomu do pojasu, ale

joho kryla, navi skladeni, tiahnulysia metra na try, i kinci jich spyralysia na yrokyjchvi. U ptacha bula nevelyka holova z korotkym dziobom i neruchomi blakytni oi.

e odyn potovch zmusyv zadzvenity neprybranyj posud.Pidkliuyvsia Nis. Sluchaj, Vane, skazav vin svojim tychym mechaninym holosom, de roz-

taovanyj cej Synij hrot? Van piov na kateri. Pevno, tudy. A ja tono ne znaju, de cej hrot. A, ce Pavly? Todi zapyy toni novi dani.Za viknom Dimov kutavsia v kurtku. Jomu bulo due cholodno. Ptach, pohojdu-

juy, nezruno vybih na dovhu plytu, o zdijmalasia nad zatokoju, i rozpravyv kryla. Tute vin peretvorylasia na eymetrove vitrylo i ne vyh dobihty do kraju plyty, jak zu-rinyj viter pidniav joho v povitria, i, ob ne vtratyty rivnovahy, Alan syno zmachnuvkrylamy j poav nabyraty vysotu.

Dimov vozyvsia v perechidnyku, potim vidkryv liuk, vpuyv klub pary. Vin nama-havsia uhamuvaty tremtinnia.

Dumav, pomru, skazav vin. Molode Alan. omu? zapytav Pavly. Jomu ne spodobalysia chvyli v tomu sektori. U nioho svoja teorija geograna.

Charakter i misce zemletrusu, o nablyajesia, vin rozrachovuje po maliunku chvy.Jomu dobre zhory use vydno. Z sejsmologamy vin erez ce raenno spereajesia.Vvaaje, o joho teorija panaceja vid usich bid, a vony vvaaju, o vona schoa navoroinnia na kavovij hui. Mabu, vony maju raciju, vony fachivci Mene chto vykly-kav?

Nis prosyv peredaty vam dani po prognozu. Davajte. Ni, o za molode Alan! Pryletiv same siudy. A znajete, Pavlyu, ja bie

viriu ptacham, ni naomu kateru. Jakby Alan ne pryletiv, dovelosia b vas na ajeri posy-laty.

Hovory Veryna. Veryna vyklykaje Schovye, uvimknuvsia pryjma. Chtona zvjazku?

Schovye sluchaje, vidpoviv Pavly.Dimov pidijov blye. Hovory Sen-Venan. My vylitajemo. Dobre, vidhuknuvsia Dimov. Ne zabute peredava. Rozumijete, Dimov

obernuvsia do Pavlya, nai peredavai dobri dlia geologiv ta inych nazemnych y-teliv. Prytoroyv do hrudej i tupaj. A biformam vony nezruni. U bu-jakyj slunyj asvony namahajusia vid nych pozbavytysia. A naspravdi, navio litajuomu biformuzajvi trya gramiv vahy? Dlia nioho koen gram zajvyj.

U schovye povernuvsia Piug. Vin dovho vozyvsia v perechidnyku, zitchav,hrymiv bliaankamy, potim nasylu protysnuvsia v liuk.

Dyvovynyj de, vymovyv vin, rozavliajuy na oli svoje hospodarvo. Trynormy, try normy prynajmni. Ridkisni ekzempliary sami lizu na bereh.

Vin pomityv, o Pavly sydy za racijeju, i skazav: Ja bayv, jak iov kater. Tiky ne vyh zapytaty. o, pidvodnyky e ne pryplyly? Pro vsiak vypadok pidhotujte medpunkt, veliv Dimov. Mabu, krae ce zrobliu ja, pomityv Pavly, a vy poky poerhujte bilia raciji. Po-pere, Piug nikudynij rady, zapereyv Dimov. Po-druhe, vy, Pavly,

pidozriuju, nikudynij veterynar. Vy zabuvajete, o bilogino nai druzi i kolegy ne vid-nosiasia do antropojidiv.

Tak, pidtverdyv Piug, pravyno, jak ce ne prykro. Ale ja vpevnenyj, o

nioho pohanoho ne anesia.Vin vidkryv jayk u kutku bilia perehorodky, av perebyraty blyskui inrumenty

j liky, pohliadajuy pry ciomu na bliaanky zi svojimy trofejamy.Poupyly povidomlennia z ajera, jakyj vyletiv zi Stanciji. Flajer projov ue

pjatdesiat kilometriv. Nioho v okeani poky ne pomieno.U vikno Pavlyu bulo vydno, jak zi schylu hory biy Hohija. Za nym, navantaenyj

kontronymy pryladamy, jov slidom Nis. o tam na kateri? spytav Dimov.Pavly vyklykav kater. Uve as podajemo sygnaly, vidhuknuvsia Van. Poky vidpovidi nemaje. A u

vas o novoho? Nioho. Schovye! naklavsia na ci slova rivnyj vysokyj holos odnoho z ptachiv. Pavly

e ne navyvsia rozrizniaty holosy biformiv. Vydno, nasadky u usich buly odnotyp-nymy. Schovye! Bau Sandru!

De? zapytav Pavly. Pivde-pivde-zachid vid Kosoji hory. Trydcia my. Vy mene ujete? A o vona? kryknuv Jerychonkyj. o z neju? Vona trymajesia na vodi, ale mene ne pomiaje. Kater, povidomyte va kvadrat, zaadav Dimov. -!!, vidpoviv Van. Pivninyj zachid vid orova.Dimov uvimknuv ekran-kartu. Simdesiat pja my, skazav vin. Navi jako tono vyjdete v kvadrat, vam

znadobysia pivhodyny. Do zvjazku. Van vymknuvsia. Pivhodyny, tycho povtoryv Dimov. I tut e vyklykav ptachiv: Vy zmoete na-

daty jij dopomohu? Ni, vidpoviv holos. Ja tut odyn. Meni jiji ne pidniaty. Vona, po-mojemu, ne-

prytomna.Pavly vydko natiahuvav kombinezon. De maska? Vimy moju, veliv Piug, on vona ley.Dimov pobayv, o Pavly maje odiahnenyj. Ty znaje cej ajer? e b pak. Ja z nym, skazav sejsmolog Hohija. Dobre, o ja ne vyh rozdiahtysia.Dimov povtoryv: Trydcia my na pivde-pivde-zachid. Potim obernuvsia do mikrofona. e-

rez dvi chvylyny do vas vylitaje ajer. Bude chvylyn erez desia. A kater ne vyhne ra-nie, ni erez pivhodyny.

Koly Pavly zakryv za soboju zovninij liuk, vin uyh zdyvuvatysia tomu, jak zminy-losia osvitlennia. Sonce bulo zatiahnuto ervoniaym serpankom, i orna hora pidsviu-jesia zzadu, nemov tam tajivsia teatranyj proektor.

Sejsmolog perym uskoyv u ajer. Pavly pidniav nohu, ob pity za nym, ale tutdveri v schovye vidkrylysia, vyletiv Piug, o ne vyh ni odiahnutysia, ni natiahnutymasku. Vin vidkryv rota, namahajuy vdychnuty povitria, i kynuv v jich oronu male-kyj medynyj kontejner.

Teper trymajtesia, poperedyv Pavly, sidajuy za put i dyvliay erez bine

vikno, jak Dimov dopomahaje Piugu zabratysia nazad u schovye. Koly rozpovidaty-mete onukam pro siohodninij de, ne zabute zhadaty, o viv maynu ex-empinMoskvy po vyomu ajernomu pilotau.

Ne zabudu, vidpoviv sejsmolog, uklavy kontejner i vipliujuy u krislo.Pavly vyjov z viraa i piov na maxymanij vydkoi tak, ob zalyyty livoru

ovp roevoho j buroho dymu, o vav nad dalekoju vid schovya oronoju orova.erez sim chvylyn vony pobayly samotnioho biloho ptacha, o kruliav metrach u

dvochach nad chvyliamy.Ptach, pomityvy ajer, zletiv vye i zavmer u povitri, nemov pokazujuy toku, v

jakij znachodylasia Sandra. Pavly kynuv ajer unyz i zavys metrach u desiaty nad ver-chivkamy chvy. Ale navi z cijeji vysoty vin ne vidrazu rozhlediv Sandru jiji tilo huby-losia sered bryzok, jaki viter zryvav z verchivok chvy.

Bayte? zapytav sejsmolog, vyhliadajuy nazovni.Viter znosyv ajer, dovelosia vvimknuty dvyhun i manevruvaty, ob ne zahubyty

Sandru z polia zoru. Pavly vypuyv schody. Vony mjako rozhornulysia j pily u vodu vmetri vid Sandry.

o v tebe, Pavly? omu movy? zahovoryla racija. Nema asu. My jiji znajly j pidnimatymemo.Ptach proletiv zovsim poriad iz kabinoju. Na hrudiach u nioho bula vydna orna

ovana korobka peredavaa. Ptach pidniavsia trochy vye, i joho ti as vid asu zakry-vala vid Pavlya sonce.

Sejsmolog, zachopyvy motok trosa, spuskavsia do vody, i Pavly usiu uvahu zosere-dyv na tomu, ob ne daty vitru zney ajer ubik. Sandra, rozkynuvy ruky, pohojduvala-sia na chvyliach, nemov u liuci, i zdavalosia, o jiji ruchy osmysleni.

Hohija vepyvsia odnijeju rukoju za schody, inyj namahavsia pidvey pid Sandrupetliu. Ce jomu ne vdavalosia. Pavly pokoduvav, o ne moe zalyyty keruvannia. Vinzrobyv by vse proie j vyde. Vydno, Hohija nikoly ne zajmavsia apinizmom. Trosznovu zirvavsia, Pavlyu pokazalosia, o chvyli vidaju, o ochopyly sejsmologa, dosia-haju kabiny ajera.

I u cej moment ptach-biform navayvsia na ryzykovanyj krok. Vin mjako i vydkosplanuvav proty vitru i, znajovy moment, koly Sandra kovzala po zovninij oronichvyli i jiji tilo vyupylo nazovni, schopyv dziobom petliu trosa u myttievo zaviv jiji zaplei Sandry.

Tiahny! zakryav Pavly sejsmologovi.Toj nasylu utrymuvav rivnovahu na schodach, ale vidrazu potiahnuv, petlia ruyla

nye j ochopyla Sandru za likti. Ptach nasylu prymudryvsia uchylytysia vid naupnojichvyli. Koly vin prolitav pered ajerom, Pavly pomityv, o peredava vin use skynuv.Pavly pidniav vhoru velykyj pale, i ptach rizko piov u nebo.

Udvoch z Hohijeju vony vtiahnuly Sandru v kabinu. Projlo dvadcia chvylyn pisliavyliotu.

Hovory Pavly, uvimknuv vin peredava. Sandru my pidnialy na ajer. Vonaneprytomna.

Sluchaj, skazav Dimov, Sandru ne ipajte. Nadite jij kysnevu masku i na-kryjte jiji ymo teplym.

Sejsmolog diav zapasnu masku j balon. Oi Sandry buly zakryti, oblyia zdavalo-sia blakytnym. Sejsmolog prybrav z oblyia Sandry mokre volossia i av pryladnuvatykysnevu masku. Joho ruky trochy tremtily. Pavly iov do schovya na bryjuomu polioti.Poperedu, jak majak, pidijmavsia ovp dymu. Ptach letiv uhori, maje ne vidajuy vidajera. Racija bula vvimknena, i Pavly uv, jak Dimov nakazuje kateru zalyatysia v tomu

rajoni j do orova ne povertatysia.Piug ekav jich na samomu berezi zatoky. Zakutanu Sandru obereno vynesly z a-

jera j bihom perenesly do kupolu. Liuk buv vidkrytyj, i erez chvylynu Sandra ve lealana oli. Dimov ekav jich u chirurginomu chalati j rukavykach. Digno buv uvimkne-nyj, i joho upy le tremtily, pohojdujuy nad olom.

Meni asyuvatymete, veliv Dimov Pavlyu.Bilia raciji ojav Nis. Vse harazd, hovoryv vin, ne chvyliujsia, Eryk, ty znaje, jako Dimov ska-

zavSandra spala. Dychannia jiji alo rivniym. Oblyia poervonilo, krapeky potu

blyaly na skroniach. o z neju alosia? zapytav Pavly. Spraciuvala zapobina syema. Jako organizm na mei i voriujesia nebez-

peka dlia yttia, vona vpadaje v an, schoyj na letarginyj son. Poky my moemo lyeprypuskaty, o pidvodnyky potrapyly v zemletrus na hlybyni. Sandra zmohla vyrvatysianazovni, cho i bula poranena. U neji zlamano try rebra, velykyj vnutrinij krovovylyv.Vona plyvla do bazy, ale jiji syly vyerpalysia. Ote, jij zalyalosia lye pidniatysia napoverchniu. Potonuty Sandra ne mohla: koly vona na ziabrovomu dychanni, leheni sluapovitrianym puchyrem. Metabolizm spoviniujesia u kika raziv. Jak tiky vona vtratylasvidomis, jiji vyneslo na poverchniu okeanu.

Sandra oprytomnila vidrazu, boliu vona ne viduvala. Dimov, vymovyla vona vako, chlopciv zavalylo Spokijno, ne chvyliujsia, divynko, vidpoviv Dimov. My buly v Syniomu hroti poalo triay Ja bula ooro Stas skazav, o po-

ranenyj Proba, Dimov, Eryk znaje?Pavly protiahnuv Dimovu kuku-ampulu. Dimov pryklav jiji do ruky Sa