Upload
nailah
View
71
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
6. Sanayi Kongresi, Cevahir Kongre Merkezi, İstanbul, 26-27 Kasım 2007. Bölgesel Rekabet Dinamikleri - Bilim ve Teknoloji. Prof. Dr. Gündüz Ulusoy Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Sabancı Üniversitesi, İstanbul Direktör, TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi Rekabet Forumu. İçindekiler. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Gündüz Ulusoy1
Bölgesel Rekabet Dinamikleri Bölgesel Rekabet Dinamikleri --
Bilim ve TeknolojiBilim ve Teknoloji
Prof. Dr. Gündüz UlusoyProf. Dr. Gündüz Ulusoy
Mühendislik ve Doğa Bilimleri FakültesiMühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi
Sabancı Üniversitesi, İstanbulSabancı Üniversitesi, İstanbul
Direktör, TÜSİAD-Sabancı ÜniversitesiDirektör, TÜSİAD-Sabancı Üniversitesi
Rekabet ForumuRekabet Forumu
6. Sanayi Kongresi, Cevahir Kongre Merkezi, İstanbul, 26-27 Kasım 2007
Gündüz Ulusoy2
İçindekiler
Bölge tanımı
Ekonomik ilişkiler
Dünya Ekonomik Forumu: Türkiye ve komşu ülkeler
Bilim ve teknoloji: Girdiler ve insan kaynakları
Bilim ve teknoloji: Çıktılar
Bazı görüşler
BÖLGE TANIMI
Gündüz Ulusoy4
Akdeniz ve komşu ülkeler
Gündüz Ulusoy5
Bölgeler ve ülkeler
AKDENİZ ÜLKELERİFransa, İtalya, İspanya, Yunanistan, Hırvatistan, İsrail, Tunus, Cezayir, Mısır, Fas.
KOMŞU ÜLKELERBulgaristan, Romanya, Yunanistan, İsrail, Ukranya, Rusya, Gürcistan, Azerbeycan, Ermenistan, İran, Suriye.
EKONOMİK İLİŞKİLER
Gündüz Ulusoy7
Akdeniz ve komşu ülkelerde nüfus ve gelir 2006
Nüfus ve Gelir
Sıra Ekonomi Büyüklüğü (cari USD) Sıra Nüfus (milyon kişi) Sıra Kişi Başı GSYİH (cari USD)
6 Fransa 2.231.631 9 Fransa 60,7 17 Fransa 35.404
7 İtalya 1.852.585 21 İtalya 58,1 21 İtalya 31.790
9 İspanya 1.225.750 26 İspanya 43,4 24 İspanya 27.767
11 Rusya 979.048 8 Rusya 142,5 53 Rusya 6.856
18 Türkiye 392.424 17 Türkiye 74,2 60 Türkiye 5.408
27 Yunanistan 307.709 60 Yunanistan 11,1 25 Yunanistan 27.610
41 İsrail 140.195 80 İsrail 6,8 31 İsrail 20.399
45 Romanya 121.901 42 Romanya 42,6 58 Romanya 5.633
48 Cezayir 114.322 31 Cezayir 33,4 72 Cezayir 3.413
50 Mısır 107.375 16 Mısır 75,4 93 Mısır 1.489
51 Ukranya 106.072 25 Ukranya 46,0 86 Ukranya 2.274
59 Fas 57.407 33 Fas 31,9 72 Fas 3.413
63 Hırvatistan 42.456 91 Hırvatistan 4,6 45 Hırvatistan 9.558
71 Suriye 31.505 46 Suriye 19,5 91 Suriye 1.645
72 Tunus 30.620 63 Tunus 10,2 78 Tunus 2.982
73 Bulgaristan 30.608 74 Bulgaristan 7,7 68 Bulgaristan 3.995
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Gündüz Ulusoy8
Türkiye’nin Akdeniz ve komşu ülkelerle ihracat ve ithalatı 2000-2005
6,2
17,4
11,9
20,9
3,3
11,08,5
24,9
0
5
10
15
20
25
30
2000 2005 2000 2005
İhracat İthalat
Mily
ar $
Akdeniz ülkeleri Komşu ülkeler
İhracat İthalat
2000 2005 2000 2005
Akdeniz %22,4 %23,6 %22,0 %17,9
Komşu %12,0 %15,0 %15,8 %21,3Kaynak: UN Commodity Trade Statistics Devision, Comtrade
Gündüz Ulusoy9
Bölge ülkelerinin Türkiye’ye Doğrudan Yabancı Yatırımı (milyon USD) 2002-2006
2002 2003 2004 2005 20062002-2006TOPLAM
TOPLAM 622 745 1.291 8.534 17.817 29.009
Yunanistan 0 24 38 11 2.787 2.860
Fransa 22 120 34 2.107 444 2.727
Rusya 0 0 0 1.605 7 1.612
İtalya 241 1 15 692 209 1.158
2002 2003 2004 2005 2006
Yunanistan % 0,00 % 3,22 % 2,94 % 0,13 % 15,64
Fransa % 3,54 % 16,11 % 2,63 % 24,69 % 2,49
Rusya % 0,00 % 0,00 % 0,00 % 18,81 % 0,04
İtalya % 38,75 % 0,13 % 1,16 % 8,11 % 1,17
TOPLAM % 42,28 % 19,46 % 6,74 % 51,73 % 19,35
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
DÜNYA EKONOMİK FORUMU:Türkiye ve Komşu Ülkeler
Gündüz Ulusoy11
Dünya Ekonomik Forumu (WEF)rekabetçilik modeli
Temel GerekliliklerKurumlarAltyapıMakroekonomik istikrarSağlık ve temel eğitim
Üretim faktörleri odaklı ekonomiler
Verimlilik ArtırıcılarYüksek öğrenim ve hizmet içi eğitimÜrün piyasalarının etkinliğiEmek piyasalarının etkinliğiFinansal piyasaların çeşitliliğiTeknolojik altyapıPazar büyüklüğü
Verimlilik odaklı ekonomiler
İnovasyon ve Çeşitlilik FaktörleriFaaliyet çeşitliliği (İş Gelişmişliği)İnovasyon
İnovasyon odaklı ekonomiler
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Gündüz Ulusoy12
Dünya Ekonomik Forumuna göre ülke grupları
1. Aşama 1 → 2 2. Aşama 2 → 3 3. Aşama*<2000 $ *2000-3000 $ *3000-9000 $ *9000-17.000 $ *>17.000 $
Endonezya Arnavutluk Arjantin Barbados Almanya
Ermenistan Azerbaycan Brezilya Çek Cumhuriyeti ABD
Fas Bosna Hersek Bulgaristan Estonya Belçika
Gürcistan Çin Cezayir Hırvatistan Finlandiya
Hindistan Kazakistan Makedonya Macaristan Fransa
Kenya Kolombiya Malezya Malta İngiltere
Kırgızistan Tunus Meksika Slovakya İspanya
Mısır Ukrayna Polonya Tayvan İsrail
Nijerya Romanya İtalya
Pakistan Rusya Japonya
Senegal Şili Kanada
Suriye Tayland Kore
Vietnam TÜRKİYE Yunanistan
*Kişi başına GSYİH
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Gündüz Ulusoy13
Komşu ülkeler (batı ve kuzey)
2,5
3
3,5
4
4,5
5Temel gereklilikler
Etkinlik artırıcılar
Faaliyet çeşitliliği
İnovasyon
Temel eğitim
Yüksek öğrenim
Hizmet içi eğitim
Teknolojik altyapı
Bulgaristan Yunanistan Romanya Rusya Türkiye Ukrayna
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Gündüz Ulusoy14
Komşu ülkeler (doğu ve güney)
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
5,5
6Temel gereklilikler
Etkinlik artırıcılar
Faaliyet çeşitliliği
İnovasyon
Temel eğitim
Yüksek öğrenim
Hizmet içi eğitim
Teknolojik altyapı
Ermenistan Azerbaycan Gürcistan İsrail Suriye Türkiye
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Gündüz Ulusoy15
Akdeniz ülkeleri (kuzey)
3
3,5
4
4,5
5
5,5
6Temel gereklilikler
Etkinlik artırıcılar
Faaliyet çeşitliliği
İnovasyon
Temel eğitim
Yüksek öğrenim
Hizmet içi eğitim
Teknolojik altyapı
Hırvatistan Fransa Yunanistan İtalya İspanya Türkiye
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Gündüz Ulusoy16
Akdeniz ülkeleri (doğu ve güney)
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
5,5
6Temel gereklilikler
Etkinlik artırıcılar
Faaliyet çeşitliliği
İnovasyon
Temel eğitim
Yüksek öğrenim
Hizmet içi eğitim
Teknolojik altyapı
Mısır İsrail Fas Tunus Türkiye Cezayir
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Gündüz Ulusoy17
Teknolojik altyapı ve Küresel Rekabet Endeksi
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Endonezya
Malezya
Çin
Kore
Fransaİsrail
İspanyaTunus
İtalya
Rusya
Türkiye
Hırvatistan
Gürcistan
Ermenistan
Azerbaycan YunanistanRomanyaUkrayna
BulgaristanSuriye
R2 = 0,8332
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
Teknolojik altyapı skoru, 2007
Kü
rese
l Rek
abet
En
dek
si s
koru
, 200
7
Gündüz Ulusoy18
İnovasyon ve Küresel Rekabet Endeksi
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Endonezya
Çin
Malezya
Kore
Fransa İsrail
İspanyaTunus
İtalya
Türkiye
GürcistanErmenistan
RusyaFas Azerbaycan
SuriyeBulgaristan
Ukrayna
R2 = 0,9121
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5 6,0
İnovasyon skoru, 2007
Kü
rese
l Rek
abet
En
dek
si s
koru
, 200
7
Gündüz Ulusoy19
Yüksek öğrenim ve Küresel Rekabet Endeksi
Kaynak: World Economic Forum, Global Competitiveness Report 2007-08
Endonezya
Çin
Malezya
Kore
İsrailFransa
İspanyaTunus
İtalyaTürkiyeHırvatistan
RusyaAzerbaycan Fas YunanistanUkrayna
Suriye Cezayir Mısır
Ermenistan
Gürcistan Bulgaristan
R2 = 0,6959
3,5
4,0
4,5
5,0
5,5
2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 5,5
Yüksek öğrenim skoru, 2007
Kü
rese
l Rek
abet
En
dek
si s
koru
, 200
7
BİLİM VE TEKNOLOJİ:Girdiler ve İnsan Kaynakları
Gündüz Ulusoy21
GSYİH içindeki Ar-Ge payı 2004
*2003, **2002, ***2000 yılı verisi
Kaynak: WDI online, TÜBİTAK
4,46
2,16
1,17
1,16
1,14
1,14
1,11
0,67
0,63
0,62
0,58
0,51
0,4
0,3
0,29
0,25
0,19
0,79, 2005 y ılı0,67
0 1 2 3 4 5
İsrail
Fransa
Rusya
Ukrayna**
Hırvatistan*
İtalya*
İspanya*
İran
Türkiye
Tunus**
Fas**
Yunanistan
Bulgaristan
Romanya
Azerbaycan**
Gürcistan**
Ermenistan**
Mısır***
% (GSYİH içindeki)
BTYK Kararı 2004/1-4:
2010 yılına kadar GSYİH içinde Ar-Ge payının %2’ye çıkması için 2005 yılı bütçesinden başlayarak yeterli bütçe tahsisi edilmesi. 2005 yılı için tahsis edilen ek bütçe 446 milyon YTL.
Gündüz Ulusoy22
GSYİH içindeki Ar-Ge payı artışı
GSYİH içindeki Ar-Ge payı ortalama yıllık artışı [İlk 5 ülke]
Çin (2000-2005 dönemi): %18 İzlanda (1995-2005 dönemi): %12 Türkiye (1995-2004 dönemi): %11 Meksika (2004-2005 dönemi): %10 Güney Afrika (1997-2004 dönemi): %8
OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2007, OECD, Paris, 2007.
Gündüz Ulusoy23
Ar-Ge harcamaları içinde özel sektörün payı
Ar-Ge Harcamaları İçinde Özel Sektörün Payı
Yıl Yüzde Pay
1995 23,6
1998 31,6
2001 33,7
2002 28,7
2003 23,2
2004 24,2
2005 33,2
Gündüz Ulusoy24
Bir milyon kişiye düşen tze1Ar-Ge personeli 2004
1 Tam zaman eşdeğeri *2003, **2002
Kaynak: WDI online, TÜBİTAK
3319
3213
2195
1413
1296
1279
1263
1213
1013
976662, 2005 yılı
542
0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500
Rusya
Fransa*
İspanya*
Yunanistan
Hırvatistan*
İran
Bulgaristan
İtalya*
Tunus**
Romanya
Türkiye
BTYK Kararı 2004/1-5:
2004 yılında 27.000 olan tze bilim insanı sayısının 2010 yılına kadar 40.000e çıkarılması.
Gündüz Ulusoy25
Akdeniz ülkeleri okul kayıt oranları 2005
*Ortaöğretim 2003 yılı verisi, **Ortaöğretim 2004 yılı verisi, ***2003 ve 2004 yılı verileriKaynak: WDI online
0 20 40 60 80 100
İspanya
Yunanistan
İtalya
Fransa
İsrail
Tunus*
Cezayir**
Mısır
Türkiye
Hırvatistan***
Fas*
%
İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim
Gündüz Ulusoy26
Komşu ülkeler okul kayıt oranları 2005
*İlköğretim 2002 yılı verisi, **İlk ve ortaöğretim 2004 yılı verisiKaynak: WDI online
0 20 40 60 80 100
Yunanistan
İsrail
İran
Suriye*
Bulgaristan
Gürcistan**
Romanya
Rusya
Türkiye
Azerbaycan
Ukrayna
Ermenistan
%
İlköğretim Ortaöğretim Yükseköğretim
Gündüz Ulusoy27
Kayıtlı öğrenci adedi ve yüzdesi 2004-05
Yüksek lisans Doktora
Sayı Yüzde Sayı Yüzde
Matematik ve Fen
Bilimleri6.903 7,5 3.186 11,7
Teknik Bilimler
19.305 20,9 6.450 23,6
Türkiye AB31
2004-05 2005-06 2004-05 2005-06
ÖğrenciGiden 1.142 2.852
144.035 154.482Gelen 299 828
Öğretim üyesi
Giden 339 58120.876 23.448
Gelen 218 440
AB Erasmus programı kapsamında AB31 ülkeleri ve Türkiye arasındaki öğrenci ve öğretim üyesi mübadelesi
ve AB31 ülkelerinin kendi içindeki toplam hareketi
Kaynak1: YÖKKaynak2: European Commission, Education and Training, Erasmus
Gündüz Ulusoy28
Eğitimin kalitesi
Eğitim Sisteminin Kalitesi
Sıra Ülke
12 Tunus
25 İsrail
27 Fransa
46 Rusya
47 Ukranya
52 İspanya
58 Romanya
61 Hırvatistan
70 Türkiye
76 Bulgaristan
Matematik ve Fen Bilimleri Eğitiminin Kalitesi
Sıra Ülke
6 Fransa
7 Tunus
12 Romanya
28 Hırvatistan
31 İsrail
38 Rusya
42 Fas
44 Ukranya
50 Bulgaristan
52 Yunanistan
59 İtalya
60 Türkiye
Gündüz Ulusoy29
Temel eğitim ve yüksek öğrenime yatırım
Temel Eğitime ve Yüksek Öğrenime Yatırım(Gayri Safi Ulusal Gelirin Yüzdesi)
Sıra Ülke
5 İsrail
17 Fas
18 Tunus
35 Fransa
47 İtalya
48 Cezayir
51 Mısır
52 Ukranya
62 Hırvatistan
63 İspanya
79 Rusya
80 Azerbeycan
81 Türkiye
82 Bulgaristan
83 Romanya
BİLİM VE TEKNOLOJİ:Çıktılar
Gündüz Ulusoy31
Bilimsel ve teknik dergilerdeki makale sayısı 2003
31.971
24.696
16.826
15.782
6.941
3.770
2.089
1.806
1.720
988
845
829
452
428
285
175
117
107
67
18.406, 2006 y ılı
düny a sıralamasında
y eri 19.12.435, 2003 y ılı,
düny a sıralamasında
y eri 22.
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000
Fransa
İtalya
İspanya
Rusya
Türkiye
İsrail
Yunanistan
Ukrayna
İran
Mısır
Romanya
Hırvatistan
Bulgaristan
Tunus
Fas
Cezayir
Ermenistan
Gürcistan
Azerbaycan
Suriye
Kaynak: WDI online, TÜBİTAK
Dünya toplam yayınları içinde payı %0,9 (2003). ABD, AB15 ve Japonya %70,3 (2003). Kendi ülkesi dışında dünyadan aldığı referans verilme oranının dünya payına oranı %27.
OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2007, OECD, Paris, 2007.
Gündüz Ulusoy32
Patent başvuruları (TPE) 2004
*2003, **2000 yılı verisiKaynak: WDI online, TÜBİTAK
30.190
17.290
10.258
9.273
5.778
3.184
1.224
1.100
694
514
458
396
392
151
5.175, 2006 yılı2.262
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000
Rusya
Fransa
İsrail*
İtalya**
Ukrayna
İspanya
Türkiye
Hırvatistan
Romanya
Mısır
Yunanistan
Gürcistan
Bulgaristan
Cezayir
Ermenistan*
Gündüz Ulusoy33
Patent sayılarında (triadic) artış
1995-2005 dönemi (triadic) patent sayılarında ortalama yıllık artış [İlk 5 ülke]
Çin: %36,7 Türkiye: %29,8 Hindistan: %27,6 Yunanistan: %25,9 Kore: % 25,6
OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2007, OECD, Paris, 2007.
Gündüz Ulusoy34
Patent sayılarında (EPO) artış
1997-2004 dönemi yüksek ve orta yüksek teknoloji alanlarında (EPO) patent sayılarında ortalama yıllık artış [İlk 5 ülke]
Çin: %43 Hindistan: %42 Türkiye: %39 (büyük çoğunluğu yüksek teknoloji) Slovenya: %31 Kore: % 30
OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2007, OECD, Paris, 2007.
Gündüz Ulusoy35
Faydalı model (TPE) başvuruları 2002
Kaynak: World Intellectual Property Organization, TÜBİTAK
6.696
3.103
204
127
15
2.456, 2006 yılı
927
0 1.000 2.000 3.000 4.000 5.000 6.000 7.000 8.000
Rusya
İspanya
Türkiye
Yunanistan
Bulgaristan
Ermenistan
Gündüz Ulusoy36
Fen Bilimleri, Matematik ve Mühendislik alanlarındaki mezun sayısı1 2005
80312
31350
22311
23302
9398
9162
55240
56428
29490
21513
5924
4270
0 20.000 40.000 60.000 80.000 100.000 120.000 140.000
Fransa
İtalya
İspanya
Türkiye
İsrail
Yunanistan
Fen Bilimleri, Matematik Mühendislik
1 Tüm düzeylerde.Kaynak: OECD
Gündüz Ulusoy37
Doktora ve yüksek lisans mezun öğrenci sayısı1
5.057
5.419
8.070
7.539
8.329
8.518
7.943
9.556
13.719
16.433
21.850
1.466
2.104
2.364
2.214
2.472
2.680
1.623
1.879
2.577
1.985
2.815
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000
1993-94
1994-95
1995-96
1996-97
1997-98
1998-99
1999-00
2000-01
2001-02
2002-03
2003-04
Doktora Yüksek lisans
1 Tıp hariç tüm dallar.
Kaynak: YÖK
Gündüz Ulusoy38
Sanayi ihraç ürünleri içinde yüksek teknoloji mal grubu ihracatı (Akdeniz ülkeleri)
*2004 yılı verisiKaynak: WDI online
23,75
25,09
13,33
11,28
9,17
7,64
4,81
4,14
0,29
11,51
4,93
8,47
3,42
20,02
13,93
10,19
10,15
7,84
7,05
1,51
1,05
0,64
0 5 10 15 20 25 30
Fransa
İsrail
Hırvatistan
Yunanistan
Fas
İtalya
İspanya
Tunus*
Türkiye
Cezayir *
Mısır*
% (Sanayi ihraç ürünleri)
2000 2005
Gündüz Ulusoy39
Sanayi ihraç ürünleri içinde yüksek teknoloji mal grubu ihracatı (Komşu ülkeler)
*2004 yılı verisi
Kaynak: WDI online
25,09
13,33
13,53
5,14
5,55
4,81
4,49
2,2
22,58
4,68
0,53
1,88
2,77
13,2
0,73
0,81
1,02
1,51
2,59
3,43
3,66
8,09
10,19
13,93
0 5 10 15 20 25 30
Gürcistan
İsrail
Yunanistan
Rusya
Bulgaristan
Ukrayna
Romanya
İran*
Türkiye
Suriye*
Azerbaycan
Ermenistan
% (Sanayi ihraç ürünleri)
2000 2005
Gündüz Ulusoy40
Bazı görüşler
Türkiye bir yol ağzındadır. Kaybetmekte olduğu ucuz işçiliğe dayalı rekabet avantajından inovasyon yolu ile üretkenliğini artırma, katma değerini yükseltme, pazarlarını genişletme yoluna geçiş aşamasındadır.
Türkiye’nin inovasyon alanında sorunları var. Örneğin, finansman gibi. Ancak inovasyon Türkiye’de imalat ve hizmet sektörlerinin gündemine girmiştir. İnovasyon göstergeleri arasında yer alan patent ve faydalı model sayıları düşük olmakla birlikte son yıllarda önemli artışlar gözlemekteyiz. Benzer şekilde, yayın sayılarında da önemli artışlar gerçekleşmektedir.
Türkiye temel eğitim ve yüksek öğrenimde önemli atılımlar yapmak durumunda. Yoksa mevcut rekabetçilik pozisyonunu kaybedecektir. Ekonominin diğer sektörlerinde gelişme sağlama veya bazen salt sürdürülebilirliği sağlama amacı ile verilen teşviklerin bilgi sektörünün gelişmesi için de sağlanması gerekir. Eğitimin, özellikle yüksek öğrenimin yönlendirilmesinde özel sektöre de önemli görevler düşmektedir.
Teşekkür ederim…