(၁)

Aမာစာ

သခမနစာေစာငတြင ပညာေရးမ၀ါဒႏင သင႐းၫႊနးတမးဆငရာ စUးစားခကမားပါ၀ငမညျဖစ၍ ဆရာ၊ ဆရာမမား၊ ေကာငးသား မဘမား သင႐းၫႊနးတမး ေရးဆြသမားႏင ပညာေရးမ၀ါဒခမတသမား ဖတ႐ႈသငေသာ စာေစာင ျဖစပါသည။ သခမန စာေစာငက “ျမနမာ ေ႐ႊ႕ေျပာငးဆရာ၊ ဆရာမမား AစညးAရး” (BMTA) မ တာ၀နယထတေ၀သျဖင ထငးႏငငေရာက ျမနမာ ကေလးမား Aတြက ဖြငလစထားေသာ ေကာငးမားမ ဆရာ၊ ဆရာမမား၏ Aေတြ႕Aႀက ခစားခကမားကလညး ဖတ႐ႈႏငပါမည။ “ျမနမာ ေ႐ႊ႕ေျပာငးဆရာ၊ ဆရာမမား AစညးAရး” ႏင ျမနမာႏငငသားမား ဆရာAတတပညာသငတနးတ႔ ပးတြ၍ ပ႔ခေသာ RWCT သငတနးမားတြင “ေ၀ဖနပငးျခား၍စာေရးျခငး” သည က႑တစခAျဖစ ပါ၀ငပါသည။ RWCT သငတနးဆငး ဆရာ၊ ဆရာမမားသည စာေရးနညးစနစမားက သငၾကားတတေျမာကၿပး ျဖစ၍ ဤသခမနစာေစာငတြင RWCT ဆရာ၊ ဆရာမမား ပါ၀င ေရးသားၾကရနလညး တကတြနးAပပါသည။ ေလးစားစြာျဖင ေဒါကတာသနးလြင ျမနမာႏငငသားမား ဆရာAတတပညာသငတနး AေတြးAျမင စာသငခနး ေဖာငေဒးရငး

Burmese Migrant Teachers’ Association EC

မားႏင ေဒါကတာသနးလြငတ႔ BMTA ရးတြင Aမတတရ

သတငး၊Aႏပညာႏင ပညာေရးဂာနယ၏ မဝါဒမား

• သငရးညႊနးတမး ဆငရာ ေဆာငရြကမႈမားက ဆရာ၊ ဆရာ

မ မားႏင ေကာငးသား မဘမားက Aသေပးၿပး Aေတြး Aျမငမား ဖလယႏငရန။

• ဆရာ ဆရာမမား၏ Aေတြ႔Aႀကမားက မေဝႏငရနႏင သတငး AခကAလကမား ျဖန႔ေဝေပးရန ၊

• ဆရာ ဆရာမ ၊ ေကာငးသားမား၊ ေကာငးသား မဘမားက ပညာေရး ဆငရာႏင ကမးမာေရး၊ Aသပညာ ဗဟသတ မား ျဖန႔ေဝေပးႏငရန။

Burmese Migrants Teachers’ Association ႏင Reading Writing and Critical Thinking (RWCT ) တ႔ ပးေပါငး ထတေဝပါသည။

ေဒါကတာသမးလြင၏ Aမာစာ...............................................(၁) ပညာရငတ႔၏ AဆAမန႔မား………………………….…………………..(၃)

ILO ႏစရကAခငးAကငး (ဆရာေနမးေAး)……………...…………(၄) မတတ သမငး ( ကမာပလ)………………………..…..………………….(၅) ၂၀၀၉ ပညာသစ(နလငး Saw High School)……………….………..…(၅) လြမးဆြတျခငး(ေမာငေမာငၿငမးေAး)…………….….………………….(၆)

ပရပမား၊ Aေတြးမား(လငးၿဖးေAာင)……………………………….……(၉) Aာလးစားသေတြရ႕ ပညာေရး (ခငၿငမးသစ)………………………….(၃၄)

ဒမကေရစေျပာငးလေရးကာလတြင ဆရာ၊ ဆရာမမားႀကေတြ႕ရသည AခကAခမား (ေဒါကတာ သနးလြင)………...…………………………………...(၇) Critical Thinking ဆတာ(သမာသမတ)…………………………..………………(၁၉) နAဖ၏ စစဖနပေAာကမ Aဆးဝါး Aနမကဆး ျမနမာျပည ပညာေရး (ေဒါကတာ လြဏးေဆြ)……………………….………….(၂၆) RWCT ႏင ကၽြနေတာ ရႈေထာင (ဆရာ ေဒးဗစမငးႏင) ………………….….(၂၉)

ႏငငတကာ တကသလမား Aဆငသတမတျခငး (သရနငယ)………………..(၁၄) စကားလးမားန႔ သတ႔ရ႕ ေနာကခသမငး (မငးထက)...............................(၂၂) ကရငAစ ပရကဗတေကာငးက (ဆရာခနဝမး)...................................(၂၈) Aဓပၸါယရေသာ Aဓပၸါယဖြငဆခကမား(ေနာခေဖါ)………………………………(၃၇)

လြတလပခြငရေသာကေလးမား(စာစစာကး။မထကထကဝငး၊ ဆာမေထာေကာငး)……………………………………………………………………..(၂၄) ေလေျပမားဆ (ကဗာ။ မငးစနး CDC) ………………………………………..…..(၂၅)

လကမတရေတာ ဘတႏစရာကန Aသားဆတဆတတန (ေရႊဟၤသာ)………(၁၂)

ႏႈတဆကလကပက (ေတာငေပၚသား) ………(၂၃)

ကာတြနးမား....................................................................(၆၊၁၈) သတငးက႑.............................................................(၃၈၊၃၉၊၄၀)

(၂)

နာယကAဖြ႕

• ေဒါကတာစငသယာေမာင • ေဒါကတာသနးလြင • ေနာေဖါေရ • မနးေရႊႏငး

AယဒတာAဖြ႕

• ဆရာေနမးေAး • ဆရာခနဝမး • ဆရာေဒးဗစ • ဆရာႏငႏငထြနး • ဆရာဖခ • ဆရာလငးေကာ

စာမမားေပးပ႔ ဆကသြယရန

• bmta05@gmail.com • bmta05@yahoo.com • BMTA ရး CDC

ေကာငးAနး • နးစပရာ BMTA Aးစမား • မမတ႔ ေကာငးတာဝနခမား

စစမး ေမးျမနးရန

• ဆရာ ေနမးေAး Ph - 087 200 8853 • ဆရာ ႏငႏငထြနး Ph - 087 524 7034

စာမမား ဖတေခၚျခငး ဆရာ၊ ဆရာမမားႏင ေကာငးသား၊ ေကာငးသမား ပညာေရး က႑က စတပါဝငစားသမား Aားလး Aေတြ႕ Aႀက ခစားခကမားက ေပးပ႕ ႏငပါ သည။

(၃)

“Aသကေမြးဝမးေၾကာငး ပညာရပ Aားလးတ႔တြင ေကာငးဆရာ Aလပသည Aႀကးျမတဆးဟ ယဆရေပမည။” Aရစၥတတယ

“စာေပAႏပညာႏင ပညာ ဗဟသတတ႔တြင ကေလးမားAား ေပာႏးထေAာင လပေပး တတျခငးသည ဆရာတ႔၏ Aေျပာငေျမာကဆး Aႏပညာျဖစသည။ ” Aဘတ Aငးစတနး

“လေတြလAပေသာ Aရာႏင လေတြလခငေသာ Aရာ တစထပတညး တခငမ တေပမည။ ဆရာဆသညမာ ေကာငးသားမား Aမနတကယ လAပေသာAရာက နားလည သေဘာေပါကေAာင သငၾကားေပးႏငေသာ ပဂၢလပင ျဖစေပသည။ ” မဟတမ ဂႏၵ

“ေကာငးဆရာတေယာကရ႕ တာဝနက ေကာငးသားေတြက AဆးAျဖတတခ၊ Aေျဖ တခက သငၾကားေပးဖ႔ မဟတပါဘး။ Aဒ AဆးAျဖတကရေAာင စUးစားပ စUးစားနညးန႔ေတြးေခၚပ ေတြးေခၚပနညးေတြက ေလကငသငၾကားေပးဖ႔သာ ျဖစပါ တယ။” လထစနဝငး

“ကေလးတငး ကေလးတငးက ပညာသငေပးတာထက ကေလးတငး ကေလးတငး ပညာ သငယလခငစတ ရလာေAာင လပေပးဖ႔က ပAေရးႀကးပါတယ။” ေဒၚေAာငဆနးစၾကည

ဆရာဖးခ စေဆာငးတငျပသည။

(၄)

I L O ESpf&uf tcif;tusif; မကဂရန႔က ဆရာေတြ ILO သငတနး တကၾကေပ။ ႏြားႏ႔ေတြက Aကနေသာက မန႔က ႏစခေကာက ။ စားေသာကခနးထေရာကတAခါ ေရ႕လ စဇကာ သဖ႔ကသာ သၾကညထ ေနာကလသမင။ တစဝငးတလည ေဘာလးက ပစၾက မငးဗးလ ေခါငးေပၚက တတတက ထပဖ ဆရာမ ။ ထငးဆရာမ Aဆေတာ

ပါးစပၿပၿပးေAာ ေပာေပာပါးပါး တဟားဟား ခါးကကေမာပနးသြား။ ဓါတပမားခတဆြကာ ေခါငးစUေပးၾကတာ ရငးျပတAခါ ျမနျမနေလး ထမငးဆာၿပေဟး။ ကမးမာေရးလ မကနေပါင ေျပာျပခကကေျပာင နားေထာငသေတြ ရငမာစြ A လကစ ဗကႀကးရႊ ။ ႏစရကထမ႔ မေပာပါ တစရကဘတတစရာ

လစာမရတ ဒလရက ေငြႏစရာကမက။ သငတနးတကတ Aထမာ CDC ကAမားဆးပါ A ဒAထမာ ဆရာခနဝမး ငရတသးစားၿပး A းA းပနး ။ ဝမးသာၿပးေတာ ေကးဇးတင ကေလးမားက ေကးဇးရင ေမာကျပၿပးလင ဆနကေတာငး တ႔ လႀကး လေကာငး ။ Aျပနလမးမာ ေစးဝယခင စေနေစးကဝင ေစးတခြင လညပါတေခာငး ဝယေတာ ေပါေခာငေကာငး။ ေျခေထာကေညာငးလ ပါတဆပါ ကားဆက မလာ တခ႕ ဆရာ ဆရာမ A မျပနေတြေနာကက။ ။

ေနမးေAး

(ILO သငတနးႏစရက Aေတြ႕ Aႀက မားက ဆရာေနမးေAးက Aမတတရ ေရးဖြ႕ ခေသာ ကဗာ ျဖစပါသည။)

ပစၥကၡ … ကာလ ႏႈငးယUျခငးAားျဖင …..။ သငတ႔ေျမမာ ပနးကေလးမား ပြငလနးဖ႔ရာ ၾသဇာဇ၀ … ရႊမးျမစမးစ။ ငါတ႔ေျမက ပနးကေလးမားAတြကေတာ လတစAာဏာ … စစသခြာေAာက ကေရာကရနးကန…။ ငါတ႔ေျမမာ ထ ထ ပဋပကၡ လႈငးလးထၾကြ ေကာငးသား သပတ Aလပသမား သပတ လယသမား သပတ သဃာ သပတ သပတ … သပတ သပတေပါငးစ … Aေရးေတာပ … တကပြေပါငးစ။ သ႔ပါေသာေၾကာင … ငါတ႔ေျမရငး ေတာလနသမငးျဖင ခစလစြာေသာ ငါတ႔၏ Aနာဂတ … ပနးပြငကေလးမားသည ေသြးUယာUထ … ဖးၿမ … ပြငၿမ … သစလြငေ၀ဆာ ေနရပါဆက …။

ကမာပလ ၂၆၊ ၀၂၊ ၂၀၁၀

(၅)

….. …..

စUးစားေဝဖန ေတြးျမငရလက ေရးဖတျပေလ တးတကေစဖ႔ ထးျပသငတနးသငစခနးက ေႏြUးစခန မတလမာေလ ။ ထငမထားပါ .. ယခငသငတနး ထးမမျခားပါ ယခငသငတနး မားေလၿပဟ ခေတာျမငမ သငတနးတကၿပး မၾကာမ။ ထးျခားေတြးသစ လြတလပျခငးေတြ႔ Aျမငသစက ေတာညမရ Aမားပါဝင ဆငႏြခငေAာင ေပါငးစညးေပးတတ ဆရာျမတ၏ ထးျခားေစတနာ။ ေျပာငးလခေပါ ေတြးသစျမငသစ စတAားသစႏင ေပာရႊငေပါငးရနး တ႔Aားလးသည တကၾကြရႊငလနး ဒသငတနးမာ ပညာကမးဆင ယခၿပ ။ Aသ သတ Uာဏကျမင၍ ပညာျမငေAာင ျမငတငေပးသည RWCT Aသ သတရလက ပညာရငႏ႔ သငစ႔ၾကမည RWCT ေကာငးသား လငယ AနာဂတAတြကလညး ဝမးသာပတ ျဖစမသည။

နလငး (Saw High School)

(၆)

ခကႏငင ပရာဟာၿမ႕ Aေျခစက ႏငင တကာ ကညေရးAဖြ႕ျဖစသည People in Need ၏ ဖတၾကားခက Aရ ကၽြန ေတာသည ၂၀၀၉ခႏစ ႏဝငဘာလ A တြငးကခကႏငငပညာေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈ Aေတြ႕ Aႀကမားက သြားေရာက ေလလာခြင ရခပါသည။ ဤေဆာငးပါးတြင ပညာေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈ မား၌ ဆရာ၊ ဆရာမမား၏ AေရးပါေသာAခနးက႑ႏင ေတြ႕ႀက ရသညAခကAခမားက ေရးသား ေဖာ ျပထား ပါသည။ ခကကစလဗကႏငငတြင ၁၉၈၉-ခႏစ၌ ႏငငေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈ ျပလပၿပး ေနာက ခကသမၼတ ႏငငႏင ခကက စလဗက သမၼတ ႏငငမားAျဖစ တည ေထာငခ ၾကပါတယ။ ခကကစလဗကႏငင၏ႏငငေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈသည ေသြးထြကသယမႈ မ ရေသာ ညငသာသည ျပျပငေျပာငးလမႈ ျဖစပါသည။ “ကတပါေတာလနေရး” ဟ တငစားေခၚေဝၚၾကပါသည။ ခကကစလဗက ကြနျမနစ Aစးရ A ပခပေနစUကာလAတြငးဒမကေရစေျပာငးလေရး လႈပရားမႈသည ၁၉၇၇-ခႏစ ဇနနဝါရလ၌ ထတေဝခ သည “ခာတာ-၇၇” ေၾကာျငာ စာတမးျဖင ထငရားလာခပါသည။ တကသလ ေကာငးသားမား စာေပAႏ ပညာႏင ဂတပညာ ရငမား တကတက ကြကြပါဝငခၾကၿပး AစးရAဖြ႕ Aတြငး မ ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလရန လလား သမားႏငပးေပါငး၍ ကြနျမနစ Aာဏာ ရငစနစမ ဒမကေရစစနစဆသ႔ ေAာင ျမငစြာ ကးေျပာငးႏငခၾကပါသည။ ႏငငေရးစနစ ေျပာငးလ လာသညႏင တၿပငနက ပညာေရး က႑တြငလညး ဒမကေရစ ပညာေရးစနစသ႔ ေျပာငးလ ခပါသည။ ပညာေရး စမခန႔ခြမႈတြင ဗဟမ ခပကငမႈက ေလာခ၍ ေကာငး မား၏ တာဝနရမႈ ပမားလာပါသည။

သင႐းညႊနးတမး ျပျပင ေျပာငးလမႈတြင ဗဟပညာေရးဌာနမ ေရးဆြ A တညျပ ထားသည သင႐းညႊနးတမး လမးညႊန ကAေျခခ၍ ေကာငးAသးသးမ ဆရာ၊ ဆရာမမားကယတငသငေတာရာ နညး စနစျဖင သငၾကားခြငရပါသည။ ပညာေရးဌာနမ ဆရာ၊ ဆရာမမား Aတြက သငတနးမား ဖြငလစေပးပါ သည။ ပညာေရးျပျပငေျပာငးလမႈတြင “Aခက ခဆး Aရာကဘာလ” ဟ Uးေဆာင ပါဝငခသတUးကကေနာ ေမးၾကညပါသည။ “လတUးႏင တUး ဆကဆရတာ

AခတAခဆးပ” ဟေျပာပါ သည။ ယခင AစးရAဖြ႕ေဟာငးတြင ပါဝငခ ၾကေသာ ဆရာ၊ ဆရာမမားႏင ဒမ ကေရစ ျပျပငေျပာငးလမႈတြင တကကြ စြာ ပါဝငခေသာ ဆရာ၊ ဆရာမမား Aၾကား ဆကဆေရး မေျပမ လညရၾက သည။ စနစသစသမားက၊ စနစေဟာငး သမားမားက ေဝဖနေလရသျဖင ျပျပငေျပာငးလမႈတြင စနစေဟာငးႏင နးစပ ခသညဆရာ၊ဆရာမမားပါဝငရနေနာကတြန႔ပါသည။ တစဖကကလညး Aလပ ျပတမာ စးရမသျဖင Aလပတြင ေပာ ႐ႊငမႈ နညးလာပါသည။ “ေနာကထပ AခကAခေတြေကာ ဘာ ေတြ ရသလ” ဟ ကၽြနေတာ ေမးၾကည ပါသည။ စနစတခမ Aျခားစနစတခသ႔ ေျပာငးလရာတြင ဆရာ၊ ဆရာမမား၏ စနစသစေပၚ သေဘာထား Aျမင

(Perception) ႏင စနစသစ Aတြက လAပေသာ ကၽြမးကငမႈမား (Skills) မာလညး ခကခသည Aရာမား ျဖစ ပါသည။Aာဏာရငႀကးစးခသည ေခတကာလတြင ျဖတသနးႀကးျပငး လာရ သည Aတြက ဆရာ၊ ဆရာမမား ကယ တင Aာဏာရငမား၏ စ႐ကလကၡဏာ မား စမဝငေနၾကပါသည။ ဒမကေရစစနစ၏ Aေျခခကလသည တUးႏင တUး သေဘာထား Aျမင ကြျပားမႈက နားလညႏငစြမး မရၾက ေသးပါ။ စနစသစAတြကလAပ ေသာ ကၽြမးကငမႈမားက ေပးရန တာဝနရသ မားက သငတနးမား စစUေသာလညး လေလာကမႈ မရေသးပါ။ စနစAေျပာငး Aလတြင Aလပတာဝန ပမားလာ သ ျဖင ဆရာ၊ ဆရာမမား ကယတင သင တနးတကရန Aခန မေပးႏငၾကပါ။ စတဝငစားစရာ ေကာငးသည Aခက တခမာ Aသက A႐ြယရ၍ Aေတြ႕ Aႀကမားေသာ ဆရာ၊ ဆရာမမား က ငယ႐ြယသည ဆရာ၊ ဆရာမAသစ မားႏင Aတသငတနးမတကခငၾကပါ။ ခကႏငင စာသငေကာငးတြင ဆရာ၊ ဆရာမား လတတေလာ ရငဆငေနရ သည AခကAခ တစခမာ ဆရာႏင ေကာငးသား ဆကဆ ေရးျဖစပါသည။ Aသက၂၀ထကငယေသာေကာငးသား မားသညဒမကေရစ ေခတကာလတြင ေမြးဖြားႀကးျပငး လာၾကသမား ျဖစ၍ ဒမကေရစ AေလAထမား AလA ေလာက ပါဝငလာၾကပါသည။ ဆရာ၊ ဆရာမမားကေမးခြနးထတျခငးေကာငးသား Aခငးခငးသာမက ဆရာ၊ ဆရာမ ႏငပါ ကြလြေသာ Aျမငမားက တငျပ လာျခငး တ႔ေၾကာင “ငါေျပာတာနား ေထာင” “ဒAတငးေရး” “ဒါကAလြတ ကက” AေလAထက ကငသားရေန သည ဆရာ၊ ဆရာမမား Aခက ႀကေန ရပါသည။ သငး႐းညႊနးတမး ေရးဆြရာတြင ဆရာ၊

ဒမကေရစေျပာငးလေရးကာလတြင ဆရာ၊ ဆရာမမားႀကေတြ႕ရသည AခကAခမား (ခကႏငငပညာေရး ျပျပငေျပာငးလမႈAေတြ႕Aႀက)

ေဒါကတာသနးလြင - ခငးမင Sunday, December 20, 2009

(၇)

ဆရာမမား ကယတင ပါဝငရမည ဆ ေသာ Aခါတြင Aဆငသင မျဖစၾကပါ။ ႏငငေရးစနစ ေျပာငးသြားၿပးျဖစ၍ပညာ ေရးစနစသစတခက တစ တေယာက က ယေဆာငလာလမမညဟ ေမာလင ေနၾကပါသည။ကယတငပါဝင၍Aသစဖနတးရန Aေရးတြင ေႏာငေႏး ေနၾက ပါသည။ ဒမကေရစ စနစေAာကတြင သငၾကားမႈႏင သငယမႈ ပစမားလညး သသသာသာ ေျပာငးလသြားပါသည။ ယခင စနစေဟာငးတြင ဆရာက သသ သမ တပညက ႏႈတတက Aာဂရရန သငေပးခၾကပါသည။ စနစသစကေကာငးသားကယတင ေလလာ သငယႏငရန ဆရာက စစUညႊန ၾကားရပါသည။ ဆရာ၏ Aဆငေနရာ ႏင သငၾကားမႈ ပစ မေျပာငး လႏငပါက စာသငခနးတြင Aခကႀကရပါမည။ ေကာငးသားမား၏ တတေျမာကမႈက တငးတာသည စာေမးပြ စနစလညး ေျပာငးပါသည။ ယခင စနစေဟာငးမ စစေဆးသည စနစသည သငထား သမ စာေတြ ဘယေလာကမတမ သလ ဆတာကသာ Aဓကထားစစပါသည။ စနစသစ၏ စစေဆးမႈ သည မတ မျခငးက စစေဆးျခငး မဟတပါ။ ဘယ ေလာက နားလညသလ ဆတာက စစ ပါသည။ သငယမႈတြင ဘယလပါဝင သလ ဆတာႏင ဘယလ စUးစား ေတြး ေခၚသလ ဆတာက စစပါသည။ ခကႏငငမ ဆရာ၊ ဆရာမမား စစေဆး သညနညးစနစသစAတြကAဆငသင မျဖစၾကပါ။ ပဂၢလက တညေထာငသညစစေဆးေရး ဌာနမားက တာဝနယ စစေဆးမႈမား ျပ လပေပးရပါသည။ ေကာငးသား မဘ တငးကလညး ပညာေရးစနစ ေျပာငးလ မႈက နားမလည ၾကပါ။ မမ ကေလး ေကာငးမ ျပနလာလငစာဘယေလာက

႐ြတဆႏငသလဆတာကသာAာ႐စက ေနေသးသျဖင ေကာငးသား ကယတင Aားထတေလလာရမည ဆသညက သေဘာ မေပါကပါ။ဆရာကသငမေပးရ ေကာငးလားဟ ဆရာ၊ ဆရာမ မားက Aျပစဖ႔ၾကပါသည။ ပညာေရးစနစAေျပာငးAလတြငဆရာ၊ ဆရာမႏင မဘမား ဘကကသာ Aား နညးေနသည မဟတပါ။ စမခန႔ခြသည Aစးရဘကကလညး Aားနညးပါသည။ စးပြားေရး၊ ဘ႑ေရး၊ လၿခေရး ႏငင တကာဆကဆေရးစသညတ႔တြငAခန ေပးရသျဖင ပညာေရးက Aနညးငယ မသာ Aာ႐စကႏငပါသည။ ကေနာ ေတြ႕ဆခရသည ပညာေရး သမားမားက ဘ႑ေငြ မလေလာက ေၾကာငး တညတၫြတတညး ေျပာပါ သည။ ႏငငေရး စနစေျပာငးၿပးေနာက ဆရာ၊ ဆရာမမား လစာ Aထက Aေလာက တးလာေသာလညး Aျခား Aသကေမြးဝမးေၾကာငး Aလပမားႏင ႏႈငးစာလင ဆရာ၊ ဆရာမမားလစာမာ နညးေန ဆပငျဖစသည။ ပဆးသညမာ Aမးသမး ဆရာမမား၏ လစာမာAမး သား ဆရာမားထက နညးေနသျဖင ေဝ ဖန ေထာကျပမႈမားကAစးရရငဆငေန ရပါသည။ ဗဟAစးရက ခမတသည ပညာေရး မ ဝါဒမားသည ဒမကေရစနညးက ပညာ ေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈက Aေျခခ ေသာလညး ဟာကြက မားရေနေၾကာငး ပညာရငမားက ေဝဖနေထာကျပ ၾကပါ သည။ Aထးသျဖင ခကႏငငတြင ေန ထငသည Aျခား လမးမား (Uပမာ- ဂာမန၊ ပလန၊ စလဗက၊ Aစရသည Aျခား ဘာသာေျပာဆသည လနညးစ မား) ၏ ဘာသာစကား၊ ဓေလ ထစ ယUေကးမႈမား Aတြက စUးစား လပ ေဆာငမႈ Aားနညး ပါသည။ ခႏၶာကယ တညေဆာကမႈ ခ႕ယြငးေသာ ကေလး မားႏငဆငးရ၍ပညာAေျခခနညးေသာ မဘမားမ ေပါကဖြားလာေသာ ကေလး မား၏ ပညာေရး Aတြကလညး ေဆာင ႐ြကခကမား Aားနညးလကပင ရပါ သည။ ပညာေရးစနစ ျပျပင ေျပာငးလမႈတြင ဆရာ၊ဆရာမမားသညAေရးႀကး ေသာ

Aခနးက႑မားမ ပါဝငေန သညျဖစ၍ ျမနမာႏငငဒမကေရစ ပညာေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈကပမထေရာက ျမနဆနေစရနAတြက ျမနမာႏငငေဒသAသးသးမ ဆရာ၊ ဆရာမမား Aဆငသင ရၾက ေစရန ဤေဆာငးပါးျဖင AႀကျပAပ ပါသည။ Aဏာရင စနစမ ဒမကေရစ စနစသ႔ ကးေျပာငးရာတြငႏငငေရး စနစ ေျပာငး သြား႐မျဖင မလေလာကပါ။ Aာဏာ ရင စနစေAာကတြင ႏငင (State) ၏ ရညမနးခကသညAဓကကၿပး လတစ Uးခငး၏ Aခနးက႑က ႏငင၏ Aေရး ပါမႈ ေAာကတြင ေခဖကခရပါသည။ ဒမကေရစ စနစတြင ႏငငသား တU း ခငး၏ ပါဝငမႈက႑သည ႀကးမားလာပါ သည။ လတUးခငး (Individual) ၏ ပါ ဝငမႈႏင AဆးAျဖတသည Aေရးပါ လာသညႏငAမ တUးခငး၏ Aျမင သေဘာထားႏင ကၽြမးကငမႈသည A ေရးႀကးေသာ လAပခကမား ျဖစလာ ပါသည။ပညာေရးက႑တြငဆရာ၊ဆရာမမားႏင ေကာငးသား ေကာငးသမား၏ တUးခငး ပါဝငမႈႏင AဆးAျဖတ သည ပညာေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး တြကAလြနAေရးႀကးေသာAခကမား ျဖစပါသည။ ပညာေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ ကာလA တြက ဒမကေရစAေလAကငမားက စာသငခနး မားတြင ကငသးရနႏင စနစသစ Aတြက ကၽြမးကငမႈမားက စာသင ခနးမားAတြငး ကငသးရနႏင စနစသစ Aတြက ကၽြမးကငမႈ မားက ေလလာ ဆညးပးၾကရန ဆရာ၊ ဆရာမ မားကတကတြနးAပပါသည။

(၁၁ ရက ဒဇငဘာလ ၂၀၀၉ RWCT မသားစေတြ႔ဆပြတြင ေဒါကတာသနးလြင

တငျပခေသာ ေဆာငးပါးက ျပနလည ေဖၚျပျခငး ျဖစသည)

(၈)

ေဒါကတာသနးလြင ႏဝငဘာ(၃၀)ရက၊၂၀၀၉

ပရပ (၁)

တငးမာ ေနေသာ ဆရာ မကႏာက ၾကည၍ ဒေန႔ ေတာ ရာသUတ မသာယာ မနး ကၽြနေတာတ႔နားလညမ ၾကသည။ မလတနး ကတညး ကေလး တနးAထ ဆရာက ေတာက ေလာက Aတနးပင လပခ သညမ႔ ဆရာ Aေၾကာငး က Aားလး သၾကသည။ ဆရာ မကႏာ ၾကညသာေန လင Aဆ Aရကခရ သက သာမည။ ဆရာ မကႏာ ည ေနခန Aမားလပမလင Aနညး ဆးေတာ ခေပၚမာ တစနာရ ေလာက မတတပ ရပေနရမည။ ဒါမ မဟတ ဆရာ လကစြေတာ ႀကမလး ႏင ဖးစာဆ ရေပမည။ ဆရာ ႀကမလးက ႏယနယ ရရ မ ဟတ။ဆရာ ကယတင ႀကမ ႏစလး ပးကာ စမထား ျခငး ျဖစသည။ မေန႔က ကကခငး ထား ေသာ A မစာက ေမ မ သြားေစရနတတြတတြတျပန

ေရရြတရငးဘယသမကေလ မလဟကၽြနေတာ ေတြးေနမသည။ “တငသနး. ထစမး. မေန႔က ကကခငး ထားတ စာ ရၿပ လား” မစေပါက သမာ ကၽြနေတာ တေယာကေကာ မာ ထငသ ဗလႀကး တငသနး ပင၊ ေကာငးေနေနာကက၍လ ေကာငထြား သေလာက A တနးထမာ ဗလကေန သပါ။ Aခေတာသ႔မကႏာမာ ေသြး မရေတာ …. “ကၽြနေတာ မရေသးဘး... ဆရာ ” Aေကာငႀကးသေလာက A ေဆာမကသ တငသနး၏ A သက တနခါေနသည။ “ခေပၚ တက မတတပရပ လကစမး” တငသနး ခေပၚတက၍ မတ တပရပ လကစU ဆရာက သ႔လက စြေတာ ႏစလးပး က စားပြေပၚမ ဆြယ လက သည။ တငသနး၏ ဒးႏစလး ရက သက ကၽြနေတာ ၾကားေနရ သည။

“ စာမကက ခငတ ေကာင ေတြဆရာေတြကေတာAပင ပနးခသင..မငးတ႕ကA မစာေလးေတာငမနမနမလပခငဘး…” စကား ေျပာရငး ဆရာေျခ လမးေတြကတငသနးဆေရႊ႕ လာေနသည။ Aသ မထြက ဝ႕ၾက သျဖင တတေနေသာ Aခနး ထတြင ထးျခားေသာ Aသ တခက ရတတရက ထြကေပၚလာသည။ “ေျဖာကေျဖာက… ျဗနးျဗနး.. ျဗနးျဗနး…….” ထ႔Aတ Aန႔Aသကတခက လ လြငပ႕လာသည။ ကၽြနေတာတ႔ခတနးတြငထင ေနသမား မမက မစေAာင ကမနးကတနး ထေျပး ၾကရ ေတာသည။ တငသနး တေယာက A ေၾကာကလြနၿပး ေသးေတြ ထြကကျခငးပင ျဖစသည။

ပရပ (၂)

တတဆတေနေသာ စာေမး ပြခနးထတြငကၽြနေတာ ေဇာ

ေခၽြးမား ျပနေနသည။ ကယ ရငခနသ ကပင ကယ ျပနၾကား ေနရသည။ ကၽြန ေတာ ဖတေနေသာ စာေမး ပြ ေမးခြနးက မကစထတြင ေပၚလာလက ေပာကသြားလကႏင …။ ငါးတနးႏစမ A,B,C,D စသင ရေသာ ကၽြနေတာ Aတြက Aခ ပထမ Aစမးတြင ေမး ေသာAဂၤလပစာ ေမးခြနးက ဘာမနားမလည။ Aခနး ေစာငေနေသာ ဆရာ မက လမးၾကည လကမ သည။ သမ ကလညး ဂဏာ မၿငမ ျဖစေနေသာကၽြနေတာ က မယသကၤာေသာAၾကည စးစး တ႔ျဖင လမးၾကညေန သည။ ေမးမညဟ ေတြးထားေသာ စတကးတ႔က ၾကကေပာက ငကေပာက ေပာကဆးသြားသည။ ထ ပထAစမး စာေမးပြက Aဂၤလပစာ ၁၅မတျဖင ကၽြန ေတာကခပါသည။ တသကတာတြင ပထမဆး ႏင ေနာကဆး ႀကခရဘး ေသာ စာေမးပြ ကရႈးမႈ ျဖစ

(၉)

ပရပမား ၊ Aေတြးမား လငးၿဖးေAာင

သည။ ျပနေတြးမလင ဟ တနးက ခစားခရေသာ နာ ကငမႈက Aမတရဆ…..။

ပရပ (၃) ေကာက သငပနး ေပၚတြင ဆရာ ေရးထားသညရႈပေထြးေသာA ေကြးရငးမားကကၽြနေတာ စတဓါတ ကဆငးစြာ ၾကညေနမသည။ ဒါေတြAား လးက ငါ ဘယလ Aလြတ ကက ရမာလဟလညးႀကတ ၿပး ၿငးတြား လကမသည။ သငခနးစာကတကေတးရငး ဟ ေခၚေသာ ဓါတေဗဒ ဆင ရာ A ေကြးရငးႏငပစာၦမား ။ “ဘာေၾကာင ဒေလာက ရႈပ တာေတြက လာသငေနရလ မသပါဘးကြာ။ဘာမလငါနားမလညဘး။ ဘယလ လပရ မလ ” ကၽြနေတာက သငယခငး တ ေယာကက ရငဖြင ေျပာျပမ သည။ “မငးကရငမယဘးလား ..ငါတ႔ ကရငမာ ဒAေၾကာငး ေတြ သငၿပးသြားၿပ။ ဆရာက ရငးျပၿပး တခါတညး ဝငးၿပး Aလြတကကေပးတာ.” ကယပင လပငနးရင တUး ၏ သားျဖစသ ကၽြနေတာ သ ငယခငးက ျပနေျပာသည ။ “ မငးတ႔ ကရငက ဘယ ေလာက ေပးရလ ” “ဘာသာစက (…….) ေပးရ တယ။ သငတ Aထမာ ေကာငးက ဆရာမ ႏစ ေယာကလ ပါတယ။ ငါတ႔ ဝငးမာ လ မျပည ေသးဘး။ မငးတကမယဆ ငါေျပာေပး မယေလ။ ” ပရပ(၄)

ရးက ျပနေရာက ကာစ Aေဖမကႏာတြငေခၽြးစေလးမား စ႔ေနသည။ ေလးေလး နကနက စUးစားေနဟနျဖင

ႏဖးေၾကာက ရႈ႕ထားသည။ Aတန ၾကာမ ညးႏြမးေသာ Aၾကညျဖင ကၽြနေတာ မက ႏာက ၾကညၿပး…. “A ဒေလာကႀကးေတာAေဖ လခန႔ ဘယလမ မတတႏင ဘး

သားရယ .. ေနာက မငး ညေလးေတြ ညမေလးေတြ ကလ ရေသးတယ။ မငး A ေမရ႕ A မဆငေလး ကလ Aၿပင Aဆငေတြ မားလာ ေတာ သပမေရာငးရ တာ သားလ Aသပ” ကၽြနေတာ Aေဖ မကႏာက နားလညစြာ ၾကညမရငးမ .. “ ရပါတယ Aေဖရာ ကၽြန ေတာ တတႏင သေလာက နားလညေAာင ႀကးစားပါ မယ” “ရးရးကရငတကႏငေAာင ေတာ Aေဖ စစUေပးပါမယ သားရယ။ သားက ဒႏစ ဆယတနး ဆေတာ Aေရး ႀကးတယ ။ ေနာကသားက RIT တကခငတာ ဆေတာ Aမတမားမားရဖ႔လတာေပါ သားတကခငတ ဝငးကရင မထားေပး ႏငတာက ေတာ Aေဖက နားလညေပးပါသား ရယ။ သြား... စာသြားကက ေခေတာ Aေဖလ ခဏနား လကUးမယ ” ေAာငစာရငး

စာေရး စားပြခတြင ထငေန ရငးမ Aေဖက လမးၾကည မေတာ Aေဖက ရေဝစြာ Aေဝး ဆက ေငးေနသည။ Aေဖဘာေတြ ေတြးေနေလသည မသ….။

ေAာငစာရငး ထြကေတာ RIT Aမတ ႏင ၁၅မတ Aကြာ ျဖင ကၽြနေတာ ျဖစ ခငေသာAငဂငနယာ ျဖစဖ႔ AခြငAေရးက လကလႊတခ ရသည။ ၁၅ မတက ကၽြန ေတာက ေနာက တႀကမ ဒကၡ ထပေပးချပနပါၿပ။

ပရပ (၅)

စာသငခနး ထက ခမားက ပမနAတငး စစရရ မဟတ။ ခမားက၃ေနရာခြထားသည။ေကာငးသားေတြ Aပစခြ ထငရငး Aေၾကာငး Aရာတ ခက ေဆြးေႏြးေန ၾကသည။ သတ႔ မကႏာေပၚတြင စတ Aားထကသနမႈ တ႔က ထင ထငရားရား ျမငေနရသည။ တခကတခက ျငငးခနလကသတ႔ကထြကေပၚလာသည။ ေကာငးသ တေယာက က ကၽြနေတာက လမးေခၚ ၿပး သႏင ျငငးေနေသာ ေကာငးသားက လကညးထးျပၿပး… “ဆရာ… ဒစာပဒကAဓပၸါယ

ဖြငတာ သန႔သမး Aဓပၸါယ ႏစမးထြကေနတယ။ Aဒါ ဘယသ မနလ ” “Aဓပၸါယ ဖြငဆခကက A မးမး ရႏငတာ ေပါကြာ၊ လေတြရ႕ Aျမငကလကြျပား မႈရႏငတာပ။ဒေနရာမာေတာ ကယ ေလလာ ေနတ A ေၾကာငး Aရာန႔ ဆေလာတ Aခကက ေရြးရမာ။ ဒေတာ သမးတ႔ ရထားတ Aဓပၸါယ ဖြငဆ ခကေတြ ထက ဘယဟာ မနလ ဆတာ ထက ဘယဟာက ပၿပး ဆေလာမလဆတာက ေဆြးေႏြးၾကေလ” ေကနပ သြားေသာ ေကာငး သေလးကခနကသႏင ျငငး ေနေသာ ေကာငးသားက .. “ Aခ AေၾကာငးAရာ A တြကဆ နငေျပာတာက ပ ဆေလာမယ ထငတယ။ ငါ က Aဂၤလပလ ေရးထားတ Aတငးတတကက ဘာသာ ျပနရမယ ထငလ႔ ” ဟ ေျပာကာ သတ႔ ေဆြးေႏြး ဝငးကျပနဆကေနၾကသည။ “ကၽြနေတာေရ႕ပငးမာတငျပခတ AခကေတြAရ ဒ သတ ျဒပစငဟာ ကၽြနေတာ တ႔ရ႕ လေဘာငေလာက A တြက ေတာေတာက Aေရး ႀကးတာ ေတြ႕ရပါတယ။ ဒါ ေၾကာင Aဒ သတ ျဒပစင Aေၾကာငးက ကၽြနေတာတ႔ ေကာငးစာA ပထက Aေရး ႀကးေသာ ျဒပစငမား ဆတ Aခနးမာ ထညထားတာ ျဖစ ပါတယ ။” ေျဖာငး…ေျဖာငး…ေျဖာငး… တးလကေသာ လကခပသ မားေၾကာင ေစာေစာက သ တ႔ Aဖြ႕ ေလလာခေသာ သတ ျဒပစင၏ Aေရးပါပ က Aဖြ႕ကယစား ထြကၿပး တငျပခသည ေကာငးသား၏ မကႏာ တြင သ႔ လပရပ

(၁၀)

Aတြက ဂဏယေသာ Aၿပး ေလး တခ ေပၚထြက လာ သည။ ေနာက သ႔ေနရာတြင သျပန ထငလကရငး ေနာကAဖြ႔တခက သတ႔ ေလလာ ေတြ႕ရ ခက Aတြက တငျပရန ျပင ဆငေနသညက စတAား ထကသနစြာ ေစာငၾကညေနသည။ ကၽြနေတာလညး သတ႔ႏင Aတ ထငရငး ရငးျပမည ေကာငးသားက ၾကညေန လက….။

ပရပ (၆)

ေကာငးေဘး ပါတဝနးကင တြင မလတနးမ ကေလး ငယမား Aလပရႈပ ေနၾက သည။ Aခ႕က Aပင ငယေလး မားက ခးေနၿပး Aခ႕က တေယာကက တ ေယာက ေျပာျပေနၾကသည။ “ ဒAပင ငါသတယ ငါတ႔ ၿခထမာလညး ရတယ။ သ က ေနာကဆရင ပနးပြင Aဝါေလးေတြ ပြငလာမာ” Aတနးထသ႔ ျပနAေရာက တြင သတ႔ ခးလာခေသာ A ပငငယမားက AမးAစား ခြ၍ ေရတြက ေနၾကသည။ ထ႔ေနာက ဆရာမထ Aၿပင Aဆင AလAယကျဖင သ တ႔၏ေတြ႕ရခကမားက ေျပာျပေန ၾကသည။ ဆရာမက.. “သားတ႔ သမးတ႔ Aမား

ႀကးေတြ႕ ခတာပ..က…A ဒါ ဆ မငးတ႔ရ စာA ပက ဖြင ၿပး မငးတ႔ ေတြ႕ခတ သဘာ ဝ ေပါကပငေတြ Aေၾကာငး ေရး ရေAာငေနာ။ ” ေခၽြးစ ေလးမား စ႔ေနေသာ ကေလး မား၏ မကႏာေလး မားသည တကၾကြမႈ တ႔ျဖင ၾကညလင ဝငးပလက။

ပရပ(၇) ေလထတြငတလလလြင ေနေသာ ထငးႏငင Aလေတာ က Aလတငေပၚ တျဖညး ျဖညး ျမငတက လာသည။ ထငးႏငငေတာ သခငး က သဆသ ကလ ညညာစြာ ထြကေပၚလာ ေနသည။ Aလတင ေရ႕တြင တနးစ ကာ သခငး ဆေနသည ေကာငးသ ေကာငးသားမားက ၾကညရငး ကၽြနေတာ A ေတြး ပရပတ႔က Aေႏး ရပ ရင ျပကြက တခလ Aတတ Aေၾကာငး ေတြဆ ေျပးသြားခမျခငးျဖစသည။ သတ႔ေလးေတြ၏ႏနယေသာ မကႏာေလး မားတြင ၾကည လင ရငးသန႔မႈ တ႔က ကၽြန ေတာ ျမငေတြ႕ေနရသည။ ေၾသာ.. Aနာဂါတရ႕ ၾကယ စငေလးေတြ။ စနစ တခ၏ ဆးေမြေၾကာင Aတဒကၡႏင ရငဆငခ ၾကရေသာ ကေလး ေတြ ။ ကမာၻမေၾက သခငးက သ ဆခြင မရေသးသည ကၽြန ေတာတ႔၏ကေလးေတြ....။

လငးၿဖးေAာင

(၁၁)

နဘးႏြယတက ၊ သငေပါငးျမကႏင ဆးခကခေတြ ၊ ကာဆးေလသည ေျမြလမေကာကေျပး ၊ လမးကေလး ။ လမးကေလးထပ ၊ ေခာငးညရပ၌ Aပသညေယာကား ၊ ႏးထသြားသ႔ Aားမနထညစြာ ၊ တညၿငမစြာလင ရြာသားမားစြ ၊ ကယထထသည မလတနးေကာငး ၊ Aႏြမးေဟာငးလင မေျပာငးမလ ရေနဆ AမးAကာ ေပါကလ႔ၿပ ။ တစခနတနးက ၊ ဤလမးမလင ရြာကေလးေတြ ၊ တေပေပႏင သားေရကြငးပစ ၊ ေလာကစာပစႏင ညစတးညစပါတ ၊ ရနျဖစသတႏင ပါးစပမဆ ၊ လကကဆြႏင တြလႏပေခး ၊ ခေမာကေဆြးႏင AေရးAဖတ ၊ Aတြကတတဖ႔ မရပမနား ၊ ေကာငးတကသြား၏ ရညလားခၿပ ကာလသည ႏစေပါငးမားစြာ ၾကာခၿပ။ ဤေကာငးေလးမ ၊ သငယၾကသည ပညာAေမြ ၊ လနးဆနးေဝ၍ စေျပဂဏဝင ၊ Aေျချမငလက ရြာႏငဤေကာငး ၊ ဤလမးေၾကာငးက ေစာငး၍မၾကည ၊ မတမသေသာ တပညမားစြာ ၿမ႕ႀကးမာ စUးစားၾကညေသာ လြမးစရာ။ ဤလမးကနငး ၊ ဤေကာငးဝငးသ႔ မပငးမရ ၊ UာဏAသႏင တပညAေပါငး ၊ တတေစေၾကာငးတြက ေခါငးေပါငးကငစြ ၊ တကပမညးႏင ရငထသးနာ ၊ ေန႔စUလာ၍ ဆရာစားမ ၊ မကနရေAာင ပ႔ခၿမသာ ၊ Aဆရာလညး သခၤါရေနာက တေကာကေကာက မရေတာၿပ ဘယဆေရာက ေကာငးေလး မကရညတေပါကေပါက။

လြမးဆြတျခငး

ေမာငေမာငၿငမးေAး

wvwm pdwfcsrf;om csif&if “opfyifpdkuf” / wouf pdwfcsrf; omcsif&if “uav;rsm;udk jyKpk ysdL;axmifyg” qdkwJh w&kwf pum;yHk udk i,fpOf uwnf;u ESpfouf rdyg w,f? 'ga=umifhvnf; 'De,fpyf a'o av; udk a&mufvmawmh a&G;cs,f vdkkufwJh tvkyfu ausmif;q&m tvkyf udkyg? odk@aomfvnf; a&$@ ajymif; a'ou ausmif;q&m rsm;&Jh tjzpfu bmeJ@ wlovJ qddkawmh “rydkif0ufarG;” tvkyfudk vkyfrdo vdkygyJ? udk,fydkif+cH ydkifr&SdbJ arG;jrL a&;vkyfief;eJ@toufarG;0rf; ausmif; vkyf&ovdkygyJ? tJ'DvdkeJ@ 2007 -2008 ynm oifESpf&J@ ausmif;zGifh &moDudk a&mufvm yg+yD? ausmif;vmtyfwJh uav; wdkif;&Jh udk,fa&;rSwfwrf;ufdk a&;r,f qdk&if rdbtvkyftudkifeJ@ ywfouf+yD; bmrSrpOf;pm;eJ@/ taz u usbef; tvkyf/ taru rSddDcdk/ tdrf&Sd vlOD;a& u tenf;qHk; &Spf

a,muf// rdom;pk 0ifaiG r&SdayrJh rd om;pkOD;a& atmifjrifpGm wdk;yGm; EdkifwJh usrwdk@&Jh cspfp&m aumif;wJh a&$jrefrmrsm;&Jh obm0 ygyJ? tJ'g qdk&if usrwdk@uvnf; 0if aiGb,f avmuf rsm;&Sdvdk@vJar;&ifajz&rSmu xdkif;EdkifiH&J@ tqif;&JqHk; rdom;pkrSm &dSwJh tedrfhqHk; 0ifaiG avmufawmif r&SdwJh usrwdk@&Jh vpmyg? r,Hk&if rJaqmuf+rdK@xJudk wywf ywf =unfhvdkuf/ eHeufydkif;qdk tuFsD t0ga&mifeJ@ abmif;bD (odk@) puyf trJa&mif 0wfxm;=u+yD; aps;E_ef; csdKomwJh pufbD;pD;+yD; rGJajcmuf ajcmuf ausmydk;tdwfudk vG,fjyD; oGm;w,f qdk&if aocsmw,f/ b,f olvJ rar;eJ@/ tJ'g Migrant Teacher wa,mufyJ? usrwdk@ b0 u r0gvdk@vJ r&bl;/ rjymvdk@vJ r&bl;/ ol@EdkifiHrSm ol@t&dyfcdkrdawmh ol@ocifudkvnf; cspf&ovdk ol@Oy a'/ ol@pnf;urf; udkvnf; vdkufem& r,fav? 'grSvnf; EdkifiH}uD;om;yDo rSmyg?

June vtwGif; pmoif&uf wkdif;&Jh ausmif;rqif;cif 15 rdepf tvdkwdkif;rSm a':pk t=umif; od aumif;p&m rsm;udk uav;awG ufdk &Sif; jyaepOf uav;rav;wOdD;u acgif;vSnfhywf &,farm pum;ajym aewm awG@rdawmh usru uav;r udk rwfwyf&yfap+yD; ‘5rdepf+idrf’ qdkwJh tjypfay;vdkufygw,f? 'gayrJh usr owdrxm;rdwmu ausmif; ywf0ef;usif&Sd vlwcsdK@/ tJ'DtxJ urS tpPvmrf tbGm;}uD; w a,mufu ausmif; tjyif uae ‘[Jh paA'g- nnf;bm&yfaewmvJ xdkifprf;’ vdk@ ausmif;tjyifuae vSrf;atmf vdkufygw,f? usrwdk@ ausmif;&Jh xl;jcm;csufu uav; 100 rSm tpPvmrfu 50 jzpfae wmyg ?usru ‘tbGm; b,foleJ@ awG@csifvJ’ vdk@vSrf;ar; awmh- ‘ ighajr; wa,mufwnf;ufdk bmvdk@ xcdkif; xm;wmvJ’ vdk@ usrudk tjyifuae ar;ygw,f// usru usr E_wfzsm; uae uav;&Jh tjypfudkrajymbJ ol ukd,fwdkif0efcH apcsifwJh twGuf uav;r udk,fwdkifyJ ajzcdkif;vdkufyg w,f? tJ'DawmhrS tbGm;}uD; Zmwd &kyfu ay:vm+yD; usrudktjyifuae jyefatmfyg ava&m/ ‘nnf;wdk@udk b,folu q&mtjzpf tod trSwf jyKvdk@ pmvmoi-fae&wmvJ nnf; wdk@&cJhwJh bGJ@ awGu jrefrmjynf u ay;wm/ xdkif;ynma&;Xmeu nnf; wdk@udk q&mtjzpf w&m;0if cef@xm; vdk@vm;/ igwdk@tm;vHk;[m b0wl w&m;r0if aexdkifolawGyJ/ tEl awmxJ vlacsm vkyfae&wmudk b0ifjrifh ae=uw,f/ igtck&Judk zkef;qufvdkuf&if nnf;wdk@ bmjzpf oGm;r,fxifovJ’ wJh?

(၁၂)

a&$[oFm

tbGm;}uD; ajymwmawGudk usr wjznf;jznf; pdwfwdkp jyKvmawmh usrvnf; tbGm;}uD;udk jyefatmfzdk@ [efjyifaewkef; uav;wcsdK@u rsuf pdrSdwf jyygw,f? 'geJ@usrvnf; uav;awGudk wdk;wdk; ar;=unfhrS tbGm;}uD;u pdwfrrSefrSef; od& awmhw,f// bk&m;a&-t&l;r yg;pyfu trSef w&m;awG ajymaeygvm;/ olajym wmawG tm;vHk;u trSef w&m; awG yJav/ odyfr=umcifrSm &yfuGuf vl}uD;rsm;u tbGm;}uD;udk acsmhac: oGm;yg awmhw,f? naeapmif; awmh ausmif;ol&Jh tar/tbGm;}uD; &Jh orD;u usrudk vmawmif; yefygw,f? ol@taru i,fpOfu ynm tawmfuav; wwfcJh awmh pdwfazgufjyefcsdefa&muf&if ,Of,Of av;&l;+yD; tifrwef pum;=uG,f w,fwJh? July va&mufawmhvnf; usr u AdkvfcsKyfeJhwuG tmZmenf acgif; aqmifawG ta=umif; &Sif;jy awmh vnf; usr&Jh&Sif;jycsufrSm vdktyfwJh tm;enf;csufudk ausmif;tjyifuae aumif;rGefpGm axmufjy oGm;wmu olrygyJ? usru AdkvfcsKyf&Jh *k%fyk'f awGudkyJ t"duxm; &Sif;jy+yD; tjcm; tmZmenfawG&Jh tcef; u¿udk tao;pdwfr&Sif;jyyJ emrnf avmufom ajymjyawmh tbGm; }uD;u - ‘tJ'D tmZmenfawG xJrSm igwdk@ vlrsdL;2OD;ygw,f/ q&mru rodvdk@ &Sif;rjywmvm;wJh’ usrt wGufu t&l;ru usrq&m jzpf oGm; jyefa&m? 'DvdkeJ@ puUef@u em&D/ em&Du &ufvwdk@ajymif;oGm;awmh BHSOH ausmif;rSm usif;yrJh MOE Meeting ukd usr oGm;wufcJhygw,f? 'DyGJu rJaqmufrSm &SdwJh ausmif; toD;oD; u wm0ef&Sdoltm;vHk; pHknDyGJqdk vnf; rrSm;ygbl;? bma=umifhvJ

qdkawmh 'Dtpnf;ta0;+yD;&if q&m vufrSwf&rSmav? tJ tcef;tem; uawmh pyg+yD? ILO eJ@ MOE u oufqdkif&m t&m&Sdrsm;u w a,muf+yD; wa,muf wifjyaqG; aEG;=uygw,f?tJ aemufqHk;rSmawmh q&mvufrSwf ay;awmhr,fvdk@a=u jimvdkufygw,f// tJ'DtcsdefrSm usr rSm aysmfvGef; vdk@ BHSOH ausmif;&Jh Toilet udk oGm;+yD; usr ausmif;u vkyfaz: udkifzuf rsm;qDudk owif;ydk@ vdkuf ygw,f? aemuf2em&Davmuf us&if usrawmha&$xkyf}uD;udkif+yD; ausmif; udkjyefvmcJhr,fayghav? BMWEC uvnf; aus;Zl;wif a=umif;ajym/ BMTAuvnf; ol wdk@ }udK;yrf; tm;pdkuf r_a=umifh q &mrsm; vuf rSwf&r,f qdkawmh olwdk@uvnf; *k%f,l 0rf;om a=umif; a=ujim vdkufygw,f? tm;

vHk;rSmvnf; t+yHK;udk,fpD/ tawG; udk,fpDeJ@aygh? usr ausmif;q&m tvkyfudk 2001 'DZifbmxJu vkyfvmwm bm vufrSwfrS rudkifzl;bl;? 'D vufrSwf tckrS pudkifzl;wm qdk awmh vufrSwfudk b,fvdk odrf;& rSef; rodatmifyJ? qdkifwqdkifoGm;/ uwfudk csdwfqGJ vkd@&wJh }udK;udk 0,f+yD; ausmif;oGm; ausmif;jyef qGJ &wmvnf; tarmyg yJ? tJ w&ufvnf;usa&m ausmif; qif;csdef nae 3;30 avmufrSm

usr pufbD;eJ@ aps;oGm;0,ff/ rJ aqmuf aq;&Hk}uD;&J@ a&S@rSm t&if vdkyJ'D tcsdefqdk &JawG apmifhaeus / 'Dae@ usawmh usru t&ifvdk a&SmifroGm;awmhbJ vufrSwf tm; udk;eJ@ rdrdudk,f ,Hk=unfr_ tjynfheJ@ &J&J eif;oGm;rdw,f? ykvdyfwm;w,f +yD;awmh pufbD; a&m vla&m vuf rSwf&Sdvm;wJh? usru &Sdw,fayghav/ xkwfjyvdkuf w,f/ olu q&m vufrSwfudk r&bl;wJh/ ydkufqH ay;& r,fwJh/ usru bmjzpfvdk@vJ ar; awmh olwdk@u 'gausmif;0ef;twGif; r[kwfbl;/ vrf;ay:rSmavwJh/ bwf 200 awmif;w,f/ usru aps;qpf vkdufao;w,f? 'gayrJh r&bl;wJh 200yJ/ usrvnf; pdwfwdkwdkeJ@ zGuf xm;wJh ydkufqH 200udk qdkifu,f qdkzgay: wif+yD; jyeftvSnfhrSm ol wdk@u xdkif;vdkajymygw,f? 'gayrJhk

usru em;rvnfawmh aemufqHk; o&kyfjyygawmhw,f? ydkufqH200udk uspfuspf vdyf/ usr vufudk tomt&m udkif+yD; olwdk@ vufxJudk xnfhcdkif;ygw,f? usr tjzpfu bmeJ@ wlvJqdkawmh vufrSwf r&cifrSm ynm&Sd t&l;r&J@ qdk qHk;rr_awG cHcJh&+yD;/ vufrSwf &awmh bwf200ukef tom; qwf qwf wkefcJh&ygw,f?

a&$[oFm

(၁၃)

ေဘာလးAားကစားဟာကမာၻေပၚမာ လ ႀကက Aမားဆး၊ လႀကးေရာ၊ က ေလးပါ စတAဝငစားဆး ခရတ Aားက စား တစခပါ။ ကၽြနေတာတ႔ႏငင မာေတာ AပါတစU ကနေနတ Aဂၤလနက ပရး မးယားလဂ ေဘာလးပြေတြဟာ ျမနမာ ျပည ေဘာလး ပရတသတေတြ A ေတာေလး Aားေပး ႀကကႏစသကတ ပြ ေတြပါပ။ ပရးမးယားလဂ ၿပငပြဝင Aသငးေတြ Aေနန႔ ကယကနရမယ ပြ တငး ရလဒက Aေျခခၿပးေတာ ရလာတ Aမတေပး ဇယားေပၚက ေနရာက ၾကည ရငး ကယAားေပးတAသငး ဘယေန ရာ ဘယAဆငမာ ေရာကေနၿပလ ၊ ဘယ Aသငးန႔ ကနရမယဆရင ဘယ

AဆငAထတကမလ၊ကမလတြက ေနရတာကလ မရးႏငတ ရသ တစခ ပါပ။ ကၽြနေတာတ႔ ေဘာလးပြ ရသေတြက ရငခနစြာန႔ ေစာငၾကညၾကသလ ႏငင တကာ ပညာေရး နယပယမာလ တက သလေတြရ႕ AေျခAေန ေတြက Aေျခ ခၿပးေတာ Aဆင (Ranking) သတမတ ၿပး စာရငး ထတျပနေပးတ စနစတခ ရပါတယ။ တကသလ တခAေနန႔ ႏငင တကာ Aဆငမာ ၊ ေဒသတြငး Aဆင ေတြမာ ဘယေလာက Aဆငရတယ။ ဒ တကသလက ပ႔ခတ ဘယဘာသာ ရပကျဖင ဘယAဆငေလာက ရတယ စသညျဖင သတမတေပးတ သေဘာပါ ပ။ ဒလ Aဆငေတြ သတမတ ရာမာ

Ranking Agencies လ႔ေခၚတ Aဖြ႕ Aစညးေတြက တကသလေတြက AစU တစက ေလလာေစာငၾကည စမးစစၿပး ႏစစUဇယားေတြ ထတျပနေလရပါတယ။ ယေန႔ ဖြ႕ၿဖးတးတကၿပး ႏငငေတြ၊ Aထးသျဖင Aေနာကႏငင ေတြမာ Aဆငျမင ပညာေရး က႑က တငးျပည ရ႕ ဝငေငြရာေပးတ Aေရးႀကးစးပါြးေရး လပငနးAျဖစ သေဘာထားၿပး Aင တကAားတကန႔ လပကငလာခၾကသလ ႏငငတကာ ပညာေရး ေစးကြကကလ Uးေဆာင ေနရာရေနတာ ႏစAေတာ ၾကာေနၿပ ျဖစပါတယ။ ႏစဆယရာစရ႕ ေႏာငးပငးကေန စလ႔

(၁၄)

Havard University

သရနငယ

စးပြါးေရး AရနAဟနန႔ ဖြ႕ၿဖးလာတ စငကာပAပါAဝငAေရ႕Aာရ ႏငငေတြ Aေနန႔လညးႏငငတကာပညာေရး ေစးကြကက ဝငေရာကလာၿပးေတာ ႏငငတ ကာ ေကာငးသား ေစးကြက ေဝစက တ ျဖညးျဖညးခငး ရယႏငလာတာက ေတြ႕ ေနရပါတယ။ ဒလAၿပငAဆင ႀကးစား ၾကရာကႏငငတကာကေကာငးသား ေတြ က ကယႏငငေတြက တကသလေတြမာ လာတကဖ႔ရာ ေကာငး တေကာငးခငး Aလကေရာတငးျပညမာရတ ေကာငး ေတြ စစညးၿပးေတာ နညးလမးမးစန႔ ႀကးစားၾကပါတယ။ ဒလ ႏငငတကာ ေကာငးသားေတြ က AၿပငAဆင ဆြေဆာင ႏငဖ႔ A တြကေကာငးေတြန႔ပါတသကတ Aဆင (Ranking)က ႏငငတကာAဆင ၊ ေဒသ တြငးAဆငေတြသတမတလာတ Aေလ Aထတစခလညး ရလာပါတယ။ ဘာေၾကာငAဆငသတမတခကေတြ

က စတဝငစားၾကလ…. တကယေတာ ေကာငးေတြက Aဆင သတမတခကေတြAလကဇယား ေတြ ေပၚမာ တငျပလကတAတြက ပထမUး ဆး ေကာငးတကလတ ႏငငတကာ ေကာငး သားေတြ Aတြက ေကာငးေတြ န႔ ပါတသကတ AေျခAေနေတြန႔ A ဆင ေတြက ေကဘယ သႏငတယလ႔ ဆရမာပါ။ သ႔ေပမယ ေကာငးေတြAတြကသတ မတ AဆငAတနးဟာေကာငးသားေတြ AတြကသာမကေတာဘAျခား Aသက Aဝနး ေတာေတာမားမား ကလညး Aကး သကေရာကမႈ ရလာေစပါတယ။ ေကာငးသား မဘေတြ ၊ တကသလ ဆရာAျဖစ Aသကေမြး ဝမးေၾကာငးျပ လသေတြ၊ ပညာရငေတြ ၊ ကၽြမးးကင လပသား Aသစရာေနတ ေကာပေရး ရငးႀကးေတြ၊ ဘာသာရပဆငရာ သေတ

သနလပငနးေတြက ေထာကပေပးေနတ ေဖါငေဒးရငးေတြ၊ ႏငငေရးသမားေတြ ၊ စးပါြးေရး လပငနးေတြ Aားလးဟာ တကသလAဆင သတမတခကေတြက Aမးမးေသာ ရညရြယ ခကေတြန႔ ေစာငၾကညေလရပါတယ။ ေကာငးေတာေတာမားမားကလညး ဒလ Aဆငသတမတခကက လကခ ၾကတယလ႔ဆပါတယ။

ေစးကြကသေဘာ ဆနေနတ ႏငင တကာ ပညာေရး နယပယထမာ- ဘယေကာငးက ဘယAေနAထား ရ တယ။ ၿပငဘက ေကာငးေတြရ႕ ေစး ကြက AေျခAေနက သသာ ျမငသာေစ ႏငပါတယ။ ပညာေရးေစးကြကထ ႏငငတကာ က ေကာငးသားေတြက ဆြေဆာငႏငဖ႔ ၊ သေတသန ရပေငြ ရႏငသေလာက မားမားရဖ႔ Aတြက ေကာငးAဆင သတမတခကေတြဟာ ေကာငးေတြAတြကထေရာကစြာAေထာကAက ေပး ေနတ Aခကလညးျဖစပါတယ။ တ ဆကတညးမာပ ဒလ ဇယားကေန တစ ဆင ေကာငးA ပခပေရး Aဖြ႕ေတြရ႕ စမ A ပခပမႈ AရညAေသြး ၊ သင ၾကားေရး ပညာရငေတြရ႕ သငၾကားေရး ဆငရာ AရညAေသြး က ေကာငးရ႕ AဆငAတနး သတမတခကေတြကေန တစဆင Aကခတၾကပါတယ။

Aဆငသတမတခကဟာ ဘယတနး က စခလ .... ႏငငတကာ တကသလ ေလာက မာ ေကာငးေတြက Aဆငသတမတတ AေလAထ ေခတစားလာတာ ဆယစ ႏစ သးခ ပါတဝနးကငသာ ရေပမယ ဒစနစ ကငသးလာတာ Aေတာေလး ၾကာခၿပလ႔ သရပါတယ။ ၁၉၂၀ ခႏစေတြက Aေမရကန ႏငငမာရတ တကသလေတြမာ ဖြငတ ဘြ႕လြနသငတနး AရညAေသြးက သင ၾကားေရး ပညာရငေတြရ႕ AရညAခငး ေတြက တဆင စစေဆးသးသပၿပး Aဆင သတမတရာက စခတယလ႔ ဆပါတယ။ AဒAခနတနးက သာမန Report Aတြကေလာကပ ရညရြယခတ သပေခတစားတ AေျခAေနမာ မရပါ ဘး။ သ႔ေပမယ ၁၉၈၃ ခႏစမာ Aေမရ ကနႏငငကေန စၿပး America's Best Colleges Ranking ဆတ Report စ ထြကလာတ ေနာကပငးမာAေတာေလး ေခတစားလာခပါတယ။ မလတနးကေတာ ေကာငးသားေတြန႔ ေကာငးသား မဘေတြ Aတြကပ ရည ရြယခေပမယေနာကပငးမာAေတာေလး ကယကယ ျပန႔ျပန႔ ျဖစလာခပါတယ။ AခAခါမာေတာ International Ranking ဟာ ႏငငတကာမာ တက သလေတြ ေစးကြကေဝစရဖ႔ Aၿပင A ဆင ႀကးပမးလာရာမာ Aေရးပါတ လ Aပ ခက တခ ျဖစလာပါတယ။

(၁၅)

Oxford University

Yale School of Medicine

Aခေနာကပငးမာေတာ Ranking ဟာ Aေတာေလး ကယျပန႔လာၿပး ပ Aေသး စတလာပါတယ။ Aသးျပတ နညး လမးေတြ ကလညး ပေခတမလာသလ AၿပငAဆင Aျငငးပြါးမႈေတြလညး ေပၚ ေပါကလာေနေပမယ Ranking ကလက ခ ေနၾကဆပါပ။ ဘယသေတြကတငးတာAကျဖတ

ေပးလ….... Aစးရ Aဖြ႕Aစညးေတြေရာ ၊ Aစးရ မဟတတAဖြ႔Aစညးေတြေရာ Ranking က ပစAမးမးန႔ လပၾကပါ တယ။ ယေက ႏငငမာေတာ Aစးရက ေန ၿပးေတာ Teaching Quality Assessment န႔ Research Assessment Exercise ဆတ စနစန႔ႏငငတြငးမာရတတကသလ ေကာလပေတြကAၿမတမးစစတမး ေကာက ေလရပါတယ။ ထ႔Aတပ Aေမရကနန႔ Uေရာပႏငင ေတြ AပါAဝင ဖြ႕ၿဖးတးတကၿပး ႏငင တခ႕မာလသကဆငရာႏငငကပညာေရး Aာဏာပင Aဖြ႕ Aစညးေတြကေန သ တ႔ႏငငထက ေကာငးေတြက စစတမး ေကာက ယေလရၿပး Ranking စာရငး ႏစစUထတျပနေလ ရပါတယ။ ဒါAျပင Aစးရမဟတ သးျခား Aဖြ႕Aစညး ေတြ ကလညး AၿပငAဆင စစတမးလပၿပး Ranking စာရငးေတြ ထတျပနၾက ပါတယ။ ဒလ ထတျပနရာမာ သတ႔ A ေနန႔ ႏငငတခထ Aတြက မဟတပ ႏငငတကာမာ ရတ တကသလေတြ က ေလလာၿပး Ranking ေတြ ထတျပနေလရပါတယ။ ႏငငေတြထမာ တရနႏငငကရနဟငးေၾကာငတနး တက သလက ထတျပနတ စာရငးန႕ ယေက Aေျခစက THES Aဖြ႕ေတြက ထတျပန တ Ranking စာရငးေတြကေတာ ႏငင တကာမာ Aေတာေလး ေရပနးစား ကး ကား ခရတ စာရငးေတြပါပ။ ဘယလေရြးခယၾကလ …

ေရြးခယၾကတ နညးလမးေတြက Aေတာေလး မားတယလ႔ ဆပါတယ။ AေျခAေနေပါငးမားစြာက ထညသြငး စUးစားၿပး AရညAခငးေတြ သတမတ ၾကပါတယ။ Ranking Agencies မတ တာန႔ Aမတငးတာတ နညးလမးေတြ ၊ တြကခကတ နညးလမးေတြ၊ Aေျခခ

စထားတ နယပယေတြန႔ Uးစားေပး ထညသြငးစUးစားတAခကAလကေတြ Aနညးန႔ Aမား ကြာျခားၾကပါတယ။ မညသ႔ပင ကြျပား ျခားနာေစကာမ Aေျခ ခ Aားျဖင တညတ Aေျခခ Aခက တခ႕က တငျပလပါတယ။ (၁) ပညာရပဆငရာသငၾကားမႈ Aရည Aေသြး .. ဒAပငးမာ ပညာရငေတြ ၾကားမာ Aေတာေလး ျငငးခၾကတ Aပငးျဖစပါ တယ။ ပညာရပတခက သငၾကားရာမာ သငၾကားမႈ AရညAေသြးန႔ ပတသက လ႔ တတကက တငးတာလ႔ရႏငတယ၊ မရႏငဘး ဆတာန႔ ပတသကၿပး A ေတာေလး AျငငးAခနေတြ မားၾကေပ မယ AခAထေတာ Aားလးလကခတ တကတ စႏႈနးေတြ မရေသးပါဘး ။တက သလတခန႔ တခ သငရးညႊနးတမးေတြ ႏႈငးယUရာမာ ဘယAတငးAတာ A ထ ေခတမတယလ႔ ဆေစ Aျခား ထည သြငးစUးစားရတ တငးတာလ႔ မရတ Aခကေတြကလညး ရေနပါေသးတယ။ သငေထာကက ပစၥညးေတြ ၊သငၾကား တ စနစေတြ၊ သငၾကားေရး ဝနထမးေတြ ရ႕AရညAေသြး မညသ႔ပင Aဆင ျမင ေစ သငယသေတြရ႕ ႀကးစားAား ထတ ႏငမႈ Aေပၚလညး မတညပါေသးတယ။ Aဆငသတမတေပးတ ေAဂငစတခ က ေကာငးတေကာငးက Aဆင(၁) ေပးထားေပမယ ေနာကတခရ႕တငးတာမႈက Aဆင(၁) ရခငမ ရမာပါ။ Uပမာ Aေရ႕Aာရကထငရားတရနဟငးေၾကာငတနး တကသလရ႕ Ranking Aရ တက

သလတခရ႕ AရညAေသြးက သတမတ ရာမာ ေကာငးသားေတြ ထကေန သက ဆငရာ ဘာသာရပAလက ႏဗယဆရတ AေရAတြက၊ေကာငးၿပးတAခါ Aလပ ရႏငေျခန႔ Aလပရေလရတ Aမး A စား၊စတငရရတဝငေငြကထညတြကေလရေပမယ Aျခားနာမယေကာ Ranking ေAဂငစျဖစတ THES Ranking က ေတာ ေကာငးသားန႔ ဆရာAေရ A တြကAခးAစားန႔ဆရာေတြရ႕ပညာေရး ဆငရာ AရညAခငးေတြက ပၿပး Aား ထား ပါတယ။ (၂) သငၾကားေရး ဝနထမးမား Aရည Aေသြး ဒAပငးကေတာ Ranking ေAဂင စ ေတြ ေတာေတာမားမား သေဘာတတ ကစၥပါ။ သငၾကားေရးဆငရာ ဆရာေတြ ထမာ သကဆရာ ဘာသာရပAလက ႏဗယဆရတလ ဘယႏစေယာက ပါသ လ၊ သေတသန ရနပေငြေတြရရတ A ေျခAေနန႔ လကရလပေနတ သေတ သန နယပယAေရ Aတြက ေတြက ထညသြငးစUးစားတ Aခကျဖစပါတယ။ သငၾကားေရး ဝနထမးေတြရ႕ သတ႔ ရခတ ဘြ႕ဒဂရတြန႔ သတ႔ရ႕ Publication ေတြရ႕AရညAေသြး ေတြက ထညစUး စားၾကပါတယ။ (၃) သေတသနဆငရာ AရညAေသြး AရညAေသြးရတ သေတသန လပ ငနးေတြ ျပလပျခငးဟာ Aဆငျမင ပ ညာသငၾကားပ႔ခတ ေကာငးတေကာငးရ႕ ရရမယ ဂဏAဂၤါရပ လကၡဏာ တစ ရပပါ။ Ranking ေAဂငစဟာ ေကာငး

(၁၆)

Cambridge University

ေတြ AဆငAတနး သတမတရာမာ ေကာငးေတြရ႕ သေတသန ဆငရာ AရညAေသြး ေတြက Aဓကထားၿပး ေစာငၾကညၾကပါတယ။ ဒလေစာငၾကညရာမာ ေကာငးေတြက လပလကတ Academic Research ေတြ က ဘယAတငးAတာAထ သကဆင ရာ ပညာရပ နယပယမာ လကခ Aသးျပ ၾကသလ၊ ဘယသေတြ ဘယ AတငးAတာ Aထ ကးကားၾကသလ ဆတာက ထညသြငး စUးစားပါတယ။ သေတသန လပငနးေတြ လပရာမာ ထြကရ လာတ သေတသန စာ တမးေတြက ဘယလ ပညာရပဆငရာ ဂာနယ ၊ ပညာရပဆငရာ ကြနဖရန႔ေတြ ၊ ေဆြးေႏြးပြေတြမာ ေဖၚျပခရသလ၊ ပညာ ရပဆငရာ တးတကမႈေတြAတြက ဘယ Aတငး AတာAထ Aကးသကေရာက မႈေတြ ရသလ ဆတာေတြက ေလလာ ၾကပါတယ။ဒါန႔ပါတသကလ႔စာတမးေတြက ကးကားတ မတတမးေတြမာ ဘယ ႏစ ႀကမခန႔Aထ ရညညႊနးခရသလ Citation Index လ႔ေခၚတ မတတမးေတြ န႔ ခနထးၿပး ၾကညၾကတယလ႔ ဆပါ တယ။ ဒါAျပင Academic Research ေတြ ကေန တစဆင Applied Research လ႔ေခၚတ လကေတြ႔ျပန Aသးခႏငတ သေတသန မးေတြ ဘယAတငး A တာAထ လပႏငသလ ဆတာေတြ A ေပၚ မာ Aကျဖတၾကပါတယ။ (၄) ႏငငတကာ ပညာရငAေရAတြက ႏငငတကာမာ၊ ေကာငးေတြမာ ဆခ သလပ သငၾကားေရး ဆငရာ ဆရာေတြ ရ႕ AရညAခငးက စႏႈနး သတမတ ခက ထားသလ သငၾကားေရး Aဖြ႕ထမာ ႏငငတကာ ပညာရငေတြ ဘယေလာက ပါ သလ ဆတာက Aထးဂရထားၾက ပါတယ။ ဒAပငးဟာ တကသလတခရ႕ ပညာရင စစညးမႈ AငAားAေျခAေန က ထငဟပတAတြက ႏငငရပျခား ပညာရင ဆရာAေရAတြကက ထည သြငး စUးစား ၾကတာပါ။ (၅) ႏငငတကာကာငးသား AေရAတြက ႏငငတကာ တကသလေတြမာ ႏငင

ရပျခားက ေကာငးသားေတြက လကခ သငၾကား ေပးႏငတာလညး တကသလ တခရ႕ သငၾကားေရး ဂဏသတငးက တစနညးAားျဖင ေဖာျပႏငတယလ႔ လကခ ထားၾကပါတယ။ ဒါေၾကာင ပညာ သငႏစတစခမာႏငငတကာေကာငးသားဘယေလာက လာတကလ ဒလလာ တကတ ေကာငးသားေတြရ ႏငငေတြ ဘယေလာက စသလ ၊ ဒလတကရာမာ ဘြ႕ႀက ၊ ဘြ႕လြနန႔ ပါရဂစတ ဘြ႕ေတြမာ ဘယAတနးေတြမာ ႏငငရပျခားက ေကာငးသားေတြ Aမားဆးတကသလ စတ AခကAလကေတြက Aေျခခ ၿပးေတာ Aဆငေတြ သတမတေပးပါ တယ။ တကသလမားက Aဆငသတမတရာ မာAဆငသတမတေပးတ ေAဂငစေတြ ကြျပားတAေလာက ကငသးတ Aေျခခ စႏႈနးေတြ မတညမႈ ၊ တငးတာ တြက ခကတ နညးလမးေတြ မတညမႈကေန ကြျပားသလ ေကာငးတေကာငးတညးကပ မတညတေAဂငစ ေတြက မတည တ Ranking ေတြ ထြကလာေလ ရပါ တယ။ ဒါေၾကာငလညးAဆငသတမတေရြး ခယေရးAဖြ႕ေတြ က ေကာငးေတြ A လက ၊ ဘာသာရပAလက၊ ရသငတ Aရည Aေသြးေတြ၊ ရညညႊနးကနးေတြ Aေတာမားမားက Aသးျပၿပး Aဆင သတမတ ေရြးခယေလ ရၾကေပမယ

လညးဒလသတမတတာဟာ တကသလ တစခရ႕ ပကတ AေျခAေနမနန႔ Aမန တကယရတ AရညAေသြး ေတြက AစစAမန မေဖာျပႏငဘး၊ လေလာကမႈ မရဘးလ႔လညး ပညာရငေတြ ၾကား မာ ျငငးၾက ၊ ခၾကတာေတြလညး ရပါ တယ။ ေကာငးေတြၾကား ကြျပားတ စ နစေတြန႔ Aထးျပ ဘာသာရပေတြ မတ ညမႈ၊ Specialization Focus ကြျပားႏငမႈ ဘာသာရပတခမာ ေAာငျမငေပမယ ေနာကတခမာ ေAာငျမငဖ႔ မသခာႏငမႈ စတာေတြ Aေၾကာငးျပ ျငငးခၾကပါ တယ။ မညဘ႔ပငဆေစႏငငတကာပညာေရး ေစးကြကမာ University Ranking က ေကာငးရာတ ႏငငက ေကာငး သားေတြ AပါAဝင Aျခားသကဆငတ Aဖြ႕ Aစညးေတြ Aားလးက လကခ A သး ျပေနၾကဆျဖစလ႔ ႏငငတကာ တက သလ Ranking Scores Table ေတြ လညး ႏစစU ျမငေနၾကရUးမာ ျဖစပါ တယ။

(၁၇) ၂၀၀၉ ခႏစ Eၿပလထတ Teen Magazine မ ျပနလညကးယ ေဖၚျပပါသည။

ေAာငသာငယ

မတခက။ ။ ကမာၻ႕ Ranking Agencies ေတြရ႕ မႏစက ထတျပနတ Aာရရ႕ နပါတ ၁၀၀ Aတြငးမာ ေတာငမ ျမနမာႏငငရ႕ ဘယ တကသလမ မပါခ တာကေတာ ဝမးနညး စြာ ေတြ႔ရပါတယ။

(၁၈)

Critical Thinking က နားလည ဘ႕ Aခက (၃) ခကက သရပါမယ။ ပထမ။ လ႕ဘဝဆတာ တစေျဖာင

တညး တစေလာကလး AဖAထစ AခငA ဝမး မ႐ ေျပျပစ ေခာေမာ သာယာ ခမး ေျမေနတ ထာဝရ လမးေၾကာငးႀကး မဟတဘး။ လမးေၾကာငး ႐တာ မန တယ။ တကယ ႐တယ။ ခန႔ခန႔ ညား ညား ျဖစေAာင ေျပာရရငေတာ ဘဝ ေပါ။ လမးေၾကာငး႐သလ တကယစစမန တ ခရးဆးပနးတငလ တကယ႐တယ။ ဗဒၶဘာသာ Aလ Aရေတာ မဂဖလ နဗၺာနေပါ။ ခကေနတာက လမးခလပမာ AခကAခAတား Aဆးေတြ ႐တယ။ ဒါလ လမးေၾကာငးန႔ခရးဆး ပနးတငလ တကယ႐တယ။ ႐ေတာ ရငဆငရေတာ တာေပါ။ AခနAခါ ေနရာေဒသ တစေယာကန႕တစေယာကေတာ မတ ၾကဘး။ ဒါေပမ လတငး တစခနမဟတ တစခန၊ တစေနရာ မဟတ တစေနရာ

မာေတာ ေတြ႕ၾကမာပ။ တစခ႕ Aတြက ကေတာ တစခနတစေနရာ ေတာင မဟတဘး။ ႏစခနႏစေနရာ၊ သးခန သးေနရာစသညျဖင ပြားသြားတတတယ။ ကဆးမ သြားေလရာ မးလက႐ြာဆ တ ႐းရာစကားထက လျဖစတယ။ Aဒါ က Aဂၤလပလေတာ Crisis လ႔ေခၚတယ။ ဒေတာ Crisis ဆတာ လတငးေတြ႕ရ မယ။ တစခနမဟတ တစခန၊ တစေန ရာ မဟတတစေနရာ မေတြ႕မ႐ေတြ႕ရ မာပ။ လဆတာ Crisis န႔ တြေန တယ လ႔ေတာငေျပာလ႔ရတယ။ A ဒ Crisis က ေကာလႊားဘ႔ ေတြးလာတာ Uာဏ ထတ လာတာ Aသပြငလာ ေAာင ထးေဖာက လာတာေတြဟာ Critical thinking Aတြက ပထမAခက ျဖစ တယ။

ဒတယ။ Critical thinking မာ ဘယေတာ မ A႐ႇးဆတာ မ႐ဘး။ A ႏငပ ႐တယ။ တစေျဖာငတညး မဟတ တ ေလာကက တရားေသ တစခခက

ကငစြျပး မကမကကနးကနး ဝငတက မေန လ႕ပ။ Critical thinking ရ႕ Aလပ ကယ၌က ဝငတက ေနဘ႕ မဟတဘး။ Aတား Aဆး AခကAခက ေကာ လႊား လြနေျမာက ေAာငျမငသြားဘ႕။ သ သည ျဖစေစ၊ မသသည ျဖစေစ Aမနေတာ ေAာငျမငမႈ မနသမဟာ Critical thinking ေၾကာင ျဖစရတာခညး ပါပ။ ဒလ စUးစားၾကညပါ။ Critical

thinking မပါပ Aလပတစခလပၾကည ဘယလမေAာင ျမငမာမဟတဘး ဆ တာ ေတြ႕လာရလမမယ။ စကားA ကန ေျပာလကမယ။ စၾကာဝဠာ ဒါမ မဟတ ကမာၻမာလ ရယလ႕ ပထမ Uး ဆး ေပၚလာျပး Aဒပထမဆး လသား ဟာ Aသကဆက ႐ငခငစတ မ႐ဘး ဆရင လဆတာ ဘယမာမ ႐ေတာမာ မဟတေတာဘး။ Critical thinking ဆ တာ စတထ ျဖတကန ေပၚလာ လကလ႔ သာ ငါဆကAသကဆက ႐ငမယဆျပး ယခထ လဆတာ ႐ေနျခငးျဖစတယ။

(၁၉)

တစနညးAားျဖငေAာငျမငေသာ လသားလ႕ျဖစ တညလာျခငး ျဖစ တယ။ ဒါေၾကာငမ႕ Critical thinking မာ ေAာငျမငမႈပ ႐ တယ။ A႐ႇးဆတာ လးဝမ႐ဘး။ ဒါ ဒတယ Aခက။ က ဘယ ေလာကေကာငးလကတ Critical thinking ပါလဗာ။ ကၽြနေတာတ႕ သတမမ ဂ မျမငျဖစေနခတာပါ။ တတယAခက။ ဒတတယ

Aခကဟာ Aေရးၾကးဆး ျဖစ တယ။ ပထမေတြ ဒတယေတြ ဘယ ေလာက ေကာငးေနပါေစ ဒတတယ Aခက မပါရင Aလ ကား ျဖစသြားတယ။ လဟာ တရစၧာန ျဖစသြားတယ။ ကမာၻမာ စစပြေတြ စစAာဏာ႐ငေတြ ျဖစ ျဖစလာတာဟာ ဒတတယ A ခက က ပစစလကခက သေဘာ ထားခၾကလ႕လ႕ေတာင ေျပာႏင တယ။ Critical thinking A ဒ ေလာကထ ျမငမားဂဏ ႐ပါ တယ။ ဒါျဖင AဒတတယAခက ကဘာလ။ လြယလြယေလး ပထ မ ေျပာမယ။ ေနာကမ တစဆင တက နညးနညး ေျပာမယ။ လြယလြယေလးေျပာရ ရငေတာ တတယန႕ Aေရးၾကးဆး Aခက ဟာ ကယခငးစာတရား ဆတ လ႕စတထားေလး ပါပ။ စတထား ေကာငး စတထားျမတကေလးပါ။ လေတြက ေပါေပါေလး ထားလ ထား ခပဖြဖြေလး သးလသး ခပ မနမနေလး ေလာလေလာ ထား လ႕သာ ႐ေတာ႐၊ ေကာငးေတာ ေကာငးပါရ႕ ေAးေဆးေပါ ဆတ သေဘာမး ေဘးဖယခ ထားရတ ကသလစတ ကသလတရား A ေကာငးစားေလးပါ။ သ႕တနဖးန႕ သ သ႕ေနရာန႕သ ျပနတင ေပး လကပါ။ ေလာက ေကာငးသြား မာ ေသခာေပါက Aာမခႏငတ လ႕ေလာက မ႑င တစခ ျဖစ သြားပါမယ။ ဒါက ကၽြနေတာတ႕ မေမ သလလန႕ တကယ ေတာ ေမေနခၾကတယ။မေမၾကပါန႕စ႕။

ခလစUးစားၾကညပါ။ ခငဗား ဟာ ေကာငးဆရာ တစေယာက ဆပါစ႕။ ေကာငးသားေတြက ပ ညာတတၾကး ျဖစေAာင စာသင ေပးရေတာမယ။ ဘယ ေကာငး သားမ ကယသားသမး Aရငး မျဖစႏငဘး။ ဒါေပမ သစမး လ လ သေဘာထားလ႕ မရေတာ ဘး။ Aဒေတာ Aေကာငးဆးက ဘာလ။ကယေကာငးသားေတြက ကယသားသမးAရငးလသေဘာ ထားျပး စာသငေပးဘ႕ပ ကန။ A ဒါ ကယခငးစာ တရားပါပ။ ကယခငးစာတရားန႕စာသင ေပးတာေလာက ေကာငးတစတထား ဘယမာ႐A းမာလ။ Aမးသား ပညာေရးႏင ကလန ပညာေရး ကြာျခားတာ ဒကယခငးစာ စတ ထားေလးပါပ။ ကယခငးစာ စတ ထား ေၾကာငသာ Aမးသား ပ ညာေရးဟာကလနကၽြနပညာေရးထက Aဆငျမငသြားျခငး ျဖစ တယ။ လြတလပေရးဟာလ ဒါ ေၾကာင ရလာရတယ။ ကAခနကနကနန ေျပာေတာ မယ။ ကယခငးစာတရား ဆ တာ ျမနမာတ႕ရ႕ ႐းရာ ျဗဟၼစရ တရား ေလးပါး ဆတ ေမတာ၊ က႐ဏာ၊ မဒတာ၊ Uေပကၡာတ႕ရ႕ AကငးAခက တစခမ သာ ျဖစ ပါ တယ။ ဒေမတာ၊ က႐ဏာ၊ မဒတာ၊ Uေပကၡာ ဆတာ လ ျမနမာတ႕ရ႕ ဗဒၶဘာသာမာပ ႐တယလ႕ ကၽြနေတာထငတယ။ သေတသနန႕ေတာ စစၾကညရ Uးမယ။ ဒါထားပါေတာ။ ေနာက ၾကလပလ႕ ရပါတယ။ စကား သပ ႐ညေနရငေတာ ေမသြား တတ ၾကတယ။ ဒေလာက ဆ ေတာပါျပ။

ေနာကဆကတြ။ ေနာကဆကတြ လ႔ သးသန႔ခြ ၿပး ေျပာရျခငးဟာ ဘာသာရပရ႕ ပငကယသဘာဝ၊ ပငကယစရက ေတြAျပင ကြၽနေတာ ကယ ပင ထငျမင ယဆတာေတြပါ ထည

သြငးပါဝငေနလ႔ပါ။ ပထမဆး ေျပာခင တာက ေတာ Critical thinking မာ လကေတြ႔ပါ ပါဝငတယ ဆတာ ပါပ။ Aမားထငေနၾကတာ က Critical thinking ဟာ Aေတြး သကသကပလ႔၊Critical thinking လ႔ စာလးႏစလးရရာမာ thinking တစလးတညး ကပ ကြကေတြး လကလ႔ A လ ျဖစသြားတာ။ Critical မပါဘ thinking ခညးပ ဆရင သ႔ thinking ေရာ ကယ

thinking ေရာ ႏစခစလး မနေန တယလ႔ ျဖစသြားမာေပါ။ ဒါေပမ Aမနတရား ဆတာ တစခထရရ မယ။ ဒေတာ ဘယလလပမလ။ thinking ကေတာ Aားကးလ႔ မရ ေတာဘး။ thinking န႔မရေတာ ဘးဆရင တစခပ ကနတယ။ လကေတြ႔န႔ Aမား၊ Aမန ဆးျဖတရေတာမယ။ လကေတြ႔န႔ စမးၾကည၊ စစၾကညရေတာမယ။ A ဒါ Critical ကတယလ႔ ေျပာ လကတာန႔ Aတတပါပ။ တစခ သတထားရမယ။ လကေတြ႔ခညး ပ ထားမယ thinking မပါေၾကး ဆရငလ လမက ေတြျဖစကန မယ။ လကနကရတ လက လက နကမရတ လက Aႏငကင သလ ျဖစသြားမယ။ ဒါေၾကာင Critical လလတယ။ thinking လလတယ။ Critical thinking မာ လကေတြ႔ ပါတယ ဆတာ။ ဒါ ေလာကဆ ရငးေလာကပါၿပ။ ဒါ ေၾကာင မ႔လ Critical thinking မာ Aရႈးမရတာ။ ဒတယ ေျပာခငတာ က ေတာ Critical thinking ဟာ စစ Aာဏာရငန႔ တျခားစျဖစတယ။ စစAာဏာရငဆတာ သေျပာၿပး ရင ကနတသ Aားလးက လက နာပ။ ျပနမေမးန႔ ျပနမေျပာန႔။ ဒါေၾကာငမ႔ စစAာဏာရင မာ Critical thinking မရဘး။Critical thinking က သတမနး တယ။ Critical thinking သမားေတြက ဖမးဆးေထာငခတယ။

(၂၀)

“Aမးသား ပညာေရး ႏင ကလန ပညာေရး ကြာျခားတာ ဒ ကယခငး စာစတထား ေလးပါပ။ ကယခငးစာ စတထား ေၾကာငသာ Aမးသား ပညာေရးဟာ ကလနကၽြန ပညာေရး ထကAဆင ျမငသြားျခငး ျဖစတယ။ လြတလပေရးဟာလ ဒါေၾကာငရ လာရတယ။”

ႏပစကတယ။ Aသကေသဆး သြားသည Aထ ရကစကတယ။ ဒါေၾကာင မ႔လ လေတြက စစAာဏာရငက လကမခႏင ၾကတာ ျဖစတယ။ ေနာကဆး ေတာ Critical thinking က စစAာဏာရငက ႏငရမာ ျဖစ တယ။ တတယန႔ ေနာကဆး Aေနန႔ ေျပာခငတာကCritical thinking ဟာ Aေသးဆး ကေန Aႀကး ဆး Aထ သးလ႔ ရတယ။ သးလ သးသငတယဆတာပါပ။Aေသး ဆးဆတာ ဘာက ဆခငတာလ။ နနရငးျပပါရေစ။ Uပမာ၊ ဒေန႔ ဘာဟငး ခကစားမလေဟ လ႔ ေမး လကတာဟာ Critical

thinking ကAသးခလကတာပ။ ေမးသကယ၌ ကေတာ Critical thinking မနးသခငမ သမယ။ ၾကားဖးမာေတာင မဟတဘး။ ဒါေပမ သ႔Uးေႏာကက Aလပ လပတာ Critical thinking ျဖစ တယ။ မေန႔က ဟငးလ ဟငး ပေလ။ ထပစားလ႔ရတာပ။ ဒါေပ မယ Aဒါက သမစUးစား ေတာ ဘး။ ဟငးAသစ ဘကက လညေျပာငး စUးစားတယ။ Aဒါ Critical thinking ျဖစသြားတာ ပါပ။ Aႀကးဆး Aျမငဆး ကေတာ ကြၽနေတာ ရငထ ရသေလာက ေျပာပါရေစဗာ။ ဘရား ပြငေတာ မတာဟာ Critical thinking ရ႕ Aထြတ Aထပ လြတေျမာက သြား တာလ႔ ကြၽနေတာေတာ ဆ ခငတာ။ ဒေနရာမာ Aေနာက ႏငငေတြရ႕ Critical thinking သငရးန႔ ကြၽနေတာ Critical thinking ယဆပ ကြာျခားသြား တယ။ ဗဒၶဘာသာဟာ ပညာ ဘာသာ ျဖစတယ။ ဒါေလာက ေတာ မေျပာမျဖစ ေျပာပါရေစ။ နားလညခြင လႊတေပးၾကပါ။ Aရဟ ဆတာ သသရာ Aားလး ဒကၡက လြတကငး သြားတာက ဆတာ။ ဘယလနညးန႔ လြတ

ကငးတာလ။ Critical thinking န႔ လြတကငးတာ။ တစနညးေျပာရ ရငေတာ ဝပနာေပါ။ သမၼာ သဗေဒၶာဆတာ ဆရာမရ မမ Aလလ ကယေတာတင သျမင တာက ေျပာတာ။ Aာဏာ မဟတဘး။ က၊ က၏ Aကး တရား သေဘာက သျမငၿပး က၊ က၏ Aကး တရားရ႕ လကထပ သေျခကငးကလြတေျမာကသြား တာ။ Aာဏာမဟတတ Aတြက Critical thinking ထ Aကးဝင သြားတယလ႔ ဆလ႔ရသြားတယ။ ဝဇၨာစရဏ သမၸေႏၷာ ဆတာ Aေတြး ေရာ လကေတြ႔ေရာ ၿပးေျမာက ျပညစသြားတာက ဆ တာ။ ဗဒၶရ႕ ဂဏေတာကးပါး ထက ဒသးပါးန႔တင Critical thinking လ႔ေျပာလ႔ ရသြားၿပ မဟတပါ လားဗာ။ ကနတ ဂဏေတာေတြAတြကလ ေျပာလ႔ရပါတယ။ ဒါေပမ မေျပာေတာ ပါဘး။ ၿခးၿခလကပါ တယ။ ဒါေတြဟာ ကြၽနေတာ ေနာက ဆကတြေတြပါပ။

ဒေတာမတရေAာင။ AကUး ခပ လကရင Critical thinking ဆတာ- ၁။ Crisis က ေကာလႊားဘ႔ ေတြးတာလပတာ ၂။ A႐ႈးလးဝမရတာ ၃။ကယခငးစာတရား ထားတာ တ႔ ျဖစတယ။ Critical thinkingက ဘယနယ ပယမာ ျဖစျဖစ ခသးလ႔ ရပါ တယ။ Uပမာ။ ဘာသာေရး၊ ဖေလာဆဖ။ ဘာသာေရး မာ Critical thinking သးတယ ဆ တာ ဝပနာ တငတယဆတ သေဘာန႔ သကဆငမယ ထင တယ။ ဒါကြၽနေတာ Aျမငပါ။ မားရင ျပငေပးၾကပါ။ ဖေလာ ဆဖမာ Critical thinking က သး တယ ဆတာၾကေတာ ဖေလာ ဆဖတစခလးကယ၌က Critical

thinking ေတြပလ႔ ေျပာလ႔ရမယ ထငပါတယ။ ဒါAတဆး ေျပာလကတာပါ။ ခ ၂၁ ရာစသစမာ Critical thinking ဟာ ပညာေရး က႑ မာ ေတာလနေရး AေျပာငးA လ ဆနဆန ေခတစား လာပါ တယ။ ထငးႏငငမာ ၂ဝ၁ဝ(ထငတယ) ကစျပး မလတနးန႕ Aလယတနးေတြမာ Critical thing န႕တစျပညလး ေျပာငး ေတာ မယလ႕ သတငးစာမာ ဖတရ ပါတယ။ သင႐း A သစေတြ လAပတ သငေထာက က ပစၥညးေတြ Aသငျဖစေနျပ တ။ ဒေဆာငးပါးဟာ ေယဘယ မဟတပါဘး။ မ႐မျဖစမသမျဖစ ႐သငသသငတယထငတေနာကခကားခပပါ။ ဒကားခပက Aေျခ ခ ျပး သကဆငရာ နယပယ ဘာသာရပ ေတြမာ ဆေလာ ေAာင Aေသးစတ ျဖညဆညး Aသးခ ႏငဘ႕ျဖစပါတယ။

သမာသမတ ၂၅. ၁၂. ၂ဝဝ၉

(၂၁)

AေတြးAျမငက႑တြင ေရးသားေဖၚျပခကမား သည ေရးသား သ၏

Aာေဘာမားသာ ျဖစၿပး Aယဒတာ Aဖြ႕၏

Aာေဘာ မဟတေၾကာငး သေစAပပါသည။

မညသမဆ မမတ႔ Aေတြး Aျမငမားက ေရးသားေပးပ႔

ႏငပါသည။ Aယဒတာ Aဖြ႕

“AကUးခပ လကရင Critical

thinking ဆတာ-

၁။Crisis

က ေကာလႊားဘ႔ ေတြးတာ

လပတာ ၂။ A႐ႈးလးဝ

မရတာ ၃။ကယခငးစာ

တရားထား တာတ႔

ျဖစတယ။ Critical thinking

က ဘယနယ ပယမာ ျဖစျဖစ

ခသးလ႔ ရပါ တယ။

Uပမာ။ ဘာသာေရး၊ ဖေလာဆဖ ”

(၂၂)

တခါက ရနကန တက

သလရ႕ Aေဆာင တခမာ ပထမ ႏစ တကတ ျမနမာ ေကာငးသားန႔ ရခင ေကာငးသား တခနးထ Aတက ပါတယ။ ေရာကတေန႔ ညဘကမာ ျမန မာ ေကာငးသားက မးမတၿပး A ပေနတး ရခငေကာငးသားက ရတတရက မးဖြင လကပါတယ။ Aဒေတာ Aလငးေရာင ေၾကာင လန႔ ႏးသြားတ ျမနမာ ေကာငးသားက “ေဟ ဘာလ႔ မးဖြငတာလ ” လ႔ ေမးတ Aခါမာ A ပသာသြားဖ႔ မးဖြငတ ရခင ေကာငးသားက “မကလ႔ ဖြငတာေဟ” လ႔ ျပနေျဖေတာ ထခၾကတ Aျဖစ က ေရာကပါ ေလေရာ။ ၾကား လေတြက ျဖနေျဖ ေပးရငး Aျဖစ Aပကက ေမးတ Aခါကမ ရ ခင ေကာငးသားက သA မ သာသြား ခငလ႔ ေမာငေနတ Aတြက မးဖြငတ Aခါ “ေမာငတယ” ဆတာက “မကတယ” လ႔ သးတ ရခငေဒသ ေလ Aတငး ေျဖလကတာမနး သရေတာ င Aားထက ရယAား သနၾကရတာေပါ။ လမးတငးမာ သတ႔ရ႕ ဘာသာ စကားေတြ ရၾကသလ AစUAဆက Aသးျပတ စကားပေတြ၊ တငစား သး ႏႈးမႈေတြလ ရၾကပါတယ။ ျမနမာစကား မာဆ Aလၤကာေတြ Aျပင Aထကက ဆခသလ ေဒသဆငရာ Aသးေတြလ ရပါတယ။ ကယေရာကတ ေဒသရ႕ သကဆငရာ ေဒသသးစကားက မေလ လာ ထားရင တဖကန႔တဖက ဆက သြယတAခါ နားလညမႈ လြမား စရာ ေလးေတြ ရလာႏငပါတယ။ Aဂၤလပဘာသာ စကားဟာ ကမာၻ သး ဘာသာ စကားAျဖစ ကယျပန႔လာ တ Aခါ ႏငငျခားက ပညာေတာသင သြားခငတ ေကာငးသားေတြ ၊ စေကာ လာရစ ေျဖခငၾကတ ေကာငးသားေတြ Aလပ သြားလပခငၾက သေတြ Aတြက Aဂၤလပစာ ေလလာဖ႔က မလြ မေသြ လ လာပါတယ။

Aဂၤလပစာမာ “4 Skills” လ႔ ေခၚ တ ေရး၊ ဖတ၊ ေျပာ ၊ နားေထာငႏင စြမး ရညေတြက ေလကငထားႏငမ ကယလ ခငတ AခြငAလမးက ရႏင မာပါ။ ဒါေပမယကယလ ေတာေတာေလ ကငထားလကန႔ သေျပာေနတာ ဘာက ဆလတာလ ဆတာ နားမလညတ Aျဖစမးက ႀကရတတပါတယ။ Aဒါဟာ A ဒယလ႔ ေခၚတ Aဂၤလပ Aသးေတြက နားမလညရငလ ျဖစတတ ပါတယ။ Aထးသျဖင Aေမရကန လမးေတြဟာ A ဒယမ ေတြက စကားေျပာတ Aခါ ေတာေတာေလး Aသးျပၾကေလ ရပါ တယ။ သတ႔ဆမာ ေန႔စUန႔ Aမ A ဒယမ Aသစေတြ ထြကေပၚလာေနၿပး လသး မမားတ စကားလးေတြ ဟာ ေပာကကြယသြားေလ ရေပမယ Aခ႕ Aဒယမေတြ ကေတာ တရားဝင AသးAျဖစ ဆကလက သးစြေန ၾကပါ တယ။ ဒက႑မာေတာ Aေမရကန လ မးေတြ ေန႔စU သးေလရတ Aဒယ Aသးေတြန႔ သတ႔ရ႕ ေပၚေပါကလာခ တ ေနာကခ သမငးေၾကာငး ေတြက တငျပေပးသြားမာ ျဖစပါတယ။ Aေမရ ကန လမးေတြ ေန႔စU ေျပာဆေနၾကတ A ဒယမေတြ ထမာ Aေရာငန႔ ပါတ သကတ A ဒယမေတြလ ပါတယ။ သတ႔ရ႕ Aေရာငေပၚမာ ထားတ AယA ဆေတြကလ Aခ႕ ေနရာေတြမာ ကၽြနေတာတ႔န႔ သပမကြာတာက ေတြ႕ရ ပါတယ။ Aနေရာငဟာ Aပေရာငလ႔ ကၽြန ေတာ တ႔လပ သတ႔လ ယဆၾကပါတယ။ တစတခAေပၚ မတရားဘးလ႔ ထငလ႔ မေကနပတ Aခါမာ “Red hot” ဆတ A ဒယမက သးပါတယ။ တစ တေယာကက “ red hot ” က သးၿပး ေျပာလာခရင သရညညႊနးတ ကစၥ Aတြက ေတာေတာ ေဒါသျဖစ ေပါကကြေနၿပလ႔ ဆလတာ ျဖစပါတယ။ မကဆကမ AစားAစာေတြမာ ေတာ

ေတာ ပတ ငရတေကာငး တမးက သးေလ သးထ ရပါတယ။ သရ႕ Aေရာင န႔ သ႔ရ႕ပတာက Aစြျပၿပး သ႔ကလ “Red hot” လ႔ ေခၚၾကပါတယ။ ထ႔A တ ျမနျမနန႔ ကယကယ ေလာငေလာင ဆရတ Dixieland jazz ဆတ ေတးဂတ တမး ကလ “Red hot” လ႔ ေခၚၾက ပါေသး တယ။ ပနးေရာင ကေတာ ေဖာေတာတ Aနေရာင တမးေပါ။ ဒါေပမယ တစ တေယာကက ကယက I am in the pink. လ႔ ေျပာလာခရင သ႔ ကမးမာေရး Aရမး ေကာငးေနတယလ႔ ေျပာတာပါ။ A ဒ A ဒယမက Aေမရကနေတြက ႏစဆယရာစ Aစပငးေလာက ကတညး က စသးခ ၾကပါတယ။ AရငးAျမစ ကေတာ ေမြးကာစ ကေလးေတြရ႕ AသားAေရက ရညညႊနးတာပါ။ ေမြး ကာစ ကေလးရ႕ ပနးေရာငသနး ေနတ Aသား Aေရဟာ သရ႕ ကမးမာေရး ေကာငးတာက ေဖၚျပေနလ႔ပါပ။ Aျပာေရာင ကေတာ ေAးျမတ Aေရာငပါ။ Aေမရကန ရးရာ ဂတ တခ ျဖစတ Blue ေတးဂတဟာ Red hot ေတးဂတန႔ ဆန႔ကငဘကပါ။ ေျဖးေျဖး ေAးေAးန႔ လြမးလြမး ေဆြးေဆြး သဆ ရတ ဂတ AမးAစားျဖစပါတယ။ တစ တေယာကက ကယက I am in the blue. လ႔ ေျပာတာ Aျပာေရာငက ရည ညႊနးတာ မဟတပ သဝမးနညးေနတယ လ႔ ေျပာတာပါ။ Aစမးေရာင ကေတာ သဘာဝ သစပငေတြန႔ျမကခငးစမးစမးေလး ေတြရ႕ Aေရာငေပါ ။ ဒါေပမ လေတြက A စမးေရာငန႔ သးတAခါ ကေတာ တ မး ေျပာငးလသြားပါတယ။ She feels a little green. ဆတာ A ဒေကာငမေလး ဗကနန ေAာငေနတာက ေျပာတာပါ။ She feels look very green. ဆတာ က ေတာသေဘၤာစးတ Aခါမးမာ လႈငးေတြ ႀကးလ႔ တAားမးၿပး ေခါငးက မထႏင Aာင ျဖစေနတ AေျခAေနမးပါ။

မငးထက

ႏႈတဆကလကပက

ဗဒၶသာသနာ ထြနးကားရနAတြက ေတာငတနးေဒသ သာသနာျပ ဆရာေတာ မား ခငးေတာငတနးသ႕ စတင ေရာကရေနေသာ Aခနကာလျဖစပါသည။ ခငးရြာ တရြာတြင ရြာသားတUး ကးဆယေျခာကပါး ေရာဂါျဖင ကြယလြန သြားေလ၏ ။ Aဆပါရြာသား Aတြက ရကလည ဆြမးသြပ တရားနာရန ေကးရြာ Uကဌက ဗမာစကားေျပာ ေရလညသညဟ သယဆေသာ Uးကငဇာ ဆသAား ရြာရ ဘနးႀကးေကာငးသ႕ သြားေရာက ေလာက ထားရန ေစခငးလက၏ ။ Uးကငဇာ ဘနးႀကးေကာငးသ႔ ေရာကရေသာ Aခါ ဆရာေတာ ေရ႕တြင ဝင ထင လကရငး ‘ေဟ ဘနးႀကး ငါတ႕ရြာမ လတေယာကေသလ႕ မနကျဖန ထမငး လာစားဖ႔ Uကဌ ေခၚခငးလ႔ လာေျပာတာ’ ဟ ေျပာေလသည။ Aသဘ ရကလည တရားနာရန Aတြက လာေရာက ပငဖတျခငးဟ နားလညလကေသာ ဆရာေတာက ‘ေAး ၾကြခမယ ဒကာ’ ဟသာ ျပနမန႔ လကေလသည။ Uးကငဇာလညး ‘Aဒါဆ ငါျပနေတာမယ’ ဟ နႈတဆကကာ ျပနသြားေလ၏ ။ ေနာကတေန႔ ေဖာျပပါရြာသ႔ ရကလညဆြမးသြပ တရားခးျမငရန ဆရာေတာ ၾကြေရာကလာရာ ခရးေရာကမဆကမာပင Uးကငဇာနင ပကပငးတးေလသည။ ဆရာေတာမာ Aငး ဒတခါ ဒဒကာ ဘယလ AဆAေငၚမတညပ ဘာေတြ ထပေလာကUး မာလဟ စတထတြင ေတြးထငမေလ၏ ။ ထငသည Aတငးပင Uးကငဇာက ဆရာေတာက ေတြ႕သညနင တၿပငနက ဝမးသာAားရ ခရးUးႀကျပကာ ‘ျမနျမနလာပါ ဘနးႀကးရယ ဒမာ မငးစားဖ႕ ထမငးဝငးျပငၿပးၿပ ႀကကတ ဟငးန႕သာ ထညစားကြာ’ ဟ ဆျပနသည၏ ။ ဆရာေတာမာ သကျပငး ရႈကရငး ေတာငေပၚ ခငးလမးတ႕၏ ဘာသာစကား ကငလညစြာ ေျပာဆတတျခငးမရသညက ခြငလႊတ နားလညကာ ဆြမးဘUးေလ၏ ။ ဆြမးဘနးၿပးေသာ တရားေဟာ သလေပး၍ မမေကာငး ရရာသ႕ ျပနၾကြေတာမေလသည။ Aျပနခရးတြင ဒကာကငဇာနင မေတြ႕၍ ေAးခမးၿပဟ ေတြးေနစU Aေျပးတပငး Aေမာတေကာနင ဘယကဘယလ ေပါကခလာမနး မသေသာ Uးကငဇာက ဘနးေတာႀကးမားက ေျပာေသာ စကားဟနပနျဖင Aားပါးတရ နႈတဆက လကရာ ဆရာေတာ ချမာ စကားျပနပင မေပးႏငေတာပ ေကာငးသ႔ Aေသာႏင ျပနေျပး ပါေလေတာ သည။ Uးကငဇာ၏ နႈတဆကလကပက-

“ေဟ ဘနးႀကး ျပနလြနေတာမ ေတာမလား” ဟ၏ ။

တစတေယာကဟာသ႔ သငယခငး ရ႕ ေAာငျမငမႈေတြ Aတြက မနာလ မရႈစမလ႔ ဟနမေဆာငႏင ေလာက ေAာင မတညမၿငမျဖစ ေနရင He is

green with envy. လ႔ သးေလ သးထ ရပါတယ။ သမနာလ ျဖစရေလာက ေAာငပ သ႔ သငယခငးက ေဒၚလာ လ႔ေခၚတ “greenback” ေတြ Aမား ႀကးရေနတာကး။ ဒါကလ Aေမရ ကနေဒၚလာရ႕ ေကာဘကက Aစမး ေရာငေလးက Aစြျပၿပး ေခၚတ A ဒ ယ တခေပါ။ Aနကေရာင ကလ စကားလး ေဖၚျပခကAျဖစ သးၾကပါေသးတယ။ တေန႔လး ဘာလပလပ Aဆငမေျပ ျဖစေန တ ေန႕ကေတာ “Black day ” ေပါ။ ဒလ ကဆးတ ေန႔မးက ေမႏင စရာ ဘယရပါမလ။ စးပါြးေရးသမား ေတြန႔ ကမၸဏေတြက လေတြ Aယ Aၾကညမ လာတAခါ “Blacklist”

ထမာ ထညထား လကတာေပါေနာ။ သကေတာA ဒယမ Aဆင မဟတ ေတာပ တရားဝင Aသးျဖစ သြားပါၿပ။ တခါတရမာ Aေရာငကလ လကရ ျဖစေနတAေျခAေနက ေဖၚျပတာလ ရပါ ေသးတယ။ မးသးစြမႈန႔ ေပးႏငတ စြမးAား မမေတာလ႔ မးAားေတြ သပ ကေနၿပ ဆရငေတာ “Brown out” လ႔ သးရမာေပါ။ “Black outs” ဆ တာ ကေတာ မးေမာင ခထားတာပါ။ ဒတယ ကမာၻစစ ကာလတနးက Aာ ဏာပငေတြက ရနသ႔ ေလယာU ေတြ လာတAခါ ပစမတကရာရခကေAာင မးေမာငခထားဖ႔ Aမန႔ေပး ခၾကရာ က ဒA ယမေလး ျဖစေပၚလာ ရတာ ပါ။ Aဒယမေတြ သးၿပး ေျပာလာခရင နား လည ႏငၾကပါေစ။

မငးထက Ref; VOA

(၂၃)

ေတာငေပၚသား

ကမာၻေပၚရ ၁၈နစေAာက ကေလး တငးသည ကေလးAခြငAေရးႏင Aည လြတလပ ပငခြင ရသည။ ၁၈၉၈ခနစ နဝငဘာလ (၂၀)ရကေန႕တြင ကေလး မားAခြငAေရးကေနာကဆးAတညျပခသည။ကေလးမားေန႕တြင ကမာၻေပၚရ ကေလးတငးသည ေပာပြြ ရႊငပြမားက ပါဝင ဆငႏႊေလရသည။ ျမနမာနငငရ ကေလး မားတြင Aခ႕ကေလးမားမာ မဘမား စးပြါးေရး Aဆငမေျပေသာ ေၾကာင ပညာသငၾကားခြင မရရၾက။ ထ႕ေၾကာင ကေလးမားသည ကေလး မား ရပငခြငရေသာ ပညာေရးမား ဆးရႈး ရသည။ ထ႕ျပင ျမနမာနငငတြင A ပ ခပေသာ Aစးရေၾကာငလညး ပညာေရး မာ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမား မရရလာပါ။ ယ ခေခတAခါတြင ျမနမာနငင၌ စးပြါးေရး Aဆငမေျပ ေသာေၾကာင နးစပရာ နယ စပေဒသမားသ႕ ဝမးစာAတြက ရာေဖြ စားေသာကရန ခဝငခၾကသည။ ထ Aခနတြင မဘမားနငAတ သား၊ သမး မားပါ လကပါခၾကသည။ ျမနမာနငင တြင ေကာငးေနေသာ ကေလးမားသည Aစစ Aရာရာ ပပငၾကရသည။ယခAခါ ျမနမာနငငတြငရေသာ ကေလး မားA နက ၆၀ရာခငနႈနးမာ ပညာသငၾကားခြင မရပ ဝမးစာAတြက ပကဆရာၾကရ သည။ Aခ႕ေသာ ကေလးမားမာ လမးေဘး တြင ေစးေရာငးရျခငး၊ သန႕ရငးေရး လပရျခငး၊ Aလပခြငတြင A တသယ၊

သသယ၊ ေကာကသယ၊ ဘလပေျမ သယျခငး စေသာ Aလပမားက လပ ေဆာငရ၍ ထကေလးမားAတြက ပညာ သငခနမား မရရခပါ။နငငေတာAစးရ လတစစ ကသာ ေကာငးစား ေနၾကပါ တယ။ ထ႕ျပင ကေလးမား ပညာသင ၾကား ခြငမရသည Aျပင ကေလးမားက မတရားAနငကငမႈမား၊ေယာကား ေလးမားAား Aသကမျပညဘန႕ စစမႈထမး ခငးျခငး တ႕က AတငးAဓမၼ ခငးေစခ ပါသည ။ ထ႕ေၾကာင ျမနမာနငငမ ထငးနငင၊ တရတနငင စေသာ ျမနမာ A မနးခငး နငငမားသ႕မဘမားနငAတ လကပါ ခၾကရသည။၁၉၉၅ ခနစတြင ထငးနငင၌ ျမနမာ စာသငေကာငး ၁ေကာငး ၂ ေကာငး မသာ ရခသည။တနစထက တနစ ကေလးလUးေရ ပမမားျပားလာ သည။ ယခAခါ ထငးနငငတြင ျမနမာ စာသငေကာငးေပါငး၆၂ေကာငးရသည။ Aခ႕ေသာကေလးမားမာ စာသငေရး တြင စတမပါဘ Aလပလပရနသာ စတ ဝင စားခသည။ကေလးငယမား ပညာ သငၾကားရန၊ Aလပခြငတြင Aသက

မျပညပ Aလပလပျခငးမား ေရာငရား ရန မဘမား၊ ဆရာမား၊ ပညာေရး Aဖြ႔ Aစညးမားက တကတြနးရန လAပေပ သည။ ကေလးမားAား ပညာ ဆက လက သငၾကားခြငနင Aနာဂတမာ လမးေကာငးေရာကေAာင ပ႕ေပး ရနမာ မဘ၊ ဆရာသမား မား၏ တာဝနပင ျဖစ ေပသည။ ကေလး သငယမား၏ လြတ လပ ပငခြငမား မေပာကပက ေစရန ထနးသမးရနမာ ယေန႕ ေခတလငယ မား၏ တာဝန ပင ျဖစေပသည။ Aနာဂတတြင မမနငငက Aကးျပ နင မည ေခါငးေဆာငေကာငးမား ျဖစေAာင ႀကးစား ရနမာလညး ယေန႕ ေခတ လ ငယ မားပင ျဖစေပသည။

မထကထကဝငး ဆဌမတနး

ဆာမေထာေကာငး Aသက ၁၃ႏစ

(၂၄)

ကမာၻ႕ ကေလးမားေန႔ ၿပငပြ ပထမဆရ စာစစာကး

(၂၅)

သားတ႔ရ႕ ဘဝမတတငႀကး ေတာေတာငေလးေတြ လပ

ဘယAခါမပက စမးလလAေရာငေတြ ေတာကပ ေနခငတယ။

ေလာကႀကးရ႕ ေAးရပကလညး တြယတာစရာေတြ Aျပညန႔

ကနဆးသြားခငတ သားတ႔ရ႕ခစားခကေတြက

ဘယလAရာန႔ Aေရာငျခယမာလ။

ျမစကမးေဘးဆ တကတကလာတ ဒေရေနာက ႀကးဆ

ဖေယာငးေလးေတြလပ Aရညေပာ လြယတ သားတ႔ရ႕ ဘဝ ပကစးသြားမာ ဘယAခါ မဆး စးရမ ေနရပါလား။

Aေဖာမတ

ဒ...AရပႀကးေAာကမာ

ကယတငသမဘမားကေငးေမာရငး ေတာငးတၿပး....ေတာငးတဆပါ ။ A …သားတ႔ရ႕ေရ႕လမးလမးက ဝါးဝါးေလး ေတာငတနးတခက

စြလနးစတန႕ ညမမႀကး ေAာကမာေတာင

A မမကထAထ မကခပါလား။

တေန႔..... ဆေတာတ တစေန႕.... မာေတာ

ေမာလငရသ ေလျပညေလးေတြ သားတ႔ရ႕

ကမာၻႀကးက ကယတငရငး ေလျပည တခက ေရတစကန႔

သားတ႔ရ႕ ႏလးသားရငခြငႀ႔ကးက တကခတ ျဖနးပကေပးပါေတာ

A ..ေလျပညမားရယ ။

မငးစနး C D C

ကမာၻ႕ ကေလးမားေန႔ ၿပငပြ ဒတယဆရ ကဗာ

သခမနဂာနယ၏ ပြငသစ က႑တြင ေကာငးသား ေကာငးသမား၏ ေရးသားခကမားက ပမန ေဖၚျပေပးသြားမည ျဖစရာ ေရးသား ေပးပ႔ လေသာ ေကာငးသား၊ ေကာငးသမား Aေနျဖင စာစစာကး၊ ကဗာ၊ေဆာငးပါး၊ ဝတတ ကာတြနး၊ ပနးခ စသညျဖင ဆႏၵရရာက ေရးသားေပးပ႔ ႏငပါသည။ ထသ႔ ေပးပ႔ရာတြင မမေကာငးAမည၊ မမသငၾကားေနေသာ Aတနးတ႔က ျပညစစြာ ေဖၚျပ၍ ေပးပ႔ရမည ျဖစပါသည။ bmta05@gmail.com သ႔ လညးေကာငး မမတ႔ Aတနးပင ဆရာ၊ ဆရာမမားမ တဆငလညးေကာငး ေပးပ႔ႏငပါသည။

(၂၀၀၅ခႏစစကတငဘာလထတ ေခတၿပငဂာနယတြင ေဖာျပခသည

ေဆာငးပါး ျဖစပါသည။) နAဖ စစAစးရဟာ တငးျပညက လကနကAားကးန႔ ဖႏပA ပခပခတာ (၁၇)ႏစ ရခၿပျဖစတယ။ ဒါေပမယ တငးျပညက တးတကေကာငးမြနေAာင ဘာ တစခမ လပေဆာငႏငျခငး မရဘ တေန႔တျခား ပပၿပးဆး၀ါး တ Aေထြေထြ ခြၽတျခကမႈ ဆကသာ Uးတည ပ႔ေဆာင ေနတာ ေတြ႕ရတယ။ သတ႔လကထ Aာ ဏာျမဖ႔ကသာAဓကထားလပေဆာငၿပး တငးျပညရ႕ ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ ပ ညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ လမႈေရးန႔ Aျခား က႑ Aသးသးက ဗလေန၀ငး ဖက ဆးခတာထက Aဆေပါငးမားစြာ သာ လြနေAာင ဖကဆးခၿပ ျဖစတယ။ တငးျပညဟာ တစကယလး ၀စြတ လလျဖစေနတယ။Aဘကဘကက ပက စးယယြငးေန တာက ရငနာဖြယ ရငနင ဖြယ ျမငေတြ႕ေနရတယ။ Aဒလ က႑ Aသးသး ပကစးယယြငးေနတ Aထက ျမနမာျပည ပညာေရးက႑ Aေၾကာငး က ေဆြးေႏြးတငျပခငပါတယ။ နAဖ လကေAာကမာ ပညာသငႏငတာ ဘယသေတြလ နAဖစစAစးရရ႕ လကေAာကမာ ဆငးရ ခမးသာ ကြာဟမႈဟာ သသ

သာသာ ႀကးမားလာတာ ေတြ႕ရတယ။ လလတတနးစားAလႊာဆတာ ေပာကသေလာက ျဖစလာၿပး ပကဆခမးသာ သန႔ ဆငးရသ Aလႊာႏစခသာ ထးထး ႀကး ေတြ႕လာရတယ။ ဘယလလေတြ Aဓက ခမးသာေနသလ ဆေတာ ျပည သ႔႔ ဘ႑ာေတြက မေတာမတရား ရယ ထားၾကတ Aစးရ႒ာနဆငရာ Aရာ ရေတြ၊ နAဖ စစေခါငးေဆာငေတြန႔ ပးေပါငးၿပး AခြငAေရးယ စးပြားရာေန တလပငနးရငေတြ၊မးယစေဆး၀ါး ေရာငး၀ယေဖာကကားသေတြ၊ Aရကဆင ဘ ယာဆင ပငရငေတြ၊ Aေပါငဆင ပင ရငေတြန႔ ေလာငးကစားဒငေတြပ Aဓက ခမးသာေနတာ ေတြ႕ရတယ။ သမာAာဇ၀နညးန႔ စးပြားရာေန သေတြကသတ႔ေတြရ႕ေနာကမာ ေရာက ေန တယ။ Aဒလ မေတာမတရားနညးန႔ ခမးသာ ေနသေတြရ႕ သားသမးေတြသာ ပညာေရးက Aေကာငးဆး သငၾကား ႏငၿပး သာမနျပညသေတြရ႕ သားသ မးေတြ ကေတာ ခ႕ခ႕ငင ပညာသင ၾကားေနရတာကေတြ႕ရတယ။ေကာငးေန A႐ြယကေလး Aမားစဟာ ေကာငးမ တကႏငၾကဘ တစဖက တစလမးက မ သားစ ၀ငေငြရေAာင A႐ြယမတငမ စး ပြားရာေနၾကရတယ။ လကဖကရညဆင၊ စားေသာကဆင၊ Aရကဆင ဘယာ

ဆငေတြမာ(၁၀ႏစ၀နးကင ေကာငးေန A႐ြယကေလးငယေတြ စားပြထး Aလပ သမား လပေနၾကတာ တေန႔တျခား ပပ မားလာတာ ေတြ႕ရတယ။ စစတပ A တြငးမာလညး ထပပငးAာဏာရ ေခါငး ေဆာငေတြရ႕ သားသမးေတြသာ A ေကာငးဆး ပညာေရးက သငၾကား ႏင ၿပး ေAာကေျခ စစမႈထမးေတြရ႕ သား သမးေတြ ကေတာ တခ႕ဆ ေကာငး ေတာင မေနႏငၾကဘ Aျပငထြက A လပ လပေနၾကတာ ေတြ႕ရတယ။ Aဒါ ဟာ Aာဏာဆပကငထားတ ထပပငး စစ ေခါငးေဆာငေတြန႔ ေAာကေျခ စစမႈ ထမးေတြၾကား ခစားရတ AခြငAေရး ခငး မးန႔ေျမလ ကြာျခားေနတာ ေၾကာင ပျဖစတယ။ နAဖရ႕ ပညာေရးစနစက ဘာလ နAဖ စစေခါငးေဆာငေတြဟာ ရစေလးလး Aေရးေတာပမာ ေခါငး ေဆာင ဆႏၵျပ တကပြ၀ငခတ Aရပ သားေကာငးသားေတြAေပၚ ေတာေတာ ႀကး Aၿငးႀကးပ ရတယ။ Aရပသား ေကာငးသားေတြကဘာပညာမ ဟတတ ပတတ မတတေAာင ခးခၿပး စာေမး ပြ ေျဖခြငျပကာ စာေမးပြAေAာငေပးတ စနစက ကငသးတယ။ တငးျပညမာ ပ ညာ မတတတ သေတြမားမ AမားAမန က ေတြးေခၚဆငျခငတတတ သေတြ မရ မ၊ ေခတမမ ကမၻာၾကည ၾကညျမငတတ သေတြ သတ႔ ေရရညA ပခပလ႔ ရမယ လ႔ ေတြးျမငၿပး ခးခ ပညာေရးစနစန႔ A ကြကခ ဖကဆးထားတာျဖစတယ။ Aစးရစစ စာေမးပြေတြ နးၿပဆရင ရနကနၿမ႕လယေခါငဆးေလလမးမ တစ ၀ကမာ စာေမးပြေျဖရင ခးခဖ႔ မတစစာ A ပ ေသးေသးေလးေတြ ေပၚေပၚထင ထင ေAာေရာငးေနၾကတာေတြ႕ရတယ။ သကဆငရာ ႒ာနေတြက ေပါကၾကားတ ေမးခြနးေတြကAျပငကရငဆရာေတြက Aားခငး ေျဖၾကားၿပး ေရာငးစားၾကတာ ျဖစတယ။ ေကာငးသားေတြက မနက ျဖန ေျဖမယ ဘာသာရပက မေျဖခင တစ ရက Aလ ညေနမာ တးႀကတ ၀ယယ

(၂၆)

“ နAဖ စစဖနပ ေAာကမ Aဆး၀ါး

Aနမကဆး ျမနမာျပည ပညာေရး ”

ေဒါကတာလြဏးေဆြ

(၂၇)

ေနၾကတာျဖစတယ။ေကာငးသားေတြ ရ႕ Aေတြးထမာ စာကကစရာ မလဘး။ စာ တတစရာ မလဘး။ ခးခၿပး စာေမး ပြေျဖ ရင ေAာငတယဆတ စတပ စြေန ေတာ တယ။ စာေမးပြခနးေစာငတ ဆရာ ဆရာမ ေတြကလညး ေကာငးသားေတြ စာခးခ ရင ျပနာ မရာဖ႔ Aမန႔ထတထား တယ။ ေကာငးစစ စာေမးပြေတြမာေတာ ဆရာဆရာမေတြက တပညေတြက ေမး ခြနး ျပနေရာငးစားတယ။ ဆရာဆရာမ ေတြက လစာန႔ မေလာကငေတာ ကယ ေကာငးက တပညေတြက Aခေၾကးေငြ ယၿပး ကရငျပနျပရတယ။ Aဒလ Aရပ သား ေကာငးသားေတြရ႕ ပညာေရးက သးမရေAာင ဖကဆးထားတ နAဖရ႕ ခးခ ပညာေရးစနစန႔ ႀကးျပငးလာ တ ေကာငးသေကာငးသား တစေန႔ တစျခား မားျပားလာတ ျမနမာျပညရ႕ Aနာဂတဟာ မေတြး၀စရာ AေျခAေန ပါပ။ တပညရရာ ဆရာလာရတ ေျပာငးျပန ပညာေရး ျမနမာယUေကးမႈ ထးစAရ ပညာ သငၾကားေရးမာပညာသငေပးမယ ဆရာ ထက တပညက လာေရာကၿပး ပညာ ဆညးပးရတာ ဓမၼတာပါ။ ဒါေပမယ နAဖ ေခတမာေတာ တပညရရာက ဆရာက လာရတ ေျပာငးျပနပညာေရး စ နစ ေပၚထြနးလာတယ။ ေငြေၾကးခမးသာ တ AသငးA၀ငးေတြက သတ႔သား သ မးေတြရ႕ ပညာေရးAတြက ဆရာေတြက ႀကကေစး ေပးၿပး A မေခၚသငတယ။ ဆရာေတြက ကေလးေတြရရာက တစေန ကန A မေပါကေစလညၿပး တစေယာက ခငး Aခနေပး သငၾကားေပးရတယ။ ေငြေၾကးန႔ ခပကငမႈက ခထားရတ Aတြက ဆရာေတြဟာ ေကာငးသားန႔ ေကာငးသား မဘေတြရ႕ ေမာကမာတ ဆကဆမႈက ခရတယ။ Aလြတကက Aာဂေဆာငၿပး တစပြတးနညးန႔ စာေမး ပြေျဖရတာက ေကာငးသားက သေဘာ ကတယ။ ဆရာေတြ ကလညး ေကာငး သားAႀကက လကၿပး သငေပးရ တယ။

စာတတဖ႔ထက စာေမးပြ ေAာငဖ႔သာ Aဓက သငၾကား ေပးေနရတာ ေတြ႕ရ တယ။ နAဖ AသငးA၀ငး Aတြက သးသန႔ ပညာေရး ထပပငးAာဏာရစစ ေခါငး ေဆာင ေတြန႔ ေငြေၾကး AေျမာကAျမား ခမး သာ ကြယ၀သေတြ ကေတာ သတ႔ရ႕ သားသမးေတြက စကၤာပ၊ ထငး၊ မေလး ရားႏငငေတြက ေကာငးေတြ၊ တက သလေတြမာ ေကာငးထား ၾကတယ။ A ဒေတာ နAဖရ႕ ပညာေရး စနစ ဟာ ေငြေၾကး ခမးသာတ သေတြသာ ပညာ ေကာငးေကာငး သငၾကား ႏင တ ေငြAဓက ပညာေရး စနစ ျဖစ တယ။ ေငြေၾကး AေျမာကAျမား ခမး သာ ကြယ၀သေတြ ကလညး Aာဏာ ဆပကင ထားတ စစေခါငးေဆာငေတြ န႔ သတ႔ရ႕ AသငးA၀ငးေတြပ ျဖစ တယ။ သတ႔ စစတပ AသငးA၀ငး A တြက သးသန႔စစတကသလ ေပါငးစက ဖြငလစၿပး Aရပဘကတကသလ ေတြ ထက Aဆမားစြာ သာတ သငၾကားေရး AေထာကAကျပ ပစၥညးေတြ န႔ စနစ တက သငၾကား ေလကငေပးတယ။ တ နညး Aားျဖင AစUAျမ စစတပက ႀကးစး ထားႏငဖ႔ စစတပ AသငးA၀ငး က Aရပသား ေတြထက သာလြနေAာင ရည႐ြယခကရရ ပးေထာငေနတာ ျဖစ တယ။ Aရပသားမား Aတြက Aဆငနမ ပညာေရး နAဖ စစေခါငးေဆာငေတြဟာ Aရပ ဘက တကသလေတြ ကေတာ ေတာႀက ၿခၾကားပ႔ၿပး ဗ႐တသကၡ ျဖစကတတ ဆနး နညးန႔ သငၾကားကာ ဘာပညာမ မတတဘ ဘြ႕ေတြ ဗးေပါလေAာ ေပးၿပး AဆငAတနး နမကသထက နမက ေAာင လပပစတယ။ Aရပဘက ဘြ႕ရ ေကာငးသားေတြဟာ ပညာက ေသေသ ခာခာ Aဆငျမငျမင မတတေျမာကခတ Aတြက သတ႔ရ႕ Aနာဂတဟာ Aာမခ ခက ရတ AေနAထား မေတြ႕ရဘး။

Aဓက ကတ ေနရာေကာငး ေတြက နAဖ AသငးA၀ငးက လေတြကသာ လက၀ါးႀကးA ပ ရယ ထားၾကေတာ တယ။ Aရပဘက ေကာငးသားေတြရတ ဘြ႕ဆတာ A မEညခနးမာ Aလဓာတပ ခတဆြဖ႔ေလာကပ ျဖစေတာတယ။

ျမနမာျပည ပညာေရးက နAဖ Aကြကခ ဖကဆးခတာျဖစတယ ျခၿပး ေျပာရရငေတာ နAဖ စစေခါငးေဆာငေတြဟာ သတ႔ ေရရည A ပစးဖ႔Aတြက သတ႔A ပစ Aမး A ႏြယေတြရ႕ ပညာေရးကသာ ေကာငး မြနေAာင Aဓကထား လပေဆာငၿပး Aရပသားေတြရ႕ ပညာေရးကေတာ သး မရေAာင Aကြကခ ဖကဆးပစခ တာ ျဖစတယ။ Aဒလ ယတမာတ Aၾက Aစညန႔ လပေဆာငချခငးဟာ Aရပ ဘက ေကာငးသားမးႏြယေတြ Aေပၚ ႏငငေရးAရ AၿငးAေတး ထားတာရယ၊ တငးျပညမာ ပညာမတတတသေတြေပါမ သတ႔စတႀကက ေရရညAပခပလ႔ရမယလ႔မကမစြာ ေတြးၾကထားတာရယေၾကာငျဖစေၾကာငး ေစငတငျပလကရပါတယ။

ေဒါကတာလြဏးေဆြ

မေလးရား ႏငငရ ပညာေရး Aဖြ႔ တခက ပညာေရး ဆငရာ

လAပခကမား ေဆာငရြကၿပးစးမႈက တငျပသည Aစရငခခက ျဖစပါသည။ သတ႔ သည ေကာငးေပါငး ၉၅၃၉ေကာငးက လကေတာ ကြနျပတာ ၉၇၀၀ေကာ ပရဂကတာ ၆၉၀၀၀ေကာႏင တဗႏင

ပရငတာမား ေထာငခ၍ စစUေပးႏငခေၾကာငး ေဖၚျပထားပါသည။

ကရင ဆတ Aဂၤလပစကားလးက Aဂၤလပ Aဘဓာနမာေတာ Aခေၾကးေငြ ယၿပး သငၾကားေပးျခငးလ႔ ဆပါတယ။ တနညး ေျပာရရငေတာ ကရင သငတ ဆရာကေတာ ဆရာပါပ ဒါေပ မယ Aစးရ ေကာငးက ဆရာမားက စာ သငတ Aခါပ ျဖစျဖစ မသငတ Aခါ ပ ျဖစျဖစ သတမတထားတ လစာ ရေန ၾကေပမယ ကရငဆရာ ကေတာ စာသင တ Aခါမပ ေငြေၾကးရတ “သငခါရ ” ဆရာေတြပေပါ…….။ ကရင ကေတာ ပစAမးမးန႔ သင ၾကားေနၾကတာပ။ ကရင Aစ က ေျပာ ရမယ ဆရငေတာ မဆလ စစ Aစးရ လကထက ေကာငးမားက ျပညသပင မသမးခငက ကယပင ေကာငးမား (private School) ဆရင ဘာသာစ သင တကရငေကာငးမားလ႔ေျပာနငပါတယ။ Aဒတနးက ရနကနမာဆရင English

Methodist St.Paul,St.John စသည သာသနာျပ ေကာငးမား Aျပင ‘လ A လြတ ပညာသငေကာငး ၊ Uးလေဖဝငး တကသလ၊ ရနကန Aထကတနး စ သည ျမနမာAလြတပညာ သငေကာငး၊ ဝါေကာငး (ေဒသေကာလပ ၃)၊ နနယန(Aထက၂ဗဟနး) စတ တရတ Aလြတ ပညာသငေကာငးမား၊ မဂလမး (ေရႊဘ သာလမး) နင ေမာငေတာေလး လမးရ AစၥလမစာသငေကာငးမားAျပင ျမနမာ

နငငၿမ႕ႀကးမားရ မႏေလးမ ‘ဖါသာ လ ဖန သာသနာျပ ေကာငး’ ၊ ေမၿမ႕မ St.Albert ေမာလၿမငမာ St.Patricl စ သည ေကာငးမားမာလညး နာမည ႀကး ေAာငခက ေကာငးမြနတ Aလြတ ပညာသင ေကာငးႀကးေတြ ျဖစပါတယ။ ရနကနၿမ႕ရ႕ Aစးရ Aထက တနး ေကာငးမားျဖစၾကတ Aစးရ ဗဟ(စျပ) Aထကတနးေကာငး (ယခ Aထ က ၁ ဗဟနး) ေရေကာ တနးျမငေကာငး(ယခ ဗလတေထာင ၃) တ႕ကလညး A လြတ ပညာသငေကာငးမားနင Aၿပင ပညာေရး တငမက Aားကစားတ႔မာပါ ထးခၽြနထကျမကတ ေကာငးသားမားကေမြးထတေပးေနတ ေကာငးေတြ ျဖစၾကပါတယ။ ထAခန ကာလေတြက Aစးရ ေကာငးမား၌ သငေနၾကေသာ ဆရာ မားျဖစေစ Aလြတပညာသင ေကာငး မား၌သငၾကားပ႕ခေနေသာဆရာ ျဖစေစ ဆရာ ကငဝတနင Aည မမတ႕ရ႕ တပညမား Aေပၚ ေစတနာ ထကထက သနသနန႕ တာဝနသစြာ သငၾကားပ႕ခခ တာလညး ျမနမာပညာေရး သမငးမာ A ထငကရ စကထခတ မတတင ႀကးေတြ ပါပ။ တခရတာက Aခေခတ နAဖ ဗလ ခပေတြလမျဖစစေလာကဆရာလစာ ေငြေလးန႕ Aတငး ပတက စားခငးေနတ

ေခတေတာ မဟတပါဘး။ ေကာငးဆရာ ဆတာ ဂဏသကၡာ ရရန႔ AဆငAတနး ရရ ေနႏငၾကပါတယ။ ဒါေပမယ ၁၉၆၄ခနစမာ AသUာဏ န႕ ပညာေခါငးပါးလတ ဗလေနဝငး စစ Aစးရက ကယပင Aလြတပညာသင ေကာငးမားက ဆငျခငတတရား ကငးမ စြာန႕ ျပညသပငသမးလကတ Aခနက စၿပး ကၽြနေတာတ႕ နငငရ႕ AစUA လာေကာငးခတယလ႕ဆရမယပညာေရး စနစႀကး စပကခတာ ေခတ Aဆက ဆကပါပ။ မဆလ စစAစးရလကထကမ ယခ နAဖ Aထျဖစပါတယ။ တခနတးက ဆရင Aေရ႕ေတာင Aာရမာ တငမက Aာရတကမာပါ ရနကနတကသလဟာ ပညာေရး Aဆင Aတနးမာေရာ တကသလ ပရဝဏရ႕ လပ ခန႔ျငားတ ကကသေရ မာပါ ထင ရားခပါတယ။ Aခေတာ ယမနနစက Aာရတကက Aေကာငးဆး တကသလ ၁၀၀က ေရြးခယခတာ ျမနမာျပညက တကသလ တခမ မပါခပါဘး ။ ဒါလညး ကၽြနေတာတ႔ နငငရ႕ ပညာေရး Aဆင Aတနးက သညပါလ႕ ေဖၚျပ ခလကရတ Aလြန စတမေကာငးစရာ ျဖစရပတခပါ ပ ။ Aဒါဆ ခငဗားတ႕ ျမနမာျပညမာ ေကာငးေတြ တကသလေတြ ဖြငရ႕လား။ A ဒ ေနရာေတြမာ စာေပ သငၾကားမႈ ေရာ ရရ႕လားလ႔ ေမးလာခရင ရပါဗာ လ႔ ေျဖရမာေပါ။ ျမနမာနငင တနတလားမာ ဖြငလကတ တကသလေတြက ရတ ၿမ႕ ေတြ မကနပါပ။ ဒါေပမယ AေရAတြက သာရတယ AရညAခငး ကေတာ နတ ပါပ။ ဘာသာစ ကရငေတြ ဝငးေတြ သငတနးေတြ ကေတာ ျမနမာျပညတြငး မာရတ ေကာငးသားUးေရထက ေတာငပလာ ႏငပါေသးတယ။ ကရငAစ ပရကဗတ ေကာငးကလ႔ ဆေပမယ Aခ ကရငေတြရ႕ AရညAေသြး ကလ ဟ တနးက ေကာငးေတြန႔ ႏႈငးမရေAာင ကြာခပါၿပ။ Aခ ကရငဆတာ စာေမးပြမာ ပါမယ ေမးခြနးက ေမးခြနးထတတ ပဂၢလေတြ ကယတင၊ ဒါမမဟတ ေမးခြနးဝယလ႔ ရ သေတြက ေမးခြနးကေျဖဖ႔ ဘယလ A

(၂၈)

ကရငAစ ပရကဗတ ေကာငးက

ဆရာခနဝမး

R.W.C.T သငတနးက မတဆကျခငး ႏင သးသပျခငး R.W.C.T ဆသညမာReading , writing for critical thinking ေဝဖန ပငးျခား စUးစားရန စာဖတျခငးႏင စာေရးနညး နညးလမးမားဟ Aဓ ပၸါယ ရပါသည။ Aဓပၸါယျပညစျပး သား ျဖစ၍ နားလညနင ပါလမမည။ စာဖတျခငးတြင စတပါမႈ မပါမႈ သည Aလြနကြာျခားပါသည။ ရးရး ဖတလင ဖတသြားတာပ ရျပး A ေၾကာငး Aရာက သသြား ႏငရ ေလာကသာ ရပါမည။ သ႕ေသာ မမ ဖတေသာ စာက သေဘာေပါကရန ႏင စာေရး သက ဘာေပးခငတာ လ၊ဘာလပ ေစခငတာလ၊ ကယက ေရာ ဖတျပး ဘာရမလ၊ ဘာAျမတ ရေAာင လပမလ ဘယေနရာမာ သးမလ ဘယလ Aသးခမလ ဆေသာ Aေျဖရသည Aထ ဖတ မတ သးသပႏငမ Aကးရမည ျဖစ ပါသည။ Aထးသျဖင ပညာသငယေန သ ေကာငးသားမား Aတြက စUး စား မညဆလင- ေကာငးသား တစေယာကသည ေန႔

ဆရာေဒးဗစမငးႏင စU ဘာသာမးစ သငေနရ ပါသည။ သငေသာ စာမားက မေမေAာင ကကမတရပါသည။ ပထမ Aဆင လကရAတနးစာေမးပြ ေAာငႏင ေရး ကကမတရသလ ေကာငးျပး လပငနးခြငႏင ျပငပသ႔ေရာက ေသာAခါ လကေတြ႕ Aသးခႏငမ ဘဝ တြင ေAာငျမငႏငမည ျဖစပါသည။သ႕ျဖစပါ၍ မမ သငယေသာ သင ခနးစာသည ေကာငးတြင Aတနး တကဖ႔ သကသကသာ မဟတပ တသကစာ ထနးသမးရရ ထားရန လAပပါသည။လပငနးခြင မားတြင စာေတြလ ေကာငးက ျပနကနပါၿပ လ႔ ေျပာေလေျပာထ ရၾကသည။ တကယေတာ ေကာငးကသငေသာ စာမားသည စာေမးပြ ၿပးခန က တညးက ကနခ၍သာ ျဖစသည။ ေဝဖနပငးျခားစUးစားရနစာဖတျခငး သည ထနညးလမးမားႏင လြနစြာ ကြာျခားပါသည။ ထ႔ေၾကာင R.W.C.T ဆရာက- “မတမဖ႔ လပရင ေမပါလမမယ။ နားလညဖ႔ လပရင မတမပါ

လမမယ” ဟ ေျပာချခငးျဖစသည။

(၂၉)

လြတ ကကရမယ ဆတာက သငေပး တ သငတနးေတြ ျဖစကနပါၿပ။ ေကာငးသား ေတြရ႕ ေတြးေခၚ ေျမာျမင တတမႈ (critical thinking) မ ပါေတာပ ဒါေမး ၊ ဒါေျဖ ၊ ဒါကက ဆတ ၾကကတေရြး နႈတတက ကကေျဖတ နညးန႕ ခတကေနတ ကၽြနေတာတ႕ တငးျပညရ႕ ပညာေရးကေတာ မေတြး ဝ စရာပါပဗာ။ ႀကဖးတာေလးတခေတာ ေျပာျပခင ပါတယ။ Aေဝးသင စးပြါးစမ ဒတယ နစမာ တကေနတ ေကာငးသေလး တ ေယာကန႕ စကား ေျပာခဖး ပါတယ။ သမးက ဘယနစတနးလ ဆေတာ Aေဝးသင ဒတယနစ စးပြါးစမ တ A ဒေတာ ညညးတ႕ Statistic ေတာ သငရမာေပါ ဆေတာ ဂဏယ ဝၾကြား စြာန႔ သငရ တာေပါလ႕ ျပနေျဖတယ ။ Aဒေတာ ကၽြနေတာက Statistic

ဆတာ ဘာလ ဆေတာ မသဘးတ။ စUးစားသာၾကညပါေတာ။ စးပြါး စမ တကေနတ ေကာငးသက စာရငးAငး ဆတ စကားလးကေတာင မသဘး ဆေတာ။ Aဒါက ဒကေန႕ ေခတဘာမ မသ ဘာမ မတတေတာတ ဘာသာစ ကရငေတြ တကေနတ ေကာငးသား ထ ႀကးရ႕ Aေျဖပါပ။ Aလြတကကႏငမစာေမးပြ ေAာငရ မယ ေခတႀကးမာ ဘာမမသတ ကရင ဆရာေတြက ဘာမမတတတ ေကာငး သားေတြက Aတငး ေAာဟစ A လြတ ကကခငး ေနတ shouting

method န႔ သငေနၾကတာ ျမငရေတာ ဟးတနးက ႏငငတကာ Aဆငမ Aလြတ ပညာသင ေကာငးေတြန႔ Aာရမာ ဂဏသကၡာ ႀကးခတ ရနကန တကသလႀကးက လြမးမပါရ႕ကြာ။ ပညာေခတမာ ေတြးေခၚေမာျမင တတသမားျဖစၾကပါေစ။

ဆရာခနဝမး

စာမကႏာ ၃၆ သ႔......

• School Health Team က ဘယတနးက ဖြ႕စညးခ ပါသလ ဆရာ။

၂၀၀၃ ခႏစ ေႏာငးပငးေလာကမာ ေကာငးေတြရ႕ ကနးမာေရး လAပခက Aေပၚ Aေျခခၿပး ေကာငး Aပ၊ ေကာငးတာဝနခမား၊ ဆရာ/မမားန႔ မယေတာ ေဆးခနးက ကမးမာေရး ဝနထမးမား ပးေပါငး ဖြစညး ခၾကတာ ျဖစပါတယ။ • School Health Team က ဖြ႕စညးၿပး ေနာက

ဘာေတြ ေဆာငရြက ေပးႏငခပါသလ။ ပထမပငးမာေတာ ေကာငးသား၊ ေကာငးသ ေတြရ႕

တကယေရ သန႔ရငးေရးန႔၊ Aေရးေပၚ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈေတြက ေဆာငရြကႏငခပါတယ။ ေနာက Aျဖစမားတ ကးစကတတတ ေရာဂါေတြန႔ ပါတသက ၿပးေတာလ ပညာေပး ေဟာေျပာမႈေတြ လပႏငခပါ တယ။ ဒါAျပင ေကာငးပါတဝနးကင ကနးမာေရး လပ ငနးေတြကလ Aလရင Aဖြ႕Aစညးေတြန႔ ပးေပါငး ေဆာငရြကခပါတယ။ ေကာငးသားမားက ပမန ကနး မာေရး စစေဆးမႈေတြ လပေဆာင ေပးခၿပး De.Warms သခေဆးန႔ Vitamin A တကေကၽြးမႈေတြကလ တႏစ က ႏစႀကမ လပခပါတယ။ AျမငAာရ စစေဆးမႈန႔ လ Aပရင ေဆးမကမနေတြ တပဆငေပးခပါတယ။ • Aဒလ ေဆာငရြကတ ေနရာမာ ဘယလAဖြ႔

Aစညးေတြန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကခ ပါသလ။ ပညာေရး ဆငရာ Aဖြ႔ေတြျဖစတ BMWEC ,

BMTA စတ Aဖြ႕ေတြန႔ ပးေပါငးၿပး ဆရာ/မေတြက နာရ ၁၈၀ ၾကာ ေကငးAေျချပကနးမာေရး လပသား သငတနး(၃) ခက ၂၀၀၅ က၂၀၀၇ခႏစ Aတြငး ေပးခ ၿပး၊ေကာငးသားေတြကေရးUးသနာျပသငတနးေတြ ေပး

ခပါတယ။ • တျခားျပငပက Aဖြ႕Aစညးေတြန႔ေကာ ပးေပါငး

လပေဆာငမႈေတြ ရပါသလား ဆရာ။ ဟတက ၊ ၂၀၀၇ ခႏစ ေနာကပငးမာ ေကာငး

ကနးမာေရး လပငနးေတြ တးခ ႕ ေဆာငရြကလာတ Aတြက နညးပညာ၊Aတတပညာန႔ လAငAား Aရငး Aျဖစေတြ ပၿပး လလာပါတယ။ ဒါေၾကာင တက တက သလ AပါAဝင လထAေျချပ လမႈAဖြ႕ Aစညးေတြ က နညးပညာရင၊ Aတတပညာရငေတြန႔ ပးေပါငး ေဆာငရြကလက ရပါတယ။ • ေကာငးကနးမာေရး Aဖြ႕ရ႕ Aဓက တာဝနေတြ

က ဘာေတြပါလ။ လကရေဆာငရြကေနတAဓကလပငနးေတြကေတာ- ၁။ ေကာငးသားေတြရ႕တကယေရကနးမာေရးန႕ ကနး မာေရး ဆငရာAျပAမ (AမAကငမားက ေလကင သငၾကားေပးျခငးန႔ တကတြနးAားေပးျခငး။ ၂။ ေဘးကငးၿပး ကနးမာေရးန႕ ညညြတတ ပါတဝနး ကင ျဖစေပၚလာရန ၊ သဘာဝ ပတဝနးကငက Aေလး ထားရန ေလကငသငၾကား တကတြနးေပးျခငး။ ၃။ ေကာငးကနးမာေရးႏင Aဟာရ လပငနးမားက ပမလပေဆာငလာရန စညးရးလ႕ေဆာေပးျခငး။ ၄။ Aျဖစမားေသာ ေရာဂါ ကးစကျမနေရာဂါမားက ႀကတငကာကြယျခငး၊ ထနးခပျခငး၊ စUဆကမျပတ ေစာငးၾကညေလလာေသာ စနစမား ထားရျခငး။ ၅။ ေကာငးႏင ေကာငးပါတဝနးကင ရပကြက၊ေကးရြာ မားၾကား ဆကဆေရးမား ပမ ေကာငးမြနတးတက လာေစရန Aတတကြ နညးလမးရာ ေဆာငရြကျခငး။ စတာေတြက ေဆာငရြကေပး ေနပါတယ။ • Aထးေျပာခငတာမား ရပါေသးလား ဆရာ။

ဟတက ၊ ေကာငးေတြဆတာ Aနာဂါတက ပေဖၚတ ေနရာမာ Aဓက Aေရးႀကးပါတယ။ Aနာဂါတရ႕ လေနမႈ AဆငAတနး ျမငမားလာေစဖ႔ ရညရြယၿပး သငၾကားေပးရနႏင ကနးမာေရး ဆငရာမား ကလ တညသြငး သငၾကား သငပါတယ။ “ေကာငးကနးမာမ သာလင လမႈAသငးAဝငး ကနးမာပါမယ” လ႔ ေျပာ ခငပါတယ။ • Aခလ ေျဖၾကားေပးတာ ေကးဇးတငပါတယ။ ဟတက ၊ ကၽြနေတာကလ ေကးဇးတငပါတယ။

(၃၀)

School Health Team ၏ တာဝနခ ဆရာသာဝငးႏင ေတြ႕ဆျခငး AယဒတာတUး

၂၀၀၉ခႏစ ေAာကတဘာလ (၅)ရက ကမာၻ႕ဆရာမားေန႔ AခမးAနား တြင ေရႊ႕ေျပာငးေဒသ ဆရာ ဆရာမ မား AစညးAရးဝင၏ ဆရာ ဆရာမ မားက ေနာကထပ ၂ႏစ သကတမး A တြက ဆရာဆရာမား၏ Aကးစးပြါး က ေရ႕ရႈထမးေဆာငရန Aတြက A းစ Aသစ ၁၁ေယာကက ဒမကေရစ နညး လမးကစြာ မစနစျဖင ေရြးခယေပး ခ သည။ Aးစ Aသစ ၁၁ေယာက စတင တာဝန ထမးေဆာင သညAခနတြင ရေန သည AေျခAေနက Ground

zero ဟ ပင ဆရပါမည။ ပထမUးဆး စတင လပရသညက တလငါးေထာင ေပးေနရသည ယခင ရးေဟာငးက ပတသမးၿပး ရစမစ လက ကန ပစၥညးAခ႕က သြားေရာက သမး ဆညးရျခငးပင။ လကကနေငြ တျပားမ မရေသာ AေျခAေနတြင ရးေဟာငးက ဆကလက မလညပါတႏင။ ထ႔Aတ ရး Staff လ မငားႏင။ ရးမာ ကနေနေသာ ကြနျပတာ တလး၊ မငကနေနေသာ ပရငတာ တလးႏင ပကေနတာတလး ၊ ေနာကရးသးပစၥညးAခ႕ကသြားေရာက သမးဆညး လာခၿပး ရးဖြငႏငရန A တြက Aေရးေပၚ AကAည ရာရေတာ သည။ ကAားေလာစြာ ရးသးလဖြငႏငရန Aတြက Aေရးေပၚ AကAညရ၍ ရး က ယခင CDC ကရးယား ေကာငး ေနာကဘကနားတြင ဖြငႏငခၿပ။ ကၽြန ေတာတ႔ နားထမာ ၾကားေယာင ေန သညက ညလာခ၏ ပထမရကတြင

ဆရာ၊ ဆရာမမား၏ B M T A က ျဖစေစခင၊ ေဆာငရြကေပး ေစခင သည ရငဖြင ေျပာၾကားခက မားႏင Aႀကေပးခကမားပင။ Ground zero ႏင ကၽြနေတာတ႔ ဘယသ႔ စရပါ A နညး။ ဘာပ ျဖစျဖစ Aဖြ႔ဝင ဆရာ ဆရာ မ မား၏ ယၾကညစြာ Aပႏေသာ တာ ဝန က ကၽြနေတာတ႔ ထမးေဆာငရ ေပ မည။ ပထမUးဆး A းစ AစညးAေဝးမ BMTA ၏ နာယကမားႏင A းစမား တာဝန ခြေဝမႈက ေAာကပါAတငး ဆးျဖတခသည။ BMTA ၏ AၾကေပးAဖြ ၀ငမား ၁။ ေဒါကတာသနးလြင ၂။ Uးသနးႏင ၃။ ေဒါကတာစငသယာေမာင ၄။ ေနာေဖာေရ ၅။ ခငUးေမာင ၆။ Uးေမာငေမာငၾကး ၇။ ေဒၚစႏၵာ၀ငး ေရြးခယတငေျမာကခရေသာ AလပAမႈေဆာငမား ၁။ မနးေရႊႏငး (Uကဌ) ၂။ မနးသနးထး (ဒတယUကဌ) ၃။ မနးေဒးဗစမငးႏင (Aတြငးေရးမး) ၄။ Uးဖးခ (တြဘကAတြငးေရးမး) ၅။ေဒၚစပယ (ဘ႑ာေရးတာ၀နခ) ၆။Uးေကာဆနး (စညးရးေရးတာ၀နခ) ၇။ ေနာခေဖါ ( စမကနးတာ၀နခ) ၈၊ ေဒၚသတာ ( စာရငးစစ ) ၉။ ေနာဟထး ( စာရငးစစ ) ၁၀။Uးႏငႏငထြနး(ျပနၾကားေရး) ၁၁။Uးခန၀မး(ျပငပဆကဆေရး)

တ႔ ျဖစၾကၿပး၊ ေနာကတႀကမ Aလပ Aမႈေဆာင AစညးAေဝးက ေAာက ပါ ေရ႕လပငနးစUမားက ခမတေပးခ သည။ ၁။Aသငးဝငမား AားလးAတြက A သငးဝငကဒ Aသစမား ျပနလည ထတေပးရန။ ၂။ဆရာ၊ ဆရာမမား Aတြက Aခါ Aားေလာစြာ AရညAခငးျမငတငေရး သငတနးမားက Aျခားေသာ ပညာရင မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြက လပကင သြားရန။ ၃။သငရးညႊနးတမးဆငရာ လပေဆာင မႈမားႏင AခါAားေလာစြာ သငရးညႊနး တမး ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးမား တြင ပါဝင ညႏႈငးေဆာငရြကျခငး၊ သကဆငရာ ပ ညာေရး Aဖြ႕Aစညးမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကျခငး။ ၄။ ဆရာ၊ ဆရာမမား စာေပဗဟသတ တးပြားေစ ရနႏင သငၾကားမႈ A ေထာက Aကျပမႈ ျဖစထြနးေစရန Aတြက စာၾကညတက ထားရေပးရန ႏငစာၾကညတကရေသာ ေကာငးမားသ႔ စာၾကညတကဝနေဆာငမႈ Aခ႕ လပေဆာငေပးရန။ ၅။AသငးဝငမားAတြက သာေရး၊ နာေရး AကAညမား ေပးႏငရနA တြက ရပေငြ ရာေဖြေရး နညးလမးမား လပေဆာငရနႏင ဂဏျပသငေသာ ဆ ရာ၊ ဆရာမမားက ဂဏျပေပးရန။ ၆။AသငးသားမားထမAသငးဝငေၾကးႏင လစUေၾကးေကာကခရန။ (ဝငေၾကး ၂၀ဘတ၊ လစUေၾကး ၂၀ ဘတ) ၇။Aသငးဝငဆရာ၊ ဆရာမမား ႏးေႏာ

(၃၁)

BMTA Aးစ Aဖြ႔ Aသစ၏ Aစရငခစာသ႔ AငAားနညးေသာ ေျခလမးႀကမား

ဖလယပြ၊ ကမာၻ႕ဆရာမား ေန႕ႏင ဂဏျပပြက လာမည ၂၀၁၀ ခ ႏစ ေAာကတဘာလ ၅ ရကေန႔ တြင ျပလပသြြားရန။ ၈။ေဒသဆငရာ Aဖြ႔Aစညးမားႏင က ေလး AခြငAေရး၊ ကေလးကာကြယ ေစာငေရာကမႈ လပငနးမား တြင AစU တစက ပးေပါငး ေဆာငရြကသြားရန။ ၉။ထငးပညာေရးႏင ခတဆကၿပး ဆ ရာ၊ ဆရာမမား Aေရး လAပခက မားက ညႏႈငး ေဆာငရြကရန။ ၁၀။ႏငငတကာရ Teacher Union မား (AFT) ကသ႕ေသာ Aဖြ႕Aစညးမား ႏင ဆကစပ ေဆာငရြကမႈမား ျပလပ သြားရန။ ၁၁။ ဆရာ၊ ဆရာမမားႏင ေကာငးသား မား Aဆငျမင ပညာမား ဆက လက ေလလာ သငၾကားႏငေရး A တြက ေထာကပ ကညႏငမည Aဖြ႕ A စညးမားႏင ဆကသြယေဆာငရြကေပး ရန။ ၁၂။ BMTA လကကမးစာေစာငက ထတေဝရန၊ BMTA စာေစာငက ၂လ တႀကမထတေဝရန၊ BMTA Web Site က ထေထာငသြားရန။ ၁၃။ေကာငးAသးသးရ ဆရာ၊ ဆရာမ မားႏင BMTA ပမ ရငႏးမႈ ရေစေရးႏင ပမ ပးေပါငး ေဆာငရြကႏငေရး A တြက School Trip မား စစUသြားရန။ ၁၄။လာမည ၂၀၁၁ ေAာကတဘာလ ၅ရကေန႕တြင တတယAႀကမ BMTA

ညလာခက ကငးပၿပး Aမႈေဆာင သစ ေရြးခယတငေျမာကပြ ျပလပေပးရန တ႔ျဖစသည။ ေနာကထပလ AစညးAေဝး Aႀကမ ႀကမ လပျဖစသည။ ပညာရင Aခ႕ ႏင ေတြ႕ဆကာ AႀကUာဏမား ရယ သည။ ဘာပျဖစျဖစ ရးတြင ေနထငေပး ေသာဆရာခနဝမး၏ေကးဇးျဖငေကာဖေလးေတာ ေသာကရ ပါေသးသည။ ရပေငြရာေဖြေရး AစAစUတ႔က ရတတရက AေကာငAထည မေပၚ ေသးေသာလညး ၊ ေAာကပါတ႔ က ေတာAေကာငAထညေပၚလာခသည။ ေရ႕လပငနးစU၏ နပါတတစ A ခက ျဖစေသာ Aသငးဝင ကဒမား လပေပးေရးက H W F မ တာဝန

ယ ေပးသည။ သပမၾကာခငေသာ ကာ လတြင ေဖါငတငထားေသာ ဆရာ၊ ဆ ရာမ မားက Aသငးဝင ကဒမား ထတေပး ႏငေတာမည။ နပါတႏစ AခကAတြက ေဒသဆင ရာ CBO မားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကခ ပါသည။ TEACHER TRAINING CENTER FOR BURMESE TEACH-ERS လ႔ ေခၚတ ေဒါကတာ Uးသနး လြငတ႔ရ႕ (TTBT) မ Thinking Class Room ျဖစ လာဖ႔ ဆရာဆရာမမားက RWCT သငတနး ႏစႀကမ ေဆာင ရြက ေပးႏငခ ပါတယ။ ထ႔Aတ ကယရကလမ Project ရ႕ Science

training ၊ ေနာက ဆရာ Uးသနးလြင စစUေပးတ RWCT ရ႕ သငတနး ဆငးဆရာ၊ ဆရာမေတြ ျပနဆ ၾကတ ပြမာပ ႏငငျခားပညာရငေတြ လာ ရငးျပတ Continues Assessment လ႔ ေခၚတ စUဆကမျပတ စစေဆးတ နညးလမးေတြ၊ ေနာက Aဂၤလနက သ မငး PhD Aတြက ျပငဆငေနတ ဆ ရာမ ROSE ရ႕ သမငးကယရကလမ ဆငရာ ေဆြးေႏြးခကေတြ ၊ ဆရာမ Sweet ရ႕ AဆကAသြယန႔ ၾသစ ေတးသ တကသလက ကၽြမးကငသ ပညာရင ပါေမာကၡ ဆရာမႀကးရ႕ BMWEC ရ႕ သငရးညႊနးတမး ထမး ညေရး Aဖြ႕က ကယရကလမ ဒဇငးက လာေရာက ရငးလငးတ သငတနးေတြ ကလ ျပလပခပါတယ။ ေနာက School Health Team လ႔ ေခၚတ ေကာငးကမးမာေရး ေစာင ေရာကမႈAဖြ႔န႔ပးေပါငးၿပးေကာငးေပါငးစကကေလးေတြက First Aid Training

ေပးခပါတယ။ ထ႔Aတပ ေဒသဆငရာ CBO ( Com-munity Base Organization ) ေတြန႔

ေပါငးၿပး လႈပရားမႈေတြလ ျပလပခပါ တယ။ ထငရားတ ပြေတြကေတာ World AIDS Day န႔ ကေလး ကး သနးေရာငးဝယမႈပေပာကေရး ေန႔ေတြ

ပ ျဖစပါတယ။ ၁၈.၁.၂၀၁၀ မာ ကမာၻ႕ကေလးမားေန႔ ဗခပေAာငဆနးရ႕ေမြးေန႔ ျမနမာႏငင ကေလးမားေန႔န႔ တြၿပး ကငးပဖ႔ CPPCR ရးမာ AစညးAေဝး ျပလပတ Aခါ တကေရာကလာတ Aဖြ႔Aစညး Aသးသးက ရပေငြေကာကခေတာ က ေလးေတြကAငမတနခစတ ကၽြနေတာ တ႔ Uကဌႀကး ဆရာ မနးေရႊႏငး က BMTA က ၃၀၀၀ ထညမယလ႔ ေၾက ျငာ လကပါတယ။ Aဒေတာ ဖနမ ရေသးတ Aဖြ႕မာ Uကဌႀကးက တစ ေထာင၊ ဒUကဌက တစေထာင၊Aတြငး ေရးမးက ၂၀၀၊ ကနA းစ ေတြက တစေယာက တစရာစ ေပါေနာ။ ဘာ ပ ျဖစျဖစ Aဒေန႔မာ ေပာရႊငေနတ ကေလးေတြက ျမငရေတာ ကၽြနေတာ တ႔လ Aငမတန ေပာပါတယ။ ကေလး ေတြက ခစလ႔ ေကာငးဆရာ၊ ဆရာမ

ေတြ ျဖစလာၾကတာကး။ ေနာကတခ Aေနန႔ BMTA ရ ဝကဘ ဆကက .org ေတြ .com ေတြ မလပ ႏင ေသးေပမယ- ရႏငတ free web page ေလးမာပ ပညာေရးဆငရာ update သတငးန႔ လႈပရားမႈေတြက တငျပ ေပးေနပါတယ။

(၃၂)

http://bmta05.wordpress.com မာ လာေရာက ၾကညရႈႏငပါတယ။ School trip AစAစUေတြ Aတြက လ ကားရတ BMTA ဒUကႀကးရ႕ A က Aညန႔ သြားေရာကခ ပါတယ။ ဒ Uကႀကးကလ (သကမယဘးလ႔ေျပာေပ မယ) ေနာကဖနရလာတ Aခါ ဆဖးျပန ေပးပါမယလ႔ ဂတျပ ထားပါတယ။ ထေပါကရင ျပနေပးမယ ဆတာ ထကေတာ ပယၾကညစရာ ရပါတယလ႔ လ ေျပာျပထား ပါတယ။ Aခ Aထ သြားခတ ေကာငးေတြ က ေတာ ျပညခစေကာငး၊ ၄၈ကလ ေကာငး၊ Hope School ၊ ၄၂ ကလမာ ရတ Good Friend Learning Center ၊ နမတပ ေရတခြန ေကာငး၊ BMTA ဆ တာေတာင ေကာငးေကာငးမသေသးတ ပရဟတေကာငး၊ စတာေတြက သြားေရာကခၿပး ျဖစပါတယ။

Aဒ ေကာငး ေတြက ဆရာ ဆရာ မ ေတြ ေကာငးA ပခပသေတြန႔ ရငးႏး ပြငလငးစြာ ေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးၿပး သတ႔ ရ႕ ရငဖြင စကားေတြကလ နားေထာင ခပါတယ။ AခAခနမာ AစAစU မရေသးေပမယ ေနာင Aလငးသငတ Aခါ Aဒေကာငးေတြက သတငး စ ကားေတြကဆရာ၊ဆရာမမားသ ေAာင လAပသလ ထတျပနေပး သြားပါမယ။ ထ႔Aတပ ဆရာ၊ ဆရာမေတြက ကယစားျပ ဖြ႔ထားတ BMTA Aေနန႔ တတစြမး သမ ကယစြမး Uာဏစြမး ရသမ ေဆာငရြကေပးသြားမယဆတာက Aဒေကာငးေတြက ရငဖြငေျပာျပ လာတ ဆရာ၊ ဆရာမေတြက ဂတျပ ပါတယ။ Aခဆရာ၊ ဆရာမတ႔ ဖတေနရတ စာေစာငေလးကေတာ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ ေရ႕လပငနးစU Aမတ ၁၂ မာပါတ

Aခကေလးက AေကာငA ထည ေဖၚ ေနတာ ျဖစပါတယ။ ဖနမရေပမယ ရ သမ AႀကUာဏေလးန႔ ေဆာင ရြကေန တာပါ။ ဒစာေစာင ေလးက RWCT မ ဆရာUးသနးလြငရ႕ ပပးမႈန႔ ထတေဝျခငး ျဖစပါတယ။ ဒစာေစာင ဟာ သခမနဂာနယက တာဝနခတ Aယဒတာ Aဖြ႔Aတြက စာေမးပြ တခ လ ျဖစပါတယ။ ဒ စာေစာငက ဆရာ၊ ဆရာမ တ႔ေတြ လကခမ သေဘာကမ ဆရာUးသနးလြငAေနန႔လ ဆကလက ထတေဝဖ႔ ရပေငြရာေပးႏငမာ ျဖစ ပါတယ။ ဆရာ၊ ဆရာမတ႔ ရ႕ ထငျမင ယဆခကေတြက- bmta05@gmail.com န႔ bmta05@yahoo.com တ႔ ကေပးပ႔ႏငပါတယ။ ဒါမ မဟတရငလ ေကာငးAလက သကဆငရာေကာငးA ပေတြကတဆင ေပးပ႔ ႏငပါတယ။ တခေတာရပါတယ။ ဆရာ၊ ဆရာမ တ႔ စတထမာ ဒသခမနဂာနယဟာ A ရငတနးက ထတတ ဂာနယေတြ က မမဘး ထငရင ၊ ဒါမမဟတ ဆရာ၊ ဆရာမ တ႔ရ႕ ရငဆငႀကေတြ႔ေနရတ လကရAေျခAေနေတြ၊ေနာကေကာငးသားေတြ၊ ဆရာ၊ ဆရာမေတြ ၊ ေကာငး သား မဘေတြ Aတြက ဘာ ဗဟ သတမ ေပးစြမးႏငမႈ မရဘးလ႔ ယဆ ရငေတာငမ Aားမနာ တမး ေဝဖနႏင ပါတယလ႔ ဖတေခၚပါတယ။ ေနာကဆးAေနန႔ Aစရငခစရာ ရ တာ တခက B M T A က လကရ ေဆာငရြကေနတ သငရးညႊနး တမးကစၥ ျဖစပါတယ။ ဒါက BMWEC ရ႕ UးေဆာငမႈAရ Aရ ေဆာင ရြကေနျခငး ျဖစပါတယ။ လကရ ၁တနး ကေန ၆တနးAထ World Education ရ႕သငရးညႊနးတမးန႔ ပါတသကတ Aား

နညးခက Aားသာခက ေတြက ထမး ည ေပးဖ႔ ၊ ေနာက ၇တနးကေန ၁၂ တနး Aထ သငရးညႊနးတမးမရေသးတ AေျခAေနAတြက Aနညးဆးေတာ တညတ Aေျခခေလးေတြ ေပၚလာဖ႔ BMWEC ရ႕ သငရးညႊနးတမး ထမး ညေရးAဖြ႔န႔ Aတ BMTA က ပးေပါငး ေဆာငရြကေနတာ ျဖစပါတယ။ Aဓက

ရညမနးခက ကေတာ မကဂရန႔ ေဒသ က Aေျခခပညာ Aထကတနး ေAာင ျမငခတ ကေလးေတြဟာ ဒေလာက Aေျခခ ရပါတယ ဆတာ ႏငငတကာ က ျပႏငတ တညတစခန စညႊနး သတမတခက တခ ရလာဖ႔ပ ျဖစပါ တယ။ဒါမလကၽြနေတာတ႔ ကေလးေတြ ရ႕ Aနာဂါတမာ Aဆငျမငပညာေတြ ဆကလကသငၾကားႏငဖ႔ Aခြင A ေရးေတြ ရလာမာ ျဖစပါတယ လ႔ ကၽြနေတာတ႔ AေလးAနက ယၾကည ပါတယ။ ေရ႕ဆကၿပးေတာလ ထငးပညာေရး ဌာန MOE ၊ BMWEC ၊ ေဒသဆငရာ CBO မား ႏငငတကာ ပညာေရး Aဖြ႔ မား Aားလးန႕ ပးေပါငးၿပး ဆရာ၊ ဆရာ မမား၊ ေကာငးသား ေကာငးသမား A ကးAတြကကယစြမး Uာဏစြမးရသမ ဆကလက ေဆာငရြက သြားပါမယလ႔ ဂတျပရငး နဂးခပပါ တယ။ Aခနယ ဖတေပးတAတြက Aထးပ ေကးဇး တင ပါတယ။ (Aႀကေပးမႈမားက ရငးႏးပြငလငးစြာ ႀကဆပါတယ။)

ဆရာ မနးေဒးဗစမငးႏင Aတြငးေရးမး ။ ဆရာႏငႏငထြနး

သတငးႏင ျပနၾကားေရးတာဝနခ

(၃၃)

နမတပေကာငး မ ကေလးငယမား

ပရဟတေကာငးမ ေကာငးတာဝနခမားႏင Aမတတရ

(၃၄)

ကမတ႔ ခပငယငယက ကမရ႕ Aေဖက ကရငသင ပါတယ။ ငါးတနး ကေန ရစ တနး Aထ တဘာသာက ၅ ကပပ ယပါတယ။ ေမာငႏမ ၂ ေယာကတကရင တUးက မယပါဘး။ ကမ ထငပါ တယ၊ AဒAခနက ကရင Aားလးရ႕ လခဟာ A ဒ ေလာကပ ရမာပါ။ ၉ တနး ၁ဝ တနးကေတာ တဘာသာခငး ယရင ၇ ကပ၊ Aဂၤလပစာ၊ သခ ၤာ၊ ႐ပ၊ ဓာတ၊ ဇဝ ငါးဘာသာ လးယရငေတာ ၂၅ ကပပ ကပါတယ၊ Aဒ ေခတက ေကာငးေတြမာ သငျပတ ပ စ ေၾကာင ေကာငးသားAားလး ကရငယဖ႔ မလပါဘး။ စာAေတာ မလကႏငတ သ ေတြန႔၊သမားထက ပသာခင တ လေတြပ ကရငယ ၾက ပါတယ။ ကရငယတယ ဆ တာ လနညးစပါ။ ကမတ႔ AလယတနးAထ ကရငယဖ႔ မလပါဘး။ ကမ က Aေတာစားထ မာလ မပါ သလ၊ သပAညစား ထမာ လ မပါပါဘး၊ သာမန A

လယ Aလတ တနးစားပါ၊ A မစာ ဆတာ လ သပ Aမားႀကး ေပးေလမရပါဘး၊ စေန တနဂၤေႏြ ပတရက ရေနတ ေသာၾကာလ ေန႔မး ဆရငေတာ A မစာ မား မား ေပးတာပါ။ ကမတ႔ ၉ တနးေရာကမ ကရငယျဖစတာပါ။ ကမ ၉ တနး ေရာကေတာ ကရင လခက တဘာသာက ၁ဝ ကပ ေပးရပါတယ။ တခ႕ ရပကြကထက ကရင ေတြ ဆရင Aဂၤလပ၊ သခ ၤာ၊ ဓာ တ၊႐ပေလးဘာသာလးေပါငး မ ၃ဝ ကပပ ကပါတယ။ ေကာငးလခ ဆရငလ တလ က ၆ ကပပ ေပးရပါတယ၊ ဒါေတာင ဝနထမး သားသ မးေတြ ဆရင ေကာငး လခ လြတၿငမးခြငက ေလာကလ႔ရပါတယ။ ကမ ဆရင ၉ တနး ကေန ဘြ႔ရတ A ထ ေကာငးလခ လြတၿငမး ခြငန႔ ေကာငးတကလာ ပါ တယ။ ကမတ႔ ၁ဝတနး ေရာက ေတာ ၿမ႕ထက နာမညႀကး ကရင ဆရာေတြ ဆမာ

တကတာ ေခတစား လာပါ တယ၊ နာမညႀကး ကရင ဆရာေတြက တဘာသာ ခငးစပ သငၾကပါတယ။ တ ဘာသာက ၁ဝ ကပ ေပးရ ပါတယ၊ ေကာငးမာ တခ႕ ဆရာေတြ သငတာက နား မလညပါဘး။ ဒါေၾကာင က ရင ဆတာကလ မယမျဖစ ဆတာ ျဖစလာပါတယ။ ဒါ ေၾကာင သၾကၤနမာ သခပ ထးတသေတြက ကရငေတြ က ေလာငေျပာငၿပး သခပ ထးတ AေျခAေန A ထ ေရာကလာပါတယ။ Aဒ AေျခAေနမာ ဝငး ကရင စၿပး ေခတစား လာ ပါတယ။ ကရငႀကး ေတြမာ သငတနးခန တခနက A နညးဆး လAေယာက ၃ဝ ေလာက စေပါငးတကရေပမ ဝငးကရင ကေတာ စာသင ခန တခနမာ Aမားဆး လ ၁ဝ ေယာကပ တကရပါ တယ၊ တဘာသာခငး စဆ ၁ဝဝ ကပ ကၿပး၊ ဘာသာစ စေပါငး တကရငေတာ ကပ ၆ဝဝ၊ ၇ဝဝ ေလာကပ ကပါ တယ။ ဒါေပမ ဝငးကရငက လတငး မတကႏင ပါဘး၊

Aေျခခဝနးထမးတေယာကရ႕လစာက ၃၂၅ ကပပါ၊ A ျပငမာ ကပနး လပသေတြ ရ႕ ဝငေငြဟာ တေန႔ ၆ ကပ ၅ဝ ျပားဆေတာ Aေျခခ ဝန ထမးန႔ ဆငးရသား Aရပ သားေတြ Aဖ႔ ဘယလမ မတကႏငတ ေၾကးပါ၊ Aေျခ ခ ဆငးရတ သေတြဆရင တဘာသာ၁ဝတနကေတာင ဘာသာစ မတကႏင ၾကပါ ဘး။ ကမ ၁ဝ တနးေAာငၿပးခန ၁၉၈၇ ခႏစမာ ကရငUပေဒ ဆၿပး ထတျပန လကပါ တယ။ ထတျပန လကတ ကရင Uပေဒေၾကာင ၁ဝ ကပတန ကရငေတြ ပတ ကနၾကပါတယ၊ ၁ဝ ေယာက တဝငးန႔ ဝငး ကရငေခတ က ေAာတမစတစ ေရာကသြားၾကပါတယ၊ေကာငးသားေတြ Aတြက ျပနာက ေကာငးမာ သငၾကားပ နညး စနစဟာ စာေမးပြ ေျဖႏငဖ႔ Aတြက မလေလာက ပါဘး။ ကရင မတကရင စာလက ႏငဖ႔ ခကခပါတယ။ မဘ ေတြ Aတြက AခကAခက ကရင လခေတြ Aဆမ တန ေစးတက သြားတယ Aလယ Aလတတနးစား မ သားစ Aတြက ကရငလခ ဟာ ဝနထပဝနပး တချဖစ သြားၿပး Aေျခခ လတနးစား ရ႕ သားသမးေတြ ပညာေရး Aတြက ကရင လခဟာ မ ဟာတတငးႀကး ျဖစသြားပါတယ။ AဒAခနက ၉ တနး ၁ဝ တနးမာ ဘာသာ Aေတာ မားမားက Aဂၤလပလ သင ရတ စနစသစရ႕ ပထမUး ဆးႏစမ႔လ႔ေကာငးသားေတြ ခငမာ သငခနးစာ ေတြက

Aာလး

စားသေတြရ႕

ပညာေရး

ခငၿငမးသစ Thursday,

March 04, 2010

နားလည ဖ႔ေတာင မလြယ တ AေျခAေန ျဖစသြား ပါတယ။ ၁ဝ တနးေAာင ခက ဟာလညး ရာခငႏႈနး Aလြနတရာ နမကသြား ပါ တယ။ ၁၉၉ဝ ခႏစ ေကာငးေတြ ျပန ဖြငခနဟာ ၂ လပ ၾကာျမငတာ မ႔လ႔ က ရငေတြ ဟာလညး ေျပာစ မတ မကနခပါ။ Aဒႏစက ၁ဝ တနးေAာငခက ရာခင ႏႈနးလ Aေတာ ေကာငးခပါ တယ။ ကမ ထငတယ၊ စာ ခး ခတစနစဟာ Aဒႏစက စတာျဖစလမမယ။ တျဖညးျဖညးန႔ ကရငခ ေတြဟာ ရာဂဏနး ကေန ေထာငဂဏနး Aထ ေရာက လာပါတယ၊ Aေျခခ လ တနးစားန႔ ပကဆ တတႏင တ လတနးစားေတြရ႕ ၾကား ပညာေရး AေျခAေန ကြာ ျခား လာပါတယ။ ၁ဝတနး ေAာငၿပး သေတြ Aေနန႔ ေငြေၾကး တတႏငရင တက စရာ သငတနးေတြ မားလာ ပါ တယ။ ေငြေၾကး မတတ ႏငသေတြ Aတြက ဘြ႔ လကမတ တရြကက ကငၿပး ကမၸဏရ႕ ေAာကေျခ ဝန ထမး ျဖစခြင ရေရးက Aထး ႀကးစားၾကရပါတယ။ ၂၀၀၁ ခႏစ ကမ A ျပင ေလာကန႔ ထစပခြငရတ Aခနမာ ေစးAေပါဆးကရငက ၁ဝ တနးက ဘာသာ စ ကပ ၇ဝဝဝ ကပါတယ။ ကရင မယဘ စာေမး ပြ ေAာငဖ႔ ဆတာ A ပ မကတခ ျဖစသြားပါၿပ။ ပဆး တာက မလတနး၊ Aလယ တနးေတြက Aတနးပင ဆ ရာမ ဆမာ ကရင မျဖစမ

ေန တကၾကရ ပါတယ။ A တနးပင ဆရာမ ထမာ က ရင မတကတ လဟာ A တနးထမာ ဖႏပခရပါတယ။ ဆရာ၊ ဆရာမ ေတြလ ေစ တနာ မပါေတာဘ ေငြA ျပာ ေနာကက ေကာက ေကာကပါေAာင လကၾက ပါတယ။ဒါေၾကာငခပ ေလာင ေလာင ေကာငးသားေတြက “ပတ ကစား၊ Aားရပါ၏” ဆ တ ေဆာငပဒ Aစား “ပက ဆ ကစား၊ Aားရပါ၏” ဆၿပး ဆရာေတြ ေနာကကြယ မာ ေလာငေျပာင ကနၾက ပါ တယ။A ဒႏစပငးက ေရာကေတာ Aစးရ ေကာငးတက တ သေတြဟာ Aေျခခလ တနးစားန႔ AလယAလတ တနးစား ေတြပ ျဖစၿပး၊ ပက ဆ တတႏင သ ေတြက ေကာငး လခ တလက ၁ သနးခြ ဝနးကင ေပးရတ I.L.B.C လ Y.I.EC လ ေကာငးမးေတြမာပညာသင ယၾကပါတယ။

A ဒ ေကာငးေတြမာ စာသင ခနး တခနးမာ လ ၁၅ ေယာကက Aမား ဆးပါ၊ စကၤာပက သင႐း ညႊနးတနး က ယၿပး၊ စကၤာပ သငၾကား နညးAတငး သငၾကားေပးပါ တယ။ ကြနပတာခန၊ Aႏပညာ ခန၊ ကယလက လႈပရားမႈ Aခန ေတြက ထညသြငး သငၾကား ေပးပါတယ။ A တနး ထမာ သငယခငး AခငးခငးAဂၤလပလပေျပာ ခြငရပါတယ။ စစAစးရ A သငး Aဝငးန႔ သတ႔န႔ ပတ သကတ စးပြားေရး သမား Aသငး Aဝငးက ကေလး ေတြက I n t e r n a t i o n a l schools ေတြမာ ေကာငး တကၿပး 12 Grades ေAာင ရင စကၤာပက တကသလ ေတြမာ သြားတက ၾကပါ တယ။ Aစးရ ေကာငးေတြ မာ

ဆရာ၊ ဆရာမေတြ ဟာ ေစ တနာထား သငၾကားသ A နညးငယသာ ရၿပး၊ ေကာငး ဆငးခနမာ သငတ ကရင ကပ Uးစားေပး သငၾကားပါ တယ။ ေကာငးတြငး မာ ေကာငးသားေတြ Aေပၚ ခြျခား ဆကဆ တတၾကပါ တယ။ Aတနးထမာ သင မေပးဘ ကရငမာ စာေမး ပြ ေမးခြနးေတြက တက႐က ခ သငတာမး လပေလရပါ တယ။ ေကာငးသား ေတြရ႕ AရညAခငးကလ လြနစြာမ ကဆငးလာပါတယ။ စာေမး ပြ ကတယဆတ စနစက လညး မရေတာဘ စာတတ သညျဖစေစ၊မတတသညျဖစ ေစ တႏစ တတနး တက သြားၾက ပါတယ။ Aျပငမာ ေဘာဒါ ေဆာင ေတြ ေခတစားလာ ပါတယ။ ၂၀၀၁ ခႏစက ေမၿမ႕ရ႕ နာ မညႀကး စးစဆတ ေဘာဒါ က ေကာငးသားတUး တ ႏစလး Aတြက ေငြကပ ၃ သနး ကနကပါတယ။ ၂၀၀၆ ခႏစကေတာ ေကာငးသားတUး Aတြက ေငြကပ ၁ဝ သနး ကနကၿပး၊ ၂၀၀၈ ခႏစ မာ ေငြကပ ၁၂ သနး ကနကပါတယ။ ေငြေၾကး မတတႏငသေတြ Aတြက ႐း႐း ကရင ယ ဖ႔ေတာင Aႏငႏင ျဖစေနပါ တယ။ ၂ဝဝ၈ ခႏစမာ သာ မာန ကရငေတြက တUးက ကပ ၂ ေသာငး ကနကတာ က Aနမဆး ကနကစရတ ပါ။ Aစးရ ေကာငးန႔ ကရငေတြဟာ သင႐း ညြနး တမး ေတြက Aလြတကက ခငးတ စနစန႔ သငၾကားၾက ပါတယ။ ေကာငးေတြမာ ကြနပတာ ဖးက မဘေတြ

(၃၅)

(၃၆)

ဆက ႏစစU Aလခခေပမ ဘယေကာငးသားမ ကြနပတာ ကငခြင မရပါဘး။ နာမညႀကး ေကာငးျဖစတ A.ထ.က (၁) ဒဂမာေတာ ကေလးေတြက ကြနပတာ သငပါတယ။ ကန တ ေကာငးေတြက ကေလးေတြက ဆရာမႀကး ႐းခနးထက ကြနပတာက တခါတရ ျမငဖးရပ ရပါတယ။ ၂ဝဝ၈ ခႏစ ကမသားေလး သငယတနး တကပါတယ။ သ႔Aတနးပင ဆရာမဆမာ ကရင ျပနယရပါတယ။ ကရင လခက တေယာကက ၅ဝဝဝ ကပပါ။ တေန႔တေန႔ ေပးလက တ A မစာေတြကလ စာမကႏာ ၅ မကႏာ ၆ မကႏာ ရပါ တယ။ ကေလးေတြ ေကာငးမာ ေဆာကစား ခြငမရပါဘး။ သတ ကစာတကေလးေတြA႐ကခရပါတယ။ကမသားဟာေကာငး ေၾကာကတ ေရာဂါရလာပါတယ။ ဒါေပမ ဆရာမ ကရငမာ တကေတာ Aျမတမး ပထမဆင ရပါတယ။ သတ႔ Aခနးထ မာ ပထမဆငရ တ ကေလေတြက ၁၅ေယာကေလာကေတာ ရပါတယ။ ဒေတာ စာေမးပြၾကးမာ ကယကေလး ဆရဖ႔ Aတြက ေကာငးA ပ ဆရာမႀကးန႔ Aတနးပင ဆရာမက ထကထကတနတန ကနေတာရပါမယ။ ကမတ႔ စတေလာ ထားပါတယ။ ဒပညာေရး စနစမာ ဆရဖ႔ဆတာ Aေရး မႀကးေတာပါဘး။ ဆရသည ျဖစေစ မရသညျဖစေစ စာမ တတတာ ကေတာ ေသခာပါတယ။ Aခေခတမာ သငယတနးမတကခင မႀက ဘဝထက စာႀက သငၾကရပါတယ။ သငယတနး တကဖ႔ ေကာငးသြား Aပရင ေကာငးA ပ ဆရာမႀကးက ႐းခနးထမာ ကႀကး၊ ခေခြး၊ A, B,C, D က ေရးခငး ပါတယ။ မေရးတတ ရငေတာ ေကာငးက လကမခပါဘး။ ကမတ႔ ငယငယက သငယတနး တကမ ‘ဝ’ လးက စၿပး Aေရး သငပါတယ။Aခေတာေခတႀကးက ေျပာငးျပန ျဖစေန ၿပး ကေလးေတြလ Aမနတကယ စာမတတပါဘး။ ပညာသင စရတကလ Aရမးျမင မားလာပါတယ။ ဒါေၾကာင ေကာငးေန ရြယ၊ ေကာငးမေနႏငတ ကေလး သငယေတြ မားလာပါ တယ။ ကေလး လပသားေတြလညး တေန႔တျခား မားလာပါ တယ။ သာမာန ျပညသေတြ Aတြက ပညာ သငစရတဟာ သတက ခကခေနေပမ ျမနမာျပညတြငးမာ ရတ လကတ ဆပစာ လနစAတြကေတာ ပညာေရးေရႊေခတက ေမာကးၿပး ျပညပႏငငေတြမာ ပညာသငၾကားဖ႔ Aတြက ကေလးေတြက international schools ေတြမာ ေငြကန ေၾကးကခၿပး သငၾကား ပါတယ။ Aခ စစAစးရန႔ ပတသကသေတြက ေကာငးေတြက ပဂၢလက ပငAျဖစ လပပငခြင ေပးလကပါတယ။ ျမန မာ ျပညရ႕ ပညာေရးဟာ ပေကာငး လာဖ႔ထကက ေငြေၾကး တတႏငသေတြန႔ ေငြေၾကး မတတႏငသေတြၾကား ပညာေရး Aဆငကြာျခားမႈ Aခထက ပျမငမား သြားဖ႔ပ ရပါတယ။

ခငၿငမးသစ

မတမျခငးသည နားလညျခငးမဟတ Aလြတရျခငးသာ ျဖစ၍ နားလညျခငးသညသာ တတသျခငးျဖစပါသည။

နားလညေAာင ေဝဖနပငးျခားမႈ လပရပါမည။ ေဝဖနပငးျခား ျခငးျဖင ေလလာမ နားလည သေဘာေပါကႏငမည ျဖစ သည။ ထသ႔ ဘကေပါငးစက ေဝဖနပငးျခားေလလာ ႏငရန Aတြက နညးစနစတခ လလာပါသည။ ထ နညးစနစမား က ေပးႏငေသာ သငတနးမာ RWTC သငတနးပင ျဖစပါ သည။ Uပမာ Aားျဖင RWCT ၏ E.R.R နညးစနစတြင Evocationသည သငၾကားမည AေၾကာငးAရာက ေကာငး သားမား ဘာသထားလ ဘယေလာကသ ထားလ စသညတ႔ က ထတႏႈတယျခငး ျဖစၿပး၊ ဒတယ R သ႔ Realization သည နားလည သေဘာေပါက နား လညမႈက စစေဆးၿပး ေကာငး သားမား သရထားသည Aခကႏင မသေသးေသာ Aခက မား Aေပၚတြင ႏႈငးယUၿ႔ပး နားလည သေဘာေပါကေစ ျခငး ျဖစသည။ ထသ႔ သေဘာေပါကၿပး ေနာက R2 ျဖစ ေသာ Reflection ျဖင ျပနလညသးသပ ေဆြးေႏြးၾကျခငးျဖင သငၾကားမႈက ၿပးဆးေစသည Aခါ ေကာငးသားမား သည မမတ႔ ေလလာခသည Aေၾကာငး Aရာမား က ေသခာစြာ Aမတရ ေနပါေတာ သည။ ဤနညးသည ပမနAားျဖင ၾကညလင ဆဌမတနးမ Aထကတနးလြနႏင Aျခားေသာ Aသပညာပငး ဆင ရာ ေလလာမႈမား Aတြကသာ Aသးဝငႏငသညဟ ယဆ ႏင ေသာလညး ေသခာစြာ ေလလာ စမးစစၾကညေသာ Aခါ မႀကတြငပင Aသးျပႏငၿပး လြယကေAာငျမငစြာ တး တကမႈမား ရလာႏငေၾကာငး ေတြ႕ရခ ရပါသည။ Aလယတနးႏင Aထကတနး Aဆငမား Aတြက ရည ရြယ သငတနးေပးစUက တကေရာကခရ ေသာ လညး မလတနးတငမက မႀကမားတြငလညး မမတ႔ ဆရာ ဆရာမ မား၏ စUးစားေတြးေတာမႈျဖင ျပငဆငမႈမား ျပလပၿပး သငၾကားေပးသည Aခါ ေAာငျမငမႈမား ရရခပါသည။ မႀကႏင မလတနးမား သငၾကားရာတြင လကေတြ႔ Aသးခ Aဆငေျပ ေAာငျမငမႈမားက Aခါ Aခြငသင လင ဆကလက တငျပသြားပါမည။

ဆရာ ေဒးဗစမငးႏင Aာကာဘ မလတနးေကာငး

RWCT မ......

T-E-A-C-H-E-R

• T • Talented - ထးကေသာ ပငကယစြမးရညရျခငး။ • Tactful - နညးစနစႀကြယဝစြာ Aသးခ တတျခငး။

• E • Experienced - Aေတြ႔Aႀက႕ ရငကကမႈရျခငး။ • Educated - ပညာရင ပညာတတ ျဖစျခငး။

• A • Active - သြကလက ထကျမကျခငး။ • Authentic - စစမနျခငး။

• C • Clever - လမၼာပါးနပျခငး။ • Creative - ဖနတညး တညထြငတတျခငး

• H • Honest - ရးသား စငၾကယျခငး။ • Hardy - ႀကခငျခငး ။

• E • Expert - သငျပနညး ကၽြနးကငလမၼာျခငး။

• R • Research minded - ပညာေရး သေတသန

လပငနးမားတြင စတဝငစားျခငး။ • Resourceful - ကေလးမား၏ လAငဆႏၵ က ျဖည ဆညး၍Aဘကဘကမ ျပညစေAာင ဖနတညးျခငး။

Without a teacher , there is no teaching . ဆရာမရလင သငၾကားမႈ မရႏင။

Without teaching ,there is no knowledge. သငၾကားမႈ မရလင ဗဟသတ မရႏင။

Without knowledge , there is no advancement. ဗဟသတ မရလင တးတကမႈ မရႏင။

A Teacher is - ဆရာဆသညမာ

• A builder - လတUး၏ ဘဝက ဖနးတညးျပျပငေပး သ • A guiding light - Aေမာငခြငး၍ Aလငးေဆာငသ • An artist - ေစတနာAလႏင လ႔ဘဝက ျခယသသ • A noble man - Aျမတဆးလသားျဖစသ • A gardener - လသားUယUမး ျဖစသ • A grate architect - Aႀကးကယဆး ဗသကာျဖစသ • A sacrificed worked - Aနစနာခနငဆး Aလပ သမား ျဖစသ • An educator and has a heart full of kindness

and patience - ေစတနာ Aေကာငးဆး ပညာျဖန႔ေဝသ Aလရင • A guide - တပညမားက လမးညႊနသ • A close friend - တပညမား၏ မတေဆြ ရငးျခာ • A founder of bright , new generation - ထြနးေတာကသည မးဆကသစက တညေဆာကသ • A culture bearer - ယUေကးမႈက ေစာငးထနးသ • A leader - လငယမားက ေရ႕ေဆာငသ • An ideal example - တပညမားAတြက ေရ႕ေဆာင

စျပ ပဂၢလ • A life– long learner - ထာဝရ ေကာငးသားAျဖစ

ခယၿပး ပညာရညတးတကေAာင ျမငတငေပးသ • A reformer - ပကစးမႈက ျပနလည ျပျပငေပးသ • Talented and creative - ထးက Uာဏရည

ႏင ျပညစ၍ တထြငတတသ • A patriot - ႏငငခစစတ မးခစစတရသ • A trainer of psychological independence and

social development - ေကာငးေနရြယ ကေလး မား၏ စတပငးဆငရာ လၿခေရး၊ AမAခ ကငးေရး ႏင လမႈေပါငးသငး ဆကဆေရး ဖြ႕ၿဖးမႈတ႔Aတြက

• ေဆာင ရြကသလညး ျဖစပါသည။

ဆရာမ ေနာခေဖါ စေဆာငးတငျပပါသည။

(၃၇)

ေနာခေဖါ

ေကာငးသားမား၏ AရညAေသြးဆငရာ စUဆကမျပတ စစေဆးမႈႏင ပါတသက ေသာစစေဆးပမားAေၾကာငး ေဟာေျပာပြႏင RWCT ဆရာဆရာမမား ေတြ႕ဆပြ ျပလပ ဇနနဝါရ ၂၅။ မေဆာက စUဆကမျပတ စစေဆး သငၾကားေပးမႈ ႏင ပါတသကေသာ စစေဆး ပမားႏင RWCT (Reading , Writing , Critical thinking Train-ing ) တကေရာကၿပးေသာ ဆရာ ဆရာမမား ၏ Aေတြ႕Aႀကမား ဖလယသည ပြက မေဆာကၿမ႕ CDC (Children Development Center ) တြင ယေန႔ နနက ၉နာရမ ညေန ၄နာရ Aထ ကငးပ ျပလပခပါသည။ ထAခမးAနားသ႔ CDC ေကာငးမ ဆရာ ဆရာမမားႏင RWCT သငတနးဆငးၿပး သ မေဆာကေဒသရ ေရႊ႕ေျပာငးေကာငး Aသး သး မ ဆရာ ဆရာမေပါငး တစရာေကာခန႔ တကေရာက ေဆြးေႏြးခၾကပါသည။ ထ႔Aတ BMTA ၏ နာယကတUးႏင မယေတာ ေဆး ခနး၏ ဒါရကတာ ျဖစသ ေရမြနမကေဆးေဆး ဆရငေဒါကတာစငသယာေမာငမ တကေရာက ခးျမင ႏတခြနးဆက စကားေျပာၾကားေပး ခပါ

သည။ ထးျခားခကတခမာ ျပညတြငးတြင RWCT နညး စနစက Aသးျပ သငၾကားေပးေနေသာ ဆရာဆရာမ Aခ႕လ တကေရာကၾကၿပး သ တ႔၏ Aေတြ႕Aႀကမားက ရငးလငးေျပာျပ ခၾကျခငး ျဖစပါသည။

နနကပငးတြင University of Newcastle မ ဆရာမတUး ျဖစသ Mary Wootten ႏင သမ၏ ခငပြနးျဖစသ ဆရာ Steve Wootten တ႔က စာ သငၾကားေနစU စစေဆးပမားက Aကယတ ဝင ရငးလငး ေျပာျပသြားခၿပး သငၾကားၿပး စစေဆးပမားႏင ပါတသက၍လညး ရငး လငး ေျပာျပသြားခပါသည။

ေန႔လညပငးတြင ဆရာ ေဒါကတာသနးလြင မ RWCT နညးလမးသစ တခ ျဖစေသာ A c a d e m i c C o n t r o v e r s y (ပညာရင မား ျငငးခန ေဆြးေႏြးပြ) Aေၾကာငး ရငး လငး ေျပာျပ သရပျပလပ ေဆာငေစ ခပါ သည။

ထ႔ေနာက RWCT သငတနးဆငး ဆရာ ဆရာ မမားက သတ႔၏ RWCT နညးစနစ သး ၍ သငၾကားရာတြင ေတြ႕ရရသည Aေတြ႕ Aႀက မားက ရငးလငး ေျပာျပ၍ Aေတြ႕Aႀက မားကဖလယၾကၿပးရငးႏးပြငလငးစြာ ေဆြးေႏြး တငပငခၾကပါသည။ Aထးသျဖင ျပညတြငး တြင RWCT နညးစနစက Aသးျပ၍ သင ၾကားေနၾကေသာ ဆရာ ဆရာမမား၏ ရငး လငးေဆြးေႏြးခကမားAေပၚမေဆာက ေဒသရ ဆရာ ဆရာမမားက Aထး စတဝငးစား စြာ ႏင ေဆြးေႏြးခၾကသလ ဝငးဝနး Aႀကျပ ခၾက ပါသည။

(၃၈)

သငရး ညႊနးတမး ထမးညေရး ဆငရာ AစညးAေဝး ျပလပ

၂၇ ၊ ေဖေဖၚဝါရ၊ ၂၀၁၀။ MMWEC , Migrant Curricu-lum Team (MCT), BMTA တ႔ပးေပါငး၍ သငရး ညႊနး တမး ထမးညေရး ဆငရာ

Aစညး Aေဝးက Children Development Center (CDC) တြင ယေန႔ နနက ၁၀နာရက ကငးပျပ လပခ ပါသည။ ထ AစညးAေဝး သ႔ မေဆာက တပခ ခရငရ မက ဂရန႔ေကာငး ၃၃ ေကာငး မ ေကာငး ဒါရက တာမား၊ တာဝနခမား ေကာငးA ပမား တကေရာကၾကၿပး BMWEC , MCT ႏင BMTA တ႔မ တာ ဝနရ သမားႏင World Edu-

cation မ Mr.Antos (Saya Gerg) တ႔ တကေရာက ခပါ သည။ AစညးAေဝးတြင BMTA Uကဌ ႏင MCT ၏ Aဖြ႕ ေခါငးေဆာင ဆရာမနးေရႊႏငး က AဖြငAမာ စကားေျပာ ၾကားခၿပး MCT ၏ Coordina-

tor Naw Sweet မ MCT ၏ ရညမနးခက လပေဆာငေနမႈ မားႏင ေရ႕ဆကေဆာငရြက

သြားမည ကစၥမားက ရငး လငး တငျပသြားခ သလ BMWEC ၏ Aလပ Aမႈ ေဆာင Aဖြ႕ဝင ဆရာေကာ ဝငးေAာင မ BMWEC ၏ သ ေဘာထားAျမငမားက တငျပ သြားခပါသည။ ထ႔ေနာက ေကာငးAသးသးမေကာငးတာဝနခမားက သတ႔ ၏ သေဘာထား Aျမငမားက

စာမကႏာ ၃၉သ႔.....

ရနကနေကာငး တခ႕ Uးေတဇတ႔ ရမည

Friday,19 February 2010 မၾကာမ ခြငျပ ေတာမည ပဂၢလက ေကာငး တည ေထာငေရး လပငနး မား တြင စစAစးရႏင နးစပ သည Uးေတဇ၊ Uးေဇာေဇာ စသည လပငနး ရငႀကးမား AခြငAေရး ရၾကမည ျဖစ ေၾကာငး သရသည။

ပဂၢလကပင ျပလပမည ဟ သ တငး ထြကေနသည ရနကန ၿမ႕မ ဒဂၿမ႕နယ Aမတ - ၁ Aထက ေကာငး (ဓာတပ - yelwinoo.com) ရနကနမ နာမညႀကး ေကာငးမား ျဖစၾက သည ဒဂ ၁၊ လသာ ၁၊ Aငးစန ၂ စသည Aေျခခ ပညာ A ထကတနးေကာငး (Aထ က) မားက ပဂၢလက ပင ျပလပၿပး ထလပငနး ရငမားက လပကင ၾကမည ဟ ပညာေရး Aသငး A ၀နး သတငး ရပကြကမ ၾကား သရသည။ နာမညေကာ ထးကမၸဏ ပငရင Uးေတဇႏင လပငနး

စာမကႏာ ၃၉သ႔.....

ထတေဖၚေဆြးေႏြးၾကၿပး မႏစက ေႏြရာသ ေကာငးပတ ရက တြင TTBT မ Dr သနးလြင၏ AကAညျဖင ေရးဆြခ ၾက ေသာ Aေျခခ သငရးညႊနးတမး၏ သငရးမာတကာမား ႏင ပါတသကၿပး ျဖညစြက Aႀကျပခၾကပါသည။ ထ႔ေနာက လာမည မတလ ၁၃ရကေန႔တြင ျပလပမည English

ႏင Biology Subject Aတြက သငရးညႊနးတမးညႏႈငးေရး AစညးAေဝးႏင လာမည ေမလ ၃ရကေန႔မ ရ၇ကေန႔Aထ ဆရာမ Rose ( Ph.D. Candidate in Education at Connerl University .USA) မ Uးေဆာငေဆြးေႏြးမည သမငးသငၾကားေရးဆငရာ သငတနးသ႔ တကေရာကႏငမည ဆရာ ဆရာမမားစာရငးက ေကာငးတာဝနခမားက ေပးAပခ ၾကပါသည။ World Education မ တာဝနရသ တUးျဖစသ Saya Gerg မ ဆရာဆရာမမားAား ဂဏျပ ခးကးစကား ႏင နဂးခပ Aမာ စကားက ေျပာၾကားေပးခၿပး ေန႔လည ၂နာရတြင AစညးAေဝးတကေရာက လာသAားလး လကတြ၍ We are here because you are here Aမညရ သခငးက သဆရငး AခမးAနားက ေAာငျမငစြာ ရတသမးခပါသည။ Migrant Curriculum Team တြင BMWEC မ တာဝနေပးထားေသာ ေကာငး Aသးသးမ ဆရာ၊ ဆရာမမားႏင ဘာသာရပ ဆငရာ တာဝနခ ဆရာ ၊ ဆရာမမားျဖင ဖြစညးထားၿပး၊ Aဓက တာဝနမားမာ မကဂရန႔နယေျမရ သငရးညႊနးတမးမား စခန ကက တေျပးည AဆငAတနး ျမငလာေစရန ထနးညေဆာငရြကေပးရန၊ World Education မ ေရးဆြေပးထားေသာ ၁တနးမ ၆တနးAထ သငရးညႊနးတမး၏ Aားနညးခက Aားသာခကမားက ေလလာ၍ ျပနလည တငျပေပးရန၊ ေရႊ႕ေျပာငး ေဒသ ေကာငးမားAတြက သမငးဘာသာရပ သငရးက ျပစေပးရနႏင သမငး သငၾကားမႈ ဆငရာ နညးစနစမားက ကၽြမးကင ပညာရငမား AကAညျဖင ေလကင သငၾကား ေပးရနတ႔ ျဖစပါသည။

(၃၉)

သငရးညႊနးတမးမ....

ရငႀကးမား လပပငခြငရၾကမည ထေကာငးမားမာ ကလနေခတ သာသနာျပ ေကာငးမားက ႏငငပင ေကာငးမားAျဖစ Aသြငေျပာငးထားျခငးျဖစသည။ ပဂၢလက ေကာငးမား ဖြငခြငေပးမည ဆပါက ျမနမာျပည ပညာေရးသည တေနရာတညးမ ခပကငထားသည ပညာေရး မဟတေတာဘ လြတလပခြင ရသည ပညာေရးျဖစလာႏငသည ဟ ပညာေရး သေတသတUးျဖစ သ ေဒါက တာ သနးလြငက ေျပာသည။ “စးပြားေရး လပငနးရငေတြက Aျမတရာဖ႔ မဟတဘ လငယေတြ Aားလး ပါ ၀ငႏငတ ပညာေရးမး ျဖစဖ႔ စUးစားသငတယ။ တာ၀နရသေတြ ကလညး ေကာငးသားေတြ AားလးAတြက ပါ၀ငႏငမယ ပညာေရးမး ျဖစဖ႔ Aဓက ထား လပေပးသငတယ” ဟ ခငးမငၿမ႕တြင ပညာေရးလပငနးမား လပကင သ ေဒါကတာသနးလြငက ရငးျပသည။ ပဂၢလက ေကာငးပညာေရးတြင ၀ငေရာကလပကငရန ကရငႏင ေဘာဒါ ေဆာင လပငနး လပကငတခ႕ ကလညး ျပငဆငေနၾကသည။ ပဂၢလက ေကာငးမားတြင သင႐းညႊနးတမး၊ ေကာငး၀တစတ႔မာ Aစးရ ေကာငးမား နညးတ ျဖစရမညဟ သတမတထားေၾကာငးႏင စာေမးပြ စစေဆးရာတြင ဒသမတနး တခတညးသာ Aစးရေကာငးမား နညးတ စစေဆး သြားမညဟ သရသည။ လြနခသည ၁၅ ႏစခန႔က စတငၿပး Aေျခခပညာ Aထကတနး ေကာငးသား မားသည ကရငမားက ပမ Aားကးလာၾကသည။ ၂၀၀၇ ေနာကပငး တြင ေငြေၾကး တတႏငသတ႔က ၎တ႔၏ သားသမးမားက ေဘာဒါေဆာင၊ Aထးစာသင၀ငး မားသ႔ Aပႏသငယေစသည စနစ ရနကနၿမ႕တြင သာမက နယၿမ႕မားတြငလညး ကယျပန႔လာသည။ “စစAာဏာပင Aဆကဆကက ပညာေရးက လစလရႈထားတာေတြ၊ Aေျခခ လတနးစားေတြ ပညာ သငၾကားခြင မရတာေတြမာ ကလနေခတက ပညာေရးက လကတဆပစာ လေတြပ ဆညးပး ေလလာခြင ရခသလ Aျဖစန႔ ဆငတေန ပါတယ” ဟ မႏေလးတကသလမ PH.D ဘြ႕ရ ဆရာတUးက ေျပာသည။

ရနကနေကာငးမားမ……. . MOE မ ဆရာ လကမတမား စတင ထတေပး

မတ ၈၊ ၂၀၁၀။ ထငးပညာေရးဝနႀကးဌာန ( Ministry of Edu-cation ) Tak , ခရင ပညာေရး ဌာနမ မကဂရန႔ ဆရာ၊ဆရာမမား Aတြက ေကာငး ဆရာ AသAမတျပ ကဒမား စတင ထတေပး ေနၿပဟ သရပါသည။ ယခင တႀကမကသ႔ ဆရာ၊ဆရာမမား Aားလး စမထတေပးျခငးမဟတေတာပ တေကာငးခငး Aလက ၿပးစးသည ေကာငးက Aရငထတေပး ချခငးျဖစပါသည။ ယခAခနAထ SAW ႏင AာရဏUးေကာငးတ႔ AပါAဝင ေကာငး ၆ ေကာငးAတြက ၿပးစးေနၿပ ျဖစ၍ စတင ထတေပးေနၿပဟ သရပါသည။ ထသတငး မနကနေၾကာငးက လာေရာကစစစ ၍ ကဒျပားမား ထတယရန Aေၾကာငးၾကားခရ သညေကာငးA ပတUးက Aတညျပခပါသည။ ၂၀၀၇ ခႏစက တႀကမ MOE ကဒမားက ထတေပး ခေသာလညး သကတမးလြနသြား သည ေနာကပငးတြင ထငးပညာေရးမး A ေျပာငး Aလေၾကာင သကတမးတးေပးရန ၾကန႔ ၾကာေနျခငး ျဖစပါသည။ ၿပးခေသာ လကျပလပေသာ ပညာေရး စညပြ တခတြင ထငးပညာေရးမး Aသစက ေဖေဖၚ ဝါရ ၁၄ရက ခစသမားေန႔မတငမထတေပးမည ဟ ေျပာခေသာလညး ယခမ စတင ထတေပး ႏငျခငး ျဖစပါသည။

ျမနမာႏငငသားမား Aထးစတဝငစားသည Burma VJ စကာတင Aဆငျဖင ေကနပ ခရ မတ ၈၊ ၂၀၁၀။ ျမနမာရပရင သမငးတြင ပထUးဆး ႏငင တကာ ေAာစကာဆ၏ Aေကာငးဆးမတ တမးရပရငဆ လာထားမႈ ၅ကားတြင စာ ရငးဝငလာခသျဖင ျမနမာႏငငသားမား၏ Aထးစတဝငစားေနၾကေသာ Burma VJ ဇတကားသည စကာတင Aဆငတြငပင ေကနပခရပါသည။ Aေမရကနျပညေထာငစ ေလာစA နဂလစ ၿမ႕၌ မတလ (၇) ရကေန႔ ညပငးက ကငးပခသည (၈၂) ႀကမေျမာက ေAာစ ကာ ဆေပးပြသ႔ ဘားမားဗေဂ ႐ပရင ဒါ႐ကတာ Anders Ostergaard ၊ ထတ လပသ Lise Lense-Moller ၊ ဒမကရက တစ ျမနမာAသ (ဒဗြဘ) မ ၫႊနၾကားေရး မႉး UးေAးခမးႏငတ႔ႏင Aတ ၂၀၀၇ သဃာ လႈပရားမႈတြင Uးေဆာငပါဝငခသ Uပညာေဇာတႏင Uးေဃာသတတ႔လညး တကေရာကခြင ရခၾကသည။

(၄၀)

AာဆယပါလမနAမတမားAဖြ႔ AIPMC မ တာဝနရသမားႏင မကဂရန႔ေဒသ ပညာေရး Aဖြ႕Aစညးမားေတြ႕ဆ

မတ ၈၊ ၂၀၁၀။ ျမနမာAေရးဆငရာ AာဆယပါလမနAမတမားAဖြ႔ AIPMC Uကဌ ထငး လႊတေတာAမတ မစၥတာႏငက႐ငဆတ ခၽြနဟာဗန Uးေဆာငေသာ Aဖြဝင မားသည ယေန႔ နနက ၁၀နာရ ၃၀ခန႔က CDC ကေလးမား ဖြ႕ၿဖး တးတကေရး စငတာတြငမကဂရန႔ပညာေရးတာဝနရသမားႏင ေတြ႕ဆ ေဆြးေႏြးခပါသည။ ထAခမးAနားသ႔ မယေတာေဆးခနး၏ ဒါရကတာႏင CDC ေကာငးပညာေရး ေကာမတ Uကဌ ေဒါကတာစငသယာေမာင၊ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငး လပသားမား ပညာေရးေကာမတUကဌေနာေဖါေရႏငေကာမတဝငမား ၊ ျမနမာေရြ႕ေျပာငးေဒသ ဆရာ၊ ဆရာမမား AစညးAရး Uကဌမနးေရႊႏငးႏင ေကာမတဝငမား ၊ ထငး ပညာေရးဌာန MOE ႏင ထငးေကာငးAခ႕မ တာဝနရသမား၊ SAW (Social Ac-tion for Women ) ေကာငးမ တာဝနရသမား Aျပင CDC AပါAဝင မေဆာက ေဒသရ ေကာငးမားမ ေကာငးသား ကယစားလယမား တကေရာကၾက ပါသည။ AခမးAနားတြင BMWEC Uကဌ ဆရာမ ေနာေဖါေရမ ေကးဇးတင ႏတခြနး ဆက စကား ေျပာၾကားခၿပး BMWEC မ ေနာရးက မကဂရန႔ေကာငး မား ျဖစေပၚလာပႏင လကရ AေျခAေနမားက ဆလကရႈးျဖင ရငး လငး ျပသပါသည။ ထငးပညာေရးဌာန MOE မ မစၥမနးထာမ ထငးပညာေရးဌာန၏ ေဆာငရြကေနမႈမားႏင လကရ မကဂရန႔ ေကာငးမား၏ ရငဆငေနရေသာ AေျခAေနမားက ရငးလငးသြားခပါ သည။ AာဆယပါလမနAမတမားAဖြ႔ AIPMC မ ပါလမန Aမတမားက ႏႈတခြနးဆက စကားမားေျပာၾကားခၿပး AာဆယပါလမနAမတမားAဖြ႔ AIPMC Uကဌ ထငး လႊတေတာAမတ မစၥတာႏငက႐ငဆတ ခၽြနဟာဗနက ပညာေရး၏ Aေရး ႀကး ပႏင သတ႔ ထငးႏငင နယစပသ႔ လာေရာကၾကရျခငး၏ ရညရြယခကက ရငး လငး ေျပာျပခပါသည။ မစၥတာႏငက႐ငဆတ ခၽြနဟာဗနက “ ပညာေရး မရျခငးသည Aႏရာယႀကးသလ လြမာေသာ ပညာေရးသညလညး Aႏရာယႀကးပါေၾကာငး ၊ ကေလးမား၏ ပညာေရး တးတကေရးAတြက မကဂရန႔ေဒသရ ပညာေရး Aဖြ႕Aစညးမားက ယခကသ႔ စစညးညညြတစြာ ေဆာငရြကေနျခငးက Aားရေကနပမေၾကာငး ထ႔ Aတ ထကေလးမား၏ မဘမားျဖစေသာ မကဂရန႔ Aလပသမားမားသည ထငး ႏငင၏ စးပြါးေရးဖြ႕ၿဖးတးတကေရးAတြက AေထာကAကျပ ေပးေနသမား ျဖစ ပါသည ” ဟ ေျပာျပသြားခပါသည။ မစၥတာႏငက႐ငဆတ ခၽြနဟာဗနႏင Aဖြ႕သည CDC ေကာငးမ ျပနလည မထြက ခြာမ ေကာငးစာသငခနးမားက CDC ေကာငးသား၊ ေကာငးသမားႏင Aတ လည႕လညၾကညရႈျခငး၊ ဆရာ၊ ဆရာမမား ေကာငးသားေကာငးသမားႏင ရငး ရငး ႏးႏး ႏတဆကစကား ေျပာခၾကၿပး ေန႔လည ၁၂နာရ ၃၀ခန႔တြင CDC ေကာငးမ ျပနလညထြကခြာ သြားခပါသည။

သတငးႏင ျပနၾကားေရးဌာန (BMTA)