BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Bir niteliğin gözlenip gözlem sonucunun sayılar veya sembollerle gösterilmesi işine ölçme diyebiliriz.

Yaygın olan sınıflandırmaya göre ölçekler:

Sınıflama ölçekleri

Sıralama ölçekleri

Eşit aralıklı ölçekler

Eşit oranlı ölçekler

olarak 4’e ayrılır.

Bireylerin veya nesnelerin benzerlik ya da farklılıklarına göre sınıflanması mantığına dayanır.

Nesnelerin belirli bir yönde birbirine benzeyip benzemediklerine bakılarak ayırmada kullanılır.

Bireyleri veya objeleri sahip oldukları özelliğin niceliğine göre büyükten küçüğe (çoktan aza) ya da küçükten büyüğe (azdan çoğa) doğru sıralamak amacıyla kullanılan ölçeklere sıralama ölçekleri denir.

Sıralamada iki birey ya da nesne arasındaki farklılıktan bahsedilebilir. Bir diğerinden büyük ya da küçük denilebilir.

Ölçülen özellik belli bir başlangıç noktasına göre eşit aralıklarla (birimlerle) ölçülür.

Takvim örneği: 1903-1904 ve 2015-2016 farkları aynıdır.

Sadece bu ölçekle elde edilen puanlar değişkenin gerçek miktarını yansıtır.

Ölçülen özellik hakkında en fazla bilgiyi veren ölçektir.

Hatayı ortadan kaldırmak mümkün olmasa da hata kaynaklarını belirleyip en aza indirmek mümkün olabilir.

Ölçme sonuçlarına karışan hatalar; ölçme yapan kişiden, ölçme aracından, ölçme yönteminden, ölçmenin yapılacağı ortamdan ve üzerinde ölçme yapılan birey ya da nesnelerin bu etkenlerle etkileşiminden kaynaklanabilir.

Sabit hata

Sistematik hata

Tesadüfi hata

olarak 3’e ayrılır.

Bireylerin çeşitli özelliklerini ölçme amacıyla kullanılan araçlar test olarak tanımlanır.

Testler, ölçülen niteliğe göre;

Güç testleri: Akademik başarı, zeka, yetenek,gibi bilişsel davranışların ölçüldüğü testlerdir.

Tipik davranış testleri: Kişilik,ilgi,tutum gibi özelliklerin ölçülmesini konu alan testlerdir.

TESTLE ÖLÇÜLECEK

ÖZELLİKLERİN BELİRLENMESİ

MADDE YAZIMI VE MADDE

HAVUZUNUN OLUŞTURULMASI

OLUŞTURULAN SORUNUN

ÖLÇMEDEKİ İNCELENME

YETERLİĞİ VE DİL ANLAŞILIRLIĞININ

İNCELENMESİ

UZMAN GÖRÜŞÜNE

BAŞVURULMASI

ÖN UYGULAMANIN

YAPILMASI

MADDE ANALİZLERİ

YAPILARAK TESTE SON ŞEKLİNİN

VERİLMESİ

TESTİN AMACININ BELİRLENMESİ

Ölçme sonuçları tesadüfi hatalar arınık olma derecesidir.

Aynı bireyler üzerinde aynı ya da paralel formlar kullanılarak yapılan ölçmelerin tutarlılığıdır.

Bir özelliğin doğru olarak ölçülebilme derecesidir.

• Tutarlılık

• Kararlılık

• Duyarlılık

-İç Tutarlılık Yöntemleri-

Ölçme aracının örnekleme bir kez uygulanmasından elde edilen puanlar kullanılarak güvenirlik katsayısının hesaplanmasında madde varyansına dayalı yöntemler ve eşdeğer yarılar veya testi yarılama yöntemleri olmak üzere iki gruptan söz edilebilir.

Kuder-Richardson KR-20

Cronbach Alpha

Hoyt´un Varyans Analizi

Testin iki eş formundan elde edilen puanlar arasındaki korelasyona dayalı olarak testin tümü için güvenirlik tahmini yapılmasını tanımlar.

Eşdeğer Formlar Yöntemi

Test-Tekrar Test Yöntemi

İki veya daha fazla uzmanın aynı nitelikteki aynı yönergeye dayalı değerlendirmeleri arasındaki uyumun düzeyidir.

4. ÖLÇMENİN STANDART HATASI

Bireysel puanların yorumlanmasında kullanılır.

Testin uzunluğu-madde sayısı-

Test uygulama yönergesi ve maddelerin ifadesi

Homojen maddeler Puanlama nesnelliği

Bireyin sağlık durumu

Grubun heterojen olması

Sınavın yapıldığı yerin fiziksel koşulları ve sınav zamanının tüm bireyler için eşit olmaması sınav uygulamalarının etkili yönetilememesi puanların güvenirliğini düşürecektir.

IO

• Bir testin ölçmek istediği

özelliği başka özelliklerle karıştırmadan (veya daha az karıştırarak) ölçebilmesi geçerli olduğu anlamına gelir.

• Yani bir ölçme aracı amacına hizmet ettiğinde geçerlidir.

• Bir testin ölçmek istediği konudaki hedef-davranışları ne kadar iyi örneklediği kapsam geçerliğidir.

•Bu yöntem geçerliği sağlamak için başka bir test puanının ya da puanlarının ölçüt olarak kullanılmasına dayanır.

•Bir ölçüte dayalı geçerlik, ölçütün elde edildiği zamana göre uygunluk geçerliği ve yordama geçerliği olmak üzere ikiye ayrılır.

Yordama bir tahmindir ve geleceğe yöneliktir!

Ölçüt durumundaki puanlar, geçerliği belirlenecek ölçme aracından elde edilen puanlardan daha sonra elde edilmişse, bu puanlar arasındaki korelasyona dayalı geçerliğe yordama geçerliği adı verilir.

Ölçütten elde edilen puanlar, ölçme aracından elde edilen puanlarla aynı zamanda veya daha önceden elde edilmişse, bu puanlar arasındaki korelasyona dayalı geçerliğe uygunluk geçerliği adı verilir.

•Ölçme aracında yer alan her bir maddenin tüm maddeler ile bütünlük içinde olması demektir. •Mesela bir tarih testinin tüm sorularının tarih yapısını ölçmesi gibi. Eğer içinde matematik ölçen bir soru var ise yapı geçerliği bozulur.

•Bir testin neyi ölçüyor göründüğü o testin görünüş geçerliğidir. • Ya da bir testin ölçmek istediği şeyi ölçüyor görünmesidir. • Matematik bilgisi ölçmek için hazırlanan bir teste hızlı bir bakış attığımızda tüm soruların matematikle ilgili olması,

1. Ölçme sonuçlarının güvenirliği

2. Ölçme yöntemi ve madde sayısı

3. Puanlayıcı yanlılığı 4. Uygulama koşulları

Güvenirlik ve geçerlik bir ölçme aracında bulunması gereken en önemli özelliklerdir.

Sadece tesadüfi hatalardan etkilenirken güvenirlikten farklı olarak, bir testin geçerliği hem tesadüfi hem de sistematik hatalardan etkilenebilir.

Güvenirlik geçerlik için fakat yeterli değildir.

Geçerli olmayan bir test güvenilir olsa da bir işe yaramaz

Madde özelliklerini incelemeye yönelik analizlere Madde Analizi denir.

Madde analizlerinde sıklıkla kullanılan iki istatistik MADDE GÜÇLÜĞÜ ve MADDE AYIRT EDİCİLİĞİ dir.

Madde Güçlüğü, yetenek testleri, başarı testleri gibi bilgi ve becerilerin ölçüldüğü testlerde yer alan maddelerin doğru cevaplanma oranını gösterir.

Madde Ayırt Ediciliği, maddelerin ölçülen özellikle ilgili olarak bireyleri ne derece ayırt ettiğidir.

Anket:Kişilerin belli konulardaki tutumlarını ,düşünce ve duygularını,önerilerini saptamak üzere yazılı olarak hazırlanmış soru listeleridir.

Thomas; anketi insanların yaşam koşullarını ,davranışlarını,inançlarını veya tutumlarını betimlemeye yönelik bir dizi soru bir araştırma materyali olarak tanımlamaktadır.

1. Olgusal Sorular :Cevaplayıcıların demografik özelliklerini betimlemeye yönelik sorulardır.

2. Bilgi Soruları:Cevaplayıcıların bir konuda ne bildiklerini ve bilgiye ulaşma kaynaklarını belirlemeye yönelik sorulardır.

3. Davranış Soruları: Cevaplayıcıların bir konu veya objeye ilişkin davranışlarını belirlemeye yönelik sorulardır.

4. İnanç ve kanı Soruları:Bir kimsenin belli bir konuda ne düşündüğünü , ne hissettiğini tespit etmeye yönelik sorulardır.

Sosyal bilim araştırmalarında kullanılan tüm ölçme araçlarında olduğu gibi,anket sonuçlarının da geçerli ve güvenilir olması beklenir.

1. AŞAMA Problemi Tanımlama Amaç ve

soruları belirleme

2.AŞAMA Madde Yazma Taslak form oluşturma

3. AŞAMA Uzman

görüşü alma ve ön

uygulama formu

oluşturma

4. AŞAMA Ön uygulama, analizler ve ankete son

şeklini verme.

1. PROBLEM ÇÖZME

Geçerli bir anket geliştirmek için araştırma probleminin

iyi tanımlanması ve araştırmanın amaçlarının olabildiğince kesin , iyi biçimlenmiş ve açıkça

anlaşılır bir şekilde belirlenmiş olması gerekir.

2. MADDE YAZMA

Araştırmacı ,alt problemlerde yer alan değişkenlerden yola çıkarak ihtiyaç duyulan verilerin toplanmasına yönelik maddeler yazar. Cevap seçeneklerine göre 2 ayrılır

Açık uçlu sorular: Katılımcılardan serbetçe cevap vermelerinin istenmesi durumunda tercih edilen sorulardır.

Yorumlama soruları

Boşluk doldurma soruları

Listeleme soruları

Kapalı uçlu sorular: Cevaplayıcıya, alıcının cevap seçeneklerinin verildiği soru türüdür 3 e ayrılır.

Sınıflama soruları

Sıralama soruları

Dereceleme soruları

3. UZMAN GÖRÜŞÜ VE ÖN UYGULAMA

FORMUNU OLUŞTURMA

Bu aşamada ilk olarak ankette yer alan maddeler, ihtiyaç duyulan olgusal ve yargısal verileri kapsamada ve toplamada ne derece

yeterlidir? Sorusunun cevabı aranır. Bu sorunun cevabını almak için uzmanlara

başvurulur.

4.ÖN UYGULAMA ANALİZLER VE ANKETE

SON ŞEKLİNİ VERME

Ön uygulama anketin ve güvenirliliği gözleme dayalı verilerle sorgulandığı bir aşamadır .

BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ…..

HAZIRLAYANLAR

Gurbet ÖZEN

Zeynep BELGE

Zeynep CEYRAN

Mizgin ŞAHİN

sedatsen.com

Büyüköztürk Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., ve Kılıç E. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (19. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.