Embed Size (px)
Citation preview
T.C.
SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İŞLETME ANABİLİM DALI
BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ YATIRIMCILARI TEŞVİK ETMESİNDEKİ ROLÜ
(BAKA ÖRNEĞİ)
Recep AYBAY
TEZSİZ YÜKSEK LİSANS BİTİRME PROJESİ
DANIŞMAN Yrd. Doç. Dr. İrfan ATEŞOĞLU
ISPARTA 2011
i
ÖNSÖZ
Bölgesel gelişmişlik farklarını gidermek amacıyla kurulmuş olan bölgesel
kalkınma ajanslarının incelendiği bu çalışmanın hazırlanmasında; Öncelikle; hiçbir
fedakârlıktan kaçınmayarak, beni yetiştiren ve bu günlere gelmemde çok büyük
emekleri olan sevgili annem ve babama, proje çalışmamın hazırlanması sırasında
değerli bilgilerini, tecrübelerini ve anlayışlarını benden esirgememiş olan
danışmanım olan Yrd. Doç. Dr. İrfan ATEŞOĞLU’na; Proje için gereken bilgileri
temin etmem hususunda bana yol gösteren Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı
çalışanlarına; her zaman eğitim noktasında daima yanımda olan değerli İl Özel
İdaresi Encümen Müdürlüğü çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Recep AYBAY
Isparta, 2011
ii
ÖZET
BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ YATIRIMCILARI TEŞVİK
ETMESİNDEKİ ROLÜ
(Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Örneği)
Recep AYBAY
Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yüksek Lisans Bitirme Projesi, 93 Sayfa, Haziran 2011
Danışman: Yrd. Doç. Dr. İrfan ATEŞOĞLU
Günümüzde küreselleşme ile ortaya çıkan Bölgesel Kalkınma Ajansları küresel rekabetin bir aktörü konumuna gelmişlerdir. Bu yeni süreçte, uygulanan eski teşvik sistemleri terk edilerek, yeni bir yaklaşım benimsenmiştir. Bu benimsenen yeni yaklaşımın temel kurumu Bölgesel Kalkınma Ajansları (BKA)’dır.
Bölgesel Kalkınma Ajansları; Bölgesel kalkınmayı gerçekleştirmek üzere rekabetçi ortam yaratan kurumsal yapılardır. BKA’lar ile ilgili kanun, kurumlar arasında işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak, bölgesel gelişmeyi sağlamak, bölgelerarası farklılıkları azaltmak, bölgenin rekabet gücünü artırmak amacıyla ülkemizde 2006 yılında yürürlüğe girmiştir ve BKA’lar 5449 sayılı Kanun ile yasal zemine kavuşarak kurulmuşlardır.
Kalkınma Ajanslarının en önemli rolü bölgeye yatırımcıları teşvik ederek bölgenin kalkınmasını sağlamaktır. TR61 bölgesinde kurulan Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı da yatırımların bölgede etkin hale gelmesi için gerekli özeni ve çalışmayı göstermektedir.
Bu bağlamda; çalışmanın amacı Bölgesel Kalkınma Ajanslarının bölgesel gelişmeye katkılarını, bölgeye yapılan yatırımların neler olduğunu ve Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın (BAKA) yatırımcıları teşvik etmesindeki rolünün neler olduğunu araştırmaktır.
Anahtar Kelimeler: BAKA, Kalkınma, Kalkınma Ajansları, Teşvik, Yatırım, Bölgesel Gelişme, Bölgesel Kalkınma, Bölgesel Politika
iii
ABSTRACT
THE ROLE OF REGIONAL DEVELOPMENT AGENCIES IN
STIMULATING THE INVESTORS
(Example of Western Mediterranean Development Agency)
Recep AYBAY
Süleyman Demirel University Social Studies Institution
Project for Master, 93 Pages, June 2011
Supervisor: Assist. Prof. İrfan ATEŞOĞLU
In our day, Regional Development Agencies have been an actor of global competition emerged as a result of globalization. In this new process, a recent approach was embraced by leaving the old promotion systems. Basic institution for this new embraced approach is Regional Development Agencies (RCA).
Regional Development Agencies are institutional frameworks which create rivalry environment to fulfil regional progress. The regulation for RCA was implemented in 2006 on the purpose of developing the cooperation among institutions, providing the use of resources effectively and appropriately, providing regional development, decreasing the interregional differences and increasing the competition power of the region. RCA’s were founded with the law numbered with 5449 by gaining a legal base.
The most significant role of Development Agencies is to provide the development of the region by encouraging the investors for the region. Western Mediterranean Development Agency founded in the region TR61 also works meticulously so that the investments will become effective in the region.
In this context, aim of the study is to research the contributions of the Regional Development Agencies to regional progress, what are the investments applied to the region and what are the roles of the Western Mediterranean Development Agency (WMDA) in promoting the investors.
Keywords: WMDA, Development, Development Agencies, Promote, Investment, Regional Improvement, Regional Development, Regional Policies.
iv
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ......................................................................................................................... i
ÖZET ........................................................................................................................... ii
ABSTRACT................................................................................................................iii
İÇİNDEKİLER ........................................................................................................... iv
HARİTALAR DİZİNİ ..............................................................................................viii
ŞEKİLLER DİZİNİ..................................................................................................... ix
TABLOLAR DİZİNİ ................................................................................................... x
KISALTMALAR ........................................................................................................ xi
GİRİŞ ........................................................................................................................... 1
1. BÖLÜM
BÖLGESEL TEŞVİKLER VE YATIRIMLARIN ÖNEMİ
1.1. Teşvik Kavramı ................................................................................................ 5
1.2. Teşviklerin Amacı ............................................................................................ 5
1.3. Teşviklerin Avantajları .................................................................................... 5
1.4. Teşvik Türleri................................................................................................... 6
1.4.1. Bölgesel Teşvikler...................................................................................... 6
1.4.2. Sektörel Teşvikler ...................................................................................... 6
1.4.3. Spesifik Teşvikler....................................................................................... 7
1.5. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları.......................................................... 7
1.5.1. Yabancı Yatırım......................................................................................... 7
1.5.2. Yabancı Yatırımların Ekonomik Kalkınmaya Etkisi ................................. 8
1.5.2.1. İşbirliğine Giden İşletmeler Bakımından Sağlanabilecek Faydalar..... 8
1.5.2.2. Ülke açısından sağlanabilecek faydalar ............................................. 8
1.6. Yabancı Yatırımcıyı Etkileyen Unsurlar.......................................................... 8
2. BÖLÜM
BÖLGESEL KALKINMADA YENİ MODEL KALKINMA AJANSLARI
2.1. Bölge Kavramı ................................................................................................. 9
2.2. Bölgesel Kalkınma Kavramı .......................................................................... 10
2.3. Bölgesel Kalkınma Ajansları ......................................................................... 10
v
2.4. Dünyada ve Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları .................................. 12
2.4.1. Dünya’da Kalkınma Ajansları.................................................................. 12
2.4.2. Türkiye'de Kalkınma Ajansları ................................................................ 14
2.5. Türkiye’de İstatistiki Bölge Sınıflandırması (İBBS) ..................................... 15
2.6. Kalkınma Ajanslarının Amaçları ................................................................... 17
2.7. Kalkınma Ajanslarının Faaliyetleri ................................................................ 18
2.8. Kalkınma Ajanslarının Üstlendikleri Roller .................................................. 19
2.9. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Özellikleri .................................................. 20
2.10. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Kuruluş İlkeleri.......................................... 21
2.11. Bölgesel Kalkınma Ajansı Türleri ................................................................. 21
2.11.1. Kuruluşlarına Göre Kalkınma Ajansları ................................................ 21
2.11.2. Faaliyetlerine Göre Kalkınma Ajansları ................................................ 22
2.11.2.1. Stratejik Kalkınma Ajansları............................................................ 22
2.11.2.2. Genel Operasyonel Kalkınma Ajansları........................................... 22
2.11.2.3. Sektörel Operasyonel Kalkınma Ajansları....................................... 22
2.11.3. Dış Yatırım Çekmek İçin Kurulan Kalkınma Ajansları......................... 22
2.12. Fonksiyonlarına Göre Bölgesel Kalkınma Ajansları ..................................... 22
2.12.1.1. Küçük Ajanslar ................................................................................ 23
2.12.1.2. Büyük Ajanslar ................................................................................ 23
2.13. Mali Kaynaklarına Göre Kalkınma Ajansları ................................................ 23
2.13.1.1. Zayıf Ajanslar................................................................................... 23
2.13.1.2. Kuvvetli Ajanslar ............................................................................. 23
2.14. Kalkınma Ajanslarının Teşkilat Yapısı .......................................................... 24
2.14.1. Kalkınma Kurulu.................................................................................... 24
2.14.2. Yönetim Kurulu ..................................................................................... 25
2.14.2.1. Yönetim Kurulunun Görevleri ......................................................... 26
2.14.3. Genel Sekreterlik.................................................................................... 27
2.14.4. Yatırım Destek Ofisleri (YDO).............................................................. 27
2.14.4.1. Yatırım Destek Ofislerinin Görevleri............................................... 27
2.14.4.2. Yatırım Destek Ofislerinin İş Akış Süreçleri ................................... 29
2.15. Kalkınma Ajanslarının Finansal Kaynakları .................................................. 35
2.15.1. Kalkınma Ajanslarının Gelirleri............................................................. 36
vi
2.15.2. Kalkınma Ajanslarının Giderleri............................................................ 36
2.16. Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın Başarısını Etkileyen Faktörler.................. 37
2.17. Kalkınma Ajanslarına Yapılan Eleştiriler ...................................................... 38
2.18. Kalkınma Ajanslarının Sağladığı Faydalar .................................................... 40
2.18.1. Bölgenin Markalaşması ve Bölgenin Tanıtımını Yapmak................... 40
2.18.2. Girişimcilik Kültürünü Geliştirmek ..................................................... 41
2.18.3. Turizm Sektörünü Geliştirmek............................................................. 42
2.18.4. Potansiyel Arz Eden Sektörlerin Geliştirilmesi ................................... 44
2.18.5. Tarım ve Hayvancılık Sektörünü Geliştirmek ..................................... 45
2.18.6. Danışmanlık Hizmeti Vermek.............................................................. 47
2.18.7. Yatırım Alanlarını Belirlemek ............................................................. 48
2.18.8. Girişimciliği Teşvik Etmek.................................................................. 48
2.18.9. Çalışma Ziyaretleri Gerçekleştirmek ................................................... 49
2.18.10. İstihdam Sağlamak............................................................................... 50
2.18.11. Yatırımcı Eşleştirmesi Yapmak ........................................................... 50
2.18.12. Rekabet Gücünü Artırmak ................................................................... 51
2.18.13. İşletmelerin Ar-Ge ve inovasyon altyapıları güçlendirmek ................. 51
2.18.14. Kültürel Varlıkların Üretim, Koruma ve Aktarım Olanaklarının
Sağlanması.......................................................................................................... 52
2.18.15. Teknik Destekler .................................................................................. 53
2.18.16. Yatırım Ortamını İyileştirmek.............................................................. 53
2.18.17. Sanayi Altyapısını Güçlendirmek ........................................................ 54
2.18.18. Ulaşım ve lojistik Alt Yapısını Geliştirmek......................................... 55
2.18.19. Çevre Altyapısını Geliştirmek.............................................................. 55
2.18.20. Sosyal Altyapının Geliştirilmesi .......................................................... 55
2.18.21. Sağlık Turizminin Geliştirilmesi.......................................................... 56
3. BÖLÜM
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSINA GENEL BAKIŞ
3.1. Ajansın Vizyon ve Misyonu .......................................................................... 57
3.1.1. Ajans Vizyonu.......................................................................................... 57
3.1.2. Ajans Misyonu ......................................................................................... 57
vii
3.1.3. Ajansının Kuruluşu .................................................................................. 57
3.1.4. Ajansın Temel Değerleri ve Çalışma İlkeleri........................................... 57
3.1.4.1. Sürdürülebilir Kalkınma .................................................................. 58
3.1.4.2. Katılımcılık ...................................................................................... 58
3.2. Amaç, Hedef ve Görevler .............................................................................. 58
3.2.1. Ajansın Hedefleri ..................................................................................... 58
3.2.2. Ajansın Amaçları ..................................................................................... 59
3.2.3. Ajansının Görevleri.................................................................................. 60
3.3. Bölge Planının Hazırlanması ......................................................................... 62
3.4. Batı Akdeniz Bölgesi’nin GZFT Analizi ....................................................... 64
3.5. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının Organizasyon Yapısı............................... 68
3.5.1. Yatırım Destek Ofisleri ............................................................................ 68
3.5.2. İç Denetçi ................................................................................................. 68
3.5.3. Stratejik Yönetim ve Koordinasyon Birimi ............................................. 69
3.5.4. Proje Yönetim Birimi............................................................................... 71
3.5.5. İzleme ve Değerlendirme Birimi.............................................................. 73
3.5.6. Dış İlişkiler ve Tanıtım Birimi................................................................. 75
3.5.7. Destek Hizmetleri Birimi ......................................................................... 77
3.6. BAKA’nın Yatırımcıları Çekmesindeki Rolü................................................ 78
SONUÇ ...................................................................................................................... 82
KAYNAKÇA............................................................................................................. 85
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................... 93
EKLER....................................................................................................................... 94
viii
HARİTALAR DİZİNİ
Harita 1. Türkiye'nin İBBS Düzey 1 Bölgeleri .......................................................... 16
Harita 2. Türkiye'nin İBBS Düzey 2 Bölgeleri .......................................................... 16
ix
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Yatırım Destek Ofislerinin Çalışma Yöntemi............................................... 28
Şekil 2. Yatırımcılara Destek Sağlama Süreci. .......................................................... 29
Şekil 3. Bölgenin Etkin Tanıtımını Yapma Süreci..................................................... 30
Şekil 4. Bölgeye Yatırımcı Çekme Süreci. ................................................................ 31
Şekil 5. Bölgenin Yatırım Olanaklarına İlişkin Bilgi Bankası Oluşturma Süreci. .... 32
Şekil 6. YDO Faaliyetlerini Bilgilendirme Süreci. .................................................... 33
Şekil 7. Faaliyetlerin Kamuoyu İle Paylaşılması Süreci............................................ 34
Şekil 8. Ajans Gelirleri............................................................................................... 36
Şekil 9. Ajans Giderleri.............................................................................................. 36
Şekil 10.. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının Amaç ve Hedefleri.............................. 59
Şekil 11. Bölge Planı hazırlama süreci ...................................................................... 63
Şekil 12. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının Teşkilat Yapısı..................................... 68
x
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1. 26 Kalkınma Ajansı Bölgesi (12 İstatistiki Bölgeye Göre) ......................... 17
Tablo 2. Kalkınma Ajansları için Yönetişim Çerçevesi............................................. 19
Tablo 3. Batı Akdeniz Bölgesinin Güçlü ve Zayıf Yönleri ....................................... 65
Tablo 4. Batı Akdeniz Bölgesinin Güçlü ve Zayıf Yönleri ....................................... 66
Tablo 5. Batı Akdeniz Bölgesinin Fırsat ve Tehditleri .............................................. 67
xi
KISALTMALAR
AB : Avrupa Birliği
ABD : Amerika Birleşik Devletleri
AR-GE : Araştırma-Geliştirme
BKA : Bölgesel Kalkınma Ajansları
BAKA : Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı
BİMER : Başbakanlık İletişim Merkezi
CD : Compact Disk
ÇED : Çevresel Etki Değerlendirmesi
DPT : Devlet Planlama Teşkilatı
EURO : Avrupa Birliğine Üye Ülkelerin Ortak Para Birimi
EURADA : Avrupa Bölgesel Kalkınma Ajansları Birliği
GAP : Güneydoğu Anadolu Projesi
İBBS : İstatiksel Bölge Birimleri Sınıflandırması
KOBİ : Küçük ve Orta Boylu İşletme
KPDS : Kamu Personeli Dil Sınavı
KPSS : Kamu Personeli Seçme Sınavı
NUTS : Nomenclature of Units for Territorial Statistics
AOSB : Antalya Organize Sanayi Bölge
STK : Sivil Toplum Kuruluşu
SDÜ : Süleyman Demirel Üniversitesi
TMMOB : Türk Mühendis ve Mimarlar Odası Birliği
YDO : Yatırım Destek Ofisi
WAIPA : Dünya Yatırım Tanıtım Ajansları Birliği
vb. : ve benzeri
1
GİRİŞ
Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın incelendiği bu proje çalışmasında; dünyada
ve ülkemizde uygulanmaya başlayan Bölgesel Kalkınma Ajanslarının yapılanması ve
bölgeye etkileri incelenecektir.
Son yıllarda siyasi, ekonomik, kültürel yaşamın her alanında ortaya çıkan
küreselleşme nedeniyle Türkiye ve dünyada önemli değişiklikler yaşanmaktadır.
Ortaya çıkan bu değişimler sonucu bölgelerin önemi giderek artmıştır. Bu nedenle
Türkiye her alanda değişimi öngören bir yapılanma sürecine girerek ve bölgesel
işbirliği ve eşgüdümü sağlamak için yeni bir model geliştirilmiştir.
Geliştirilen bu yeni modelle beraber Türkiye’de yaklaşık 40 yıldır
uygulamakta olan teşvik sistemine dayalı bölgesel gelişme politika ve araçları bir
yana bırakılarak yeniden bir yapılanmaya gidilmiştir. Bu yeni yapılanmış örgüt;
Bölgesel Kalkınma Ajanslarıdır.
Bölge Kalkınma Ajansları, merkezi hükümetten bağımsız bir idari yapıda,
belli sınırları olan bir bölgenin sosyo-ekonomik koşullarını geliştirme amacı ile
kurulmuş olan yeni kalkınma ve bölgeselcilik anlayışının örgütsel biçimidir.
Kalkınma Ajanslarının kuruluşunu tetikleyen en önemli unsurlardan biri
küreselleşmedir.
AB’ne katılım sürecinde her alanda olduğu gibi bölgesel gelişme alanında da
uyum sürecinin sağlanabilmesi için söz konusu politikaların entegre edilebilmesi
zorunluluk haline gelmiştir. Bu zorunluluğa istinaden oluşturulan Bölgesel Kalkınma
Ajanslarının en temel amacı, bölgeye yabancı yatırım çekmek, kuruldukları bölgede
var olan içsel potansiyeli ortaya çıkararak geliştirmek, yabancı yatırımlar için bölgeyi
cazibe merkezi haline getirmek, ekonomik kalkınmayı sağlayarak ekonomiyi
canlandırmak, istihdamı artırmak, bölgenin rekabet gücünü geliştirmektir. Bölgesel
Kalkınma Ajansları ekonomik kalkınmayı yönlendiren kurumlar olarak önem
taşımaktadır.
Bölgesel Kalkınma Ajansları'nın ilk ortaya çıkışı Amerika Birleşik
Devletleri'nde yaşanan ve etkisi tüm dünyaya yayılan ekonomik kriz dönemine
uzanmaktadır. Dünyada ilk BKA örneği ABD’de 1933 yılında kurulan Tennessee
2
Vadisi Yönetimi (Tennessee Valley Authority)’dir AB'nin artan etkinliği ve rekabeti
arttırmaya yönelik bölgesel kalkınma fonları sayesinde BKA'ların sayıları ve
yetkinlikleri hızla artmaya başlamış 1990'ların başından itibaren gelişmekte olan
ülkelerde dışarıdan yatırımcıları çekmek, bölgelerarası artan dengesizlikleri azaltmak
ve ulusal işbirliğini sağlamak için kalkınmada öncü olan kalkınma ajansları
kurulmuşlardır.
Türkiye’de ise BKA ile ciddi anlamda tanışma 1999 Helsinki Zirvesi sonunda
olmuştur. Türkiye’nin AB’ye aday ülke olarak ilan edilmesiyle beraber NUTS
sistemiyle ilgili süreç başlayarak bölgesel örgütlenme alanında, NUTS 1 düzeyinde
12, NUTS 2 düzeyinde 26 bölge birimi tanımlanmış ve NUTS 3 il düzeyinde
tanımlanarak, 81 bölge birimi oluşturulmuştur.
Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın kurulmasını ve yönetilmesini düzenleyen
5449 sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri
Hakkında Kanun” 25 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Böylece Kalkınma
Ajanslarının işleyişinin izlenmesi, altyapı ve kapasitenin oluşması, işleyişteki
aksaklıkların tespit edilip çözülmesi amacıyla birkaç bölgede pilot uygulama
başlatılmıştır. İlk pilot Kalkınma Ajansları, 06.07.2006 tarihli ve 26220 sayılı Resmi
gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ile Adana İli merkez olmak üzere
Adana ve Mersin İllerini kapsayan TR62 Düzey 2 bölgesinde Çukurova Kalkınma
Ajansı ve İzmir İlini kapsayan TR31 Düzey 2 bölgesinde İzmir Kalkınma Ajansı’dır.
Türkiye’de Bölgesel kalkınma Ajanslarının teşkilât yapısı dört birimden
oluşmaktadır. Bunlardan birincisi; Kalkınma Ajanslarının en önemli organı olan ve
bölgenin sorunlarını ve fırsatlarını değerlendiren “Kalkınma Kurulu”dur. İkincisi
Ajansın karar organı olan “Yönetim Kuruludur”. Üçüncüsü ise uzman personel,
destek personel ve genel sekreterden oluşan “Genel Sekreterlik” ajansın teknik birimi
ve icra organıdır. Genel Sekreterliğe bağlı olarak görev yapan birimler
oluşturulmuştur. Bunlar Stratejik Yönetim ve Koordinasyon Birimi, Proje Yönetim
Birimi, İzleme ve Değerlendirme Birimi, Dış İlişkiler ve Tanıtım Birimi Destek
Hizmetleri Birimi ve Yatırım Destek Ofisleri’dir.
Bölgemizde faaliyete başlayan Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı'nın görev alanı
TR61 Düzey 2 Bölgesini kapsayan Antalya, Isparta ve Burdur’dur. Ajansın asıl
3
hedefi “Sürdürülebilir yerel kalkınmada öncü, istihdam ve rekabet gücünü artırarak
Türkiye'nin yaşam kalitesi en yüksek bölgesi olmaktır” Diğer hedefler ise son
zamanlarda gerileyen sektörlerin rekabetçi yapılarını tekrar kazanmalarını sağlamak,
bölgenin ekonomik, sosyal ve çevresel yönden kalkınmasını sağlamak, yatırım ve
ihracatın özendirilmesi, farklı bölgelerdeki ekonomik dengesizliğin giderilmesi,
farklı sektörlerde bulunan firmaların piyasaya girişleri desteklemek, sosyal fayda
yaratan sektörlere yatırım yapmak, AR-GE çalışmalarını özendirmek ve istihdam
yaratarak bölgenin mevcut potansiyelini harekete geçirerek bu potansiyeli
artırmaktır.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı yatırım destek ve tanıtım faaliyetlerine büyük
önem vererek TR61 Düzey 2 Bölgesini kapsayan Antalya, Isparta ve Burdura yerli
ve yabancı yatırımcıları çekme çalışmaları yapmaya başlamıştır. Bu amaçla
bölgemizi tanıtmak ve yatırımcıları çekmek için ulusal ve uluslararası seviyelerde
çeşitli tanıtım materyalleri hazırlayarak fuar ve konferans gibi etkinliklere katılmıştır.
Ayrıca bölgemize yatırım için gelen yatırımcıları yönlendirmek, aracılık görevi
yaparak yatırımların daha hızlı ilerlemesini sağlamak, yatırım engellerini çözmek
için diğer kurumlar ile koordinasyonu sağlamak gibi görevleri yerine getirmektedir.
Bu bağlamda çalışmanın amacı ülkemizde yeni bir oluşum olan ve
faaliyetlerine başlayan Kalkınma Ajanslarını tanıtmak ve bölgesel gelişmeye olan
katkılarını incelemektir. Bu amaçtan yola çıkarak dört bölümden oluşan bir çalışma
hazırlanmıştır.
Sonuç olarak çalışmanın birinci bölümünde yabancı yatırımların ekonomik
kalkınmaya etkisi ve teşvik kavramına değinilmiştir.
İkinci bölümde, Bölgesel kalkınma ajansı kavramı açıklanarak Dünya’da ve
Türkiye’deki gelişim süreçleri, amaçları, özellikleri, faaliyetleri, finansmanı,
başarısını etkileyen faktörler, Bölgesel Kalkınma Ajanslarının türleri ve teşkilat
yapısı ile Kalkınma Ajanslarının sağladığı faydalar hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir
Üçüncü bölümde Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının teşkilat yapısı, amaç,
hedef ve görevleri ile Genek Sekreterliğe bağlı olarak görev yapam birimler
hakkında bilgilendirmelerde bulunulmuştur. Sonuç bölümünde ise proje konusu ile
ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır.
4
Hazırlanan bu proje çalışmasında konu ile ilgili olarak mevcut bulunan
yüksek lisans ve doktora tezlerinden, son çıkan kitaplardan, ilgili makalelerden,
internet kaynaklarından ve 5449 sayılı “Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu,
Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun”dan yararlanılmış ayrıca Batı Akdeniz
Kalkınma Ajansı Genel Sekreterliği ziyaret edilerek yatırımlar ve Ajans hakkında
bilgi alınmıştır.
5
1. BÖLÜM
BÖLGESEL TEŞVİKLER VE YATIRIMLARIN ÖNEMİ
BKA’lar bölgeler arasındaki gelişmişlik farklılıklarının ortadan kaldırılması
ve bölgelerin ekonomik ve sosyal kalkınmasının sağlanması, (Özmen, 2004: 68)
bölgesel stratejilerin uygulanması, yerel ve bölgesel girişimciliğin desteklenmesi,
yabancı sermayenin çekimi, alt yapı hizmetlerinin sunulması, iş imkânlarını artırmak,
verimliliği ve rekabet gücünü artırmak, bölgedeki becerileri ve sürdürülebilirlik
kalkınmayı sağlamak amaçla kurulmuşlardır (Akgül ve Uzay, 2010: 81).
1.1. Teşvik Kavramı
Teşvik sistemi ekonomik faaliyetlerin her şeyden önce bir takım teşvik
tedbirleriyle belirli bölgelere yönelmesini sağlamak ve bölgesel kalkınma için gerekli
devlet yatırımlarının gerçekleştirilmesi, bölgeler arası gelişmişlik farklarını
azaltmaya yönelik araçlardan en önemlileridir (Dinler, 1998: 283; Gülmez ve
Yalman, 2010: 238).
Başka bir ifadeyle yatırım projelerinin ilk aşamasında; yatırımcıları
cesaretlendiren ve doğru yatırım kararlarının alınmasını sağlayan yardımlardır
(Duran, 2003: 24, 25; Küçükoğlu, 2005: 172).
1.2. Teşviklerin Amacı
Teşvik uygulamalarının en temel amacı ekonomik kalkınmanın sağlanması
olarak ifade edilmiştir. Bölgesel kalkınmanın sağlanması amacı ile teşvik tedbirlerine
başvurulduğu görülmektedir (İnce, 2008: 24).
Teşviklerin uygulanabilir olması için iki unsura dikkat etmek gerekir.. Birinci
unsur, teşvikler “kolay”, “açık” ve “etkinliği ölçülebilir” olmalıdır. İkincisi ise
teşviklerin bölgesel veya yerel bazda genel niteliklere sahip olması gerekliliğidir
(Gülmez ve Yalman, 2010: 237).
1.3. Teşviklerin Avantajları
Teşviklerin yatırım kararları üzerinde büyük etkisi vardır. Kar peşinde koşan
müteşebbis ve işletmeler kar elde edeceğine inanırsa ancak o zaman yatırım kararı
6
kalır. Aynı şey yatırım yapılacak bölge içinde geçerlidir. Eğer yatırım yapılacak
bölge yatırımın karlılığını olumlu yönde etkileyecekse müteşebbis veya işletmeler o
bölgeye yatırım yapabilirler (Duran, 1998: 19; Önder, 2005: 9). Yatırım kararları
üzerinde etkili olan teşvik avantajlarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Duran,
1998: 20; Sarıöz, 2006: 42).
1. Yatırımın maliyetini düşürmek; Yatırım indirimi, vergi, resim ve harç
istisnası ile gümrük vergi ve resim muafiyeti gibi mali teşvikler yatırımın
maliyetini düşürmektedir.
2. Finansman ihtiyacını hafifletmek; Düşük faizli iç ve dış yatırım kredileri,
işletme kredisi, yatırım destekleme primi, teşvik primi gibi finansal
nitelikli teşvikler ile finansman fonu uygulaması sayesinde yatırım ve
işletme aşamasında yatırım için gerekli finansmanın sağlanmasında
teşviklerle yatırımcıya destek olunmakta ve kolaylık sağlanmaktadır.
3. Karlılığı arttırmak; Altyapı yatırımlarının devlet tarafından
gerçekleştirilmesi, ucuz arsa ve arazi temini, vergi resim ve harçlardan
muaf olması ile maliyetler düşerek, yatırımın karlılığı artmaktadır.
1.4. Teşvik Türleri
Teşvikler, daha birçok farklı şekilde sınıflandırılabilir. bölgesel, sektörel ve
spesifik teşvikler olarak sınıflandırılmaktadır (Önder, 2005: 8).
1.4.1. Bölgesel Teşvikler
Herhangi bir bölgenin gelişmesine ve kalkınmasına yönelik olarak verilen
nakit ve nakit olmayan teşviklerin tamamı bölgesel teşvik olarak tanımlanır. Bu
teşvik türünün amacı, ülkenin farklı bölgeleri arasındaki gelişmişlik farkları
azaltmaktır.
1.4.2. Sektörel Teşvikler
Sektörel teşvikler bir sektörün gelişmesi ve ilerlemesine yönelik olarak
yapılır. Her sektörün gelişmesi aynı önem derecesine sahip değildir. Bazı sektörlerin
öncelikleri vardır. Bu öncelikli sektörler devlet tarafından saptanarak teşvikler
aracılığı ile desteklenmektedir.
7
1.4.3. Spesifik Teşvikler
Bu teşvik türü ise spesifik bir alanın veya bir problemin çözümlenmesine
yönelik olarak verilen nakit ve nakit olmayan teşviklerin tamamı yer almaktadır.
1.5. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları
1.5.1. Yabancı Yatırım
Sermaye fonlarının bir ülkeden başka bir ülkeye hareketi olarak
tanımlanmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımlar bütün dünyada ekonomik büyüme ve
gelişme hedefleri için önemli bir araç olarak görülmektedir (Kurtaran, 2007: 1).
Doğrudan Yabancı Sermayenin en önem verdiği faktörlerden biri;
haberleşme, ulaşım ve enerjidir. Bu unsurlar işletmelerin can damarı olduğu için en
önemli maliyet unsurlarından biri durumundadır (Acar, s. 65; Benli, 2007: 23).
Dünya genelinde daha önce yeterince önemsenmeyen yabancı sermaye,
kalkınmaya olan katkısından dolayı günümüzde, sektörler ve işletmeler arasında hızlı
gelişmeler ortaya çıkmış, sınırlar ötesi işletmeler arasındaki işbirliği ve yabancı
sermaye yatırımlarının arttığı görülmüştür (Samsunlu ve Erol, 2003; Kuduğ, 2006:
7).
Büyük firmanın ulusal sınırların dışında üretim yapmak, fabrika, bina, üretim
tesisi kurmak, mevcut tesisleri satın almak ya da mevcut bir firmanın sermayesini
artırmak yoluyla kendine bağlı bir şube açmasıdır. Yabancı sermaye yatırımlarını
gelişmiş ülkeler tasarrufları kullanmanın bir yolu olarak görürken, gelişmekte olan
ülkeler ise bu yatırımlardan teknolojik gelişmeyi hızlandırması, ilave sermaye
sağlaması, üretimi ve istihdamı artırması gibi yararlar beklemektedirler (Seyidoğlu,
2001: 664; Aydemir, 2006: 5, 107).
Türkiye’de kalkınma sürecinde yabancı yatırımların önemini vurgulamak ve
bu sürece daha fazla katkıda bulunacak şekilde yabancı yatırımcıları çekmek,
bölgenin cazibe merkezi haline gelebilmesi için bir an önce uygulanması gerekli
kurumsal reformlar ve ekonomi politika değişikleri uygulamak yabancı yatırımları
çekmek için son derece önemlidir (Yılmaz, 2007: 1, 56).
8
1.5.2. Yabancı Yatırımların Ekonomik Kalkınmaya Etkisi
Yabancı sermaye ile işbirliğinin ülkemize sağladığı faydalar 2 kısımdan
oluşmuştur; (Yazan, 2006: 16).
1.5.2.1. İşbirliğine Giden İşletmeler Bakımından Sağlanabilecek
Faydalar
1. Ürünlerin yeni pazarlara ulaşması
2. Teknoloji aktarımını gerçekleştirmesi
3. Yeni sermaye olanağı sağlaması
4. Beraber yeni projeler gerçekleştirme olanağı sağlaması
5. Maliyetleri azaltması
6. Büyüme noktasında yeni fırsatlar ortaya çıkarması
7. Yeni istihdam fırsatları sağlaması
8. Uzmanlaşma sağlaması
1.5.2.2. Ülke açısından sağlanabilecek faydalar
1. İstihdamda artış
2. Ülke kalkınmasına katkı sağlaması
3. Milli gelir seviyesini artırması
4. İhracat gelirlerinde artış sağlaması
5. Ülkenin dış pazarlardaki imajını artırması
1.6. Yabancı Yatırımcıyı Etkileyen Unsurlar
(Türkmen, 2006: 37)’ye göre yabancı yatırımcıyı ülkeye çekmek için belli bir
ortamın hazırlanması gerekir. Yatırımcıların, bir ülkeye gelmeye karar vermesini
etkileyen unsurlar şu şekilde sıralanmıştır; Ekonomik açıdan ülkenin istikrarı,
Cazibeli bir pazar, Uygun hammadde kaynaklarının varlığı, Gerekli alt yapı, Ulaşım
sisteminin gelişmişliği, Büyük bir pazar potansiyeli ve Ucuz iş gücü ’dür.
9
2. BÖLÜM
BÖLGESEL KALKINMADA YENİ MODEL KALKINMA
AJANSLARI
2.1. Bölge Kavramı
Geleneksel anlayışta bölge kavramı, yan yana gelen yerel birimlerin mekansal
bütünlüğü ile oluşan, ulus devlet dışına kapalı, ulus devletin denetiminde, sınırları
çizilmiş olan bir birim olarak ifade edilmiştir. Küresel anlayışta ise “bölge”, ilişki ağı
ile belirlenen, mekansal süreklilik koşulu olmayan yerellerin meydana getirdiği,
uluslar arası ilişkilere doğrudan açılan, sınırları değişken olan birim olarak
tanımlanmıştır (DPT, 2000: 7; Arslan, 2010: 4). Durgun (2006: 39-68)’a göre Bölge
ülkelerin kalkınma planlarının önemli bir mekan bileşenidir. Bölge; çok boyutlu, çok
anlamlı ve sınırları oldukça güç çizilebilen bir kavramdır (Doğanöz, 2006: 209).
Günümüzde birçok bölge kavramı mevcuttur. Dünyada farklı anlamlara gelen
bölge kavramı, Belçika'da 'federe devlet', İspanya'da 'özerk topluluklar' Fransa'da ise,
bir 'yerel yönetim kuruluşu anlamına gelebilmektedir (Bayramoğlu, 2005: 38;
Ciğeroğlu, 2008: 12).
Bugüne kadar bölgeyle ilgili yapılan tüm tanımlamalar 21. yüzyılın bölge
anlayışıyla anlamını yitirmiş olup, günümüz bölge anlayışını ifade eden yeni
bölgeselleşme, bölgesel kalkınma ajansları, yönetişim, yenilik, rekabet, öğrenen
bölgeler gibi kavramlar karşımıza çıkmaktadır (Kaya, 2007: 57).
Bölgeler, Gelişme seviyelerine göre; gelişmiş, az gelişmiş, potansiyel olarak
az gelişmiş, gelişme halindeki az gelişmiş bölgeler olarak sınıflandırılmıştır
(Cilavdaroğlu, 2008: 6-42). Dünyada bölgeleri bu şekilde bir sınıflandırmaya iten,
ülkelerin kendi içlerinde var olan bölgeler arası farklı kalkınma derecelerinden
kaynaklanmasıdır (Dinler, 1994: 123; Tantan, 2008: 2). Başka bir deyişle, bölgelerin
sahip olduğu farklı özellikler ve ülke içinde dengesiz ekonomik yatırımlardan
kaynaklanmasıdır (Turan, 2007: 3).
10
2.2. Bölgesel Kalkınma Kavramı
Ülke genelinde yer alan bölgelerin, çevre bölgeler ve dünya ile karşılıklı
etkileşimi ile meydana gelen bölge vizyonunu dikkate alan, katılımcılık ve
sürdürülebilirliği temel ilke edinen ve insan kaynaklarının geliştirilmesi, ekonomik
ve toplumsal potansiyellerin harekete geçirilmesi yoluyla bölge refahının
yükseltilmesini amaçlayan çalışmalar bütünüdür (DPT, 2003, 250; Acar, 2006, 7).
Başka bir görüşe göre Bölgesel kalkınma; sanayileşmenin belli bölgelerde
toplanması sonucu meydana çıkan bölgeler arası eşitsizlikleri oradan kaldırmak, geri
kalmış bölgeleri sanayileştirip gelişmiş bölgeler düzeyine çıkartmak suretiyle ülke
içinde adil bir refah ortamının sağlanması olarak ifade edilmiştir (TOBB, 1989;
Saraç, 2006: 30).
Bölgesel kalkınmanın ülke ekonomisine sağladığı faydalar aşağıdaki şekilde
sıralanabilir:
• Ülkenin çeşitli bölgelerinde bulunan kaynakların iktisadi faaliyet içinde
değerlendirilmesi sonucu yüksek kalkınma hızının elde edilmesi,
• Ülkede nüfus- kaynak dengesinin oluşturulması,
• Düalist özelliğe sahip ekonomik yapının bütünleşmesi,
• İktisadi mekanın ve şehirleşme olayının ekonomik gelişmeye en elverişli
şekilde düzenlenmesi,
• Bölgeler arası refah seviyesi farklılıklarının ortadan kaldırılmasıdır.
2.3. Bölgesel Kalkınma Ajansları
Günümüz ekonomi arenasında ülkeler arası rekabetin yanında, kentler ve
bölgeler arası rekabetinde öne çıktığı görülmektedir. Bölge ekonomilerinin, yeni
ulusal ve yerel rekabet koşullarına ayak uydurma yeteneğinin geliştirilmesi ve bunun
için gerekli her türlü alt yapının hazırlanmasında; gelişmiş ülkelerde olduğu gibi,
çabuk karar alıp uygulayabilen, esnek ve dinamik bir kurumsal yapıya sahip olan
kalkınma ajanslarının büyük katkısı olacaktır (Baka Tanıtım Kitapçığı).
11
BKA sistemiyle ilgili olarak farklı açılardan değerlendirilmiş tanımlamalar
söz konusudur. Bunun en önemli nedeni, kalkınma ajanslarının ülkeler bazında
farklılık göstermesidir (DPT, 2000: 193; Tamer, 2008: 29, 30).
Bölge Kalkınma Ajansları, merkezi hükümetten bağımsız bir idari yapıda,
belli sınırları olan bir bölgenin sosyo-ekonomik koşullarını geliştirme amacı (DPT,
2000: 193-194; Kaya, 2007: 92) ile kurulmuş ve faaliyetlerini tamamen veya kısmen
kamunun finansmanı sağlanan kurumlardır (Tamer, 2008: 31).
(Rösch’e t.y: 6), göre BKA; yerel ekonomide yer alan farklı firmaların ve
kurumların ortak bir hedef etrafında, bölgesel kalkınmayı gerçekleştirmek üzere
rekabetçi ortamı geliştiren, düzenleyen ve koordine eden kurumsal yapılardır
(Aktaran Turan, 2007: 12). Bu kurumsal yapılar, yeni kalkınma ve bölgeselcilik
anlayışının örgütsel biçimi olarak da tanımlanabilir (Apan, 2005: 48; Özen, 2005: 2,
4).
Bir başka görüşe göre, “kapitalist sistemin ve küreselleşme sürecinin,
kalkınma ve bölgesel planlamacıların piyasaya sürdüğü yeni aracın adı kalkınma
ajanslarıdır” (Dura, 2008: 141;Tantan, 2008: 27). Ajansların başarısı, ulusal ve
uluslararası politikaları iyi bir şekilde benimsemeleri ile bağlantılıdır (Kayapınar,
2004: 84).
Bu bağlamda günümüz kalkınma perspektifinde yerel bazda, kamu ve özel
kesim, üniversite, odalar, gönüllü örgütler, dernekler, sendikalar ve halkın katılımı ile
karşılıklı bir işbirliğine dayalı sinerjiyi ön plana çıkaran (Akpınar, 2004: 84) ve
bölgesel bazda yerleşik, kamu tarafından finanse edilen kurumlar olarak da
tanımlanabilir (Halkier, 2006; Atmaca, 2010: 2).
DPT (2009: 14)’ye göre ise Kalkınma Ajanslarının kuruluş amacı, 5449 sayılı
Kanunun 1. maddesinde, “kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları
arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak
ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve
programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi
hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik
farklarını azaltmak” olarak tanımlanmıştır. Bu tanımlardan yola çıkarak bölgesel
kalkınma ajansları ile ilgili olarak üç ana unsur söylenebilir. Bunlar devlet desteğinin
12
olması, ekonomik kalkınma ve gelişmeyi hedeflemesi, belli bir coğrafi bölgeyi
kapsamasıdır (Koçberber, 2006: 37; Tutar ve Demiral, 2007: 69).
2.4. Dünyada ve Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Ajansları
2.4.1. Dünya’da Kalkınma Ajansları
Bölgesel Kalkınma Ajansları'nın ilk ortaya çıkışı Amerika Birleşik
Devletleri'nde yaşanan ve etkisi tüm dünyaya yayılan ekonomik kriz dönemine
uzanmaktadır (Dede, 2009: 2). Dünyada ilk BKA örneği ABD’de 1933 yılında
kurulan Tennessee Vadisi Yönetimi (Tennessee Valley Authority)’dir (Kaya, 2007:
101). Daha sonra ise 1950'li yıllarda ise başta İngiltere olmak üzere Avusturya,
Fransa, İrlanda ve Belçika'da; 1960 ve 1970'li yıllarda Almanya, İngiltere, İtalya ve
Hollanda'da; 1980'li yıllarda Yunanistan, İspanya, Danimarka ve Finlandiya'da
kurulmuşlardır. 1990'lı yıllarda AB'nin artan etkinliği ve rekabeti arttırmaya yönelik
bölgesel kalkınma fonları sayesinde BKA'ların sayıları ve yetkinlikleri hızla artmaya
başlamış ve (Clark, 2004: 2; Pıçak ve Yılmaz, 2008: 71) 1990'ların başından itibaren
gelişmekte olan bu ülkelerde (Demirci, 2003: Sosyal Bilimler Kongresi Bildirisi)
dışarıdan yatırımcıları çekmek ve ulusal işbirliğini sağlamak için kalkınmada öncü
olan ajanslar kurulmuştur (Ildırar, 2004: 119; Cilavdaroğlu, 2008: 58).
AB’ye yeni üye olan Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Polonya,
Slovenya ve Litvanya ise Birliğe uyumlarını sağlayabilmek amacıyla Avrupa Birliği
tarafından görevlendirilen uzmanlar tarafından kurulmuş ve başlangıçta
finansmanları da AB tarafından sağlanmıştır (Hughes ve dig, 2001: 25-32; Sarıöz,
2006: 177).
İkinci Dünya savaşının yıkıcı etkileri ve hızlı teknolojik gelişmelerden dolayı
Avrupa ülkelerinde değişmeler belirgin bir hal almıştır. Ayrıca, Fransa'da, Paris ve
çevresinin diğer bölgelerinin toplamından daha büyük bir gelişme göstermesi,
İtalya'da kuzey güney ayrımının iki farklı dünya yaratacak düzeye çıkması, İngiltere
İskoçya ve Galler'de eski sanayilerin çökmesi sonucu bu bölgelerde yeniden yapılan-
ma probleminin olması Avrupa ülkelerinde bölgesel kalkınmaya yönelik politikaların
oluşturulmasına neden olmuştur (Parlak ve Özgür, 2002: 257; Hasanoğlu ve Aliyev:
2006: 85).
13
1960-1970'lerde gelişmiş ülkelerin bazı bölgelerinde ortaya çıkan toplumsal
ve iktisadî değişimler bu ülkelerde bölgesel kalkınma ajanslarının hızla artmasını
sağlamıştır (Çakmak, 67; Cilavdaroğlu, 2008: 56).
Kalkınma ajanslarının hızla artmasına ve yaygınlaşmasında rol oynayan
başlıca üç temel unsur; II. Dünya Savaşı, küreselleşme süreci ve bölgesel kalkınmaya
yönelik uluslararası fonlardaki artış olarak ifade edilmiştir (Tamer, 2008: 26).
II. Dünya Savaşından sonra sosyal devlet kavramının önem kazanmasından
dolayı kalkınma ajansları (ozal.congress.inonu.edu.tr/pdf/28.pdf) bölgelerarası artan
dengesizlikleri azaltmak için (Özer, 2007: 395, 396) AB’nin görevlendirdiği
uzmanlar tarafından kurulmuş ayrıca finansmanları da AB tarafından sağlanmıştır
(Demirci, 2005: 185; Koçberber, 2006: 38).
1950'li yıllardan önce Batı Avrupa ülkelerinde kurulmaya başlayan kalkınma
ajansları, Avrupa Birliği'nin etkisiyle Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde 1990'lı
yılların ikinci yarısında kurularak faaliyete geçmişlerdir (Kaya, 2007: 101).
İngiltere'de ilk Kalkınma Ajansı 1997'de faaliyete geçmiştir (Küçük, 2007: 247).
İlk ortaya çıkışından günümüze kadar 80 yıllık bir geçmişe dayanan kalkınma
ajansları merkeziyetçi yönetim anlayışından bölgesel-yerinden anlayışa geçmiştir
(Çalışkan, 2009; Karakılçık ve Sarıgol: 390). Bu geçişle kalkınma ajansları yeni nesil
olarak tabir edilmiş olup, bölgesel kalkınma anlayışında bölgeler, öğrenme, bilgi
yaratımı ve yenilik konusunda temel nokta olarak görülmüşlerdir (Florıda, 1995:
528; Keskin ve Sungur, 2010: 274). Bölgesel misyonu ve özerk bir yapısı olan
(Akgül ve Uzay, 2010: 7) kalkınma ajansları farklı ülkelerde farklı bir şekilde
örgütlenmişlerdir, ancak hedefledikleri noktalar birbirine çok yakındır. Bu Örgütlerin
temel özelliği, özel bir bölgenin sosyo-kültürel ve ekonomik yaşamını temel alması,
yani belli bir coğrafi alanda var olan içsel potansiyeli geliştirmekle ilgili olmasıdır
(Özer, 2007: 395, 396, 397).
Merkezi hükümetin öncülüğünde bölgesel kalkınma ajansları, 1950 ve 1960'lı
yıllarda kalkınma programlarına bilgi temini sağlamak, (Özen, 2005: 4) yerel
potansiyelin harekete geçirmek, yeni beceriler katmak, yerel kaynaklarla işletmeleri
geliştirmek gibi özellikleri sebebiyle farklı ülkelerde etkin olmuşlardır (SAUBLENS,
s. 11; Cilavdaroğlu, 2008: 56).
14
1991 yılında Avrupa Kalkınma Ajansları Birliği EURADA kurulmuş olup,
birliğin 25 ülkeden 166 üyesi bulunmaktadır (BAKA Tanıtım Kitapçığı).
2.4.2. Türkiye'de Kalkınma Ajansları
Bölgesel ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme alanında yaşanan yapısal
dönüşümün ve sürdürülebilir kalkınmanın en önemli kurumları arasında yer alacak
olan “Kalkınma Ajansları” Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) koordinasyonunda
kurulmuş ve faaliyete geçmiştir (Baka tanıtım Kitapçığı).
Kalkınma Ajansları Kanunu 25/01/2006 tarihinde T.B.M.M tarafından kabul
edilerek, 08/02/2006 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
(D.P.T, 2007: 18). Türkiye genelinde 26 Kalkınma Ajansı bulunmaktadır (BAKA
Sunum).
Yerel kalkınmayı sağlanmak için kurumsal bir yapıya ihtiyaç 1963 yılında
hazırlanan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında ortaya konulmuş (D.P.T, 2007: 17)
ve VIII. Beş yıllık kalkınma planı (2001 – 2005)’nda ilk kez ayrıntılı olarak
incelenmiştir. (Tutar ve Demiral, 2007: 71). Bugüne kadar oluşturulmuş bölgesel
gelişme planlarının kapsamlı olarak incelenememiş olmasındaki en önemli sebep,
planlama, programlama ile birlikte kaynak tahsis mekanizmasına sahip “kalkınma
ajansı” şeklinde etkin bir kurumsal yapının olmamasındandır (DPT, 2007: 2; Can,
2011: 49).
Türkiye'de günümüze kadar uygulanan bölgesel kalkınma planlarından, GAP
dışında çok fazla başarılı sonuçlar elde edilememiştir. Bu duruma neden olan
unsurların başında, projelerin uygulama alanına uzak bir yerden idare edilmesi
gelmektedir (Taş, 2006: 194).
Türkiye'de Bölgesel Kalkınma Ajansları'nın kurulmasının en önemli sebebi
AB istediği içindir. (Demirci, 2003: 17; Çalt, 2005: 10). Kalkınma ajanslarıyla
beraber, kalkınma planlarıyla birlikte uygulanmaya başlanan ve teşvik sistemi
üzerine oturan bölgesel gelişme politikaları terk edilerek, yeni bir uygulama
aşamasına girilmiştir (Çalt, 2005, 12-13; Pıçak ve Yılmaz, 2008: 66).
Ajanslar, “Bölgeler Avrupası’ndaki ülkelerde olduğu gibi aday ülke
statüsündeki Türkiye'de de, ülkenin ekonomik ve toplumsal örgütlenme
15
ihtiyaçlarının (yönetim gerçekliğinin) bir sonucu değil, AB'ye uyum sürecinin bir
gereği olarak politika transferi yöntemiyle kurulmuştur” (Karasu, 2009: 9).
Türkiye'de bu sürecin başlatılmasındaki amaç, yurt içinde beklenen
yerelliklerin kendi içsel dinamikleri yanında, AB'ye katılma sürecini hızlandırmaktır
(Berber ve Çelepçi: 152).
Kalkınma Ajanslarının işleyişinin izlenmesi, altyapı ve kapasitenin oluşması,
işleyişteki aksaklıkların tespit edilip çözülmesi amacıyla birkaç bölgede pilot
uygulama başlatılmıştır (Kaya, 2007: 102, 103). İlk pilot Kalkınma Ajansları, Adana
İli merkez olmak üzere Adana ve Mersin İllerini kapsayan TR62 Düzey 2 bölgesinde
(Çukurova Kalkınma Ajansı) ve İzmir İlini kapsayan TR31 Düzey 2 bölgesinde
(İzmir Kalkınma Ajansı) kurulmuştur (D.P.T, 2007: 17). 2008 yılında 8 kalkınma
ajansı daha kurulmuş olup, 2009 yılının Temmuz ayında çıkarılan Bakanlar Kurulu
Kararı ile aralarında Isparta, Antalya ve Burdur illerini kapsayan T.C. Batı Akdeniz
Kalkınma Ajansı’nın da olduğu 16 ajans daha kurularak ülkemizdeki kalkınma ajansı
sayısı 26’ya ulaşmıştır (Baka tanıtım Kitapçığı).
2.5. Türkiye’de İstatistiki Bölge Sınıflandırması (İBBS)
Türkiye'de ise bölgesel kalkınma ajansları ilk kez, AB'ye tam üyeliğin tescil
edildiği 1999 Helsinki Zirvesinde gündeme gelmiş, (Oksay ve Kubar, 2007: 209) ve
Türkiye’nin AB’ye aday ülke olarak ilan edilmesiyle beraber NUTS sistemiyle ilgili
süreç de başlamıştır (Özer, 2010: 149). AB’ye uyum sürecinin hız kazanmasıyla
birlikte İstatistiki Bölge birimleri Nomen Klatörü (NUTS) sistemi 2002 yılında kabul
edilmiştir (Turan, 2005: 155; Akgül ve Uzay, 2010: 77). Bakanlar Kurulunun
2002/4720 sayılı kararı 22 Eylül 2002 tarihli resmi gazete de yayımlanmıştır (Çelik,
2005: 121). Bakanlar Kurulu kararına istinaden İstatistiki Bölge Birimleri, Düzey 1,
Düzey 2 ve Düzey 3 olarak belirlemiştir Buna göre Düzey-1 on iki, (12) Düzey-2
yirmi altı, (26) ve Düzey-3 seksen bir (81) bölgesel birimden oluşmaktadır (Övgün,
2007: 245).
16
Harita 1. Türkiye'nin İBBS Düzey 1 Bölgeleri
Kaynak: DPT
Harita 2. Türkiye'nin İBBS Düzey 2 Bölgeleri
Kaynak: (http://www.izmir.bel.tr/StandartPages.asp?menuID=2020&MenuName=)
Türkiye Düzey 1 itibariyle 12 bölgeye ayrılmıştır. Düzey 2 kapsamında ise
ülkemizde 26 bölge oluşturulmuştur.
17
Tablo 1. 26 Kalkınma Ajansı Bölgesi (12 İstatistiki Bölgeye Göre)
1 İstanbul (1) 2 Batı Marmara (2)
Edirne, Kırklareli, Tekirdağ Balıkesir, Çanakkale
3 Ege (3) İzmir Aydın, Denizli, Muğla Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa, Uşak
4 Doğu Marmara (2) Bilecik, Bursa, Eskişehir Bolu, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova
5 Batı Anadolu (2) Ankara Karaman, Konya
6 Akdeniz (3) Antalya, Burdur, Isparta Adana, Mersin Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye
7 Orta Anadolu (2) Aksaray, Kırıkkale, Kırşehir, Niğde, Nevşehir Kayseri, Sivas, Yozgat
8 Batı Karadeniz (3) Bartın, Karabük, Zonguldak Amasya, Çorum, Samsun, Tokat
9 Doğu Karadeniz (1) a) Artvin, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon
10 Kuzeydoğu Anadolu (2) Bayburt, Erzincan, Erzurum Ağrı, Ardahan, Iğdır, Kars
11- Ortadoğu Anadolu (2) Bingöl, Elazığ, Malatya Bitlis, Hakkari, Muş, Van
12- Güneydoğu Anadolu (3) Adıyaman, Gaziantep, Kilis Diyarbakır, Şanlıurfa Batman, Mardin, Şırnak, Siirt
Kaynak: Devlet Planlama Teşkilatı
2.6. Kalkınma Ajanslarının Amaçları
Kalkınmadaki meydana gelen değişmelere istinaden BKA'ların zaman
içerisinde fonksiyonları değişerek çeşitlenme göstermiştir.1950 ve 1960'lı yıllarda
faaliyetleri sadece dış yatırımı çekmek ve organize sanayi bölgelerini yönetmek olan
BKA'lar, zaman ilerledikçe finansal olmayan hizmetler sağlamaya ve özelleşmiş alt
18
yapı kurmaya kadar bir çok değişik türde faaliyetlere sahip olmuşlardır (Oksay ve
Kubar, 2007: 206).
Başlangıçta bölgesel ekonomik gelişmeyi özendirmek ve koordinasyonu
sağlamak üzere kamusal hibelerle kurulan BKA'ların (Atay, 2005: 15; Pıçak, s.67) en
temel amacı, bölgeye yabancı yatırım çekmek, kuruldukları bölgede var olan içsel
potansiyeli ortaya çıkararak geliştirmek, yabancı yatırımlar için bölgeyi cazibe
merkezi haline getirmek, (Hughes, 1998: 618;Arslan, 2005: 285-287) ekonomik
kalkınmayı sağlamak ve ekonomiyi canlandırmaktır (Eurada, 1999: 20; Celepci,
2006: 23).
Bu temel amacın yanı sıra diğer amaçları aşağıdaki şekilde sıralanabilir;
(Ildırar vd.; Cilavdaroğlu, 2008: 59) Bölgede rekabet gücünü artırıp geliştirmek,
istihdam sağlamak, işgücü verimliliğini artırmak, kalkınmaya katkıda bulunmak,
işletmelere gerekli desteği vermek, sosyal ve fiziksel şartları düzenlemek, meslekî
eğitimi desteklemek, bölgedeki teşvik tedbirlerini yönetmek ayrıca; (Koyuncu, 2006:
31-32)’ya göre vizyon, amaç ve hedefleri belirleyerek bölgede öncü olmak, kurumlar
ve işletmeler arası bağları genişletmek, bölgeyi çekim merkezi haline getirmek,
KOBİ'lere ve girişimcilere eğitim vermek, girişimciliğin yayılması için eğitim ve
seminerler düzenlemek, mevcut işgücünün geliştirilmesini sağlamak, Ar-Ge
çalışmalarını desteklemek, kaynakların etkin kullanımını sağlamak’tır.
Hedeflenen amaçların gerçekleştirilebilmesi için Bölgesel Kalkınma Ajansı
içindeki potansiyel aktörlerin, çabaları önemlidir (Kayasü vd.s.9; Yüceyılmaz, 2007:
29). Ancak teknolojinin devamlı ilerlemesi ve diğer nedenlerden dolayı bölgesel
kalkınma ajanslarının bölgeye yatırım çekmesi hiç kolay değildir (Çakmak 2006, 82;
Apalı, 2009: 14-15).
2.7. Kalkınma Ajanslarının Faaliyetleri
Bölgeye yatırım yapmayı düşünen girişimcilere bilgilendirmek, bölgeye ya
da bölgeden dışarıya bilgi transferi ile uğraşmak, iş çevrelerini desteklemek, fabrika,
depo ve büroları kiralama ya da satma yoluyla iş çevrelerinin hizmetine sunmak,
(Sayıştay Dergisi, 2006: 89) yurt içi ve yurt dışında yatırım hizmetlerini yürütmek,
bölgeye yerli ve yabancı yatırımcıları bölgeye çekmek, yatırımcı kuruluşlar arası
işbirliğini sağlayarak geliştirmek, bölgedeki kamu kurumları, yerel yönetimler ve
19
STK'lara planlama ve proje yapma konularında destek sağlamak, bölge Planı'nda
belirlenmiş olan sektörlerde yatırımcılara hibe desteği, faiz desteği ve faizsiz kredi
desteklerinde bulunmak ve yatırımcı eşleştirmesi yapmaktır (www.baka.org.tr) .
2.8. Kalkınma Ajanslarının Üstlendikleri Roller
Aşağıdaki tabloda kalkınma ajanslarının yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde
üstlenebileceği roller özetlenmiştir.
Tablo 2. Kalkınma Ajansları için Yönetişim Çerçevesi
Planlama Uygulama İzleme
Ulusal Düzey -Ulusal ve sektörel stratejilerin oluşmasında yerel malumat ve verilerin temin edilmesi,
-Yerel sorun, öncelik ve projelerin tanıtımı, lobicilik, işbirliği ortak proje fırsatları, aracılık,
-Yönetişim konusunda ulusal karar alıcılara raporlama ve diyalog,
Bölge Düzeyi
-Yerel önceliklerin katılımcı yöntemlerle elde edilmesi, uyumlaştırılması ve bölge bazında konsolide edilmesi, -Yerel önceliklerin bölgedeki aktörler tarafından öğrenilmesi sahiplenilmesi ve iş planlarına girmesinin sağlanması,
-Stratejik amaçlar doğrultusunda, yerel aktörlerin bölge düzeyinde kendi aralarında ve diğer bölgelerle işbirlikleri, ortak proje ve eylemler (1- kamu-kamu 2- kamu-özel/STK ve 3- özel/STK-özel/STK),
-Ajansın proje ve faaliyetlerinin bölge planına katkılarını izleyecek ve değerlendirecek şeffaf bir çerçeve oluşturmak, -Kalkınma kurulunun ve diğer bölgesel aktörlerin uygulamayla ilgili olarak bilgilenmeleri, geri bildirimlerinin alınması ve değerlendirme,
Yerel Düzey
-Ulusal öncelikler, sektörel ve tematik stratejiler: Örneğin KOBİ Stratejisi, İstihdam Stratejisi, Kırsal Kalkınma Stratejisi konusunda yerel (kamusal ve özel) aktörlere malumat sağlamak, -Yerel kamusal aktörlerin kendi planlama süreçlerinde katılım ve yönetişim ilkelerinin uygulanmasını sağlamak, kapasite oluşturmak.
-Yerel aktörlerin uygulama kapasitesinin artırılması, -Yerel aktörlere stratejik alanlarda malumat sağlama, -Ulusal aktörlere yerel malumat sağlama, ulusal aktörlere yerel sekretarya oluşturma, gerektiğinde yerel uygulama ayağı olma.
-Yerel demokratik meclis, STK, basın ve vatandaşların özellikle kamu uygulamalarını ve planı izlemesini sağlayacak şeffaflık ve araçların gelişmesini teşvik etmek, araçlar geliştirmek, -Bölge planının yerelde uygulamasına ilişkin geri bildirim ve izleme mekanizmaları oluşturmak.
Yukarıda çerçevesi sunulan bölgesel yönetişim mekanizmasında kalkınma
ajanslarına çok önemli roller düşmektedir: http://www.tepav.org.tr
a. Kalkınma ajansı, yerel ve bölgesel aktörlerin kendi aralarında yapacakları
koordinasyon ve işbirliklerinin parçası, aracısı ve kolaylaştırıcısı olabilir.
b. Kalkınma ajansı, bölgedeki şirketlerin ihtiyaçlarını, bilgi
gereksinimlerini, beklentilerini merkezi düzeye aktarmalarını sağlayacak
bir pencere işlevi görebilir.
c. Kalkınma ajansı, ulusal düzeyde faaliyet gösteren T.C. Başbakanlık
Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı gibi kuruluşların yerel temsilcisi
olarak bölgedeki yabancı yatırımcılara destek olabilir. Bu sayede ajans,
sadece bölgedeki şirketlerin ulusal düzeyle ilişkisi değil, uluslar arası
yatırımcıların bölgelere erişiminin de bir kolaylaştırıcısı rolü üstlenebilir
20
d. Kalkınma ajansı, salt iktisadi kalkınma amacıyla şirketlerin değil,
bölgede kalkınma ile ilgili diğer aktörlerin (STK’lar, sektörel aktörler,
kalkınma birlikleri, vb.) ulusal düzeyde karar alıcılara ulaşmada, yerel
öncelikleri iletmede yararlanabilecekleri bir merdiven işlevi de görebilir.
2.9. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Özellikleri
Kalkınma Ajanslarının kuruluşunu tetikleyen en önemli unsurlardan biri
küreselleşmedir. Ülkemizde Kalkınma Ajanslarının kurulması yeni bir durum olsa da
başta eski ve yeni AB üyesi ülkeler ve ABD olmak üzere 1950'li yıllardan bu yana
hizmet vermektedir (Gündoğan, 2010: 107). Kalkınma ajansları, bölgesel kalkınma
için belirli bölgelerde faaliyet gösteren kar amacı gütmeyen hükümetten bağımsız
yada yarı bağımlı olan (EURADA, 1999, s.17- 18; Celepci, 2006: 21) danışmanlık
hizmeti vererek değişik konularda bilgi sağlayan kurumlardır (Kayasü vd.19-20;
Cilavdaroğlu, 2008: 60).
Kalkınma Ajanslarının en önemli özelliği, mevcut bulundukları bölge veya
bölgelere dış yatırımları çekmenin yanı sıra o coğrafi bölgenin içsel potansiyellerinin
gelişimini sağlayarak (Konya Ticaret Odası Raporu, 2006: 4-5) kamu ile özel sektör
arasında köprü görevi görmesidir. Bunun yanında BKA'larda bulunması gereken
özellikler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır. (Eurada, 1999; 7; Koyuncu, 2006: 15, 16).
Bir BKA'nın,
1. Politik yapı tarafından anlaşılması ve kabul görmesi,
2. Tüm amaçlarını operasyonel projelere dönüştürebilmesi,
3. Diğer yerel organizasyonlarla koordineli bir politika oluşturması,
4. Temel yapısını kurmak ve yeni projeleri uygulamak için gerekli finansal
kaynakları bulması,
5. Yerel enstitüsel yapı içerisinde bağımsız kararları alabilmesi,
6. Kalıcı sonuçlara ulaşabilmek için teknik personelinin katılımının
sağlaması gerekmektedir.
21
Bölgesel kalkınma ajanslarının işlevsel olabilmesi ve erişilmesi beklenen
hedefleri gerçekleştirebilmesi için aşağıda belirtilen değişkenlerin varlığı mutlaka
gereklidir (Kayasü vd, 2003: 9; Arslan, 2005: 285, 287).
• Yeterli nüfus yoğunluğu,
• Girişimciliğin teşvik edilmesi ve geliştirilmesi,
• Nitelikli personel varlığı,
• Bölgesel gelişme stratejilerinin belirlenmesi,
• Gelişmeye elverişli sektörlerin belli bir bölgede varlığıdır.
2.10. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Kuruluş İlkeleri
Cilavdaroğlu (2008: 57) Bölgesel kalkınma ajanslarının kuruluş ilkelerini şu
şekilde sıralamıştır;
• Kamu yatırımları altyapıya yönelmelidir.
• Kalkınma özel girişim liderliğinde olmalıdır.
• İhracata yönelik işletmeler iç piyasaya dönük olanlara tercih edilmelidir.
• Devlet girişimcilerin işlerinin hızlandırmalı ve desteklemelidir.
• İşletmeler tek başlarına sektörde ayakta kalabilecekleri düzeye gelene
kadar desteklenmelidir.
• Sosyal alt yapı geliştirilerek sanayinin kurulması teşvik edilmelidir.
2.11. Bölgesel Kalkınma Ajansı Türleri
Bölgesel Kalkınma Ajanslarının türleri hakkında birçok sınıflandırma
mümkündür. Buna göre, BKA'ların türleri; Kuruluş biçimlerine göre, Faaliyetlerine
göre, Sundukları hizmetin geleneksel ya da yenilikçi olmasına göre, Fonksiyonlarına
göre ve Mali kaynaklarına göre BKA'ları olarak ayrılmaktadır (Tantan, 2008: 28).
2.11.1. Kuruluşlarına Göre Kalkınma Ajansları
(Berber ve Çelepçi, 2005: 148)’ye göre kalkınma ajansları, kuruluşlarına
göre;
22
• Merkezi yönetimler tarafından oluşturulan kalkınma ajansları,
• Yerel ve bölgesel yönetimler dahilinde olan kalkınma ajansları,
• Yerel ve bölgesel yönetimler tarafından kurulan kalkınma ajansları,
• Kamu/özel ortaklıklarıyla kurulmuş bağımsız kalkınma ajansları
olarak sınıflandırılmaktadır (Aktaran Çağkan, 2010: 8).
2.11.2. Faaliyetlerine Göre Kalkınma Ajansları
2.11.2.1. Stratejik Kalkınma Ajansları
Bu tür kalkınma ajansları; bilgi bankalarının oluşturmak, (Ar-Ge)
faaliyetlerini yürütmek, bölgeyi ulusal ve uluslararası alanda tanıtımını yapmak ve
desteklemek, mevcut olan girişim iç potansiyelleri harekete geçirerek farkındalığı
sağlamak olarak özetlenebilir.
2.11.2.2. Genel Operasyonel Kalkınma Ajansları
Bu ajansların asıl hedefleri, sektörler arası gelişme projelerini oluşturmak,
desteklemek ve yönetmek faaliyetiyle uğraşmaktır.
2.11.2.3. Sektörel Operasyonel Kalkınma Ajansları
Belli bir sektörü, bölgeyi veya bir girişimi desteklemek üzere faaliyette
bulunmak ve belirli bir yerin belirli projelerini desteklemek amacıyla kurulurlar.
2.11.3. Dış Yatırım Çekmek İçin Kurulan Kalkınma Ajansları
Yatırım çekici ajanslar; iç ve dış yatırımları bölgeye çekmek için kurulan
kalkınma ajanslarıdır (Çelik, 2005: 101; Tamer, 2008: 31-32).
2.12. Fonksiyonlarına Göre Bölgesel Kalkınma Ajansları
Bu sınıflamada BKA'ları küçük ve büyük ajanslar olmak üzere ikiye ayırmak
mümkündür:
23
2.12.1.1. Küçük Ajanslar
Bu ajanslar, bütçeleri sınırlı olduğu için etkinlikleri de sınırlı olan ajanslardır.
Bu ajansların fonksiyonları, bölgedeki ve ölge dışındaki firmaların bilgilendirilmesi
amacıyla yurtiçi ve yurtdışında tanıtım amaçlı hizmet birimlerini kurmak, yatırımcı
firmalara kolaylıklar sağlamak ve ayrıca yabancı firmalarla yerli firmaların stratejik
ortaklıklar oluşturmalarını sağlamaktır (Kumral 1994, 8; Apalı, 2009: 18).
2.12.1.2. Büyük Ajanslar
Bütçesi daha geniş olan ve bu bağlamda etki alanları uluslararasına kadar
genişleyebilen ajanslardır. Bu ajanslar “uluslararası fonları yönetme altyapıyı
geliştirme, danışmanlık, genel ve bölgesel yapılanma için stratejik planlar geliştirme”
(Çakmak 2006; Apalı, 2009: 18) gibi fonksiyonlara sahiptirler
2.13. Mali Kaynaklarına Göre Kalkınma Ajansları
Bölge Kalkınma Ajansları yerine getirdikleri faaliyetlerine göre zayıf ve
kuvvetli BKA'lar olmak üzere iki kısma ayrılmıştır (Turan, 2005: 187; Kayapınar,
2010: 78-79)
2.13.1.1. Zayıf Ajanslar
Zayıf BKA’larının esas faaliyetleri, bölgelerine dış yatırımcıları çekmektir
ayrıca faaliyetleri arasında; enformasyon hizmeti sunmak, etkinliklerini artırmak ve
ilişkilerini geliştirmek için yurt dışında ve kendi ülkelerinde ofisler kurmak yer
almaktadır (Oksay ve Kubar, 2007: 207). Zayıf olan BKA'nın finansman kaynakları
çok sınırlıdır. Örneğin AB ülkelerinde bu ajansların tek finansman kaynağı, AB
fonlarından gelen kaynaktır. Ayrıca bunun dışında pek fazla kaynağı olmayan
ajanslardır (Koçberber 2006, 39; Apalı, 2009: 18).
2.13.1.2. Kuvvetli Ajanslar
Çok fonksiyonlu ajanslar olarak nitelendirilen kuvvetli ajansların amaçları;
bölgeye yatırım çekmek, bölgesel ekonomi ve iş hayatının geliştirmek, bölgesel
kentleşmeyi ve çevrenin düzenlenmesini sağlamak ve istihdamın artırılmasıdır.
24
Bu amaçların yanı sıra, AB ve kendi hükümetleri tarafından bölgelere verilen
yardımların dağıtımını sağlamak, yeni yatırım yapılamayan kentsel alanların yeniden
yapılandırma çalışmalarını sağlamak, kullanılmaz hale gelen arazilerin
iyileştirilmesini sağlamak, kırsal alanların kalkınmasını ve turizmin gelişmesini
sağlayıcı faaliyetlerde bulunmaktır (Berber ve Çelepçi, 2005: 149; Kayapınar, 2010:
7).
2.14. Kalkınma Ajanslarının Teşkilat Yapısı
Kurumsal bir kimliğe sahip, idari ve mali özerklik çerçevesinde kendi karar
organları ile karar alan ve alınan bu kararları kendilerinin uygulayabilmesi kalkınma
ajanslarının, tüzelkişiliğe haiz ve bağımsız bir iradeye sahip olduğunu göstermektedir
(Tamer, 2008: 32). BKA'ların içsel örgütlenmesinin ikili bir yapısı vardır. Bu ikili
yapıdan ilki Genel Kurul, Denetim Kurulu, Denetleme Komitesi ve Genel Müdür
gibi temel öğelerden oluşan yasal bir yapıdır (Berber ve Çelepçi, 2005: 147;
Kayapınar, 2010: 75, 78).
Bölgesel Kalkınma Ajanslarının teşkilat yapısı, özel sektör ve sivil toplumun
liderliğini yaptığı tek illi bölgeler hariç olmak üzere (Ankara, İstanbul ve İzmir)
kamu temsilcilerinin çoğunlukta olacağı şekilde tasarlanmaktadır. Bunun temel
nedeni ajansların kamu kaynaklarından proje ve faaliyetlere doğrudan destek verecek
olmasıdır (Goymen, 2005: 10). Türkiye’de Bölgesel kalkınma Ajanslarının teşkilât
yapısı dört birimden oluşmaktadır: Kalkınma Kurulu, Yönetim Kurulu, Genel
Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofisleri’dir.
2.14.1. Kalkınma Kurulu
Bölgenin sorunlarını ve fırsatlarını değerlendiren “Kalkınma Kurulu”
Kalkınma Ajanslarının en önemli organıdır. Kalkınma Kurulu Üyeleri dört yıl süre
ile görev yapmak üzere seçilirler. Bu sürenin sonunda veya ihtiyaç hasıl olduğunda
(ölüm, istifa, bir üyenin mazereti olmaksızın üç defa üst üste ve her halükarda toplam
altı defa kalkınma kurulu toplantısına katılmayan üyelerin üyeliği kendiliğinden
düşer (Can, 2011: 51, 52). Kalkınma kurulu, en fazla yüz üye ile sınırlı bir biçimde
bölgedeki kamu kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum temsilcilerinden
oluşmaktadır (Övgün, 2007).
25
Kalkınma Kurulu, bölgedeki kamu kurum ve kuruluşları, özel kesim, sivil
toplum kuruluşları, üniversiteler ve yerel yönetimler arasında işbirliğini geliştirmek,
(Oksay ve Kubar, 2007: 206) bölgenin sorunlarına ve çözüm önerilerine, tanıtımına,
potansiyeline ve önceliklerine yönelik olarak yönetim kuruluna tavsiyelerde
bulunmak ve toplantı sonuçlarını Devlet Planlama Teşkilâtı Müsteşarlığı'na
raporlamaktan sorumlu olan ve yılda en az iki kez toplanarak ajansın faaliyetlerini
değerlendiren istişarî bir organdır (Cilavdaroğlu, 2008: 105, 106).
5449 Sayılı Kanuna göre, Kalkınma kurulu, yapacağı ilk toplantıda kendi
üyeleri arasından bir Başkan ve bir Başkan Vekili seçer. Başkan ve Başkan Vekilinin
görev süresi iki yıldır. Başkan ve Başkan Vekilinin temsil ettiği kurum ile
mensubiyeti sona erdiğinde Kurul Başkanlığı ve Başkan Vekilliği görevleri de sona
erer ve ilk toplantıda yeniden Başkan ve Başkan Vekili seçimi yapılır. Kurul, üye
tam sayısının beşte birinin talebi üzerine Kurul Başkanı tarafından toplantıya çağrılır.
Kalkınma kurulu, üye tam sayısının yarıdan bir fazlası ile toplanır, katılanların
çoğunluğu ile karar alır. Toplantı yetersayısı sağlanamayan hallerde onbeş günü
aşmayacak şekilde yeni toplantı tarihi Başkan tarafından belirlenir ve bu toplantıda
toplantı yetersayısı aranmaz (Can, 2011: 53).
2.14.2. Yönetim Kurulu
Yönetim kurulu, ajansın karar organıdır. Bu karar organı, üye tamsayısının
yarısından bir fazlası ile her ay en az bir kere toplanır. Genel sekreterinin oy hakkı
yoktur. Ancak, yönetim kurulu toplantılarına katılabilir (Can, 2011: 55).Yönetim
kurulunun başkanı Validir (Oksay ve Kubar, 2007: 207).
Yönetim kurulu, birden fazla ilden oluşan bölgelerde; İl Valileri, İl Genel
Başkanları, Büyükşehir olmayan illerde il merkez Belediye Başkanları, her ilden
birer kişi olmak kaydıyla Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlarından, Bir ilden oluşan
bölgelerde (Ankara, İstanbul, İzmir); Vali, İl Genel Meclis Başkanı, Büyükşehir
belediye Başkanı, sanayi Odası Başkanı, Ticaret Odası başkanı, Kalkınma Kurulu
tarafından seçilecek üç özel kesim ve/veya sivil toplum temsilcilerinden oluşur (Can,
2011: 54, 55).
Cilavdaroğlu (2008: 105-106)’na göre yönetim kurulunun başlıca görev ve
yetkileri; ajans bütçesini onaylamak, yıllık malî raporu ve kesinleşen bütçe
26
sonuçlarını onaylamak, genel sekreterlik tarafından sunulan program, proje ve
faaliyetlerin desteklenmesine ilişkin teklifler ile kişi ve kuruluşlara yapılacak
yardımları onaylamak, personelin işe alınması ve işine son verilmesine karar
vermektir.
2.14.2.1. Yönetim Kurulunun Görevleri
1. Yıllık çalışma programını kabul etmek ve Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığının onayına sunmak.
2. Yıl içinde ihtiyaçlara göre bütçeyi revize etmek.
3. Yıllık malî raporu ve kesinleşen bütçe sonuçlarını onaylamak.
4. Taşınır ve taşınmaz mal alımı, satımı ve kiralanması ile hizmet alımına
karar vermek.
5. Altı aylık ara rapor ile yıllık faaliyet raporunu Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığına göndermek.
6. Ajans bütçesini onaylamak ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına
göndermek.
7. Genel sekreterlik tarafından sunulan program, proje ve faaliyetlerin
desteklenmesine ilişkin teklifler ile kişi ve kuruluşlara yapılacak
yardımları onaylamak.
8. Ajansa yapılacak bağış ve hibeleri kabul etmek.
9. Personelin işe alınması ve işine son verilmesine karar vermek.
10. Genel sekreterce belirlenen çalışma birimlerini ve bunlar arasındaki
işbölümünü onaylamak.
11. Genel sekreteri belirlemek ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının
onayına sunmak.
12. Taşıt dışındaki taşınır malların alımı, satımı ve kiralanması ile hizmet
alımı konularında genel sekreterin yetkili olacağı sınırları tespit etmektir
(5449 Sayılı Kanun)
27
2.14.3. Genel Sekreterlik
Genel sekreterlik, uzman personel, destek personel ve genel sekreterden
oluşan ajansın teknik birimi ve icra organıdır. Genel sekreterlik esnek bir yapıdan
oluşmaktadır (Can, 2011: 56).
Genel Sekreter. Yönetim Kurulu kararı ve Müsteşarlığın onayı ile
görevlendirilir (www.baka.org.tr). Genel Sekreter Yönetim Kuruluna karşı
sorumludur (Oksay ve Kubar, 2007: 207). Genel Sekreter; Genel Sekreterliğin ve
yatırım destek ofislerinin üst amiridir. Genel Sekreterin yüksek öğretim tahsilinin
olması, kamu veya özel kesimde uzmanlık gerektiren konularda en az on yıl çalışmış
olması ve İngilizce bilmesi gereklidir. Genel sekreterin başlıca görevleri yönetim
kurulu kararlarını uygulamak; yıllık çalışma programı ile bütçeyi hazırlamak;
gelirleri toplamak ve harcamaları yapmak; proje ve faaliyet tekliflerini
değerlendirerek malî destek sağlamak üzere yönetim kuruluna öneri götürmek;
desteklenen proje ve faaliyetleri izlemek, değerlendirmek, denetlemek ve
raporlamak; ajansın sekreterya işlerini yürütmektir. (Cilavdaroğlu, 2008: 106-107)
2.14.4. Yatırım Destek Ofisleri (YDO)
Yatırım Destek Ofisleri; bölge illerinde, yönetim kurulu kararına istinaden bir
tanesi koordinatör olmak üzere, en çok 5 uzmandan oluşmak üzere ofisler şeklinde
örgütlenmişlerdir (Oksay ve Kubar, 2007: 207).
Yatırım destek ofislerinin belli başlı görevleri, özel kesimdeki yatırımcıların
kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile
diğer idarî iş ve işlemlerini takip edip, başvurular hususunda ön inceleme yaparak
yatırımcıya bilgi vererek yol göstermektir (Cilavdaroğlu, 2008: 106-107)
5449 Sayılı Kanuna göre, yatırım destek ofislerinde yatırımcılara sunulan
hizmetler ücretsiz olup, yatırım destek ofislerine başvurular yatırımcıların kendi
isteklerine bağlıdır.
2.14.4.1. Yatırım Destek Ofislerinin Görevleri
Kalkınma Ajansları Destek Yönetim Kılavuzu çerçevesinde hazırlanan ve
25.02.2011 tarih ve 18 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilen organizasyon
28
yapısına göre yatırım destek ofislerinin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdaki
gibidir: (Baka 2010 Faaliyet Raporu)
• Yatırımcıya bilgi vermek ve yol göstermek
• Yerli ve yabancı yatırımcılara ücretsiz olarak yatırım danışmanlığı
yapmak,
• Başvurular üzerinde ön inceleme yapmak,
• Yatırımcıların başvurularını kabul ve takip etmek ve ilgili belgeleri
dosyalamak,
• Yatırımcıların izin, ruhsat ve diğer idari işlemlerini ilgili makama iletmek
ve takip etmek,
• Yatırımcıların karşılaştıkları sorunların yetkili mercilerce çözümünü
takip etmek,
• Yatırımcıların yatırım süreci hakkındaki sorularına tam ve doğru bir
şekilde cevap vermek,
• Dış İlişkiler ve Tanıtım Biriminin düzenlediği tüm bölgesel, ulusal ve
uluslararası yatırım ve tanıtım faaliyetlerinde gerekli desteği sağlamak ve
işbirliği yapmak,
• Aylık faaliyet raporları düzenlemek ve bunları Genel Sekreterliğe ve
Valiliğe iletmek,
• Destek ve yatırım stratejileri konusunda yerel koordinasyonu sağlamak
ve ilgili süreçlerde ajansın planlamasına katkıda bulunmak,
• Görev alanına giren konularda yayınlar çıkarmak ’tır
Şekil 1. Yatırım Destek Ofislerinin Çalışma Yöntemi
Kaynak: Baka Sunum 2011
29
2.14.4.2. Yatırım Destek Ofislerinin İş Akış Süreçleri
Yatırımcılara Yatırım Aşamasında ve Sonrasında Destek Sağlama İş Akışı
YDO
Aşa
ma
Yatırımcılara yatırım aşmasında ve sonrasında
destek sürecinin başlatılması
Yatırımcıya bölgenin tanıtılması
Bölgeye gelen yatırımcılara potansiyel yatırım
mekanlarının gezdirilmesi
Gelen yatırımcılara destekler ve teşvikler hakkında
danışmanlık sağlanması
Yatırımcıların işlerini YDO olarak tek elden koordine
edilmesi
Yatırımcı firmaların önüne çıkan sorunların ve
Yatırımcı firmaların bilgi ve tecrübe seviyesinin
belirlenmesi
Yatırımın tamamlanması ve tesisin faaliyete geçmesi
Yeni kurulan veya daha önce kurulan firmaların kurumsal kapasitesinin arttırılmasına yönelik
destek olunması
Yatırımcılara yatırım aşmasında ve sonrasında
destek sürecinin tamamlanması
Şekil 2. Yatırımcılara Destek Sağlama Süreci.
Kaynak: Baka
30
Bölgenin yatırım imkanlarının Dış ilişkiler ve Tanıtım birimi ile koordinasyon halinde etkin tanıtımını yapma İş Akışı‐1
Genel Sekreter YDO Diğer Resmi Kurumlar ve YDOAşa
ma
Bölgenin yatırım imkanlarının DİT birimi
ile koordinasyon halinde etkin tanıtımını yapma
başlangıcı
Yerli ve yabancı yatırımcılara yönelik
sektörel raporlar hazırlanması
Hazırlanan raporların sunum haline getirilmesi
Yerli ve Yabancı yatırım danışmanlığı firmaları, ticaret ve
sanayi odaları, sektörel birlikler ve iş adamı dernekleri için broşür, kitapçık
ve kurumsal dergi hazırlanması
Hazırlanan broşür, kitapçık ve kurumsal derginin ve sektör
raporlarının genel sekreterlik makamınca onaylanması
broşür, kitapçık ve kurumsal derginin taslakları üzerine
çalışılması
Hazırlanan broşür, kitapçık ve kurumsal
derginin genel sekreterlik
makamına taslak olarak sunulması
ONAY
H
E
Hazırlanan broşür, kitapçık ve kurumsal
derginin ve sektör raporlarının genel
sekreterlik makamınca verilen
onay yazısı
Hazırlanan broşür, kitapçık ve kurumsal
derginin ve sektör raporlarının Web
sitesinde yayınlanması
İlgili sektör temsilcileriyle toplantı
yapılması
Bölgenin yatırım imkanlarının DİT birimi ile
koordinasyon halinde etkin tanıtımını yapma sürecinin
tamamlanması
Bölgesel, Ulusal ve uluslararası sektörel
dergiler, gazeteler, web siteleri ve televizyon
kanalların reklam verilmesi
Bölgesel ulusal ve uluslararası fuar ve organizasyonlara katılarak bölgenin
temsil edilmesi
Şekil 3. Bölgenin Etkin Tanıtımını Yapma Süreci.
Kaynak: Baka
31
Yatırımcı Hedefleme Yaklaşımı Çerçevesinde Bölgeye Yatırımcı Çekme İş Akışı
Genel Sekreter YDO YDOAşa
ma
Yatırımcı hedefleme yaklaşımıyla bölgeye yatırımcı çekilmesi
Belirli periyotlarla hedef yatırımcıların belirlenmesi
Hedeflenen bu yatırımcıların belirli periyotlarla takip
edilmesi
Bu hedef yatırımcılarla katıldıkları fuar ve
organizasyonlarda irtibata geçilmesi
İrtibat kurulan bu hedef yatırımcılara kurumsal
kitapçık ve broşür gönderilerek irtibatın devam
ettirilmesi
ONAY
ONAY
Hedef yatırımcı için taslak davet yazısı
hazırlanması
Hedef yatırımcının bölgeye davet edilmesi
H
E
H
E
Genel sekreterliğin resmi yazısıyla hedef
yatırımcının bölgeye davet edilmesi
Genel sekreter onayı doğrultusunda hedef
yatırımcıya davet yazısı gönderilmesi
Hedef yatırımcılara dair online yatırım takip
sisteminin kurulması ve Firmalar arası ortaklık
kurulmasının kolaylaştırılması
Yatırımcı hedefleme yaklaşımıyla Bölgeye
yatırımcı çekmesürecinin tamamlanması
Hedeflenen yatırımcıların bölgeye gelmesi ve
potansiyel yatırımlarını gerçekleştirmesi
Şekil 4. Bölgeye Yatırımcı Çekme Süreci.
Kaynak: Baka
32
Şekil 5. Bölgenin Yatırım Olanaklarına İlişkin Bilgi Bankası Oluşturma Süreci.
Kaynak: Baka
33
Aşa
ma
Şekil 6. YDO Faaliyetlerini Bilgilendirme Süreci.
Kaynak: Baka
34
Şekil 7. Faaliyetlerin Kamuoyu İle Paylaşılması Süreci.
Kaynak: Baka
35
2.15. Kalkınma Ajanslarının Finansal Kaynakları
Bölgesel kalkınma ajanslarının finansman kaynağı kamu kaynakları ve özel
fonlar olmak üzere ikiye ayrılmıştır (Tantan, 2008: 27). Bölge kalkınma ajanslarının
finansman kaynakları ülkeden ülkeye değişkenlik gösteren bir yapıya sahiptir. Bu
bakımdan BKA’ların finansman kaynakları arasında AB ve Dünya Bankası fonları,
yabancı ülke kredileri, yabancı sermaye, genel ve özel bütçe fonları yer aldığı
söylenebilir. Bu kaynakların dışında ajanslara özel olarak; borsa yatırımından oluşan
kira gelirleri, sundukları hizmetlerden elde edilen gelirler de finansman kaynakları
arasında yer alır (Oksay ve Kubar, 2007: 208).
Devlet başlangıçta ajanslara nakdi ve emlak şeklinde ayni sermaye tahsis
etmekte, bununla birlikte ajanslar, sanayileşmeyi desteklemeyi hedefleyen çeşitli
devlet fonlarına ve bu fonların kullanımına göre proje sunarak kredi almaktadırlar
(Berber ve Çelepçi, 2005: 149; Kayapınar, 2010: 78).
Kalkınma ajanslarının bütçesi Avrupa bölge kalkınma fonlarından elde
edilecek kaynaklar başta olmak üzere, özel sermaye ya da kamusal gelirlere dayanan
bütçelerden oluşmaktadır (Özdaş, 2009: 21).
Ajansın yönetiminde yeterli söz hakkı olmayan odalar ve borsalar, ajansların
şimdilik en önemli finansörü olarak görülmektedir. Ayrıca Türkiye'deki BKA'lar da
Avrupa'daki diğer BKA'lar gibi en önemli finansman kaynağı olarak AB fonlarını
görülmektedir (Özen, 2005: 22).
Zaman içinde Kalkınma Ajanslarının kendi finansman kaynaklarını yaratması
çok önemlidir. Çeşitli finansman kaynakları yaratabilmiş, düzenli ve yeterli miktarda
gelirleri olan ajanslar zaman içerisinde güçlü ajanslar haline gelerek başarı
sağlamışlardır (Akgül ve Uzay, 2010: 17).
36
2.15.1. Kalkınma Ajanslarının Gelirleri
Şekil 8. Ajans Gelirleri
Kaynak: www.geka.org.tr
2.15.2. Kalkınma Ajanslarının Giderleri
Şekil 9. Ajans Giderleri
Kaynak: www.geka.org.tr
37
2.16. Bölgesel Kalkınma Ajansları’nın Başarısını Etkileyen Faktörler
Bölgesel Kalkınma Ajanslarının başarılarını etkileyen faktörlerin en önemlisi
finansal kaynaklardır. Bir başka etken ise kalifiye personelin varlığıdır. Bünyesinde
kalifiye personel bulunduran ajanslar daha iyi bir performans göstermektedirler
(Turan, 2007).
Ajansların en büyük destekçisi olan devletin bu ajanslar ile ilgili strateji ve
destekleri de başarıyı etkileyen önemli faktörler arasında yer almaktadır. Ayrıca
faaliyet gösterilen bölgeyi ve sektörü iyi tanımak da bölgesel kalkınma ajanslarının
başarısını önemli ölçüde etkilemektedir (Kayasüvd, 2006: 14; Altınışık ve Peker,
2010: 148).
Başka bir görüşe göre, kalkınma ajansları o bölgedeki yerel aktörlerle sıkı
ilişkiler kurabilirlerse o derece başarılı olabilirler. Özellikle yerel aktörlerle olan
ilişkiler finansal kaynakların sağlanması açısından da önem taşımaktadır (Akgül ve
Uzay, 2010: 19).
(Türkiye Kalkınma Bankası, 2010: 32)’ye göre BKA'ların başarılarını
etkileyen 7 faktörler aşağıdaki gibidir;
• Finansal kaynakların varlığı, planlama, yönetim ve uygulama aşamaları,
• Nitelik ve nicelik olarak yeterli personelin varlığı,
• Stratejik planlama süreci,
• Bölgelerin meşru temsilcileri olmak ve yerel iş dünyasının desteğini
almak,
• Yerel ölçekte tabandan tavana, merkezi yönetimce tavandan tabana
desteklenmek,
• Yerel girişimcilerle güçlü bağlar, (bünyelerinde yerel girişimcilerin
temsilcilerinin bulunması) bölgesel ekonominin motorunu oluşturan
sektörlerle ilgili çalışmalar yapmak,
Bölgede geçerli olan ortak hedeflerin BKA'lar tarafından benimsenmesi,
böylelikle içinde bulundukları toplumun desteğini kazanmaktır
38
2.17. Kalkınma Ajanslarına Yapılan Eleştiriler
BKA'ların, rekabetçi bölgeler ilkesine dayandığı ifade edilmiş olup, bu
ilkenin, bölgeler arası eşitsizlikleri artırdığı düşüncesi hakimdir. (Celepci, 2006: 63).
Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkındaki
Kanuna yönelik temel eleştiri Ajansların ulusal düzeyde koordinasyonunun DPT'ye
verilerek merkeziyetçi bir anlayışla ele alınmasıdır. Bu çerçevede getirilen eleştiriler
şu şekilde sıralanabilir: (Konya Ticaret Odası Raporu, 2006: 6-7).
• Anayasal tanımlara uygun olmayan ve ne yerel ne merkezi ne özel ne
kamu idaresi niteliği taşıyan, kimliği belirsiz bir yapı oluşturulması;
• Anayasa'ya göre yürütme organının ancak kanun ile asli olarak
düzenlenmiş olan bir alanda düzenleme yetkisi kullanabileceği, bu
nedenle bölge kalkınma ajanslarının kurulmasında veya kaldırılmasında
Bakanlar Kuruluna yetki verilmesinin Anayasaya aykırılık teşkil
edebileceği;
• Kamu kaynağı kullanan ve yönetiminde önemli kamu ajanlarını
barındıran bir tüzel kişiliğin kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmamasında
ısrar edilmesi;
• Bölgesel Kalkınma Ajansları'nın Yönetim Kurulu Başkanı olan valilerin,
toplanan fonları, “tarafsız kamu görevlisi” sıfatı dışına çıkarak dar bir
kesime kullandıracak olması;
• Bölgesel Kalkınma Ajansları'nın “iş takipçisi devlet” modeli yaratması
ve diğer kamu kurumlarının yetki alanlarına müdahale edebilmesi;
• Bölgesel Kalkınma Ajansları'nda toplanacak fonların (esas olarak kamu
kaynakları ve AB yardımlarının) hangi temel ilkelere, önceliklere ve
sektörel teşvik politikalarına göre kullanılacağının yasada belli olmaması;
• Merkezi bütçenin vergi gelirlerinin yüzde yarımının Bölgesel Kalkınma
Ajansları'na aktarılmasında “gelişmişlik derecesi” gibi ölçütlerin hangi
yönde etki edeceğinin belirlenmemiş olması;
39
• Kamu gücünün ve kamu kaynağının aktarıldığı bu yeni idari kademenin
kamu denetimi dışında bırakılması;
• Devlet İhale Kanunu, Kamu İhale Kanunu ve Kamu Mali Yönetimi ve
Kontrol Kanunu hükümlerine tabi olmaması ve göstermelik bir iç
denetim üzerine dış denetim olarak da sadece bağımsız denetim
kuruluşlarının yani piyasanın denetiminin öngörülmesi; Sayıştay
denetiminin fiilen dışlanması;
• Bürokrasiyi azaltma iddiasıyla yeni bürokrasiler, iller ve bölgeler
arasında yeni çekişmeler, yeni idari kademeler ve denetim dışı 26 adet
yeni harcama birimi yaratılması;
• Bölgesel Kalkınma Ajansları yönetim kurulları bileşiminin bir ekonomik
sosyal konsey oluşumunun çok gerisinde kalması; hatta, çok sayıda
bölgede tarımsal etkinliklerin yoğunluğuna rağmen ne Ziraat Odası, ne
Ticaret Borsası, ne de Ziraat Mühendisleri Odası (daha doğrusu
TMMOB) temsilcisine dahi yer verilmemiş olması;
• Tasarı ile görev süresi 2007 yılına kadar uzatılan GAP Bölge Kalkınma
İdaresi Teşkilatının kapatılmasının öngörülmesi, ancak, Tasarıda GAP
çerçevesinde götürülen birçok hizmetin nasıl yürütüleceği konusunda bir
düzenlemenin yer almaması;
• Bölge çapında yatırımları harekete geçirecek herhangi bir kaynağın
bulunmadığı durumlarda nasıl kaynak aktarılacağına açıklık
getirilmemesi;
• Ülkemizde aynı ilin ilçeleri arasındaki gelişmişlik farkları giderilmemiş
iken farklı illeri kapsayan ajansların bu farkı nasıl gidereceğinin
belirtilmemesidir.
• Kalkınma ajanslarının çok fazla DPT’nin güdümünde olduğu, Genel
Sekreterin seçiminden bütçenin onaylanmasına DPT’nin çok fazla
yetkilerinin olduğunu, dolayısıyla kalkınma ajanslarının kendilerinden
beklenen yerel işlevleri üstlenecek özerk yapıya sahip olmadıkları
şeklindedir. Kalkınma ajanslarının sadece iktisadi kalkınmaya ve özel
40
sektör gelişimine katkı vermeleri de gerçekçi bir beklenti değildir
(www.tepav.org.tr).
2.18. Kalkınma Ajanslarının Sağladığı Faydalar
Kalkınma Ajanslarının sağladığı faydaların anlatıldığı bu kısım Türkiye’de
faaliyet gösteren çeşitli Kalkınma Ajanslarının internet sayfalarından esinlenerek
düzenlenmiştir.
2.18.1. Bölgenin Markalaşması ve Bölgenin Tanıtımını Yapmak
Bilindiği üzere, ülkemizin her bölgesi ve yöresi tarihi ve turistik açıdan
zengin bir potansiyele sahiptir. Ancak bu potansiyelin yeterince ve gereği gibi
kullanılamadığı da bir gerçektir. Bu durumun en önemli nedenlerinden birisi, tanıtım
eksikliğidir. Tanıtım kavramı ise esas itibarıyla sadece mekânın tarihi ve turistik
açıdan değil, iş ve yatırım olanakları bakımından da tanıtılmasını içeren geniş bir
kavramdır.
Bu çerçevede 5449 sayılı Kanunun iş ve yatırım olanaklarının tanıtılmasına
büyük önem verdiği görülmektedir. Gerçekten 5449 sayılı Kanunun 5 inci
maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde, ajansın, “bölgenin iş ve yatırım
imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde
tanıtımını yapmak veya yaptırmak”la yükümlü kılındığı görülmektedir.
Kalkınma Ajanslarının markalaşma ve bölge tanıtımında üstlenmiş oldukları
roller şu şekilde ifade edilmiştir;
• Başta Ortadoğu ülkeleri olmak üzere hedef ülkelere yönelik pazar
araştırmaları yapılması, irtibat ofisi ve tanıtım bürosu kurulması, bu
ülkelere yönelik kendi dillerinde tanıtım materyalleri hazırlamak,
• Bölgeye yatırımcı çekmek amacıyla tanıtım organizasyonları
düzenlemek,
• Bölgenin yatırım ve pazarlama konusundaki fırsatlarının tanıtılması
amacıyla bölgenin sahip olduğu nitelikli ve eğitimli insan kaynağı,
gelişmiş ve çeşitlenmiş ulaşım ağı, tarım ve turizm çeşitlenmesine müsait
coğrafi yapısı ve iklimi, gelişmiş sanayi ve tarım gibi kendine has
41
özelliklerini ve avantajları ön plana çıkararak ulusal ve uluslararası
ölçekte düzenlenen fuar, sergi v.b. etkinliklere katılım sağlamak,
• Bölgelerin yatırım fırsatlarını anlatan sektör raporları hazırlayarak hem
Türkçe hem de İngilizce olarak yayımlamak,
• Yabancı yatırımcıların Bölgeleri daha yakından tanımalarına ve iş
bağlantıları kurmalarına yardımcı olmak için İngilizce web sitesi ve
Tarım, Turizm ve Sanayi gibi sektörlerde çalıştaylar düzenlemek,
• Çeşitli ülkelerden gelen heyetlere bölge tanıtımları yapılarak yatırım
fırsatlarını anlatmak,
• Bölgenin kültürel ve turistik değerlerinin tanıtımına yönelik olarak Bölge
turizm ve tanıtım stratejisi hazırlamak’tır.
2.18.2. Girişimcilik Kültürünü Geliştirmek
Bölgenin ekonomik açıdan canlanmasını sağlamak ve böylece yerel
kalkınmayı gerçekleştirmenin birinci adımı ve koşulu, girişimciliğin
desteklenmesidir.
Bölgesel Kalkınma Ajansları da “yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama,
teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi” gibi konularda, ilgili
kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri
desteklemek”le yükümlü kılınmıştır.
Bu doğrultuda Kalkınma Ajansları şu faaliyetleri gerçekleştirmektedir;
• Potansiyel girişimcilerin cesaretlendirilebilmesi için başarılı
girişimcilerin ve girişimcilik örneklerinin kitleler tarafından tanınması
yönünde farkındalık faaliyetleri yürütmek,
• Yeni bir iş kurmak isteyenler veya işini yeni kurmuş girişimciler için iş
geliştirmeye yönelik bilgi ve beceri düzeylerini arttırıcı eğitimler
düzenlemek,
• Özellikle kırsal kesimde girişimciliğin teşvik edilmesini sağlamak üzere
özgün hibe destek ve finansman modelleri geliştirmek,
42
2.18.3. Turizm Sektörünü Geliştirmek
Turizm, yatırımların ve ekonomik faaliyetlerin artmasını sağlayacak, birçok
sektördeki işletmelerin mevcut kapasitelerini ve iş hacimlerini geliştirmesini
tetikleyecek bir etkiye sahiptir. Bulunduğu yerde; geliri ve istihdam oranını
arttırmak, sosyal ve kültürel hayata tesir etmek, bunun yanında, bulunduğu bölgenin
ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını sağlamak gibi çok yönlü etkileri vardır.
Oluşturacağı bu etkilerle, turizm, özellikle gelişmekte olan ülkelerde bölge
kalkınmasına büyük katkı sağlayabilmekte ve uluslararası ölçekte geniş iş olanakları
yaratmaktadır.
Bu noktada Bölgelerimizi kalkındırmak amaçlı kurulan Bölgesel Kalkınma
Ajanslarının Kalkınma Ajanslarının Turizm potansiyelini artırmak ve çeşitlendirmek
adına yaptıkları faaliyetler şu şekilde sıralanmıştır;
― Mevcut turizm ürünlerinin geliştirmek,
• Bölge’de pansiyon ve butik otelciliğin yaygınlaştırılmasını sağlamak ve
beş yıldızlı otellerin kurulmasını destek olmak,
• Turizme yönelik yaygın eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarının
gerçekleştirmek,
• Henüz tespit ve tescil edilmemiş kültür varlıklarını ortaya çıkaracak
arkeolojik kazı çalışmalarına destek vermek,
• Bölgenin turizm potansiyeli ilgili paydaşlarla işbirliği yapılarak ulusal ve
uluslararası fuarlarda, medyada tanıtılmasını sağlamak,
― Turizm sektörünün potansiyelinin artırılması,
• Alternatif turizmin yıl boyunca sürdürülebilmesi için alt yapı
çalışmalarını desteklemek,
• Bölgenin kültürel ve doğal zenginliklerinin ulusal ve uluslararası alanda
tanıtımını yapmak,
― Hizmet kalitesini artırmak,
• Bölgelerin turizm potansiyelini anlatan resim, broşür, afiş, reklam filmi
ve turizm sektör raporlarını hazırlamak,
43
• Bölgede yerli ve yabancı dezavantajlı grupların tatile çıkmalarını olanaklı
kılacak sosyal turizm projeleri ile yaşlı ve bakıma muhtaç kişilerin
sürekli olarak kalabilecekleri yaşam merkezi projelerinin yapılması
teşvik etmek,
• Kongre ve fuar turizmi kapsamında çalışmalar ve projeler yapmak,
• Bölge limanlarında kruvaziyer turizminin gelişmesi için kapasite
kullanımının artırılması, ihtiyaç duyulabilecek yerlerde yeni kruvaziyer
liman tesisi yapılması için araştırmalar yapmak,
• Bölgede yat turizminin geliştirilmesi için tüm yat limanlarının verimli
şekilde kullanılması ve kapasiteye ulaştırılması sağlamak ve Bölgede
tekne barınma kapasitesinin arttırılması amacı ile yeni marina ve gezi
tekneleri barınaklarının yapımları desteklemek,
• Bölgedeki kış turizmi canlılığının sağlanması için kış sporları faaliyetleri
yaygınlaştırarak, ulusal ve uluslararası yarışmalar düzenlemek,
• Bölgelerdeki sportif faaaliyetleri artırmak,
• Yüksek standartlarda hizmet veren otel ve tesislerin artırılmasına yönelik
projeleri teşvik etmek,
• Tarihi ve kültürel varlıkların ve alanların turizm amaçlı değerlendirmek
üzere kazı çalışmalarının hızlandırılmasını, restorasyonu ve çevre
düzenlemelerinin yapılmasını sağlamak,
• Turizmi daha ileri seviyelere götürebilmek için ilgili kuruluşların katılımı
ile bölgede turizmin mevcut durumu ve bundan sonraki süreç hakkında
turizm toplantıları da düzenlemek,
• Turizm sektörü için önemli görülen ülkelerde turizm ofisleri kurulması
teşvik etmek,
• Bölgenin tanıtımı, hedef kitlelere duyurulması, turizm cazibesinin
artırılmasına ilişkin faaliyet ve projeler düzenlemek,
• Bölgeye has yöresel yemek ve ürünlerin tanıtımının yapılması ve
patentlerinin alınması sağlamak,
44
• Bölgenin marka değerinin artırılmasına yönelik çalışma ve projeler teşvik
etmek,
• Bölgede turizmin teşvik edilmesi kapsamında öncelikle dil bilen kalifiye
eleman yetiştirilmesi konusu üzerinde durmak,
2.18.4. Potansiyel Arz Eden Sektörlerin Geliştirilmesi
Bölgelerde potansiyeli yüksek birçok sektör bulunmaktadır. Ancak söz
konusu alanlara yeterince yatırım yapılmadığından bu potansiyel sektörler katma
değere dönüştürülememektedir.
Sektörel çeşitliliğin sağlanabilmesi ve sürdürülebilmesi için girişimcilik ve
yenilikçilik üzerinde durulması gereken temel noktalar olarak değerlendirilmektedir.
Sektörel çeşitliliğin sağlanabilmesi için, bölgelerde potansiyel bulunan alanlarda
yatırım yapacak girişimcilerin teşvik edilmesi önem arz etmektedir.
http://www.semihcolak.net/image/download/zonguldak-bakka.pdf
Kalkınma Ajanslarının her bölgeye has potansiyel arz eden sektörleri
geliştirmesindeki rolü;
• Yüksek teknoloji tabanlı sanayi tesisleri projelerini teşvik etmek,
• Mevcut işletmelerin üretimde standardizasyon ile ihracata
yönlendirilmesine yönelik projeleri yaygınlaştırmak,
• Ar-Ge faaliyetleri ve araştırma merkezlerini güçlendirmek,
• İhracat potansiyelinin arttırılması ile entegre projelere öncelik vermek,
• Sektörde yapılacak yatırımlara yönelik fizibilite çalışmalarının
gerçekleştirilmesi sağlamak,
• İnsan kaynaklarının geliştirilmesini sağlamak,
• Ar-Ge ve inovasyonun geliştirilmesi sağlamak.
• İhracata Yönelik Üretim, Tanıtım ve Pazarlama Potansiyelinin
Arttırılması
45
• Kalkınma Ajanslarının ihracata yönelik potansiyeli artırmak için
yaptıkları faaliyetleri şu şekilde ifade edilmiştir;
• Bölgenin ihracat kapasitesinin artırılması ihracat yapmayan firmaların
ihracat yapmalarının teşvik etmek,
• İhracatçı firmaların ihracatlarının artırılması, pazarlama kabiliyetlerinin
geliştirilmesini sağlamak,
• Firmaların yurt içi performanslarını değerlendirmek,
• Yabancı pazarlarda rekabet edilebilirliği sağlamak,
• Bölgenin ihracat kapasitesini artırıcı projelere teknik ve mali destek
sağlamak komşu ülkelere yönelik ticari faaliyetleri teşvik etmek,
• İhracata yönelik devlet yardımları, ihracat mevzuatı ve uygulamaları
hakkında ve modern pazarlama yöntemi olarak tabir edilen ihracatta e-
pazarlama uygulamaları hakkında bölgede eğitim faaliyetleri
gerçekleştirmek,
• Bölgede ihracata dönük üretim stratejisi oluşturmak için çalışmalar
yapmaktır. http://www.semihcolak.net/image/download/zonguldak-
bakka.pdf
2.18.5. Tarım ve Hayvancılık Sektörünü Geliştirmek
Yerel kalkınma açısından en önemli potansiyel sektörlerin başında tarım
sektörü gelmektedir. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının bölgelerimizin sahip olduğu
tarımsal potansiyel ve altyapı imkânlarını iyileştirip Tarımın geliştirilmesi ve kırsal
kalkınmayı sağlamak için belirlemiş oldukları hedefleri
• Bitkisel üretimde modernizasyon ve verimliliğin artırılması,
• Hayvancılıkta modern tekniklerin yaygınlaştırılması,
• Hayvansal üretimde katma değerin yükseltilmesi,
• Tarımda üretim ve pazarlama zincirinin güçlendirilmesi,
• Kırsal altyapının geliştirilmesidir.
46
Bu hedefleri gerçekleştirmek için Kalkınma Ajansları çeşitli kurumlarla
işbirliği yaparak Tarım Sektörünün Sorunları ve Çözüm Önerileri çalıştayları
organize ederek hayvancılık, örtüaltı sebzecilik, süs-aromatik bitkiler, meyvecilik,
gıda, su ürünleri ve sulama, bitkisel ve hayvansal üretim, tarıma dayalı sanayii ve
gıda, su ürünleri, tarımsal örgütlenme, pazarlama, Orman ve Orman Ürünleri ile Süt
işletmeciliği gibi hususlarda çalışmalar yapılmasını sağlayarak bölgelerin sorunlarına
çözümler aramaktadır.
Kalkınma Ajanslarının Kırsal Kalkınmayı hızlandırmak ve geliştirmek için
yaptığı faaliyetleri şu şekilde sıralayabiliriz;
• Küçük ve parçalı tarım arazilerinin toplulaştırılmasını sağlamak,
• Tarıma dayalı sanayide bilişim ve otomasyon sistemlerinin
yaygınlaştırılması ve Ar-Ge olanaklarının geliştirilmesini sağlamak
(Üniversite Sanayi İşbirliğinin artırılması),
• Tarımsal faaliyetlerde kalite ve verimliliğin artırılmasını sağlayıcı
projeler üretmek,
• Tarımsal örgütlenme ve işbirliğini sağlamak,
• Üreticilere yönelik bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri yürütmek,
• Su ürünleri ve arıcılık faaliyetlerini desteklemek,
• Tarım ve hayvancılıkta modern üretim tekniklerini yaygınlaştırmak,
• Kültür mantarı üretim ve işleme tesislerinin ile toplu sağım ve toplu
bakım merkezlerinin kurulması ve geliştirilmesi, modern süt işleme
tesislerinin kurulması ve geliştirilmesini teşvik etmek,
• Kapalı sulama sisteminin yaygınlaştırılmasını sağlamak,
• Soğuk hava deposu, tasnif ve paketleme tesislerinin kurulmasını teşvik
etmek,
• Mevcut tesislerin modernizasyonuna yönelik projelerin geliştirilmesini
desteklemek,
47
• Organize Hayvancılık Bölgeleri kurulmasına yönelik çalışmalar
yürütmek,
• Yatırım yapmak isteyen girişimcilere hibe desteği ve arazi tahsisi
hususlarında yardımlarda bulunmak,
• Bölgede kaliteli yem üretimine yönelik tesisler kurulmasını özendirmek,
• Yöreye özgü ürünler için bir marka oluşturmak ve ürünleri bu marka adı
altında paketlenmesini ve pazarlanmasını teşvik etmek,
• Çiftçilerin sosyal ve ekonomik durumlarını iyileştirmek için ortak
makine kullanımı teşvik etmek ve buna yönelik projeler desteklemek,
• Bölgelerde geniş yetişme alanı olup da, yeterince gelişme göstermemiş
ürünlerin yetiştirilmesi için üreticileri bu konuda teşvik etmek,
• Yöresel bazda uygun ürün, tohum ve fide çeşitleri belirlenerek, bunların
üreticiye tanıtılması ve yaygınlaştırılması konusunda üretici örgütleriyle
işbirliği yapmak’tır.
2.18.6. Danışmanlık Hizmeti Vermek
Kalkınma Ajansı birimi olan YDO’lar ayrıca bir nevi yatırım danışmanlığı
görevi üstlenmiştir. Bu noktada mali ve teknik destekleri hakkında yatırımcıya bilgi
vermek ve yol göstermek, yatırımcıya diğer ulusal ve uluslararası kurumlar
tarafından sağlanabilecek teşvik ve destekler hakkında bilgi vermek, bölgenin
yatırım olanakları ve potansiyeli hakkında yatırımcıya bilgi vermek, yatırımcıların
başvurularını kabul ve takip etmek, yatırımcıların izin, ruhsat ve diğer idari
işlemlerini ilgili makama iletmek ve yatırımcı adına takip etmek, yatırımcıların
karşılaştıkları sorunların yetkili mercilerce çözümünü takip etmek, destek ve yatırım
stratejileri konusunda yerel koordinasyonu sağlamak gibi görevleri mevcuttur.
Bu kapsamda bölge ile ilgili gerek yurt içinden gerekse yurt dışından gelen
çeşitli bilgi taleplerine cevap vermektedirler. Bu bilgi talepleri; bölgedeki
işletmelerin faydalanabileceği teşvikler, çeşitli tarım ürünlerinin yıllık üretim
miktarı, bölgedeki limanların kapasitesi ve hizmet ücretleri, organize sanayi
bölgelerindeki parsel fiyatları, bölgedeki ücret seviyesi, elektrik maliyeti ve
48
bölgedeki arazi durumu, ulaşım, nüfus, eğitim, ekonomi, turizm, sağlık ve sosyal
hayat gibi çok çeşitli konularda olabilmektedir. Yine danışmanlık hizmetlerine örnek
olarak bölgelerimizi ziyaret eden yabancı girişimciler için ilgili kurum ve kuruluşlar
ile görüşmeler organize etmek, yatırımcılara eşlik etmek ve ihtiyaç durumunda
tercüme gibi hizmetleri sunmak, İşini kurmuş ve faaliyetlerinde devam eden
girişimcilere yeni alanlara yatırım yapmaları hususunda yönlendirmek de verilebilir.
2.18.7. Yatırım Alanlarını Belirlemek
Kalkınma Ajansları yatırımcıları bilgilendirmek için hazırlamış oldukları
yatırım haritaları ve bölge planları sayesinde yatırım yapmak isteyen yatırımcıları
hızlı bir şekilde yönlendirmektedir. Yani hangi bölgeye hangi tarz yatırım yapılabilir
sorusunun cevabını Kalkınma Ajansları vermektedir. Ayrıca Bölgesel Kalkınma
Ajansları yatırım yapmak isteyen yatırımcılara istemeleri halinde yatırımın türüne
göre uygun yatırım arazisi tahsis ederek yatırımın önünü açmaktadırlar. Örnek olarak
biokütle enerji santrali kurmak isteyen yatırımcı bir firmanın müracaatları üzerine
uygun arazi temin edilmiştir. Sonuç olarak Batı Akdeniz Kalkınma sürdürdüğü
girişim ve çabaları sonucunda yenilenebilir enerji alanında faaliyet gösteren Enerji
Grubunun Burdur'a yapacağı 2, 5 milyon Euro’luk biyogaz santrali yatırımında
büyük ilerleme sağlanmıştır.
2.18.8. Girişimciliği Teşvik Etmek
Girişimcilik, yeni düşüncelerin üretilmesi, yayılması, yeni firmaların
doğmasıyla birlikte rekabetçiliğin yükselmesi, yeni ürünlerin üretilmesiyle
inovasyonun kullanımını da kapsayan bir bütündür. Girişimciliği artırmak için
Kalkınma Ajansları’nın yanında Üniversiteler ve Teknokentlere de büyük görevler
düşmektedir. Kalkınma Ajansının buradaki rolü köprü vazifesi görerek kurumlararası
işbirliğini sağlayıp girişimciliği teşvik etmektir. Ayrıca Kalkınma Ajanslarının bu
konuyla alakalı diğer faaliyetleri şu şekilde sıralanmıştır;
• Halihazırda elinde yeterli sermayesi olmamakla birlikte yenilikçi iş
fikrine sahip girişimcilerin bu fikirlerini hayata geçirmeleri için onları
gereken şekilde desteklemek,
49
• İstihdamın artırılması ve yerel dinamiklere dayalı girişimciliğin
desteklenmesi ve işsizliğin azaltılmasına yardımcı olmak için girişimcilik
eğitimleri gerçekleştirmek,
• Girişimciliğin yaygınlaşmasına yönelik desteklerin çeşitliliği ve etkinliği
artırılacak, bunlar arasında koordinasyon sağlamak,
• İhracatçı işletmelerin menfaatlerini bütüncül bir yaklaşımla gözetmek ve
karşılaştıkları sorunlara çözüm bulmak üzere bölgesel ihracatçı
birliklerinin kurulması teşvik etmek,
• Bölgede, girişimcilik ve ortaklık uygulamalarının geliştirilmesi adına,
Sivil Toplum Kuruluşları’nın birbirleri ile eşgüdüm içerisinde hareket
etmeleri sağlamak,
• Bölgede iç ve dış girişimciliğin geliştirilmesi ve ortak iş yapma
kültürünün yerleştirilmesi için üretim, hizmet sunumu, tedarik, Ar-Ge
faaliyetlerinde, sektörün ve bölgenin ortak faydaları doğrultusunda
faaliyetleri teşvik etmek,
• İşletmelerin bilişim alt yapısının geliştirmesi ve etkin olarak kullanmasını
sağlanacak ve bu yönde gerekli eğitim faaliyetlerini gerçekleştirmek,
• Yeni bir iş kurmak isteyen yatırımcıya faizsiz kredi kullandırılarak
yatırım yapmaya teşvik etmektir. Bu hususta kredi anaparasını yatırımcı
öderken faizini ise kalkınma ajansı karşılamaktadır
(http://www.haberler.com/kalkinma-ajanslari-yatirimciya-faizsiz-kredi-
temin-haberi/).
2.18.9. Çalışma Ziyaretleri Gerçekleştirmek
Bölgesel Kalkınma Ajansları tarihi, kültürel, ticari ve coğrafi bağlarımızın
güçlü olduğu bölgeleri yakından tanımak ve orada uygulanan iyi örnekleri yerinde
görmek, kamu ve özel sektör düzeyinde işbirliği yapılabilecek alanlarda görüşmeler
yaparak yatırımcı profili yüksek ülkelere Ajans bölgesinin yatırım potansiyelini
duyurabilmek, araştırmalar ve planlar yapmak, ticari promosyonlar geliştirmek,
ekonomik ortamı yabancı yatırımcıya cazip hale getirmek, yerel girişimci ile yerel
50
pazarı desteklemek ve gelecekteki muhtemel işbirliği hususlarını görüşmek amacıyla
yurtdışı gezileri düzenlenmektedirler.
Bu ziyaretlerdeki amaçlar ilgili ülke ile bölgemiz arasındaki ticari ilişkileri
kuvvetlendirmek, bölgemizin tanıtımını yapmaktır.
2.18.10. İstihdam Sağlamak
Kalkınma Ajanslarının görevleri arasında istihdam sağlamak bulunmaktadır.
Bu hususta Kalkınma Ajansları çeşitli kurumlarla işbirliği yaparak işsiz nüfusa
yönelik olarak bölgedeki sektörlerin talepleri doğrultusunda hedefe yönelik mesleki
eğitim programları düzenlemektedir.
Kalkınma Ajanslarının istihdam noktasında planladığı işlevler şu şekildedir;
• Nitelikli ara eleman ihtiyaçlarının karşılanması için eğitim projeleri
geliştirmek,
• Çeşitli iş zirveleri düzenlenerek işverenler ile iş arayanlar bir araya
getirerek, istihdam kaynağı yaratmak,
• Emek yoğun hizmet sektörleri desteklenerek istihdam alanlarını
geliştirmek’tir.
2.18.11. Yatırımcı Eşleştirmesi Yapmak
Bölgesel Kalkınma Ajansları farklı bölgelerde üretim hizmeti sürdüren ulusal
ve uluslararası yatırımcıları daha iyi hizmet sunmaları için iş görüşmeleri organize
ederek bir araya getirmeyi hedeflemektedir. Böylece daha küçük bir bölgede üretim
yapan firmalar yatırımcı eşleştirmesi sonucunda daha farklı bölgelerde daha büyük
Pazar paylarına sahip olabilmektedirler. Sonuç olarak yatırımcıların bir araya
gelmesiyle büyüyen Pazar ekonomik kalkınmayı sağlamakta önemli bir unsurdur.
Örnek olarak Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) meyve suyu
sektöründe Bölgede faaliyet gösteren firmalarla yatırımcı eşleştirmelerine başlayarak
eşleştirme programı kapsamında İtalyan Mixer SRL Profesyonel Kokteyl Üretim
firması ile Antalya Organize Sanayi Bölgesinde (AOSB) faaliyette bulunan meyve
suyu firmalarını bir araya getirdi. Böylece yerli üretim olan meyve suları uluslararası
pazarda yer alacaktır.
51
2.18.12. Rekabet Gücünü Artırmak
Artan işletme sayısı ve aynı ürünü üreten birden çok sayıda firmanın pazarda
yer alması firmaların rekabet gücünün artırılmasını önemli kılmaktadır. Pazarlama ve
rekabet gücünün artırılmasında birçok yöntem bulunmakla birlikte, inovasyon,
markalaşma, kümelenme, tedarik ve dağıtım zincirlerindeki kapasite ve kalite artışı
en önemli faktörler olarak ele alınabilmektedir.
Bölgesel Kalkınma Ajansları ana amacı ekonomik açıdan rekabet edebilirliği
sağlamaktır. Kalkınma Ajansları küresel rekabetin sağlanabilmesi için tanıtım
faaliyetlerine de büyük önem vermektedir (Özer, 2007: 389, 390).
Bölgesel Kalkınma Ajansları Dünya çapındaki yapılan çeşitli etkinliklere
önem vermekte sonuç olarak etkinliklerin düzenlenmesiyle tanıtım yapmakta ve
sonrasında yatırım ve iş olanaklarını geliştirilebilmek için büyük bir fırsat
yakalamaktadırlar. Ayrıca bazı sektörlerde pasif durumda bulunan firmaların
canlanmasını da sağlamaktadırlar.
İşletmelerde kurumsallaşmanın sağlanması ve rekabet gücünün artırılması
için Bölgesel Kalkınma Ajanslarının faaliyetlerini şu şekilde sıralayabiliriz;
• Bölgede yer alan firmaların rekabet gücünün artırılması kapsamında
modernizasyon ve yenileme yatırımlarını teşvik etmek,
• İşletmelerde kurumsallaşmaya yönelik olarak iç kontrol sistemlerinin
kurulması, geliştirilmesi, uluslararası standartlarda üretim yapılması,
kalite belgelerinin alınması ve markalaşmayı sağlamak
• Yatırımcılara dış ticaret prosedürleri, teşvikler, kalite standardizasyonu
yanı sıra elektronik ticaret ve B2B (Business-to- business) gibi yeni
pazarlara ulaşma teknikleri konularında eğitimler vermek,
2.18.13. İşletmelerin Ar-Ge ve inovasyon altyapıları güçlendirmek
• Bölgedeki teknokentler etkinleştirilerek üniversite- sanayi işbirliğini
geliştirmek,
• Bölgenin kümelenme haritası çıkarılarak hangi alanlarda kümelenmenin
teşvik edileceğini araştırmak,
52
• Bölge yatırımcılarına kümelenme ve kümelenmenin avantajları hakkında
bilgilendirme yapılarak kümelenme stratejisi çerçevesinde yatırım
yapmalarını teşvik etmek,
• Kurulmakta olan Organize Sanayi Bölgelerinin altyapı çalışmaları
hızlandırmak,
• Mevcut bulunan Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Sitelerinin
altyapı eksikliklerinin giderilmesine yönelik projelerin geliştirilmesini
sağlamak,
• Yenilikçilik, ileri teknoloji kullanımı ve kalitenin geliştirilmesiyle
işletmelerin rekabet gücünün artırılmasını teşvik etmek
• Marka ürünlerin geliştirilmesi, yerel markalaşmanın sağlanmasını ve
tanıtımını sağlamak’tır.
2.18.14. Kültürel Varlıkların Üretim, Koruma ve Aktarım
Olanaklarının Sağlanması
• Küreselleşme süreciyle beraber bölgeler ön plana çıkmış ve bölgelerin
katalizörlüğünü de yerel değerler oluşturmaya başlamıştır. Yöresel el
sanatları bağlamında yerel değerler, bölgelere, ekonomik anlamda katkı
sağlamanın yanında, yöresel kültürün aktarımı ve devamı anlamında
katkı sağlamaktadır. Buradan bakıldığında, yöresel el sanatlarını
korumak ve devamlılığını sağlamak zor fakat değerli bir süreçtir.
• Bu kapsamda, Kalkınma Ajanslarınının belirlediği önlemler şu
şekildedir;
• Öncelikle zanaat dallarının sürdürülebilirliklerinin sağlanması için;
ustalar, çeşitli politikalarla koruma altına alınmalı ve bahsi geçen
bölgelerde çırak yetiştirme programları düzenlenmelidir.
• Ürün çeşitlenmesi sağlanmalı, üretilen ürünlerin patent ve tescil
işlemleri tamamlanarak birer marka haline gelmeleri ve ulusal ve
uluslararası pazarda tanınırlıkları arttırılarak bölgenin tanıtımı
yapılmalıdır.
53
2.18.15. Teknik Destekler
Teknik Desteğin amacı, bölgedeki yerel aktörlerin bölgesel kalkınma
açısından önem arz eden, ancak kurumsal kapasite eksikliği nedeniyle hazırlık ve
uygulama aşamalarında sıkıntı ile karşılaşılan çalışmalarına destek sağlamaktır.
Bu kapsamda sağlanacak destekler; Eğitim verme, program ve proje
hazırlanmasına katkı sağlama, geçici uzman personel görevlendirme, danışmanlık
sağlama, lobi faaliyetleri ve uluslararası ilişkiler kurma gibi kurumsal nitelikli ve
kapasite geliştirici faaliyetleri içermektedir.
2.18.16. Yatırım Ortamını İyileştirmek
Yatırım ortamının iyileştirilmesi, yatırımların artırılarak, bölgenin ekonomik
açıdan canlandırılması suretiyle, bölgesel kalkınmanın sağlanması bakımından temel
bir olgudur. Bu çerçevede, yatırımcıların yatırım yapabilmek için gerekli olan
işlemler üzerindeki bürokratik engellerin kaldırılması önemli bir araçtır. Kalkınma
Ajanslarının yatırım ortamını iyileştirmek adına yaptığı hizmetleri şu şekilde ifade
edebiliriz;
• Bölgenin altyapı imkânlarının geliştirmek ve bölgede yatırım
teşviklerinin yanında kamu yatırımlarının arttırılmasına imkân
sağlayacak stratejiler üretmek,
• Bölgede var olan mevcut teşvik, hibe ve desteklerden işletmelerin daha
verimli bir şekilde yaralanmalarını sağlamak amacıyla işletmelere
yönelik bu programlar hakkında bilgilendirme faaliyetleri ile beraber
proje döngüsü yönetimi eğitimleri organize etmek,
• Potansiyel yatırımcıların bölgede gerçekleştirecekleri yatırımlarla ilgili
olarak hızlı ve verimli bir süreç yönetimini temin etmek amacıyla, gerekli
izinlerin alınması (İmar İzni, ÇED Raporu, ÇAP Raporu, Turizm Yatırım
izin Belgesi, Hazine Yatırım Teşvik Belgesi ve Yapı İnşaat Ruhsatı) ve
bürokratik engellerin aşılması konularında koordinasyon ve teknik destek
sağlamak,
54
• Bölgenin yatırım konusundaki eksikliğinin giderilmesine yönelik
bölgenin yatırım potansiyel ve imkânlarını tanıtıcı ve bilgilendirici
broşür, kitapçık ve filmler hazırlamak,
Öncelikli olarak bölgede işletmelerin ihtiyaç uyduğu kalifiye teknik personel
ihtiyacı İŞKUR, Milli Eğitim Müdürlükleri ve Sanayi ve Ticaret Odaları işbirliği ile
tespit edilecek ve bu alanlarda gerek ortaöğretim seviyesinde ve gerekse lisans ve
yüksek lisans seviyesinde bölgede eğitimler verilmesi sağlamaktır
(http://www.edirne.gov.tr/ortak_icerik/edirne/d%C3%B6k%C3%BCmanlar/TR21_T
rakya_Bolge_Plani_Taslagi_15_09_10.pdf ).
Sonuç olarak Kalkınma Ajansları yatırımcılara yönelik danışmanlık ve destek
hizmetleri vermek suretiyle yatırımcıların karşılaştıkları bürokratik engellerin
çözümü için çalışmalar yapmakta ve yatırımcılara yasal prosedürler, teşvik
sisteminin detayları, hukuki izinler gibi konularda yardımcı olup işlemlerini takip
etmektedir.
2.18.17. Sanayi Altyapısını Güçlendirmek
Sanayide rekabet edebilirliğin güçlendirilmesi amacına yönelik olarak,
işletmelerde kurumsallaşmanın sağlanması ve rekabet gücünün artırılması, potansiyel
arz eden sektörlerin geliştirilmesi ve bölgenin tanıtımı yapılarak yatırımcılar için
cazibe merkezi haline getirilmesi hedefleri belirlenmiştir. Ayrıca mevcut sanayi
kuruşlarına yeni Pazar bulunarak ihracat yapmaları teşvik edilmektedir.
Bölgesel Kalkınma Ajansları çeşitli sanayi sektörlerinde girişimcilik
faaliyetlerinin artırılması, potansiyel arz eden sektörlerin geliştirilmesi, girişimciliğin
ve işletmelerde rekabet gücünün artırılması gibi amaçları yerine getirmekte böylece
gelir seviyesinde ve istihdamda artış sağlanmaktadır. Sonuç olarak Gelir
seviyesindeki artış Bölgedeki toplum için çarpan etkisi oluşturarak, diğer toplum
bireylerinin de refahını yükseltmektedir.
Örneğin, Madencilik sektörü artan ulusal ve uluslararası rekabet şartlarına
uyum sağlamak durumundadır. Bu kapsamda, işlenerek katma değer oluşturan
maden ve maden ürünlerinin, Kalkınma Ajansları tarafından etkin tanıtımı yapılarak
dış pazarlarda marka değerinin artırılması hedeflenmektedir. Böylece tanıtımı
55
yapılan maden dış pazarda alıcılarla buluşarak bölge ekonomisine katkı
sağlayacaktır.
2.18.18. Ulaşım ve lojistik Alt Yapısını Geliştirmek
Bölgenin gelişmesini sağlayabilmek için yapılması gereken ilk iş var olan
ulaşım olanaklarını geliştirmek ve çeşitlendirmektir. Bölgesel Kalkınma Ajansları
Ulaşım altyapısının güçlendirmek için; karayolu ağının geliştirilmesi, havayolu
ulaşımı altyapısının daha verimli kullanılması, denizyolunun daha yaygın kullanımı
ve demiryolu ağının yaygınlaştırılması gibi hedefler belirlemişlerdir.
Kalkınma Ajanslarının ulaşım ve lojistik alt yapısını geliştirmek için
planlamış oldukları faaliyetler şu şekilde sıralanabilir;
• Mevcut var olan yolların iyileştirilmesi, Bölge içi raylı taşımacılık
alanının genişletilmesi yönünde Karayolları ve Demiryolları Bölge
Müdürlükleri ile ortaklaşa olarak planlama çalışmaları yapmak ve
öncelikli alanlardan başlamak üzere proje çalışmaları yürütmek,
• Bölgede etkin ulaşım ağının kurulması amacıyla; liman, demiryolu,
havayolu ve karayollarının etkin bir birliktelik oluşturduğu projeler ilgili
kurum ve kuruluşlarla koordinasyon sağlamak,
• Bölgelerimizde mevcut bulunan hava limanlarının Bölge geneline daha
etkin ve geniş çaplı hizmet vermesini sağlamak amacıyla Hava
limanlarının kapasitesinin geliştirilmesine yönelik planlama süreçlerine
destek sağlamak’tır.
2.18.19. Çevre Altyapısını Geliştirmek
Çevre alt yapısını geliştirmek için BKA’rı sanayide çevre dostu teknolojilerin
yaygınlaştırılması ve atık yönetimi, geri dönüşüm ve enerji verimliliği gibi
sürdürülebilir çevre uygulamalarının yaygınlaştırılmasını misyon edinmişlerdir.
2.18.20. Sosyal Altyapının Geliştirilmesi
Günümüzde bir dinamik olan Kalkınma Ajansları sosyal bir ortam yaratmak
için; insan kaynaklarının geliştirilmesi, sosyal uyum ve sosyal içermenin sağlanması,
56
girişimcilik ve birlikte iş yapma kültürünün yaygınlaştırılması, eğitim ve sağlık
hizmetlerinin iyileştirilmesi gibi hizmetleri en iyi şekilde yürütmek ve geliştirmek
için gereken hizmetleri gerçekleştirmektedir.
2.18.21. Sağlık Turizminin Geliştirilmesi
Sağlık, ulaşım ve turizm altyapılarının iyileştirilmesiyle birlikte bölgenin
sağlık turizmi açısından bir cazibe merkezi haline gelmesi mümkündür. Özellikle
gelişmiş ülkelerden daha ucuza ancak kaliteden ödün vermeden sunulacak sağlık ve
yaşlı bakım hizmetleri bölgenin ekonomik gelişimi açısından ciddi bir olanak
sunabilir.
Bu alanda Kalkınma Ajanslarının destekleri şu şekilde ifade edilebilir;
• Üniversitelerin ve araştırma kuruluşlarının yapacakları faaliyetlere destek
vermek,
• Sağlık turizmi yatırımlarının önündeki engellerden biri olan mevzuat
eksikliğinin giderilmesi için gerekli adımları atmak,
• Bölgede yer alan önemli termal merkezlerinde gerekli alt yapı
iyileştirmeleri yapılarak bölge’deki sağlık turizminin hareketlenmesini
sağlamaktır.
57
3. BÖLÜM
BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSINA GENEL BAKIŞ
Bu bölümün oluşturulmasında Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın internet
sitesi, Bölge Planı ve Faaliyet Raporlarından yararlanılmıştır.
3.1. Ajansın Vizyon ve Misyonu
3.1.1. Ajans Vizyonu
Sürdürülebilir yerel kalkınmada öncü ve etkin, uluslararası tanınırlığa sahip
bir Ajans olmaktır.
3.1.2. Ajans Misyonu
Isparta, Burdur ve Antalya’nın sürdürülebilir kalkınması için bütüncül bir
yaklaşım ile yerel potansiyeli harekete geçirecek katılımcı araçlar geliştirmek ve
uygulamaktır.
3.1.3. Ajansının Kuruluşu
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı kamu tüzel kişiliğini haiz, teknik donanıma ve
yüksek nitelikli personele sahip, kendine özgü bütçesi olan, kâr amacı gütmeyen bir
kuruluş olarak (BAKA Sunum: 2011) 25.01.2006 tarihli ve 5449 sayılı Kalkınma
Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun'un 3, 8 ve
Geçici 2'nci maddelerine dayanılarak 14 Temmuz 2009 tarih ve 2009/15236 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuş ve 2010 yılının Temmuz ayında faaliyetlerine
başlamıştır. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı'nın görev alanı TR61 Düzey 2 bölgesi’dir
(Antalya, Isparta ve Burdur). Ajansın merkezi Isparta’da bulunmaktadır. Batı
Akdeniz Kalkınma Ajansı kamu tüzel kişiliğini haiz olup, bu bağlamda kamusal
görev ve yetkiler ile donatılmıştır.
3.1.4. Ajansın Temel Değerleri ve Çalışma İlkeleri
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı tüm etkinliklerinde aşağıdaki temel değerleri
ve çalışma ilkelerini benimsemektedir:
• Katılımcılık
58
• Sürdürülebilir Kalkınma
• Yenilikçilik
• Tarafsızlık
• Şeffaflık
• Güvenilirlik
• Çözüm Odaklılık
Sürdürülebilir Kalkınma ve Katılımcılık şu şekilde ifade edilmektedir;
3.1.4.1. Sürdürülebilir Kalkınma
Sürdürülebilir kalkınma; kalkınmaya ilişkin bütün ekonomik, finansal, ticari
ve endüstriyel politikaların, büyümeyi (i) ekonomik, (ii) sosyal ve (iii) çevresel
açılardan sürdürülebilir kılmak amacıyla uyumlaştırıldığı bir süreç olmaktadır. Bu
bağlamda plandaki öncelikler ve hedefler oluşturulurken sürdürülebilir kalkınma
ilkeleri önem arz etmektedir.
3.1.4.2. Katılımcılık
Karar alma süreçlerini diyalog, temsil ve yetkilendirme yoluyla belirleyip
değiştirme koşulu çerçevesindeki katılımcılık, 2010-2013 Bölge Planı 'nın temel
ilkelerindendir. Sosyal ilişki ağları ve yönetişim olgusunun desteklenmesi ile
doğrudan ilgili olan katılımcılık ilkesi toplumsal sermayenin de gelişmesine katkıda
bulunmaktadır.
3.2. Amaç, Hedef ve Görevler
3.2.1. Ajansın Hedefleri
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA); Antalya, Isparta ve Burdur illerinde
“Sürdürülebilir Yerel Kalkınmada Öncü istihdam ve Rekabet Gücünü Artırarak
Türkiye’nin Yaşam Kalitesi En Yüksek Bölgesi Olmak” vizyonu ve “Mutlu Yaşam
Bölgesi Batı Akdeniz” sloganı ile çıktığı bu yolda hizmet verdiği bölgenin
zenginliklerini hem ülke hem de dünya çapında tanıtıp, yerel yatırımcı ile
uluslararası yatırımcıları uygun platformlarda buluşturarak, Bölgenin ekonomik,
59
sosyal ve çevresel yönden kalkınmasını sağlamak, Bölgedeki her ilin potansiyellerini
değerlendirerek rekabet gücünü artırmak ve bunları yaparken yerelleşmenin temel
taşı olan katılımcılık bağlamında ilgili tüm paydaşları bu sürece dâhil etmektir.
Şekil 10.. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının Amaç ve Hedefleri
Kaynak: www.baka.org.tr
Bu hedefler doğrultusunda Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının Amaç ve
Görevleri özetle şu şekilde ifade edilmiştir;
3.2.2. Ajansın Amaçları
• Bölgenin ekonomik, sosyal ve çevresel yönden kalkınmasını sağlamak,
• Bölgenin mevcut durumunu analiz ederek, güçlü ve zayıf yönlerini tespit
edip, fırsat ve tehditler göz önünde bulundurup rekabet gücünü artırarak
sürdürülebilir yerel kalkınmada öncü, Türkiye'nin yaşam kalitesi en
yüksek bölgesi olmasını sağlamak,
• Bölgede kamu kesimi, özel kesim, sivil toplum kuruluşları ve yerel
yönetimlerin kurumsal kapasitesini artırmak,
60
• Ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeyi hızlandırmak,
• Yerel ihtiyaçları ve potansiyelleri yerinde tespit edip, kaynakların etkin
kullanımını sağlamak,
• Bölgede Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını, istihdam ve ihracatı
artıran, yüksek katma değerli ürün üretme kapasitesini geliştiren
girişimlere destek olmak,
• Bölgedeki yatırımcıları girişimlere yönlendirmek ve destek olmak,
• Bölgenin potansiyel yatırım alanlarını belirleyerek ulusal ve uluslararası
platformlarda yatırımcılara tanıtmak,
• TR61 Bölgesi'nde yerel aktörler arasında işbirliği ve bilgi paylaşımı
ortamı oluşturarak sahiplenmenin ve farkındalığın artırılmasını
sağlamaktır (2010 BAKA Faaliyet Raporu).
3.2.3. Ajansının Görevleri
― BAKA’nın görevlerini şöyle sıralayabiliriz: (Altso Dergisi Röportaj)
• Bölgenin ulusal ve uluslararası ölçekte yatırım olanaklarının tanıtımı
yapmak,
• Yatırımcılara yönelik danışmanlık ve destek hizmetleri vermek
• Yatırımcıların karşılaştıkları bürokratik engellerin çözümü için
çalışmalar yapmak,
• Bölgeye yerli ve yabancı yatırımcıları çekmek,
• Yatırımcı eşleştirmesi yapmak,
• Bölgede sürdürülebilir kalkınma ve sosyal gelişmeyi sağlamak,
• Bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak,
• Bölgedeki kamu kurumları, yerel yönetimler ve STK’lara planlama ve
proje yapma konularında destek sağlamak,
• Yatırımcı kurumlar arası işbirliğini geliştirmek,
61
• Bölge Planı’nda belirlenen sektörlerde yatırımcılara hibe desteği, faiz
desteği ve faizsiz kredi desteklerinde bulunmak,
• Bölgede hangi alanlarda yatırım yapılabileceğini belirlemek,
• Yatırımcılara yasal prosedürler, teşvik sisteminin detayları, hukuki
izinler gibi konularda yardımcı olmak ve işlemlerini takip etmek,
• Yatırım noktasında ÇED raporu alınacaksa gerekli takipleri
gerçekleştirmek,
• Hem turizm hem de diğer alanlarda bölgeye yerli ve yabancı yatırımcıyı
çekerek yerel potansiyeli harekete geçirmek,
• Yatırımcılara mali ve teknik konularda destek sağlamak ve Bölge’de
yapılacak yatırımlara öncülük ederek işletmelerin kapasiteleri ve
ihracatlarını artırmaya yönelik çalışmalar yapmak,
• Bölgenin zenginliklerini ülke ve dünya çapında tanıtmak,
• Yerel yatırımcı ile uluslararası yatırımcıları uygun platformlarda
buluşturmak,
• Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Sağlanmak,
• Turizm, Ulaşım, Çevre, Sosyal Sermaye ve Sosyal Altyapıları
geliştirmek,
• Yatırım tanıtımına ilişkin ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve
koordinasyon içinde bölgeye yatırım çekilmesine yönelik çalışmalar
yapmak,
• Ülkemizdeki büyükelçilikler ve yabancı misyon ile yatırım görüşmeleri
yapmak,
• Yurt dışındaki büyükelçiliklerimiz, ekonomi müşavirlikleri ve ticaret
müşavirlikleri ile Bölgeye yatırım çekilmesine ilişkin ortak çalışmalar
yapmak,
• Yatırım tanıtımına ilişkin ulusal ve uluslararası yatırım fuarlarına katılım
sağlamak,
62
• Doğrudan yatırımcı firma, kuruluş ya da kişiler ile temas kurmak,
• Yurt dışındaki iş konseyleri, ticaret odaları, dernekler ve öne çıkan
işadamları ile yatırım tanıtım çalışmalarında bulunmaktır.
3.3. Bölge Planının Hazırlanması
Bölge planlarının; sosyoekonomik gelişme eğilimlerini, yerleşmelerin
gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri, faaliyetlerin ve alt yapıların dağılımını
belirlemek üzere hazırlanacağı 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8’inci maddesinde
hüküm altına alınmıştır.
Bölge Planı, ait olduğu bölgenin karşılaştırmalı üstünlüğü bulunan sektörleri
tespit etmesi, yerel paydaşların tam bir farkındalık ve sahiplenme ile katılımlarının
sağlanması açısından yüksek öneme sahiptir.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı, kurulduğu yıldan itibaren bölgede planlı bir
gelişmeyi sağlamak amacıyla kurulduğu bölgenin incelenmesi ve ileriki
çalışmalarına dayanak olması amacıyla Batı Akdeniz Bölgesinin yükselen
sektörlerini incelemeye başlamıştır.
Bu noktada ilk olarak Antalya, Isparta, Burdur illerini kapsayan İstatistiki
Bölge Birimleri Sınıflandırması (IBBS) Düzey 2 TR61 Bölgesi için Bölge Planı
hazırlanmıştır. Hazırlanan bu Bölge Planı çalışmaların ilk eseri olması yanında Batı
Akdeniz Bölgesi’nin 2010-2013 yıllarına ait bölgesel ekonomik stratejilerinin bir
atlası niteliğindedir.
63
Şekil 11. Bölge Planı hazırlama süreci
Kaynak: www.baka.org.tr
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Bölge Planı’nı hazırlarken ilk olarak bölgede
planın hazırlık çalışmalarına katılım sağlayacak paydaşların tanımlanması için
Paydaş Analizi yapmış, bölgenin güçlü, zayıf yönlerini, tehdit ve fırsatlarını tespit
etmek amacıyla GZFT Analizi yapmış, sektörel ve tematik gelişme eksenlerinin,
öncelik ve hedeflerin belirlenmesi için katılımcılığa dayalı çeşitli çalıştaylar ve
çalışma grupları organize ederek bölge planının mümkün olan en yüksek
katılımcılığı içermesi sağlanmaya çalışılmıştır.
En yüksek katılımcılığın sağlanabilmesi Bölge Planı’nın hazırlık çalışmaları
esnasında İl merkezleri ve İlçelerdeki Kamu Kurumları, Belediyeler, İl Özel
İdareleri, Üniversiteler, Araştırma Enstitüleri, STK’lar, Kaymakamlıklar, Ticaret ve
Sanayi Odaları, Ticaret Borsaları, Ziraat Odaları, Esnaf Odaları gibi Meslek
Kuruluşları, Üretici Birlikleri, Tarımsal Kooperatifler ile Köy ve Mahalle
Muhtarlarının görüşlerinden yararlanılmıştır.
64
3.4. Batı Akdeniz Bölgesi’nin GZFT Analizi
Geniş bir katılımla elde edilen GZFT anketlerinden Bölgenin güçlü ve zayıf
yönleri ile tehdit ve fırsatları tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre Bölgenin başlıca
güçlü yönlerinin turizm, tarım, yenilenebilir enerji, tıbbi-aromatik bitkiler,
madencilik, sağlık ve eğitim olduğu belirlenmiştir.
Bölgenin başlıca zayıf yönleri; maden yataklarının yeterince
değerlendirilememesi, mermerin işlenmeden blok olarak ihraç edilmesi, üretimde
eğitim eksiklikleri, Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarının yetersizliği, girişimcilik ve
beraber hareket etme kültürünün zayıf olması, nitelikli eleman eksikliği, yeterince ve
zamanında markalaşamama, pazarlama ve rekabet gücünün yetersiz olmasıdır.
Dünya Botanik Exposu’nun 2016 yılında Antalya’da düzenlenecek olması,
dünyada ve Türkiye’de alternatif turizme ilginin artması, kozmetik sanayinin artan
hammadde ihtiyacı, dünyada alternatif enerji kaynaklarına ilginin ve bu yöndeki
yatırımların artması Bölgenin dünyada ve Türkiye’de rekabet gücünü artıracak
fırsatları olarak öne çıkmıştır.
Bölgenin başlıca tehditleri arasında Bölgenin Yatırımlarda Devlet Yardımları
Hakkında mevzuat kapsamında 2’nci derecede gelişmiş bölge olarak ele alınması,
yatırımlarda hazine arazisinin bulunmasında yaşanan sıkıntılar, bürokratik zorluklar,
yanlış eğitim politikaları ile mesleki eğitimin istenen düzeyde olmaması ve dengesiz
göçler ile kırsal kesimde genç nüfusun azalması yer almaktadır.
65
Tablo 3. Batı Akdeniz Bölgesinin Güçlü ve Zayıf Yönleri
Kaynak: Baka Bölge Planı
66
Tablo 4. Batı Akdeniz Bölgesinin Güçlü ve Zayıf Yönleri
Kaynak: Baka Bölge Planı
67
Tablo 5. Batı Akdeniz Bölgesinin Fırsat ve Tehditleri
Kaynak: Baka Bölge Planı
68
3.5. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının Organizasyon Yapısı
Şekil 12. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının Teşkilat Yapısı
Kaynak: Baka 2010 Faaliyet Raporu
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının teşkilat yapısı, Kalkınma Kurulu, Yönetim
Kurulu, Genel Sekreterlik ve Yatırım Destek Ofisleri ve Genel Sekreterliğe bağlı
olan birimler olarak düzenlenmiştir.
3.5.1. Yatırım Destek Ofisleri
Genel Sekreterliğe bağlı olarak Antalya, Isparta ve Burdur illerinde Yatırım
Destek Ofisleri (YDO) kurulmuştur. Antalya YDO, Akdeniz Üniversitesi Teknokent
Ar-Ge binasında, Isparta YDO, Ajans binasında, Burdur YDO, İl Özel İdare
binasının 1. katında hizmetlerini sürdürmektedir (Baka Sunum: 2011).
3.5.2. İç Denetçi
25.01.2006 tarihli ve 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu,
Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun'un 25'inci maddesi ile Kalkınma
Ajansları Denetim Yönetmeliği'nin 7'nci maddesine göre İç Denetçinin görev, yetki
ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir;
69
• Nesnel risk analizlerine dayanarak Ajansın yönetim ve kontrol yapılarını
değerlendirmek ve risk yönetimi ve kontrol mekanizmasının etkinliğini
geliştirmek için Ajansın amaçlarının gerçekleşmesine yardımcı olmak,
• Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından
incelemeler yapmak ve Genel Sekretere önerilerde bulunmak,
• Risk analizleri çerçevesinde harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi
yapmak,
• Ajansın; harcamalarının, finansal işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının
ve diğer faaliyetlerinin, amaç ve politikalara, planlara ve programlara
uygunluğunu izlemek, değerlendirmek ve denetlemek,
• İç kontrol ve mali yönetim sisteminin oluşumuna katkıda bulunmak,
işleyişini değerlendirmek ve bu hususta Genel Sekreter ile Yönetim
Kuruluna önerilerde bulunmak,
• Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre suç teşkil eden
hususlarla soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlandığında,
adli makamlara ve Bakanlığa iletilmek üzere Genel Sekretere ve Yönetim
Kuruluna bildirmek ve Müsteşarlığı konu hakkında bilgilendirmek.
3.5.3. Stratejik Yönetim ve Koordinasyon Birimi
Kalkınma Ajansları Destek Yönetim Kılavuzu çerçevesinde hazırlanan ve
25.02.2011 tarihli ve 18 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilen organizasyon
yapısına göre Stratejik Yönetim ve Koordinasyon Birimi'nin görev, yetki ve
sorumlulukları aşağıdaki gibidir:
Bölge ile ilgili veriler toplamak, güncellemek ve veri tabanları oluşturmak,
• Ulusal kalkınma planına uygun olarak Bölge Planı/Ön Bölgesel Gelişme
Planını paydaşların katılımı ile hazırlamak,
• Ajansın destek stratejilerinin belirlenmesinde Bölge Planı ve ulusal üst
ölçekli planlarla uyumluluğunun sağlanması için Proje Yönetim Birimi
ile birlikte çalışmak,
70
• Ekonomik, sosyal ve kültürel gelişmeyi hızlandırmaya, çevresel şartları
iyileştirmeye, bölge potansiyelini harekete geçirmeye, bölgeler arası ve
bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmaya ve rekabet gücünü artırmaya
yönelik araştırmalar yapmak ve/veya yaptırmak, bu araştırmaları
yapanlara destek olmak,
• Yerel aktörlerin katılımı ile sektörel ve mekânsal analizler yapmak,
• Bölge Planına uygun olarak operasyonel programlar hazırlamak,
• Tüm birimlerin çalışma program ve bütçelerinin konsolide edilmesini
sağlayarak Ajansın yıllık çalışma programı ve bütçe önerisini hazırlamak,
• Yıllık çalışma programı ve bütçenin güncelleme ve gerçekleşmesini diğer
birimlerle işbirliği içerisinde gerçekleştirmek,
• Ajansın altı aylık ara raporlarını ve yıllık faaliyet raporlarını hazırlamak,
• Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına destek sağlamak,
• Kamu kesimi, özel kesim, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimler
tarafından yürütülen projeleri bölge plan ve programları açısından uygun
şekilde yürütülmesi için yönlendirmelerde bulunmak,
• Bölgeye yönelik araştırma sonuçlarını yayınlanmak üzere hazırlamak,
• Yatırım destek ofislerinden gelen verilerle yatırım alanlarının analizini
yapmak,
• Ulusal ve uluslararası düzeyde yatırım programlarını incelemek ve takip
etmek,
• Ajansın kurumsal kapasitesini ve kaynaklarını geliştirmeye yönelik
araştırmalar yapmak,
• Ajansın iç kontrol sisteminin oluşturulması ve uygulanması için tüm
birimlerinin koordinasyonunu sağlanmak,
• Ajans faaliyetleri, malî yapısı ve diğer hususlarla ilgili internet sitesi,
süreli yayın, broşür ve katalog düzenlemek ve güncellemek ve bu konuda
Destek Hizmetleri Birimi ile işbirliği halinde çalışmak,
71
• Ajans Mali Yönetim Yeterlilik kriterlerinin tüm birimler tarafından
uygulanması için gerekli koordinasyonu sağlamak,
• DPT ve diğer kurumlar ile koordinasyonu sağlamak,
• Birimlerin ve Yatırım Destek Ofislerinin kurum içi iletişim ve
koordinasyonunu sağlamak,
• BİMER (Başbakanlık İletişim Merkezi) İşlemlerinin takibini yapmak,
• Kurum irtibat ve iletişim veri tabanını oluşturmak (Veri tabanının
İletişim Bilgileri, Kurum Bilgileri, Görüşme ve faaliyet geçmişi, CV ve
çalışmalar vs. detayları içermesi),
• Genel Sekreterin randevu ve ziyaret programını düzenlemektir.
3.5.4. Proje Yönetim Birimi
Kalkınma Ajansları Destek Yönetim Kılavuzu çerçevesinde hazırlanan ve
25.02.2011 tarih ve 18 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilen organizasyon
yapısına göre Proje Yönetim Birimi'nin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdaki
gibidir:
• Bölge planı ve programları ile uyumlu olarak sağlanacak desteklerin
çerçevesini oluşturmak, zamanlamasını ve mali desteklerin bütçe
dağılımını planlamak,
• Yıllık çalışma programı ve bütçe içinde verilmesi planlanan destekler
için ayrılacak tutarların belirlenmesine ilişkin çalışma yapmak,
• Sağlanacak destekler için genel çerçeve oluşturmak ve güncellemek,
• Başvuru koşullarını ve değerlendirme kriterlerini belirlemek,
• Başvuru rehberi hazırlamak, belli aralıklarla düzenlemek, güncellemek,
• Proje teklif çağrısını hazırlamak ve gerekli güncellemeleri yapmak,
• Proje teklif çağrısına ilişkin tanıtım toplantıları düzenlemek ve tanıtıma
ilişkin materyalleri düzenlemek,
72
• Proje teklif çağrısını kamuoyuna duyurmak ve kamuoyunu
bilgilendirmek,
• Proje başvurularını kabul etmek ve kayıtlarını yapmak,
• Proje tekliflerinin hazırlanmasında yararlanıcılara teknik destek
sağlamak,
• Potansiyel yararlanıcılara yönelik proje hazırlama konusunda eğitim
faaliyetlerini düzenlemek,
• Proje önerisine yönelik değişiklik taleplerini değerlendirme ve yönetim
kuruluna sunmak,
• Potansiyel başvuru sahiplerinin aynı anda ve eşit düzeyde
bilgilendirilmesini sağlamak,
• Başvuru rehberini tanıtmak,
• Desteğe hak kazanan yararlanıcılara, proje/faaliyet uygulama ve satın
alma usulleri, izleme bilgi sisteminin kullanımı, raporlama gibi konularda
eğitimler vermek,
• Proje sahiplerine, uygulamada karşılaştıkları problemlerin çözümüne
yönelik destek vermek,
• Bağımsız değerlendiricilerin seçim kriterlerini belirlemek ve seçim
sürecinde etkin rol oynamak,
• Değerlendirme komitesince yapılan nihai değerlendirmeler sonucu
belirlenen ve Yönetim Kurulunca onaylanan “destek almaya hak
kazananların listesini” kamuoyuna ilan etmek,
• Sözleşme öncesi proje sahiplerini bilgilendirmek,
• İzleme ve Değerlendirme Birimi ile birlikte destek almaya hak kazanan
projelerin sahipleri ile imzalanacak sözleşmeleri hazırlamak ve sözleşme
imzalamaya davet etmek,
• Destek almaya hak kazanan projelere ilişkin gerekli bilgi ve belgeleri
İzleme ve Değerlendirme Birimine devretmek,
73
• Proje sahiplerine uygulamada karşılaştıkları problemlerin çözümüne
yönelik destek vermek,
• Proje uygulanmasına yönelik soruları cevaplamak ve bunları ilan etmek,
• Bağımsız değerlendiricilerin performans denetimini yapmak ’tır.
3.5.5. İzleme ve Değerlendirme Birimi
Kalkınma Ajansları Destek Yönetim Kılavuzu çerçevesinde hazırlanan ve
25.02.2011 tarih ve 18 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilen organizasyon
yapısına göre İzleme ve Değerlendirme Birimi'nin görev, yetki ve sorumlulukları
aşağıdaki gibidir:
• Desteklenen faaliyet ve projeleri izlemek, denetlemek, değerlendirmek ve
sonuçlarını Yönetim Kurulu ve Devlet Planlama Müsteşarlığı'na
raporlamak,
• Desteklenecek projelerin uygulama öncesinde, uygulama sürecinde ve
tamamlanmasının ardından değerlendirmelerini yapmak, performans
göstergeleri ile ilgili periyodik değerlendirme raporlarını hazırlamak,
• Ajansın yürüttüğü programların, desteklediği faaliyet ve projelerin
kalkınma bakımından yarattığı etki ve sonuçları ile başarı düzeylerini
tespit etmek ve etki değerlendirmeleri yapmak,
• Ajansın sağlayacağı mali ve teknik desteklerin izleme ve
değerlendirilmesine yönelik temel ilke ve kurallar, sorumluluklar,
kullanılacak belge ve formların standartları, yararlanıcıların proje ve
faaliyetlerini uygularken uymaları gereken yasal ve kurumsal altyapının
tasarlanmasına katkıda bulunmak,
• Desteklenen proje ve faaliyetler için oluşturulan izleme bilgi sisteminin
koordinasyonunu sağlamak,
• Ajanstan destek almaya hak kazanan proje sahipleri ile imzalanacak
sözleşmelerin hazırlanmasında rol almak,
• Projenin risk ve ihtiyaç analizini yapmak ve Genel Sekreterliğe iletmek,
74
• Projeye ilişkin olası risk faktörlerini belirlemek ve gerekli önlemlerin
alınmasını temin etmek,
• Yararlanıcıların raporlarını ve ödeme planlarını değerlendirmek,
• Desteklenen projeler kapsamındaki harcamaların usule uygunluğunu
denetlemek,
• Kabul edilen projeler ile ilgili belgeleri dosyalamak, 5 yıl süre ile
muhafaza etmek,
• Ajansın sağladığı teknik veya mali desteklerle gerçekleştirilen proje ve
faaliyetlerin uygulama süreçlerinde Ajans kaynaklarının yerinde ve etkin
kullanımını sağlamak,
• Desteklenen proje/faaliyetlere izleme ziyaretleri gerçekleştirmek,
Sözleşme öncesinde, Genel Sekreterce gerekli görülen projelere ön
izleme ziyareti yapmak,
• Sözleşmelerin imzalanmasını müteakip, sözleşme bilgilerinin
doğruluğunu teyit etmek, yararlanıcının uygulama kapasitesini
değerlendirmek ve yararlanıcı ile birlikte proje uygulamasına ilişkin bir
yol haritası hazırlamak; projenin risk ve ihtiyaç analizlerine göre ön
ödeme yapılmasının uygunluğu ve ön ödeme miktarı konusunda
görüşünü Genel Sekretere iletmek,
• Uygulama aşamasına geçmiş proje ve faaliyetlerde öngörülen amaç ve
hedeflere ulaşılmasına yardımcı olmak, uygulamanın belirleen ilke ve
kurallara, usul ve esaslara ve sözleşme hükümlerine uygun yürümesini
sağlamak,
• Riskleri önceden tespit ederek düzeltici ve önleyici tedbirler almak,
gerekiyorsa sözleşme değişiklikleri, fesih, usulsüzlükler, geri ödemelerle
vb. ilgili işlemleri yapmak,
• Proje ve faaliyet uygulamalarının yoğun olduğu dönemlerde, Ajans
uzmanlarının yeterli olmadığı durumlarda, Yönetim Kurulu Başkanının
talebi ve ilgili kurumların uygun görmesiyle, yararlanıcı konumunda
75
olmayan kamu kurum ve kuruluşlarından izleme faaliyetlerinde görev
yapmak üzere ilave personel görevlendirilmesini temin etmek,
• Yararlanıcıların ödeme taleplerini teknik ve/veya mali açıdan
değerlendirmek ve uygun bulunması durumunda ödemelerin zamanında
yapılabilmesi için Destek Hizmetleri Biriminin görüşünü iletmek,
• Sözleşme değişikliği, feshi, erken uyarı raporları ile düzeltici tedbirler ve
usulsüzlük hakkında işlemleri gerçekleştirmek ve geri ödemelerin temini
için gerekli durumlarda Destek Hizmetleri Birimini bilgilendirmek,
• Çeşitli kaynaklardan elde edilecek verileri ve değerlendirme anketleri
sonuçlarını kullanarak, programların ara dönem, nihai ve etki
değerlendirmelerini yapmak, bu değerlendirme sonuçlarını Yönetim
Kuruluna ve DPT'ye sunulmak üzere Genel Sekretere raporlamaktır.
3.5.6. Dış İlişkiler ve Tanıtım Birimi
Kalkınma Ajansları Destek Yönetim Kılavuzu çerçevesinde hazırlanan ve
25.02.2011 tarih ve 18 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilen organizasyon
yapısına göre Dış İlişkiler ve Tanıtım Birimi'nin görev, yetki ve sorumlulukları
aşağıdaki gibidir:
• Ajansın ulusal ve uluslararası platformlarda tanıtımının yapılması ve
Ajansın tüm etkinliklerinde paydaşları ile ilişkisini ve işbirliğini koordine
etmek, yerel, ulusal ve uluslararası kurumlarla iletişim ve işbirliğini
geliştirmeye yönelik çalışmalarda bulunmak,
• Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu
kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini
geliştirmek ve ortak organizasyonlar gerçekleştirmek,
• Bölgesel kalkınmayla ilgili yurt içindeki ve dışındaki ajans ve
kuruluşlarla işbirliği yapmak ve ortak projeler geliştirmek,
• Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili birim ve kuruluşlarla işbirliği
halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak,
76
• Kalkınma stratejisinin paydaşlar tarafından benimsenmesi için gerekli
çalışmaları yapmak,
• Türkiye'nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin
faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında
proje geliştirilmesine katkı sağlamak,
• Tanıtım ve işbirliği çerçevesinde, ulusal ve uluslararası organizasyonlara
katılmak ve organizasyon değerlendirme raporu hazırlamak,
• Tanıtım, pazarlama gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak
küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek,
• Ajansın kurumsal kimlik materyallerinin tasarım ve basım faaliyetlerini
takip ederek ajansın görünürlüğünü sağlamak,
• Kurum iletişim politikasının oluşturulması (şeffaflık, bilgi edinme
ilkelerine riayet vs.),
• Tanıtım ve işbirliği potansiyellerinin tespiti, değerlendirilmesi,
derecelendirilmesi, sınıflandırılmasını yapmak,
• Tanıtım ve işbirliği çerçevesinde tüm kurumsal iletişimleri kayıt altına
almak (kişi, konu, tarih, değerlendirme, plan, sonuç)
• Ajansın kullanabileceği tanıtım ve işbirliği yöntem ve kanallarını tespit
edip etkinliklerini değerlendirmek,
• Ajans faaliyetleri çerçevesinde takip edilmesi gereken süreli yayınları
araştırmak ve tespit etmek,
• Yayın ve organizasyon faaliyetlerini düzenlemek ve takip etmek,
• Kurum toplantılarında alınan kararları duyurmak ve arşivlemek,
• Yerel, ulusal ve uluslararası basın ve halkla ilişkiler faaliyetlerini
yürütmektir.
77
3.5.7. Destek Hizmetleri Birimi
Kalkınma Ajansları Destek Yönetim Kılavuzu çerçevesinde hazırlanan ve
25.02.2011 tarih ve 18 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile kabul edilen organizasyon
yapısına göre Destek Hizmetleri Birimi'nin görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdaki
gibidir:
• Yararlanıcıların İzleme ve Değerlendirme Biriminin teknik ve hukuki
açıdan uygun bulduğu ödeme taleplerini mali açıdan değerlendirmek ve
uygun bulunması durumunda gerekli ödemeleri zamanında yapmak,
• Desteklenen projelerin mali yönetimini kontrol etmek,
• Sözleşme feshi, usulsüzlük vb. sebeplerden kaynaklanan geri ödemelerin
takibini yapmak,
• Ajansın sağladığı desteklerle ilgili mali açıdan yasal takip gerektiren
işlemleri Ajans adına yürütmek.
• Ajansın sağladığı desteklerin proje/faaliyet düzeyinde mali denetimini
yapmak,
• Destek hizmetlerini sevk ve idare etmek,
• İdari ve mali süreçleri yürütmek,
• Kalkınma Kurulu ve Yönetim Kurulu toplantılarının ön hazırlık
çalışmalarını yapmak,
• Ajans yazışmalarının tasnifini ve havalesini yapmak ve arşivlemek,
• Kurum toplantılarının organize edilmesi konusunda Stratejik Yönetim ve
Koordinasyon Birimi ile işbirliği halinde çalışmak,
• Ajansın insan kaynakları ile ilgili iş ve işlemlerini yürütmek,
• Ajansın İnsan Kaynakları Politikasını belirlemek ve geliştirilmesini
sağlamak,
• Hizmet içi eğitim programlarını ve ihtiyaç duyulan eğitimleri organize
etmek,
78
• Ajansın gelirlerini toplamak,
• Ajansın her tür ödeme evrakını hazırlamak, kontrol etmek, ödemeleri
gerçekleştirmek ve arşivlemek,
• Ajansın ilgili birimlerce tespit edilen ihtiyaçlarının teminini sağlamak,
• Ajansın demirbaş eşya temini ile kayıt ve zimmet işlemlerini takip etmek,
• Ajansın dış denetimi (her türlü harcama ve işlemlerini bağımsız denetim
kuruluşlarca incelenmesi) için gerekli çalışmaları yapmak,
• Mali verilerin Kamu Harcama ve Muhasebe Bilişim Sistemini (KBS)
kullanarak Maliye Bakanlığına (Muhasebat Genel Müdürlüğüne)
göndermek olarak belirlenmiştir.
3.6. BAKA’nın Yatırımcıları Çekmesindeki Rolü
Ajanslar, kuruluşlarından itibaren kısa bir süre zarfında kurumsallaşma
çalışmalarında ciddi mesafe almış, bölgelerin kalkınma vizyonunu ve stratejilerini
katılımcı bir anlayışla belirlemiş, bu vizyona ulaşmak üzere çalışmaya ve bölgedeki
kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşlarına teknik ve Mali destek
sağlamaya başlamışlardır. Batı Akdeniz Bölgesi sosyoekonomik gelişmişlik
bakımından, Türkiye’nin önde gelen bölgelerinden biridir. Bölgenin tarım, turizm,
maden ve enerji potansiyeli yüksektir. Kara, hava, demir ve deniz yolu gibi çeşitli
ulaşım türleri ile ulaşılabilirliğinin olması, doğal, tarihi kaynak ve değerlere sahip
olması, Bölgeye önemli bir avantaj sağlamaktadır.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı; Antalya, Burdur ve Isparta'nın ekonomik
potansiyelini ortaya çıkarmaya ve bu üç ilin ekonomik enerjilerini birleştirerek,
bölgesel bir güç oluşturmak, rekabet gücünü artırmak, bölgeler arası gelişmişlik
farklarını azaltmak ve gelecek için ortak bir vizyon belirlemek amacıyla
çalışmalarına devam etmekte ayrıca bölgede gerekli incelemeler yaparak hazırlanan
bölge planı çerçevesinde hangi alanlara ve sektörlerde çalışma yapılması konusunda
yatırımcıları yönlendirmektedir.
Görevleri arasında ‘Yerel potansiyeli harekete geçirmek’, ‘Bölgedeki kamu
kurumları, yerel yönetimler ve STK’lara planlama ile proje yapma konularında
79
destek sağlamak’ bulunan BAKA, merkez ve tüm ilçeleri içeren eğitim programları
düzenleyerek AB formatında proje teklifi hazırlama konusunda eğitim desteği
sağlayarak önemli bir hizmet vermektedir.
Bölgemizde bulunan çeşitli sektörlere yeni pazarlar bulmak, ürünleri tanıtmak
daha önemlisi ihracat gelirlerini artırmak için BAKA gerekli tanıtım çalışmalarını
yapmaktadır. BAKA “İhracatta yüksek teknolojili ve katma değerli ürünlerin
ihracatına geçme” olarak ortaya koyduğu vizyonların hayata geçirilmesinde önemli
bir role sahiptir. Bu itibarla BAKA potansiyel üretim alanlarına işaret etmek suretiyle
özellikle az gelişmiş yörelerdeki ‘Bölgesel Güç Merkezlerini’ harekete geçirmek
suretiyle bölgesel kalkınmaya destek vererek uygun teşvik ve destek
mekanizmalarının gelişmesini sağlamaktadır.
BAKA, Antalya, Isparta ve Burdur illerine ilişkin veri ve analizler konusunda
görüş, öneri, bilgi ve belgeleri inceleyerek gerekli çalışmaları yaparak bölgemiz için
daha reel kararlar verilmesine katkı sağlamayı hedeflemekte; istihdamın korunması,
arttırılması geliştirilmesi ve işsizliğin azaltılmasına yardımcı olmak amacıyla
girişimcilik eğitimleri düzenleyerek sektöre yeni girişimcilerin girmesini de teşvik
etmektedir.
BAKA’nın verdiği uygun destek ve teşvik mekanizmaları sayesinde Antalya,
Isparta ve Burdur bölgesinde sanayi, ticaret, istihdam, turizm, sağlık, tarım,
hayvancılık, ihracat, maden, ulaşım gibi sektörlere önemli derecede katkıda
bulunmaktadır. Bu noktadan hareketle; doğru bir şekilde yönlendirilip
desteklendiğinde Isparta, Antalya ve Burdur’da faaliyet gösteren sanayicilerin,
KOBİ’lerin, firmaların ve en önemlisi potansiyel yatırımcıların başarısız olma
ihtimalleri yoktur.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın TR61 bölgesini daha ileriye götürmek
bölgeye yeni yatırımcı çekmek için potansiyel arz eden sektörleri çeşitli fuar,
toplantı, seminer vs. gibi yerlerde en iyi şekilde tanıtmaktadır. Bu hususta Genel
Sekreterliğe bağlı olarak çalışan uzman personeller tanıtım, yatırım ve teşvik
konusunda gerekli olan çalışmaları yaparak bölgenin kalkınmasında öncü bir rol
üslenmektedirler.
80
Bölgemize yatırım yapmaya gelen yatırımcıları teşvik etmek için BAKA bir
çeşit danışmanlık hizmeti görmektedir. Bu hususta öncelikle sektör raporlarını
sunmakta, yatırımın önünü tıkayan unsurları kaldırarak yatırımların faaliyete
geçmesini sağlamaktadır. Yatırım sürecini hızlandırıcı bir fonksiyona sahip olan
BAKA, Batı Akdeniz bölgesinde sorun yaşayan yatırımcılara her konuda yardımcı
olmaktadır.
BAKA kurulmadan önce bölgeye herhangi bir yatırımcı geldiğinde, önüne
düşecek, arsa gösterecek, teşvik sağlayacak hiçbir kurum yok iken şimdi ise yatırım
için bir rehber niteliğinde olan BAKA profesyonelliği esas alarak yatırımları
çekecek, aksaklıkları giderecek bir yapıya kavuşmuştur. Bu itibarla yatırımcılara
yönelik İngilizce rehber ve bölgede yatırım yapılacak alanlar belirlenerek
yatırımcılar bilgilendirmeye çalışılmıştır.
Yatırım sürecini hızlandırıcı bir fonksiyona sahip olan BAKA, Batı Akdeniz
bölgesinde sorun yaşayan yatırımcılara her konuda yardımcı olarak, yatırımların
önündeki bürokratik engelleri kaldırarak yatırımların sağlıklı ve hızlı bir şekilde
ilerlemesini sağlamaktadır.
BAKA, Uluslararası alanda zirvelere ve fuarlara katılım sağlayarak etkin
kullanılamayan zenginliklerimizin bir an önce ekonomiye kazandırılması için tanıtım
faaliyetlerini de gerçekleştirmektedir. BAKA bölgeye yatırım yapılması için çeşitli
proje destekleri sağlamaktadır. Bu destekler sonucunda bölgede yatırımcılar
tarafından yeni tesisler açılarak ekonomik kalkınmaya büyük katkı sağlamaktadırlar.
Görevleri arasında “Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla
işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak”
görevi de bulunan Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı yabancı yatırımcılara ev sahipliği
yaparak yatırım alanlarını ve üretim tesislerini yerinde göstermek, sektörel masa
toplantıları ile iş bağlantıları kurulması sağlamak ve bölgemiz işadamları ile yabancı
yatırımcıların işbirliği yapmasını sağlamak amacıyla bölgenin yatırım potansiyeli
hakkında genel olarak bilgilendirmelerde bulunmaktadır.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Mali Destek Programı çerçevesinde Kar amacı
güden ve Kar amacı gütmeyen kurumlara mali destek sağlamaktadır. Bu mali
destekler sanayi ve turizm sektörlerinde rekabetçiliğin artırılması ve Bölgede
81
alternatif turizm olanaklarının artırılması hususlarında olup, genel amaç bölgenin
ulusal ve uluslararası tanınırlığının sağlanmasıdır.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının kurulmasından itibaren bölgede yatırım
noktasında destek sağladığı faaliyetler şunlardır; Isparta’ya ilk 5 yıldızlı otel ve
Hilton grubunun yapmak istediği 5 yıldızlı otel ile ilgili sorunların çözümü, Burdur’a
yapılması planlanan 4 yıldızlı otel ve Biyoenerji santrali için arsa temini, bölgede
yapılacak olan hayvancılık yatırımları için arazi temini, gerekli izin işlemlerini takip
etmek, sıfır faizli kredi temini gibi sorunların çözümü, Havacılık ve Teknoloji
Merkezi için yatırıma ilişkin bürokratik işlemlerin hızlandırılması, Burdur’a
yapılması planlanan süt işleme tesisleri için yatırımcıları süt sektör raporlarının ve
süt potansiyelinin sunulması, Bölgeye ziyarete gelen yatırımcılara gerekli tanıtımın
yapılması, Yatırım destek ofisleri bulundukları illerdeki sanayi bölgelerinde bulunan
işletmelerin tamamına yakınını ziyaret ederek Ajans destekleri, devlet destekleri,
Bölgenin yatırım potansiyelleri hakkında bilgi verilmesi, çeşitli sektörlerde
çalıştaylar düzenlemek, ulusal ve uluslararası fuarlarda bölgenin tanıtımının
sağlanması, faizli faizsiz ve hibe destekleri sağlamak ve istihdam artırıcı eğitimler
düzenlemek gibi birçok faaliyet desteği sağlanmıştır.
Sonuç olarak kurulmuş olduğu TR61 Düzey 2 Bölgesi’nde (Antalya, Isparta,
Burdur) güçlü kalkınma ve rekabet potansiyeli, güçlü finansal yapısı, nitelikli uzman
personele sahip olması, Bölgede her zaman erişilebilir olması, karar alma
süreçlerinde esnek, dinamik ve katılımcı bir yapıya sahip olması, Bölgeye yatırım
çekme hususunda ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliğine ve koordinasyona
açık olması, teknolojiyi kullanma kabiliyeti ve bilişim alanında güçlü bir altyapısı,
değişimlere açık ve rekabetçi bir çalışma anlayışı ile hizmet veren Batı Akdeniz
Kalkınma Ajansı her zaman ve her yerde TR61 bölgesi için yatırımların önünü
açmaya devam ederek bölgesel kalkınmayı sağlayacaktır.
82
SONUÇ
Ülke ekonomilerinin küresel rekabet ortamında güçlü birer aktör olabilmeleri
için gerekli koşullardan biri, bölgesel farklılıkların giderilmesidir. Bu farklılıklar
sadece ülkemizde değil diğer ülkelerin birçoğunda da mevcuttur. Bu nedenle, her
ülkede bölgesel farklılıkların giderilmesi için, hem AB'de hem de Türkiye'de pek çok
çözüm önerisi gündeme gelmiştir. Bunlardan biri olan Bölgesel Kalkınma Ajansları
AB üyesi olan ve olmayan ve birçok ülkede bu sorunu çözmede kullanılan bir araç
haline dönüşmüştür.
Yeni kalkınma anlayışı olarak ortaya çıkan Bölgesel Kalkınma Ajansları,
yerel dinamiklere önem vermekte ve bölgeler arası gelişmişlik farklılıklarının en aza
indirilmesi düşüncesini ortadan kaldırarak yerine “bölgeler arası rekabet”
düşüncesini getirmiştir.
Yerel dinamiklerin ortaya çıkarılması noktasında stratejik kurumlar olarak
nitelendirilen Bölgesel Kalkınma Ajanslarının temel amacı; bölgesel rekabet
edebilirliği arttırmak adına bölgeye yatırım çekme, tanıtım faaliyetleri, bölgede
işbirliği ve iletişimi geliştirme, eşgüdümü sağlama, KOBİ’lere yatırım danışmanlığı
ve finansal destek, yeni yatırım alanlarının belirlenmesi, bölgedeki ekonomiyi
canlandırmaya yönelik hizmetler vermek, bölgenin girişimci potansiyelini
geliştirmek diğer bir ifadeyle belli bir bölgedeki aktörler arasında etkileşim ve
işbirliği ağları oluşturmak ve koordinasyonu sağlamaktır.
Kalkınma ajanslarının bölgelerinde gelişmeyi sağlayacak en önemli
işlevlerinden birisi yerel aktörlerin karşılıklı çıkarları çerçevesinde önceliklerini
algılamalarını sağlayacak diyalog kanallarını açık/etkin tutarak yerel/bölgesel ortak
aklın yaratılmasını sağlamaktır. Dolayısıyla kalkınma ajansları hem yerelde ulusal
aktörlerin bir “ajan”ı hem de ulusal aktörler nezdinde yerel'in bir “ajan”ı
durumundadır.
Türkiye'deki bölgesel gelişme çalışmaları oldukça eskiye dayanmaktadır.
Bölgesel politikalarla ilgili ilk ciddi çalışma birinci beş yıllık kalkınma planıyla
başlamış daha sonra ise sekizinci kalkınma planında da yer almıştır. Bölgesel
gelişmenin sağlanması için merkezi hükümet tarafından bölgesel kalkınmanın
83
sağlanması ve bölgelerarası dengesizliklerin ortadan kaldırılması için bazı çalışmalar
yapılmış ancak istenen ölçüde başarıya ulaşılamamıştır. Bu başarısızlıklar sonucu
yeni arayışlar baş göstermiştir. Türkiye'nin bölge planlama anlayışında AB ile uyum
sürecinden kaynaklanan derin değişimler yaşanmış ve ülkemizde bölge kalkınma
ajansları gündeme gelmiştir.
Nitekim, ülkemizde bölgesel kalkınma hedeflerine ulaşmak, üye devletlerin
hizmetine sunulan fonlardan yararlanmak ve bölgesel politikaları AB'ye
uyumlaştırmak için, 12 adet Düzey 1, 26 adet Düzey 2 ve 81 adet Düzey 3 bölge
birimi oluşturularak bölgesel ekonomik kalkınma ve sürdürülebilir kalkınmanın en
önemli kurumları arasında yer alacak olan “Kalkınma Ajansları” Devlet Planlama
Teşkilatı (DPT) öncülüğünde kurulmuş ve 25/01/2006 tarihinde Kalkınma Ajansları
Kanunu da Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bölgesel hizmet alanı Antalya, Isparta ve Burdur illerini kapsayan Batı
Akdeniz Kalkınma Ajansı “Sürdürülebilir Yerel Kalkınmada Öncü, İstihdam ve
Rekabet Gücünü Artırarak Türkiye'nin Yaşam Kalitesi En Yüksek Bölgesi Olmak”
misyonu ile çalışmalarına başlamıştır. Hizmet verdiği bölgenin zenginliklerini hem
ülke hem de dünya çapında tanıtıp, yerel yatırımcı ile uluslararası yatırımcıları uygun
platformlarda buluşturarak bölgesel ekonomik gelişmeyi ülke düzeyine çıkarmayı
hedef olarak belirlemiştir.
Çalışma sonucunda; Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının girişimcilere önem
verdiği, yeni iş kurma fikirleri olan girişimcileri yönlendirdiği, pazarlama, planlama,
ekonomi, finans ve insan kaynakları konusunda bilgilendirme amaçlı olarak ücretsiz
kurslar verdiği, bilgi teknolojileri ve diğer teknolojiler konusunda yardım ve
danışmanlık hizmeti de sunduğu, işini kurmuş ve faaliyetlerinde devam eden
girişimcilere yeni alanlara yatırım yapmaları hususunda yönlendirdiği anlaşılmıştır.
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansının önem verdiği bir diğer konu ise, bölgedeki
şirket ve girişimcileri ihracat yapma konusunda bilgilendirerek, desteklemeleri ve bu
şirket ve girişimcilerin dışa açılmalarını teşvik etmesidir. Bu hizmetler dışında,
sanayi bölgeleri kurma, arazi tahsisi gibi konulara da önem verdiği görülmüştür.
Ayrıca, bölgeye yatırımcıları teşvik etmek ve bölgenin kalkınmasını
hızlandırmak için çeşitli ulusal ve uluslararası fuar ve konferanslara katılım
84
sağlanmış, bölgemize gelen yabancı ziyaretçilere bölgenin yatırım imkanları
anlatılmış, çeşitli sanayi kuruluşlarının bölgemizde faaliyet göstermesi için ikili
görüşmeler yapılmış, bölgeye yapılacak olan yatırımların önünü tıkayan
olumsuzluklar giderilmiş, yatırımcıyı mağdur etmemek yatırım fırsatını kaçırmamak
için aracılık yaparak diğer kurumlarla koordineli olarak çalışılmış, yatırımlar için yer
tahsis edilmiş, bölgemizi tanıtan broşür, CD ve kataloglar hazırlanıp yabancı
ülkelerin ülkemizdeki büyükelçiliklerine gönderilmiş, bölgemiz ile yabancı ülkeler
arasındaki ticari ilişkilerin geliştirilmesi için hazırlanan sektör raporları ile bölge
planı hazırlanmış ve Bölge Planı’nda belirlenen sektörlerde yatırımcılara hibe
desteği, faiz desteği ve faizsiz kredi desteklerinde de bulunulmuştur.
Sonuç olarak Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı yatırımcıları teşvik edip, küresel
rekabette daha etkin bir rol alarak bölgesel kalkınmada yeni bir dönem açmak için
girişimcilik ruhunu ortaya koymaya devam edecektir. Bu çerçevede Batı Akdeniz
Kalkınma Ajansının yatırımcıları teşvik etmesindeki başarısı ya da başarısızlığını
zaman gösterecektir.
85
KAYNAKÇA
ACAR T., “Bölgesel Kalkınma Potansiyelinin Harekete Geçirilmesinde İnsan Kaynağının Rolü ve Balıkesir İli Örneği, “ Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, s.7, 2006. http://www.belgeler.com/blg/12r9/bolgesel-kalkinma-potansiyelinin-harekete-gecirilmesinde-insan-kaynaginin-rolu-ve-balikesir-ili-ornegi-the-role-of-human-resource-to-set-into-action-for-regional-development-opportunity-and-balikesir-case (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
ATMACA K., “Çok Düzlemli Yönetişim'den Bölgesel Yönetişime Ya Da Bölgesel Kalkınma Ajansları, “ Uluslar arası ekonomik Sorunlar Dergisi, Sayı 10, s.2, Ağustos 2010, http://www.mfa.gov.tr/sub.tr.mfa?3e3f0808-3113-48e2-9cf0-ea06dd3204cb, (Erişim Tarihi: 20.05.2011).
ARSLAN K., “Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Planlama ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, “ İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi s Sayı 4, s.285-287, 2005/1. http://asosindex.com/journal-article-fulltext?id=5339&part=1 (Erişim Tarihi: 30.05.2011).
ARSLAN E., “Kalkınma Ajansları ve Kalkınma Ajanslarının Türkiye Ekonomisine Beklenen Katkıları, “ Selçuk Üniversitesi İ.İ.B.F, Kamu-İş C: 11 s.4, 2010 . http://www.kamu-is.org.tr/pdf/1134.pdf (Erişim Tarihi: 02.06.2011).
ALTINIŞIK İ. ve PEKER H.S., “Bölgesel Kalkınma Ajansları, Ekonomik Önemi, Avrupa Birliği ve Türkiye'deki Durumları, “ Bütçe Dünyası Dergisi, S. 34, 2010, <http://www.butce.org/Html/dergi/34/8_i_altinisik_h_peker.pdf> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
APALI A., “Bölgesel Kalkınma Ajansları ve İzmir Kalkınma Ajansı Örneği, “Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Şubat 2009, Kayseri, S.14 -15-18 , <http://tez2.yok.gov.tr/> (Erişim Tarihi: 30.05.2011).
AYDEMİR F., “Dolaysız Yabancı Sermaye Yatırımları: Yatırım Gelişme Yolu Yaklaşımı Üzerine Bir Araştırma, “ Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, s.5-107, Haziran 2006. <http://www.belgeler.com/blg/sfh/dolaysiz-yabanci-sermaye-yatirimlari-yatirim-gelisme-yolu-yaklasimi-uzerine-bir-arastirma-foreign-direct-invetsments-a-research-on-the-invetsment-development-path> (Erişim Tarihi: 28.05.2011).
AKPINAR R., “Bölgesel Gelişme Dinamikleri ve Kurumsal Yansımaları: Yerel Büyüme Koalisyonları/Bölgesel Kalkınma Ajansları Deneyimi, “ Planlama Uzmanlığı Tezi, D.P.T. Bölgesel Gelişme ve Uyum Müdürlüğü, s.84, 2004. <http://www.dpt.gov.tr/DocObjects/View/3601/bolgeselrekabet.pdf> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
BENLİ Ö., “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye’deki Bölgesel ve Sektörel Dağılımı, “ Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.23, Temmuz 2007,
86
<http://www.belgeler.com/blg/16f1/dogrudan-yabanci-sermaye-yatimlari-ve-turkiye-deki-bolgesel-ve-sektorel-dagilimi-foreign-direct-investments-and-regional-and-sectoral-distribution-in-turkey> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Tanıtım Kitapçığı
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Sunum
Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı TR61 Bölgesi Bölge Planı, http://www.baka.org.tr/bolge-plani-S87.html (Erişim Tarihi: 01.06.2011).
CELEPCİ E., “Bölgesel Dengesizliklerin Giderilmesinde Kalkınma Ajanslarının Rolü ve Uygulamaları, “ Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, s. 21-23-47-63-65, 2006. <http://www.belgeler.com/blg/163e/bolgesel-dengesizliklerin-giderilmesinde-kalkinma-ajanslarinin-rolu-ve-turkiye-uygulamalari-rule-of-development-agencies-in-removing-regional-imbalances-and-turkey-applications> (Erişim Tarihi: 10.05.2011).
CAN E., “Bölgesel Kalkınmada Kalkınma Ajanslarının Rolü- İzmir Kalkınma Ajansı Örneği”, s.49-53-54-55-56, İzmir 2011.
CİLAVDAROĞLU A. A., “Bölgesel Kalkınma Ajansları, Türkiye de Kuruluş ve İşleyiş Sorunları, “ Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, s.6-105-106-107, <2008, http://www.acikarsiv.gazi.edu.tr/index.php?menu=2&secim=10&YayinBIK=1768#> (Erişim Tarihi: 11.05.2011).
ÇALT G., “Bölgeselleşme ve Avrupa Birliği’nin Bir Aracı Olarak Bölge Kalkınma Ajansları, “ VI. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi Bildiri Metinleri, s.3-7-10, Ankara, Ocak 2005. <http://www.zmo.org.tr/resimler/ekler/8df7b8e8d586a55_ek.pdf?tipi=14&sube=> (Erişim Tarihi: 11.05.2011).
ÇAĞKAN A., “Kalkınma Ajansları ve Toplumsal Sermaye İlişkilerinde Stratejik Yaklaşım (İzmir Kalkınma Ajansı Örneği), “ Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, s. 8-12- 22, 2010.
ÇELİK M., “Bölge Kalkınma Ajansları, “ Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, s.121, 2005. <acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/2396/3078.pdf> (Erişim Tarihi: 11.05.2011).
CİĞEROĞLU E.T., “Bölge Kalkınma Ajansları ve Türkiye.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, s.12, İstanbul 2008. <http://www.belgeler.com/blg/1cx0/bolgesel-kalkinma-ajanslari-ve-turkiye-regional-development-agencies> (Erişim Tarihi: 11.05.2011).
DOĞANÖZ A. A., “AB Bölgesel Kalkınma Politikası: Polonya - Türkiye Açısından Değerlendirme, “ Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı, s.20, 2006. <http://www.belgeler.com/blg/18m0/ab-bolgesel-kalkinma-politikasi-polonya-turkiye-acisindan-degerlendirme-european-union-regional-
87
development-policy-evaluation-in-aspect-of-poland-turkey> (Erişim Tarihi: 05.06.2011).
“Yeni Nesil Bölgesel Planlama Deneyimi Üzerine Bir Yönetişim Çerçevesi Önerisi , “ Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, s.6-8-9-10, Nisan 2011 <http://www.tepav.org.tr/upload/files/1302293855
7.Yeni_Nesil_Bolgesel_Planlama_Deneyimi_Uzerine_Bir_Yonetisim_Cercevesi_Onerisi.pdf> (Erişim Tarihi: 01.06.2011).
DURGUN A., “Bölgesel Kalkınmada Turizm’in Rolü; Isparta Örneği, “ Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, s.39-68, 2006, <http://tez.sdu.edu.tr/Tezler/TS00477.pdf> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
DEDE A., “AB Uyum Sürecinde Kalkınma Ajansları ve Mevlana Kalkınma Ajansı, “ Konya Ticaret Odası, 2009. <http://www.kto.org.tr/dosya/rapor/mevka.pdf> (Erişim Tarihi: 25.05.2011).
D.P.T., “Yeni Bölgesel Gelişme Politika ve Uygulamaları, “ Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Müdürlüğü. <http://ekutup.dpt.gov.tr/bolgesel/politika/uygulama.pdf> (Erişim Tarihi: 25.02.2011).
D.P.T., “Kalkınma Ajansları Destek Kılavuzu Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, “ s.14-15, 2009, www.dpt.gov.tr/DocObjects/Download/10009/DYK.pdf (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
HASANOĞLU M. ve ALİYEV Z., “Avrupa Birliği İle Bütünleşme Sürecinde Türkiye'de Bölgesel Kalkınma Ajansları, “ Sayıştay Dergisi, Sayı: 60, s.87, Ocak-Mart 2006, <http://www.sayistay.gov.tr/dergi/icerik/der60m5.pdf> (Erişim Tarihi: 15.05.2011).
GÜNDOĞAN M., “Bölgenin Ajansı: Güney Marmara Kalkınma Ajansı, “ Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, s.107, 2010. <http://girisim.comu.edu.tr/dergiall/eskisyilr/5in2/mgundoggan.pdf> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
GÜLMEZ M. Ve YALMAN İ.N., “Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri; Sivas İli Örneği, “ Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, Cilt 24, Sayı 2, s.237, 2010,
İNCE M.G., “Yatırım Teşviklerinin Yatırım Kararına Olan Etkisi ve Türkiye Uygulaması, “ Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, s.24, 2008. <http://www.belgeler.com/blg/16qx/yatirim-tesviklerin-yatirim-kararina-olan-etkisi-ve-turkiye-uygulamasi-effects-of-incentives-on-investment-decision-in-turkey> (Erişim Tarihi: 15.05.2011).
KAYAPINAR M. E., “Avrupa Birliği Sürecinde Karaman da Kalkınma Politikaları Planlaması ve AB Hibe Projelerinin Ekonomik ve Sosyal Katkıları, “ Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim dalı, 2010, < http://tez2.yok.gov.tr/> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
88
KOYUNCU E., “Türkiye’de Kalkınma Sürecinde Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Rolü ve Bir Uygulama, “ Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Genel İktisat Anabilim Dalı, s.31-32, 2006, http://www.belgeler.com/blg/s5b/turkiye-de-kalkinma-surecinde-bolgesel-kalkinma-ajanslari-ve-bir-uygulama-the-role-of-the-regional-development-agencies-within-the-development-process-in-turkey-and-an-application (Erişim Tarihi: 16.05.2011).
KARASU K., “Yerelleşme Söylemi ve Bölge Kalkınma Ajansları, “ http://www.yayed.org.tr/resimler/ekler/5422afb467e9456_ek.pdf (Erişim Tarihi: 02.06.2011).
KESKİN H. ve SUNGUR O. “Bölgesel Politika Ekseninde Yaşanan Dönüşüm: Türkiye'de Kalkınma Planlarında Bölgesel Politikaların Değişimi, “ SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 21, s.271- 274-293, Mayıs 2010,
KAYA K., “Bölgesel Kalkınmada Yeni Bir Model; Kalkınma Ajansları ve Türkiye'de Uygulanabilirliği, “ Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Anabilim Dalı, , s.57-102-103, Ankara 2007, < http://acikarsiv.atilim.edu.tr/browse/195/208.pdf?show> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
KARAKILÇIK Yusuf ve SARIGÖL Canan Emek, İnönü Üniversitesi IIBF Kamu Yönetimi Bölümü, s.390, < http://ozal.congress.inonu.edu.tr/pdf/28.pdf> (Erişim Tarihi: 13.04.2011).
KOÇBERBER S., Sayıştay Dergisi, Sayı 61, s.38-48, Nisan- Haziran 2008. <http://www.sayistay.gov.tr/dergi/icerik/der69tam.pdf> (Erişim Tarihi: 25.04.2011).
GOYMEN K., “Türkiye'de Bölge Politikalarının Evrimi ve Bölgesel Kalkınma Ajansları, “ Yerel Kalkınma İçin Ortaklıklar Uluslararası Konferansı: İstanbul Politikalar Merkezi, Nisan 2005, s.10-35-60, <http://research.sabanciuniv.edu/1373/1/KorelGoymenOrtaklik.pdf> (Erişim Tarihi: 01.05.2011).
KÜÇÜKOĞLU M., “Vergisel Teşviklerin Bölgesel Kalkınmadaki Rolü: Güneydoğu Anadolu bölgesi Üzerine Uygulama, “ Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Maliye Anabilim Dalı, s.172, Bursa 2005, http://www.belgeler.com/blg/r61/vergisel-tesviklerin-bolgesel-kalkinmadaki-rolu-guneydogu-anadolu-bolgesi-uzerine-uygulama-role-of-the-encouragements-in-regional-development-implementation-in-southeastern-anatolian-region
(Erişim Tarihi: 12.05.2011).
KUDUĞ S., “Küreselleşme Sürecinde Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, “ Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Genel İktisat Anabilim Dalı İktisat Programı, s.7, 2006, http://www.belgeler.com/blg/rt7/kuresellesme-surecinde-dogrudan-yabanci-yatirimlar-ve-turkiye-acisindan-
89
degerlendirilmesi-foreign-direct-investment-in-a-globalizing-world-and-its-impact-on-turkey (Erişim Tarihi: 01.04.2011).
KURTARAN A., “Doğrudan Yabancı Yatırım ve Belirleyicileri” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, S.1, 2007 http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/SBED/article/viewArticle/446 (Erişim Tarihi: 11.04.2011).
MAÇ N., “Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye, “ Konya Ticaret Odası Etüd –Araştırma Servisi Araştırma Raporu, 2006. http://www.kto.org.tr/dosya/rapor/kalkinmaajans.pdf (Erişim Tarihi: 10.04.2011).
OKSAY C. S. ve KUBAR Y., “Avrupa Birliğine Uyum Sürecinde Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Finansmanında Kalkınma Ajansları, “ Selçuk Üniversitesi Karaman İibf Dergisi Yerel Ekonomiler Özel Sayısı, s.206-207-208, Mayıs 2007, < http://iibfdergi.kmu.edu.tr/userfiles/file/mayis2007/17.pdf> (Erişim Tarihi: 01.06.2011).
TUTAR F. ve DEMİRAL M., “Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İibf Dergisi, Nisan 2007, 2(1), 65-83 S.8. http://asosindex.com/journal-article fulltext?id=2633&part=1 (Erişim Tarihi: 01.06.2011).
TURAN S., “Bölgesel Kalkınma Ajansları Dünyadaki Uygulamalar ve Türkiye Modeli, “ Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, s.3, Konya 2007. < http://tez2.yok.gov.tr/> (Erişim Tarihi: 12.05.2011).
ÖNDER H., “İhracat Teşviklerinden Yararlanmayı Etkileyen Faktörler (Kütahya Merkez İlçede Bir Uygulama), “ Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalı, s.7. Kütahya 2005.http://www.belgeler.com/blg/p63/ihracat-tesviklerinden-yararlanmayi-etkileyen-faktorler-kutahya-merkez-ilcede-bir-uygulama-the-factors-effecting-utilizations-of-export-subsides-an-application-in-kutahya (Erişim Tarihi: 10.05.2011).
ÖZER Y. E., (Dr) “Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Yapılanması ve İşlevselliği, İzmir ve Çukurova Örnekleri, “: S.149, Ekin Yayın, 2010.
ÖVGÜN B., “Bir Politika Transferi Örneği: Kalkınma Ajansları, “ Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, SBF Dergisi, Cilt 62, sayı 3, 2007, < dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/931/11618.pdf> (Erişim Tarihi: 29.05.2011).
ÖZER, Y.E., “Küresel Rekabet-Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Türkiye”, Review Of Social, Economic And Business Studies, Vol: 9/10, s.390-394-395, 2007, < http://fbe.emu.edu.tr/journal/doc/9-10/19.pdf> (Erişim Tarihi: 28.05.2011).
ÖZEN P., “Bölge Kalkınma Ajansları, “ 2005. http://www.tepav.org.tr/upload/files/1271245092r8246.Bolgesel_Kalkinma_Ajanslari.pdf (Erişim Tarihi: 01.05.2011).
90
ÖZMEN F., “Yeni Bölgecilik Anlayışı ve Kalkınma Ajansları, “ Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, s. 68-71, 2004 (Erişim Tarihi: 01.03.2011).
.PIÇAK M., (Öğr.Gör.) “Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde Kurulacak Bölgesel Kalkınma Ajansları Üzerine Bir Değerlendirme, “, Sayı: 121, s.65-67-71, Ocak 2008, < http://www.mevzuatdergisi.com/2008/01a/02.htm> (Erişim Tarihi: 16.05.2011).
ÖZDAŞ Y., “Türkiye’de Uygulanan Yatırım Teşvikleri ve Diyarbakır Bölgesinde Bir Araştırma, “ Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, s.21, Adana 2009.
http://library.cu.edu.tr/tezler/7521.pdf (Erişim Tarihi: 02.06.2011).
SARIÖZ Y., “Türkiye’de 1990 Sonrası uygulanan Yatırım Teşvikleri ve Ekonomik Etkileri, “ Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Teorisi Anabilim DaIı, s.42, Ankara 2006, http://www.belgeler.com/blg/pta/turkiye-de-1990-sonrasi-uygulanan-yatirim-tesvikleri-ve-ekonomik-etkileri-investment-incentives-applied-in-turkey-after-1990-and-their-economic-effects (Erişim Tarihi: 02.06.2011).
SARAÇ A., “Bölgesel Kalkınma Planları ve Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), “ Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, s.30, Aydın 2006. (Erişim Tarihi: 01.06.2011).
SUGÖZÜ İ.H. ve ATAY M., “Kalkınma Ajanslarının Bölgesel Kalkınmaya Etkisi: Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA Örneği), “ Küresel Kriz Sonrası İktisat Politikalarıi Uluslararası İstanbul İktisatçılar Zirvesi-II, 13-14, İstanbul, Mayıs 2010, < http://www.sugozu.com/images/Yayinlar/bildiri-sugozu-atay_dika.pdf> (Erişim Tarihi: 01.05.2011).
TANTAN Ü. A., “Türkiye’de Bölgelerarası Sosyo-Ekonomik Dengesizliklerin Mukayeseli İncelenmesi, “ Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, s.2, 2008, “http://tez2.yok.gov.tr/> (Erişim Tarihi: 02.06.2011).
TAMER A., “Kalkınma Ajanslarının Türk Hukuk Sistemindeki Yeri, “ DPT Uzmanlık Tezi, s.29, 30, 31, 32, 2008. http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebContentGosterim.aspx?Enc=51C9D1B02086EAFB61236E0CD560FFAA (Erişim Tarihi: 01.05.2011).
TAŞ B. (Yrd. Doç. Dr.), “AB Uyum Sürecinde Türkiye İçin Yeni Bir Bölge Kavramı: İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS), “ Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt VIII / Sayı: 2, s.194, Aralık 2006. http://www.aku.edu.tr/AKU/DosyaYonetimi/SOSYALBILENS/dergi/VIII2/btas.pdf (Erişim Tarihi: 09.04.2011).
TÜRKMEN S.Y., “Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme, “ Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, s.37, İstanbul 2006. http://www.belgeler.com/blg/14yj/dogrudan-yabanci-sermaye-yatirimlari-ve-
91
turkiye-acisindan-bir-degerlendirme-foreign-direct-investment-and-an-evaluation-for-turkey (Erişim Tarihi: 17.05.2011).
YÜCEYILMAZ H., “Avrupa Birliği Sürecinde Bölgesel Gelişmeler ve Kalkınma Ajansları, “ Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, 2007.
http://www.belgeler.com/blg/1azp/avrupa-birligi-surecinde-bolgesel-gelismeler-ve-kalkinma-ajanslari-regional-developments-and-development-agencies-in-the-european-union-process (Erişim Tarihi: 12.05.2011).
YAZAN F., “Yabancı Sermayenin Türkiye’ye Geliş Yolları, “ Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Uluslararası İşletmecilik Bilim Dalı, İstanbul, 2006, http://www.belgeler.com/blg/14hd/yabanci-sermayenin-turkiye-ye-gelisyollari-the-arrival-ways-of-foreign-capital-to-turkey (Erişim Tarihi: 01.05.2011).
Kalkınma Ajansları Personel Yönetmeliği, <http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/27116.html> (Erişim Tarihi: 03.04.2011).
Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkındaki Kanun http://www.resmi-gazete.org/sayi/7774/5449-kalkinma-ajanslarinin-kurulusu-koordinasyonu-ve-gorevleri-hakkinda-kanun.html (Erişim Tarihi: 03.04.2011).
UZAY N. ve AKGÜL B., “Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri Kalkınma Ajansları, “ Bursa, 2010.
KÜÇÜK O., “AB Uyum Sürecinde Kalkınma Ajansları ve AB Hibe Projelerinin Bölgesel Kalkınmaya Katkılarının Araştırılması: Samsun, Kastamonu Ve Erzurum Nuts Iı Bölgesi Örneği, “ Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, s.497, 2007,
< http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/SBED/article/viewFile/459/451> (Erişim Tarihi: 04.06.2011)
http://www.kalkinma.com.tr/data/file/kalkinma_dergisi/55_dergi.pdf (Erişim Tarihi: 10.05.2011).
www.baka.org.tr - www.baka.org.tr/eski
<http://yenisafak.com.tr/Ekonomi/?i=284133>
<http://www.haber3.com/issizler, -nevsehirde-istihdam-edilecek-ahiler-kalkinma-ajansi-genel-sekreteri-bi-910379h.htm>
http://www.ikg.gov.tr/website/default.aspx?projeID=171513
www.marka.org.tr
www.ankara.org.tr
www.bakka.org.tr
www.cka.org.tr
92
www.trakya.org.tr
www.edirne.gov.tr
www.dika.org.tr
http://www.edirne.gov.tr/ortak_icerik/edirne/d%C3%B6k%C3%BCmanlar/TR21_Trakya_Bolge_Plani_Taslagi_15_09_10.pdf
http://www.haberler.com/kalkinma-ajanslari-yatirimciya-faizsiz-kredi-temin-haberi/
http://www.semihcolak.net/image/download/zonguldak-bakka.pdf
93
ÖZGEÇMİŞ
KİŞİSEL BİLGİLER
Ad Soyadı : Recep AYBAY Doğum Yeri : Isparta Doğum Tarihi : 30-12-1983 Askerlik Durumu : Tamamlandı.[31-01-2009] Medeni Durum : Bekar Sürücü Belgesi : B Sınıfı (2004) EĞİTİM DURUMU 2010 - …. 2010 – ….
: Anadolu Üniversitesi, Adalet [2. Üniversite] : Süleyman Demirel Üniversitesi, İşletme [Yüksek Lisans]
2002 – 2006 : Anadolu Üniversitesi, İşletme [Lisans] 1998 – 2001 : Isparta Şehit Ali İhsan Kalmaz Lisesi, Fen Bilimleri İŞ DENEYİMLERİ 28.09.09 /… : T.C.İl Özel İdaresi [Isparta] – Bilgisayar İşletmeni 08.06.09 / 28.09.09 : T.C. Ziraat Bankası A.Ş.[Burdur] - Servis Görevlisi EĞİTİM - SEMİNER VE SERTİFİKALAR
Şubat 2011 : Yönetim Becerileri Geliştirme & Liderlik [ASKO Kariyer, Danışmanlık]
Ekim 2010 Mart-Mayıs 2010
: Özel İdare Modülleri Eğitimi [T.C. İçişleri Bakanlığı] : Kurumsal Kaynak Planlaması Uzmanlığı Eğitimi [T.C. Anadolu Üniversitesi]
Haziran 2009 : Temel Bankacılık Oryantasyon Eğitimi [T.C. Ziraat Bankası A.Ş.]
Haziran 2009 Ocak 2008
: Etkili İletişim ve Müşteri Odaklı İlişki Yönetimi [Rota Eğitim, Danışmanlık] : Güzel Konuşma ve Diksiyon Eğitimi [M.E.B]
Ağustos 2004 : Bilgisayar İşletmenliği Eğitimi [M.E.B] YABANCI DİL İngilizce [Temel Kullanıcı – A 1 Seviyesi] BİLGİSAYAR BİLGİSİ Microsoft Office, Fin@rt Bankacılık Programı, Photoshop
94
EKLER
95
EK 1.
BÖLGESEL KALKINMA AJANSLARININ KURULUŞU VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam, Tanımlar, Kuruluş, Genel Koordinasyon
Amaç ve Kapsam
Madde 1- Bu Kanunun amacı; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak üzere oluşturulacak Bölgesel Kalkınma Ajanslarının kuruluş, görev ve yetkilerine ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.
Tanımlar
Madde 2- Bu Kanunun uygulanmasında;
Bölge: EK 1 listede belirtilen Düzey 2 İstatistik! Bölge Birimini,
Ajans: Bölgesel Kalkınma Ajansını,
Kuruluş kararnamesi: Bölgesel Kalkınma Ajanslarının kuruluşuna dair
Bakanlar Kurulu kararlarını, ifade eder.
Kuruluş
Madde 3 - Ajanslar, Bölgeler esas alınarak, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulur. Ajans merkezinin yer alacağı il, Bakanlar Kurulu kararında belirtilir.
Ajanslar, tüzel kişiliği haiz ve bu Kanunla düzenlenmemiş bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi, bölgesel gelişme kapsamında hizmet yönünden yerinden yönetim kuruluşlarıdır.
Genel koordinasyon
Madde 4 - Ajansların ulusal düzeyde koordinasyonundan Devlet Planlama Teşkilatı sorumludur.
Bu kapsamda Devlet Planlama Teşkilatı;
a) Ajanslarca hazırlanacak bölge plan ve programlarının, kalkınma planları ve programlar ile varsa üst ölçekli bölge planlarıyla uyumunu sağlar,
Farklı ajanslarca geliştirilen bölge plan ve programlarının birbirleriyle uyumunu sağlar,
Planlama, programlama ve projelendirme konularında ajanslara rehberlik ve danışmanlık yapar, plan ve programların uygulanmasını izler ve değerlendirir,
96
Ajansların kurumsal performansları ile yürütülen programların performanslarının ölçülmesine dair usul ve esasları belirler,
Bölgesel gelişmeye yönelik iç ve dış kaynaklı fonların ajanslara tahsisi ile bunların kullanımına ilişkin usul ve esasları belirler,
Ajanslar arası işbirliğini sağlar ve ortak proje üretimini destekler
Ajansların işlevlerini etkili ve verimli olarak yerine getirebilmesi için merkezi düzeyde ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlar,
Bölge plan ve programlarına, yapılacak yardım ve transferlere, personel istihdamına, bütçe ve muhasebe standartlarına, faaliyet raporlarına, izleme, değerlendirme ve denetime ilişkin esas ve usulleri ilgili kamu idarelerinin görüşünü alarak belirler.
97
İKİNCİ BÖLÜM
Görev ve Yetkiler
Ajansın görev ve yetkileri
Madde 5 - Ajansın görev ve yetkileri şunlardır:
Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin katılımı ile bölge planı ve programları hazırlamak veya hazırlatmak,
Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına katkıda bulunmak,
Bölge plan ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olmak; bu kapsamda desteklenen faaliyet ve projelerin uygulama sürecini izlemek, değerlendirmek ve sonuçlarını Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına bildirmek,
Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plan ve programları açısından önemli görülen diğer projeleri izlemek,
Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek,
4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (e) bendi çerçevesinde ajansa tahsis edilen kaynakları, bölge planı ve programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırmak,
Bölgenin tabii, iktisadi ve beşeri kaynak ve imkanlarını tespit etmeye, ekonomik gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek,
Bölgenin iş ve yatırım imkanlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak;
Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek,
Girişimciler için; yatırım izni, ruhsatlandırma ve benzeri işlemlerin tek elden takibini yapmak ve sonuçlandırılmasını sağlamak,
k) Türkiye'nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlamak.
Bilgi toplama
Madde 6 - Ajans, görevleri kapsamında gerekli gördüğü bilgileri kurum ve kuruluşlardan doğrudan istemeye yetkilidir. Kendilerinden bilgi istenenler bu bilgileri zamanında vermekle yükümlüdür.
98
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Ajansın Teşkilatı
Teşkilat yapısı
Madde 7- Ajansın teşkilat yapısı;
Bölge Kalkınma Kurulu,
Yönetim Kurulu,
Genel Sekreterlikten) oluşur.
Bölge Kalkınma Kurulu
Madde 8- Bölgesel gelişme hedefine yönelik olarak; bölgedeki kamu kuruluşları, özel kesim, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve yerel yönetimler arasında işbirliğini geliştirmek ve ajansı yönlendirmek üzere Bölge Kalkınma Kurulu oluşturulur.
Bölge Kalkınma Kuruluna temsilci gönderecek kurum ve kuruluşlar ile bunların gönderecekleri temsilcilerin sayısı, yüzü geçmemek üzere ve iller arasında dengeli olacak şekilde Kuruluş Kararnamesi ile belirlenir. Bölge Kalkınma Kurulu, kuruluş kararnamesinin yayımlandığı tarihten itibaren bir ay içinde, ajansın ilk dönem Yönetim Kurulu başkanlığını yürütecek olan valinin başkanlığında toplanır.
Yönetim Kurulu üyeleri Bölge Kalkınma Kurulunun tabii üyesidir. Yönetim Kurulu Başkanı, Bölge Kalkınma Kuruluna da başkanlık eder.
Bölge Kalkınma Kurulu, Yönetim Kurulunun daveti üzerine yılda en az iki defa toplanır. Ayrıca, Kurul, üye tam sayısının yarısından bir fazlasının talebi üzerine Yönetim Kurulu Başkanı tarafından toplantıya çağrılır.
Bölge Kalkınma Kurulu üye tam sayısının yarıdan bir fazlası ile toplanır, katılanların çoğunluğu ile karar alır. Toplantı yeter sayısı sağlanamayan hallerde on beş günü aşmayacak şekilde yeni toplantı tarihi başkan tarafından belirlenir ve bu toplantıda çoğunluk aranmaz.
Bölge Kalkınma Kurulunun görev ve yetkileri
Madde 9 - Bölge Kalkınma Kurulunun görev ve yetkileri şunlardır:
Yönetim Kurulunda yer alacak özel kesim ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerini yedekleriyle birlikte seçmek,
Bölge plan ve programlarını, ajansın yıllık faaliyet ve iç denetim raporlarını görüşmek, değerlendirmek ve önerilerde bulunmak,
Bölgenin tanıtımına, potansiyeline, önceliklerine, sorunlarına ve çözüm önerilerine yönelik olarak Yönetim Kuruluna tavsiyelerde bulunmak,
Toplantı sonuçlarını Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına raporlamak ve toplantıya ilişkin bir sonuç bildirisi yayımlamak.
Yönetim Kurulu
Madde 10 - Yönetim Kurulu, ajansın karar organıdır.
99
Yönetim Kurulu, bir ilden oluşan bölgelerde vali, büyükşehir belediye başkanı ile Bölge Kalkınma Kurulu tarafından seçilecek beş özel kesim veya sivil toplum kuruluşu temsilcisinden; birden fazla ilden oluşan bölgelerde il valileri, büyükşehir belediye başkanları veya büyükşehir olmayan illerde merkez ilçe belediye başkanları ve her ilden birer kişi olmak kaydıyla Bölge Kalkınma Kurulu tarafından seçilecek özel kesim veya sivil toplum kuruluşu temsilcilerinden oluşur.
Yönetim Kurulunun Başkanı validir. Ajansı, Yönetim Kurulu Başkanı temsil eder. Birden fazla ilden oluşan bölgelerde Yönetim Kurulu başkanlığı, ilk yıl ajansın kurulacağı ilin valisi tarafından; müteakip yıllarda illerin alfabetik sırasına göre bölgedeki valiler tarafından birer yıl süreyle dönüşümlü olarak yürütülür.
Bölge Kalkınma Kurulu tarafından seçilen Yönetim Kurulu üyelerinin görev süresi bir yıldır. Görevi sona eren üyeler tekrar seçilebilir. Yönetim Kurulu üyeliği, üyelerin temsil ettikleri kurum ve kuruluşlardaki görevlerini sürdürmelerine engel teşkil etmez. Seçimle gelen Yönetim Kurulu üyelerinin herhangi bir şekilde üyeliklerinin sona ermesi halinde kalan süreleri yedek üyelerce tamamlanır.
Yönetim Kurulu üyeliği görevi; 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile 399 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Personel Rejiminin Düzenlenmesi ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Bazı Maddelerinin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararnamede düzenlenen başka iş ve hizmet yasağının kapsamı dışındadır.
Yönetim Kurulu üyeleri ajans ile ilgili gizlilik taşıyan bilgileri ve bu Kanunun uygulanması sırasında öğrendikleri çalışma alanlarındaki sırları, görevlerinden ayrılmış olsalar bile ifşa edemezler, kendilerinin veya başkalarının menfaatine kullanamazlar.
Yönetim Kurulu üyeleri, kendileri ve üçüncü dereceye kadar kan ve kayın hısımlarını doğrudan ilgilendiren konularda, toplantıya ve oylamaya katılamaz.
Yönetim Kurulu ilk toplantısında, üyeleri arasından bir başkanvekili seçer. Başkanvekilinin görev süresi bir yıldır.
Yönetim Kurulu, Başkanın daveti üzerine üye tam sayısının yarısından bir fazlası ile her ay en az bir kere toplanır. Yönetim Kurulu toplantılarına Başkanının yokluğunda Başkanvekili başkanlık eder.
Yönetim Kurulu, toplantıya katılanların oy çokluğu ile karar alır. Eşitlik durumunda, Başkanın oyu yönünde karar alınır.
Ajans Genel Sekreteri, oy hakkı olmamak kaydı ile Yönetim Kurulu toplantılarına katılır.
Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri
Madde 11 - Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri;
Devlet Planlama Teşkilatı
Bölge plan ve programlarını, Bölge Kalkınma Kurulunun görüş ve önerileri ile birlikte, Devlet Planlama Teşkilatının onayına sunmak,
Yıllık çalışma programını ve bütçeyi onaylamak,
Kesinleşen bütçeyi ve çalışma programını Müsteşarlığına göndermek,
100
Yıl içinde ihtiyaçlara göre bütçeyi revize etmek,
Taşınmaz mal alımına, satımına ve kiralanmasına karar vermek,
Bütçe uygulama sonuçlarına ilişkin yıllık mali raporu ve bütçe kesin hesabını onaylamak,
Altı aylık ara rapor ile yıllık faaliyet raporunu Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına sunmak,
Genel sekreterlik tarafından sunulan program, proje ve faaliyetlerin desteklenmesi ile kişi ve kuruluşlara yapılacak yardımları onaylamak,
Ajansa yapılacak bağış ve hibeleri kabul etmek,
Genel Sekreterin performans ölçütlerini belirlemek
Genel Sekreterin teklifi üzerine, ajans personelini işe almak ve işine son
vermek,
l ) Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının onayını alarak Ajans Genel Sekreterini görevlendirmek.
m) Yönetim Kurulu gerekli gördüğü hallerde yukarıda sayılan görev ve yetkilerinden bir kısmını, sınırlarını açıkça belirlemek şartıyla Genel Sekretere devredebilir.
Genel Sekreterlik
Madde 12 - Genel Sekreterlik ajansın icra organıdır. Genel Sekreterliğin en üst amiri Genel Sekreterdir. Genel Sekreter ajansın icraatı ile ilgili olarak Yönetim Kuruluna karşı sorumludur. Genel Sekreterliğin hizmet birimleri Devlet Planlama Teşkilatınca belirlenir.
Genel Sekreterin görev ve yetkileri
Madde 13 - Genel Sekreterin görev ve yetkileri şunlardır:
Yönetim Kurulu kararlarını uygulamak,
Bölge plan ve programlarını hazırlamak veya hazırlatmak,
Yıllık çalışma programını, bütçeyi hazırlamak ve Yönetim Kurulunun onayına sunmak,
Ajans gelirlerini toplamak, 4 üncü maddeye göre belirlenecek usul ve esaslar ile bütçe ve yönetim kurulu kararlarına uygun olarak harcamaları yapmak,
Taşınır mal alımına, satımına ve hizmet alımına karar vermek,
Bölgedeki kişi, kurum ve kuruluşların proje üretme ve uygulama kapasitesini geliştirici faaliyetlerde bulunmak,
Özel kesim, sivil toplum kuruluşları ve yerel yönetimlerin proje ve faaliyet tekliflerini değerlendirerek, mali destek sağlamak üzere Yönetim Kuruluna öneri götürmek,
Desteklenen proje ve faaliyetleri izlemek, değerlendirmek, denetlemek ve raporlamak,
101
Bölgesel kalkınmayla ilgili yurt içindeki ve dışındaki kuruluş ve ajanslarla işbirliği yapmak ve ortak projeler geliştirmek,
Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek sağlamak,
Personelin performans ölçütlerini belirlemek ve performansını değerlendirmek,
Personelin işe alınması ve işine son verilmesine ilişkin hizmetleri yürütmek,
Ajansın sekreterya işlerini ve görev alanına giren diğer hizmetleri yürütmek,
Yönetim Kurulunun devrettiği yetkileri kullanmak.
Genel Sekreterin nitelikleri
Madde 14 - Genel Sekreter, yurt içi ya da yurt dışında en az dört yıllık yüksek öğrenim görmüş, yeterli bilgi ve deneyime sahip, yüksek öğrenimi bitirdikten sonra, kamu ve/veya özel kesimde en az on yıl çalışmış ve Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavında (KPDS) İngilizce dilinden asgari (C) düzeyinde puan almış veya İngilizce dilinde denkliği Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca kabul edilen başka bir belgeye sahip adaylar arasından istihdam edilir.
102
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Personel Rejimi, Bütçe ve Denetim Ajans personelinin statü ve haklan
Madde 15 - Ajans hizmetleri 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre istihdam edilen personel eliyle yürütülür.
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar, kendilerinin ve kurumlarının muvafakati ile ajansta görevlendirilebilir. Bunlara verilecek ücret ile diğer mali ve sosyal haklar yapılacak iş akdi ile belirlenir. Bu şekilde görevlendirilenler ajansta çalıştıkları sürece kurumlarından aylıksız izinli sayılır. Bunların aylıksız izinli oldukları sürece memuriyetleri ile ilgili özlük hakları devam ettiği gibi, ajansta geçen hizmetleri kazanılmış hak aylık derece ve kademelerinde değerlendirilir. Bu şekilde görevlendirilenler, ajanstaki görevleri sona erdiğinde, asli kurumlarında mükteseplerine uygun bir kadroya atanarak herhangi bir işleme gerek kalmaksızın en geç bir ay içerisinde göreve başlatılır. Bu şekilde görevlendirilecek personel sayısı îoplam personel sayısının yüzde otuzunu aşamaz.
Ajans personeli emeklilik ve sosyal güvenlik yönünden 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabidir.
Yönetim Kurulu üyeleri, Genel Sekreter ve Ajansta istihdam edilecek tüm personelde:
Türk Vatandaşı olmak;
Kamu haklarından mahrum bulunmamak;
Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere.ağır hapis veyahut 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile Devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlarla, zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmamak;
Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek vücut veya akıl hastalığı veya vücut sakatlığı ile özürlü bulunmamak şartları aranır.
Genel Sekreter ile diğer personelin ücreti ve harcırahı ile diğer mali ve sosyal hakları Yüksek Planlama Kurulu kararıyla belirlenecek alt ve üst limitleri geçmemek üzere Yönetim Kurulunca belirlenir.
Ajansın personel sayısı kuruluş kararnamesi ile belirlenir. Ajans personeline ilişkin tüm ihtilaflar iş mahkemelerinde görülür.
Gelirler
Madde 16 -Ajansın gelirleri şunlarıdır:
a) Genel bütçe vergi gelirlerinden il özel idarelerine ve belediyelere ayrılan pay düşüldükten sonra binde beş oranında yapılacak transferler,
Avrupa Birliği ve diğer uluslar arası fonlardan sağlanacak kaynaklar,
Faaliyet gelirleri,
103
Bölgedeki il özel idareleri ve belediyelerin bir önceki yıl kesinleşmiş bütçe gelirlerinden yüzde bir oranında aktarılacak pay
Bölgedeki sanayi ve ticaret odalarının bir önceki yıl kesinleşmiş bütçe gelirlerinden yüzde bir oranında aktarılacak pay,
Ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarca yapılan bağış ve yardımlar. Birinci fıkranın (a) bendinde yer alan oranı iki katına kadar artırmaya ve kanuni oranına indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Birinci fıkranın (d) ve (e) bentlerinde belirtilen paylar Haziran ayının sonuna kadar ajans hesabına aktarılır, (d) bendinde belirtilen paylar, süresi içerisinde aktarılmadığı takdirde bu idarelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilat toplamı üzerinden ayrılan paydan İller Bankasınca kesilerek ilgili ajans hesabına aktarılır. Diğer alacakların tahsilinde genel hükümlere göre işlem yapılır.
Giderler
Madde 17- Ajansın giderleri şunlardır:
Plan, program ve proje giderleri,
Proje ve faaliyet destekleme giderleri,
Araştırma ve geliştirme giderleri,
Tanıtım ve eğitim giderleri,
Hizmet alım giderleri,
Yönetim ve personel giderleri,
Görevlerle ilgili diğer giderler.
Bütçe
Madde 18- Ulusal ve bölgesel düzeyde plan ve programlara, Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen ödenek tavanına ve yıllık çalışma programına göre hazırlanan bütçe, ajansın bütçe yılı içindeki gelir ve gider tahminlerini gösterir. Bütçe yılı takvim yılıdır. Bütçe dışı harcama yapılamaz. Yıl sonuna kadar harcanamayan gelirler bir sonraki yılın bütçesine gelir olarak kaydedilir.
Bütçenin hazırlanması ve kabulü
Madde 19- Yüksek Planlama Kurulu Haziran ayında genel bütçeden ajanslara yapılacak transferlere ilişkin gösterge niteliğindeki ödenek tavanlarını belirler. Ulusal ve bölgesel düzeydeki plan ve programlar ile Yüksek Planlama Kurulunca belirlenen ödenek tavanlarını da dikkate alarak Genel Sekreterlikçe hazırlanacak bütçe taslağı ve çalışma programı, Ağustos ayı başında yönetim kuruluna sunulur.
Yönetim Kurulunca kabul edilecek bütçe taslağı ve çalışma programı; birinci fıkradaki şartlara uygunluğuna, bir önceki yılın performansına, gelir ve gider tahminlerinin gerçekçiliğine göre incelenmek üzere, en geç Eylül ayı başına kadar Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir.
16 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) bendine göre yapılacak transfer Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı bütçesinde gösterilir ve genel bütçenin Türkiye
104
Büyük Millet Meclisinde kabulünü müteakip on beş gün içinde Yüksek Planlama Kurulu kararıyla ajanslara tahsis edilir.
Yönetim Kurulu, ajans bütçesini Yüksek Planlama Kurulu kararı çerçevesinde on beş gün içerisinde kesinleştirir. Bütçenin kesinleşme tarihine kadar, devam eden işler için yapılacak harcamalar avans olarak ödenir
Kesin hesap
Madde 20- Kesin hesap, Genel Sekreter tarafından bütçe döneminin bitiminden sonraki Mart ayı içinde Yönetim Kuruluna sunulur; Yönetim Kurulunda görüşülerek karara bağlanır. Kesin hesap onaylanmadığı takdirde içişleri Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına gönderilir.
Bütçe ve muhasebe sistemi
Madde 21- Ajans bütçe ve kesin hesabına ilişkin esas ve usuller ile muhasebe ve raporlama standartları Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından belirlenip:
Denetim
Madde 22 - Ajanslarda iç ve dış denetim aşağıdaki esaslara göre yapılır. İç denetimde; ajansın faaliyetleri, hesap ve işlemleri, performansı Yönetim Kurulu Başkanı, Genel Sekreter ve İçişleri Bakanlığı veya Maliye Bakanlığında en az on yıl merkez denetim elemanı olarak çalışmış olanlar arasından iş akdiyle istihdam edilecek bir iç denetçi tarafından denetlenir. İç denetim raporları Yönetim Kuruluna ve Bölge Kalkınma Kuruluna sunulur.
Dış denetim; İçişleri Bakanlığı ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca müştereken belirlenecek esas ve usullere göre yapılır veya yaptırılır. Denetim sonucu suç teşkil eden hususlarla ilgili gerekli işlemleri yapmaya İçişleri Bakanlığı; performansla ilgili değerlendirmeleri yapmaya ve gerekli tedbirleri almaya Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı yetkili ve sorumludur.
105
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Muafiyetler
Madde 23 - Ajans; kurumlar vergisinden, yapılacak bağış ve yardımlardan kaynaklanan veraset ve intikal vergisinden, damga vergisinden, düzenlenecek sözleşmelerden doğacak diğer vergi, resim, harç ve katkı paylarından muaftır.
Uygulanmayacak hükümler
Madde 24 - Ajans, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine tabi değildir.
Geçici Hükümler
Geçici Madde 1- 388 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatının Ankara'daki merkez teşkilatı, Şanlıurfa iline taşınarak, bu bölgede Bölgesel Kalkınma Ajansı Kuruluncaya kadar faaliyetlerini sürdürür.
Bölgede ajansların kurulmasıyla birlikte Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatının görev ve yetkileri başkaca bir işleme gerek kalmadan sona erer. Bu şekilde görevi sona eren Teşkilatın alacak ve borçları, taşınır ve taşınmaz malları, ödenekleri ve yürüttüğü projeler ve bunlarla ilgili görev, yetki ve sorumlulukları; Devlet Planlama Teşkilatınca ilgili ajanslara ve kamu kuruluşlarına devir ve intikal ettirilir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre bu Teşkilatta çalışmakta olan personel diğer kamu kurum ve kuruluşlarında durumlarına uygun kadrolara atanmak üzere Devlet Personel Başkanlığına bildirilir. Devlet Personel Başkanlığı bu personeli uygun kadrosu bulunan kurum ve kuruluşlara atanmak üzere teklif eder. Bu personelin atanmasına ilişkin işlemler, ilgili kurum ve kuruluşlarca en geç on beş gün zarfında sonuçlandırılır.
Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma îdaresi Teşkilatında memur, işçi, sözleşmeli veya geçici personel statüsünde çalıştırılanlar, gerekli nitelikleri taşımaları ve Teşkilatın görevinin sona ermesinden itibaren üç ay içerisinde müracaatta bulunmaları halinde, bu Kanunun ilgili hükümlerine göre bölgedeki veya diğer bölgelerdeki ajanslarda istihdam edilebilir.
Geçici Madde 2- Bütün ajanslar kurulup faaliyete geçene kadar, 16 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca genel bütçe vergi gelirlerinden yapılacak transferin miktarı, kurulmuş ajans sayısı dikkate alınarak bu Kanun hükümlerine göre tespit ve tahsis edilir.
Geçici Madde 3- Türkiye-Avrupa Birliği Mali îşbirliği kapsamında yürütülen bölgesel programların: bölgelerde yürütülmesi ve koordinasyonu amacıyla oluşturulan proje birimlerinin yürütmekte olduğu iş ve işlemler, bunlara ilişkin hak ve yükümlülükler ile her türlü demirbaş kuruluş kararnamesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde ilgili ajansa devredilir.
Söz konusu proje birimlerinde çalışan personelden; görevli olduğu bölgede kurulan ajansın Kuruluş Kararnamesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içerisinde ilgili ajansa başvuranlar, öncelikle istihdam edilir.
106
Geçici Madde 4 -Kalkınma kurulu, kuruluş kararnamesinin yayımlandığı tarihten itibaren bir ay içinde, ajans merkezi olarak tespit edilen ilin valisinin başkanlığında ilk toplantısını yapar.
Yürürlük
Madde 25 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 26 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
107
EK-2
KALKINMA AJANSLARI PERSONEL YÖNETMELİĞİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
Madde 1 - (1) Bu Yönetmeliğin amacı, iş mevzuatı hükümlerine göre belirsiz süreli hizmet akdine bağlı olarak istihdam edilecek olan Ajans personelinin nitelik, istihdam, çalışma usul ve esaslarını belirlemek ve bunların hak ve yükümlülüklerini tespit etmektir.
Dayanak
Madde 2 - (1) Bu Yönetmelik, 25/1/2006 tarihli ve 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (h) bendi ile 18 inci maddesi hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 3 - (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Ajans: Kalkınma Ajansını,
b) Destek Personeli: Ajansın; sekreterlik, halkla ilişkiler, arşiv, idari ve mali işler ile personelle ilgili iş ve işlemler gibi işlerini yürüten personelini,
c) İç Denetçi: Ajansın faaliyetlerini, hesaplarını, işlemlerini ve performansını iç denetime tabi tutmak üzere istihdam edilen personeli,
ç) KPSS: Kamu Personel Seçme Sınavını,
d) Müsteşarlık: Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığını,
e) Personel: Ajanslarda hizmet akdiyle çalışan personeli,
f) Uzman Personel: Ajansın özel, mesleki ve teknik bilgi gerektiren işlerini yapmakla görevli personeli,
g) Yarışma Sınavı: Ajansta istihdam edilecek iç denetçi, uzman personel ve destek personelinin seçimine ilişkin sınavı,
ğ) Yönetici: Genel Sekreter için Yönetim Kurulunu; iç denetçi, çalışma birimi başkanları ve hukuk müşavirliği hizmetinden sorumlu uzman personel için Genel Sekreter ve Yönetim Kurulunu; uzman personel ve destek personeli için ise çalışma birimi başkanları ile Genel Sekreter ve Yönetim Kurulunu ifade eder.
108
İKİNCİ BÖLÜM
Ajansın İnsan Kaynakları Politikası ve Uygulaması
Ajansın insan kaynakları politikasının amacı ve tespiti
Madde 4 - (1) İnsan kaynakları politikasının amacı, Ajansın görevlerini etkin ve verimli bir şekilde yerine getirebilmesi için, alanında uzmanlaşmış, ulusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan niteliklere sahip personelin istihdamını ve bu personelin niteliklerinin geliştirilmesini ve sürdürülebilirliğini sağlamaktır.
(2) İnsan kaynakları rejimi ve politikası, Genel Sekreterin görüşü alınmak suretiyle, Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.
(3) İnsan kaynakları politikasının izlenmesi, uygulanması ve geliştirilmesinden Genel Sekreter sorumludur. Genel Sekreter uygulanmakta olan insan kaynakları politikasına ilişkin olarak her yıl Aralık ayının sonunda bir rapor hazırlayarak Yönetim Kuruluna sunar. Bu raporda, insan kaynakları politikası uygulamasına dair bilgiler, uygulamada yaşanılan sıkıntılar ile sorunların çözümüne ve insan kaynakları politikasının geliştirilmesine yönelik öneriler yer alır.
Ajansın insan kaynakları politikasının ilkeleri
Madde 5 - (1) Ajansın insan kaynakları politikasının temel ilkeleri şunlardır:
a) İşin gerektirdiği niteliklere sahip kişilerin seçimini, işe alınmasını ve görevlendirilmesini gerçekleştirmek ve personeli işin gereğine göre eğitmek ve yetiştirmek,
b) Personelin yaratıcılığını, girişimciliğini, başarı ve çabasını maddi ve manevi olarak desteklemek, buna ilişkin sistemler geliştirmek, personelin Ajansın amaçları doğrultusunda etkin ve verimli çalışmasını sağlayacak, Ajansın hizmet kalitesini yükseltecek ve yapılan işin niteliğine uygun rahat ve güvenli bir iş ortamı ve çalışma şartları sağlamak,
c) Personeli, etkinlik ve verimlilik ilkelerine bağlı olarak, maliyet ve tasarruf bilinci içinde çalıştırmak, kendilerini ilgilendiren konularda zamanında bilgilendirmek,
ç) Personelin Ajansa sadakat ve bağlılığını artırmak, aynı Ajansta çalışma bilincinin oluşturulması ve güçlendirilmesi için Ajans çalışanları arasında işbirliği ve dayanışmayı geliştirici ve motivasyonu sağlayıcı tedbirler almak, Ajansta çalışmayı özendirici hale getirmek,
d) Personelin kişiliğine saygılı olmak, personele, mesleki ve kişisel yönden yetişme ve gelişme bakımından eşit ve uygun imkanlar sağlamak,
e) İstihdam edilecek personelin seçiminde, Ajansın çalışma esas ve usullerine ilişkin ilkeler ve görevin gerektirdiği uzmanlık bilgisine öncelik vermek, personelin bilgi ve yeteneklerine uygun görevlerde çalışmasını sağlamak,
f) İnsan kaynakları politikasının oluşturulması sürecine personelin katılımını sağlamak, personelin düşünce, görüş ve önerilerini Ajans yönetimine kolaylıkla aktarabilmesini sağlamak, bu çerçevede haberleşme usul ve imkanlarını geliştirmek ve diğer tedbirleri almak.
109
Ajansın insan kaynakları ihtiyacının planlanması
Madde 6 - (1) İnsan kaynakları planlaması, Ajansın hedefleri doğrultusunda, gelecek yıllarda ihtiyaç duyulacak insan kaynağını belirlemek amacıyla yapılır.
(2) Personel alımına ve politikasına esas olmak üzere, Yönetim Kurulu tarafından her yıl, Genel Sekreterin görüşü alınmak suretiyle, gelecek yılların insan gücü ihtiyacı hakkında nitelik ve sayı bakımından sistemli tahminler yapılır ve bu ihtiyacın Ajans içinden ve/veya dışından hangi kaynaklardan nasıl sağlanacağı bir plana bağlanır.
(3) İnsan kaynağı ihtiyaç planının hazırlanmasında aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur:
a) Ajansın mevcut yapısının, ortaya çıkacak veya ortaya çıkması muhtemel yeni ihtiyaçları karşılayıp karşılayamayacağı,
b) Ajansın faaliyet alanının zaman içerisindeki değişimlere göre alması muhtemel yeni şekli ve bu çerçevede iş hacminde beklenen gelişmeler,
c) Teknik, ekonomik ve sosyal gelişmelerin, Ajansın personel ihtiyacında gelecek yıllarda meydana getirmesi muhtemel değişiklikler,
ç) Gelecek yıllarda emeklilik, istifa gibi çeşitli nedenlerle Ajansta boşalması muhtemel pozisyonlar,
d) Ajans içinde ihtiyaç duyulan eğitim ve yetiştirme faaliyetleri,
e) Çalışma birimlerinin ihtiyaç ve özellikleri,
f) Personel istihdamını etkileyen teknolojik yenilikler ve insan kaynağındaki niteliksel gelişmeler,
g) Bütçe imkanları.
(4) İnsan kaynakları ihtiyacının planlanması ve karşılanması konusunda, gerektiğinde Müsteşarlıkla ve ihtisas kuruluşlarıyla işbirliğine gidilebilir.
110
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Personelin İstihdam Usulleri
Genel sekreterin istihdamı
Madde 7 - (1) Genel Sekreter, Yönetim Kurulu kararı ve Müsteşarlığın onayı ile görevlendirilir. Müsteşarlığın Yönetim Kurulu tarafından sunulan adayı Genel Sekreter olarak uygun bulmaması halinde Yönetim Kurulu, bir başka kişiyi Ajans Genel Sekreteri olarak Müsteşarlığa teklif eder.
Yarışma sınavı
Madde 8 - (1) (Değişik fıkra 22/12/2009 - 27240 S.R.G Yön\1.mad) 5449 sayılı Kanunun 18 inci maddesine göre Ajanslarda istihdam edilecek iç denetçi, uzman personel ve destek personeli, Ajans tarafından sözlü sınav şeklinde yapılacak yarışma sınavı ile belirlenir.
(2) Yarışma sınavı, pozisyon ve ihtiyaç durumuna göre Ajans tarafından uygun görülecek zamanlarda ve öğrenim dallarında yapılır.
(Mülga fıkra: 22/12/2009 - 27240 S.R.G Yön\1.mad)
Sınav ilanı
Madde 9 - (1) Yarışma sınavına katılma şartları, Ajanstaki boş pozisyonların unvan ve sayıları ile öğrenim dalları, son başvuru tarihi ile başvuru yeri, başvuruda istenecek belgeler, yarışma sınavının içeriği, yeri ve zamanı ile gerekli görülen diğer hususlar, Genel Sekreterin görüşü alınmak suretiyle Yönetim Kurulunca karara bağlanarak, başvuru tarihinden en az 20 gün önce Ajansın kurulduğu bölgedeki illerin her birinde mahalli bir gazetede ve ayrıca ulusal bir gazete ile Ajansın internet sitesinde ilan edilir.
Uzman personel için ön şart
Madde 10 - (1) Ajanslarda istihdam edilecek uzman personelin öncelikle, Kamu Görevlerine İlk Defa Atanacaklar İçin Yapılacak Sınavlar Hakkında Genel Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yapılacak Kamu Personel Seçme Sınavına girmeleri ve bu sınavdan, Genel Sekreterin görüşü alınmak suretiyle Yönetim Kurulunun her bir öğrenim dalı itibariyle, 80 puandan az olmamak üzere belirleyeceği bir KPSS taban puanı almış olmaları şarttır. Bu KPSS taban puanı, yarışma sınavına girecek yeterli aday bulunamaması ve Ajans ihtiyaçlarının zorunlu kılması halinde, 70 puanın altına düşmemek kaydıyla, Yönetim Kurulu kararı ve Müsteşarlığın onayıyla indirilebilir.
(2) Ajansta istihdam edilecek uzman personel bakımından, kamu kesimi veya özel kesimde aşağıdaki konularda en az beş yıl fiilen başarılı olarak çalışmış ve başvuru tarihi itibarıyla 50 yaşını doldurmamış olan kişiler, KPSS'ye girme şartı aranmaksızın doğrudan sözlü sınavla alınır:
a) Planlama, programlama,
b) Proje üretimi, tasarımı ve yönetimi,
c) Strateji geliştirme, strateji yönetimi,
ç) İzleme ve değerlendirme,
111
d) Tanıtım, danışmanlık,
e) Şehircilik ve çevre,
f) Araştırma-geliştirme,
g) Bilgi ve iletişim teknolojileri,
ğ) Finansman,
h) İnsan kaynakları yönetimi,
ı) Uluslararası ticaret.
(3) Bu maddeye göre KPSS'ye girme şartı aranmaksızın doğrudan sözlü sınavla alınacak uzman personel sayısı, Ajans toplam uzman personel sayısının yüzde ellisini aşamaz.
İstenilen belgeler ve başvuru
Madde 11 - (Değişik madde: 22/12/2009 - 27240 S.R.G Yön\2.mad) (1) Sınavın yapıldığı pozisyona göre, yarışma sınavına katılmak isteyenlerden aşağıdaki belgeler istenir:
a) İş Talep Formu,
b) Diploma ya da mezuniyet belgesinin aslı veya kurumca onaylı sureti,
c) Üç adet vesikalık fotoğraf,
ç) KPSS sonuç belgesinin aslı veya bilgisayar çıktısı ya da kurumca onaylı sureti,
d) KPDS sonuç belgesinin aslı veya bilgisayar çıktısı ya da kurumca onaylı sureti,
e) T.C. Kimlik numarası yazılı beyanı,
f) Özgeçmiş.
(2) İş talep formu ve birinci fıkrada sayılan diğer belgelerin Genel Sekreterliğe en geç, sınav ilanında belirtilen son müracaat tarih ve saatine kadar teslim edilmesi şarttır. Postadaki gecikmeler dikkate alınmaz. Sınav başvurularına ilişkin olarak yapılan itirazlar, Yönetim Kurulu başkanı tarafından itiraz tarihinden itibaren beş gün içinde belirlenecek üç kişilik bir komisyon tarafından en geç bir hafta içerisinde sonuçlandırılır. Bu süre, incelemenin zorunlu kılması halinde en fazla on beş güne kadar uzatılabilir. Başvuran adaylara başvuru evrakı ile birlikte bu Yönetmelik de verilir.
Başvuruların değerlendirilmesi
Madde 12 - (1) Ajansa yapılan başvurular, Genel Sekreterlikçe değerlendirildikten sonra yarışma sınavına katılabilecekler Ajansın ilan panosunda ve internet sitesinde ilan edilir. Ancak, bu hükme göre sınava katılabileceği tespit edilmiş olup isimleri ilan olunan adaylardan, daha sonra sınava katılma şartlarını taşımadığı tespit edilenler ile gerçeğe aykırı bilgi verdiği veya herhangi bir şekilde gerçeği sakladığı belirlenen kişiler yarışma sınavına alınmaz. Bunlardan sınava girmiş olanların sınavları geçersiz sayılır ve bunlarla sözleşme yapılmaz. Bu gibi durumları tespit edilenlerle sözleşme yapılmış olsa dahi sözleşmeleri feshedilir. Bu
112
kişiler hiçbir hak talep edemezler ve haklarında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulur.
Yarışma sınavının yapılışı
Madde 13 - (1) Sınav ilanında belirtilen şartları taşıyan ve gerekli belgeleri zamanında Genel Sekreterliğe teslim etmiş olan kişiler yarışma sınavına alınırlar.
(Mülga fıkra: 22/12/2009 - 27240 S.R.G Yön\3.mad)
(3) ( Değişik fıkra: 22/12/2009 - 27240 S.R.G Yön\3.mad) Yarışma sınavı, Genel Sekreterin başkanlığında, Yönetim Kurulunca öğretim üyeleri arasından belirlenecek iki kişi ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca görevlendirilen iki kişi olmak üzere toplam beş kişilik sınav kurulu tarafından yapılır. Yarışma sınavının yapılacağı tarihe kadar Genel Sekreterin görevlendirilmemiş olması halinde, sınav kuruluna, Yönetim Kurulu Başkanı veya onun uygun göreceği Yönetim Kurulu üyelerinden birisi başkanlık eder.
(4) Sınav kurulu üyeleri adayın çalıştığı alandaki uzmanlık düzeyi, mesleki tecrübe ve bilgi birikimi, yabancı dil bilgisi ve bilinen yabancı dili kullanabilme düzeyi, adayın kavrayış, ifade ve temsil kabiliyeti, muhakeme gücü, görevlendirilecek pozisyona yatkınlık, davranış ve tepkilerinin mesleğe uygunluğu gibi niteliklere sahip olup olmadığını da göz önüne alarak her adaya ayrı ayrı not verir. Sınav Kurulu bu hususları tespit etmek üzere uygun gördüğü bilgi ve belgeleri adaylardan ister.
Değerlendirme
Madde 14 - (1) Sınav kurulu üyelerinin verdikleri notların aritmetik ortalaması sınav sonucunu gösterir. Sınav başarı notu yüz puan üzerinden yetmiştir. Ancak, sınavda başarılı olanların sayısı ilan edilen boş pozisyon sayısından fazla ise, en yüksek puan alan adaydan başlamak üzere sıralama yapılarak, boş pozisyon sayısı kadar aday yarışma sınavını kazanmış kabul edilir. Yarışma sınavında yetmişin üzerinde puan almış olmak bu sıralamaya giremeyen adaylar için kazanılmış hak teşkil etmez.
(2) Sınav kurulu, başarı sırasına göre sıralamaya tabi tutmak suretiyle başarılı adaylar arasından, boş pozisyon sayısının yarısı kadar yedek aday belirleyebilir. Yedek liste oluşturulan durumlarda asıl adaylardan göreve başlamayanların yerine, yedek adaylar sırasına göre istihdam edilir. Bunlar hakkında bu Yönetmeliğin ilgili hükümleri aynen uygulanır.
(3) Belli bir öğrenim dalının ilan edilen sayısı kadar adayın başarılı olamaması nedeniyle boş kalan pozisyonlar, sınav kurulunun uygun görüşü ile, başka bir öğrenim dalından sınava katılıp başarılı olmuş adayların sınavdaki başarı sırasına göre görevlendirilmesi suretiyle doldurulabilir. Sınav kurulu, sınav sonunda ortalama başarı puanını düşük bulduğu takdirde sınav duyurusunda ilan edilenden daha az sayıda personel alma hakkına sahiptir.
Sonuçların duyurulması
Madde 15 - (1) Genel Sekreterlikçe sınav sonuçları, sınav kurulu tarafından sonuçların kendisine intikal ettirildiği tarihten itibaren en geç üç gün içinde Ajansın
113
internet sitesinde ilan edilir ve ayrıca sınav sonucu, göreve başlama çağrısı ile birlikte, kazanan adaylara yazılı olarak bildirilir.
Görevlendirme
Madde 16 - (1) (Değişik fıkra: 22/12/2009 - 27240 S.R.G Yön\4.mad) Sınavda başarılı olanlarla sözleşme yapılmadan önce sınava başvuranların iş talep formlarında yer alan adli sicil beyanlarının doğruluğu, ajans tarafından adlî sicil bilgilerini verebilecek mercilerden teyit edilir.
(2) Sınavı kazananların, Ajanstaki pozisyonlarda görevlendirilmesi işlemlerinin yapılabilmesi için, ilgililerin göreve başlama çağrısının kendilerine tebliğ edildiği günü müteakip 15 gün içerisinde Genel Sekreterliğe müracaat etmeleri gerekir.
(3) Yapılan tebligata rağmen, Ajans tarafından kabul edilebilir bir belgeyle, ispatı mümkün mücbir sebepler olmaksızın 15 gün içerisinde müracaat etmeyenler ile tebligat adreslerinde bulunmamaları nedeniyle kendilerine tebligat yapılamamış olanların görevlendirilmesi yapılmaz.
(4) Giriş Sınavında hile yaptığı, sahte belge ibraz ettiği veya gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu yada Ajansta çalışmak için gerekli nitelikleri taşımadıkları sonradan anlaşılan adayların görevlendirme onayları derhal iptal olunarak ve sözleşmeleri feshedilerek, kendileri hakkında gerekli yasal işlemler yapılır. Belgeyle ispatı mümkün mücbir sebepler nedeniyle göreve başlamama hali iki ayı aşamaz.
Personelin istihdamı ve deneme süresi
Madde 17 - (1) Yarışma sınavı sonucunda başarılı olan adaylar ile iki ayı deneme süresi olmak üzere, Genel Sekreterin önerisi üzerine Yönetim Kurulu kararı ile belirsiz süreli iş akdi yapılır. Söz konusu sözleşme, Ajans adına Yönetim Kurulu başkanı tarafından imzalanır.
(2) Deneme süresi içinde personelden, deneme süresini geçirmiş personelden beklenen görevleri yerine getirmesi istenir. Bu sürenin sona erme tarihinden 10 gün önce ilgili yönetici, personel hakkında görüş ve değerlendirmelerini içeren bir rapor hazırlar ve bunu Genel Sekretere sunar. Söz konusu rapor, Genel Sekreterin görüşü ile beraber Yönetim Kuruluna sunulur.
(3) Deneme süresi sonunda Ajansta çalışması uygun bulunmayan personelin sözleşmesi, Yönetim Kurulunun kararı ile bildirim süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız feshedilir. Kişinin çalıştığı günlere ilişkin ücret ve diğer hakları saklıdır.
Öncelikli istihdam
Madde 18 - (1) Türkiye-Avrupa Birliği Malî İşbirliği kapsamında yürütülen bölgesel programların; bölgelerde yürütülmesi ve koordinasyonu amacıyla oluşturulan proje birimlerinde çalışan personelden; görevli olduğu bölgede kurulan Ajansın kuruluş kararnamesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içerisinde ilgili Ajansa başvuranlar, sadece sözlü sınava girmek suretiyle, uzman personel için gerekli şart ve nitelikleri taşımaları halinde uzman personel, diğerleri ise destek personeli olarak öncelikle istihdam edilir. Ancak bu madde kapsamında uzman personel olarak istihdam edilecek kişiler bakımından öğrenim dalı koşulu aranmaz.
114
(2) İdari ve mali işler ile personelle ilgili iş ve işlemleri yürütecek destek personeli için yüksek öğrenim görmüş olmak, sekreterlik ve arşiv ile ilgili iş ve işlemleri yürütecek destek personeli için orta öğrenim görmüş olmak, ayrıca halkla ilişkiler alanında destek personeli olarak çalışacak kişiler bakımından; halkla ilişkiler, halkla ilişkiler ve tanıtım, halkla ilişkiler ve reklamcılık, iletişim, medya ve iletişim ile rehberlik ve psikolojik danışmanlık bölümlerinde öğrenim görmüş olmak, diğer adaylara göre tercih sebebidir.
115
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Eğitim programı
Madde 19 - (1) Ajans personeli, görevlerinin gerektirdiği nitelik ve ihtiyaca uygun olarak, usul ve esasları Genel Sekreterlikçe teklif edilecek ve Yönetim Kurulunca karara bağlanacak bir program dahilinde yılda en az 10 gün süreyle hizmet içi eğitime tabi tutulur.
(2) Eğitim programında ilgili kurum ve kuruluşlardan azami ölçüde faydalanılır.
Çalışma süreleri
Madde 20 - (1) Ajans personelinin çalışma saatleri, günde dokuz saat olmak üzere haftada toplam 45 saattir. Ancak personel, kendisine verilen görevleri, çalışma saatlerine bağlı kalmaksızın, en kısa sürede ve en iyi şekilde sonuçlandırmak zorundadır.
Vekalet
Madde 21 - (1) Genel Sekreter veya birim yöneticilerinin, izin, hastalık veya geçici görev gibi nedenlerle görevde bulunamadıkları sürelerde söz konusu görevler, bu kişilerin uygun göreceği bir personel eliyle yürütülür. Ancak bu durumda birim yöneticileri için Genel Sekretere, Genel Sekreter ve üç aydan uzun süreli bütün vekalet halleri için ise Yönetim Kurulu Başkanına durum derhal bildirilir.
Görev yeri değiştirme
Madde 22 - (1) Personelin görev yeri, Ajans içinde Yönetim Kurulu tarafından tespit edilecek benzer işleri yürütmek için, muvafakatı aranmaksızın, unvan ve müktesep hak ücreti saklı kalmak kaydıyla, Genel Sekreter tarafından değiştirilebilir.
Göreve başlama süresi
Madde 23 - (1) Personel, ilk defa göreve başlatılması veya görev yerinin başka bir il olarak değiştirilmesi hallerinde, bu hususun kendilerine tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde görevine başlamak zorundadır. Aynı il sınırı içindeki görev yeri değişikliklerinde ise personel, eski görevinden ilişiğinin kesildiği tarihten itibaren bir gün içinde yeni görevine başlamak zorundadır.
(2) İzinli olarak veya geçici bir görevle başka yerde bulunurken, görev yeri değiştirilen personel için göreve başlama süresi, iznin veya geçici görevin bittiği tarihten itibaren başlar.
Sözleşmenin sona ermesi
Madde 24 - (1) Ajanstaki görevinden ayrılmak isteyen personel, görevden çekilme talebini, ayrılmak istediği tarihten en az 30 gün önce Ajansın insan kaynakları birimine yazılı olarak bildirmek zorundadır. İş akdinin feshi taleplerini, ayrılmak istedikleri tarihten en az 30 gün önce yazılı olarak bildirmeyen personelden, ihbar tazminatı ile Ajansın bu nedenle uğradığı zarar ve ziyanlar tahsil olunur. Ancak olağanüstü bir sebebe dayanarak çekilenler, devir ve teslim yükümlülüğünü yerine getirmek ve yöneticilerine derhal haber vermek koşuluyla hemen ayrılabilirler.
116
(2) Personelin, Ajans tarafından kabul edilen bir mazereti veya zorunlu bir nedeni olmaksızın; görevini kesintisiz beş gün veya bir takvim yılında en az on gün boyunca terk etmesi, iznin veya geçici görevin bittiği tarihten itibaren en geç beş gün içerisinde görevine başlamaması halinde ve bu Yönetmelikte göreve başlama süresi olarak belirtilen süreler içerisinde göreve başlamayan personel görevden çekilmiş sayılır.
(3) Görev için belirlenen şart ve niteliklerden herhangi birini taşımadığı anlaşılan veya bunlardan herhangi birini kaybeden personelin sözleşmesi Ajans tarafından feshedilir.
(4) Ayrıca iş akdi, yukarıda belirtilenler dışında emeklilik, deneme süresi içinde başarısız bulunmak, görevden çıkarılmak ve ölüm hallerinde de sona erer.
Yönetmelikte belirtilmeyen hususlar
Madde 25 - (1) Bu Yönetmelikte düzenlenmeyen konularda 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer ilgili iş mevzuatı hükümleri uygulanır.
Düzenleme yetkisi
Madde 26 - (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması sırasında doğacak tereddüt ve anlaşmazlıklar ile uygulamaya ilişkin aksaklıkları gidermeye ve uygulamayı yönlendirmeye, ilke ve standartları belirlemeye ve uygulama birliğini sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapmaya, bu hususta gerekli her türlü bilgi ve belgeyi istemeye Müsteşarlık yetkilidir.
Yürürlük
Madde 27-- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 28 - (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Müsteşarlığın bağlı olduğu Bakan
yürütür.
