birlesik sistem devreleri

8/6/2019 birlesik sistem devreleri

http://slidepdf.com/reader/full/birlesik-sistem-devreleri 1/55

T.C.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ

PROJESİ)

TESİSAT TEKNOLOJİSİ VEİKLİMLENDİRME

BİRLEŞİK SİSTEM DEVRELERİ

ANKARA 2008



Milli Eğitim Bakanlığı taraf ından geliştirilen modüller;

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı

Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretimprogramlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelikgeliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeyerehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış,denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği

kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerindenulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarakdağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında

satılamaz.



ii

AÇIKLAMALAR ...................................................................................................................iiiGİRİŞ .......................................................................................................................................1ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ....................................................................................................31. KADEMELİ SIKIŞTIRMA DEVRELERİ ..........................................................................3

1.1. Sulu Ara Soğutuculu, Kademeli Sıkıştırmalı Soğutma Devresi Çizimi........................41.2. Ara Depoda Soğutucu Akışkan İle Yapılan Kademe Sıkıştırmalı Soğutma DevresiÇizimi...................................................................................................................................51.3. Kademeli Sıkıştımalı, Kademeli Genleşmeli Soğutma Devresi Çizimi........................61.4. Kaskat Soğutma Sistemleri .........................................................................................101.6. Çek Valf Uygulamaları ...............................................................................................12

UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 15ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................18ÖĞRENME FAALİYETİ–2 ..................................................................................................192. KADEMELİ GENLEŞME DEVRELERİ..........................................................................19

2.1. Çift Genleşmeli Ara Soğutuculu Devre Şemasının Çizimi.........................................202.2. Tek Genleşmeli Ara Soğutuculu Devre Şemasının Çizimi.........................................212.3. Kademeli Genleşmeli Ara Soğutuculu Devre Şemasının Çizimi................................22UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 25ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................28

ÖĞRENME FAALİYETİ - 3 .................................................................................................293. BİRDEN FAZLA BUHARLAŞTIRICILI DEVRELER ...................................................29

3.1. İki Evaporatörlü Tek Kompresörlü Soğutma Devre Şemasının Çizimi......................303.2. İki Evaporatörlü İki Kompresörlü Soğutma Devre Şemasının Çizimi........................313.3. Seri Evaporatörlü Soğutma Devre Şemasının Çizimi.................................................32UYGULAMA FAALİYETİ .............................................................................................. 46ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ....................................................................................49

CEVAP ANAHTARLARI.....................................................................................................50KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 51

İÇİNDEKİLER



iii

AÇIKLAMALARKOD 522EE0182

ALAN Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme

DAL/MESLEK Soğutma SistemleriMODÜLÜN ADI Birleşik Sistem Devreleri

MODÜLÜN TANIMIBirleşik sistem devrelerinin teknik kurallara uygun şekildeçizimlerini yapmak, o devrelerle ilgili genel bilgi edinmek içingerekli olan öğretim materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOŞULTeknik Resim ve Ev Tipi Soğutucular Meslek Resmi ile ilgiliolan modülleri almış olmak

YETERLİK Birleşik Sistem Devrelerini Çizmek

MODÜLÜN AMACI

Genel AmaçGerekli ortam sağlandığında tekniğine uygun şekilde birleşiksistem devrelerini çizebilecektir.Amaçlar

1. Kademeli sıkıştırmalı soğutma devrelerini istenenstandartta çizebilecektir.

2. Kademeli genleşmeli soğutma devrelerini istenenstandartta çizebilecektir.

3. Birden fazla evaporatörlü soğutma devrelerini istenenstandartta çizebilecektir.

EĞİTİM ÖĞRETİMORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Sınıf, resimhane, atölye, laboratuvar, işletme,kütüphane, internet ortamı, ev vb.DonanımSınıf : Televizyon, sınıf kitaplığı, vcd, dvd, tepegöz,projeksiyon, bilgisayar ve donanımları, internet bağlantısı,öğretim materyalleri

Resimhane: T cetveli, resim masası, 3B, 2B, B, H, 2H, 3Hresim kalemleri, yumuşak beyaz silgi, 45° ve 60° gönye,rapido takımı, pergel, yazı şablonu, daire şablonu, A4aydınger resim kağıdı

ÖLÇME VEDEĞERLENDİRME

Modül içinde yer alan her bir öğrenme faaliyetininsonunda verilen öğretici sorularla öğrendiklerinizipekiştirecek ve kendinizi değerlendireceksiniz.

Modül sonunda ise kazandığınız bilgi, beceri ve tavırlarıölçmek amacıyla öğretmen taraf ından hazırlanacak ölçmearaçlarıyla değerlendirileceksiniz.

AÇIKLAMALAR



1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Günümüzde bilim ve teknoloji çok hızlı bir şekilde gelişmektedir. Bu nedenle gelişenteknolojiyi yakalamak ve uygulamak, biz insanların daha sağlıklı, mutlu ve huzurlu birortamda yaşamasını sağlayacaktır.

HVAC (ısıtma, havalandırma, soğutma ve iklimlendirme sistemleri) kapsamındabulunan soğutma ve iklimlendirme, son yıllarda büyük önem kazanmış ve oldukça gelişmegöstermiştir.

Birleşik sistem devreleri endüstriyel soğutma içinde kendine önemli bir yer bulmuştur.Birleşik sistemler, soğutma verimlerinin yüksekliği ve düşük sıcaklıkta soğukluk üretimi iletercih edilmektedir.

Bu modül ile kademeli, sıkıştırmalı ve genleşmeli soğutma devrelerini, çokluevaporatör bağlantı şekillerini görecek ve çizeceksiniz. Sadece şekil çizmekle kalmayacakdevre takibi yapabilecek, şemaları okuyabilecek, elemanların boru bağlantıları ve devreninçalışma prensibi hakkında da kavrayıcı bilgi sahibi olacaksınız.

Temel niteliğinde olan bu konu ve faaliyetleri istekle öğrenmeniz, size soğutmateknisyeni olma yönünde olumlu katkılar sağlayacaktır.

Başarılar diliyorum.

GİRİŞ



2



3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

Gerekli donanımı kullanarak tekniğine uygun şekilde kademeli sıkıştırma devreleriniçizebileceksiniz.

1.Sıkıştırma (kompresyon) ve genleşme kavramlarını araştırarak sınıf ortamında

sunumunuzu yapınız.

2.Sanayide ve montajı bitmiş tesislerde sulu, ara soğutuculu, kademeli,sıkıştırma devrelerini inceleyerek rapor hazılayınız.

3.Komplike sistemleri içinde bulunduran büyük alış veriş merkezleri, üniversitekampusleri, soğuk hava tesisleri, et ve süt üretim tesisleri, hastahaneler, tiyatro,sinema, otel, lokantalardaki birleşik sistemleri inceleyiniz. Kademeli sıkıştımadevreleri ile notlar alınız. A3 resim kağıdına, kademeli sıkıştırma devre şemalarıçizerek sınıf ortamında sunumunuzu yapınız.

1. KADEMELİ SIKIŞTIRMA DEVRELERİOldukça düşük sıcaklıkta soğutma istenildiği durumlarda kondenser (kompresör

basma) basıncı ile evaporatör (kompresör emme) basınçları oranı çok yüksek olduğu içinkademeli sıkıştırma tercih edilir. Bu devrelerde düşük basınçta çalışan kompresöre alçakbasınç kompresörü, diğerine de yüksek basınç kompresörü adı verilir.

Genellikle alçak basınç kompresörü taraf ından basılan soğutucu akışkan buharınınsıcaklığı, ara soğutucuda kullanılan soğutma suyu sıcaklığından yüksek olmadığı için alçakbasınç kompresörü taraf ından basılan buharın soğutulmasında bir ara depodan yararlanılır.

Bu sebeple kondenserden çıkan yoğuşmuş durumdaki soğutucu akışkan bir genleşmevalfinden ara basınca kadar genişletilerek ara depoya gönderilir. Ara depoda alçak bas ınçkompresöründen gelen buhar soğutulur. Kademeli sıkıştırma yapmakla bir enerji tasarrufusağlanır.


AMAÇ

ARAŞTIRMA



4

1.1. Sulu Ara Soğutuculu, Kademeli Sıkıştırmalı Soğutma Devresi

Çizimi

Şekil 1.1: Sulu ara soğutuculu, kademeli sıkıştırmalı, soğutma devresi

Açıklama: Alçak basınç kompresörü evaporatörden emdiği soğutucu akışkanı, arasoğutucu üzerinden yüksek basınç kompresörüne basar. Yüksek basınç kompresörü akışkanıikinci defa sıkıştırarak kondensere verir. Böylece yoğunlaşma sıcaklığı ile buharlaşmasıcaklığı arasındaki fark artırılmış, dolayısıyla derin soğutma yapılmış olur.



5

1.2. Ara Depoda Soğutucu Akışkan İle Yapılan Kademe Sıkıştırmalı

Soğutma Devresi Çizimi

Şekil 1.2: Kademe sıkıştırmalı soğutma devresi

Açıklama: Kademeli sıkıştırmada meydana gelen aşırı kızgınlığı azaltmak üzere, sıvıhattından bir kol alınır ve genleşme vanasıyla ara soğutucuya püskürtülür. Bu yöntemde arasoğutma için bir dış kaynağa ihtiyaç olmaz.



6

1.3. Kademeli Sıkıştımalı, Kademeli Genleşmeli Soğutma Devresi

Çizimi

Şekil 1.3: Kademeli, sıkıştırmalı, kademeli genleşmeli soğutma devresi

Açıklama: Bu devrenin öncekinden farkı sıvı hattından iki kol alınmasıdır. Bukollardan birisi akışkan ile soğutma yapmak üzere ara soğutucuya verilirken, diğeri sıvıhattındaki soğutucu akışkanı aşırı soğutmak üzere kullanılmaktadır.



7

Şekil 1.4: Sıkıştırmanın iki kademede gerçekleştirildiği soğutma devresi

Açıklama: Şekilde sıkıştırmanın iki kademede gerçekleştirildiği bir soğutma tesisatıgörülmektedir. Her sıkıştırma kademesi için ayrı bir kompresör vardır. Sıkıştırma sürecinin

birinci kademesini gerçekleştiren kompresöre alçak basınç kompresörü ikinci kademesinigerçekleştiren kompresöre de yüksek basınç kompresörü denir. Sıkıştırmanın iki kademedegerçekleştirildiği soğutma tesisatında, kompresörlerden başka bir evaporatör, bir kondenser,bir genleşme valfi ve su ile soğutulan borulardan oluşan bir ara soğutucu vardır. Alçakbasınçlı kompresör büyük hacimli, yüksek basınçlı kompresör de küçük hacimlidir. Alçak veyüksek basınçlı kompresörlerin işlevi , buharlaştırıcıdan emilen soğutucu akışkanın basıncınıkondenser basıncına yükseltmektir.



8

Şekil 1.5: Kademeli, sıkıştırmalı ve genleşmeli soğutma devresi

Açıklama: Bu soğutma tesisatında alçak basınç kompresörü, yüksek basınçkompresörü ile doğrudan bağlantılı değildir. Alçak basınç kompresörünün bastığı soğutucuakışkan, ara soğutucudan geçerek sıvı ayırıcısında toplanır. Daha sonra emme sürecinde sıvıayırıcısından gelerek yüksek basınç kompresörünün silindirine dolan soğutucu akışkan,sıkıştırma sürecinde basıncı, kondenser basıncın yükseltilerek kondensere basılır. Alçakbasınç kompresöünün bastığı, ara soğutucudan geçerek sıvı ayırıcısına gelen soğutucuakışkanın sıcaklığı ve basıncı, sıvı ayırıcısındaki sıcaklık ve basınc düştüğü için, sıkıştırmasürecinin ikinci kademesi sonundaki sıcaklık daha düşük bir değere sahip olur.



9

Şekil 1.6: Sıkıştırma ve genleşmenin iki kademede gerçekleştiği soğutma devresi

Açıklama: Yukarıdaki hem sıkıştırma hem de genleşmenin iki kademedegerçekleştirildiği soğutma tesisatının fonksiyonel şeması görülmektedir. Bu soğutmatesisatında yüksek basınç kompresörü, ara soğutucudan geçen soğutucu akışkanla sıvıayırıcısından gelen soğutucu akışkanı birlikte emer ve basıncı kondenser basıncınayükselterek kondensere gönderir. Bu soğutma tesisatında sıvı ayırıcısının ara soğutucu gibibir işlevi de vardır.



10

Şekil 1.7: Buharlaştırma sıcaklığı farklı iki buharlaştırıcı ile çalışan iki kademeli birsoğutma devresi

Açıklama: Bu devre, alçak ve yüksek basınçlı iki kompresör, bir kondenser, bir sıvıayırıcısı, üç genleşme valfi, buharlaştırma sıcaklığı farklı iki evaporatör ile bir arasoğutucudan oluşmuştur. Evaporatörlerden biri alçak basınç evaporatörü, diğeri de yüksekbasınç evaporatörü olarak adlandırılır. Alçak basınç evaporatörü, alçak basınç kompresörüneve yüksek basınç evaporatörü de yüksek basınç kompresörüne bağlanır. Alçak basınçevaporatöründeki buharlaştırma sıcaklığı, yüksek basınç evaporatöründeki buharlaştırmasıcaklığından daha düşüktür. Her iki evaporatöre de soğutucu akışkan sıvı ayırıcısından gelir.

Ara soğutucu, alçak basınç kompresörü ile sıvı ayırıcı arasına, genleşme valflerinden birikondenser çıkış hattı üzerine, diğeri alçak basınç evaporatörünü sıvı ayırıcısına bağlayanboru hattı üzerine yerleştirilir. Yüksek basınç kompresörünün sıvı ayırıcısından emmeyapabilmesi için sıvı ayrırıcısı, ayrı bir boru hattı ile yüksek basınç kompresörüne bağlanır.

1.4. Kaskat Soğutma Sistemleri

Buharlaşma sıcaklığı ile yoğunlaşma sıcaklıkları arasındaki farkın büyük olmasıhalinde tek bir soğutkanın çok kademeli sıkıştırılması ekonomik bir soğutma sağlayamaz.Bağımsız iki ve daha fazla soğutma sisteminin bir araya getirilmesi suretiyle çok düşükbuharlaşma sıcaklıklarının elde edilmesi mümkündür. Farklı sıcaklık aralıklarında soğutma

yapan iki düzenin birleştirilmesiyle iki soğutuculu kaskat sistemler oluşturulmaktadır.



11

kondenser

yüksek basınç

kompresörü

evaporatör

ısı değiştirici

alçak basınçkompresörü

genleşme

valfi

Şekil 1.8: Kaskad soğutma sistemi

1.5. Paralel Kompresör Uygulaması

Şekil 1.9: Paralel kompresör devresi



12

Açıklama: Zorunlu olmadıkça paralel kompresör uygulamasından kaçınılmalıdır.

Kullanma zorunluluğu varsa büyüklükleri aynı olan kompresörler kullanılmalı, özellikle aynıseviyede ve düzgün, yatay bir yüzey üzerine monte edilerek ya ğ seviyelerini aynı tutacak birönlem alınmalıdır. Bunu sağlamak için devreye yağ dengeleme borusu döşenmelidir. Ayrıca,gaz dengeleme borusu da devreye monte edilmelidir. Paralel kompresör uygulamalar ında,kompresörlere sıvı hâlde soğutucu akışkan gelmesini (sıvı basması, taşması) önlemek üzerebir emiş akümülatörü konulmalıdır. Emiş akümülatörü yerine sık sık uygulanan bir yöntem,yaklaşık 100 mm çapında ve 100 ile 150 cm boyunda bir kolektör konulmasıdır. Bukolektörden her kompresöre bir emiş kolonu bağlanarak ve bu kolonların en altnoktalarından kompresör karterine yağ dönüş borusu irtibatlandırarak çok iyi sonuçalınmaktadır. Yağ ayırıcısı kullanılmış ise bundan dönen yağın da yukarı da sözü edilen emişkolektörüne verilmesi ve buradan da kartere gitmesi hem yağın soğutulmasını sağlar, hem de

yağ ayırıcı arızalandığında bundan dolayı bir hasar oluşmasını önler.

Tandem düzeneğinde yapılan motor, kompresörlerde yukarıdaki şekilde gösterilen yağve gaz dengeleme boru bağlantılarına gerek yoktur.

1.6. Çek Valf Uygulamaları

Şekil 1.10: Kompresör durduğunda kondenserden geriye soğutucu akışkanın önlenmesi

Şekil 1.11: Yüksüz kalkış için sıcak gaz by-pass uygulaması



13

1.12: Paralel iki kompresörden birisi dururken çalışan kompresörden, durankompresöre akışın önlenmesi

Açıklama: Çizgi kalınlıkları çizilen resmin büyüklüğüne göre (ölçek) değişmekleberaber A4 ve A3 boyutlarına çizeceğimiz devre şemaları ölçeksiz olarak çizilecektir. Devreşemalarında aşağıdaki çizgi çeşitleri ve kalınlıkları kullanılabilir.

1. Kompresör, kondenser, evaporatör, ara soğutucu, sıvı ayırıcı gibi elemanlarsürekli ana çizgi olarak kabul edilebilir. Bu elemanların dış çizgileri, resim kalemleri ile B,2B ve 3B ile rapido kalemlerinde 0,6 - 0,8 - 1,2 ile çizilebilir. Ancak burada dikat edilmesigereken bir husus çizilen bu çizgilerin dış çerçeve çizgileri olmasıdır. Eğer bu elemanların içdetayları da varsa bunlar daha ince çizgilerle yani H, 2H ya da 0,2 – 0,3 kalemler ileçizilmelidir.

2. Valfler, borular, termostat, presostat vb. yardımcı elemanlar ile yazı verakamlar ; HB

H resim kalemleri ya da 0,2 - 0,3 - 0.4 rapido kalemleri ile

3. Oklar, eksen ve ölçülendirme çizgileri ; H, 2H resim kalemleri, 0,1 - 0,2 rapidokalemleri ile

4. Tarama çizgileri ; H, 2H, HB ya da 0,2 – 0,3 – 0,4 kalemleri ile

5. Kesik çizgiler ; B, 2B, 3B ile ya da 0,6 – 0,8 – 1,2 kalemleri ile çizilebilir.

6. Antet çizimlerinde ise ; iki farklı kalınlıkta çizgi kullanılabilir.

Aşağıda elemanları verilen devreyi seri kompresörlü olacak şekilde bağlayınız.



14

(UYGULAMA-1)



15

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Aşağıda listesi verilen malzemeleri ev, iş,okul ve piyasadan temin ediniz.

a)Örnek kademeli sıkıştırma devre şemasıb)Resim masası, T cetveli, resim kalemleri(B, HB, 2B, 3B, H, 2H )c)Rapido kalemleri (0,2-0,3-0,5-0,8-1,2)ç)Aydınger (A4-A3)d)Pergel, gönyeler (45°, 60°)e)İzole bant, beyaz yumuşak silgif)Yazı şablonu, daire şablonu, tesisatşablonug)Resim dosyası ya da klasörüğ)Resim modülü (modül kitap)

Önlüğünüzü giyiniz (temiz olan,atölyede giyilmeyen).

İş güvenliği ile uyarılara dikkat ediniz. Ellerinizin, masa ve çizim takımlarınız

temiz olmalıdır.Önemli: Eller ve çizim takımları temiz

olmadığı taktirde çizilen resim detemiz olmayacak ve lekeler çıkacaktır.Gerektiğinde akan rapido mürekkebinekarşı ve araç ve gereç temizliği içinkağıt mendil veya peçetebulundurunuz.

Dikkat : Resim kağıdınızda önceden çizilmiş

hazır antet var ise yeniden çizip vakitkaybetmeyiniz. Aslında öncedençizmek size vakit kazandıracaktır.

Resim kağıdını masaya yerleştiriniz

T cetvelini masaya yerleştiriniz.

Resim kağıdını, masaya T cetveli vegönye ile hizalayarak izole bantkullanarak bağlayınız.

Not: Rapido takımlarınızın mürekkebini en

az ayda bir ana tüpe boşaltıp, ılık sudabir saat kadar bekletip temizleyiniz.0,1-0,2 ve 0,3 nu. kalemlerisökmeyiniz. Tekrar takmak oldukçazordur. Diğerlerini söküp temiz ve ılıksuyla dolu kapta 0,1-0,2-0,3 nu.kalemler ile birlikte bekletiniz. Tüysüz

temiz bezle bir saat sonra çıkarıpmalzemeleri kurulayınız. Sökülenkalemleri yerlerine takınız.

Resim kağıdınızın çerçevesi yok iseöncelikle onu çizerek antet kısmınıtamamlayınız.

Çizime başlarken önce yatay çizgileriçiziniz.

Kademeli sıkıştırma resmine bakarak önceana elemanları HB kalemi ile fazla

bastırmadan kağıdınıza yerleştiriniz.

Sonra dikey çizgileri çiziniz

Sırasıyla açılı ve dairesel çizimleritamamlayınız.




16

Boru bağlantılarını çiziniz.

Yardımcı elemanları (valf, gözleme camı,termostat, presostat vb.) çiziniz.

Not:

Yatay çizgileri T cetveli ile açılı ve dikçizgileri gönye ile dairesel çizgileripergel ve daire şablonu kullanarakçiziniz

Koyulaştırma işlemine geçiniz.

Koyulaştırma işlemine yine anaçizgilerden başlayınız. Resminizitamamlayıp teslim ediniz. Masanızı veetraf ını temizleyiniz.

Önemli: Çizgi doğrultusu ve kalemlerin hareket

yönü ; T cetvelinde soldan sağa doğru,gönyede ise aşağıdan yukarıya doğruolmalıdır.



17

UYGULAMALI TEST

DeğerlendirmeGÖZLENECEK DAVRANIŞLAR

Evet Hayır

Malzeme listesini eksiksiz bulabildiniz mi?

Resim araç ve gereçler ile ellerinizi temiz mi ?

Basınç anahtarındaki değerleri okudunuz mu ?

Resmi masaya bağladınız mı ?

Ana elemanları kağıdınıza, resim kaleminizi fazla bastırmadanyerleştirdiniz mi ?Boru ve elektrik bağlantı çizgileriyle yardımcı elemanları çizdiniz mi ?

Koyulaştırma işlemine geçtiniz mi?

Ana elemanları gerekli kalemleri kullanarak koyulaştırdınız mı ?

Boru, elektrik bağlantı çizgileriyle yardımcı elemanları gereklikalemleri kullanarak koyulaştırdınız mı ?Eksen çizgileri, ok çizimleri ile tarama ve ölçü çizgilerini çizdiniz mi ?

Yazıları yazdınız mı ?

Resmin içinde bulunan kurşun kalem vb. izleri sildiniz mi ?Resmi masadan dikkatlice söküp teslim ettiniz mi ? Masanızı vecivarını temizlediniz mi ?

DEĞERLENDİRME

Kontrol listesindeki her “Hayır” cevabı ilgili konuyu tekrar gözden geçirmenizanlamına gelir.



18

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1. Oldukça düşük sıcaklıkta soğutma istenildiği durumlarda kondenser (kompresörbasma) basıncı ile evaporatör (kompresör emme) basınçları oranı çok yüksek olduğu için………………. sıkıştırma tercih edilir.

2. Bu devrelerde düşük basınçta çalışan kompresöre …………..basınç kompresörü,diğerine de …………….basınç kompresörü adı verilir.

3. Genellikle alçak basınç kompresörü taraf ından basılan soğutucu akışkan buharınınsıcaklığı, ……….…..soğutucuda kullanılan soğutma suyu sıcaklığından yüksek olmadığı

için alçak basınç kompresörü taraf ından basılan buharın soğutulmasında bir…………..…depodan yararlanılır.

4. ……………depoda alçak basınç kompresöründen gelen buhar soğutulur.

5. …………………… sıkıştırma yapmakla bir enerji tasarrufu sağlanır.




19


Gerekli donanımı kullanarak tekniğine uygun şekilde kademeli genleşme devreleriniçizebileceksiniz.

Sanayide ve büyük ölçekli komplike soğutma tesislerinde de bulunan kademeligenleşme devrelerini inceleyiniz. Bu bilgileri rapor hâlinde hazırlayıp okuldasunumunuzu yapınız.

İnternet ortamında soğutma ve klima sektöründe çalışan kuruluşlardan, ilgiliweb sitelerini araştırınız. Kademeli genleşme ile ilgili üretim, montaj ve servishizmeti veren firmaların sitelerinde araştırma yaparak topladığınız bilgilerirapor halinde hazırlayınız.

Çevrenizdeki soğutma tesisatlarını inceleyip kompresörlerin konumlarını rapor

halinde hazırlayınız. Bu raporu okulunuzda öğretmeniniz ve arkadaşlarınız iletartışınız.

Süt, et üretimi yapan tesisleri araştırınız. Ayrıca soğuk hava depolarındabulunan kademeli genleşme tesisatlarını inceleyip rapor hâline getiriniz.

2. KADEMELİ GENLEŞME DEVRELERİBir soğutma tesisatında sıkıştırma nasıl iki kademede gerçekleştirilibiliyorsa genleşme

de iki kademede gerçekleştirilebilir. Genleşmenin iki kademede gerçekleştitilebilmesi için

bir sıvı ayırıcısı ile iki genleşme valfine gereksinme vardır.

Sıvı ayırıcısı kondenserle evaporatör arasına yerleştirilir ve ayrıca bir boru hattı ileyüksek basınç kompresörüne bağlanır. Genleşme valfleri, sıvı ayırıcısını kondensere veevaporatöre bağlayan boru hatları üzerine monte edilir. Ara soğutucu ise alçak basınçkompresörü ile yüksek basınç kompresörü arasına bağlanır.

AMAÇ

ARAŞTIRMA




20

2.1. Çift Genleşmeli Ara Soğutuculu Devre Şemasının Çizimi

Şekil 2.1: Kademeli genleşmeli soğutma devresi

Açıklama: Bu devrede iki adet genleşme vanası bulunmakta olup ilk genleştirmevanasından çıkan soğutucu akışkan ara soğutmada kullanılır. İkinci genleşme vanası normalolarak evaporatördeki soğutma için kullanılır.



21

2.2. Tek Genleşmeli Ara Soğutuculu Devre Şemasının Çizimi


Açıklama: Bu devrede ara soğutucu ile aşırı soğutucu birleştirilmiştir. 1. Genleşmevanasından ayrılan soğutucu akışkan ara soğutucuya püskürtülür ve 1. Kompresörden gelensoğutucu akışkana karışarak 2. Kompresör taraf ından emilir. Ayrıca aynı ara soğutucuiçinden sıvı hattı da geçtiği için sıvı aşırı soğutulmuş olur.



22

2.3. Kademeli Genleşmeli Ara Soğutuculu Devre Şemasının Çizimi


Açıklama: Bu devrede iki evaporatör, iki ayrı kompresörle farklı basınçlardaçalışmaktadır. 2. evaporatöre gelen soğutucu akışkan iki defa genleşmekte ve derin soğutmasağlanmaktadır. Her iki kompresör, aynı kondensere paralel bağlı olduğundan basma hattıbasınçları eşittir. Ayrıca sıvı ayırıcı kullanılarak erken buharlaşan soğutucu akışkan,doğrudan yüksek basınç kompresörüne verilmektedir.



23

Şekil 2.4: Farklı sıcaklıkta iki evaporatör ile çalışan boster monte edilmiş bir soğutma devresi

Açıklama: Evaporatörler arasındaki sıcaklık farkının çok yüksek ve evaporatörlerinbirinde buharlaşmanın çok düşük olması istenildiği zaman soğutma tesisatındaki alçak

basınç kompresörünün yerini soğutma tekniğinde boster adı verilen küçük bir yardımcıkompresör alır. Bosterin işlevi, buharlaştırma sıcaklığı düşük olan evaporatörden gelensoğutucu akışkanın basıncını, buharlaştırma sıcaklığı yüksek olan evaporatördeki basıncayükseltmektir. Yukarıdaki devrede, farklı sıcaklıkta iki evaporatör ile çalışan boster monteedilmiş bir soğutma tesisatının fonksiyonel şeması görülmektedir. Bu soğutma tesisatında,buharlaştırma sıcaklığı düşük olan evaporatör ile boster seri, buharlaştırma sıcaklığı yüksekolan evaporatör ile boster paralel bağlanmışlardır. Kompresör bosterin bastığı soğutucuakışkanla buharlaştırma sıcaklığı yüksek olan evaporatörden gelen soğutucu akışkanı aynıboru hattından emer ve kondensere basar. Sıcaklıkları farklı iki evaporatör ile çalışansoğutma soğutma tesisatında çift etkili kompresörden de yararlanılabilir. Bu durumdaevaporatörlerden biri kompresörün bir kanadına, diğeri de öbür kanadına bağlanır. Ancak çift

etkili kompresörler artık kullanılmamaktadır.



24

Aşağıda elemanları verilen kademeli genleşmeli soğutma devresini tamamlayınız.

(UYGULAMA-2)



25


İşlem Basamakları Öneriler

Aşağıda listesi verilen malzemeleri ev, iş,okul ve piyasadan temin ediniz.

a)Örnek kademeli genleşme devre şemasıb)Resim masası, T cetveli, resim kalemleri(B, HB, 2B, 3B, H, 2H )

c)Rapido kalemleri (0,2-0,3-0,5-0,8-1,2)ç)Aydınger (A4-A3)d)Pergel, gönyeler (45°, 60°)e)İzole bant, beyaz yumuşak silgif)Yazı şablonu, daire şablonu, tesisatşablonug)Resim dosyası ya da klasörüğ)Resim modülü (modül kitap)

Önlüğünüzü giyiniz (temiz olan,atölyede giyilmeyen).

İş güvenliği ile uyarılara dikkat ediniz. Elleriniz, masa ve çizim takımlarınız

temiz olmalıdır.

Önemli: Eller ve çizim takımları temiz

olmadığı taktirde çizilen resim detemiz olmayacak ve lekeler çıkacaktır.Gerektiğinde akan rapido mürekkebinekarşı ve araç ve gereç temizliği içinkağıt mendil veya peçetebulundurunuz.

Resim kağıdını masaya yerleştiriniz T cetvelini masaya yerleştiriniz. Resim kağıdını, masaya T cetveli ve

gönye ile hizalayarak izole bantkullanarak bağlayınız.

Not:

Rapido takımlarınızın mürekkebini enaz ayda bir ana tüpe boşaltıp, ılık sudabir saat kadar bekletip temizleyiniz.0,1-0,2 ve 0,3 nu. kalemlerisökmeyiniz. Tekrar takmak oldukçazordur. Diğerlerini söküp temiz ve ılıksuyla dolu kapta 0,1-0,2-0,3 nu.kalemler ile birlikte bekletiniz. Dahasonra kalemleri kurulayıp monteediniz.

Resim kağıdınızın çerçevesi yok iseöncelikle onu çizerek antet kısmınıtamamlayınız.

Dikkat: Resim kağıdınızda önceden çizilmişhazır antet var ise yeniden çizip vakitkaybetmeyiniz. Aslında öncedençizmek size vakit kazandıracaktır.

Kademeli genleşme devre şemasınabakarak önce ana elemanları HB kalemiile fazla bastırmadan kağıdınızayerleştiriniz.

Çizime başlarken önce yatay çizgileriçiziniz.

Sonra dikey çizgileri çiziniz

Sırasıyla açılı ve dairesel çizimleritamamlayınız.




26



Not: Yatay çizgileri T cetveli ile açılı ve dik

çizgileri gönye ile dairesel çizgileripergel ve daire şablonu kullanarakçiziniz

Koyulaştırma işlemine geçiniz. Koyulaştırma işlemine yine ana

çizgilerden başlayınız. Resminizitamamlayıp teslim ediniz. Masanızı veetraf ını temizleyiniz.





27

UYGULAMALI TEST

DeğerlendirmeGÖZLENECEK DAVRANIŞLAR

Evet Hayır


Resim araç ve gereçler ile elleriniz temiz mi ?



Ana elemanları kağıdınıza, resim kaleminizi fazla bastırmadanyerleştirdiniz mi ?Boru ve elektrik bağlantı çizgileriyle yardımcı elemanları çizdinizmi ?



Boru, elektrik bağlantı çizgileriyle yardımcı elemanları gereklikalemleri kullanarak koyulaştırdınız mı ?

Eksen çizgileri, ok çizimleri ile tarama ve ölçü çizgilerini çizdinizmi ?


Resmin içinde bulunan kurşun kalem vb. izleri sildiniz mi ?

Resmi masadan dikkatlice söküp teslim ettiniz mi ? Masan ızı vecivarını temizlediniz mi ?

DEĞERLENDİRME




28


1. Bir soğutma tesisatında sıkıştırma, nasıl iki kademede gerçekleştirilibiliyorsa……………….. .de iki kademede gerçekleştirilebilir.

2. Genleşmenin iki kademede gerçekleştitilebilmesi için bir …………..ayırıcısı ile iki……………………valfine gereksinme vardır.

3. ………………. ayırıcısı kondenserle evaporatör arasına yerleştirilir ve ayrıca bir boruhattı ile yüksek basınç kompresörüne bağlanır.

4. …………………….. valfleri, sıvı ayırıcısını kondensere ve evaporatöre bağlayan boruhatları üzerine monte edilir.

5. …………… soğutucu ise alçak basınç kompresörü ile yüksek basınç kompresörüarasına bağlanır.




29

ÖĞRENME FAALİYETİ - 3

Gerekli donanımı kullanarak tekniğine uygun şekilde birden fazla buharlaştırıcılı devreçizimlerini yapabileceksiniz.

Sanayide üretim yapan atölye, fabrika ve yetkili servislerle bağlantı kurarakaraştırma yapınız. Özellikle çok evaporatörlü devreleri inceleyiniz. Bu bilgilerirapor hâlinde hazırlayıp okulda sunumunuzu yapınız.

İnternet ortamında evaporatör imalâtı ve montajı yapan kuruluşlarla ilgili websitelerinden eveporatörlerin ; boyut, güç, basınç ve etiket bilgileri ile montajölçülerini araştırınız. Bu bilgileri rapor halinde hazırlayınız.

Çevrenizdeki soğutma tesisatlarını inceleyip evaporatörlerin konumlarını raporhâlinde hazırlayınız. Bu raporu okulunuzda öğretmeniniz ve arkadaşlarınız ile

tartışınız.

3. BİRDEN FAZLA BUHARLAŞTIRICILIDEVRELER

Aynı sıcaklıkta çok sayıda evaporatör ile çalışan soğutma tesisatında ana ilke,soğutucu akışkanın, aynı sıcaklığa sahip birden fazla evaporatöre dağıtılmasıdır. Böyle birsoğutma tesisatında evaporatörleri ayrı ayrı çalıştırmak mümkün olduğu gibi tek birevaporatör gibi de çalıştırmak da mümkündür. Şimdi aynı sıcaklıkta çok sayıda evaporatör

ile çalışan soğutma tesisatının hangi durumlarda kullanıldığına bakalım:

ÖĞRENME FAALİYETİ-3

AMAÇ

ARAŞTIRMA



30

3.1. İki Evaporatörlü Tek Kompresörlü Soğutma Devre Şemasının

Çizimi

Şekil 3.1.Birden fazla evaporatörlü soğutma devresi

Açıklama: Bu devrede tek kompresör, tek kondenser ve ayrı basınçlarda çalışan ikievaporatör bulunmaktadır. Evaporatör çıkışına yerleştirilen regülatör yardımıyla yüksekbuharlaşma basıncı sağlanmakta olup durma anında basınçların eşitlenmesini önlemek için,

alçak basınçlı evaporatörün çıkışına çek valf bağlanmıştır.



31

3.2. İki Evaporatörlü İki Kompresörlü Soğutma Devre Şemasının

Çizimi

Şekil 3.2: İki evaporatörlü, iki kompresörlü soğutma devresi

Açıklama : Bu devrede, iki kompresör, iki farklı evaporatöre paralel olarakbağlanmıştır. Evaporatör basınçları genleşme vanalarının ayarına göre farklı olabilir. Ancakbu kompresörler, aynı kondensere bağlı olduklarından yoğunlaşma basınçları eşittir.



32

3.3. Seri Evaporatörlü Soğutma Devre Şemasının Çizimi

Şekil 3.3: Seri evaporatörlü soğutma devresi

Açıklama: Bu devre ticarî tip soğutucuların bazılarında kullanılmaktadır. Ancakevaporatörlerin yeterli beslemesi ve kızgınlık kontrolü iyi şekilde yapılamamaktadır.Kızgınlık kontrolünün yapılmadığı kılcal borulu sistemlerde, bu bağlantı tipinin kullanılmasıtavsiye edilir.



33

Şekil 3.4: Ara soğutuculu, üç kompresörlü ve üç evaporatörlü devre

Açıklama: Buradaki gibi genleşme valflerinin ortak kullanılması durumunda, hertesiste aşırı soğutma oluşacağından soğutma etkileri artacaktır. Özellikle soğuk depolarda busistem tercih edilmektedir. Soğuk depolarda saklanacak gıdaların özellikleri ayrı olduğundan

yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi her evaporator için ayrı bir kompresör düşünülmüştür.Ancak bu sistem ekonomik değildir.

Şekil 3.5: Buz üzerinde kullanılan soğutma tesisatı



34

Açıklama: Buz, buz jeneratörlerinde üretilir. Buz jeneratörlerinde üretilen buzun, buz

hollerinde 0°C nin biraz altındaki sıcaklıklarda bir süre bekletilmesi zorunluluğu ilekarşılaşılır. Bunun için aynı sıcaklıkta iki evaporatör ile çalışan bir soğutma tesisatınagereksinme vardır. Paralel bağlanan bu evaporatörlerden biri buz holünde diğeri de buz

jeneratöründe kullanılır. Bir soğutma devresinde, paralel bağlanmış olan aynı sıcaklıktaevaporatörlerin aynı soğutma ortamını oluşturma olasılığı fazla değildir. Çünkü soğutulanboyutları aynı olsa bile soğutulan maddelerin niteliklerinin farklı olması, aynı soğukluğunelde edilmesini büyük ölçüde engeller. Ayrıca soğutulan ortamların birinin diğerlerindendaha fazla kullanılma olasılığı vardır ve çevre ile ısı alış verişi yapıldığı için fazla kullanılanortamda sıcaklığın yükselmesine neden olur. Paralel bağlanmış evaporatörlerin oluşturduğusoğutma ortamlarında aynı soğutma koşullarının gerçekleşmesi için bazen bunlar arasındabağlantı sağlamak zorunluluğu ortaya çıkabilir.

Şekil 3.6: Çift evaporatörlü soğutma devresi

Açıklama: Bu soğutma devreleri sanayi tipi, ticarî soğutma gruplarında çok yaygınolarak kullanılmaktadır. İki ayrı evaporatör gibi görünen grup, aslında tek bir evaporatörolarak da adlandırılabilir. Aralarındaki sıcaklık farkı fazla değildir. Genellikle ayrı gibigörünen bu evaporatörler, ticarî soğutucularda aynı hacme yerleştirilirler. Yüksek verim

olanağı vermesi ve daha düşük sıcaklık elde edilebilmesi yönleriyle tercih edilirler.



35

Şekil 3.7: Çok evaporatörlü boru düzenleme devresi

Açıklama: Bu devrede ortak olan ana emiş borusunun üstünde ve altında çeşitliseviyelerde bulunan evaporatörlerin konumları görülmektedir. Evaporatör sayısı birden fazlaolan bu devrelerde genel kural, çalışır durumdaki evaporatörden durmakta olan evaporatöreyağ gelmesinin önlenmesidir.



36

Şekil 3.8: Çok evaporatörlü boru düzenleme devresi

Açıklama: Kompresörü evaporatörden daha alçak seviyede bulunan uygulamaşeklidir. Kompresör kapasite kontrolsüz olmalıdır. Burada A mesafesi evaporatörüstseviyesini aşacak kadar olmalıdır.



37

Şekil 3.9: İki evaporatörlü boru düzenleme devresi

Açıklama: Evaporatörleri farklı yükseliklerde ve hepsi de kompresörden aşağıda

olursa uygulama bu şekilde yapılmalıdır.



38

Şekil 3.10: İki evaporatörlü boru düzenleme devresi

Açıklama: Bu devrede evaporatörün girişi TGV ile kontrol edilirken çıkışı da EBR ilekontrol edilmektedir. Evaporatör çıkış basıncını EBR yani evaporatör basınç regülatörü iledüzenlemek, evaporatörün karlanmasını, su soğutucularda suyun donmasını, havasoğutucularda nemin aşırı yoğuşumunu önler.



39

Şekil 3.11: Üç evaporatörlü devre

Açıklama: Bu devredeki ilkeler de bir öncekinin aynıdır. Sadece evaporatör sayısıfarklıdır. TGV evaporatör giriş basınçlarını ayarlarken EBR yani evaporatör basınçregülatörleri de evaporatörlerin dönüş basıncını ayarlamaktadırlar.



40

Şekil 3.12: Üç (çok) evaporatörlü boru düzenleme devresi

Açıklama: Eğer kapasite kontrollü kompresör kullanılırsa A ile gösterilen boru tertipşekli bir önceki şekildeki gibi olmalıdır.



41

Şekil 3.13: Çok evaporatörlü sistem

Açıklama: Termostat ile solenoid valf kumandası kullanılan bu sistemde, emmehattında bulunan ve elle kontrol edilen valfler ile evaporatörlerin ayrı ayrı bakımlarımümkündür.



42

Şekil 3.14: Evaporatör boru düzenleme devresi

Açıklama: Evaporatörleri aynı seviyede ama kompresörü evaporatörden aşağıda olansistemde boru bağlantıları bu şekilde yapılmalıdır. A mesafesi evaporatörden yukarıdaolmalıdır.

Şekil 3.15: Dıştan dengelemeli TGV ve EBR bağlantı devresi

Açıklama: Burada dıştan dengelemeli TGV , evaporatör giriş basıncını kontrolederken EBR ise evaporatör çıkış basıncını kontrol etmektedir.



43

Şekil 3.16: Toplam kompresör kapasitesinin üç kompresöre dağıtıldığı bir soğutma tesisatı

Açıklama: Aynı sıcaklıkta çok sayıda evaporatör ile çalışan soğutma tesisatınınönceki devrelerde sözü edilen sakıncalarını ortadan kaldırmak için ya kompresöre birkapasite ayarlayaıcısı bağlanır ya da kompresörün devir sayısı düşürülür. Özellikle büyük

soğutma tesisatlarında, toplam kompresör kapasitesi birden fazla kompresöre dağıtılarakyani yerine göre birden fazla kompresör devreye sokularak bu soruna çözüm getirilir.Toplam kompresör kapasitesinin birden fazla kompresöre dağıtıldığı bir soğutma tesisatınınfonksiyonel şeması görülmektedir. Kompresörlerden ikisi tek ve biri de çift silindirlidir.Evaporatörler ayrı kompresörlere bağlanmışlardır. Bu soğutma tesisatında yalnız birkondenser vardır ve kondenserin kolektör ile bağlantısı tek bir boru ile yapılmıştır. Kolektörile evaporatörler arasında birer genleşme valfi monte edilmiştir.



44

Aşağıda elemanları verilen soğutma devresini paralel kompresör, seri

evaporatörlü olacak şekilde tamamlayınız, (UYGULAMA-3).



45

Aşağıda elemanları verilen devreyi, hem seri hem paralel kompresörlü ve paralel

evaporatörlü çalışabilecek şekilde bağlayınız, (UYGULAMA-4).





47



Not:

Yatay çizgileri T cetveli ile açılı vedik çizgileri gönye ile dairesel çizgileripergel ve daire şablonu kullanarakçiziniz

Koyulaştırma işlemine geçiniz.

Koyulaştırma işlemine yine anaçizgilerden başlayınız.

Resminizi tamamlayıp teslim ediniz.

Masanızı ve etraf ını temizleyiniz.





48

UYGULAMALI TEST

DEĞERLENDİRMEGÖZLENECEK DAVRANIŞLAR

Evet Hayır


Resim araç ve gereçler ile ellerinizin temizliğini kontrol ettinizmi ?



Ana elemanları kağıdınıza, resim kaleminizi fazla bastırmadanyerleştirdiniz mi ?Boru ve elektrik bağlantı çizgileriyle yardımcı elemanlarıçizdiniz mi ?



Boru, elektrik bağlantı çizgileriyle yardımcı elemanları gereklikalemleri kullanarak koyulaştırdınız mı ?

Eksen çizgileri, ok çizimleri ile tarama ve ölçü çizgilerini

çizdiniz mi ?


Resmin içinde bulunan kurşun kalem vb. izleri sildiniz mi ?

Resmi masadan dikkatlice söküp teslim ettiniz mi ? Masanızı vecivarını temizlediniz mi ?

DEĞERLENDİRME :




49


1. …………….. sıcaklıkta çok sayıda evaporatör ile çalışan soğutma tesisatı genelliklesoğutulacak ortamın çok geniş ve tek bir evaporatör ile dolaşımı sağlamanın olanaksızolduğu zaman kullanılır.

2. Büyük soğutma tesislerinde çoğu zaman farklı ………………… sıcaklıklarınagereksinme duyulur. Bu durumda farklı sıcaklıkta evaporatörlerden yararlanılır.

3. Farklı sıcaklıktaki evaporatörler, aynı sıcaklıktaki evaporatörler gibi………………………….. bağlanır ve böyle bir soğutma tesisatında sadece bir kompresör

ullanmak da mümkündür. Ancak tek kompresör kullanılırsa kompresörün boyutlarının fazlaolması gerekecektir. O bakımdan iki kompresör tercih edilir.

4. İki kompresörlü soğutma tesisatı; alçak ve ………….....basınçlı iki kompresör, birkondenser, bir …………..…...ayırıcısı, iki genleşme valfi, buharlaştırma sıcaklığı farklı ikievaporatör ve bir …………….soğutucudan oluşmuştur.

5. Evaporatörler arasındaki sıcaklık farkının çok yüksek ve evaporatörlerden birindebuharlaşma sıcaklığının çok düşük olması istendiği durumlarda, soğutma tesisatlarında alçakbasınç kompresörünün yerini, soğutma tekniğinde ….…………….adı verilen küçük biryardımcı kompresör alır.




50

CEVAP ANAHTARLARIÖĞRENME FAALİYETİ -1’İN CEVAP ANAHTARI

1. Kademeli

2.Alçak,yüksek

3. Ara, ara4. Ara5. Kademeli

ÖĞRENME FAALİYETİ -2’NİN CEVAP ANAHTARI

1. Genleşme

2.Sıvı,

genleşme3. Sıvı4. Sıvı5. Ara

ÖĞRENME FAALİYETİ -3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1. Aynı2. Evaporatör3. Paralel4. Yüksek5. Boster

CEVAP ANAHTARLARI



KAYNAKÇA Althouse Andrew, Turnquist Carl, Bracciano Alfred, Modern Refrigeration

and Air Conditioning, 1987 .

ARDIÇ Ali Rıza ZORKUN Mehmet Emin, Soğutma Tekniği ve Klima,Millî Eğitim Basımevi ,1980 .

BULGURCU Hüseyin Soğutma ve İklimlendirme Meslek Resmi, S.H.Ç.E.KMatbaası 2001

KACAR Ayhan Soğutma ve İklimlendirme İş ve İşlem yaprağı IX.Sınıf ,S.H.Ç.E.K Matbaası ,2001.

ÖZKOL Nuri Uygulamalı Soğutma Tekniği Mak. Müh. Od. Yayınları yayın

KAYNAKÇA

Documents

birlesik sistem devreleri