Biologia Komórki b.dobre Notatki Czi

8/9/2019 Biologia Komrki b.dobre Notatki Czi

1/45

Biologia Komrki materiay na egzamin

Wykad II: Bona komrkowa: funkcje, budowa i wplatanie biaek

oraz poczenia mi!dzy komrkami "poprawiony #c$ematkotran#lacji%&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&'

Wykad III: (ran#port przez bony&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&)

Wykad I*: +ormony & tran#dukcja #ygnau i jego lo#y w

komrce&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& -'

Wykad *: Budowa jdra komrkowego&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&-)

Wykad *II: .o#y biaek w cytoplazmie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&'/

Wykad *III: .o#y komrek w organizmie&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&0-Wykad I1: 2$loropla#ty&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&03

Wykad 1: 4itoc$ondria&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&5-

6rogram wykadw z biologii komrki:

- Komrkowa budowa organizmw: organelle "przedziay% komrkowe: budowa i

funkcja

' 4etody badania komrek

0 4acierz zewntrzkomrkowa i rola jej #kadnikw, bona pod#tawna

5 7ewn!trzna bona komrkowa & budowa, #ynteza jej #kadnikw oraz funkcje "izolacja

od 8rodowi#ka kontakt ze 8rodowi#kiem, kontakty mi!dzykomrkowe i kontakt z bon

pod#tawn%

3 (ran#port do komrki: bierny i czynny

9 (ran#dukcja #ygnau przez bon! oraz przekaniki drugiego rz!du

/ 6rzedzia jdrowy & informacja genetyczna i #ynteza biaek; 2ykl komrkowy i jego regulacja?nicowanie komrek, onkogeneza i apoptoza

-- 2yto#zkielet: cytokineza i ruc$

-' 2$loropla#ty, mitoc$ondria i perok#y#omy & #y#tem energetyczny komrki

-0 6ozajdrowa informacja genetyczna

-5 6orwnanie 6rokariontw i @ukariontw, a tak?e komrki zwierz!cej i ro8linnej


2/45

Wykad II: Bona komrkowa: funkcje, budowa i wplatanie

biaek oraz poczenia midzy komrkami (poprawionyc!emat kotranlacji"

Bona komrkowa

Bona komrkowa ma grubo okoo 5 nm,co odpowiada 50 atomom. Jejnajwaniejsz !unkcj jest oc"rona przedrozproszeniem si# zawartoci komrki $ubmieszaniem si# jej z otaczajc%mrodowiskiem.& organizmw eukariot%czn%c" istniejewie$e bon wewn#trzn%c" tworzc%c"przedzia% komrkowe o rnej zawartocibiaek, p' itp.

'%dro!obowe wn#trze dwuwarstw% stanowibarier# d$a wi#kszoci czstek "%dro!i$ow%c"(

o mae czsteczki niepo$arne, np. t$en i dwut$enek w#g$a, d%!unduj atwoo nie naadowane czsteczki po$arne d%!unduj two pod warunkiem, e s mae )woda, etano$*,

wi#ksze, np. g$ukoza, nie d%!unduj prawie wca$eo bona jest w%soce nieprzepuszcza$na d$a jonw i czstek naadowan%c".

Struktury bonowe w komrce:o otoczka jdrowa, retikulum endoplazmatyczne, aparat Golgiego, endosomy i lizosomy +

powsta% przez wpuk$enie bon% komrkowej. worz one s%stem bon wewn#trzn%c". -n#trzet%c" organe$$i komunikuje si# z wn#trzem inn%c" organe$$i i z otoczeniem komrki prz% pomoc%p#c"erz%kw )z w%jtkiem otoczki jdrowej*.

o mitochondria i plastydy+ powsta% z wc"oni#t%c" bakterii

Budowa bony:

Bon% dobrze bada si# na prz%kadzie erytrocytw+ sa to

komrki posiadajce w rodku w zasadzie t%$ko"emog$obin# w "ipotoniczn%m roztworze bona p#ka izawarto w%$ewa si# )wted% mona odwirowa sambon# + "ducha"+ ktra w rodowisku wodn%m samazamknie si# tworzc p#c"erz%k*. Bona zam%ka si#/norma$nie/, je$i w rodowisku znajduj si# jon%magnezu. Je$i ic" nie ma, zam%ka si# /na $ew stron#/.

Bona to dwuwarstwa lipidowa, zbudowana z $istkazewn#trznego i wewn#trznego.Jej gwn%m skadnikiem s fosfolipidy+ czsteczki majce"%dro!i$owe gow% i "%dro!obowe ogon%, dzi#ki czemu posiadaj

'
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/pecherzyk.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/duch.jpghttp://f/Nauka/Wyk%C5%82ady%20html/wyk%C5%82ad%202_pliki/blona.jpg


3/45

waciwoci amfipatyczne. owoduje to, e w wodzie tworz dwuwarstw%, ktre e$iminuj otwartekraw#dzie )s to p#c"erz%ki 1 $iposom% $ub paskie dwuwarstw% rozdzie$ajce przedzia% wodne*.akie p#c"erz%ki mona stworz% w $aboratorium( bona pod wp%wem detergentw $ub u$trad2wi#kwdezintegruje i tworz% mae p#c"erz%ki, a nast#pnie rozpada si# na !os!o$ipid% i biaka. o usuni#ciu biaekbona prz%jmuje ksztat p#c"erz%ka.

Fosfolipidy:Fosfolipidyto czsteczki zbudowane z 3 kwasw tuszczow%c" )dugie, "%dro!obowe a4cuc"%, nas%cone+ proste $ub nienas%cone + majce szt%wne /ko$anka/*, g$icero$u )ktr% wraz z kwasami z resztamikwasw tuszczow%c" tworz% !os!at%d%$* oraz rn%c" "%dro!i$ow%c" czsteczek. -%rniam%(

o fosfatydyloseryno fosfatydylocholino fosfatydyloinozytolo fosfatydyloetanoloamin

- skad bon% wc"odzi take np. sfingozyna)z c"o$in*, ktra atwo cz% si# z w#g$owodanami tworzcg$iko$ipid% )grup% cukrowe uz%skuje wewntrz aparatu o$giego, a wi#c znajduj si# one na powierzc"nipozac%tozo$owej po przeniesieniu do bon% komrkowej tra!iaj na zewntrz komrki tworzcglikokaliks, ktr% c"roni komrki i bierze udzia w ic" rozpoznawaniu*. $iko$ipid% s cz%nnikiemokre$ajc%m grup% krwi6 7 i B rni si# ostatnim cukrowcem, 0 + brak ostatniego cukrowca.%nno bon% za$e% mi#dz% inn%mi od stopnia nas%cenia jej kwasw tuszczow%c". 8m wi#cej jest

nienas%con%c", t%m jest bardziej p%nna, gd% wizanie podwjne jest szt%wne + a4cuc" zagina si# izajmuje wi#cej miejsca. & zwierzt w%st#puje te cholesterol+ krtkie, szt%wne czsteczki, ktrew%peniaj wo$ne miejsca pomi#dz% a4cuc"ami i uszt%wniaj bon%. Bona jest szt%wniejsza w niskic"temperaturac".Bona ma struktur pynnej mozaiki+ jej e$ement% przemieszczaj si# swobodnie w obr#bie jednejwarstw%. 9p. po !uzji dwc" komrek, ktr%c" biaka zosta% w%znakowane znacznikami!$uorescenc%jn%mi, na pocztku atwo rozrni powki, a$e ju p :0 minutac" bona stanowi jednorodnamieszanin#.

Bon% s as%metr%czne + maj $istek c%tozo$ow% ipozac%tozo$ow%, ktre zac"owuj orientacj#wobec c%top$azm%. ;os!o$ipid% bardzo rzadkosamoistnie przeskakuj z jednego $istka na drugi)tzw. ruchy flip!flop*. 8stnieje jednak enz%m

!$ipaza, ktra /ws%sa/ !os!o$ipid% i w%puszcza jepo drugiej stronie bon%. omimo tego skad$istkw bardzo si# rni + w pozac%tozo$ow%mprzewaa s!ingomie$ina i !os!at%d%$oc"o$ina, wc%tozo$ow%m !os!at%d%$oser%na i!os!at%d%$oetano$oamina

Synteza fosfolipidw:- bonie znajduj si# kwas% tuszczowe.


4/45

owstaje ?,3+diac%$o+:+!os!og$icero$, enz%m !os!ataza odcza !os!oran. ?,3+diac%$og$icero$ reaguje z =@+c"o$in )$ub =@+inoz%to$em itp.*, powstaje !os!at%d%$oc"o$ina, odcza si# =A.

Biaka bonowe:- bonie komrkowej znajduje si# wie$e biaek o rn%c" !unkcjac". Aog b% one receptorami,

enz%mami, su% do transportu substancji przez bon% $ub wiza komrk# z inn%mi komrkami $ubmacierz zewntrzkomrkow )integr%n%*.

Biaka mog przec"odzi przez bon# pozostawiajc pojednej $ub obu jej stronac" cz# czsteczki )b.transonowe*, $ub b% zwizane z ni poprzezoddzia%wania z inn%mi biakami )np. kinaza biakowa =*.@o bon% mog prz%czepia si# take !ragmentaminiebiakow%mi )np. grup mirystylow)='3*?3=': $ubfarnezylow+ $ipid z du i$oci wiza4 nienas%con%c"*.ade biako bonowe ma okre$on orientacj#666Biaka integra$ne zakotwiczone s w bonie alfa!helisami,na zewntrz ktr%c" znajduj si# "%dro!obowe a4cuc"%boczne, $ub eta!harmonijkami)struktura

prz%pominajca c%$inder, tworz% due, w%penione wodapor%, np. por%n% w zewn#trzn%c" bonac" mitoc"ondriw.Aog przenika przez bon# raz $ub wie$e raz%.- cz#ci zewn#trznokomrkowej cz#sto znajduj si# !ragment% poczone z cukrowcami )uatwiajaprz%czepianie si# do rn%c" substancji*, cz# wewn#trzna su% do przekaz%wania in!ormacji $ubwizania si# z cz%m. @o b. integra$n%c" na zewntrz prz%czepione s biaka okadzinowe.

Synteza biaek bonowych:

Biaka bonowe s%ntet%zowane s przezr%bosom% prz%czepione do szorstkiej siateczkiendop$azmat%cznej. rans$acja rozpocz%nasi#, gd% pocz si# obie podjednostkir%bosomu oraz m>97.


5/45

Biaka )i $ipid%* transportowane s do inn%c" organe$$ibonow%c" z E> prz% pomoc% p#c"erz%kw. -#druj onedo aparatu o$giego )/wc"odz/ po stronie cis,/w%c"odz/ po stronie trans*, a stamtd do bon%komrkowej $ub poprzez endosom% do $izosomw..

Fciana zbudowana jest z firylicelulozowych)po$imer g$ukoz%* +cienkie mikro!ibr%$e ukadaj si# wmakro!ibr%$e uoone wzg$#dem siebie wsposb uporzdkowan%. 9a nic" znajdujesi# hemiceluloza)g$ukoza, ks%$oza,!ukoza, ga$aktoza*, ktra cz% si# z!a$ist%mi czsteczkami pektyn)kwasb#dc% poc"odna ce$u$oz% i ramnoza

powodujca /!a$owanie/ czsteczki*.

Aonomer% cukrowcw transportowane s po mikrotubu$ac"do komp$eksw enz%mat%czn%c", i przez nietransportowane na zewntrz, a nast#pnie wbudow%wane dop#czka a4cuc"w tworzc%c" mikro!ibr%$#. owstajca!ibr%$a /w%suwa si#/ z kana$ika, w ktr%m odb%wa si#czenie. 9a pocztku ukadaj si# c"aot%cznie, ko$ejne

tworz p#czki )spowodowane jest to prawdopodobnieprzesuwaniem si# enz%mw wzdu mikrotubu$...*

3
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/syntcel.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/celuloza.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/plazmodesmy.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/transportbialka.jpg


6/45

o - organizmac" zwierz#c%c" komrki otoczone s sustancja 'matriks( zewntrzkomrkowi znajduj si# na onie podstawnej)we wsz%stkic" tkankac", a$e najbardziej widoczna wtkance nabonkowej*.

Dkad substancji zewntrzkomrkowej(

o glikozaminoglikany 'G)G(+ due po$imer% dwucukrw.@oczaj si# do rdzeni biakow%c" tworzc /szczoteczki/.D si$nie "%dro!i$owe, tworz e$e, przestrzenie mi#dz%komrkami. roteog$ikan%6 )kwane mukop$isac"ar%d%G*.@o nic" prz%czepione np. siarczan keratanu i siarczanc"ondroid%n%. maj powinowactwo np. do cz%nnikwwzrostu.

o fironektyny)g$ikoprotein%* + cz ko$agen $ubproteog$ikan% z integr%nami

o laminina)g$ikoproteina* + integr%n% H ko$agen, entakt%n%,proteog$ikan%

o entaktyna+ maa czsteczka, te cz% ze sob inneo perlakan+ g$ikoproteinao kolagen+ tworz% dugie, szt%wne wkna. D%ntet%zowan% w !ormie a4cuc"w, do ktr%c"

doczane s grup% cukrowe. : takie a4cuc"% owijaj si# wok siebie tworzc proko$agen )zte$opept%dami na ko4cu*. - takiej !ormie transportowan% na zewntrz komrki, tam odcinanete$opept%d%. /otow%/ ko$agen )tropoko$agen* agreguje si# we wkienka. -kienka te uoones regu$arne + ic" budowa )gwka H ogon* sprawia, e widoczne jest to jako prki.

o na powierzc"ni komrek np. je$ita znajduje si# glikokaliks+ paszcz cukrowcow%.

8stnieje okoo 30 t%pw ko$agenu. 9ajwaniejsze to( 8 + w skrze, kociac", ci#gnac", dent%nie z#bw 88 + c"rzstka, t#tnice, ciako szk$iste oka 888 + skra, macica, nacz%nia krwionone 8I + w bonie podstawnej nabonka I + bona podstawna mi#ni i inn%c" komrek

mezenc"%m%

Biaka transbonowe biorce udzia w czeniu komrek z macierzzewntrzkomrkow i inn%mi komrkami(

o selektyny+ wi g$ikoprotein% i muc%n% bonowe tworz

przejciowe poczeniao integryny+ zbudowane z 3 podjednostek + a$!a i beta. tworz

trwae poczenia z macierz $ub bon podstawn. cz si# zko$agenem, $aminin, !ibronekt%n $ub 8g=7A, a po stroniec%top$azmat%cznej z winku$in, ktra ma powinowactwo do akt%n%.

o kadheryny+ tworz% "omo!i$owe poczenia mi#dz% komrkami)tzn. kad"er%n% jednej komrki cz si# z takimi sam%mikad"er%nami innej komrki*. 8c" domen% c%top$azmat%cznecz si# z kateninami, a one z c%toszkie$etem.

o immunoglouliny *g+)+ tworz poczenia "omo!i$owe $ubz integr%nami.

9
http://www.eurobiologia.plock.org.pl/rysunki/intergryna.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/polaczeniakom.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/kolagen.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/laminina.jpg


7/45

integr%na

Biaka wewntrzkomrkowe wc"odzce w skad pocze4(o z kad"er%nami cz si#( kateninymajce powinowactwo do !i$amentw akt%now%c", mog

wsppracowa z kinazami t%roz%now%mi i receptorem d$a E; )naskrkowego cz%nnikawzrostu* oraz p$aktog$obina, desmop$akin% i p$ekt%na czce si# z !i$amentami porednimi

o < integr%nami cz si#( winkulina, talina, tensyna, paksylina, dystrofina)w mi#niac"*,alfa!aktynina, F)-)kinaza p%tek prz%$egania, bierze udzia w przekazie in!ormacji*.

oczenia komrek z macierz zewntrzkomrkow(o hemidesmosomy+ w bonie znajduj si# integr%n%. o zewn#trznej stronie komrki cz si# z

$aminin, po wewn#trznej z d%strog$ikanami )w mi#niac"*, a da$ej z !i$amentami porednimi.o przyczep ogniskowy+ integr%n% po zewn#trznej stronie cz si# z !ibronekt%n, po

wewn#trznej z ta$in, winku$in, paks%$in, a$!a+akt%nin i !i$amentami akt%now%mi.oczenia mi#dz% komrkami(

&mo$iwiaj istnienie tkanek, zwaszcza nabonkowej, w ktrejkomrki musz b% ci$e ze sob poczone.-ie$e komrek, np. nabonek je$ita, jest spo$ar%zowana, majcz# apika$n kontaktujc si# ze rodowiskiem i cz# baza$n)st%ka si# z bona podstawn, stabi$izuje komrk#.

o &cise 'arierowe, styk zwarty(+ w bonie znajdujsi# biaka integra$ne przec"odzce z jednej komrki dodrugiej )ok$ud%na i k$aud%na*. Jest to poczeniemec"aniczne, stanowi barier# d$a przemieszczania si#np. biaek bonow%c" i /mieszania si#/ rodowiskznajdujc%c" si# po 3 stronac" komrki.

o desmosomy+ po zewn#trznej stronie bon% znajduj si# biaka )kad"er%n%*, zktr%mi cz si# odpowiednie biaka )p$ekt%na, p$aktog$obina* majcepowinowactwo do !i$amentw porednic"

o komunikatywne+ K biaek )koneksonw* tworz% w bonie kana, w komrce oboktaki sam kana kontaktuje si# z nim )poczenie mi#dz% c%top$azm komrek6*

o adhezja komrkowa 'poczenia czasowe(

z kad"er%n% )w obecnoci jonw wapnia* + obwdki zwierajce + kad"er%n%H !i$ament% akt%nowe

przez biaka ad"ezji komrkowej 8g=7A

przez integr%n% )integr%na + integr%na* przez se$ekt%n% poczone z kad"er%n $ub =7A

/
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/pkomunikatywne.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/desmosom.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%202_pliki/polaczenia.jpg


8/45

ora komrki w er%troc%tac"(- bonie znajduj si# iaka . i / linii, cz si# zankiryn, ktra ma powinowactwo do spektryn

tworzc%c" sie. @o spektr%n doczone s !i$ament%akt%nowe.

ora komrki w mi#niac"(- bonie znajduj sie dystroglikanyi stabi$izujce jesarkoglikany0


9/45

Wykad III: #ranport przez bony

'%dro!obowe wn#trze bon% komrkowej stanowi barier# d$awi#kszoci czstek "%dro!i$ow%c"(

o mae czsteczki niepo$arne, np. t$en, azot i dwut$enekw#g$a, d%!unduj atwo

o nie naadowane czsteczki po$arne d%!unduj two podwarunkiem, e s mae )etano$, mocznik, woda + a$e d$aniej istnieja specja$ne kana%*, wi#ksze, np. g$ukoza, nied%!unduj prawie wca$e

o bona jest w%soce nieprzepuszcza$na d$a jonw i czsteknaadowan%c".

Meb% odb% sie transport, w zasadzie powinna istnie rnica

st#e4 danej substancji pomi#dz% przedziaami oddzie$an%mibon. 8stniej jednak specja$ne /urzdzenia/ mogcetransportowa przez bon# wbrew gradientowi st#e4 )i radzce sobie z czsteczkami, ktre norma$nieprzez bon# przenika nie mog*.

-%rniam% : podstawowe t%p% przenonikw(o pomp% jonowe + za$ene od 7)w%magaj

nakadw energiio kanay jonowe+ /otwor%/ w bonie

otoczone biakami, mog b% bramkowane)tzn. otwierane N zam%kane* przezczsteczk# )$igand* $ub rnic# potencjaw.

o transportery+ nie potrzebuj energii 7,zmieniaja kon!ormacj# dzi#ki doczeniu

jakiego jonu i wted% /odkr#caj si#/ nadrug stron# przenoszc czasteczk# zjednej stron% bon% na drug.

rzenoniki mona podzie$i te na(o uniportery+ przenoszone ? t%p czsteczek w

? stron#o symportery+ przenoszce w t# sam stron# 3

rne jon% )jeden zgodnie z gradientemst#e4, drugi wbrew temu gradientowi,korz%stajc z energii transportu pierwszego

jonuo antyportery+ przenoszce ? czsteczke w ? stron#, a drug )inn* w druga stron#.

omp% moem% podzie$i w za$enoci od ic" budow%na(

o klasy %+ proste pomp% z podjednostek a$!a ibeta. rzenosz ', 9a, =a, .

o klasy F+ zbudowane z minimum Opodjednostek, przenosz ' zgodnie zgradientem st#e4, jednoczenies%ntet%zujc 7 )w mitoc"ondrium*

o klasy 2+ minimum C podjednostekprzenosz ' "%dro$izujc 7 )w bonie wakuo$i*

)
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/pompy.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/transrozny.jpg


10/45

-ewn#trzn% skad jonow% komrki bardzo rni si# odrodowiska zewn#trznego. 9a zewntrz znacznie wi#cej jest

jonw 9a, =a, =$, ', w komrce duo jonw potasu i ujemnienaadowan%c" czsteczek organiczn%c".@zi#ki rnic% st#e4 kationw 9a w%twarza si# rnica

potencjaw, niezb#dna d$a np. przeka2nictwa nerwowego.%ompa sodowo!potasowazbudowana jest z 3 podjednostek)a$!a i beta*. Aa ona w%sokie powinowactwo do 9a w :miejscac" i 3 o niskim powinowactwie do potasu. 9a bardzoc"#tnie cz% si# z podjednostk a$!a, wted% nast#puje"%dro$iza 7 do 7@ i jon% 9a w%rzucane s po drugiej stronie)na zewntrz komrki*, gd% miejsca wizania trac do nic"powinowactwo. >wnoczenie miejsca wizania uz%skujw%sokie powinowactwo do t%c" jonw, cz si# z , pompazmienia swoj kon!ormacj# i obraca si# prz% jednoczesnejde!os!or%$acji.

%ompa wapniowa+ w%pompowuje wap4 zc%tozo$u )do niego dostaje si# on przez kana%

wapniowe* + 3 kation% doczaj si# do pomp%dzi#ki !os!or%$acji, przenoszone s na zewntrzkomrki $ub do wn#trza E>, pompa pode!os!or%$acji wraca do poprzedniegopooenia. @o akt%wacji pomp% potrzebn% jestmagnez.

Bona wakuo$i ro$innej(- wakuo$i rodowisko kwane )niewie$ka rnicapotencjaw, a$e za to dua p'. - bonie znajduj si#(

o pompa wodorowa)utrz%muje kwane p', ' dorodka, "%dro$iza 7*

o pompy protonowe)pi +P 3i*o kanay transportujce do &rodka aniony)=$,

9Q:...*o antyporty)dzi#ki transportowi protonw zgodnie

z gradientem st#e4, a wi#c na zewntrz wakuo$i,do rodka dostaj si# jon% 9a, =a i sac"aroza*.

ransport g$ukoz%(rzenonik ma 3 mo$iwe kon!ormacje, pomi#dz% ktr%miprz%padkowo osc%$uje. rzep%w zgodn% z gradientem st#e4 +cz% si# z czsteczk, tworz% si# kana, g$ukoza przenoszonana drug stron#.

ransport w komrkac" nabonka je$ita($ukoza przenoszona jest ze wiata je$ita wraz zdwoma kationami 9a )ic" gradient zapewniaodpowiedni kierunek transportu*. D%mporter%znajduj si# t%$ko na bonie kontaktujcej si# zewiatem je$ita dzie$i poczeniom barierow%muniemo$iwiajc%m swobodne przemieszczanie si#biaek. $ukoza przenika do nacz%4 krwionon%c"dzi#ki uniporterom )zgodnie z gradientem st#e4*, a9a w%pompow%wan% jest do krwi przez pomp#sodowo+potasow.

-=
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/transjelito.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/transgluk.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/transroslina.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/transca.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/transnak.jpg


11/45

ransport t$enu i dwut$enku w#g$a(

- pucac" t$en dostaje si# do er%troc%tw zgodnie z gradientemst#e4 )due cinienie t$enu, mae + dwut$enku w#g$a*. -ie si#tam z "emog$obin. Jon% '=Q: )ktre dostaj si# do komrkiprzez ant%port przenoszc% te anion =$* zostaj przez an"%draz#w#g$anow )G* rozoone na wod# i dwut$enek w#g$a, ktr%

zgodnie z gradientem /ucieka/ na zewntrz.

Qdwrotn% proces zac"odzi w kapi$arac"( w rodowiskuznajduje si# duo dwut$enku w#g$a, a mao t$enu. @wut$enekw#g$a dostaje si# do er%troc%tu i zostaje zamienion% na

jon% w#g$anowe przez an"%draz# w#g$anow )G*, anast#pnie w%dostaje si# z komrki przez s%mport )biako :$inii*.$en natomiast odcza si# od "emog$obin% i d%!undujena zewntrz.

&trz%m%wanie odpowiedniego cinieniaosmot%cznego w komrce zwierz#cej( )cz% kto

si# prz%padkiem nie orientuje, cz% to jestp#c"erz%k pucn%, cz% cos innegoGGG*

-oda rozszczepiana jest na 'H i Q'+. Jon% Q'cz si# z dwut$enkiem w#g$a tworzc '=Q: iusuwane s z komrki jako jon% w#g$anoweant%portem przenoszc%m je wraz z jonami =$)ktr%c" jest duo w rodowisku*. 7nion% te s zkomrki usuwane przez kana. roton% w%da$anes z komrki dzi#ki ant%portowi 'HNH 7azie)w%rzuca proton%, a do rodka wpuszcza potas,

ktr% moe zosta usuni#t% przez kana.

Qdz%skiwanie turgoru przez komrk# ro$inn(- rodowisku izotoniczn%m )ok. 0,?5 A 9a=$* komrka nie traciwod%. - rodowisku "ipertoniczn%m )np. 0,35 A 9a=$* wodad% do w%rwnania st#e4 i /ucieka/ z komrki.urgor komrka odz%skuje przez intens%wne w%pompow%wanieprotonw przez ant%port )9a dostaje si# wted% do komrki*.7nion% =$ wpompow%wane s przez ant%port%, ktre usuwaj zwod% 'co:. @zi#ki temu w komrce znajduje si# wi#cej 9a=$ iwoda w%rwnuje rnic# st#e4 wp%wajc do komrki.

--
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/turgor.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/transclhco3.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/kapilara.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%203_pliki/pluca.jpg


12/45

Wykad I$: %ormony & trandukcja y'nau i je'o loy wkomrce

D%gna$izacja w organizmie(o endokrynowa 'hormonalna(+ "ormon% w%dzie$ane sa do krwiobiegu i rozprowadzane po

ca%m cie$e.o parakrynowa + mediator% $oka$ne w%dzia$ane s do rodowiska zewntrzkomrkowego, dziaaj

miejscowo.o autokrynowa+ komrka w%dzie$a czsteczki s%gna$izac%jne i ma d$a nic" receptor%o nerwowao przez ezpo&redni kontakt komrek + czsteczki s%gnaowe zawarte s w bonac"

komrkow%c", a receptor% na bonac" inn%c" komrek )wane np. podczas determinowania$osw komrek w rozwoju zarodkow%m*

ae hydrofoowe czsteczki sygnaowe)np. "ormon% ster%dowe i "ormon% tarcz%c%* przec"odzaprzez bone komrki doce$owej i wi si# z receptorami w c%tozo$u $ub jdrze. >eceptor% te s zw%k$eregu$atorow%mi biakami genw + po zakt%wowaniu cz si# z sekwencjami regu$atorow%mi @97, ktreinicjuja $ub "amuj transkr%pcj# danego zestawu genw.


13/45

&akt%wnione receptor% metabotropowe i kata$it%czne przekazuj s%gna da$ej dzi#ki przeka2nikom 88rz#du + s nimi.343!cykliczne )%, .343 ! cykliczne G%, 5,6!diacyloglicerol, 5,/,4!trjfosforaninozytolu oraz jon wapnia0

>eceptor% kata$it%czne(o receptor b#dc% kinaz tyrozynow( po doczeniu $iganda 3 receptor% cz si# ze sob i

dzi#ki !os!or%$uj si# nawzajem + staj sie akt%wne i moga !os!or%$owa grup% t%roz%nowe inn%c"biaek. >eceptor% takie cz si# m.in. z cz%nnikami wzrostu i insu$in666

o receptor b#dc% cyklaz guanylow( powoduje powstawanie cAo receptor b#dc% fosfataz tyrozynow( odcina grup# !os!oranow od t%roz%n%o receptor b#dc%kinaz serynowo!treoninow+ zbudowan% z 3 poczon%c" na stae

podjednostek, ktre po poczeniu z $igandem !os!or%$uj si# nawzajem( !os!or%$uje grup%

ser%nowe i treoninowe inn%c" biaek.

-0
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/dag.jpghttp://www.eurobiologia.plock.org.pl/rysunkicamp.jpghttp://www.eurobiologia.plock.org.pl/rysunkibialkog.jpg


14/45

Aec"anizm akt%wacji biaka (

>eceptor% wsppracujce z iakiem Gzbudowane s z biaka C+krotnieprzep$ecionego przez bon# komrkow)podobn budow# ma np. rodops%na ireceptor% zapac"u*. Damo biako zbudowane jest z : podjednostek( a$!a, betai gamma. - stanie niewzbudzon%mpodjednostka a$!a zwizana jest z @.>eceptor po poczeniu z $igandem zmieniakon!ormacj# tak, e zmusza biako do

odrzucenia @ i prz%czenia . -ted%rozpada si# ono na 3 cz#ci( podjednostk#a$!a i komp$eks podjednostek beta+gamma +mog one swobodnie d%!undowa wzdu bon% i oddzia%wa zce$ami w bonie komrkowej )np. c%k$az aden%$ow, !os!o$ipaz =,kanaami jonow%mi...*. odjednostka a$!a ma c"arakter az% i po pewn%m czasie "%dro$izuje do@, wted% podjednostki znowu cz si# )s%gna sam si# w%cza + a$e np. toks%na c"o$er% sprawia, e nie "%dro$izuje6*.

- organizmie znajduj sie receptor%zwizane z biakiem akt%wne w zasadzieprzez ca% czas )takie, jak receptor%

g$ukagonu, 7=' i epine!r%n%*. @ozatrz%mania dziaania c%k$az% aden%$owejpotrzebne jest wted% dziaanieodpowiedniego in"ibitora )np.prostag$and%n% i adenoz%n%*. Qdpowiedniebiako cz% sie wted% z e!ektorem i"amuje jego dziaanie.

Aec"anizm dziaania c7A(

c)%)przeka2nik 88 rz#du* cz% si# z kinaz biakow za$en odc7A ktra ma 3 podjednostki regu$atorowe i 3 podjednostkikata$it%czne. kied% c7A prz%cza si# do podjednostek

-5
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/kinazacamp.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/glukagon.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/bialkog1.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/bialkog2.jpg


15/45

regu$atorow%c", komp$eks rozpada si# i podjednostki kata$it%czne staj si# akt%wne. inaza jestenz%mem doczajc%m grup% !os!oranowe poc"odzce z "%dro$iz% 7 do 7A.

Jedno z biaek bierze te udzia w procesiewidzenia. - komrkac" siatkwki znajduje si#biako rodopsynazbudowane z ops%n% oraz

retinalu)$ipid, poc"odna witamin% 7*. odwp%wem niewie$kic" nawet i$oci wiata retina$zmienia swoj kon!iguracj# i powodujew%mian# czsteczki @ na wtransdukc%nie )jedno z biaek *. Jejpodjednostka a$!a akt%wuje !os!odiestraz#c%k$icznego A )cA +P A*, i da$ejkaskad# s%gna$izac%jn. owoduje onazamkni#cie kanaw jonow%c", zmian#potencjau i impu$s nerwow% do mzgu. D%gna

jest bardzo mocno wzmacnian%)amplifikowany* + dzi#ki temu ocz% moga prz%stosow%wa sie do ciemnoci.

@ziaanie receptora insu$inowego($eceptor insulinowyzbudowan%

jest z 3 podjednostek a$!a i 3transbonow%c" podjednostek beta)poczone s wizaniamidwusiarkow%mi dzi#ki c%steinie*.odjednostka a$!a cz% si# zinsu$in, za powewntrzkomrkowej stroniepodjednostki beta znajduje siemot%w kinaz% t%roz%nowej.

oczenie si# receptora z insu$inpowoduje wzajemn !os!or%$acje jej kinazt%roz%now%c". inaz% te !os!or%$ujnast#pnie biako 8>D?, ktre prz%cza siedo biaka >B3, ono prz%cza si# do biakaDos, a biako Dos cz% si# z biakiem >asitp. )patrz dziaanie cz%nnikw wzrostu*.8nsu$ina regu$uje intens%wno transportug$ukoz% do komrki. - bonie znajduj sietransporter% g$ukoz%, jednak znaczniewi#cej jest ic" w p#c"erz%kac" wewntrzkomrki. d% nie ma insu$in%, p#c"erz%kiznajduj si# w c%top$azmie i transporter% wnic" sa nieakt%wne. oczenie insu$in% z receptorem powodujewczanie p#c"erz%kw do bon% i uakt%wnianie znajdujc%c"si# w nic" transporter% g$ukoz% )wi#cej transporterw + wi#cej g$ukoz% dostaje sie do komrki*. ousuni#ciu insu$in% ze rodowiska bona z receptorami wpuk$a sie tworzc p#c"erz%ki.

-3
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/recins1.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/recins2.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/recins.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/amplifikacja.jpg


16/45

Aot%w kinaz% t%roz%nowej maj te biaka ;7 i D>= zwizane z p%tkprz%$egania )m.in. z integr%nami*, oraz c%tokin% )odbierajce in!ormacjeprowadzce do podziau komrki*. Rigandem jest tu inter!eron )8;9*.>eceptor prz%cza i !os!or%$uje 3 biaka J7, ktre !os!or%$uj biaka D7

)cz%nniki transkr%pc%jne*. 3 poczone biaka D7 dostaj si# przez por% dojdra i uruc"amiaja transkr%pcj#.

@ziaanie cz%nnikw wzrostu($eceptory czynnikw wzrostu)np. E; 1 naskrkow% cz%nnik wzrostu, @; 1 p%tkow% cz%nnikwzrostu* posiadaj w cz#ci zewntrzkomrkowej domen% bogate w c%stein#, a wewntrz komrkimot%w kinaz% t%roz%nowej )$7-*. o poczeniu sie z $igandem 3 ident%czne podjednostki cz si# zesob i nast#puje auto!os!or%$acja kinaz, ktre staj si# akt%wne.rup% !os!oranowe > cz si# z grupami #86biaka G$B6, ktre po drugiej stronie ma 3 grup% #8.czce sie z biakiem #os )jedno z biaek E; + a$bo odwrotnie...*. Biako to powoduje akt%wacje iaka$as. 7kt%wn% >as cz% si# z kinaz ser%nowo+treoninow $af. >a! !os!or%$uje kinaz# 9-, ktra z ko$ei!os!or%$uje kinaz# )%. @a$ej + kaskada kinaz, uakt%wnianie cz%nnikw transkr%pc%jn%c" itp...

-9
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/gfras3.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/gfras2.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/gfras1.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/ifn.jpg


17/45

7kt%wacja i dezakt%wacja biaka >asBiako >as jest jedn%m z biaek , a$e zbudowan%m z t%$ko ? podjednostki )wg7$bertsa, bo zdaniem pro!. A. z podjednostek a$!a, B i *. >as w !ormie nieakt%wnejpoczone jest z @. G9F)guaninbe nuc$eotide+eSc"ange !actor* w%mienia @na i akt%wuje biako. @ezakt%wacja nast#puje poprzez de!os!or%$acj# przezG)%.

@ziaanie !os!o$ipaz% =(

Biako akt%wowa moe take fosfolipaz +produkujcinne przeka2niki 88 rz#du. >ozkada ona fosfatydyloinozytol

-/
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/kinazac.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/ras.jpg


18/45

znajdujc% si# w c%top$azmat%czn%m $istku bon%, na diacetyloglicerol 1)G)pozostajc% w bonie* i5,/,4!trjfosforan inozytolu *%. odczajc% si# do c%top$azm%. @7 cz% si# zkinaz + )w bonie*,za 8: wie si# z kanaami wapniow%mi w E> i otwiera je. Jon% =a take oddziauja na kinaz# = )jestona wi#c akt%wowana przez 3 przeka2niki*. 8stnieje ?3 rn%c" kinaz = + moga b% spec%!icznetkankowo.

>o$a jonw wapniow%c"(

Jon% wapniowe gromadzone s w E>. &wa$nianes do c%tozo$u przez(

o kana% reagujce na 8:o receptor di"%dropir%d%now%

akt%wowan% przez napi#cie w mi#niac"szkie$etow%c", przekazuje on s%gnareceptorowi r%anodinowemu w siateczcesarkop$azmat%cznej, a on w%puszcza

jon% na zewntrzo - mi#niac" gadkic" otwiera si# kana

wapniow%, wap4 dostaje si# do rodka iakt%wuje receptor r%anodinow%.

Jon% =a zwizane s z kalmodulin:

-;
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%204_pliki/ca.jpg


19/45

Wykad $: Budowa jdra komrkowe'o

;cie97* i !os!oran% + cukr% i!osroran% tworz rdze4 czsteczki, a zasad% /stercz/ do rodka itworza wizania mi#dz% nimi.

-%specja$izowane sekwencje @97(

miejsce inicjacji replikacji ?$)origin o! rep$ication* +miejsca rozpoznawane przez t+ant%gen )wra$iwe na

kinaz% zwizane z regu$acj c%k$u wzrostu*, prz%cza szereg biaek )!os!ataz biakow%c"*zapobiegajc%c" niekontro$owanej rep$ikacji. - genomie bakterii jest t%$ko ? Q>, u eukariotw +wie$e )czowiek + ?0000*.

centromer+ zawiera sekwencje majce powinowactwo do biaek akceptorow%c" czc%c" si# zbiakmi kinetoc"oru )umo$iwia prz%czanie mikrotubu$ podczas podziau komrki*.

telomer+ ko4ce c"romosomw zawieraj powtarzajce si# sekwencje + umo$iwiaj prawidowe!uncjonowanie komrki po ki$ku c%k$ac" rep$ikac%jn%c" )w ktr%c" ko4cwki s /niedorabiane/* ic"roni przed strawieniem.9a ko4cu nici nie ma miejsca na Q>, kawaek nie zostaje zrep$ikowan%. Enz%m telomerazamacz# in!ormac%jn o c"arakterze >97, podcza si# do niedorep$ikowanego ko4ca i przepisujein!ormacje z >97 na @97 )wie$e kopii tej samej sekwencji*. 9a tak przeduonej nici moepowsta starter i niedorep$ikowan% zostaje t%$ko kawaek sekwecji powtarza$nej. te$omeraza ma

ograniczona akt%wno + np. u ssakw dziaa t%$ko podaczas rozwoju zarodkowego, potemrep$ikacje skracaja te$omer% )prz%cz%na starzenia si# komrek* + w%jtek stanowi nowotwor%, wktr%c" te$omeraza u$ega wtrnej akt%wacji*. Jed%n% prz%padek, gdzie >97 stanowi matr%c# d$a@97 )te$omeraza jest odwrotn transkr%ptaz*6

miejsca prz%czepu do $amin jadrow%c" organizator% jderkowe )r1>)* + miejsca kodujce r>97. -idoczne, bo wok nic" gromadzi sie

w%produkowane r>97. odjednostki r%bosomw /skadane/ sa w jdrze )do r>97 doczane sbiaka* i dopiero wted% transportowane do c%top$azm% przez por% jdrowe. - jderku znajdujesie !os!ataza cdc?L potrzebna do !unkcjonowania wrzeciona podziaowego )podczas mitoz%przec"odzi do kinetoc"orw, a zawarto jderka rozprasza si# w c%top$azmie + cznik pomi#dz%rozpuszczaniem otoczki jdrowej a tworzeniem wrzeciona*.

rozrzucone sekwencje kodujce t>97%$ko prawidowa, stabi$na "e$isa moe reagowa z biakami i pod$ega rep$ikacji. &szkodzona ni mozepod$ega w%cinaniu i rep$ikowaniu na podstawie nici komp$ementarnej. Ao$iwa te jest w%mianapojed%nczego nuk$eot%du, a$e to moe powodowa mutacje w prz%padku b#du*. Dprawdzanie i korektaprawidowoci @97 jest konieczne d$a !unkcjonowania organizmu6

-)
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%205_pliki/budowadna.jpg


20/45

"@awarto&A" 1>)=

sekwencje zasad kodujc%c" )Q>;1 open reading !rame* + ok. ?0Uin!ormacji genet%cznej. 9a ic" baziepowstaje >97. oprzedzonepromotorami. - obr#bie promotoraznajduje si# 77 boS + miejscerozpoznawane przez cz%nniki transkr%pc%jne, oraz sekwencje wice po$imeraz# >97.

3 s%stem% sekwencji kontro$n%c" +enhansery i silansjery+ do nic"prz%czaj si# biaka regu$atorowe.Aog znajdowa si# w znacznej

od$egoci od genu, eb% mog%dziaa, @97 musi utworz% p#t$#umo$iwiajc kontakt akt%watorw zcz%nnikami transkr%pc%jn%mi ipo$imeraz.

sekwencje niekodujace=o repetytywne+ potrzebne, eb% promotor i cz#ci

regu$atorowe mog% si# spotka VR8wstawkowe'transpozony(+ podatne na w%cinane przez @97z#,mog b% potem wstawiane w inne miejsca genomu +mo$iwo manipu$acji genet%czn%c"6

o "&mieciowe")junk @97* + nie zosta% w%rzucone wtrakcie ewo$ucji, gd% nie b%% uszkodzone, a t%$ko przesta% b% potrzebne )a$bo nieodkr%$im%, e do czego su...*.

Budowa chromosomu interfazowego=& eukariotw @97 w inter!azie ma c"arakter chromatyny( komp$eksu @97 i biaek. Dekwencjekodujce s rozsupane na t%$e, e moe zac"odzi transkr%pja.

&pakowanie @97(o ni nawini#ta jest na rdzenie z histonw+ ma%c" biaek z dodatnio naadowan%mi

aminokwasami wic%mi si# ze szkie$etem cukrowcowo+!os!oranow%m )oktamer tworzpo 3 "iston% '37, '3B, ': i 'L*. 9a kad%m nukleosomieznajduje si# ?LK par zasad)ni nawini#ta ?,C5 raz%*, w @97 cznikow%m okoo 50 par zasad. 9uk$eosom% sa!azowane, tzn. poszczeg$ne sekwencje genu musza b% nawini#te w okre$on%mmiejscu nuk$eosomu )regu$owane jest to przez s%stem biaek przesuwajc%c" 8D-8*.

o soleniod)coi$ed coi$* + wkna o rednic% ok. :0 nm, @97 zwini#te jest w spira$#, wktrej wn#trzu znajduj si# "iston% '? $inker%*.o so$enoid uporzdkowan% jest w p#t$e )supercoi$* + skadniki wkien c"romat%dow%c". &

podstaw% znajduje sie rdze4 biakow% )scaffold*, do ktrego @97 prz%czone jestsekwencjami D7>. - skad wkien c"romat%now%c" wc"odza te enz%m%, np.topoizomeraza 88 rozp$atajca zb%t zwini#t ni @97

o 9uchromatyna( rednica ok. :00 nm, sabiej zespira$izowana. Dekwencje cz#stoodcz%t%wane. 8eterochromatyna( sekwencje nie odcz%t%wane )np. centromerowe ite$omerowe*.

9awijanie i skr#canie @97 ma c"arakter pas%wn% )c"romosom prz%czepion% do $amin jdrow%c"i rdzenia biakowego +P miejsca D7>*, $ub d%namiczn% + niektre biaka wice majpowinowactwo do biaek motor%czn%c" mogc%c" zwija N rozwijac @97.Biaka struktura$ne c"romat%n%( topoizomeraza **,biaka #+)struktua$ maintenance o!

c"romosome*... Aod%!ikatorem sp$eceniac"romat%n% jest 8)7)"iston acet%$ate trans!erazeG*+ ma on zdo$noc do acet%$acji "istonu ': + uatwia

'=
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%205_pliki/transpozon.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%205_pliki/enhancer.jpg


21/45

to dost#pno d$a transkr%pcji. '7 przesuwa sie z nuk$eosomu na nuk$eosom, acet%$uje caeregion%, a tra!i na cz%nnik transkr%pc%jn%, ktr% go stabi$izuje. @ost#p d$a biaektowarz%szc%c" transkr%pcji umo$iwia biako D-8 i 8D-8.omi#dz% mo$ekuami @97 moga tworz% sie wizania )c"arakter%st%czne d$a euc"romat%n%ciaka %+G1 o$%comb granu$s*.3 zrep$ikowane nici utrz%m%wane s razem przez kohezyny+ biaka w%c"w%t%wane w czasierep$ikasji z soku jdrowego. - c"romosom inkrustowana s te kondensyny.

- jdrze znajduj si# p$amki jdrowe )nuc$ear spec$es* + miejsca do procesowania pierwotnegotranskr%ptu )np. w%cinania intronw*.

Budowa jdra=Jdro to przedzia komrkow%, w ktr%m znajduje si# ogramna wi#kszo in!ormacji genet%cznej)troc"# jest te w mitoc"ondriac" i p$ast%dac"*. Qtoczone jest podwjn otoczk jdrow)3wsprodkowe bon%*( jej bona zewn#trzna ma tak sam budow# jak E> i pozostaje wcigoci z nim, a wewn#trznaj znajduj si# miejsca prz%czepu d$a c"romosomw i $amin.Jdro komunikuje si# z c%top$azm prz% pomoc% porw jdrowych. 97

w%tworzenie i podtrz%manie !unkcji otoczki jdrowej, regu$acja $oka$izacji jdra w komrce regu$acja przebiegu mitoz% i pooenia wrzeciona kariokinet%cznego

'-


22/45

-%kad I8( >ep$ikacja, transkr%pcja, trans$acja

$eplikacja=

Darunki inicjacji replikacji i kontrola przej&cia G5E#=

destabi$izacja nuk$eosomu )cz#ciowa proteo$iza* akt%wacja 7 antygenuw ?$ 'origin of replication(, interakcja z #D*, *#D*)biaka

mod%!ikujce struktur# @97* i helikazami)biaka rozp$atajce "e$ika$n struktur# @97*. akt%wacja +1-6)jednej z c%k$inoza$en%c" kinaz, z c%k$ina 7 tworz% #%F #inthesis

%romoting Factor* i inakt%wacja inhiitora p65)b$okuje ant%gen, cz%$i biako reagujce zQ>* st%mu$owanego akt%wnoci biaka p4.)ant%onkogen, nie pozwa$a na akt%wacj# biaekdoprowadzajc%c" do podziau komrki wted%, gd% zac"odz b#d% w strukturze @97 + gd% jestic" za duo, komrka u$ega apoptozie, cz%$i /programowej/ mierci*. 8n"ibitorami D; s rwniebiaka p5 E p5Hza$ene od cieki >as6

Autacja p5:, retinob$astom%, A@A +P onkogeneza6

1ziaanie iaka p4.= powoduje s%ntez# biaka p65, ktrew b$okuje rep$ikacj# "amuje dziaanie biaka 1)in"ibitor akt%wnoci p5:* akt%wacja B)I)cz%nnika apoptoz%, ktr% wraz z AWQ powoduje akt%wacj# kaspaz*

Geny kontrolujce przemienno&A faz s1>) i = rum 5+ kontro$a przejscia ?Ns@97( bez tego genu komrka wc"odzi w mitoz# bez rep$ikacji

jego nadekspresja powoduje ko$ejne rep$ikacje bez mitoz )a wi#c prowadzi do po$ip$oidii* cdc 5H+ brak powoduje przedwczesne wc"odzenie w rep$ikacj#, nadekspresja + po$ip$oid%zacj# cdc 5.)produkcja c%k$in% B* + mutacja powoduje brak A; )brak mitoz* i po$ip$oid%zacj# cdc 6J+ prtokinaza, powoduje akt%wacj# cdc35 )a on akt%wuje A;* pds 5+ kontro$er przejcia metNana )precocios dissociation o! sister c"romatids* )%++ kontro$er rwnowagi napi# w p%tce meta!azowej, regu$owan% przez A; )!os!or%$acja

przez cdc3C*, in"ibicja przez rum ?, degraduje pds ? i c%k$in%. skada si# z cdc:L, cdc3C, cut Lp,ku$in% cdc L i cdc 5: oraz z proteasomw.

echanizm kontrolny zapoiegajcy pulweryzacji reguluje= wejscie w !az# s@97 )rozpocz#cie rep$ikacji* + s+p"ase c"eckpoint niezakcon% przebieg caej jednorazowej rep$ikacji genomu )dzi#ki Q>= 1 origin rep$ication

comp$eS, cz%$i $icencji do rep$ikacji @97, doczonej przed rep$ikacj do wsz%stkic" rep$ikonw* +demage c"eckpoint i topo 88 c"eckpoint w trakcie rep$ikacji do c"romat%n% prz%czane s kondensyny)smc? N smc:* i kohezyny

)scc? N scc:* + zapewniaja one czno c"romat%d po rep$ikacji w prz%padku pojawienia sie wo$n%c" ko4cw nici @97 )powstaj przejciowo w w%niku akt%wacji

topoizomeraz rozcinajc%c" nici i czc%c" je tak, eb% b%% mniej skr#cone w trakcie s%ntez%@97 genera$nie jest to s%gna nieuko4czonej rep$ikacji* akt%wowana jest kinaza alarmowa)7wstrz%mujca przejcie meta!aza N ana!aza

przejcie met N ana wie si# z akt%wacj agodnej proteo$iz% proteasomowej przez akt%wacj#)%+ cdc6J)anap"ase promoting comp$eS*.

)ktywacja replikacji 1>)=

akt%wacja kop$eksu +1- /E K cyklina 1

''


23/45

!os!or%$acja biaka retinolastoma)>b te ant%onkogen*, powoduje uniecz%nnienie biaka p5:i uwo$nienie p3? z ant%genu oraz akt%wacj# transkr%pcji biaek, s%ntez# c%kj$in% E i jejakt%wacj#.

D; !os!or%$uje ant%genu na k$uczowej treoninie

37 de!os!or%$uje ant%gen na k$uczowej ser%nie

>ozpocz#cie rep$ikacji )ssaki*( podczeniehelikazy 7?%5, polimerazy %+>), polimerazy

gamma, prymazy $>), iaka destailizacji, wyciszacza primera $>), ligazy... odczane s ko"ez%n% =DD ?N: i kondens%n% DA= ?N: )biaka majce za zadanie cz% 3 nici

@97*, nast#puje remode$owanie c"romat%n%. podczenie =@ H cdcL5 + inicjacja rep$ikacji6

%rzeieg replikacji=

- miejscac" Q> rozp$atanie nici przeztopoizomeraz ** i helikaz. 9i rozp$ecionastabi$izowana jest przez iaka #BB.

owstaj wideki replikacyjne. r%mazas%ntet%zuje krtki !ragment >97 suc% jakostarter.

7parat rep$ikac%jn%(?. "e$ikaza przesuwa si# wzdu @97 i rozp$ata

"e$ika$n struktur# )7 +P 7@*. Qddzie$aod siebie nici.

3. biaka DBB wi jednoniciow% @97 izapobiegaj ponownemu czeniu si# nici.

0 rzed po$imeraz @97 znajduje si# ruc"omaobr#cz, ktra tworz% piercie4 wok @97 iwie po$imeraz#, umo$iwiajc jej ruc"wzdu matr%c%. 9a nici opnionej uwa$nia@97 po kad%m zako4czeniu fragmentu?kazaki.

%olimeraza 1>)kata$izuje prz%czanie nuk$eot%dw do a4cuc"a )dobudowuje od 5T do :T666*. a4cuc" na nici wiodcej biegncej od :T do 5T dobudow%wan% jest w sposb cig%, za na

drugiej nici )op2nionej* + w sposb niecig% )powstaj tzw. !ragment% Qkazaki*. @o rozpocz#cia dobudow%wania )w Q> i na pocztku kadego !ragmentu Qkazaki* potrzebna jest

prymaza, ktra buduje krtki !ragment >97 )tzw. starter*. Budowa !ragmentw Qkazakirozpocz%na si# od startera i ko4cz% na poprzednim*.

Dtarter% usuwane s przez nukleaz. >aprawcza polimeraza 1>)uzupenia te miejsca. Cigaza 1>)cz% ssiadujce ze sob !ragment%. 9i opniona zwini#ta jest w ten sposb, e po$imeraza tworz% jeden komp$eks z "e$ikaz i

pr%maz.o$imeraza @97 ma zdo$noc do autokorekt% )redagowania* + po kad%m wbudowaniunuk$eot%du sprawdza, cz% jest on prawidow%. Je$i nastpi bd, usuwa go )akt%wno nuk$eaz%*i na jego miejsce wstawia nast#pn%.

7ranskrypcja=

$odzaje $>)= m$>)+ stanowi /matr%c#/ do produkcji biaek t$>)+ - procesie bios%ntez% biaka porednicz% mi#dz% m>97 a aminokwasami w

odcz%t%waniu kodonw )trjek kodujc%c" okre$on% aminokwas* r$>)+ wraz z biakami tworz% r%bosom, uczestnicz% w s%ntezie biaka sn$>) 'small nuclear $>)(+ uczestnicz w sp$icingu pre+m>97, transporcie biaek do E> i

inn%c" procesac".

'0
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%206_pliki/replikacja.jpg


24/45

t>97, r>97 i sn>97 nie pod$egaj trans$acji6 )a$e w niej uczestnicz*.

Gen+ zesp $ub kombinacja odcinkw @97, ktre tworzjednostk# ekspresji )jednostk# umo$iwiajc utworzeniespec%!icznego, !unkcjona$nego produktu ostatecznego w postaciczsteczki >97 $ub po$ipept%du*.

- obr#bie genu znajduj si#( promotor, jednostkatranskrypcyjna, terminator i sekwencje regulatorowe. &rocar%ota w obr#bia genu znajduj si# w%cznie sekwencjekodujce, u Eucar%ota powstajce m>97 musi zosta odpowiedniozmod%!ikowane przed /u%ciem/.ranskr%pcja przebiega zawsze od 5T do :T. romotor% sas%metr%czne, wi#c zawsze brana jest pod uwag# ci$e okre$ona ni.

%rzeieg transkrypcji u akterii= =zsteczka po$imeraz% >97 asocjuje si# z czsteczk @97 i

przesuwa si# po nim, a napotka miejsce promotorowe)zawiera sekwencje stanowice in!ormacj# o miejscu startu

transkr%pcji*, z ktr%m tworz% si$n% komp$eks. o utworzeniu komp$eksu po$imeraza >97 rozp$ata @97,jedna z nici staje sie matr%c, rozpocz%na si# s%ntezakomp$ementarnego >97.

-%duanie nast#puje a do sekwencji terminacji )stop* +wted% po$imeraza uwa$nia @97 i >97.

%rzeieg transkrypcji u 9ucaryota= >ozp$ecenie krtkiego odcinka dwuniciowej "e$is% @97 +

konieczne jest remode$owanie jej struktur%. 'iston% ': muszzosta zacet%$owane przez 8)7)enz%m ten przesuwa si# po@97, acet%$uje "iston% a do c"wi$i, gd% tra!i na komp$eks

towarz%szc% promotorowi*. .- obr#bie promotora znajduje si# 7)7) oL)miejscebogate w adenin% i t%min%*, ktre rozpoznawane jest przezczynnik transkrypcyjny; 88 @. Qbok prz%czaj si#pozostae cz%nniki transkr%pc%jne i polimeraza $>).=z%nniki transkr%pc%jne maj za zadanie prawidowo/ustawi/ po$imeraz# >97, pomagaja w rozdzie$eniu 3 nici iuwa$niaja j z promotora w momencie rozpocz#ciatranskr%pcji.

8stniej sekwencje, ktre wi si# z biakami regu$atorow%mi )represorami "amujc%mitranskr%pcj# $ub akt%watorami powodujc%mi j*. -i si# one ze spec%!iczn%mi sekwencjami@97 )silansjerami i enhanserami*, ktre mog znajdowa si# da$eko od promotora + @97tworz% p#t$#, dzi#ki ktrej oddzia%wuj one z komp$eksem cz%nnikw transkr%pc%jn%c" ipo$imeraz% >97. Biaka regu$atorowe dziaaj w zespoac" )kontrola kominatoryczna* + np.

brak jednego z wie$u powoduje brak transkr%pcji, a ? in"ibitor moe "amowa wie$e procesw. - obecnoci wsz%stkic" potrzebn%c" biaek jeden z cz%nnikw transkr%pc%jn%c" !os!or%$ujepo$imeraz#. -ted% enz%m uwa$nia si# z komp$eksu i rozpocz%na trankr%pcj#.

owstaje !ragment >97 poczonego z @97 )a$e sz%bko si# odcza*. - e!ekcie trankr%bowan%@97 w%g$da jak c"oinka )bo proces zac"odzi w wie$u miejscac"*.

1ojrzewanie pre!m$>)= - w%niku transkr%pcji powstaje >97 zawierajce zarwno sekwencje kodujce )eksony*, jak i

niekodujce )introny* + transkrypt pierwotny. Aod%!ikacja ko4ca 5T + powstawanie tzw. czapeczki)C+met%$oguanoz%na na pocztku

transkr%ptu*. Aod%!ikacja ko4ca :T + powstawanie ogona poli))po$iaden%$acja, osania to ostatnie

sekwencje*.


25/45

#plicing+ usuwanie intronw odb%wa si# w specles. 8ntron% zawieraj krtkie sekwencjeb#dce s%gnaami do ic" usuwania. @ocza si# komp$eks biaek i sn$>))sn>9 1 sma$$ nuc$earribonuc$eoprotein*. ;iz%cznie zb$iaj one do siebie ko4ce intronw, tworz z niego /$asso/, ktreodpada i u$ega degradacji. o4ce eksonw cz si#. >97 dziaa jak enz%m666 Ekson% mog 2$esi# zo% + to jeden z mec"anizmw ewo$ucji6 < tego samego genu w za$enoci od warunkw)np. t%pu komrki* mog powstawa rne biaka )a$ternat%wn% sp$icing*.

8nne mod%!ikacje )de$ecje, przegrupowania...* otowe, dojrzae m>97 moe u$ec trans$acji. @zi#ki istnieniu odwrotnej transkr%ptaz% mozna /przepisa/ m>97 na @97. Jest to bardzo

prz%datne w warunkac" $abo$ator%jn%c", gd% otrz%mujem% @97 zawierajce w%cznie region%kodujce )c@97*.

#plicing r$>)=Dekwencje kodujce poszczeg$ne rodzaje r>97 stanowi zawsze!ragment% tego samego genu i uoone s zawsze w tej samejko$ejnoci( ?Os r>97, 5,Os r>97 i 35s r>97. - w%niku transkr%pcjipowstaje pierwotn% transkr%pt :5s, z ktrego ko$ejno w%cinane ssekwencje niekodujce.

%olimerazy $>)= po$imeraza 8 + bierze udzia w transkr%pcji r>97 w jderku. po$imeraza 88 + transkr%pcja m>97 pod$egajcego trans$acji i

bogatego w urac%$ &+>97 )to samo, co sn>97* biorcego udzia w w%cinaniu intronw po$imeraza 888 + t>97, &K+>97, 5s>97 + mae >97 uczestniczce

w transporcie i trans$acji.

7ranslacja=

%rzeieg tranlacji= m>na transportowane jest do c%top$azm% prz% pomoc% biaek motor%czn%c" doczon%c" do

sekwencji :T &> 9a terenie c%top$azm% cz si# 6 podjednostki ryosomalne 'maa i du) i m$>)

)prz%czepione sekwencj starterow + kodonem inicjujc%m 7& kodujc%m metionin#*. &Eucar%ota potrzebne s do tego czynniki inicjujce.

'3
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%206_pliki/rybosom.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%206_pliki/splicingrna.jpg


26/45

@o tego komp$eksu prz%cza si# t$>)z odpowiednim aminokwasem. t>97 ma ksztatkonicz%nki, ktra na grze ma antykodon, cz%$i miejsce majce powinowactwo do trjkinuk$eot%dw m>97 kodujc%c" okre$on% aminokwas oraz miejsce akceptorowena ko4cu :Tprz%czajce aminokwas odpowiadajc% sekwencji nuk$eot%dw.

>%bosom zawiera L miejsca wizania >97( jedno d$a m>97 i : d$a t>97 )) aminoacylo!t$>), % peptydylo!t$>), 9 eLit*. ierwsz% t>97 prz%cza si# w miejscu 7 i przesuwa si#na miejsce .

@o zwo$nionego miejsca 7 prz%cza si# ko$ejn% t>97. -ted% karboks%$ow% koniec 4cuc"apept%dowego N aminokwasu przenoszon% jest z t>97 w miejscu na t>97 w miejscu 7 )dzi#kipeptydylotransferazietworz% z aminokwasem wizanie pept%dowe*.

Jest to sprz#one z przesuni#ciem si# podjednostek wzg$#dem siebie + wted% wo$ne t>97przesuwa si# z na E, a t>97 z pept%dem + na miejsce .

Aaa podjednostka przesuwa si# o : nuk$eot%d% )wraca do poz%cji w%jciowej*, t>97 z miejsca Eopuszcza r%bosom. =%k$ rozpocz%na si# na nowo.

owtarza si# to do c"wi$i, a w miejscu 7 znajdzie si# kodon stop)&77, &7, &7*. 97 i rozpadasi# na podjednostki.

'9


27/45

Wykad $II: )oy biaek w cytoplazmie

Ros% biaek w c%top$azmie(

Biaka cytoplazmatyczne= Biaka, ktr%c" miejscem przeznaczenia jest c%top$azma, produkowane s wprost do niej. Ju

podczas s%ntez% wc"odza w kontakt z chaperonami)tworzc%mi /beczuk# c"aperoninow/*,ktre c"roni je przed strawieniem i w%muszaj odpowiednie s!adowanie )kon!ormacj#*.

;adowanie moe te nastpi samoistnie $ub prz% udzia$e inn%c" biaek )np. biaka $inearnemog !ormowa si# w biakac" o ksztacie r%nienki, mog dopasow%wa si# jak puzz$e $ubskr#ca naokoo siebie*. omp$eks% biakowe mog tworz% si# prz% pomoc% iaka scaffoldoksztacie grzebienia, w ktr%m w odpowiedniej ko$ejnoci z$oka$izowane s odpowiednie enz%m%)moe te su% po prostu jako cznik przestrzenn%*.

Biaka z$oka$izowane w c%top$azmie, np. rne enz%m%, zawieraj t%$ko niewie$k cz#kata$it%czn + reszta to sekwencje regu$ac%jne, zabezpieczajce przed strawieniem,determinujce powinowactwo do inn%c" struktur itp.

9iektre biaka zawieraj sekwencj >C# 'nuclear localization signal(i transportowane s

do jdra przez por% w otoczce. Biaka mog b% te kierowane do mitoc"ondriw i p$ast%dw.

%rzyczyny niszczenia iaek= Biaka nieudane, np. 2$e s!adowane, pod$egaj po$iubikwit%nacji + do okre$on%c" aminokwasw

)$iz%n* doczana jest uikwityna, ktra /kieruje/ biako do proteasomw. /9ieudane/ biako(

o jest niewaciwie s!adowaneo ma zgrupowanie lizyn/na wierzc"u/o pierwsz%m aminokwasem jest metionina, ser%na, treonina, a$anina, wa$ina, c%steina,

g$ic%na.

%roteosomyto c%$indr% z proteaz rozkadajc%c" biaka. 97.


28/45

transfer. trans Golgi network(. #c"erz%kidostaj si# do aparatu o$giego od stron% cis, /przec"odz/ przez ca% aparat o$giego i s w%dzie$aneprzez 9. 9 jest !ragmentem najbardziej po!adowan%m, tu wanie nast#puje/sortowanie/produktw + np. tworzone s $ izosom% z zamnkni#t%mi w nic" enz%mami proteo$it%czn%mi.

-sz%stkie p#c"erz%ki odpczkowujce od bon )nie t%$ko aparatu o$giego* s opaszczone)otoczonepaszczem biakow%m z klatryny*. $atr%na na$e% do triske$ionw, tworz% siateczk# o ukadziepseudokr%sta$iczn%m, ukada si# w ku$# o okre$onej rednic% + nie pozwa$a na tworzenie du%c"p#c"erz%kw.

#c"erz%k powstaje jako doek opaszczon% k$atr%n, uw%puk$a si#, odcinan%dzi#ki d%naminie ) +P @*.aszcz z bon wi adaptyny+ zawieraj one s%gna transporturozpoznawan% przez receptor% cargo w przedzia$e w%jciow%m )umo$iwiaw%c"w%t%wanie odpowiedniego /adunku/ do transportu*. )$9)np.biaka $aG* niosce in!ormacj# o t%m, z cz%m ma si# pocz% dan%p#c"erz%k )np. z $izosomem $ub bon komrkow*. ;uzj# powodujepoczenie si# go z odpowiednim 7!#>)$9na powierzc"ni bon% doce$owej.

';
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%207_pliki/klatryna.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%207_pliki/golgi.jpg


29/45

9ndocytoza=%inocytoza)p%n i mae czsteczki*(

czsteczki wi si# z receptorem

na powierzc"ni komrki wnikaj do rodka jako komp$eks z

receptorem )tworz si# doki ip#c"erz%ki opaszczone k$atr%n*

dzi#ki dziaaniu pomp% wodorowej)'H 7az%* w rodku rodowiskokwane, ktre moe spowodowaodczenie $iganda od receptora*

p#c"erz%ki zostaj odpaszczone icz si# z miejscem przeznaczenia.

Fagocytoza)due czsteczki, szcztkikomrkowe itp*(

omrka w%twarza w%pustki, ktr%mi otacza czstk#, tworz% si# fagosom pierwotny. ;agosom pierwotn% cz% si# z lizosomem+P powstaje endosom1 !agosom wtrn% )zesp

cewek i p#c"erz%kw, w rodku rodowisko kwane, nast#puje degradacja zawartoci!agosomu*.

-c"anianie i transport przez bon# p#c"erz%ka strawionego materiau $ub wczenie np. c"o$estero$u docianki p#c"erz%ka i odwodnienie )kurczenie sie p#c"erz%ka* $ub mikropinoc%toza )odczanie si#wtrn%c" p#c"erz%kw*. powrt p#c"erz%ka do bon% komrkowej, !uzja, uwo$nienie niestrawion%c"resztek, powrt receptorw do stanu w%jciowego )bo zmiana p'*.

9ndocytoza receptorowa jonw


30/45

9ast#puje "%dro$iza estrw c"o$estero$u i wczenie go do cianki p#c"erz%ka. #c"erz%k wraca do bon% komrkowej, receptor R@R wraca na powierzc"ni# komrki

.

0=


31/45

Wykad $III: )oy komrek w or'anizmie

-ategorie komrek=Ros% komrek w organizmie determinowane s zarwno przez cz%nniki zewn#trzne )np. cz%nnikiwzrostu*, jak i wewn#trzne.

-omrki "u&pione" w fazie GJ, zdo$ne do ponownej pro$i!eracji w okre$on%c" warunkac")komrki macierz%ste*.

-omrki emrionalne+ znajdujce si# w !azie ? i dzie$ce si# pod wp%wem $oka$n%c"cz%nnikw wzrostu )receptor% t%pu > 1 kinaz% t%roz%nowe*

-omrki r


32/45

Sygnalizaca w komrce: 9a komrk# oddzia%wuj cz%nniki zewn#trzne powodujce zmian% akt%wnoci enz%mw

)zwaszcza kinaz i !os!ataz*, zmian% w c%toszkie$ecie, zmian% w programie transkr%pcji genw i wszeregu inn%c" !unkcji.

=z%nniki o c"arakterze mo$eku s%gna$izac%jn%c" musz pocz% si# z odpowiednim receptoremw bonie $ub c%tozo$u.

9eurotransmiter% zwizane s z kanaami jonow%mi w bonie, wie$e receptorw bonow%c" zenz%mami, a cz%nniki wzrostu $ub pro$i!eracji z biakami )cieka >as*.

>eceptor% dziaajce w c%tozo$u to m.in.(o cyklaza guanylowast%mu$owana przez>?)powoduje re$aksacj# skurczu mi#nia*o hormony sterydowe, hormon tarczycy, kwas retynowy, witamina 1+ dziaaj na

receptor% in"ibowane dotd przez biako 8 sp NJ+ powoduj transkr%pcj# genw Fcieka zwizana z iakiem G(

o receptor% podw%szajce poziom c7A + np. receptory eta!adrenalgiczne) wzrostst#enia c7A akt%wuje kinaz ), ktra powoduje akt%wacj# cieki g$iko$it%cznej +

akt%wacja s%ntaz% g$ikogenu* komrki s%ntet%zujce somatostatyn+ poz%t%wnesprz#enie )somatostat%na ma akt%wowan% przez c7A region wic% do @97 + =>E 1c7A response e$ement =>E rozpoznawan% przez cz%nnik transkr%pc%jn% =>EB, ktr%u!os!or%$owan% przez kinaz# 7 st%mu$uje transkr%pcj# somatostat%n%*.

o receptor% obniajce poziom c7A + np. receptory hormonalne alfa!6!adrenergiczne+ b$okuj c%k$az# aden%$ow )spadek st#enia c7A* $ub otworzeniekanaw H i w%gaszenie bod2ca e$ektroc"emicznego.

Fcieka zwizana z kinaz tyrozynow.

!egulaca cyklu komrkowego:

ontro$a rep$ikacji )c"eckpoint ?ND*(8n"ibitorami komp$eksu D; )cdk LNK i c%k$ina @*s(

o biaka p5 i p5Hzwizane ze ciek$as. ada mutacja w tej ciece moeprowadzi do nowotworu666 )gen%kodujce biaka biorce w niej udzia sprotoonkogenami, ktre pod wp%wemmutacji staj si# onkogenami*.

o iako p4.i zwizane z nim p3? )biorudzia w /sprawdzaniu/ prawidowocigenomu i ewentua$n%m wstrz%maniurep$ikacji*. 7nt%onkogen%6

0'
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%208_pliki/cykl.jpg


33/45

o Biako retinolastoma+ wp%wa na dziaanie biaka p5: i p3? )!os!or%$acjaretinob$astom% powoduje uniecz%nnienie p5: i uwo$nienie p3? z ant%genu*.

o e : cieki musz si# zgadza, dopiero wted% doc"odzi do rep$ikacji.o - !azie ? dziaaja cykliny 1 i 9)/wcza/ s%ntez# @97*.o - !azie D dziaa cyklina ))prowadzi do akt%wacji c%k$in% B*.o inaza a$armowa 7A + kontro$uje prawidowo @97.

ontro$a wejcia w mitoz# )c"eckpoint 3NA*(o %F 'mitosis promoting factor(+

=@? i c%k$ina B.o Ausi zosta zde!os!or%$owan% przez

!os!ataz# t%roz%now cdc64)akt%wowana przez polokinazwpotencja$n%c" biegunac" wrzeciona*.8n"ibitorem cdc35 jest biako p5:akt%wowane przez kinaz alarmow)7)kontro$uje, cz% nie ma wo$n%c"ko4cw nici @97 wskazujc%c" naniedoko4czon rep$ikacj#*.

o 9ast#puje degradacja c%k$in @ i E.

o rzeczenie z proteo$iz% #+F)$igaza ubikwit%nowa,niszcz% in"ibitor% c%k$u i wczesne c%k$in%powoduje nieodwraca$no c%k$u*, na )%+)anap"ase promoting comp$eS, ktr% akt%wujeinn $igaz# )niszczc A;*.

ontro$a rozc"odzenia si# c"romosomw )c"eckpointanaNmet*(

o zmiana 7= cdc30 na 7= cd"?o degradacja po$okinaz% i inakt%wacja cdc35o surwiwina+ jej w#drwka z kinetoc"oru jest

warunkiem prawidowej c%tokinez% jest rwniein"ibitorem kaspaz )zapobiega apoptozie*.

=%tokineza N ?(o tworzenie Q>=o degradacja c%k$in% Bo Biaka bub regu$uj uwa$nianie !os!ataz% serNt"r +

de!os!or%$acja =8 )G*

"arunki zaistnienia onkogenezy: -arunkiem konieczn%m jest mutacja &cieas, biaka p?K i p?O +P powoduje cig% s%gna do podziau*, retinob$astom% i biaka p5: )$ubp3?*.

mutacja kinazy alarmowej )7)ma j wi#kszo komrek nowotworow%c"*. de!ekt w biaku myc)zwizan%m z cz%nnikiem apoptoz%* de!ekt w c%k$inie @ $ub inn%c" c%k$inac" regu$ujc%c" !az# D.

00
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%208_pliki/aktmpf.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%208_pliki/mpf.jpg


34/45

#poptoza:)poptozato mier komrki poprzez akt%wacj# kaskad% enz%mw proteo$it%czn%c" )nacze$na kaspaza8=E akt%wuje ko$ejne* niszczc%c" biaka. 9ie powoduje stanu zapa$nego )bo nie zostaje mec"aniczniezniszczona, po prostu /zapada/ si# i kurcz%*.D%gna% powodujce wejcie komrek w apoptoz#(

brak cz%nnikw wzrostow%c" uszkodzenie @97 )np. przez nawiet$anie promieniowaniem &I, gamma, X* in"ibitor% topoizomeraz zewn#trzne ant%oks%dant% brak kontaktu komrki z podoem $ub jego mod%!ikacja

pobudzenie receptorw przez c%tokin% )cieka ;as* $ub 9; pobudzenie uwa$niania =a3H do c%tozo$u i akt%wacja =

8stniej : s%stem% w%konawcze(

ujawnienie fosfatydyloserynypo zewn#trznej stronie bon% komrkowej pod wp%wemuwo$nienia =a3H do c%tozo$u stanowi s%gna, e inne komrki powinn% j s!agoc%towa )ukadodpornociow%*

s%gna% od inn%c" komrek + sz$ak u%wan% w rozwoju zarodkow%m do niszczenianiepotrzebn%c" komrek i do degradacji in"ibitorw ; w komrkac" )akt%wacja kinaz%, ktraakt%wuje proteo$iz# in"ibitorw + powoduje wznowienie transkr%pcji*

pod wp%wem stresu nast#puje w%czenie proteasomw )/norma$n%c"/*, a wczenie s%stemukaspaz, np. w w c"orobac" neurodegenerac%jn%c", udarac" mzgu...

Dz$aki uruc"amiajce appoptoz#(=z%nniki mierci( $igand% dec%dujce o mierci komrki + czynniki martwicy nowotworowej7>F 'tumor necrosis factor(, np. inter$eukin%, c%tokin% + umo$iwiaj zniszczeniezmutowan%c" komrek. >eceptor% )9;>*(

o trimery+ uruc"amiaj ciek# odpornocio sieroce 'pojedyncze(+ w%c"w%tuj 9;, a$e nie przekazuj da$ej s%gnau. owoduj,

e komrka nie reaguje na mae i$oci cz%nnikw )musz si# najpierw w%s%ci, zanimzostan zakt%wowane trimer%*.

Mszkodzenie mitochondriw+ przerwanie a4cuc"a oddec"owego, nadprodukcja nadt$enkw,brak 7.


35/45

Wykad I*: +!loroplaty

="$orop$ast% znajduj si# w%cznie w komrkac" ro$inn%c" )w

rnego t%pu mi#kiszu + nie ma ic" w epidermie z w%jtkiemaparatw szparkow%c"*.

Budowa chloroplastu:="$orop$ast to br%a otoczona 3 bonami )zewn#trzna zawieraporyny+ kana% wodne przepuszcza$ne d$a wod%, jonw, ma%c"czsteczek wewn#trzna zawiera przenoniki e$ektronw*. Frodekw%penia stroma)zawiera wie$e enz%mw i skrobi#* i stos%tylakoidwuoon%c" w grana)ic" wn#trza s ze sobpoczone*. ="$orop$ast zawiera wi#c : przedzia%( przestrze4mi#dz%bonow, strom# i wiato t%$akoidw.%$akoid% zespo$one w grana i niezespo$one )mi#dz%granowe*rni si# skadem bon6

="$orop$ast% )i mitoc"ondria* to organe$$a semiautonomiczne+posiadaj wasn% genom, a$e jego pojemno jest zb%t maa )niekoduje wsz%stkic" w%st#pujc%c" w c"$orop$astac" biaek*. @97c"$orop$astowe zawiera okoo ?:0+?L0 genw, koduje okoo ?0Ubiaek. -i#kszo jest kodowana przez jdro, s%ntet%zowana wc%top$azmie i transportowana na teren p$ast%du.

$%# chloroplastu: ena sekwencja @97 znana jest u O ro$in $dow%c" )np.

r%, kukur%dza, t%to4, sosna czarna, si$otum,porostnica* i K g$onw. - c"$orop$acie znajduje si# 30+

:0 ident%czn%c" nuk$eoidw.

=zsteczka @97 jest ko$ista, zbudowana z 3 komp$ementarn%c" nici. >ep$ikacja zewn#trznejnast#puje zgodnie z ruc"em wskazwek zegara, wewn#trznej w drug stron#. - @97 znajduj si# 3 sekwencje niepowtarza$ne kodujce biaka )C#+ large single copy i

##+ small single copy* przedzie$one dwoma sekwencjami *$ inOerted repeat)sekwencje powtarza$ne kodujce t>97, r>97 i biaka r%bosoma$ne*.en% r>97 uoone s zawsze w tej samej ko$ejnoci )?Ks, 3:s, 5s, L.5s*, pomi#dz% nimi cz#stot>97.

ekspresja genw cz#sto nast#puje pod wp%wem wiata + uakt%wnia ono !otoreceptor, np.fitochrom)niebieski barwnik !itoc"romobi$ina H biako apoproteina, ma akt%wnoc kinaz%biakowej*, kr%ptoc"rom )poc"ania wiato niebieskie*.;otoreceptor akt%wuje biakaregu$atorowe trans )B;, +8*. Biaka te uruc"amiaj transkr%pcj# m>97, na podstawie ktregos%ntet%zowane s biaka c"$orop$astu )np. pDD& )pre+DD&* + maa podjednostka rubisco wc"$orop$acie cz% si# z RD& i tworz% enz%m, pR'= transportowan% do t%$akoidu*.

$%# chloroplastowe zawiera: geny zwizane z aparatem genetycznym+ cz%nniki inicjacji trans$acji podjednostki

po$imeraz% >97 wsz%stkie t>97 L rodzaje >97 okoo ?N: biaek podjednostekr%bosoma$n%c"... @ruga po$imeraza jest cakowicie kodowana w jdrze.

geny aparatu fotosyntetycznego=o rcC+ koduje du podjednostk# rubisco )karboks%$az% r%bu$ozodi!os!oranu*, mae

podjednostki kodowane s przez genom jdrow%o po$ipept%d% !otos%stemw bon t%$akoidw( ps* ! psa), psaB, psa+, psa*, psaPQ

ps** ! ps)!F, ps8, ps*, ps-!>o L gen% po$ipept%dw komp$eksu c%tbKN! +P cyt, cytf, podjednostki *2 i 2. )reszta w

jdrze*o K podjednostek s%ntaz% 7 )F5=alfa, eta, eta, FJ= *, ***, *2*.o podjednostki de"%drogenaz% 97@'

03
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%209_pliki/chloroplast.jpg


36/45

&echy struktury genomu i ego ekpresi: Qbecno intronww wie$u genac" )cec"a t%powa d$a komrek eukariot%czn%c"6* od genet%czn% ident%czn% z uniwersa$n%m )w przeciwie4stwie do mitoc"ondria$nego* >ep$ikacja c"$orop$astowego @97 nie jest skore$owana z rep$ikacj @97 jdrowego, a$e zac"odzi

pod jego kontro$ )wi#kszoc $ub wsz%stkie enz%m% biorce udzia w rep$ikacji kodowane przezgenom jdrow%6*

-i#kszo genw c"$orop$astow%c" tworz% po$icistronowe jednostki transkr%pc%jne )operony+gen% uoone s obok siebie i razem transkr%bowane* + cec"a t%powa d$a rocar%ota6.

Aod%!ikacja pre+m>97, sp$icing. - miejscu transkr%pcji cz#sto zamiana c%t%d%n% na ur%d%n#. D%stem trans$acji prz%pomina bakter%jn% + r%bosom% C0D, wra$iwoc na te same ant%biot%ki, w

ukadac" in Yitro !unkjonuj "%br%dowe r%bosom% )np. z jedn podjednostk z c"$orop$astu,druga od bakterii*, trans$acja regu$owana przez biaka regu$atorowe )zjawisko rzadkie ubakterii*.

Ekspresja genomu bardziej skomp$ikowana ni u bakterii + wie$e k$as promotorw, po$imeraz>97, wie$oetapow% proces dojrzewania >97 i inicjacji trans$acji do eksprecji genw potrzebn%c"

jest wie$eset cz%nnikw kodowan%c" przez jdro.

!ola chaperonw w dorzewaniu biaka:Biaka pomocnicze 'chaperony(=

tworz struktur# przestrzenn biaek cz podjednostki biakowe w !unkcjona$n% o$igomer pomagaja w transporcie biaek przez bon% organe$$i zapobiegaj tworzeniu si# nieprawidowej, nie!unkcjona$nej struktur%

-%rniam%( nukleoplazminy)w jdrze*, chaperoniny)cpn K0 i cpn ?0*, iaka szoku cieplnego8#%.$uisco+ karboks%$aza r%bu$ozodi!os!oranu.


37/45

Transport biaek z cytozolu dochloroplastu:

%rekursory iaekposiadaj sekwencjetranzytowekierujce je do c"$orop$astw. Biakate )np. podjednostka maa rubisco* rozpoznawanes przez znajdujce si# w bonac" c"$orop$astukomp$eks% zoone z receptora i iakatworzcego kana translokacyjny)receptorznajduje si# w bonie zewn#trznej, po rozpoznaniui prz%czeniu sekwencji tranz%towej cz% si# zbiakiem bon% wewn#trznej tworzc kana*. -procesie transportu przez bone zu%wane jest7 )prz% prz%czeniu sekwencji tranz%towej iprz% transk$okacji*. +haperoninyoc"raniajcebiako w c%top$azmie zostaj w niej )odpadaj wczasie przec"odzenia biaka przez bon#*.odobnie w%g$da transport biaek do wiatat%$akoidw )np. prekursor p$astoc%janin%*. - t%mprz%padku biako musi posiada 3 sekwencjetranz%towe )kierujce do c"$orop$astu i do

t%$akoidu*. o dostaniu si# biaka do strom%prz%czaj si# do niego iaka szoku cieplnegohsp RJ)zu%wane jest prz% t%m 7* i odpadasekwencja kierujca do c"o$op$astu. /9awierzc"u/ pojawia si# sekwencja kierujca dowiata t%$akoidu, cz% si# z receptorem itp.odjednostki syntazy )7%)jdro*, biakopreC8+%)jdro*, biako p15)kodowan% przezc"$orop$ast skadnik ps88* + wbudow%wane wbon% t%$akoidw, t%$ko ? sekwencja s%gnaowa)odcinana dopiero po wbudowaniu*.ransport biaek jest wi#c procesemwie$oetapow%m. rzebiega nieco inaczej wza$enoci od /miejsca przeznaczenia/.

=z%nniki zaangaowane w monta biaek w bon#t%$akoidu( biegunowe i e$ektrostat%czne

oddzia%wania poszczeg$n%c" biaek zeskadnikami bon% t%$akoidu )w za$enociod adunku reszt aminokwasow%c" biakamoga zosta wczone do bon% w ci$eokres$on% sposb*.

oddzia%wania biaka+$ipid% obecnoc mo$eku$arn%c" c"aperonw

)potrzebne do wczenia biaka w bon# ido trans$okacji, np. 'DC0 konieczn% dowczenia w bone R'=*.

do transportu przez bon# c"$orop$astu i

prawdopodobnie przez bone t%$akoidupotrzebne jest 7 )a$e nie jest potrzebn%potencja bonow% jak w mitoc"ondrium*.

obecnoc #%F 'stromal proteinfactor(, np. 'D w prz%padku R'= $ubc"aperonina K0 do czenia si#podjednostek >ubisco.

0/


38/45

'ompleksy w bonachtylakoidw:

!otos%stem 8 + gwnie w t%$akoidac"

niezespo$on%c" !otos%stem 88 + gwnie w t%$akoidac"

zespo$on%c" )w granac"* =;0=;? 1 s%ntaza 7 + cz#

kata$it%czna po stronie strom%, t%$akoid%niezespo$one

c%toc"rom b + rwnomiernie

-sz%stkie biaka transportujce e$ektron% z w%jtkiem p$astoc%janin% s biakami transbonow%mi)p$astoc%janina /podczepiona/ jest pod bon*. omp$eks% przemieszczaja si# w za$enoci od nat#eniawiata.

Budowa !otos%stemu 88(

@u% komp$eks mieszanego poc"odzenia )cz# podjednostekpoc"odzi z genomu jdrowego, cz# z c"$orop$astowego*.o$komp$eksu jestodebranie e$ektronu odp$astoc"inonu iprzeniesienie go naplastocyjanin.

Energia transportu e$ektronu w%korz%st%wana jest do transportu'H do wiata t%$akoidw, a rnica potencjaw do produkcji 7 przez

=;?=;0.

;otos%stem 8(odobnie jak !otos%stem 88 zawiera centrum reakcji kodowane przezgenom p$ast%du i komp$eks antenow% s%ntet%zowan% pozac"$orop$astem. &$ega wzbudzeniu przez wiato, przenosi e$ektron naferrodoksyn)ruc"ome biako w bonie*, ktra z ko$ei dostarcza go nareduktaz >)1%K)powstawanie 97@'*.

D%ntaza 7(


39/45

(owstawaniechloroplastw:

-sz%stkie t%p% p$ast%dwrozwijaj si# z prop$ast%dw)ma%c", cz#sto m%$on%c" zmitoc"ondriami*.

Bona wewn#trzna wpuk$a si# iodcina do strom% p#c"erz%ki,ktrepowi#kszaj si# tworzct%$akoid% i cz si# w grana)tworz% si# ukad rwno$eg%c" bon wewn#trzn%c"*.

- prz%padku niedoboru wiata powstaj etioplastyz regu$arn,prz%pominajc kr%szta struktur zwan ciaem prolamellarnym.Etiop$ast% mog przeksztaca si# w c"$orop$ast%, kied% znajd si# wmiejscu w%starczajco owiet$on%m.

< prop$ast%dw mog te powstawa am%$op$ast%, e$aiop$ast% i c"romop$ast% )te ostatnie mogtake powstawa z c"$orop$astw*. & ro$in jedno$icienn%c" )w przeciwie4stwie do dwu$icienn%c"* w obr#bie jednego $icia mona

zna$e2 rne stadia rozwoju c"$orop$astw.

Biosynteza chlorofilu:kwas a$!a+amino$ewu$inow% +P ... +P por!ir%na 8X +P protoc"$oro!i$id. %rotochlorofilidjest ostatnimstadium ciemniiow%m s%ntez% c"$oro!i$u, ma bardzo regu$arn struktur# )buduje ciao pro$ame$$arne*.rotoc"$oro!i$id przeksztaca si# w chlorofilidpod wp%wem reduktazy protochlorofilidu, ktra doswojego dziaania potrzebuje 97@' )ktr% produkowan% jest pod wp%wem wiata + d$atego wciemnoci reakcja ta nie moe zaj*. ="$oro!i$id przeksztacan% jest w c"$oro!i$.

!eakce wi)zania dwutlenku w*gla: +ykl +alOina '+.(+ cig reakcji nieza$en%c" od wiata. @wut$enek w#g$a wizan% jest przez

r%bu$ozodi!os!oran )enz%m + rubisco*. Dzeciow#g$owa czsteczka rozpada si# na 3 dwa .!fosfogliceryniany):+w#g$owe*, przeksztacane w a$de"%d :+!os!og$icer%now% + z jego cz#sciodtwarzan% jest r%bu$ozodi!os!oran, reszta w%korz%st%wana jest do s%ntez% wie$u zwizkworganiczn%c". )K =Q3 +P ? czsteczka g$ukoz%*. - procesie zu%wane jest 7 i 97@'. >o$in%=: prz%stosowane s do warunkw raczej wi$gotn%c" )wted% ic" metabo$izm opaca si# bardziejni =L*.

& niektr%c" ro$in '+/(zamiast !os!og$icer%nianu na pocztku c%k$u powstaje L+w#g$ow%szczawiooctan. >o$in% takie maj nieco odmienn budow# $icia )wizki przewodzce otoczones !otos%ntet%zujc%mi komrkami pochwy wokwizkowej+ komrki te maj bezgranowe

c"$orop$ast%, s w nic" t%$ko rwno$ege t%$akoid%*. - komrkac" mezo!i$u przebiega sz$ak =L )wpoc"wac" + c%k$ =a$Yina*. Dzczawiooctan moe rozpada si# na =Q3 i pirogronian,w%korz%st%wan% do c%k$u =a$Yina przez komrki wokwizkowe. >o$in% =L dobrze znoszw%sokie temperatur% i susz# )nawet po zamnkni#ciu aparatw szparkow%c" maj dost#p do =Q3d$a !otos%ntez%*, a$e zu%waj wi#cej energii )np. trzcina cukrowa, kukur%dza*. Dz$aki =: i =Lprzebiegaj w rnych miejscach.

+) 'crassulacean acid metaolism(+ w%st#puje u wie$u suku$entw )np. gruboszowate*.>o$in% wi =Q3 noc i wbudowuj go w jabczan magaz%nowan% w wakuo$i. - cigu dniazam%kaj szparki, dekarboks%$uj jabczan i uwa$niaj dwut$enek w#g$a do tkanki $icia. Dz$aki=: i =L odb%waj si# w rnym czasie.

0)
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%209_pliki/plastydy.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%209_pliki/powstaniech.jpg


40/45

(odzia plastydw:$ast%d% powstaj z ju istniejc%c" p$ast%dw + nie ma mo$iwoci w%tworzenia przez komrk#c"$orop$astw de noYo. 8$o c"$orop$astw w okre$on%m t%pie komrek jest staa, regu$acja podziaw

jest spec%!iczna d$a danej komrki )i skoord%nowana*. odzia p$ast%dw nie jest sprz#on% z podziaemkomrki.odzia nuk$eoidu odb%wa si# rnie w za$enoci od gatunku, nie ma s%nc"ronizacji podziaw. u przed

podziaem c"$orop$ast prz%jmuje "ant$owat% ksztat, zakada si# piercie4 z !i$amentw akt%now%c",nast#puje podzia. & =%anidium cordarium podzia sprz#on% z podziaem jdra i mitoc"ondrium. o$ejn%podzia w paszcz%2nie prostopadej do poprzedniego.Qrgane$$a dziedziczone s wraz z endop$azm komrki rozrodczej e4skiej )dziedziczenieodmateczne*. < gamet m#skic" s one e$iminowane.

5=


41/45

Wykad *: itoc!ondria

Budowa mitochondrium=Aitoc"ondria to organe$$a otoczone podwjn bon + wbonie zewn#trznej znajduj si# por%n% )kana% wodne*, wbonie wewn#trznej s%stem% transportu e$ektronw )bardzoduo biaek transbonow%c"*. omiedz% nimi znajduje si#przestrzeS perimitochondrialna. Bona wewn#trzna jestsi$nie po!adowana )tworz% kristy* + dzi#ki temu ma dupowierzc"ni#. Frodek w%penia matriLzawierajca enz%m%)np. do ut$eniania pirogronianw, kwasw tuszczow%c",c%k$u rebsa*. Aitoc"ondria ro$inne s mniejsze i mniejregu$arne ni zwierz#ce.

1>) mitochondrialne=Aitoc"ondria posiadaj wasn% @97 )ko$ista czsteczka zbudowana z 3 komp$ementarn%c" nici*. &rn%c" organizmw rnice w nim s bardzo due, moe b% np. bardzo /oszcz#dn%/ )u $udzi* $ubzawiera bardzo duo sekwencji niekodujc%c" )drode*. Aoe b%c te bardzo rnej wie$koci + u

ssakw ?L+?O t%s., u ro$i 300+350 par zasad...en% @97 mitoc"ondria$nego koduj okoo 5U biaek( =z# aparatu genet%cznego(

o r>97o t>97 )u niektr%c" gatunkw, np. pszenic%, kodowane w jdrze*o biaka podjednostek r%bosoma$n%c" )nie zawsze*

Biaka zwizane z !os!or%$acj oks%dac%jn(o podjednostki ?,3,: c%toc"romu co cz# c%toc"romu bo podjednostki K i O ;07az%o czasami podjednostka a$!a ;?7az%o podjednostki de"%drogenaz% 97@'

rzez jdro kodowane s m.in. wi#kszo podjednostek s%ntaz% 7, po$imeraza @97 i >97, biakar%bosoma$ne, enz%m% c%k$u rebsa, ant%port 7 N 7@, podjednostki c%toc"romu c...

5-
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%2010_pliki/genommt.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%2010_pliki/mitoch.jpg


42/45

od genet%czn% @97 mitoc"ondria$nego 98E JED ident%czn% z kodem uniwersa$n%m + w%st#puj takernice pomi#dz% gatunkami6

Transport biaek do mitochondrium:

odobnie, jak w prz%padku c"$orop$astw,biaka transportowane s przez bon% zapomoc transportera)komp$eksreceptorow% H kana* + przeniesienie biakaw%maga energii zwizanej z transportemprotonw przez bon#. Biako musi posiadaodpowiedni i$o sekwencjitransportowych+ jedna do matriS $ub bon%wewn#trznej, 3 do przestrzenimi#dz%bonowej )najpierw dostaje si# domatriS, a dopiero stamtd przec"odzi przezbon# wewn#trzn do przestrzeniperimitoc"ondria$nej, np. c%toc"rom b3*.=%toc"rom b3 moe te )rzadziej* przedosta

si# cz#ciowo przez kana )odcinanasekwencja 8* i przemieci si# mi#dz% bonami)prz%czepia si# do bon% wewn#trznej, ktraodcina sekwencj# 88*.Biako przed przejciem przez bon# zwizane

jest z biakami opieku4cz%mi)chaperonami*+ odd%socjowuj one wmomencie rozpocz#cia trans$okacji. oprzedostaniu si# biaka do matriS prz%czanes ko$ejne c"aperon% )majce c"roni biako,

a potem majce je s!adowa i odcz% sekwencj# tranz%tow*.

(rocesy zachodz)ce komrce:+T7?%C)@) %$9@#7$@9U

%9$**7?+8?>1$*)C>))7$*I *7?+8?>1$*M

$iko$iza )g$ukoza +Ppirogronian*

pirogronian +P acet%$o=o7

przeksztacenie kwasutuszczowego w ac%$o=o7

beta+oks%dacja )ac%$o=o7 +P acet%$o=o7*

c%k$ rebsa )jedn%m z enz%mw jestde"%drogenaza burszt%nianowa znajdujca si# wwewn#trznej bonie mitoc"ondrium, na$eca tedo a4cuc"a oddec"owego*.

Budowa wewn*trzne bony mitochondrium:

- wewn#trznej bonie mitoc"ondrium znajdujsi# ko$ejne ogniwa a4cuc"a oddec"owego(

dehydrogenaza >)18)97@' +P97@H*

uichinon '+oV(+ ruc"om% przenonik

e$ektronw dehydrogenaza ursztynianowa

5'
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%2010_pliki/lancuch2.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%2010_pliki/domatriks.jpg


43/45

kompleks cytochromw !c5)kodowane cz#ciowo przez jdro, cz#ciowo przezmitoc"ondrium*

oksydaza cytochromowa): podjednostki kodowane przez genom mitoc"ondria$n%* +przekazuje e$ektron% na czsteczki t$enu )3e H 3'HH Q3+P '3Q*

@e"%drogenaza 97@' odbiera 3 e$ektron% od jonu wodorkowegooddzie$onego od 97@' i przekazuje je ko$ejn%m komp$eksom. odczastransportu e$ektronw w%zwa$a si# energia zu%tkowana do transportuprotonwwbrew gradientowi st#e4 )z matriS do przestrzenimi#dz%bonowej*. -%twarza si# du% potencja onowy)rnica p'mi#dz% matriS a przestrzeni perimitoc"ondria$n w%nosi okoo ?, a wi#cmi#dz% bonami jest ?0 raz% wi#cej jonw 'H*.>nic# potencjaw w%korz%stuje syntaza )7%)zbudowana z cz#citransbonowej ;0 i skierowanej do matriS ;?*. worz% ona drog#, ktrproton% w%dostaj si# zgodnie z gradientem st#e4 do matriS, a energiatego przep%wu zu%wana jest do produkcji w%sokoenerget%czn%c" wiza4w 7. >nica potencjaw w%korz%st%wana jest take do transportupirogronianu i !os!oranw )s%mport* oraz 7 i 7@ )ant%port*.

(orwnanie mitochondriw i chloroplastw:*7?+8?>1$*M +8C?$?%C)#7

8$o kodowan%c"po$ipept%dw(

30+:0 do ki$kuset

Riczba kopii genomu worgane$$um(

5+50 30+:0

-?1?D)>9%?C*%9%7T1T=

zw%k$e wsz%stkie >97 )czasami t>97 wjdrze*

wsz%stkie >97

t%$ko niektre biaka r%bosoma$ne ?N: biaek r%bosoma$n%c"

niektre podjednostki s%ntaz% 7,

oks%daz% c%toc"romowej, c%toc"romubNc?.

dua podjednostka rubisco,

podjednostki !otos%stemw,c%toc"romu bKN!, K podjednosteks%ntaz% 7...

ransport biaek( najpierw przez obie bon% do matriS,potem ewentua$nie przez wewn#trznbon# do przestrzeni perimitoc"ondria$nej

przez obie bon% do strom%, a potemewentua$nie do bon% $ub wiatat%$akoidu

Roka$izacja s%ntaz% 7( podjednostka ;? w matriS, due st#enie'H w przestrzeni mi#dz%bonowej

podjednostka ;? w stromie, duest#enie 'H w wiet$e t%$akoidw

(ochodzenie mitochondriw i chloroplastw:Aitoc"ondria i c"$orop$ast% powsta% na drodze endosymiozy+ poc"odzod jednokomrkow%c", prokariot%czn%c" organizmw, ktre zosta%zas%mi$owane przez eukariont%. Dtanowi d$a nic" 2rdo energii, zwizkworganiczn%c" i t$enu.3,5 mi$iarda $at temu pojawi% si# organizm% !otos%ntet%zujce i st#eniet$enu w atmos!erze znacznie wzroso. -ted% pojawi% si# pierwsze bakteriet$enowe. Aitoc"ondria zosta% wc"oni#te znacznie wczeniej, ni nastpipodzia na ro$in%, grz%b% i zwierz#ta.

@owod% na poc"odzenie endos%mbiot%czne( spec%!iczne @97 i >97 )r>97 ma cz#ciowo takie same sekwencje,

jak bakterie*. podobne r%bosom% C0D )w warunkac" in Yitro mona stworz%

dziaajce "%br%d% r%bosomw bakter%jn%c" i c"$orop$astow%c"*.

wra$iwo na te same in"ibitor%( c"$oramp"enico$, streptom%c%na,er%trom%c%na, akr%d%na, bromek et%d%n% mo$iwo "%br%d%zacji @97 i >97 z c"$orop$astw i sinic

50
http://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%2010_pliki/atp.jpghttp://g/biologia%20kom%C3%B3rki/wyk%C5%82ad%2010_pliki/przenosnikimt.jpg


44/45


45/45

Documents

Biologia Komórki b.dobre Notatki Czi