-
7/29/2019 Biljni materijal 2009
1/3
FTN - ARHITEKTURA NOVI SAD XIII PREDAVAWE,04.06.2009.VIII
Semestar Gostuju}i predava~: MirjanaSekuli},Predmet: PEJA@NA
ARHITEKTURA peja`niarhitekta
Biqni materijali, podele, svojstva, uloga u pejza`nom
oblikovawu i ure|ewu. Deo prirode (procesi rasta i
razvoja,sezonske promene, oblici i boje, pozicionirawe u
prostoruzbog tih prirodnih osobina, habitus, tipologija oblika)
Dendrologija je nauka o drvenastim vrstama, drve}u i `buwu. Ona
izu~avamorfolo{ka, horolo{ka, bioekolo{ka i cenolo{ka svojstva,
sistematsko mesto izna~aj pojedinih drvenastih vrsta.
Re~ drvo u na{em jeziku ozna~ava dva pojma. Drvo: `ivi biqni
organizam, kojiraste u fitocenozama( ) ili izvan wih. Wemu se ~esto
daje ime stabloi isti~e razlika razlika izme|u drveta i grmqa. Ovom
biolo{kom pojmu drveta
odgovaraju termini u latinskom: arbor; fran. arbre; engl. tree.
Za ovaj pojam una{em jeziku postoji i skupno ime: drve}e. Drugi
pojam drveta upotrebqava sekao termin za mrtvu stvar, koja poti}e
od `ivog biqnog organizma stabla. Ovomterminolo{kom pojmu
odgovaraju termini u latinskom: lignum; fran. bois; engl.wood.
kao biqnog organizma nije tako izrazita kao kod `ivotinskog
organizma. Taj sedualizam ose}a u ruskom jeziku, gde re~ derevo
mo`e da zna}i oba pojma. Una{em jeziku ta distinkcija ose}a se u
genitivu:drvo drveta i drvo drva!
Drvenstim biqkama nazivamo vi{egodi{we biqke sa drvenastim
nadzemnimdelom (stablom) i podzemnim (koren).
A. Po karakteru razvitka stabla i visini delimo ih na:
drve}e: izra`eno stablo, uglavnom dugove~no u odnosu na `buwe; a
premavisini:I reda >25m; (~etinari: jela, bor, taksifolia,
~empres..; li{}ari: bukva, hrst,
topola, brest, jasen...)
II reda od 12-25m; (~etinari: piwol, alepski bor, li{}ari:
breza, magnolija,jarebika...)III reda od 5-12m (~etinari: tuja,
li{}ari: maslina, judino drvo, jabuka...)
`buwe; {ib; grm: (frutex) - obi~no nema centralnog debla!
uglavnom sa vi{estabala iz tla, nisko i kra}eg veka; a prema
visini:
I reda > 2.5m; (~etinari: kleka..; li{}ari: ru`e, pajasmin,
forzitija, jorgovan...) II reda: od 1-2.5m; (~etinari: li{}ari:
spirea-suru~ica, keria, jasmin, kalina...) III reda: -1m;
(~etinari: kleke patuqaste, patulaste jele i sme~e..;
li{}ari:lonicera, mahonia...)
puzavice, lijane,pewa~ice (scandentia):
duga~ko stablo, poleglo, sa specijalnimizraslinama da bi se
uhvatio za podlogu (2-300m; tekoma, glicinija, ru`epuzavice,
br{qen, partenocisus)
1
mailto:PEJSA@NMAmailto:PEJSA@NMAmailto:PEJSA@NMAmailto:PEJSA@NMAmailto:PEJSA@NMAmailto:PEJSA@NMAmailto:PEJSA@NMA
-
7/29/2019 Biljni materijal 2009
2/3
FTN - ARHITEKTURA NOVI SAD XIII PREDAVAWE,04.06.2009.VIII
Semestar Gostuju}i predava~: MirjanaSekuli},Predmet: PEJA@NA
ARHITEKTURA peja`niarhitekta
polu`bunovi (sulffrutices): izme|u `buwa i zeqastih biqaka
(nadzemni deloviizumiru tokom zime i obnavqaju se svake
godine).
B. Po veli~ini pre~nika krune drve}a: I veli~ina > 10 m II
veli~ina od 5 - 10 m III veli~ina od 2 - 5 m
Postoje i izuzeci: drvo I reda ima usku kro{wu: jablan,
~empres...!
Po veli~ini pre~nika krune `buwa: I veli~ina 3-5 m
II veli~ina od 1- 3 m III veli~ina od 0,5 - 1 m
V. Po brzini rasta u visinu na: Veoma brzo rastu}e (godi{wi
prirast >2m): crna topola, eukaliptus, vrba,
breza, klen Brzo rastu}e (godi{wi prirast -1m):
orah,jasen,katalpa, platan, crveni hrast,
ari{,bor, jela, ginko
Umerenog rasta (godi{wi prirast 0,5-0,6m): grab, brest,lipa,tuja
Spororastu}a (godi{wi prirast 0,25-0,3m):jabuka,magnolija, bor
sibirski Veoma spororastu}a (godi{wi prirast 15cm): maslina,
tisa...
G. Po dugove~nosti:
Veoma dugove~ne (>500 godina, odnosno >100 za `buwe):
sekvoja, kedar,tisa, hrast, krupnolisna lipa,
Dugove~ne (200-500 godina, odnosno 50-100 za `buwe): jela, orah,
belatopola, jasen, klen
Sredwe dugove~ne (100-200 godina, odnosno 25-50 za `buwe):
gledi~ija,
grab, jabuka Nedugove~ne (
-
7/29/2019 Biljni materijal 2009
3/3
FTN - ARHITEKTURA NOVI SAD XIII PREDAVAWE,04.06.2009.VIII
Semestar Gostuju}i predava~: MirjanaSekuli},Predmet: PEJA@NA
ARHITEKTURA peja`niarhitekta
b) vretenastav) cilindri~na
3. Ovalna (klen, sibirski ari{...)4. Jajasta (sibirski bor, bor
vajmutovac, hrast, lipa...5. Obrnuto jajasta6. Ki{obranasta (
albizija, akacija, melija, pinija...)7. Loptasta8. @alosna9.
Puzaju}a10. Prostrta11. Jastu~asta
E. Nazivi oblika krune za forme nastale genetskim
in`eweringom:
1. Pyramidalis, pyramidata fastigiata, stricta (piramidalna,
prava, s`ena)2. Columnaris (kao stub)3. Ovalis (ovalna, jajasta)4.
Globosa (loptasta)5. Umbraculifera (ki{obranasta)6. Pendula
(`alosna, pla~na)7. Prostrata (rasprostrta)
@. Po kompaktnosti krune
1. Masivna (vazdu{ni delovi 50%
Z. Projekcija krune
1. Krupna, velika a) rastresita b) zbijena2. Sitna, mala a)
rastresita b) zbijena
3
