1

BİLİM YÖNETİMİ

KONFERANS 45

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ

ÖRNEKLER:MAX WEBER

PAUL DIESING

FREDERICK BETZPORTLAND DEVLET ÜNİVERSİTESİ

2

Max Weber hukuk tarihi üzerine bir tez yazarak Berlin Üniversitesi’nden hukuk doktorasını aldı.

Daha sonra, kamu hukuku ve tarihinde istenen niteliklere sahip bir tez yazarak bir Alman üniversitesinde hocalık yapacak duruma geldi. Ekonomi, politika ve hukuk alanında yayınlar yapmaya devam etti. 1894 yılında, Freiberg Üniversitesi’ne ekonomi profesörü olarak atandı. 1896 yılında Heidelberg Üniversitesi’ne geçti.

Fakat 1997’yi takip eden yıl, Weber‘in babası -oğlu ile çok kötü bir kavgadan 2 ay sonra- vefat etti. Babası ile çözümlenememiş ilişkisi sonrası, Weber artan bir şekilde şiddetli sinirlilik ve uykusuzluk yaşamaya başladı. Bu durum öğretim üyeliği sorumluluklarını yerine getirmesini güçleştirdi.

1899 sonbaharında, Weber öğretim üyeliğini bıraktı ve izleyen yılın çoğunu sanatoryumda geçirdi. Sonra, eşi ile İtalya’ya yerleşti, fakat Heidelberg’e 2 yıl kadar dönmedi. 1902 yılında öğretim üyeliğine geri döndü, fakat 1903 yılında profesörlüğünden çekildi.

Sonrasında, Sosyal Refah ve Sosyal Bilimler Arşivi (Archives for Social Science and Social Welfare) dergisinin yardımcı editörlüğü işini kabul etti. Daha sonra, dergide sosyal bilimlerde “nesnellik” konulu bir makale yazdı.

3

1. PARADİGMA BÜTÜNLEŞMESİ

2. TOPLUMSAL MODEL

3. DENEYSEL GÖZLEM

4. SOSYAL TEORİ

5. OBJEKTİFLİK

6. SOSYAL KANUNLAR

SOSYAL BİLİMLERDE METODOLOJİK SORUNLAR

4

FİZİKSEL BİYOLOJİK MATEMATİKSEL SOSYALBİLİMLER BİLİMLER BİLİMLER BİLİMLER

FİZİKUYGULAMALI FİZİKKİMYAASTRONOMİYER BİLİMLERİ

MOLEKÜLER BİYOLOJİ HÜCRE BİYOLOJİSİ SİSTEM BİYOLOJİSİ POPÜLASYON BİYOLOJİSİ ÇEVREBİLİM SOSYOBİYOLOJİ

MATEMATİK BİLGİSAYAR BİLİMLERİ

EKONOMİ SOSYOLOJİ ANTROPOLOJİ PSİKOLOJİ SİYASAL BİLGİLER YÖNETİM BİLİMİ

MEKANİZMA MEKANİZMA MANTIK MANTIKSİSTEM SİSTEM SİSTEM SİSTEM

FONKSİYON FONKSİYON

CANSIZ CANLI KAVRAMSAL TOPLUMSAL

MODERN BİLİM DALLARI

5

Kimya, atomların moleküllere bağlanmasında fiziğin kuantum mekaniği teorisinden yararlanır. Biyoloji, biyolojik süreçleri anlatmak için kimyanın organik kimya teorisinden yararlanır. Astronomi, yıldızlar ve galaktik süreçler için nükleer fizik ve genel görelilik’ten yararlanır. Yer bilimleri, jeolojik ve çevresel sistemler süreçleri için fizik’ten yararlanır.

Entellektüel kaynakların disiplinler arasında bu şekilde paylaşımı bütün disiplinlerin kullandığı mekanizmanın yaygın paradigmasındandır.

Bilimde disiplinler arasındaki bütünleşme, bütün disiplinlerde kullanılan yaygın bir paradigmaya dayanan entellektüel kaynakların paylaşımı olduğu zaman ortaya çıkar.

Sosyal bilimlerin disiplinleri hakkındaki bu bütünleşme sorununu biri ileri sürebilir. Bütün sosyal bilim disiplinleri tarafından paylaşılan hangi yaygın paradigma sosyal bilimler bütünleşmesini sağlayabilir?

6

SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA METODLARI

Araştırma metodolojisi için fiziksel ve biyolojik bilimlerin bilimsel öğretilerinden bir çok örnek kullandık.

Bunun nedeni bu bilim dallarının en iyi olmasıdır-Modern bilimde araştırma metodolojisi gelişmiş ve komplikedir. Deneye dayanan teori geliştirmek için yaygın olarak ve tamamen bilimsel metodları kullanırlar.

Deneye dayanan teori geliştirmek için yaygın ve bütünüyle kullanılan metodun bu seviyesine henüz sosyal bilimler tarafından ulaşılamamıştır. Tüm sosyal bilim teorileri tamamen deneysel gömülü değillerdir.

Sosyal bilimlerde deneysel-gömülü ve bütünleşik sosyal bilimler teorisi geliştirmek için ne tür araştırma metodları gereklidir ?

7

Sosyal bilimlerdeki temel yöntemsel sorun sosyal bilimler arasındaki bilimsel bütünlüktür. Doğanın dünyası– sosyal doğa şeklinde,--toplum şeklinde– tek bir şey, sosyal haraketlerin bütünleştirilmiş kümesi.

Yine de sosyal dünyaya bakan bilimsel disiplinler bütün şey boyunca sadece kısmi perspektifleri (dar entellektüel dilimleri) görürler – ekonomik perspektif, sosyolojik perspektif, antropolojik perspektif, psikolojik perspektif, politik perspektif, yönetim perspektifi. Bir bilim insanı hangi perspektiften tüm toplumu gözlemleyebilir? Bu sosyal bilimler için bir sorundur, sosyal bilim disiplinleri arası bütünlük.

Bununla sosyal bilim disiplinlerini kaldıralım demek istemiyorum, çünkü bilimsel disiplinler doğayı dar ama derin bir şekilde gözlemleyen değerli entellektüel perspektiflerdir.

Yöntemsel sorun sosyal bilim disiplinlerini kaldırmak değil, fakat bilimsel bilgiyi bir disiplinden diğerine disiplinler arasında dönüştürmektir. Bu fiziksel ve biyolojik disiplinlerin nasıl bütünleştiğidir– yıkılmamışlar ama bilimsel paradigmaların paylaşılmasında birbirlerine uygun bir birliktelik sağlamışlardır.

8

1. PARADİGMA BÜTÜNLEŞMESİ

2. TOPLUMSAL MODEL

3. DENEYSEL GÖZLEM

4. SOSYAL TEORİ

5. OBJEKTİFLİK

6. SOSYAL KANUNLAR

SOSYAL BİLİMLERDE METODOLOJİK SORUNLAR

9

MODELLER VE BİLİMSEL İLERLEME

Bilim tarihinde, doğal bir fenomenin bütün sistemini modellemeye yönelik bilimsel çabalar önemli bilimsel ilerlemelere yol açmaktadır.

Örnekler :

1. Newton’un Kopernik Güneş Sistemi’nin kantitatif modeli.

2. Bohr’un Rutherford atomunun kuantum modeli.

3. Watson ve Crick’in çifte-helezon DNA modeli .

4. İnsan DNA’sını modellemek için insan genom projesi

Bu konferansta, bütün toplumu modelleme çabalarının sosyal bilimler disiplinlerinde nasıl önemli bir ilerleme sağlayabildiğini araştıracağız.

10

Max Weber tüm sosyal ilişkileri iki tip bölüme ayırır: 1) yararlılık ya da kimlik ve (2) karşılıklı olma ya da otorite.

Herhangi bir sosyal etkileşimde, taraflar şunları bekleyecektir:

(1) Yararlılık; etkileşimdeki taraflar için fayda değeri (örneğin mal almak ya da satmak)

(2) Kimlik; etkileşim sırasında tarafların kimliği, aynı gruba ait olma ve o grubun değerlerini paylaşma olarak açıklanabilir (aynı kiliseye ya da aynı politik partiye bağlı olma gibi).

Herhangi bir sosyal etkileşimde, taraflar şunları da bekleyecektir:

(1)Karşılıklı olma; bir ilişkide taraflar için ortak ve eşit avantajdır.

(2)Otorite; taraflardan biri tarafından ilişki hakkında karar verme olarak açıklanabilir (biri hakim diğeri davacı ya da biri belediye başkanı diğeri vatandaş gibi).

11

KARŞILIKLILIK

OTORİTE

FAYDA KİMLİK

SOSYAL SİSTEMLERİN SINIFLANDIRILMASI

EKONOMİK SİSTEM

KÜLTÜRELSİSTEM

POLİTİK SİSTEM

TEKNOLOJİKSİSTEM

12

1. PARADİGMA BÜTÜNLEŞMESİ

2. TOPLUMSAL MODEL

3. DENEYSEL GÖZLEM

4. SOSYAL TEORİ

5. OBJEKTİFLİK

6. SOSYAL KANUNLAR

SOSYAL BİLİMLERDE METODOLOJİK SORUNLAR

13

Weber görünür şeyin ne olduğunu tanımladı : “Bizim bakış açımızdan, ‘amaç' (sosyal bir eylemde görüldüğü gibi) bir eylemin nedeni haline gelen bir etkinin tasarımıdır.(gözlendiği gibi). . . . Kendine has önemi (eylemin gözlenmesi) bizim sadece insan davranışını gözlemlemiyor aynı zamanda onu anlamak istiyor olmamızdan kaynaklanmaktadır. (Weber, 1897)

Sosyal fenomen gözlemi, sadece sosyal fenomendeki bir bireyin eylemi değil bireyin güdüsünü de gözleyebilir.

Bu, fonksiyonun bilimsel paradigma şeklidir. Weber‘in sosyal bilimler ampirizmi görüşünde, sosyal bilimciler, (sosyal fenomende) sadece eylemleri değil aynı zamanda bireyin niyetini de gözlemleyebilirler. Gerçekte, Weber fonksiyon paradigmasını sosyal bilimlerde temel bir paradigma olarak tanımlıyordu.

14

Weber’in Sosyolojinin Temel Kavramları’ndan :

(1) “Sosyoloji, tip kavramını ve ampirik süreçlerin genelleşmiş aynılığını düzenlemeye çalışır.“ -- (Sistem paradigması)

(2) “Eylem, bireyler tarafından eyleme yüklenen kişisel anlamlar nedeniyle, diğerlerinin davranışlarını dikkate aldığı ve böylece güdümlendiği zaman sosyaldir.” -- (Fonksiyon paradigması)

(3)“Sosyal eylem tipleri :

(a)Süreksiz bireysel amaçlar sistemine rasyonel yönelim;

(b) mutlak değere rasyonel yönelim;

(c) duygulara dayalı yönelim;

(d) geleneksel yönelim" -- (Mantık paradigması) içerir.

15

Sosyal bilimciler deneysel olarak:

(1) Sosyal katılımcıların eylem ve amacını (Fonksiyon),

(2) Rasyonel kuralları (Mantık)

(3) Örgütlenmiş aktiviteleri içinde (Sistem) tanımlar.

Katılımcının ne yaptığı, katılımcının neden yaptığı ve katılımcının işbirliği yapmak için nasıl karar verdiği.

Bunların hepsi deneysel– toplum katılımcılarını kendi davranış, akıl yürütme ve organizasyonları içinde gözlemleme.

Sosyal bilim deneyciliği, bir toplumdaki katılımcıların eylemlerindeki fonksiyon olarak sosyal doğanın tarifine dayanır.

Sosyal bilim deneyciliği aynı zamanda sosyal doğanın ‘Sistem’ ve ‘Mantık’ olarak tarifine dayanır.

16

1. PARADİGMA BÜTÜNLEŞMESİ

2. TOPLUMSAL MODEL

3. DENEYSEL GÖZLEM

4. SOSYAL TEORİ

5. OBJEKTİFLİK

6. SOSYAL KANUNLAR

SOSYAL BİLİMLERDE METODOLOJİK SORUNLAR

17

Weber’in İdeal-tip sosyal teorisi: " Tarihsel fenomenin ‘düşünceleri' olarak tasarlanmış yapay düşüncelerin bir örneği olarak soyut ekonomik teoriye sahibiz. Değişim ekonomisi, serbest rekabet ve dakik rasyonel yönetim prensipleri üzerine örgütlenmiş toplum koşulları altında bize mal piyasasındaki olayların ‘ideal resmi’ ni sunar" (Weber, 1897).

Weber’e göre, sosyal teoride 'ideal tip‘, örgütlü bir toplumun prensiplerinin bir çıkarımıdır. (örn., mal piyasası için ekonomik prensipler).

18

Weber’in sosyal teorisindeki ideal tip, deneysel gözlemlenebilir sosyal durum içindeki kural prensiplerinin soyut tanımıdır.

Bu sadece toplumdaki insanların ne yaptığının deneysel tanımı değil, fakat onların bunları yaparken nasıl düşündüğüdür. Weber’e göre, sosyal bilim sadece kişilerin ne yaptığını değil aynı zamanda onların bunu yaparken nasıl düşündüğünü deneysel olarak gözlemlemeye çalışır.

İdeal bir tip olarak ekonomik mal piyasası, market örgütlü bir toplum içinde ekonominin nasıl dönüştüğünü anlatır – katılımcılarının bakış açısıyla.

19

Weber’in ‘ideal-türler’ teorik perspektifinde, politika biliminde filozof olan Paul Diesing, sosyal bilimlerdeki disiplinlerde ‘mantık’ fikrinin nerede ve nasıl ortaya çıktığını görmek için sosyal bilimlerdeki teorik literatürü araştıran bir çalışma üstlendi.

Bu, sosyal bilimlerde ideal-tür teorilerinin ortaya çıkması üzerine deneysel bir çalışmaydı ve Diesing kitabına Toplumda Mantık adını verdi.

Bu kitapta sosyal bilimlerdeki farklı disiplinlerin -- ekonomi, sosyoloji, antropoloji, sosyal psikoloji, politika bilimi ve hukuk -- tanımlarda ‘mantık’ kavramını nasıl kullandığını açıkladı.

Ve ‘mantık’ fikri Max Weber’in sosyal bilimlere bakış açısı için de temel olmuştur– organize bir toplumdaki ilkelerin özeti.

Diesing’in çalışması teorilerin teorisi olmuştur – bir mantıksal meta-regrasyon – sosyal bilimlerde Mantık paradigması üzerine bir çalışma.

20

Paul Diesing politik filozofi alanında Chicago üniversitesinden doktora derecesi aldı. Toplumsal rasyonellik konusundaki çalışmasını bitirdiği Urbana’daki Illinois üniversitesinde siyasi bilimler departmanında profesör oldu.

Daha sonra, siyasi bilimler departmanında fahri profesör olarak emekli olana kadar ders verdiği Buffalo’daki New York Devlet Üniversitesi’ne gitti.

Sosyal Bilimler araştırma metodolojisi ve politik filozofi hakkında yazdı. (1) Toplumdaki akıl yürütme (1962) yayımlandıktan sonra, Diesing diğer çalışmalarını yayımlamaya devam etti: (2) Sosyal bilimlerin keşif şekilleri (1972); (3) Uluslar arası çelişki : Pazarlık , karar verme,ve uluslar arası krizlerdeki sistem yapısı (1977); (4) siyasi bilimlerdeki bilim ve ideoloji (1982); (5) Bilim nasıl işlev görür?: Pratikteki yansımalar (1992); (6) Hegel‘in dialektik politik ekonomisi: Çağdaş bir uygulama (1999).

21

Diesing toplumdaki 5 farklı çeşit rasyonel sistemi sınıflandırdı: (1) teknik sistem, (2) ekonomik sistem, (3) sosyal sistem, (4) yasal sistem, (5) politik sistem.

Her bir sistem, sistemdeki toplumsal etkileşimde farklı çeşit rasyonellikle işlev gördü: (1) teknik rasyonellik, (2) ekonomik rasyonellik, (3) sosyal rasyonellik, (5) yasal rasyonellik, (6) politik rasyonellik.

22

Diesing toplumdaki farklı sosyal etkileşimler içerisinde kararların nasıl verildiğini inceledi: “Kararlar kural ilkelerini şekillendiren örgütlenmiş yapı ve prensiplere göre verilir." (Diesing, 1962)

‘Toplumdaki akıl yürütme‘ terimi ile , Diesing kararların verildiğini ifade eder:

(1) Sosyal etkileşimin mantığındaki bazı kural ilkelerine göre ve

(2)Toplumda yer alana, karar vermeyi kolaylaştıran örgütlenmiş bir yapıdır.

Toplum seviyesinde aklı yürütme işlemi her ikisini de gerektirir:

• ‘Karar verme mantığı‘ nda (Mantık) ‘kurallar ilkesi';

• Karar vermenin matığını kolaylaştıran toplum içerisinde ‘örgütlenmiş yapı‘.

23

Diesing‘in Toplumda İçindeki Beş Çeşit Akıl Yürütme İşlemi

Teknik rasyonellik teknik kararda arzulanan sonuca ulaşmak için “etkinlik” in mantıksal prensiplerini araç olarak kullanır.

(2) Ekonomik rasyonellik ‘kur' ve ‘tahsis‘in mantıksal prensiplerini ekonomik kararlardaki fayda dağılımını etkilemek için ekonomik araç olarak kullanır.

(3)Sosyal rasyonellik uses the logical principle of ‘bütünleyici eylem ' ve ‘denge‘ nin mantıklı prensiplerini sosyal kararlardaki çelişkileri çözmek ve işbirliğini etkilemek için kullanır.

(4) Yasal rasyonellik ‘kamu' ve ‘kanunun bireysel bir duruma uygulanması ‘ mantıksal prensipleri yasal çelişkileri çözmek ve bireylerin haklarını korumak için kullanır.

(5)Politik rasyonellik karar-verme yapılarının kontrolü ve oluşumunda ‘güç‘(saygı ve korku) ve ‘otorite‘nin mantıksal kriterini kullanır.

24

Weber ve Diesing sosyal bilimler metodolojisinin deneysel olarak,

(1) toplumdaki örgütlenmiş-yapılar (sistemler) ve

(2)örgütlenmiş-yapılar içerisinde karar vermedeki kural(mantık) prensiplerinin

her ikisini de incelediğini gördüler.

Toplumsal sitemlerdeki rasyonel yapılar ve prensiplerin gözlemleri, işleyişeleri hakkında değerlendirci bir yargıda bulunmaksızın deneysel olarak gözlemlenebilir, tanımlanabilir, açıklanabilir. Bu, politika yargılarından sosyal bilimlerdeki deneyciliği birbirinden ayırır.

“Sosyal rasyonellik” te “deneysel olarak ne gözlemlenebilir” in cevabı (1) karar vermede ‘mantık' ve (2) mantık kullanann tartışmalar ve kararlar için ' örgütlenmiş-yapılar ' ı içerir.

25

KARŞILIKLILIK

OTORİTE

FAYDA KİMLİK

SOSYAL MODEL

EKONOMİK SİSTEM

(Değişim Rasyonelliği)

KÜLTÜREL SİSTEM

(Bütünleştirici Rasyonellik)

TEKNOLOJİKSİSTEM

(Teknik Rasyonellik)

POLİTİKSİSTEM

(Güç Rasyonelliği)

26

1. PARADİGMA BÜTÜNLEŞMESİ

2. TOPLUMSAL MODEL

3. DENEYSEL GÖZLEM

4. SOSYAL TEORİ

5. OBJEKTİFLİK

6. SOSYAL KANUNLAR

SOSYAL BİLİMLERDE METODOLOJİK SORUNLAR

27

“Kültürün yalnızca ‘nesnel’ bilimsel analizi. . .sosyal fenomenin özelden bağımsız ve ‘tek-yanlı’ bakış açıları yoktur -- açıkça ya da açıkça söylenmeyen, bilinçli ya da bilinçsiz olarak -- bunlar açıklama amaçlı olarak seçilirler, analiz edilirler ve düzenlenirler . . . Kültürel gerçeğe ilişkin tüm bilgiler. . . daima özel bir bakış açısının ortaya çıkardığı bilgilerdir.” (Weber, 1897)

". . . ilgilendiği alanda sonsuzluktan ufak bir parça olan konusuna yaklaşımı ve değerlendirmeleri bilinçsiz olan bir uzmanın doğal olarak kendini aldatmasıdır ." (Weber, 1897)

Gözlemci önyargılılığı sosyal bilimlerin doğasında vardır, konu seçiminde bile.

28

“Hepimiz biliyoruz ki bilimimiz (sosyal bilim) . . . ilk olarak uygulamalı düşünceler bağlantısında ortaya çıktı. Onun tek ve acil amacı, devletin ekonomi politikasını ilgilendiren değer yargılarının başarılı olmasıdır." (Weber, 1903)

Sosyal bilimlerdeki deneycilik ve uygulama arasındaki bağlantı, özde var olan yöntemsel özelliktir.

Sosyal bilimlerde deneycilik ve uygulama tam olarak ayırt edilemezler.

29

Weber’in sosyal bir teori olan ‘ideal-türler’ kavramı, sosyal bilimlerin nasıl nesnel olacağı konusu için kritik önem taşır. ‘Deneysel bir sürecin genelleştirilmiş benzerlikleri’nin formülü nasıl ‘nesnel’ olan bir sosyal teori üretebilir?

Weber iddia ediyordu ki :” Bir aile geçmişindeki ‘tarihi’ kazanımlar ve büyük bir kültürel fenamonun uzun çağlar boyunca bir ulus ya da insanlık için gelişimi arasında var olan ve ortak olan şey, ‘önem’in herbirimiz için farklı bir düzende sınıflanmış olmasıdır. . . Ancak açıktır ki kültürel bilimlerde yapılan araştırmaların yalnızca bir kişi için geçerli olup diğerleri için olmayan ‘öznel’ sonuçları olduğu söylenemez." (Weber, 1897)

Weber's sosyal bilimlerde öznel önyargının nasıl engelleneceğine ilişkin yöntemsel yaklaşımı, insanlığın ‘aile tarihi’ni tüm bir aile olarak genelleştirmektir.

Eğer birisi tüm insanlığın (‘ulusal ya da insanlık’) aile tarihi hakkında bir araştırma konusu seçimindeki değerlendirmeleri genelleyebilirse, o zaman çalışmadaki deneysel gözlemler yalnızca tek bir perspektiften değil genel bir perspektiften tüm insanlık için anlamlı olabilir.

30AYRILMAZLIK

SOSYAL VE FİZİKSEL BİLİMLERDEKİ BİLİMSEL METODLARIN KARŞILAŞTIRILMASI

BİLİM İNSANI

BİLİM İNSANI

ŞEYANALİZLER

TEORİMODEL

NESNE

GÖZLEM

DENEYARAÇ

MATEMATİKSEL

TAHMİN

MÜHENDİS

MÜHENDİS

ÜRÜN GELİŞTİRMEYENİ ÜRÜN

YENİLİK

PROTATİP

ÜRÜNTASARIM

BİLİM İNSANI

BİLİM İNSANI

SOSYALBİLİM

DALLARI

ANALİZLERTEORİ

MODEL

GÖZLEM

MÜŞTERİ

MÜŞTERİ

SOSYALNESNE

SOSYALNESNE

PROFESYONEL

PROFESYONEL

PROFESYONELUYGULAMA

HİZMET

İŞBİRLİĞİ VEYAÇATIŞMA

YÖNERGE/TESADÜFİ/TEMATİK

YÖNERGE

ALGILAMA

ELEŞTİRİ ÖDEME

AYRILMA

31

ABD ve Avrupa’da işletme okullarındaki pek çok başarılı profesör danışmanlık çalışmalarından (profesyonel danışman olarak) okulda kazandıklarından çok daha fazlasını kazanmaktadırlar. Amerika ve Avrupa’da ekonomi ya da politik bilimler ya da işletmedeki pek çok profesör, üniversitedeki profesörlük sorumluluklarının yanısıra ayrı danışmanlık firmaları kurmuşlardır. Çoğu zaman zaman çeşitli devlet görevlerinde çalışmakta, daha sonra üniversitedeki profesörlük pozisyonuna geri dönmektedir.

Michael Porter Harvard Üniversitesi’nde bir profesördür ve iş hayatına ilişkin çeşitli kitaplar yazmıştır. Bu yayınlar sayesinde başarılı bir danışmanlık firması kurmuştur.

Henry Kissinger daha önce Harvard Üniversitesi’nde bir siyaset bilimleri profesörüydü. 1964-1972 yıllarında Başkan Richard Nixon yönetimindeki ABD hükümetinde Dışişleri Bakanlığı yaptı. Hükümet görevinin ardından firmalara ve yabancı hükümetlere uluslararası politika konularında danışmanlık yapan başarılı bir uluslararası danışmanlık şirketi kurdu.

Robert Reich Harvard’da bir ekonomi profesörüydü ve Başkan William Clinton’un başkanlığındaki hükümette 1993-2001 yıllarında Çalışma Bakanı olarak görev aldı daha sonra akademiye döndü.

32

‘İdeal-tip’ bir toplumsal modelde, danışmanlık uygulamaları modelin çıkarıldığı verilen bir tarihsel devirdeki kurallar prensibi (mantık) gelecek zamandaki ve toplumun farklı kesimlerindeki katılımcılar tarafından gelecek karar verme için yararlı olduğu kapsamlı olarak test edilebilir.

Toplumsal mantığın bu gelecek-uygulaması ‘Aile ve İnsanlık’ üzerinde deneyselciliğini genelleştirmek için sosyal bilimin bir yöntemini sağlar. Bu sebeble deneysel kararlar ve kuralcı kararlar arasındaki farklılıklar, toplumların tarihsel devrelerinin ve toplumda akıl yürütme kuralları prensiplerinin gelecek uygulamalarının deneysel gözlemler ile çözülebilir.

33

DENEYCİLİK – UYGULAMA – YAYGINLIK

Deneyciliğin kuralcı kararlardan bu çeşit bir metodolojik kısmi-ayrılması, iş ve politika çeşitlerini ve sosyal bilimler profesörlerinin pratisyen icraatlerini müşteriler için yararlı hale getirir (örneğin, Porter’ın danışmanlığı veya Kissenger’ın danışmanlığı).

Bir müşterinin yaptığı (hareket) deneysel tanımlamada ve yapılan bu hareketin neyi başardığı (amaç) düşünüldüğünde müşteri için istenmeyen ve kabul edilmeyen bir sonuç meydana gelebilir (müşterinin kendi niyeti olmayan).

Bu bize, deneysel olarak bir müşterinin hareketinin müşterin gerçekten düşündüğü hedefe ulaşamayabileceğini söyler.

Bu nedenle, bir toplumun tarihsel devirlerinde deneysel olarak gözlemlenen ‘toplumda akıl yürütme’ yaygınlık için test edilebilir – başka bir zamanda başka bir toplumda kendi ‘mantık’ uygulamasıyla.

34

1. PARADİGMA BÜTÜNLEŞMESİ

2. TOPLUMSAL MODEL

3. DENEYSEL GÖZLEM

4. SOSYAL TEORİ

5. OBJEKTİFLİK

6. SOSYAL KANUNLAR

SOSYAL BİLİMLERDE METODOLOJİK SORUNLAR

35

BİLİMDE İLİŞKİLER ŞEKLİ

İLİŞKİ GEREKSİNİM YETERLİLİK

NEDENSEL GEREKLİ (N) & YETERLİ (S)

KURALCI GEREKLİ (N) & YETERLİ DEĞİL (S)

TESADÜFİ GEREKLİ DEĞİL (N) & YETERLİ (S)

TEMATİK GEREKLİ DEĞİL (N) & YETERLİ DEĞİL(S)

36

Mekanizma paradigması fiziksel nesneler arasındaki nedensel ilişkilerde (N&S) kullanılır.

İşlev paradigması işlevsel nesneler arasındaki kuralcı ilişkilerde (N&S) kullanılır.

Kuralcı ilişkiler (N&S) için, ilişkinin içeriği açıklamada yeterlilik sağlamalıdır.

Tüm sosyal bilim kanunları kuralcıdır.

Tüm sosyal bilim teorileri özel deneysel durumlardaki geçerlilik için bağlamsal olarak bağımsızdır.

37

Petrol pazarındaki mevcut global ekonomik sistemdeki ekonomik rasyonellik sistem içerikleri tarafından sınırlandırılır: (1) teknolojik sistemlerin örgütlenmiş-yapıları ve (2) politik sistemlerin örgütlenmiş yapıları.

Fosil birikintilerinden petrol elde edilir; ve bunlar sınırlıdır. Petrol inceleme teknolojileri jeolojik yapıların sismik sondajlarından ve jeolojik yapıları canlandıran bilgisayar-yardımlı grafiklerden çarpıcı biçimde 1980’ler ve 1990’larda geliştirilmiştir. Fakat yirminci yüzyılın son on yılında petrol için verimli inceleme teknikleri ve inceleme araştırmaları sonucunda yeni büyük bir petrol birikintisi bulunmamıştır. Yirmi birinci yüzyıl başladığında petrol ekonomik pazarında, petrol sınırlı bir doğal kaynak olarak görülmüştür. Miktar olarak petrolün global üretimi 1990’larda en üst seviyeye ulaşmıştır -- ekonomik içerik olarak teknoloji.

2008 yılında, dünya petrol kaynaklarının %70’i ‘özerk’ şirketler tarafından kontrol edilmektedir – ulusal petrol şirketleri. Bunlar Rusya, Suudi Arabistan, Nijerya, Kuveyt, İran, Libya, Venezuela vb. milli mutabakat hükümetlerinin petrol şirketleridir, 1970’lerde, bu hükümetlerin bir çoğu petrol üretimini ulusal hedef olarak kurgulamış üyelerin kararlarıyla gayri ihtiyari tekel gibi işletilen politik organizasyonlar (OPEC) şeklindeydiler.

Bu nedenle, petrol pazarındaki global ekonomik sistemdeki ekonomik rasyonellik teknoloji ve politikanın iki içeriği tarafından sınırlandırılmıştır.

38

TOPLUMSAL MODEL SİSTEMLERİN ETKİLEŞİMİ

EKONOMİ KÜLTÜR

TEKNOLOJİ POLİTİKA

Farklı sosyal sistemler arasındaki kararlarda ortaya çıkan çelişkiler deneysel olarak gözlemlenebilir, örneğin:

- Teknolojik ve Politik Rasyonellik Arasında – doğruluğa karşı sadakat;

- Teknolojik ve Sosyal Rasyonellik Arasında -- doğruluğa karşı birlik;

- Teknolojik ve Ekonomik Rasyonellik Arasında -- doğruluğa karşı fayda;

- Ekonomik ve Politik Rasyonellik Arasında -- faydaya karşı sadakat;

- Ekonomik ve Sosyal Rasyonellik Arasında -- faydaya karşı birlik;

- Sosyal ve Politik Rasyonellik Arasında – birliğe karşı sadakat.