BEYN LXALQ KL NK TÖVS YY L R - International … -un Beyn lxalq Klinik Tövsiyy lri Bu s nd Beyn lxalq Oftalmologiya urası t rfind n q bul edilmi 19 beyn lxalq klinik tövsiyy dn

Beyn�lxalq Oftalmologiya �urası Müasir Oftalmologiyanın �nki�afına Yardım Birliyi

Inernational Council of Ophthalmology

Assistance for Development of Modern Ophthalmology Union

BEYN�LXALQ KL�N�K TÖVS�YY�L�R

INTERNATIONAL CLINICAL GUIDELINES

SUMQAYIT / SUMGAIT 2008

Layih�nin r�hb�ri: Emin �lihüseynli MO�YB-nin s�dri Chief of the project: Emin Alihuseynli president of ADMOU MO�YB-nin t�rcüm� m�rk�zind� t�rcüm� edilmi�dir. Translated in translation center of ADMOU.

Bu kitabça Beyn�lxalq Oftalmologiya �urası (BO�) t�r�find�n q�bul edilmi� 19 beyn�lxalq klinik tövsiyy�d�n ibar�tdir. Tövsiyy�l�r az�rbaycan dilin� Müasir Oftalmologiyanın �nki�afına Yardım Birliyi (MO�YB) t�r�find�n t�rcüm� edilmi�dir. �sas m�qs�d oftalmoloqlara d�st�k v� oftalmoloji t�hsilin artırılması, h�mçinin x�st�l�r� yüks�k keyfiyy�tli xidm�tin göst�rilm�sini t�min etm�kd�n ibar�tdir. Tövsiyy�l�r hazirlanark�n Amerika Oftalmologiya Akademiyası t�r�find�n t�rtib edilmi� Üstünllük Veril�n Praktik Nümun�l�r� �saslanmı�dır. This booklet contains 19 International Clinical Guidelines defined by the International Council of Ophthalmology (ICO). Guidelines translated to Azeri language by Assistance for Development of Modern Ophthalmology Union (ADMOU). Main goal is to serve a supportive and educational role for ophthalmologists. These guidelines are intended to improve the quality of eye care for patients. They have been adapted in many cases from similar documents created by the American Academy of Ophthalmology based on their Preferred Practice Patterns. © Müasir Oftalmologiyanın �nki�afına Yardım Birliyi, 2008.

Beyn�lxalq Oftalmologiya �urası Beyn�lxalq Oftalmologiya �urası (BO�) bütün dünyada görm�nin qorunması üçün oftalmoloji xidm�ti t�min ed�r�k, oftalmoloji t�hsilin artırılması namin� oftalmoloji c�miyy�tl�r, oftalmoloqlar v� bu sah�d� f�aliyy�t göst�r�n dig�r qurumlarla �m�kda�lıq edir.

BO�-un �sas öhd�lik�ri a�a�ıdakılardır:

• �nki�af etm�kd� olan ölk�l�rin ehtiyaclarını öd�m�k üçün oftalmoloji t�hsilin artırılması, xüsusi il� d� h�min regionlarda çalı�an oftalmoloqlara v� oftalmoloji xidm�t göst�r�n personala t�liml�rin keçirilm�si;

• Görm�nin qorunması üzr� t��bbüsl�r� c�lb olunmaq namin� bütün dünyada oftalmoloji c�miyy�tl�r v� oftalmoloqlar arasında �laq�l�rin v� �m�kda�lı�ın yaradılması v� d�st�kl�nm�si;

• Oftalmoloji xidm�tin artırılması üçün t�klif olunmu� standartların v� tövsiyy�l�rin mü�yy�n edilm�si v� yayılması;

• Qar�ısı alınabil�c�k korlu�un kökünün k�silm�si üçün elmi ara�dırmaların stimulla�dırılması; • Bütün dünyada korlu�un vurdu�u iqtisadi, sosial v� f�rdi ziyan bar�d� m�lumatın, h�mçinin

görm�nin qorunması v� b�rpası üçün mailiyy� yardımınin c�lb edilm�sinin v� d�st�kl�nm�sinin artırılması.

BO�-un �sas proqram v� f�aliyy�tl�ri a�a�ıdakılardır:

• �ki ild�n bir dünyanın müxt�lif regionlarında Beyn�lxalq Oftalmologiya Kongresinin keçirilm�si; • Oftalmoloqlar üçün Bazis v� Klinik bilikl�rin qiym�tl�ndirilm�si; • Beyn�lxalq “Fellowship” kurslarının t��kili; • Beyn�lxalq Klinik Tövsiyy�l�rin t�rtib olunması; • Oftalmoloji t�hsil sah�sind� dig�r t��bbüsl�rin hazırlanması.

Müasir Oftalmologiyanın �nki�afına Yardım Birliyi Müasir Oftalmologiyanın �nki�afına Yardım Birliyi (MO�YB) Az�rbaycanda v� regionda g�nc oftalmoloqların yaratdıqları ilk oftalmoloji t��kilatıdır. T��kilatın �sas m�qs�di görm�nin qorunması v� korlu�un qar�ısının alınmasından ibar�tdir. Bu m�qs�d� çatmaq üçün biz oftalmoloji t�hsilin artırılmasına, beyn�lxalq oftalmoloji t��kilatlarla

�m�kda�lı�a, h�mçinin müasir oftalmologiyanın nailiyy�tl�rinin ölk�mizd� t�bli� v� t�tbiq edilm�sin� böyük ön�m veririk. BO�-un hazırladı�ı Beyn�lxalq Klinik Tövsiyy�l�r t��kilatımız t�r�find�n az�rbaycana dilin� t�rcüm� edilmi� ikinci �s�rdir. Bundan �vv�l yen� d� BO� t�r�find�n hazırlanmı� v� q�bul edilmi� “Oftalmoloqlar üçün Etik Kod” ana dilimiz� t�rcüm� olunmu�dur. Hörm�tli m�sl�kda�larımız, t�rcüm� il� �laq�dar h�r hansı irad v� ya t�klifl�riniz olarsa, lütf�n bizi bu bar�d� m�lumatlandırma�ı unutmayın.

BO�-un Beyn�lxalq Klinik Tövsiyy�l�ri Bu s�n�d Beyn�lxalq Oftalmologiya �urası t�r�find�n q�bul edilmi� 19 beyn�lxalq klinik tövsiyy�d�n ibar�tdir. Tövsiyy�l�r oftalmoloqlara x�st�l�rin müalic�si zamani yardim etm�k üçün oftalmoloji c�miyy�tl�r t�r�find�n t�rcum� edilib uy�unla�dirilması m�qs�di il� hazırlanmı�dır. �sas m�qs�d oftalmoloji t�hsilin artırılması v� x�st�l�r� göst�ril�n oftalmoloji xidm�tin s�viyy�sinin yuks�ldilm�sidir. Tövsiyy�l�r a�a�ıdakılardan ibar�tdir:

• Ya�la �laq�dar Makulyar Degenerasiya (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) • Ya�la �laq�dar Makulyar Degenerasiya (Müalic�y� dair tövsiyy�l�r) • Ambliopiya (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) • Bakterial keratitl�r (�lkin qiym�tl�ndirm�) • Bakterial keratitl�r (Müalic�y� dair tövsiyy�l�r) • Blefaritl�r (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) • Katarakta (�lkin müayin�) • Konyunktivitl�r (�lkin müayin�) • Diabetik retinopatiya (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) • Diabetik retinopatiya (Müalic�y� dair tövsiyy�l�r) • Quru göz sindromu (�lkin müayin�) • Ezotropiya-Daxili ç�pgözlük (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) • Cüzam zamanı görm� üzvünün x�st�likl�ri(�lkin v� sonrakı müayin�l�r) • �ü��vari cismin arxa qopması, tor qi�anin cırıqları v� «Lattis» degenerasiyası (�lkin v� sonrakı

müayin�l�r) • Birincili açıq bucaqlı qlaukoma (�lkin müayin�) • Birincili açıq bucaqlı qlaukoma (Sonrakı müayin�l�r) • Birincili açıq bucaqlı qlaukomaya �übh� (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) • Birincili qapalı bucaqlı qlaukoma (�lkin müayin� v� müalic�) • Traxoma

Ön söz. Beyn�lxalq Klinik Tövsiyy�l�r Oftalmoloji T��kilatların Beyn�lxalq Federasiyasının t�l�bi il� Beyn�lxalq Oftalmologiya �urasi t�r�find�n hazırlanıb. Tövsiyy�l�rin �sas m�qs�di oftalmoloqlara d�st�k v� oftalmoloji t�hsilin artırılması, h�mçinin x�st�l�r� yüks�k keyfiyy�tli xidm�tin göst�rilm�sini t�min etm�kd�n ibar�tdir. Onlar hazirlanark�n Amerika Oftalmologiya Akademiyası t�r�find�n t�rtib edilmi� �stinad Olunan Praktik Nümun�l�r� �saslanmı�dır. Bu cür tövsiyy�l�rin ümumi standart ��klind� t�qdim edilm�si b�zi ç�tinlikl�rl� mü�ahid� edilir. Bel�ki, müxt�lif co�rafi ��rait, avadanlıq potensialı, x�st�l�rin müxt�lifliyi v� s. ümumi standartların hazırlanmasında ç�tinlik tör�dir. Tövsiyy�l�r müayin�l�r zamanı istifad� olunan avadanlıqların, d�rman vasit�l�rinin v� c�rrahi müdaxil�l�rin istifad�si üçün xüsusi göst�ri�l�r toplusudur.

Bel�likl�, �sas gözl�nil�n m�qamlar �ld� olunub v� �g�r ��rait imkan verirs�, diaqnozun qoyulması, müalic� v� sonrakı müayin�l�r h�yata keçiril� bil�r. H�tta uy�un ��rait olmasa bel� yüks�k s�viyy�li xidm�t göst�rm�k mümkündür. Qeyd etm�k lazımdır ki, tövsiyy�l�rin kor-koran� yerin� yetirilm�si müv�ff�giyy�tli n�tic�nin �ld� olunmasına t�minat vermir. Burada x�st�l�rin f�rdi xüsusiyy�tl�ri, mövcud ��rait, h�mçinin h�kimin f�rdi bacarı�ı n�z�r� alınmalı v� v�ziyy�td�n asılı olaraq müxt�lif d�yi�iklikl�rin h�yata keçirilm�sinin mümkünlüyü n�z�rd�n qaçırılmamalıdır. Qeyd olunan tövsiyy�l�r tibbi t�crüb�y� v� �n son elmi m�lumatlara �saslanaraq t�rtib olunmu�dur. BO� istifad� olunan m�lumatları müt�madi olaraq (t�qrib�n h�r iki, üç ild�n bir) t�z�l�m�k üçün öhd�lik götürmü�dür.

Ya�la �laq�dar Makulyar Degenerasiya (Y�MD) (�lkin v� sonrakı müayin�l�r)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin�

• Simptomlar (metamorfopsiya, gorm�nin z�ifl�m�si ) (A:II) • D�rman v� qida q�bulu (B:III) • Okulyar anamnez (B:II) • Sistem anamnez (h�r hansı hiperh�ssaslıq reaksiyası) (B:II) • Ail� anamnezi, xüsusil� ail�d� Y�MD �ziyy�t ç�k�nl�rin mövcudlu�u (B:II) • Sosial anamnez, xüsusi il� siqaret ç�km� (B:II)

�lkin obyektiv müayin�

• Görm� itiliyi (A:III) • Makulanın stereobiomikroskopik müayin�si (A:I)

Yardımçı müayin�l�r Y�MD zamanı göz dibinin flüoressein angioqrafiyası a�a�ıdakı klinik hallarda h�yata keçirilm�ldir: (A:I)

• X�st� yeni metamorfopsiyalardan �ikay�t etdikd� • X�st�d� izah edil� bilm�y�n bulanıq görm� olduqda • Klinik müayin�l�r tor qi�anın v� ya retinal piqment hüceyr�l�rin qabardı�ını, subretinal

hemorragiyanı, s�rt eksudatları v� ya subretinal fibroz toxumanı a�karladıqda • Xoriovitreal neovaskulyarizasiyanı (XVN) a�kar etm�k, onun ölçül�rini, tipini, yerl��m�sini

mü�yy�nl��dirm�k, h�mçinin xoriodal neovaskulyarizasiya il� (XNV) z�d�l�mi� nahiyy�ni d�qiql��dirdikd�

• Müalic�y� tövsiyy� (laser fotokoaqulyasiya, c�rrahiyy� v� ya vertoporfin fotodinamik terapiya) • Müalic�d�n sonra XNV-nin davamlı�ını v� ya yenid�n �m�l� g�lm�sini mü�yy�nl��dirm�k lazım

olduqda

• Görm�nin itirilm�sinin s�b�bini klinik müayin�l�rl� izah etm�k mümkün olmadıqda, onun t�yin olunmasına yardım zamanı

Ba� ver� bil�c�k a�ırla�maların qar�ısını almaq m�qs�dil� h�r bir angioqrafik müayin� keçiril�n yer t�cili v�ziyy�tl�rd� t�l�b olunan vasit�l�rl� t�chiz olunmalıdır. (A:III) Sonrakı müayin�l�r

• Görm�nin z�ifl�m�si v� metamorfopsiya daxil olmaqla, visual simptomlar (A:II) • D�rman v� qida q�bulunda d�yi�iklikl�rin h�yata keçirilm�si (B:III) • �nterval anamnez ( B:III) • �nterval sistem anamnez ( B:III) • Sosial v�ziyy�td� d�yi�ikliyin h�yata keçirilm�si, xüsusil� siqaretin istifad�sini t�rgitm�li (B:II)

Sonrakı fiziki müayin�l�r

• Görm� itiliyi (A:III) • Göz dibinin stereo biomikroskopik müayin�si (A:III)

Termal lazer c�rrahiyy�si, fotodinamik terapiya (FDT) v� ya �ntravitreal inyeksiyaya m�ruz qalmı� x�st�l�r� �m�liyyat v� �m�liyyatdan sonrakı qulluq

• X�st�l�rl� mümkün risk, fayda v� a�ırla�malar bar�d� söhb�t ed�r�k razılıq �ld� edilm�lidir (A:III) • Termal laser c�rrahiyy�si v� FDT flüoressein angiografiyasından sonrakı bir h�ft� müdd�tind�

h�yata keçirilm�lidir (A:I) • XVN-nin ilkin termal lazer c�rrahiyy�sind�n sonra obliterasiya olundu�unu sübut etm�k üçün

x�st� 2-4 h�ft�y� q�d�rki müdd�td� müayin� olunaraq, flüoressein angiografiyası yerin� yetirilm�lidir (A:I)

• Termal lazer c�rrahiyy�sind�n 4-6 h�ft� sonra x�st�ni müayin� ed�r�k, klinik �lam�tl�r �sasında flüoressein angiografiyası h�yata keçirilm�lidir ( A:I)

• Verteporfin FDT-d�n sonra 2 il� q�d�r �n azı 3 aydan bir flüoressein angiografiyası h�yata keçirilm�kl� x�st� müayin� edilm�lidir (A:I)

• Intravitreal inyeksiyadan sonra x�st� 4-8 h�ft� sonra müayin� olunmalıdır (c�dv�l� bax) (A:III)

X�st�l�rin maarifl�ndirilm�si

• X�st� okulyar v� funksional v�ziyy�tin� uy�un olaraq müalic�sinin proqnozu v� potensial �h�miyy�ti bar�d� m�lumatlandırmalıdır (A:III)

• Ba�lan�ıc Y�MD olan x�st�l�rd� intermedial Y�MD-ni vaxtında a�karlamaq üçün müt�madi h�yata keçiril�n gen�ldilmi� b�b�kl� müayin�nın �h�miyy�ti çatdırılmalıdır (A:III)

• Intermedial Y�MD olan x�st�l�ri XVN-nin t�yin olunmasının yeni metodları bar�d� m�lumatlandırılmalı v� onun vaxtında t�yin olunmasının oftalmoloq üçün n� q�d�r vacib olması çatdırılmalıdır (A:III)

• Bir gözü z�d�l�y�n x�st�likl�rd�n �ziyy�t ç�k�n x�st�l�ri sa�lam gözun müt�madi müayin�sinin vacibliyi bar�d� m�lumatlandırmalı v� sa�lam gözd� yeni v� ya n�z�r� çarpacaq vizual d�yi�iklikl�r mü�ahid� edildikd� d�rhal h�kim� müraci�t etm�sinin vacibliyi çatdırılmalıdır (A:III)

• Müalic�sin� göst�ri� olan v� XVN-d�n �ziyy�t ç�k�n x�st�l�r� a�a�ıdakılar m�sl�h�t görülm�lidir: (A:III) Müalic� a�ır d�r�c�li görm�nın itirilm�sini azaldacaq, ancaq onun qar�ısını ala bılm�y�c�k; skotomanın m�rk�zi görm�nin funksiyasına n� d�r�c�d� t�sir etdiyini x�st�y� izah ed�r�k, termal lazer c�rrahiyy�sinin daimi skotoma yaratması bar�d� x�st�ni m�lumatlandırmalı; Vertoporfin FDT v� pegatianib xloridl� müalic� orta a�ır, h�mçinin a�ır d�r�c�li görm�nın itirilm�sinin qar�ısını alacaq, ancaq �ks�r x�st�l�r 2 ild�n artıqdır ki, görm�l�rini itiribl�r v� görm�nin bel� halda b�rpa olunması nadir hallarda t�sadüf olunur; termal lazer c�rrahiyy�sind�n sonra davamlı,v� ya qayıdan XNV-nin yüks�k riski mövcuddur v� bu risk birinci il daha yüks�kdir; müt�madi h�yata keçiril�n flüoressein angioqrafiyası bel� x�st�l�rin mü�ahid�si üçün çox vacibdir;

• Görm� qabiliyy�ti z�if olan ��xsl�r tibbi reabilitasiyaya v� �lillik müavin�ti alma�a gönd�rilm�lidir (A:III)

Ya�la �laq�dar Makulyar Degenerasiya (Y�MD) (Müalic�y� dair tövsiyy�l�r)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma )

Tövsiyy� olunan müalic� Müalic� üçün uy�un diaqnoz Növb�ti tövsiyy�l�r

Heç bir tibbi v� ya c�rrahi müalic� olmadan mü�ahid� (A:I)

Y�MD klinik �lam�tl�ri yoxdur (Y�GXTN kateqoriyası 1) Ba�lan�ıc Y�MD (Y�GXT kateqoriyası 2) �nki�af etmi� Y�MD ikit�r�fli subfoveal co�rafi atrofiya v� disk��killi çapıqla�ma

Üstünlük veril�n Praktik Nümun�l�rd�ki- tövsiyy�l�r� uy�un Ya�lı ��xsl�rin gözl�rinin müayin�si(A:III) 6-24 ay müdd�tind� t�krar müayin�, v� ya XVN ehtimalı olduqda t�cili müayin� (A:III) Simptomlar mü�ahid� olunmayınca göz dibinin fotografik v� ya angiografik müayin�sin� eytiyac yoxdur(A:I)

Y�GXT-nin tövsiyy�l�rin� �sas�n antioksidant vitamin v� minerallarla t�minat (A:I)

�ntermedial Y�MD (Y�GXTN kateqoriya 3) �frat inki�af etmi� Y�MD bir gözd� (Y�GXTN kateqoriya 4)

Yaxından görm�nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q�f�si) (A:III) 6-24 ay müdd�tind� t�krar müayin�, v� ya XVN ehtimalı olduqda t�cili müayin� (A:III) Münasibdirs� göz dibinin fotografik müayin�si

Ödem� v� ya XVN simptomlarına d�lil olduqda flüoressein angioqrafiyası

MFT * m�ruz�sind� tövsiyy� olundu�u qaydada termal laser fotokoaqulayasiya c�rrahiyy�si (A:I)

Ekstrafoveal klassik XNV, yeni v� ya t�krarlanan yukstafoveal klassik XNV �g�r z�d�l�nmi� nahiyy�nin ölçül�ri 2 MFT* disk sah�sind�n kiçik nahiyy�ni �hat� edirs�, görm� 0,2 v� daha azdırsa, xüsusi il� FDT �ks göst�ri� v� ya qeyri mümkün olduqda yeni v� ya qayıdan subfoveal XNV kimi n�z�r� alınsın Yukstafoveal XVN kimi n�z�r� alına bil�r

Müalic�d�n t�qrib�n 2-4 h�ft� sonra t�krar flüoressein angioqrafiyası, ondan sonra 4-6 h�ft� v� daha sonra klinik v� angiografik müayin�nin n�tic�l�rind�n asılı olaraq (A:III) Göst�ri� olduqda t�krar müalic� Yaxından görm�nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q�f�si) (A:III)

YFM v� FTV m�ruz�l�rinin tövsiyy�l�rin� �sas�n FDT Verteporfin il� (A:I)

Klassik komponenti z�d�l�nmi� nahiyy�nin 50%-d�n çox hiss�sini v� z�d�l�nmi� nahiyy�nin tam ölçüsünün �n böyük x�tti diametri �5400 mikron olan yeni v� ya t�krarlanan subfoveal XNV Görm� 0,4-d�n az olduqda v� ya XNV 4 MFT* disk sah�sind�n az , görm� is� 0,4-d�n çox olduqda gizli XNV FDT üçün göst�ri� ola bil�r

Müayin�l�r v�ziyy�t stabill��n� q�d�r t�qrib�n 3 aydan bir t�krarlanmalı, göst�ri� olduqda t�krar müalic� h�yata keçirm�li (A:III) Flüoressein angiografiyası v� ya dig�r t�svir müayin�l�ri göst�ri�dir Yaxından görm�nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q�f�si) (A:III)

Pegabtanib xlorid haqqında �d�biyyatın tövsiyy�l�rin� uy�un onun intravitreal inyeksiyası (A:I)

Predominant klassik z�d�l�nmi� nahiyy�l�r �12 MFT* disk sah�si ölçüsünd� olan yeni v� ya t�krarlanan subfoveal XNV olduqda Minimal klassik, v� ya gizli heç bir klassik z�d� nahiyy�si olmayan v� ölçüsü � 12 MFT* disk sah�si olan, z�d�nin �50% ölçüsünü �hat� ed�n XNV il� �laq�li subretinal hemorragiya, v�/v� ya lipid �lav�l�ri, v�/v� ya

X�st�l�r gözd� a�rı v� ya diskomfort hissinin artması, gözun qızarmasının davamlı artması, görm�nin bulanması v� z�ifl�m�si, i�ı�a h�ssaslı�ın artması, v� ya göz önünd� üz�n cisimcikl�rin çoxalması il� mü�ah�d� olunan endoftalmit üçün xarakterik bütün simptomlar hiss edildikd� yubanmadan h�kim� müraci�t etm�si bar�d� m�lumatlandırılmalıdırlar (A:III)

ilkin 12 h�ft� müdd�tind� 10 v� daha çox sıra görm�sini itirmi� x�st�l�r

Göst�ri� olduqda �sas�n t�krar müayin� v� müalic� 6 h�ft�d�n sonra (A:III) Yaxından görm�nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q�f�si) (A:III)

N��r edilmi� m�ruz�l�r� �sas�n Bevacizumab (avastin) 0,5 mg intravitreal inyeksiyası (A:I)

Subfoveal XNV X�st�l�r gözd� a�rı v� ya diskomfort hissinin artması, gözun qızarmasının davamlı artması, görm�nin bulanması v� z�ifl�m�si, i�ı�a h�ssaslı�ın artması, v� ya göz önünd� üz�n cisimcikl�rin çoxalması il� mü�ah�d� olunan endoftalmit üçün xarakterik bütün simptomlar hiss edildikd� yubanmadan h�kim� müraci�t etm�si bar�d� m�lumatlandırılmalıdırlar (A:III) Göst�ri� olduqda �sas�n t�krar müayin� v� müalic� 4 h�ft�d�n sonra (A:III) Yaxından görm�nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q�f�si) (A:III)

N��r edilmi� m�ruz�l�r� �sas�n Bevacizumab (avastin) intravitreal inyeksiyası (A:III) Oftalmoloq x�st� il� razıla�ma �sasında mün�sib müalic�ni t�min etm�li (A:III)

Subfoveal XNV X�st�l�r gözd� a�rı v� ya diskomfort hissinin artması, gözun qızarmasının davamlı artması, görm�nin bulanması v� z�ifl�m�si, i�ı�a h�ssaslı�ın artması, v� ya göz önünd� üz�n cisimcikl�rin çoxalması il� mü�ah�d� olunan endoftalmit üçün xarakterik bütün simptomlar hiss edildikd� yubanmadan h�kim� müraci�t etm�si bar�d� m�lumatlandırılmalıdırlar (A:III)

Göst�ri� olduqda �sas�n t�krar müayin� v� müalic� 4-8 h�ft�d�n sonra (A:III) Yaxından görm�nin monookulyar monitorinqi (oxuma/Amsler q�f�si) (A:III)

Qeyd: �g�r termal lazer fotokoaqulyasiya c�rrahiyy�si, verteporfin FDT, v� ya intravitreal inyeksiyalar il� müalic� olunmu� x�st�l�r görm�nin azalması, v� ya növb�ti müraci�td�n �vv�l meydana g�l�n d�yi�iklikl�r�d�n �ikay�t edirl�rs�, flüoressein angioqrafiyası daxil olmaqla t�krar müayin� m�sl�h�tdir. Y�MD – ya�la �laq�dar makulyar degenerasiya; Y�GXTN- Ya�la �laq�dar Göz X�st�likl�rinin T�dqiqinin N�tic�l�ri; XNV- xoriodal neovaskulyarizasiya; MFT- Makulyar fotokoaqulyasiyanın t�dqiqi; YFM-Y�MD-nin FDT (fotodinamik terapiya) il� müalic�si; FTV-fotodinamik terapiyada verteporfin. *Qeyd: 1 MFT disk sah�si= 2,54 mm2

Ambliopiya (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) (Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin� (�sas ��rtl�r)

• Oculyar simptom v� �lam�tl�r (A:III) • Oculyar anamnez (A:III) • Prenatal, perinatal v� postnatal anamnez (A:III) • Göz v� sistem x�st�likl�r daxil olmaqla ail� anamnezi (A:III)

�lkin obyektiv müayin� (�sas ��rtl�r)

• Görm� itiliyi (A:III) • Fiksasiyanın qiym�tl�ndirilm�si (A:III) • B�b�yin reaksiyası (A:III) • Goz almasının v�ziyy�ti v� h�r�k�tliliyi (A:III) • Göz qapaqlarının, kirpikl�rin, göz ya�ı aparatının, orbitanın v� sif�tin müayin�si (A:III) • Göz dibinin müayin�si (A:III) • Sikloplegiyadan sonra refraksiyanın t�yini (A:III)

Müalic�y� göst�ri�l�r

• 10 ya�a q�d�r uy�un müalic�ni t�min etm�li (A:III) • X�st�nin vizual, fiziki, sosial v� psixoloji ehtiyaclarını, h�mçinin x�st� üçün potensial riski v�

faydanı n�z�r� almaqla müalic�ni t�yin etm�li (A:III) • Müalic�d� �sas m�qs�d fiksasiyanın �ld� olunması v� ya görm� itiliyinin normalla�ması olmalı

(A:III) • Maksimal görm� itiliyi �ld� olunduqda müalic�nı saxlamalı (A:III)

Sonrakı müayin�l�r

• Növb�ti müraci�tl�r zamanı a�a�ıdakılar n�z�r� alınmalıdır: o okkluziyalarin miqdarı v�/v� ya eyn�kd�n istifad� (A:III) o �lav� effektl�r (d�ri qa�ınması, gözün qızarması, psixoloji diskomfort) (A:III) o h�r bir gözun görm� itiliyi, v� ya fiksasiyasının v�ziyy�ti (A:III) o ortoforiyanın v�ziyy�ti (A:III) o göst�ri�� uy�un sikloplegiyadan sora refraksiyanı t�krar t�yin etm�li (�n azı ild� bir d�f�,

lazım olduqda 4-6 aylıq intervalla) (A:III)

Aktiv müalic� dövründ� müayin�l�rarası intervallar

Ya�

Yüks�k d�r�c�li okkluziya (oyaq vaxtın�70%-i)

Z�if d�r�c�li okkluziya (oyaq vaxtın �70%), v� ya penalizasiya

Cari müalic�, v� ya mü�ahid�

0-1 Bir neç� günd�n 4 h�ft�y�d�k 2-8 h�ft� 1-4 ay

1-2 2-8 h�ft� 2-4 ay 2-4 ay

2-3 3-12 h�ft� 2-4 ay 2-4 ay

3-4 4-16 h�ft� 2-6 ay 2-6 ay

4-5 4-16 h�ft� 2-6 ay 2-6 ay

5-7 6-16 h�ft� 2-6 ay 2-6 ay

7-9 8-16 h�ft� 3-6 ay 3-6 ay

9-dan yuxarı

8-16 h�ft� 3-6 ay 3-6 ay


• Diaqnozu, x�st�liyin a�ırlıq d�r�c�sini, proqnozunu v� x�st�nin müalic� planını valideynl�ri v�/v� ya himay�si altında oldu�u ��xsl�r il� müzakir� etm�li (A:III)

• Zahiri, psixoloji, sosial v� iqtisadi faktorlar n�z�r� alınmaqla, x�st�, onun valideynl�ri, ail� üzvl�ri, v� ya himay�si altında oldu�u ��xsl�r il� yaxın münasib�t qurmalı, h�mçinin onların x�st�liyi, müalic�nin mahiyy�ti v� m�qs�dini, onun faydasını v� ver� bil�c�k a�ırla�mlarını anladıqlarına �min olmalı (A:III)

• Valideynl�r/himay�si altında oldu�u ��xsl�r il� potensial psixoloji �lav� effektl�ri müzakir� etm�li (A:III)

• X�st�y�, valideynl�r�/ himay�si altında olan ��xsl�r� uzunmüdd�tli mü�ahid� v� müayin�l�rin vacibliyini izah etm�li (A:III)

Bakterial keratitl�r (�lkin müayin�)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin�

• Okulyar �lam�tl�r (A:III) • Simptomların ba�lanmasına �traf mühit amill�rinin t�siri (A:III) • �vv�l�r keçirilmi� göz x�st�likl�rinin anamnezi (A:III) • Sistem anamnez (A:III) • Cari istifad� olunan v� t�z�likc� istifad�sin� ba�lanmı� d�rman vasit�l�ri (A:III) • D�rman allergiyası (A:III)


• X�st�nin ümumi görünü�ü (B:III) • Sif�tin müayin�si (B:III) • Görm� itiliyi (A:III) • Göz qapaqları açıq v� qapalı v�ziyy�td� (A:III) • Konyunktiva (A:III) • Nasolakrimal aparat (B:III) • Buynuz qi�anın hissiyyatı (A:III) • Yarıqlı lampa il� biomikroskopiya

o Göz qapaqlarının k�narı (A:III) o Konyunktiva (A:III) o Sklera (A:III) o Buynuz qi�a (A:III) o Ön kamera (A:III) o �ü��varı cismin ön hiss�si (A:III)

Diaqnostik testl�r • Müraci�t etmi� x�st�l�rin �ks�riyy�tini yaxma götürm�d�n (bakterial kultura �ld� olunmadan) empirik

müalic� etm�li. (A:III) • Yaxma v� bakterial kultura üçün göst�ri�l�r:

o Müalic�y� ba�lamazdan �vv�l mikrob m�n��li olmasına �übh� olan, görm�y� x�t�r yetir�n v� ya a�ır d�r�c�li keratitl�r (A:III)

o Buynuz qi�anın d�rin qatlarına do�ru siray�t ed�n geni� korneal infiltratlar (A:III) o Xroniki prossesl�r (A:III) o Geni� spektrli antibiotikl�rl� müalic�y� davamlı keratitl�r (A:III)

o Klinik �lam�tl�rin� �sas�n göb�l�k, amöb v� ya mikobakteriya m�n��li olması t�xmin edil�n keratitl�r (A:III)

• Bakterial keratitl�r zamanı meydana g�l�n hipopion ad�t�n steril olur v� mikrob m�n��li

endoftalmitl�r� �übh� olmadıqda ön kamera mayesi v� ya �ü��vari cisim müayin� üçün götürülm�m�lidir (A:III)

• Bakterial kulturanın m�hsuldarlı�ını artırmaq m�qs�di il� buynuz qi�adan götürül�n qa�ıntı v� ya

yaxma birba�a münasib qidalı mühit� �kilm�lidir. (A:III) �g�r bu mümkün deyils�, nümun�l�ri transport qidalı mühitl�r� �km�li. (A:III) �ks t�qdird� yubanmadan onları inkubatora yerl��dirm�li, v� ya laboratoriyaya gönd�rm�li. (A:III)


• �ks�r hallarda antibiotik damcılarla h�yata keçiril�n müalic�y� üstünlük verilir (A:III) • Bakterial keratitl�r� �übh� olduqda empirik müalic� kimi geni� spektrli antibiotik damcılardan

istifad� etm�li (A:III) • A�ır keratitl�r ( d�rin stromal z�d�l�nm�, v� ya ölçüsü 2 mm-d�n artıq olan defektl�r) zamanı

birinci saat müdd�tind� z�rb� dozası olaraq h�r 5-15 d�qiq� müdd�tind�, sonra is� 15 d�qiq�d�n bir olmaqla damcıları davam etm�li. Orta a�ır keratitl�r üçün damcıların istifad� rejiminin tezliyi uy�un qaydada azaldılmalıdır. (A:III)

• Gonokok m�n��li keratitl�r zamanı sistem müalic� h�yata keçirm�li (A:III) • �g�r 48 saat müdd�tind� yax�ıla�ma v� ya stabill��m� olmazsa, ilkin terapiyanı d�yi�m�li (A:III) • Damcı ��killi kortikosteroidl�rl� müalic� olunan x�st�l�rd� bakterial keratit� �übh� olarsa,

kortikosteroidl�ri azaltmalı v� ya saxlamalı (A:III) • Buynuz qi�ada olan infiltrat görm� oxu üz�rind� olarsa, �n azı 2-3 gün müdd�tind� antibiotikl�rin

istifad�si artırılmaq ��rti il� müalic�y� damcı ��killi kortikosteroidl�ri �lav� etm�k olar.Damcı ��killi antibiotikl�ri t�dric�n azaltmaq ��rti il� yüks�k dozada istifad� etm�yi davam etm�li. (A:III)

• Kortikosteroidl�rin istifad�sinin I-II günü müdd�tind� x�st�l�ri maüyin� etm�li (A:III)

Bakterial keratitl�r (Müalic�y� dair tövsiyy�l�r)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) Növb�ti müayin�

• Müayin�l�rin tezliyi x�st�liyin a�ırlıq d�r�c�sind�n asılıdır v� a�ır hallarda klinik yax�ıla�ma v� stabill��m� qeyd olunana q�d�r x�st�l�ri �n azı günd� bir d�f� müayin� etm�li (A:III)


• Bakterial keratitl�rin destruktiv t�bi�ti v� t�cili müalic�nin vacibliyi bar�d� x�st�l�ri m�lumatlandırmalı (A:III)

• Görm� qabiliyy�tinin daimi itm�si v� görm�nin g�l�c�k reabilitasiya m�s�l�l�rini x�st�l�rl� müzakir� etm�li (A:III)

• Kontakt linzalardan istifad� ed�n x�st�l�ri kontakt linzaları yatark�n çıxarmadıqda v� lazımı gigiyena qaydalarına ciddi riay�t etm�dikd� mümkün infeksion riskin artması bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III)

• �g�r ciddi görm� qüsurlu v� ya kor olmu� x�st�l�ri c�rrahi üsulla görm�l�rini b�rpa etm�k mümkün deyils�, o zaman onları reabilitasiya kursuna gönd�rm�li (A:III)

Bakterial keratitl�rin antibiotik müalic�si

Mikroorganizm Antibiotik Topikal konsentrasiya Subkoyunktival doza

Heç bir mikroorganizm t�yin edilm�dikd�, v�

ya mikroorganizml�rin müxt�lif tipl�ri

Sefazolin tobramisin il�/

Gentamisin v� ya Fluoroxinolonlar

50mg/ml 9-14 mg/ml

3 v� ya 5 mg/ml

100 mg/0,5 ml 20 mg/0,5 ml

Gram müsb�t koklar

Sefazolin Vankomisin* Bacitrasin*

Miksofloksasin v� ya Gatifloksasin

50 mg/ml 15-50 mg/ml 10 000 TV

3 v� ya 5 mg/ml

100 mg/0,5 ml 25 mg/0,5 ml

Gram m�nfi çöpl�r

Tobramisin /Gentamisin Seftazidim

Fluoroxinolonlar

9-14 mg/ml 50 mg/ml

3 v� ya 5 mg/ml

20 mg/0,5 ml 100 mg/0,5 ml

Gram m�nfi koklar**

Seftriakson Seftazidim

Fluoroxinolonlar

50 mg/ml 50 mg/ml

3 v� ya 5 mg/mg

100 mg/ 0,5 ml 100 mg/ml

Qeyri v�r�m mikobakteriyaları

Amikasin Klaritromisin*** Fluoroxinolonlar

20-40 mg/ml

3 v� ya 5 mg/ml

20 mg /0,5 ml

Nicardia

Amikasin Trimetoprim / Sulfa

metaksszol: Trimetoprim

Sulfametoksozol

20-40 mg/ml

16 mg/ml 80 mg/ml

20 mg / 0,5 ml

* Rexistent Enterokok v� Stafilokok �tamları v� penisillin� qar�ı allergiya zamanı. Vankomisin v� Bacitrasinin heç bir gram m�nfi aktivliyi olmadı�ından onlardan bakterial keratitl�rin empirik müalic�sind� t�k agent kimi istifad� olunmamalıdır. ** Gonokok infeksiyasına �übh� olduqda sistem terapiya z�ruridir. *** Ya�lılarda oral sistem terapiya üçün doza h�r 12 saatdan bir 500 mg-dır.Damcı ��killi preparatlarla müalic�nin b�zi üstünlükl�ri var idi ancaq, bu damcıların qiciqlandırıcı xüsusiyy�tin� gör� klinik istifad�si m�hdudla�dırılıb.

Blefaritl�r (�lkin v� sonrakı müayin�l�r) (Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin Subyektiv müayin�

• Göz simptomları v� �lam�tl�ri (A:III) • Simptomların müdd�ti (A:III) • Bir v� ya iki t�r�fli olması (A:III) • Qıcıqlandırıcı amill�r ( sigaret ç�km�, allergenl�r, kül�k, kontakt linza, quru hava, dieta, spirtli

içkil�r.) (A:III) • Sistem x�st�likl�rl� �laq�dar simptomlar ( sızanaqlar, allergiya) (A:III) • Cari v� �vv�lki sitem v� damcı ��killi d�rman vasit�l�rinin q�bulu (A:III) • Pedikulyozlu ��xsl�rl� kontakt (C:III) • Okulyar anamnez ( keçirilmi� c�rrahi �m�liyyat, radiasion v� ya kimy�vi travma) (A:III) • Sistem anamnez ( akne, roseasea v� ekzema kimi dermotoloji x�st�likl�r, h�mçinin izotretionin

kimi d�rmanların q�bulu ) (A:III) �lkin Obyektiv müayin�

• Görm� itiliyi (A:III) • Xarici müayin�

o D�ri (A:III) o Göz qapaqları (A:I)

• Yarıqlı lampa il� biomikroskopiya o Göz ya�ı t�b�q�si (A:III) o Göz qapaqlarının ön v� arxa k�narları (A:III) o Kirpikl�r (A:III) o Tarsal konyunktiva (A:III) o Bulbar konyunktiva (A:III) o Buynuz qi�a (A:III)

Diaqnstik testl�r

• Bakterial kulturanın müayin�si a�ır iltihabı gedi�li, v� müalic�y� davamlı xronik blefariti olan x�st�l�r üçün göst�ri�dir. (A:III)

• Assimmetriya qeyd olunan hallarda, h�mçinin müalic�y� rezistent v� ya yunifokal t�krarlanan xalazionlarda karsinomanın mümkünlüyünü istisna etm�k üçün göz qapaqlarının biopsiyası h�yata keçirilm�lidir. (A:II)

• �g�r piy v�zi hüceyr�l�rinin karsinomasından �übh�l�nirsinizs�, biopsiyadan �vv�l patoloqldan m�sl�h�t alınmalıdır. (A:II)


• Blefaritl�rin müalic�sin� göz qapaqlarının gigiyenasına riay�t etm�kd�n ba�lamalı (A:III)

• Stafilokok m�n��li blefaritl�rin müalic�si günd� bir d�f� v� ya daha çox olmaqla, bir h�ft� v� ya daha artıq müdd�t� göz qapaqlarına eritromisin m�lh�minin t�yini il� h�yata keçirm�li (A:III)

• Xronik simptomarı v� �lam�tl�ri göz qapaqlarının gigiyenasına riay�t olunmaqla aradan qalxmayan v� meybom v�zil�rinin disfunksiyası olan x�st�l�r� oral tetrasiklin t�yin oluna bil�r (A:III)

• Damcı ��killi kortikosteroidl�rin qısa müdd�tli istifad�si göz qapaqlarının v� göz almasının ön seqmentinin iltihabında faydalı ola bil�r.�g�r mümkündürs�, kortikosteroidl�ri minimal effektiv dozada v� qısa müdd�t �rzind� t�yin etm�li (A:III)


• Növb�ti müraci�tl�r zamanı a�a�ıdakılar n�z�r� alınmalıdır o �nterval anamnez (A:III) o Görm� itiliyi(A:III) o Xarici müayin�(A:III) o Yarıqlı lampa biomikroskopiyası (A:III)


• X�st�l�ri x�st�lik prossesinin xronik gedi�i v� t�krar olunması bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III) • X�st�liyin simptomlarının tez-tez z�ifl�m�si, ancaq nadir hallarda aradan qalxması bar�d� x�st�l�ri

m�lumatlandırmalı (A:III)

Katarakta (�lkin v� sonraki müayin�l�r) (Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin Subyektiv müayin�

• Simptomlar (A:II) • Oculyar anamnez(A:III) • Sistem anamnez (A:III) • Vizual funksional statusun qiym�tl�ndirilm�si (A:II)

�lkin Obyektiv muayin�

• Görm� itiliyi korreksiya il� (A:III) • Maksimal visual korreksiya (göst�ri� olduqda refraksiya il�) (A:III) • Göz almasının v�ziyy�ti v� h�r�k�tliliyi(A:III) • B�b�k reaksiyası v� funksiyaları(A:III) • GDT-nin ölçülm�si(A:III) • Xarici müayin� (A:III) • Yarıqlı lampa biomikroskopiyası (A:III) • Göz dibinin müayin�si (gen�lmi� b�b�kl�) (A:III)

• Fiziki v� �qli sa�lamlı�ın uy�un aspektl�rinin qiym�tl�ndirilm�si (B:III) Müalic�y� göst�ri�l�r

• Katarakta c�rrahiyy�si mümkün olan yax�ıla�manı t�min etdiyind�n, görm� qabiliyy�ti x�st�ni qane etm�dikd� c�rrahi �m�liyyat göst�ri�dir (A:II)

• Katarakta c�rrahiyy�si, h�mçinin büllürla �laq�dar x�st�likl�rin v� ya görm� üçün potünsial �h�miyy�t� malik göz dibinın müayin�si t�l�b olunan hallarda göst�ri�dir (A:III)

• C�rrahi �m�liyyat a�a�ıdakı hallarda h�yata keçirilm�m�lidir: (A:III) • Eyn�kl�r v� ya dig�r vasit�l�r x�st�nin ehtiyacını öd�y�c�k s�viyy�d� görm�sini t�min ed�rs�,

c�rrahi �m�liyyatdan sonra görm� funksiyasının artmayaca�ı t�qdird�; ümumi v� ya göz m�n��li probleml�ri olan x�st�l�rin c�rrahi �m�liyyatı u�ursuz olaca�ı ehtimal edildikd�; �m�liyyatdan sonra uy�un müalic�nin aparılması mümkün olmadıqda.

• C�rrahi �m�liyyat üçün göst�ri�l�r h�r iki göz üçün eynidir(A:II) ( binokulyar funksiyaya olan t�l�bl�r n�z�r� alınmaqla)

�m�liyyatdan �vv�lki müayin� �m�liyyatı h�yata keçir�n c�rrah a�a�ıdakılara cavbadehdir:

• �m�liyyatdan �vv�l x�st�ni müayin� etm�li (A:III) • Müayin� zamanı �ld� olunmu� n�tic�l�rin d�qiqliyin� v� c�rrahi �m�liyyata göst�ri� oldu�una �min olmalı (A:III)

• X�st�ni mümkün risk, �m�liyyatın faydası v� gözl�nil�n n�tic�l�ri bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III)

• �OL seçimi daxil olmaqla, �m�liyyatın gedi�ini qisaca v� dürüst izah etm�li (A:III) • �m�liyyat önc�si v� diaqnostik müayin�l�rin n�tic�l�rini x�st�y� izah etm�li (A:III) • X�st�y� �m�liyyatdan sonrakı müayin� v� müalic� planını qısaca v� dürüst izah etm�li (A:III)


• Yüks�k riskli x�st�l�r �m�liyyatdan sonrakı 24 saat müdd�tind� mü�ahid� olunmalı (A:III) • Dig�r x�st�l�r �m�liyyatdan sonrakı 48 saat müdd�tind� mü�ah�d� olunmalı (A:III) • �m�liyyatdan sonrakı müayin�l�r a�a�ıdakılardan ibar�t olmalıdır:

o �nterval anmnez, yeni simptomlar v� �m�liyyatdan sonra t�yin olunmu� d�rmanların istifad�si bar�d� m�lumat daxil olmaqla (A:III)

o X�st�l�rin görm� qabiliyy�tinin müayin�si (A:III) o Görm� funksiyalarının müayin�si ( görm� itiliyi, d�likli ekran testi) (A:III) o GDT-nin ölçülm�si (A:III) o Yarıqlı lampa biomikroskopiyası (A:III)

Nd: YAG Lazer kapsulotomiyası

• Arxa kapsulun bulanması n�tic�sind� x�st�ni qane etm�y�n görm� qabiliyy�tinin z�ifl�m�si v� ya göz dibinin müayin�si vacib olan hallarda Nd: YAG lazer kapsulotomiyasını h�yata keçirm�li (A:III)

• �ü��vari cismin arxa qopması, tor qi�anın de�ilm�si v� qopması, h�mçinin bu simptomlar mü�ahid� olunan t�qdird� t�xir�salınmadan h�yata keçiril�c�k müayin� bar�d� x�st�ni m�lumatlandırmalı (A:III)


• Funksional c�h�td�n monookulyar olan x�st�l�rl� �m�liyyatın faydası v� kor olmaq riski daxil olmaqla, ba� v�r� bil�c�k mümkün riskl�ri müzakir� etm�li (A:III)

Konyunktivitl�r (�lkin v� Sonrakı müayin�l�r) (Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin�

• Okulyar simptom v� �lam�tl�r ( qa�ınma, ifrazat, qızartı, a�rı, fotofobia, görm�nin bulanması) (A:III) • Simptomların müdd�ti (A:III) • Bir v� ya iki t�r�fli olması (A:III) • �frazatın xarakteri (A:III) • Yoluxmu� ��xsl�rl� kontakt (A:III) • Travma (mexaniki, kimy�vi, ultrab�növ��yi) (A:III) • Kotakt linzalardan istifad� (linzanın tipi, gigiyena v� istifad� rejimi) (A:III) • Sistem x�st�likl�rl� potensial �laq�si olan simptom v� �lam�tl�r ( sidik-cinsiyy�t orqanlarından

ifrazat, disuriya, yuxarı t�n�ffüs yollarının infeksiyası, d�ri v� selikli qi�aların z�d�l�nm�si) (A:III) • Allergiya, astma, ekzema (A:III) • Yerli v� ümumi preparatların istifad�si (A:III) • ��xsi gigiyena vasit�l�rinin istifad�si (A:III) • Okulyar anamnez ( �vv�l�r keçiril�n konyunktivitl�r (A:III) v� c�rrahi �m�liyyatlar) (B:III) • Ümumi anamnez ( immun v�ziyy�t v� mümkün sistem x�st�likl�r) (B:III) • Sosial anamnez ( siqaret ç�km�, v�rdi�l�r v� hobbil�r, s�yah�t v� seksual aktivlik) (C:III)



o Regional limfaadenopatiya (xüsusi il� periokulyar) (A:III) o D�ri (A:III) o Göz qapaqlarının v� gözün köm�kçi aparatının qüsurları (A:III) o Konyunktiva (A:III)

• Yarıqlı lampa biomikroskopiyası o Göz qapaqlarının kirpik k�narları (A:III) o Kirpikl�r (A:III) o Göz ya�ı nöqt�l�ri v� kanalları (B:III)

o Tarzal v� ta� konyunktivası (A:II) o Bulbar konyunktiva / limb (A:II) o Buynuz qi�a (A:I) o Ön kamera / qüzehli qi�a (A:III) o R�ngl�yici madd�l�rl� test (konyuntiva v� buynuz qi�a) (A:III)

Diaqnostik testl�r

• Yenido�ulmu�ların infeksion koyunktivitl�rin� �übh� olduqda kultura, yaxmanın sitoloji v� xüsusi r�ngl�yici metodlarla müayin�si göst�ri�dir (A:I)

• Qonokokk m�n��li konyunktivitl�r� �übh� olduqda yaxmanın sitoloji v� xüsusi r�ngl�yici metodlarla müayin�si tövsiyy� olunur (A:III)

• Ya�lıların v� yenido�ulmu�ların xlamidial konyunktivitl�rini immunodiaqnostik test v�/v� ya kultura il� sübüt etm�li (A:I)

• Aktiv iltihabi prosses olan gözı�rd� okulyar çapıqla�an pemfiqoid� �übh� olduqda bulbar konyunktivanın v� limb� yaxın z�d�l�nm�mi� nahiyy�d�n nümun� biopsiya üçün götürülm�lidir (A:III)

• Piy v�zil�rinin karsinomasına �übh� olduqda biopsiya üçün material göz qapa�ının bütün qatları daxil olmaqla tam qalınlı�ında götürülm�lidir (A:II)

Müalic�y� tövsiyy�l�r

• Neisseria gonorrhoeae (A:I) v� ya Chlamydia trachomatis m�n��li konyunktivitl�rd� sistem antibiotikl�rd�n istifad� etm�li. (A:III)

• Konyunktivitl�r cinsi yolla ötürül�n x�st�likl�rl� �laq�dar olduqda x�st�liyin t�krarlanmasının v� yayılmasının qar�ısını almaq üçün cinsi partnyorları müalic� etm�li v� x�st�l�ri, h�mçinin onların seksual partnyorlarını uy�un müt�x�ssisin müayin�sin� gönd�rm�li (A:III)

• Sistem x�st�likl�rin t�zahürü mü�ahid� edil�n x�st�l�ri uy�un müt�x�ssisin müayin�sin� gönd�rm�li (A:III)


• Sonrakı müraci�tl�r zamanı a�a�ıdakıları n�z�r� almalı: o �nterval anamnez (A:III) o Görm� itiliyi (A:III) o Yarıqlı lampa il� biomikroskopiya (A:III)


• X�st�liyin qar�ısının alınması v� ya geni� yayılmaması m�qs�dil� yoluxdurucu xüsusiyy�tl�r� malik x�st�likl�rd�n �ziyy�t ç�k�n x�st�l�ri bu bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III)

Diabetik retinopatiya (�lkin v� sonrakı müayin�l�r)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin Subyektiv müayin�

• ��k�rli diabetin müdd�ti (A:I) • Sonuncu d�f� qanda ��k�rin müayin�si ( hemoqlobin A1c) (A:I) • D�rman vasit�l�ri (A:III) • Ümumi anamnez ( cinsi yeti�k�nliyin ba�lanması (A:III), piyl�nm� (A:III), böyr�k x�st�likl�ri

(A:II), ümumi qan t�zyiqi (A:I), qanda lipidl�rin miqdarı (A:II), hamil�lik(A:I)) �lkin obyektiv müayin�

• Görm� itiliyi korreksiya il� (A:I) • GDT-nin ölçülm�si (A:III) • Göst�ri� olduqda qonioskopiya ( qüzehli qi�anın neovaskulyarizasiyası v� GDT-nin artması)

(A:III) • Yarıqlı lampa biomikroskopiyası (A:III) • Gen b�b�kd� göz dibinin streoskopik müayin�si (A:I) • Tor qi�anın periferiyası, h�mçinin �ü��vari cismin dolayı (indirekt) oftalmoskopiya v� ya kontakt

linza il� h�yata keçiril�n yarıqlı lampa biomikroskopiyası (A:III) Diaqnoz

• H�r iki gözd� K�MÖ(klinik �h�miyy�tli makular ödem) mü�ahid� olunması v� ya olunmaması daxil olmaqla diabetik retinopatiyanı kateqoriyasına v� a�ırlıq d�r�c�sin� gör� t�snifatlandırmalı (A:III). H�r bir kateqoriya proqressivl��m� riski il� �laq�dardır.


• Görm� simptomları (A:III) • Ümumi status (hamil�lik, qan t�zyiqi, böyr�kl�rin v�ziyy�ti) (A:III) • Qanda ��k�rin s�viyy�si (A:II)

Sonrakı obyektiv müayin�l�r

• Görm� ititliyi (A:I) • GDT-nin ölçülm�si (A:III) • Qüzehli qi�anın müayin�si daxil olmaqla yarıqlı lampa il� biomikroskopiya (A:II) • Qonioskopiya ( neovaskulyarizasiyaya �übh� olduqda, GDT olduqda v� ya artdıqda ) (A:II) • Gen b�b�kd� göz dibinin stereo müayin�si (A:I) • Göst�ri� olduqda tor qi�anın periferiyası v� �ü��vari cismin müayin�si (A:II)

Yardımçı testl�r

• Minimal diabetik retinopatiyalı v� ya ilkin fotoqrafik t�svird�n sonra d�yi�m�z olaraq qalan hallarda göz dibinin fotografiyası nadir hallarda �h�miyy�t k�sb edir (A:III)

• Göz dibinin fotografik müayin�si x�st�liyin n�z�r� çarpan d�yi�iklikl�rini izl�m�k v� müalic�nin effektini mü�ahid� etm�k üçün faydalı ola bil�r (B:III)

• Flüoressein angioqrafiyası K�MÖ-nin (A:III) müalic�si üçün tövsiyy� zamanı v� nam�lum s�b�bli görm� itiliyinin z�ifl�m�sinin t�yin edilm�si üçün istifad� oluna bil�r (A:III). Angioqrafiya makulyar kapilyarların qeyri perfuziyasını (A:II) v� ya makulyar ödemin ( v� ya h�r ikisinin) s�b�bini t�yin etm�y� köm�k ed� bil�r.

• Flüoressein angioqrafiyası diabetli x�st�l�r� müayin�nin bir hiss�si kimi kor-koran� t�yin edilm�m�lidir (A:III)

• Flüoressein angioqrafiyasının K�MÖ-nin v� ya PDR-in diaqnostikasında istifad�si lüzumsuzdur, bel�ki, onların h�r ikisi klinik müayin�l�rl� mü�yy�n edil� bil�r


• X�st�l�rl� n�tic�ni v� ya müayin�l�ri müzakir� edib, n� dü�ündüyünüzü izah etm�li (A:II) • Diabeti olan lakin, diabetik retinopatiyadan �ziyy�t ç�km�y�n x�st�l�ri ild� bir d�f� olmaqla gen

b�b�kl� müayin� olunma�a h�v�sl�ndirm�li (A:II) • Görm�nin, h�mçinin gözl�rin v�ziyy�tinin q�na�tb�x� olmasına baxmayaraq, diabetik

retinopatiyanın effektiv müalic�sinin müt�madi mü�ahid� v� müayin�l�rd�n asılı olması bar�d� x�st�l�ri m�lumatlandırmalı (A:III)

• Qanda ��k�rin miqdarının, h�mçinin qan t�zyiqinin normaya yaxın olması v� plazmada lipidl�rin s�viyy�sinin a�a�ı olmasının vacibliyi bar�d� x�st�l�ri m�lumatlandırmalı (A:III)

• Gözl� �laq�dar müayin�l�rin n�tic�si bar�d� müalic� h�kimini m�lumatlandırmalı (A:III) • C�rrahi v� terapevtik metodlarla müalic�si mümkün olmayan x�st�l�ri reabilitasiya kursuna v� ya �lillik müavin�ti almaq üçün lazımi mü�ssis�l�r� gönd�rm�li(A:III)

Diabetik retinopatiya (Müalic�y� dair tövsiyy�l�r)

��k�rli diabeti olan x�st�l�rin müalic�si üzr� tövsiyy�l�r

Retinopatiyanın a�ırlıq d�r�c�si

K�MÖ olması

Mü�ahid� müdd�ti (aylar)

Panretinal lazer

koaqulyasiya

Flüoressein angioqrafiyası

Fokal lazer koaqulyasiya

1.Normal v� ya minimal QPDR

Yox 12 Yox Yox Yox

2. Z�ifd�n orta d�r�c�li QPDR

Yox 6-12 Yox Yox Yox

3.A�ır v� ya çox a�ır QPDR

H� 2-4 Yox Ad�t�n Ad�t�n* �

4.A�ır v� ya çox a�ır QPDR

Yox 2-4 B�z�n ‡ Nadir hallarda Yox

5.Qeyri yüks�k riskli PDR

H� 2-4 B�z�n ‡ Ad�t�n Ad�t�n **

6.Qeyri yüks�k riskli PDR

Yox 2-4 B�z�n ‡ Nadir hallarda Yox

7.Yüks�k riskli PDR H� 2-4 B�z�n ‡ Ad�t�n Ad�t�n �

8.Yüks�k riskli PDR Yox 3-4 Ad�t�n ‡

Nadir hallarda Yox

9.Fotokoaqulyasiya üçün �lveri�siz

yüks�k riskli PDR (optik mühitl�rin

bulanıqlı�ı)

H�

3-4

Ad�t�n ‡

Ad�t�n

Ad�t�n**

10.Fotokoaqulyasiya üçün �lveri�siz

yüks�k riskli PDR (optik mühitl�rin

bulanıqlı�ı)

-

1-6

Mümkün deyil ††

B�z�n

Mümkün deyil ††

K�MÖ-Klinik �h�miyy�tli Makulyar Ödem; QPDR-Qeyri Proliferativ Diabetik Retinopatiya; PDR-Proliferativ Diabetik Retinopatiya. * �stisnalara daxildir: ür�k çatı�mazlı�ı il� �laq�dar hipertenziya v� ya mayenin organizmd� l�ngim�si, böyr�k çatı�mazlı�ı, hamil�lik v� ya makulyar ödem� a�ırla�dıra bil�c�k dig�r s�b�bl�r. Qeyd olunan hallarda qısa müdd�tli müalic� kursu h�yata keçiril�r�k fotokoaqulyasiyanı t�xir� salmalı. H�mçinin, makulanın m�rk�zi z�dl�nm�dikd�, görm� itiliyi yüks�k olduqda v� x�st�l�r mümkün riski anladıqda K�MÖ-in müalic�si seçici olaraq t�xir� salına bil�r. † Fokal fotokoaqulyasiya ya mikroanevrizml�r� birba�a fokal lazer koaqulyasiyası, ya diffuz maye sızması olan nahiyy�l�r� q�f�s fotokoaqulyasiya, ya da flüoressein angiqrafiyada qeyri perfuzion nahiyy�l�rd� t�tbiq olunur.

� K�MÖ zamanı fokal fotokoaqulyaiya makulanın m�rk�zi z�d�l�nm�dikd�, görm� itiliyi yüks�k olduqda, v� x�st�l�r ba� ver�c�k riski anladıqda müt�madi n�zar�t altında seçici olaraq t�xir� salına bil�r. ‡ Panretinal lazer fotokoaqulyasiya �m�liyyatı yüks�k riskli PDR olan x�st�l�rd� h�yata keçiril� bil�r. 2-ci tip ��k�rli diabetli a�ır qeyri proliferativ retinopatiyası olan x�st�l�rd� erk�n panretinal fotokoaqulaysiyanın faydası 1-ci tip ��k�rli diabetli x�st�l�r� nisb�t�n daha çoxdur. Müalic� 2-ci tip ��k�rli diabet v� a�ır QPDR olan x�st�l�rd� n�z�r� alınmalıdır. X�st�l�rin növb�ti mü�ahid�l�r üçün razıla�maması, h�yata keçiril�c�k kataraktanın ekstraksiyası v� ya hamil�lik kimi amill�r, h�mçinin dig�r gözün v�ziyy�ti panretinal fotokoaqulyasiyanın vaxtının t�yin olunmasına köm�k edir. ** B�zi müt�x�ssisl�r panretinal lazer koaqulyasiya il� �laq�dar makulyar ödemin k�skinl��m�sini azaltmaq m�qs�di il� panretinal fotokoaqulyasiyadan �vv�l fokal fotokoaqulyasiyanın h�yata keçirilm�sin� üstünlük verirl�r. †† B�zi hallarda vitrektomiya göst�ri�dir.

Quru Göz Sindromu (�lkin müayin�) (Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin�

• Okulyar simptom v� �lam�tl�r (A:III) • A�ırla�dırıcı amill�r (B:III) • Simptomların davam etm� müdd�ti (A:III) • �stifad� olunan damcılar v� onların simptomlara t�siri (A:III) • Okulyar anamnez� daxildir:

o Kontakt linzalar, onlardan istifad� qaydası v� qulluq (A:III) o Allergik konyunktivitl�r (B:III) o Korneal anamnez (keratoplastika, LAS�K,FRK) (A:III) o Göz ya�ı nöqt�l�rind� �m�liyyat (A:III) o Göz qapaqlarında �m�liyyat ( ptozun aradan qaldırılması, blefaroplastika,

entropian/ektropionun aradan qaldırılması) (A:III) o Bell sindromu (A:III) o Göz almasının s�thi strukturlarının iltihabı ( okulyar çapıqla�an pemfiqoid, Stevens-Jonson

sindromu) (A:III) • Ümumi anamnez� daxildir:

o Siqaret ��km� (A:III) o D�ri x�st�likl�ri (sızaqlar) (A:III) o Ekzema (A:III) o Menopauza (A:III) o Sistem iltihabi x�st�likl�r (�öqren sindromu, revmatoid artrit, sistem qurd e��n�yi,

skleradermiya) (A:III) o Sistem d�rman vasit�l�ri ( antihistaminl�r, aritmiya �leyhin� d�rmanlar, izotretinoin,

difenoksilat/atropin, beta-blokatorlar, kimy�vi terapiya v� antixolinergik effektli dig�r d�rman vasit�l�ri) (A:III)

o Travma ( kimy�vi) (A:III) o Xronik virus infeksiyası ( xronik hepatit C, insan immunodefisit virusu) (B:III) o C�rrahiyy� ( sümük iliyinin transplantasiyası, ba� v� boyun c�rrahiyy�si) (B:III) o Orbitanın �üalandırılması (B:III) o Nevroloji v�ziyy�t ( Parkinson x�st�liyi, Bell sindromu, Riley-Day sindromu ) (B:III) o Quru a�ız, kariesli di�l�r, a�ızın selikli qı�asında xoralar (B:III)



o D�ri (A:III) o Göz qapaqları (A:I) o Gözün köm�kçi aparatı (A:III) o Ekzoftalmiya (B:III)

o K�ll�-beyin sinirl�rinin funksiyası (A:III) o �ll�r (B:III)

• Yarıqlı lampa il� biomikroskopiya o Göz ya�ı t�b�q�si (A:III) o Kirpikl�r (A:III) o Göz qapaqlarının ön v� arxa k�narları (A:III) o Göz ya�ı nöqt�l�ri (A:III) o A�a�ı ta� v� tarzal konyunktiva (A:III) o Bulbar konyunktiva (A:III) o Buynuz qi�a (A:III)

Müalic�y� göst�ri�l�r • Göz ya�ının defisiti olan x�st�l�r� a�a�ıdakı t�dbirl�r göst�ri�dir:

o V�ziyy�ti a�ırla�dıran d�rman vasit�l�rinin istifad�sini azaltmalı (A:III) o Göz �trafı manipulyasiyaları azaltmalı (A:III) o �traf mühitin havası n�ml�ndirilm�lı (A:III) o Komputerl� i� azaldılmalı (A:III) o Süni göz ya�ı preparatlarından istifad� etm�li (A:III)

• Göz ya�ının defisiti olan x�st�l�rd� d�rman müalic�si effekt verm�dikd� a�a�ıdakı c�rrahi müdaxil�l�r h�yata keçiril� bil�r:

o Blefaritl�r, trixiaz v� ya qapaq qüsurlarının korreksiyası ( laqoftalmiya, entropion/ektropion) (A:III)

o Göz ya�ı nöqt�l�rinin okkluziyası (A:III) o A�ır v�ziyy�tl�rd� tarzoraffiya (göz qapaqlarının tikilm�si) (A:III)

X�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • X�st�l�ri quru göz sindromunun xroniki xüsusiyy�ti v� gedi�i bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III) • Müalic�nin rejimi bar�d� xüsusi t�limatla t�min etm�li (A:III) • X�st�l�r� ba� ver� bil�c�k mümkün struktur d�yi�ikliyinin riskini anlatmalı v� onları effektiv müalic�

n�tic�sind� mümkün yax�ıla�manın olmasına inandırılmalı (A:III) • Sistem x�st�likl�rin manifesti mü�ahid� olunan x�st�l�ri uy�un müt�x�ssis� gönd�rm�li (A:III) • Ba�lan�ıc m�rh�l�d� olan quru göz sindromundan �ziyy�t ç�k�n x�st�l�ri LAS�K v� FRK �m�liyyatlarından sonra gözl�rinin v�ziyy�tinin a�ırla�a bil�c�yi bar�d� x�b�rdar etm�li (A:III)

Ezotropiya – Daxili ç�pgözlük (�lkin v� sonrakı müayin�l�r)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma )

�lkin subyektiv müayin� • Okulyar simptom v� �lam�tl�r (A:III) • Okulyar anamnez ( deviasiyanın ba�lanma vaxtı v� tezliyi, diplopiyanın olub-olmaması) (A:III) • Ümumi anamnez ( pre-, peri- v� postnatal tibbi faktorlar) (A:III) • Ç�pgözlük, ambliopiya v� ekstraokulyar �z�l�l�rd� h�yata keçiril�n �m�liyyatlar daxil olmaqla ail�

anamnezi (A:III) �lkin obyektiv müayin� • Görm� itiliyi (A:III) • Ortoforiya ( uza�a v� yaxına) (A:III) • Ekstraokulyar �z�l�l�rin funksiyası (A:III) • Hissi parametrl�r (A:III) • Makulanın v�ziyy�ti n�z�r� alınmaqla göz dibinin müayin�si (A:III) • Sikloplegiyadan sonra refraksiyanın t�yini (A:III) Müalic�y� göst�ri�l�r • �lk olaraq klinik �h�miyy�tli refraksiya qüsurlarını korreksiya etm�li (A:III) • Ezotropiyaların bütün formalarını müalic� üçün n�z�rd�n keçirm�li v� ortoforiyanı t�xirasalınmadan

t�min etm�li (A:III) • Optik korreksiya ortoforiyanı t�min etm�diyi hallarda, c�rrahi korreksiyanı h�yata keçirm�li (A:III) • Mümkün binokulyarlı�ı artırmaq üçün klinik �h�miyy�tli ambliopiyanı c�rrahi �m�liyyata q�d�r

müalic� etm�li (A:III) Sonrakı mü�ahid�l�r

• Sonrakı mü�ahid�l�r zamanı a�a�ıdakılar n�z�r� alınmalıdır: o Müalic�y� tolerantlıq v� �lav� effektl�r (A:III) o Refraksiya qüsurunun korreksiyası il� görm� itiliyinin v� fiksasiyanın müayin�si (A:III) o Refraksiya qüsurunun korreksiyası il� üzaq v� yaxın m�saf�y� fiksasiya zamanı deviasiya

(A:III) o A v� ya V patternl�rinin v�/v� ya ç�p disfunksiyanın mü�ahid�si (A:III) o Binokulyar görm�nin xarakteri (A:III)

• Hipermetropiyanı t�yin etm�k üçün �n azı bir il olmaqla, lazım olduqda 4-6 aylıq fasil� il� sikloplegiyadan istifad� etm�li (A:III)

Növb�ti müayin�l�rin intervalları

Ya� (ill�r) Rutin müayin�l�rin intervalı (aylar)*

0-1 1-3

1-5 3-6

5-10 6-12

*Ambliopiya aradan qalxmadıqda v� ya ortofariyada pisl��m� mü�ahid� edildikd�, müraci�tl�rin sayı artırıla bil�r X�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • X�st�liyi anlamaq, h�mçinin ona qar�ı birg� mübariz� aparmaq üçün x�st�lik v� onun n�tic�l�rini

x�st� v� /v� ya valideynl�ri il� müzakir� etm�li (A:III) • Ya�lı x�st�l�rl� müxt�lif müalic� üsullarının üstünlükl�rini v� çatı�mazlıqlarını müzakir� etm�li

(A:III) • X�st�nin valideynl�ri v�/v� ya ail� üzvl�ri il� münasib müalic� planını formala�dırmalı (A:III) • Lazım olduqda x�st� v�/v� ya valideynl�ri il� yaranan �lav� psixoloji effektl�ri müzakir� etm�li

(A:III)

Cüzam zamanı görm� üzvünün x�st�likl�ri (�lkin müayin� v� müalic�)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin� • Okulyar simptomlar (görm�nin z�ifl�m�si, ya�axma, qıcıqlanma �lam�tl�ri) (A:III) • Laqoftalmiyanın müdd�ti ( 6 aydan az v� ya çox) (A:III) • Cüzamın müdd�ti (ad�t�n diaqnoz qoyulan vaxtdan) (B:III) • Cüzamın tipi (A:III) • Çox saylı preparatlarla müalic�; n� q�d�r v� hansı preparatların q�bulu (A:III) • Cüzam reaksiyasının anamnezi (B:III) �lkin obyektiv müayin� • Görm� itiliyi (A:III) • Göz qapaqları v� gözün ba�lanması (A:III) • Buynuz qi�anın h�ssaslı�ı (A:III) • Konyunktiva (A:III) • Sklera (A:III) • B�b�k (A:III) • Nazolakrimal aparat (A:III) • Yarıqlı lampa biomikroskopiyası

o Buynuz qi�a epitelinin tamlı�ı o Buynuz qi�anın sinir lifl�rinin muncuqvari olması, stromal bulanıqlıq (B:III) o Ön kamera (A:III) o Qüzehli qi�anın atrofiyası (A:III) o Qüzehli qi�a “mirvaril�ri” (B:III) o Arxa sinexiyalar (A:III) o Katarakta (A:III)

Müalic�y� göst�ri�l�r Z�ruri hallarda (katarakta, laqoftalmiya, ön uveitl�r) cüzamlı x�st�l�rin müalic�si dig�r x�st�l�rin müalic�sind�n f�rql�nm�m�li v� onlara normal oftalmoloji xidm�ti t�min etm�li, xüsusi il�: • Katarakta x�st�nin görm� funksiyasına n�z�r� çarpacaq d�r�c�d� mane olduqda �m�liyyat olunmalı

(A:III) • C�rrahi �m�liyyat keyfiyy�tli keç�rs� v� göz sakit olarsa �OL implantasiyası �ks göst�ri� deyil (A:III) • �g�r buynuz qi�a xronik laqoftalmın n�tic�sind� z�d�l�n�rs�, v� ya zahiri problem olarsa, laqoftalmın

a�ırlıq d�r�c�sind�n asılı olaraq o c�rrahi üsulla aradan qaldırılmalı (A:III) • Cüzama yoluxmu� x�st�l�rd� xüsusi il� a�a�ıdakılar n�z�r� alınmalıdır:

o Yeni ba�lamı� laqoftalm ( müdd�ti 6 aydan az) 6 ay müdd�tin� t�dric�n azaltlmaqla günd�lik oral 25-30 mg prednizolonla müalic� olunmalı (A:III)

o K�skin uveitl�r intensiv olaraq damcı ��killi steroidl�rl� müalic� olunmalı; yana�ı sistem cüzam reaksiyası sistem steroidl�rl� müalic� olunmalı (A:III)

X�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • Çoxsaylı d�rman vasit�l�ri il� müalic� olunan x�st�l�r laqoftalmın inki�af ed� bil�c�yi v� onunla �laq�dar risk bar�d� x�b�rdar edilm�li (A:III)

• Laqoftalmın qalıq �lam�tl�ri olan x�st�l�r mümkün risk, qırmızı göz sindromunun inki�afı v� görm�nin azalması bar�d� xüsusi il� x�b�rdar edilm�li (A:III)

• X�st�l�r reaksiya zamanı göz� olan riski anlamalı v� reaksiyanın inki�af etm�sinin m�ruz� olunması bar�d� t�limatlandırılmalı (A:III)

• Bütün x�st�l�r görm�nin z�ifl�m�sinin vacibliyi v� onun ba� verdiyi halda xüsusi ��xsl�r� m�ruz� etm�sinin z�ruriliyi bar�d� m�lumatlandırılmalı (A:III)

�ü��vari cismin arxa qopması (�CAQ), tor qi�anın cırıqları v� “Lattis” degenerasiyası

(�lkin v� sonrakı müayin�l�r) (Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin� • �ü��vari cismin arxa qopmasının (�CAQ) simptomları (A:I) • Ail� anamnezi (A:II) • Gözd� travma v� c�rrahi �m�liyyatlar (A:II) • Miopiya (A:II) • Katarakta c�rrahiyy�si (A:II) �lkin obyektiv müayin� • �ü��vari cismin qopmasının, piqment hüceyr�l�r, hemorragiya v� qatıla�masının müayin�si (A:III)

• Skleranın sıxılması ��rti il� göz dibinin periferiyasının müayin�si (A:III). Periferik vitreoretinal patologiyanın indirect oftalmoskopiya metodunun skleral sıxılma il� kombinasiyada müayin�si daha m�qs�d�uy�undur. (A:III)

Yardımçı müayin�l�r • Tor qi�anın periferik hiss�l�rini müayin� etm�k olmursa, B-scan ultras�s müayin�sini h�yata keçirm�li

(A:II). �g�r bu müayin�d�n sonra heç bir d�yi�iklik a�kar olunmazsa, x�st�nin müt�madi mü�ahid�si m�sl�h�tdir. (A:III)

C�rrahi v� c�rrahi �m�liyyatdan sonrakı müayin�l�r • X�st�l�ri mümkün risk, fayda v� alternativ c�rrahi �m�liyyatlar bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III) • X�st�l�r� �m�liyyatdan sonrakı müalic� planını qısa v� dürüst ��kild� anlatmalı (A:III) • X�st�l�ri göz önünd� uçan z�rr�cikl�r v� görm� sah�sinin qüsurları mü�ahid� edildikd� t�cili

oftalmoloqa müraci�t etm�l�ri bar�d� m�lumatlandırılmalı (A:II) Müalic�nin seçilm�si

Z�d�l�nm�nin tipi Müalic�

K�skin simptomatik nal ��killi cırıqlar T�cili müalic�

K�skin simptomatik operkulyasiya olunmu� cırıqlar

Müalic� vacib olmaya bil�r

Tor qi�anın travmatik z�d�l�nm�l�ri Ad�t�n müalic� olunmalıdır

Simptomsuz nal ��killi cırıqları Ad�t�n müalic� ehtiyac olmur

Simptomsuz operkulyasiya olunmu� cırıqları Müalic�si nadir hallarda tövsiyy� olunur

Simptomsuz atrofik gird� cırıqlar Müalic�si nadir hallarda tövsiyy� olunur

Simptomsuz yarıqsız «lattis» degenerasiyası �CAQ nal ��killi cırıqların �m�l� g�lm�sin� s�b�b olmayınca müalic� edilmir

Simptomsuz yarıqlı «lattis» degenerasiyası Ad�t�n müalic� t�l�b olunmur

Simptomsuz dializl�r Müalic�si üçün ortaq fikir v� q�na�tb�x� d�lil yoxdur

Dig�r gözd� atrofik yarıq, «lattis» degenerasiyası, v� ya simptomsuz nal��killi cırıqlar

Müalic�si üçün ortaq fikir v� q�na�tb�x� d�lil yoxdur

Sonrakı subyektiv müayin�l�r • Görm� simptomları (A:I) • �ntraoculyar c�rrahiyy� daxil olmaqla, göz travmalarının interval anamnezi (A:I) Sonrakı obyektiv müayin�l�r • Görm� itiliyi (A:III)

• Pigment hüceyr�l�rin v� sinerezisin müvcudlu�una �sas�n �ü��vari cismin statusunu qiym�tl�ndirm�li (A:II)

• Skleral sıxılma il� göz dibinin periferiyasını müayin� etm�li (A:II) • Optik mühitl�rin bulanıqlı�ı zamanı B-scan ultras�s müayin�si h�yata keçirilm�li (A:II) • �ü��vari cismin hemorragiyası olan tor qi�anın detalları müayin� edilm�y�n, h�mçinin B-scan

müayin�sinin n�tic�si m�nfi olan x�st�l�r� müt�madi n�zar�t etm�li. Tor qi�anın cırı�ına �übh�li olan x�st�l�ri 4 h�ft� sonra t�krar B-scan müayin�sind�n keçirm�li. (A:III)

X�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • Tor qi�anın yüks�k qopma riski olan x�st�l�ri �CAQ v� tor qi�anın qopma simptomları, h�mçinin

müt�madi müayin�l�rin �h�miyy�ti bar�d� m�lumatlandırmalı. (A:II) • Tor qi�anın yüks�k qopma riski olan x�st�l�ri göz önünd� üz�n z�rr�cikl�rin miqdarının artması,

görm� sah�sinin itirilm�si v� görm� itiliyinin azalması il� mü�ahid� olunan hallarda t�cili göz h�kiml�rin� x�b�r verm�l�ri bar�d� m�lumatlandırmalı. (A:III)

Birincili açıq bucaqlı qlaukoma (�lkin müayin�)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) �lkin subyektiv müayin� • Okulyar anamnez (A:III) • Ümumi anamnez (A:III) • Ail� anamnezi (A:II) • Günd�lik h�yat ��raiti v� f�aliyy�tl�rin görm� funksiyalarına t�sirinin qiym�tl�ndirilm�si (A:III) • Münasib m�lumatlarla tanı�lıq (A:III) �lkin obyektiv müayin� • Görm� itiliyi (A:III) • B�b�kl�r (B:II) • Ön seqmentin yarıqlı lampa ilı biomikroskopiyası (A:III) • GDT-nin ölçülm�si (A:I)

o Gün �rzind� GDT-d� f�rq mü�ahid� olundu�una gör� müayin� vaxtının qeyd olunması (B:III) • Buynuz qi�anın m�rk�zi qalınlı�ı (A:II) • Qonioskopiya (A:III) • Böyüdülmü� stereoskopik müayin�nin köm�yi il� görm� siniri m�m�ciyini v� tor qi�anın sinir lifl�ri

qatını qiym�tl�ndirm�li (A:III) • Görm� siniri m�m�ciyinin morfologiyasının r�ngli stereofotoqrafik v� ya komputer-�saslı t�svir

analizinin köm�yi il� s�n�dl��dirilm�si daha m�qs�d�uy�undur (A:II) • Göz dibinin müayin�si ( mümkün olarsa gen b�b�kd�) (A:III)

• Görm� sah�sinin müayin�sinin statik avtomatik perimetriya il� h�yata keçirilm�si daha m�qs�d�uy�undur (A:III)

Müalic�y� göst�ri� olan x�st�l�rl� davranma planı • Müalic�d�n �vv�lki t�zyiqin görm� siniri m�m�ciyin� z�d�l�yici t�sirini ehtimal ed�r�k, h�d�f t�zyiq

müalic�d�n �vv�lki t�zyiqd�n 20% a�a�ı olmalı. (A:I) GSM-nin z�d�l�nm�si n� q�d�r artıqdırsa, h�d�f t�zyiq bir o q�d�r artıq a�a�ı salınmalıdır. (A:III)

• �ks�r hallarda damcı ��killi preparatlar ilkin olaraq yax�ı n�tic� verir. (A:III) • Lazer trabekulektomiyası ilkin müalic�y� münasib alternativl�rd�ndir. (A:III) • Fistul�edici c�rrahi �m�liyyatlar b�z�n müalic�y� münasib alternativ ola bil�r (A:I) • Arzu olunan terapevtik n�tic�ni �ld� etm�k üçün maksimal effektiv v� tolerans rejim seçm�li (A:III) Lazer trabekuloplastika �m�liyyatı v� �m�liyyatdan sonra x�st�l�rin müayin�si • X�st�l�rin �m�liyyatdan sonra lazımi qay�ı il� t�min olunmasına �min olmalı.�m�liyyatdan �vv�lki

v� sonrakı t�dbirl�r planı: o Tam m�lumatlandırmadan sonra razılı�ın alınması (A:III) o �m�liyyatdan �vv�l �n azı bir d�f� olmaqla c�rrah x�st�ni müayin� etm�li v� GDT-ni ölçm�li

(A:III) o �n azı �m�liyyatdan 30-120 d�q sonra GDT-ni t�krar yoxlamalı (A:I) o �m�liyyatdan sonra 6 h�ft� müdd�tind� GDT-ni yoxlamalı. �g�r GDT –l� �laq�dar görm�

sinirinin z�d�l�nm�sinin öyr�nilm�sin� ehtiyac olarsa, müayin�ni daha tez h�yata keçirm�li. (A:III)

�m�liyyatlar v� fistul�edici �m�liyyatdan sonra x�st�l�rin müayin�si • X�st�l�rin �m�liyyatdan sonra lazımi qay�ı il� t�min olunmasına �min olmalı. (A:III) �m�liyyatdan �vv�lki v� sonrakı t�dbirl�r planı:

o Tam m�lumatlandırmadan sonra razılı�ın alınması (A:III) o �m�liyyatdan �vv�l �n azı bir d�f� olmaqla c�rrah t�r�find�n müayin� (A:III) o X�st�ni birinci gün (�m�liyyatdan 12-36 saat sonra) v� növb�ti 2-10-cu gün müdd�tind� �n azı

bir d�f� olmaqla müayin� etm�li (A:II) o A�ırla�malar olduqda �m�liyyatdan sonrakı 6 h�ft� müdd�tind� �lav� rutin müayin� etm�li

(A:III) o �ks göst�ri� meydana çıxmayınca, �m�liyyatdan sonrakı dövrd� damcı ��killi

kortikosteroidl�ri istifad� etm�li (A:II) o �m�liyyatdan sonrakı a�ırla�maları olan x�st�l�r müt�madi müayin� olunmalıdırlar (A:III) o Uzunmüdd�tli müv�ff�qiyy�tin �ld� olunması üçün �lav� müalic� vacibdir (A:III)

Konservativ müalic� alan x�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • Diaqnozu, x�st�liyin a�ırlı�ını, proqnozunu, h�mçinin müalic� planını v� müalic�nin ömür boyu

davam ed�c�yini x�st�l�rl� müzakir� etm�li. (A:III)

• Ümumi absorbsiyanın qar�ısını almaq m�qs�di il� damcıların istıfad�sind�n sonra gözün yumulmasının v� nazolakrımal okkluziyanın vacibliyi bar�d� x�st�l�ri m�lumatlandırmalı. (B:II)

• Antiqlaukomatoz damcılardan istifad� ed�n x�st�l�ri fiziki v� emosional d�yi�iklikl�r ba� verdikd� bu bar�d� oftalmoloqlarına x�b�r verm�l�rinin vacibliyi haqda m�lumatlandırmalı (A:III)

• X�st�l�r x�st�lik prossesi, müayin�l�rin m�qs�di, x�st�liyin v�ziyy�ti, v� alternativ müdaxil�l�rin faydası v� riski bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III)

Birincili açıq bucaqlı qlaukoma ( Sonrakı müayin�l�r)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) Subyektiv müayin� • �nterval okulyar anamnez (A:III) • �nterval ümumi anamnez (B:III) • Göz damcılarının �lav� t�sirl�ri (A:III) • D�rmanlardan sonra GDT-nin azalmasının tezliyi v� vaxtı, h�mçinin göz damcılarının istifad�si

bar�d� m�lumat (B:III) Obyektiv müayin� • Görm� itiliyi (A:III) • Yarıqlı lampa il� biomikroskopiya (A:III) • Görm� sinirinin v� görm� sah�sinin müayin�si (A:III) • Buynuz qi�anın qalınlı�ını d�yi�� bil�c�k h�r bir hadis�d�n sonra paximetriyanı t�krarlamalı (A:II) Konservativ müalic�d� olan x�st�l�rin müalic� planı • X�st�nin h�r müraci�tind� GDT yoxlamalı v� onun h�d�f GDT-y� yaxınlı�ını t�yin etm�li (A:III) • H�r bir müayin�d� istifad� olunan d�rmanların dozasının v� istifad� tezliyinin qeydiyyatı aparılmalı,

h�mçinin x�st�l�rin müalic� rejimin� riay�t etm�l�rini v� alternativ müalic� üsullarına v� ya diaqnostik prosedurlara münasib�tl�rinı müzakir� etm�li (A:III)

• Ön kamera buca�ının qapanmasına �übh� olduqda, ön kameranın daralması v� ya ön kamera buca�ının anormallı�ı, h�mçinin GDT-nin nam�lum s�b�bli d�yi�iklikl�ri zamanı qonioskopiya h�yata keçirilm�li. (A:III) Qonioskopiya müt�madi h�yata keçirilm�lidir ( 1-5 il) (A:III)

• �g�r h�d�f GDT �ld� olunmayıbsa, x�st� üçün potensial riski v� faydanı n�z�r� almaqla �lav� v� ya alternativ müalic� rejimini n�z�rd�n keçirm�li. (A:III)

• �g�r istifad� olunan d�rman preparatı GDT-ni a�a�ı salmırsa, effektiv n�tic� �ld� edil�n� q�d�r alternativ preparat seçm�li. (A:III)

• �g�r GSM v� ya görm� sah�sind�ki d�yi�iklikl�r proqressivl��rs�, h�d�f t�zyiqi nizama salmalı. (A:III)

• Tövsiyy� olunan h�r bir m�rh�l�d� mü�ahid�nin t�krarlanmasının t�yinin� yardım ed�n faktorlara - z�d�l�nm�nin a�ırlıq d�r�c�si, x�st�liyin m�rh�l�si, proqressivl��m�nin sür�ti, h�d�f t�zyiqd�n artıq

olan GDT, h�mçinin görm� sinirini z�d�l�y�n dig�r risk faktorlarının miqdarı v� �h�miyy�ti daxildir. (A:III)

• D�rman vasit�l�rinin istifad�sinin dayandırılması v� ya yenil�rinin istifad�si növb�ti müayin�l�r zamanı �ld� olunan n�tic�l�r� �saslanmalıdır. (A:III)

Növb�ti mü�ahid�l�r üçün tövsiyy�l�r

H�d�f GDT �ld�

olunub

Z�d�l�nm�l�rin proqressivl��m�si

N�zar�rin müdd�ti (aylar)

Mü�ahid� intervalı

GSM-nin müayin�si

Görm� sah�sinin qiym�tl�ndirilm�si

H� Yox � 6 6 ay müdd�tind�

3-12 ay 3-12 ay

H� Yox 6 v� çox 12 ay müdd�tind�

3-12 ay 3-12 ay

H� H� Müvafiq deyil

4 ay müdd�tind�

1-12 ay 12 ay

Yox Yox v� ya H� Müvafiq deyil

4 ay müdd�tind�

1-12 ay 12 ay

GDT-Göz daxili t�zyiq; GSM-Görm� siniri m�m�ciyi. Konservativ müalic�d� olan x�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • Antiqlaukomatoz damcılardan istifad� ed�n x�st�l�ri fiziki v� emosional d�yi�iklikl�r ba� verdikd� bu

bar�d� oftalmoloqlarına x�b�r verm�l�rinin vacibliyi haqda m�lumatlandırmalı (A:III) • N�z�r� çarpacaq görm� qüsuru olan v� ya kor x�st�l�ri görm�nin reabilitasiyasına gönd�rm�li v� �lillik müavin�tinin alınması t�min etm�li. (A:III)

Birincili açıq bucaqlı qlaukomaya �übh� (�lkin v� sonrakı müayin�l�r)

�lkin subyektiv müayin� • Okulyar anamnez (A:III) • Ümumi anamnez (A:III) • Ail� anamnezi (A:III) • Münasib qeydl�rin n�z�rd�n keçirilm�si (A:III) • Günd�lik f�aliyy�t v� v�rdi�l�rin görm� funksiyasının z�d�l�nm�sin� t�sirinin qiym�tl�ndirilm�si

(A:III) �lkin obyektiv müayin� • Görm� itiliyi (A:III) • B�b�kl�r (B:II) • Ön seqmentin yarıqlı lampa il� biomikroskopiyası (A:III)

• GDT-nin ölçülm�si (A:III) • Buynuz qi�anın m�rk�zi hiss�sinin qalınlı�ı (A:II) • Qonioskopiya (A:III) • Böyüdülmü� stereoskopik müayin�nin köm�yi il� görm� siniri m�m�ciyini v� tor qi�anın sinir lifl�ri

qatını qiym�tl�ndirm�li (A:III) • Görm� siniri m�m�ciyinin morfologiyasının r�ngli stereofotoqrafik v� ya komputer-�saslı t�svir

analizinin köm�yi il� s�n�dl��dirilm�si daha m�qs�d�uy�undur(A:II) • Göz dibinin müayin�si ( mümkün olarsa gen b�b�kd�) (A:III) • Görm� sah�sinin müayin�sinin statik avtomatik perimetriya il� h�yata keçirilm�si daha

m�qs�d�uy�undur (A:III) Müalic�y� göst�ri� zamanı plan • �lkin m�qs�d h�d�f t�zyiqi yüks�k GDT-nin 20%-i q�d�r azaltmalı v� � 24 mm c st s�viyy�sini �ld�

etm�li (A:I) • Arzu olunan terapevtik n�tic�ni �ld� etm�k üçün maksimal effektiv v� q�bul edil� bil�n müalic�

rejimini seçm�li (A:III) Növb�ti müayin�l�r • �nterval okulyar anamnez (A:III) • �nterval ümumi anamnez v� sistem preparatların q�bulunda h�yata keçiril�n h�r hansı d�yi�iklikl�r

(B:III) • Müalic� alan x�st�l�rd� göz damcılarının �lav� effektl�ri (A:III) • �vv�ll�r müalic� olunan x�st�l�rin sonuncu antiqlaukomatoz d�rman vasit�l�rinin istifad� tezliyi v�

vaxtı, h�mçinin istifad� qaydası (B:III) Növb�ti obyektiv müayin�l�r • Görm� itiliyi (A:III) • Yarıqlı lampa biomikroskopiyası (A:III) • GDT v� onun günün hansı vaxtı ölçülm�si (A:III) • Ön kamera buca�ının qapanmasına �übh� olduqda, ön kameranın daralması v� ya GDT-nin nam�lum

s�b�bli d�yi�iklikl�ri zamanı qonioskopiya h�yata keçirm�li (A:III) Növb�ti mü�ahid�l�r üçün tövsiyy�l�r

Müalic� H�d�f GDT �ld� olunub

Z�d�l�nm�nin yüks�k riski

Mü�ahid�l�rin intervalı

GSM v� görm� sah�sinin

müayin�sinin t�krarlanma

müdd�ti

Yox Müvafiq deyil Yox 6-24 ay 6-24 ay

Yox Müvafiq deyil H� 3-12 ay 6-18 ay

H� H� H� 3-12 ay 6-18 ay

H� Yox H� � 4 ay 3-12 ay

Konservativ müalic�d� olan x�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • X�st�l�rl� risk faktorları v� onların a�ırlı�ı, proqnozu, idar� olunma planı, h�mçinin müalic�nin

mümkünlüyü v� uzunmüdd�tli olaca�ı bar�d� müzakir� etm�li (A:III) • X�st�l�ri x�st�lik prossesi, müayin�l�rin m�qs�di, x�st�liyin v�ziyy�ti, h�mçinin alternativ

müdaxil�l�rin fayda v� riski bar�d� m�lumatlandırmalı (A:III) • Ümumi absorbsiyanın qar�ısını almaq m�qs�di il� damcıların istıfad�sind�n sonra gözün

yumulmasının v� nazolakrımal okkluziyanın vacibliyi bar�d� x�st�l�ri m�lumatlandırmalı (B:II) • Antiqlaukomatoz damcılardan istifad� ed�n x�st�l�ri fiziki v� emosional d�yi�iklikl�r ba� verdikd� bu

bar�d� oftalmoloqlarına x�b�r verm�l�rinin vacibliyi haqda m�lumatlandırmalı (A:III)

Birincili qapalı bucaqlı qlaukoma (�lkin müayin� v� müalic�)

(Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) Subyektiv müayin� • Ümumi anamnez (damcı ��killi v� ya sistem preparatların istifad�si) (A:III) • Okulyar anamnez ( müt�madi ba� ver�n qapalı bucaqlı qlaukoma tutmalarının simptomlarının ehtimal

edilm�si) (A:III) • K�skin qapalı bucaqlı qlaukoma tutmalarının ail� anamnezi (B:II) Obyektiv müayin� • Görm� itiliyi (A:III) • Refraksiya (A:III) • B�b�kl�r (A:III) • Yarıqlı lampa biomikroskopiyası (A:III)

o Ön kameradakı iltihaba �sas�n tez –tez ba� ver�n qlaukoma tutmalarının ehtimal edilm�si o Buynuz qi�anın ödemı o Ön kameranın m�rk�zi v� periferik nahiyy�l�rd� d�rinliyi o Qüzehli qi�anın sektoral tipli atrofiyası, arxa sinexiyalar v� ya orta ölçüd� gen�lmi� b�b�k o �vv�lki qapalı bucaqlı qlaukoma tutmalarının �lam�tl�ri

• GDT-nin ölçülm�si (A:III) • H�r iki gözün qonioskopiyası (A:III) • Birba�a oftalmoskopiya v� ya biomikroskopiya vasit�si il� göz dibinin v� GSM-nin müayin�si (A:III) Diaqnoz • �kincili formaları istisna etm�kl� birincili qapalı bucaqlı qlaukomanın diaqnozunu t�rtib etm�li (A:III) �ridotomiyaya göst�ri� olan x�st�l�rin müalic� planı

• K�skin birincili qapalı bucaqlı qlaukoması olan x�st�l�ri lazer v� ya insizion iridotomiya il� müalic� etm�li. �g�r lazer iridotomiyanın h�yata keçirilm�sind� ç�tinlikl�r varsa, o zaman insizion iridotomiya t�tbiq etm�li. (A:III)

• K�skin qapalı bucaqlı qlaukoma tutmalarında ilk olaraq GDT-nin a�a�ı salınması, a�rının azaldılması v� g�l�c�k iridotomiya üçün buynuz qi�a ödeminin aradan qaldırılması m�qs�di il� konservativ müalic� t�yin etm�li. (A:III)

• �g�r dig�r gözd� anatomik olaraq kamera buca�ı dar olarsa, profilaktik iridotomiya h�yata keçirm�li (A:II)

• H�r iki gözd� insizion iridotomiya t�l�b olunan hallarda ikit�r�fli a�ırla�maların qar�ısını almaq üçün �m�liyyatı bir neç� gün fasil� il� �vv�l bir, sonra is� dig�r gözd� h�yata keçirm�li. (A:III)

�ridotomiya �m�liyyatı v� x�st�l�r� �m�liyyatdan sonrakı qulluq • �min olun ki, x�st�l�r �m�liyyatdan sonrakı lazımı qulluqla t�min olunublar. (A:III) �m�liyyatdan �vv�lki v� sonrakı plana daxildir: o Razılıq bar�d� m�lumat (A:III) o C�rrah t�r�find�n �n azı bir �m�liyyat önü müayin� (A:III) o Lazer �m�liyyatından sonrakı 30-120 d�qiq� müdd�tind� �n azı bir d�f� olmaqla GDT-ni

yoxlamalı (A:II) o �ks göst�ri�l�ri n�z�r� almaqla �m�liyyatdan sonrakı dövrd� iltihab �leyhin� damci ��killi

d�rmanlardan istifad� etm�li (A:III) • Növb�ti müayin�l�r� daxildir:

o �ridotomiyanın n�tic�sinin qiym�tl�ndirilm�si (A:III) o GDT-nin ölçülm�si (A:III) o �g�r �m�liyyatdan d�rhal sonra Qonioskopiya müayin�si h�yata keçirilm�yibs�, onu h�yata

keçirm�li (A:III) o Arxa sinexiyaların �m�l� g�lm� riskini azaltmaq üçün b�b�yin geni�l�ndirilm�si (A:III) o Klinik göst�ri� olduqda göz dibinın müayin�si (A:III)

• A�ır d�r�c�li x�st�liyi olan ��xsl�rd� �m�liyyat zamanı GDT-nin gözl�nilm�d�n qalxmasının qar�ısını almaq üçün �m�liyyatdan önc� d�rman vasit�l�rind�n istifad� etm�li. (A:III)

• N�z�r� çarpacaq görm� qüsuru olan v� ya kor x�st�l�ri görm�nin reabilitasiyasına gönd�rm�li v� �lillik müavin�tinin alınması t�min etm�li. (A:III)

�ridotomiyadan sonra x�st�l�rin müayin� v� mü�ahid�si • �ridotomiyadan sonra qlaukomatoz optik neyropatiyası olan x�st�l�ri birincili açıq bucaqlı qlaukomada

oldu�u kimi mü�ahid� etm�li (A:III) • Dig�r x�st�l�ri birincili açıq bucaqlı qlaukomaya �übh� oldu�u hallarda h�yata keçiril�n müayin�y�

uy�un yoxlamalı. (A:III) �ridotomiya h�yata keçirilm�y�n x�st�l�rin maarifl�ndirilm�si • X�st�l�ri k�skin qapalı bucaqlı qlaukoma tutmasının riski v� simptomarı haqda m�lumatlandırmalı,

h�mçinin bu simptomlar ba� verdiyi halda t�cili h�kimi x�b�rdar etm�l�ri bar�d� t�limatlandırmalı. (A:III)

• X�st�l�ri b�b�yi gen�ld�n v� qapalı bucaqlı qlaukoma tutmasına s�b�b ola bil�c�k d�rmanların q�bulunun t�hlük�si bar�d� x�b�rdar etm�li. (A:III)

Traxoma (Qiym�tl�ndirm�: A: Xüsusi il� vacib, B: Vacib, C: Münasibdir, ancaq vacib deyil. D�lilin qüvv�si: I: Güclü, II: Z�ruridir I olmadıqda, III: I v� II olmadıqda müt�x�ssis r�yi il� razıla�ma ) Subyektiv müayin� • Traxoma üçün endemik �razid� ya�amaq (A:III) • Qırmızı gözün müdd�ti (k�skin follikulyar konyunktivit dig�r tör�dicil�rl� ba�lı ola bil�r) (C:III) • �vv�l�r buna b�nz�r epizodların olması (aktiv traxoma ad�t�n t�krarlanır) (C:III) • Xronik konyunktivitl�rin v� ya traxomanın ail� üzvl�ri arasında ba� verm�si (B:I) • �rinli ifrazat (baxmayaraq ki, aktiv traxoma ad�t�n sub-klinik v� ya asimptomatik olur) (C:III) • Trixiazın müdd�ti (C:III) • �vv�ll�r göz qapaqlarında h�yata keçirilmi� c�rrahi �m�liyyatların anamnezi (C:III) Obyektiv müayin� • Ümumdünya S�hiyy� T��kilatının (ÜST) traxomanın a�ırlıq d�r�c�sini t�yin etm�k üçün t�rtib etdiyi �kaladan istifad� etm�kl� x�st�l�ri 2,5 d�f� böyütm� qabiliyy�ti olan lupa v� kifay�t q�d�r i�ıq ( gün v� ya elektrik lampasının i�ı�ı ) v� ya biomikroskopla müayin� etm�li. (A:III)

• Trixiaz v� ya buynuz qi�anın bulanıqlı�ına fikir verm�li. Üst göz qapa�ını çevir�r�k palpebral konyunktivanı tarsal hiss�d�ki follikulları qeyd etm�li ( tarzusun m�rk�zind� olan ölçüsü 0,5 mm-d�n artıq 5 follikul ÜST-nın TF d�r�c�sin� uy�undur). Güclü iltihab n�tic�sind� a�a�ı qatlarda olan konyunktival damarlar v� asanlıqla görün� bil�n çapıqların müayin�si ç�tinl��ir.

Diaqnostik (laborator) testl�r • Xlamidiyanın DNT-nin t�yini üçün polimeraz z�ncirvari reaksiya- identifikasiyanın qızıl

standartıdır(B:I) • Birba�a xlamidia immunoflüoressens test +/- konyunktival epitel hüceyr�l�rin xlamidiya kulturası

(C:II) • Xlamidiya kulturası (�ld� olunması ç�tindir) (C:II) • Koyunktival qa�ıntının Gimza üsulu il� boyanması t�tbiq edilir:

o Epitelial hüceyr�l�rin bazofil intrasitoplazmatik �lav�l�rinin v� (C:III) o Polimorfnuklear leykositl�rin t�yinind� (C:III)

Müalic� • Traxomanın müalic�si tam icma �saslı olmalıdır.ÜST “SAFE” ( startegiya, trixiazın aradan

qaldırılması �m�liyyatı, icma miqyaslı antibiotik müalic�si, üzün gigiyenası bar�d� maarifl�ndirm� v� �traf mühitin abadla�dırılması )proqramını tövsiyy� edir (B:III)

• C�rrahi: trixiazis c�rrahiyy�si (ikiqat torzal rotasiya v� ya Trabut �m�liyyatı) a�a�ıdakılardan biri mövcud olarsa, h�yata keçirilm�lidir:

� X�st� birba�a ön� baxan zaman bir v� ya daha çox kirpiyin buynuz qi�anı qıcıqlandırması (A:II)

� Buynuz qi�anın trixiaz n�tic�sind� z�dl�nm�sini sübut ed�n d�yi�iklikl�rinin olması (B:II)

� Trixiaz n�tic�sind� a�ır diskomfort (C:III) o Trixiaz c�rrahiyy�si üçün �ks-göst�ri�l�r� göz qapaqlarının qapanma defekti, x�st�nin az ya�lı

olması (ümumi anesteziyaya ehtiyacı var) , s�hh�td�ki ümumi probleml�r daxildir. (C:III) o C�rrahi �m�liyyatdan imtina edildikd� kirpikl�rin epilyasiyasını alternativ variant kimi

n�z�rd�n keçirilm�li. (B:III) • �cmada olan 1-9 ya�lı u�aqların 10%-d�n çoxu aktiv traxomadan �ziyy�t ç�k�rs�, icma-miqyaslı

antibiotik müalic�si tövsiyy� edilm�li. Klinik aktiv v�ziyy�tl�rin müalic�si geni� yayılmamı� hallarda tövsiyy� edilir. Ail� üzvl�ri infeksiyanın aktiv �lam�tl�ri olmadıqda bel� müalic� olunmalıdırlar. (B:II)

• ÜST t�r�find�n a�a�ıdakı antibiotik müalic�si tövsiyy� olunur: o T�k doza azitromisin: 16 ya�dan a�a�ı u�aqlarda 20 mq/kq (maksimal doza 1 gr.);

böyükl�rd� 1 gr-dır. (A:I) o V� yaxud hamil� qadınlarda, 6 aydan kiçik u�aqlarda, h�mçinin makrolidl�r�

allergiyası olan ��xsl�rd� 6 h�ft� müdd�tind� günd� 2 d�f� olmaqla 1%-li tetrasiklin göz m�lh�mini h�r iki göz� istifad� etm�li (A:I)

o Traxoma üçün endemik regionlarda laborator t�sdiql�nm� olmadan bel� follikulyar konyunktivitl�rin müalic�si h�yata keçiril� bil�r (A:I)

• Üzün gigiyenası: üzü t�miz su il� yumaq üçün ��rait yaratmalı. Üzün t�miz olması traxomanın olmamasına z�man�t vermir v� üzün gigiyenasına riay�t etdikd� bel� traxomanın aktiv formalarına rast g�lm�k olar. (B:II)

• �traf mühitin abadla�dırılması: (su t�minatını t�kmill��dirm�li, ayaqyoluların t�mizliyi v� milç�kl�r� n�zar�t). Musca sorbens cinsind�n olan milç�kl�r traxomanın yayılmasında xüsusi rol oynayırlar. (B:II)

Sonrakı müayin�l�r • ÜST üç ild�n bir t�krar qiym�tl�ndirm� il� illik icma müalic�sini tövsiyy� edir. (B:II) • Unutmayin ki, infeksiyanın qar�ısı alındıqdan sonra bel� follikulların tam t�mizl�nm�si üçün aylar

t�l�b oluna bil�r v� follikulların sorulması l�ng ged�rs�, sonuncu müalic�nin müdd�ti n�z�r� alınmaqla t�krar müalic� bar�d� dü�ünm�li. (B:II)

• Müalic�d�n 1 ay sonra x�st�ni mü�ahid� etm�li v� lazım olarsa, t�krar müalic� etm�li • Yenid�n yoluxma ad�t�n endemik zonalarda ba� verdiyind�n, x�st�l�ri yoluxmanın qar�ısını ala

bıl�c�k t�dbirl�r bard� m�lumatlandırmalı (C:III) • Trixiaz c�rrahiyy�sind�n sonrakı 2 h�ft� müdd�tind� tiki�l�r sökülm�li v� trixiazın qayıtmamasına �min olmaq üçün ild� bir d�f� x�st�l�ri müayin� etm�li (A:III)

ICO International Clinical Guidelines This document contains 19 International Clinical Guidelines defined by the International Council of Ophthalmology (ICO). The Guidelines are designed to be translated and adapted by ophthalmologic societies to help ophthalmologists assess how they are treating patients. They are intended to serve a supportive and educational role and ultimately to improve the quality of eye care for patients. List of Guidelines Available

• Age-related Macular Degeneration (Initial and Follow-up Evaluation) • Age-related Macular Degeneration (Management Recommendations) • Amblyopia (Initial and Follow-up Evaluation) • Bacterial Keratitis (Initial Evaluation) • Bacterial Keratitis (Management Recommendations) • Blepharitis (Initial and Follow-up Evaluation) • Cataract (Initial Evaluation) • Conjunctivitis (Initial Evaluation) • Diabetic Retinopathy (Initial and Follow-up Evaluation) • Diabetic Retinopathy (Management Recommendations) • Dry Eye (Initial Evaluation) • Esotropia (Initial and Follow-up Evaluation) • Eye Disease in Leprosy (Initial Evaluation and Management) • Posterior Vitreous Detachment, Retinal Breaks and Lattice Degeneration (Initial and Follow-up

Evaluation) • Primary Open-Angle Glaucoma (Initial Evaluation) • Primary Open-Angle Glaucoma (Follow-up Evaluation) • Primary Open-Angle Glaucoma Suspect (Initial and Follow-up Evaluation) • Primary Angle Closure (Initial Evaluation and Therapy) • Trachoma

Preface to the Guidelines

International Clinical Guidelines are prepared and distributed by the International Council of Ophthalmology on behalf of the International Federation of Ophthalmological Societies. These Guidelines are to serve a supportive and educational role for ophthalmologists worldwide. These guidelines are intended to improve the quality of eye care for patients. They have been adapted in many cases from similar documents (Benchmarks of Care) created by the American Academy of Ophthalmology based on their Preferred Practice Patterns. While it is tempting to equate these to Standards, it is impossible and inappropriate to do so. The multiple circumstances of geography, equipment availability, patient variation and practice settings preclude a single standard. Guidelines on the other hand are a clear statement of expectations. These include comments of the preferred level of performance assuming conditions that allow the use of optimum equipment, pharmaceuticals and/or surgical circumstances.

Thus, a basic expectation is created and if the situation is optimum, the optimum facets of diagnosis, treatment and follow up may be employed. Excellent, appropriate and successful care can also be provided where optimum conditions do not exist. Simply following the Guidelines does not guarantee a successful outcome. It is understood that, given the uniqueness of a patient and his or her particular circumstance, physician judgment must be employed. This can result in a modification in application of a guideline in individual situations. Medical experience has been relied upon in the preparation of these guidelines, and they are whenever possible, evidence-based. This means these Guidelines are based on the latest available scientific information. The ICO is committed to provide updates of these guidelines on a regular basis (approximately every two to three years).

Age-Related Macular Degeneration (Initial and Follow-up Evaluation)

(Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)

Initial Exam History (Key elements)

• Symptoms (metamorphopsia, decreased vision) (A:II) • Medications and nutritional supplements (B:III) • Ocular history (B:II) • Systemic history (any hypersensitivity reactions) (B:II) • Family history, especially family history of AMD (B:II) • Social history, especially smoking (B:II)

Initial Physical Exam (Key elements)

• Visual acuity (A:III) • Stereo biomicroscopic examination of the macula (A:I)

Ancillary Tests

Intravenous fundus fluorescein angiography in the clinical setting of AMD is indicated: (A:I)

o when patient complains of new metamorphopsia o when patient has unexplained blurred vision o when clinical exam reveals elevation of the RPE or retina, subretinal blood, hard exudates

or subretinal fibrosis o to detect the presence of and determine the extent, type, size, and location of CVN and to

calculate the percentage of the lesion composed of or consisting of classic CNV o to guide treatment (laser photocoagulation surgery or verteporfin PDT) o to detect persistent or recurrent CNV following treatment o to assist in determining the cause of visual loss that is not explained by clinical exam

Each angiographic facility must have a care plan or an emergency plan and a protocol to minimize the risk and manage any complications. (A:III)

Follow-up Exam History

• Visual symptoms, including decreased vision and metamorphopsia (A:II) • Changes in medications and nutritional supplements (B:III) • Interval ocular history (B:III) • Interval systemic history (B:III) • Changes in social history, especially smoking (B:II)

Follow-up Physical Exam

• Visual acuity (A:III) • Stereo biomicroscopic examination of the fundus (A:III)

Surgical and Postoperative Care for Patients Receiving Thermal Laser Surgery, Photodynamic Therapy (PDT), or Intravitreal Injections

• Discuss risks, benefits and complications with the patient and obtain informed consent (A:III) • For thermal laser surgery and PDT, treat within 1 week after fluorescein angiography (A:I) • Examine at 2 to 4 weeks after initial thermal laser surgery to confirm that CVN has been

obliterated and perform fluorescein angiography (A:I) • Examine at 4 to 6 weeks after thermal laser surgery and perform fluorescein angiography, and

thereafter, depending on clinical findings and judgment (A:I) • Examine and perform fluorescein angiography at least every 3 months for up to 2 years after

verteporfin PDT (A:I) • Examine with retreatments as indicated every 4 to 8 weeks after intravitreal injections (see table)

(A:III)

Patient Education

• Educate patients about the prognosis and potential value of treatment as appropriate for their ocular and functional status. (A:III)

• Encourage patients with early AMD to have regular dilated eye exams for early detection of intermediate AMD. (A:III)

• Educate patients with intermediate AMD about methods of detecting new symptoms of CVN and about the need for prompt notification to an ophthalmologist. (A:III)

• Instruct patients with unilateral disease to monitor their vision in their fellow eye and to return periodically even in absence of symptoms, but promptly after onset of new or significant visual symptoms. (A:III)

• For patients with CVN for whom treatment may be indicated, counsel as follows: (A:III) treatment will reduce, but not eliminate the risk of severe visual loss; thermal laser surgery will produce permanent scotomas and explain anticipated effect of scotoma on central visual function; verteporfin PDT and pegaptanib sodium treatment will reduce risk of moderate and severe visual loss, but most patients will still lose some vision over 2 years, and improvement in visual acuity is unusual; there is a high risk of CNV persistence or recurrence after thermal laser surgery that could require additional laser surgery, and this risk is greatest in the first year; and multiple fluorescein angiograms are necessary for appropriate follow-up.

• Refer patients with reduced visual function for vision rehabilitation (see www.aao.org/smartsight) and social services. (A:III)

Age-related Macular Degeneration (Management Recommendations)


Treatment Recommendations and Follow-up Plans for

Age-related Macular Degeneration

Recommended Treatment

Diagnoses Eligible for Treatment

Follow-up Recommendations

Observation with no medical or surgical therapies (A:I)

No clinical signs of AMD (AREDS category 1) Early AMD (AREDS category 2) Advanced AMD with bilateral subfoveal geographic atrophy or disciform scars

As recommended in the Comprehensive Adult Medical Eye Evaluation PPP (A:III) Return exam at 6 to 24 months if asymptomatic or prompt exam for new symptoms suggestive of CVN (A:III) No fundus photos or fluorescein angiography unless symptomatic (A:I)

Antioxidant vitamin and mineral supplements as recommended in the AREDS reports (A:I)

Intermediate AMD (AREDS category 3) Advanced AMD in one eye (AREDS category 4)

Monitoring of monocular near vision (reading/Amsler grid) (A:III) Return exam at 6 to 24 months if asymptomatic or prompt exam for new symptoms suggestive of CVN (A:III) Fundus photography as appropriate Fluorescein angiography if there is evidence of edema or other signs and symptoms of CVN

Thermal laser photocoagulation surgery as recommended in the MPS reports (A:I)

Extrafoveal classic CNV, new or recurrent Juxtafoveal classic CNV May be considered for new or recurrent subfoveal CNV if the lesion is less than 2 MPS disc areas and the vision is 20/125 or

Return exam with fluorescein angiography approximately 2 to 4 weeks after treatment, and then at 4 to 6 weeks and thereafter depending on the clinical and angiographic findings (A:III) Retreatments as indicated Monitoring of monocular near vision

worse, especially if PDT is contraindicated or not available May be considered for juxtapapillary CVN

(reading/Amsler grid) (A:III)

PDT with verteporfin as recommended in the TAP and VIP reports (A:I)

Subfoveal CNV, new or recurrent, where the classic component is >50% of the lesion and the entire lesion is <5400 microns in greatest linear diameter Occult CNV may be considered for PDT with vision <20/50 or if the CVN is <4 MPS disc areas in size when the vision is >20/50

Return exam approximately every 3 months until stable, with retreatments as indicated (A:III) Fluorescein angiography or other imaging as indicated Monitoring of monocular near vision (reading/Amsler grid) (A:III)

Pegaptanib sodium intravitreal injection as recommended in pegaptanib sodium literature (A:I)

Subfoveal CNV, new or recurrent, for predominantly classic lesions <12 MPS disc area in size Minimally classic, or occult with no classic lesions where the entire lesion is <12 disc areas in size, subretinal hemorrhage associated with CVN comprises <50% of lesion, and/or there is lipid present, and/or the patient has lost 15 or more letters of visual acuity during the previous 12 weeks

Patients should be instructed to report any symptoms suggestive of endophthalmitis without delay, including eye pain or increased discomfort, worsening eye redness, blurred or decreased vision, increased sensitivity to light, or increased number of floaters (A:III) Return exam with retreatments every 6 weeks as indicated (A:III) Monitoring of monocular near vision (reading/Amsler grid) (A:III)

Ranibizumab intravitreal injection 0.5 mg as recommended in ranibizumab literature (A:I)

Subfoveal CNV Patients should be instructed to report any symptoms suggestive of endophthalmitis without delay, including eye pain or increased discomfort, worsening eye redness, blurred or decreased vision, increased sensitivity to light, or increased number of floaters (A:III) Return exam with retreatments every 4 weeks as indicated (A:III)

Monitoring of monocular near vision (reading/Amsler grid) (A:III)

Bevacizumab intravitreal injection as described in published reports (A:III) The ophthalmologist should provide appropriate informed consent with respect to the off-label status (A:III)

Subfoveal CNV Patients should be instructed to report any symptoms suggestive of endophthalmitis without delay, including eye pain or increased discomfort, worsening eye redness, blurred or decreased vision, increased sensitivity to light, or increased number of floaters (A:III) Return exam with retreatments every 4 to 8 weeks as indicated (A:III) Monitoring of monocular near vision (reading/Amsler grid) (A:III)

NOTE: If patients treated with thermal laser photocoagulation surgery, verteporfin PDT, or intravitreal injections notice visual loss or change prior to the next scheduled visit, return evaluation that may include angiography is recommended. (A:III)

AMD = Age-related Macular Degeneration; AREDS = Age-related Eye Disease Study; CNV = choroidal neovascularization; MPS = Macular Photocoagulation Study; PDT = photodynamic therapy; TAP = Treatment of Age-related Macular Degeneration with Photodynamic Therapy; VIP = Verteporfin in Photodynamic Therapy

Amblyopia (Initial and Follow-up Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Ocular symptoms and signs (A:III) • Ocular history (A:III) • Systemic history, including review of prenatal, perinatal, and postnatal medical factors (A:III) • Family history, including eye conditions and relevant systemic diseases (A:III)


• Visual acuity (A:III) • Assessment of fixation pattern (A:III) • Pupil reactivity and function (A:III)

• Ocular alignment and motility (A:III) • External examination: lids, lashes, lacrimal apparatus, orbit, face (A:III) • Evaluation of the fundus (including posterior pole of retina) (A:III) • Cycloplegic refraction (A:III)

Care Management

• Provide ongoing management until approximately age 10 years. (A:III) • Choose treatment to meet the patient's visual, physical, social and psychological needs and based

on potential risks and benefits for the patient. (A:III) • Treatment goal is to achieve equalization/normalization of fixation patterns or visual acuity.

(A:III) • Once maximal visual acuity has been obtained, treatment should be tapered or stopped. (A:III)

Follow-up Evaluation

• Follow-up visits should include: o Amount of occlusion and /or spectacle wear achieved by report (A:III) o Side effects (e.g., skin irritation, ocular redness, flushing and psychosocial issues) (A:III) o Visual acuity or fixation of each eye (A:III) o Ocular alignment (A:III) o Repeat cycloplegic refraction, as indicated (at least yearly, and 4-6 month intervals may be

necessary) (A:III)

Amblyopia Follow-up Evaluation Intervals During Active Treatment Period (A:III)

Age (years)

High Percentage Occlusion

(>70% of waking time)

Low Percentage Occlusion

(>70% of waking time) or Penalization

Maintenance Treatment or Observation

0-1 Days to 4 weeks 2-8 weeks 1-4 months

1-2 2-8 weeks 2-4 months 2-4 months






Over 9 8-16 weeks 3-6 months 6-12 months

Patient Education

• Discuss diagnosis, severity of disease, prognosis and treatment plan with patient, parents and /or caregivers. (A:III)

• Develop a team approach with the patient, family/caregiver and others such as teachers or day-care providers, giving attention to visual, psychological, social and economic factors, and assuring that they understand the disease process, rationale and goals of treatments, and the benefits and complications. (A:III)

• Discuss potential psychological side effects with the parent/caregiver. (A:III) • Explain the importance of monitoring and long-term follow-up of the problem with the

parent/caregiver and patient. (A:III)

Bacterial Keratitis (Initial Evaluation)


Initial Exam History

• Ocular symptoms (A:III) • Circumstances surrounding onset of symptoms (A:III) • Prior ocular history (A:III) • Systemic history (A:III) • Current ocular medications and medications recently used (A:III) • Medication allergies (A:III)

Initial Physical Exam

• General appearance of patient (B:III) • Facial examination (B:III) • Visual acuity (A:III) • Eyelids and eyelid closure (A:III) • Conjunctiva (A:III) • Nasolacrimal apparatus (B:III) • Corneal sensation (A:III) • Slit-Lamp biomicroscopy

o Eyelid margins (A:III) o Conjunctiva (A:III) o Sclera (A:III) o Cornea (A:III) o Anterior chamber (A:III) o Anterior vitreous (A:III)

Diagnostic Tests

• Manage majority of community-acquired cases with empiric therapy and without smears or cultures. (A:III)

• Indications for smears and cultures: o Sight-threatening or severe keratitis of suspected microbial origin prior to initiating therapy

(A:III) o A large corneal infiltrate that extends to the middle to deep stroma (A:III) o Chronic in nature (A:III) o Unresponsive to broad spectrum antibiotic therapy (A:III) o Clinical features suggestive of fungal, amoebic, or mycobacterial keratitis (A:III)

• The hypopyon that occurs in eyes with bacterial keratitis is usually sterile, and aqueous or vitreous taps should not be performed unless there is a high suspicion of microbial endophthalmitis. (A:III)

• Corneal scrapings for culture and smears should be inoculated directly onto appropriate culture media and slides in order to maximize culture yield. (A:III). If this is not feasible, place specimens in transport media. (A:III). In either case, immediately incubate cultures or take promptly to the laboratory. (A:III)

Care Management

• Topical antibiotic eye drops are preferred method in most cases. (A:III) • Use topical broad-spectrum antibiotics initially in the empiric treatment of presumed bacterial

keratitis. (A:III) • For severe keratitis (deep stromal involvement or a defect larger than 2 mm with extensive

suppuration), use a loading dose every 5 to 15 minutes for the first hour, followed by applications every 15 minutes to 1 hour around the clock. (A:III) For less severe keratitis, a regimen with less frequent dosing is appropriate. (A:III)

• Use systemic therapy for gonococcal keratitis. (A:III) • In general, modify initial therapy when there is a lack of improvement or stabilization within 48

hours. (A:III) • For patients treated with ocular topical corticosteroids at time of suspected bacterial keratitis,

reduce or eliminate corticosteroids until infection has been controlled. (A:III) • When the corneal infiltrate compromises the visual axis, may add topical corticosteroid therapy

following at least 2 to 3 days of progressive improvement with topical antibiotics. (A:III) Continue topical antibiotics at high levels with gradual tapering. (A:III)

• Examine patients within 1 to 2 days after initiation of topical corticosteroid therapy. (A:III)

Bacterial Keratitis

(Management Recommendations)



• Frequency depends on extent of disease, but follow severe cases initially at least daily until clinical improvement or stabilization is documented. (A:III)

Patient Education

• Educate about the destructive nature of bacterial keratitis and need for strict compliance with therapy. (A:III)

• Discuss possibility of permanent visual loss and need for future visual rehabilitation. (A:III) • Educate patients with contact lenses about increased risk of infection associated with contact lens,

overnight wear, and importance of adherence to techniques to promote contact lens hygiene. (A:III)

• Refer patients with significant visual impairment or blindness for vision rehabilitation if they are not surgical candidates. (A:III)

Antibiotic Therapy of Bacterial Keratitis [A:III]

Organism Antibiotic Topical Concentration

Subconjunctival Dose

No organism identified or multiple types of organisms

Cefazolin with Tobramycin / Gentamicin or Fluoroquinolones

50 mg/ml 9-14 mg/ml 3 or 5 mg/ml

100 mg in 0.5 ml 20 mg in 0.5 ml

Gram-positive Cocci

Cefazolin Vancomycin* Bacitracin* Moxifloxacin or Gatifloxacin

50 mg/ml 15-50 mg/ml 10,000 IU 3 or 5 mg/ml

100 mg in 0.5 ml 25 mg in 0.5 ml

Gram-negative Rods

Tobramycin /Gentamicin Ceftazidime Fluoroquinolones

9-14 mg/ml 50 mg/ml 3 or 5 mg/ml

20 mg in 0.5 ml 100 mg in 0.5 ml

Gram-negative Cocci**

Ceftriaxone Ceftazidime Fluoroquinolones

50 mg/ml 50 mg/ml 3 or 5 mg/ml

100 mg in 0.5 ml 100 mg in 0.5 ml

Non-tuberculous Mycobacteria

Amikacin Clarithromycin*** Fluoroquinolones

20-40 mg/ml 3 or 5 mg/ml

20 mg in 0.5 ml

Nocardia Amikacin Trimethoprim/Sulfa methoxazole: Trimethoprim Sulfamethoxazole

20-40 mg/ml 16 mg/ml 80mg/ml

20 mg in 0.5 ml

* For resistant Enterococcus and Staphylococcus species and penicillin allergy. Vancomycin and Bacitracin have no gram-negative activity and should not be used as a single agent empirically in treating bacterial keratitis.

** Systemic therapy is necessary for suspected gonococcal infection.

*** Dosage for oral systemic therapy in adults is 500 mg every 12 hours. Topical therapy has had some success but the medication is irritating and clinical experience is limited.

Blepharitis (Initial and Follow-up Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Ocular symptoms and signs (A:III) • Duration of symptoms (A:III) • Unilateral or bilateral presentation (A:III) • Exacerbating conditions (e.g., smoke, allergens, wind, contact lens, low humidity, retinoids, diet,

alcohol) (A:III) • Symptoms related to systemic diseases (e.g., rosacea, allergy) (A:III) • Current and previous systemic and topical medications (A:III) • Recent exposure to an infected individual (e.g., pediculosis) (C:III) • Ocular history (e.g., previous ophthalmic surgery and trauma, including radiation and chemical

trauma) (A:III) • Systemic history (e.g., dermatological diseases, such as acne, rosacea and eczema and medications

such as isotretinoin) (A:III)


• Visual acuity (A:III) • External examination

o Skin (A:III) o Eyelids (A:I)

• Slit-lamp biomicroscopy o Tear film (A:III) o Anterior eyelid margin (A:III) o Eyelashes (A:III) o Posterior eyelid margin (A:III) o Tarsal conjunctiva (A:III) o Bulbar conjunctiva (A:III) o Cornea (A:III)

Diagnostic Tests

• Cultures may be indicated for patients with recurrent anterior blepharitis with severe inflammation as well as for patients who are not responding to therapy. (A:III)

• Biopsy of the eyelid to exclude the possibility of carcinoma may be indicated in cases of marked asymmetry, resistance to therapy or unifocal recurrent chalazion that do not respond well to therapy. (A:II)

• Consult with the pathologist prior to obtaining the biopsy if sebaceous cell carcinoma is suspected.(A:II)

Care Management

• Treat patients with blepharitis initially with a regimen of eyelid hygiene. (A:III) • For patients with staphylococcal blepharitis, a topical antibiotic such as erythromycin can be

prescribed to be applied one or more times daily on the eyelids for one or more weeks. (A:III) • For patients with meibomian gland dysfunction, whose chronic symptoms and signs are not

adequately controlled with eyelid hygiene, oral tetracyclines can be prescribed. (A:III) • A brief course of topical corticosteroids may be helpful for eyelid or ocular surface inflammation.

The minimal effective dose of corticosteroids should be utilized and long-term corticosteroid therapy should be avoided if possible. (A:III)


• Follow-up visits should include: o Interval history (A:III) o Visual acuity (A:III) o External exam (A:III) o Slit-lamp biomicroscopy (A:III)

Patient Education

• Counsel patients about the chronicity and recurrence of the disease process. (A:III) • Inform patients that symptoms can frequently be improved but are rarely eliminated. (A:III)

Cataract (Initial and Follow-up Evaluation)



• Symptoms (A:II) • Ocular history (A:III) • Systemic history (A:III) • Assessment of visual functional status (A:II)


• Visual acuity, with current correction (A:III) • Measurement of BCVA (with refraction when indicated) (A:III) • Ocular alignment and motility(A:III) • Pupil reactivity and function (A:III) • Measurement of IOP (A:III) • External examination (A:III)

• Slit-lamp biomicroscopy (A:III) • Evaluation of the fundus (through a dilated pupil) (A:III) • Assessment of relevant aspects of general and mental health (B:III)

Care Management

• Treatment is indicated when visual function no longer meets the patient's needs and cataract surgery provides a reasonable likelihood of improvement. (A:II)

• Cataract removal is also indicated when there is evidence of lens-induced diseases or when it is necessary to visualize the fundus in an eye that has the potential for sight. (A:III)

• Surgery should not be performed under the following circumstances: (A:III) glasses or visual aids provide vision that meets the patient's needs’, surgery will not improve visual function; the patient cannot safely undergo surgery because of coexisting medical or ocular conditions; appropriate postoperative care cannot be obtained.

• Indications for second eye surgery are the same as for the first eye. (A:II) (with consideration given to the needs for binocular function)

Preoperative Care

Ophthalmologist who is to perform the surgery has the following responsibilities:

• Examine the patient preoperatively (A:III) • Ensure that the evaluation accurately documents symptoms, findings and indications for treatment

(A:III) • Inform the patient about the risks, benefits and expected outcomes of surgery (A:III) • Formulate surgical plan, including selection of an IOL (A:III) • Review results of presurgical and diagnostic evaluations with the patient (A:III) • Formulate postoperative plans and inform patient of arrangements (A:III)


• High-risk patients should be seen within 24 hours of surgery. (A:III) • Routine patients should be seen within 48 hours of surgery. (A:III) • Components of each postoperative exam should include:

o Interval history, including new symptoms and use of postoperative medications (A:III) o Patient's assessment of visual functional status (A:III) o Assessment of visual function (visual acuity, pinhole testing) (A:III) o Measurement of IOP (A:III) o Slit-lamp biomicroscopy (A:III)

Nd:YAG Laser Capsulotomy

• Treatment is indicated when vision impaired by posterior capsular opacification does not meet the patient's functional needs or when it critically interferes with visualization of the fundus. (A:III)

• Educate about the symptoms of posterior vitreous detachment, retinal tears and detachment and need for immediate examination if these symptoms are noticed. (A:III)

Patient Education

• For patients who are functionally monocular, discuss special benefits and risks of surgery, including the risk of blindness. (A:III)

Conjunctivitis (Initial Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Ocular symptoms and signs (e.g., itching, discharge, irritation, pain, photophobia, blurred vision) (A:III)

• Duration of symptoms (A:III) • Unilateral or bilateral presentation (A:III) • Character of discharge (A:III) • Recent exposure to an infected individual (A:III) • Trauma (mechanical, chemical, ultraviolet) (A:III) • Contact lens wear (e.g., lens type, hygiene and use regimen) (A:III) • Symptoms and signs potentially related to systemic diseases (e.g., genitourinary discharge,

dysuria, upper respiratory infection, skin and mucosal lesions) (A:III) • Allergy, asthma, eczema (A:III) • Use of topical and systemic medications (A:III) • Use of personal care products (A:III) • Ocular history (e.g., previous episodes of conjunctivitis (A:III) and previous ophthalmic surgery)

(B:III) • Systemic history (e.g., compromised immune status, prior systemic diseases) (B:III) • Social history (e.g., smoking, occupation and hobbies, travel and sexual activity) (C:III)



o Regional lymphadenopathy (particularly preauricular) (A:III) o Skin (A:III) o Abnormalities of the eyelids and adnexae (A:III) o Conjunctiva (A:III)

• Slit-lamp biomicroscopy o Eyelid margins (A:III) o Eyelashes (A:III) o Lacrimal puncta and canaliculi (B:III) o Tarsal and forniceal conjunctiva (A:II) o Bulbar conjunctiva/limbus (A:II) o Cornea (A:I) o Anterior chamber/iris (A:III)

o Dye-staining pattern (conjunctiva and cornea) (A:III)

Diagnostic Tests

• Cultures, smears for cytology and special stains are indicated in cases of suspected infectious neonatal conjunctivitis. (A: I)

• Smears for cytology and special stains are recommended in cases of suspected gonococcal conjunctivitis. (A:III)

• Confirm diagnosis of adult and neonate chlamydial conjunctivitis with immunodiagnostic test and/or culture. (A:I)

• Biopsy the bulbar conjunctiva and take a sample from an uninvolved area adjacent to the limbus in an eye with active inflammation when ocular cicatricial pemphigoid is suspected. (A:III)

• A full-thickness lid biopsy is indicated in cases of suspected sebaceous carcinoma. (A:II)

Care Management

• Use systemic antibiotic treatment for conjunctivitis due to Neisseria gonorrhoeae (A:I) or Chlamydia trachomatis. (A:II)

• Treat sexual partners to minimize recurrence and spread of disease when conjunctivitis is associated with sexually transmitted diseases and refer patients and their sexual partners to an appropriate medical specialist. (A:III)

• Refer patients with manifestation of a systemic disease to an appropriate medical specialist. (A:III)


• Follow-up visits should include: o Interval history (A:III) o Visual acuity (A:III) o Slit-lamp biomicroscopy (A:III)

Patient Education

• Counsel patients with contagious varieties to minimize or prevent spread of diseases in the community. (A:III)

Diabetic Retinopathy

(Initial and Follow-up Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Duration of diabetes (A:I) • Past glycemic control (hemoglobin A1c) (A:I)

• Medications (A:III) • Systemic history (e.g., onset of puberty(A:III), obesity(A:III), renal disease(A:II), systemic

hypertension(A:I), serum lipid levels(A:II), pregnancy(A:I))


• Best-corrected visual acuity (A:I) • Measurement of IOP (A:III) • Gonioscopy when indicated (for neovascularization of the iris or increased IOP) (A:III) • Slit-lamp biomicroscopy (A:III) • Dilated funduscopy including stereoscopic examination of the posterior pole (A:I) • Examination of the peripheral retina and vitreous, best performed with indirect ophthalmoscopy or

with slit-lamp biomicroscopy, combined with a contact lens (A:III)

Diagnosis

• Classify both eyes as to category and severity of diabetic retinopathy, with presence/absence of CSME.(A:III) Each category has an inherent risk for progression.

Follow-up History

• Visual symptoms (A:III) • Systemic status (e.g., pregnancy, blood pressure, renal status) (A:III) • Glycemic status (hemoglobin A1c) (A:I)


• Visual acuity (A:I) • Measurement of IOP (A:III) • Slit-lamp biomicroscopy with iris examination (A:II) • Gonioscopy (if neovascularization is suspected or present or if intraocular pressure is increased)

(A:II) • Stereo examination of the posterior pole with dilation of the pupils (A:I) • Examination of the peripheral retina and vitreous when indicated (A:II)

Ancillary Tests

• Fundus photography is seldom of value in cases of minimal diabetic retinopathy or when diabetic retinopathy is unchanged from the previous photographic appearance. (A:III)

• Fundus photography may be useful for documenting significant progression of disease and response to treatment. (B:III)

• Fluorescein angiography is used as a guide for treating CSME (A:I) and as a means of evaluating the cause(s) of unexplained decreased visual acuity. (A:III) Angiography can identify macular capillary nonperfusion (A:II) or macular edema (or both) as possible explanations for visual loss.

• Fluorescein angiography is not routinely indicated as part of the examination of patients with diabetes. (A:III)

• Fluorescein angiography is not needed to diagnose CSME or PDR, both of which are diagnosed by means of the clinical exam.

Patient Education

• Discuss results or exam and implications. (A:II) • Encourage patients with diabetes but without diabetic retinopathy to have annual dilated eye

exams. (A:II) • Inform patients that effective treatment for diabetic retinopathy depends on timely intervention,

despite good vision and no ocular symptoms. (A:II) • Educate patients about the importance of maintaining near-normal glucose levels and near-normal

blood pressure and lowering serum lipid levels. (A:III) • Communicate with the attending physician, e.g., family physician, internist, or endocrinologist,

regarding eye findings. (A:III) • Provide patients whose conditions fail to respond to surgery and for whom treatment is unavailable

with proper professional support and offer referral for counseling, rehabilitative, or social services as appropriate. (A:III)

• Refer patients with significant visual impairment to a provider experienced in vision rehabilitation who can equip the patient with appropriate aids. (A:III)

Diabetic Retinopathy (Management Recommendations)

Management Recommendations for Patients with Diabetes

Severity of Retinopathy Presence of CSME*

Follow-up (Months)

Scatter (Panretinal) Laser

Fluorescein Angiography

Focal Laser†

1. Normal or minimal NPDR

No 12 No No No

2. Mild to moderate NPDR

No 6-12 No No No

3. Severe or very severe NPDR

Yes 2-4 No Usually Usually*^

4. Severe or very severe NPDR

No 2-4 Sometimes‡ Rarely No

5. Non-high-risk PDR Yes 2-4 Sometimes‡ Usually Usually**

6. Non-high-risk PDR No 2-4 Sometimes‡ Rarely No

7. High-risk PDR Yes 2-4 Sometimes‡ Usually Usually^

8. High-risk PDR No 3-4 Usually‡ Rarely No

9. High-risk PDR not amenable to photocoagulation (e.g., media opacities)

Yes 3-4 Usually‡ Usually Usually**

10. High-risk PDR not amenable to photocoagulation (e.g., media opacities)

_ 1-6 Not Possible†† Occasionally Not Possible††

* Exceptions include: hypertension or fluid retention associated with heart failure, renal failure, pregnancy, or any other causes that may aggravate macular edema. Deferral of photocoagulation for a brief period of medical treatment may be considered in these cases. Also, deferral of CSME treatment is an option when the center of the macula is not involved, visual acuity is excellent, and the patient understands the risks.

† Focal photocoagulation refers to direct focal laser to microaneurysms or a grid photocoagulation pattern to areas of diffuse leakage or nonperfusion seen on fluorescein angiography.

^ Deferring focal photocoagulation for CSME is an option when the center of the macula is not involved, visual acuity is excellent, close follow-up is possible, and the patient understands the risks. However, initiation of treatment with focal photocoagulation should also be considered because although treatment with focal photocoagulation is less likely to improve the vision, it is more likely to stabilize the current visual acuity.

‡ Scatter (panretinal) photocoagulation surgery may be considered as patients approach high-risk PDR. The benefit of early scatter photocoagulation at the severe nonproliferative or worse stage of retinopathy is greater in patients with type 2 diabetes than in those with type 1. Treatment should be considered for patients with severe NPDR and type 2 diabetes. Other factors, such as poor compliance with follow-up, impending cataract extraction or pregnancy, and status of fellow eye will help in determining the timing of the scatter photocoagulation.

** Some experts feel that it is preferable to perform the focal photocoagulation first, prior to scatter photocoagulation, to minimize scatter laser-induced exacerbation of the macular edema.

†† Vitrectomy indicated in selected cases.

CSME = clinically significant macular edema; NPDR = nonproliferative diabetic retinopathy; PDR = proliferative diabetic retinopathy

Dry Eye Syndrome (Initial Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Ocular symptoms and signs (A:III) • Exacerbating conditions (B:III) • Duration of symptoms (A:III) • Topical medications used and their effect on symptoms (A:III) • Ocular history, including

o Contact lens wear, schedule and care (A:III) o Allergic conjunctivitis (B:III) o Corneal history (prior keratoplasty, LASIK, PRK) (A:III) o Punctal surgery (A:III) o Eyelid surgery (e.g., prior ptosis repair, blepharoplasty, entropion/ectropion repair) (A:III) o Bell's palsy (A:III) o Chronic ocular surface inflammation (e.g., ocular cicatricial pemphigoid, Stevens-Johnson

syndrome) (A:III) • Systemic history, including

o Smoking (A:III) o Dermatological diseases (e.g., rosacea) (A:III) o Atopy (A:III) o Menopause (A:III) o Systemic inflammatory diseases (e.g., Sjogren’s syndrome, graft vs host disease,

rheumatoid arthritis, systemic lupus erythematosus, scleroderma) (A:III) o Systemic medications (e.g., antihistamines, diuretics, hormones and hormonal antagonists,

antidepressants, cardiac antiarrhythmic drugs, isotretinoin, diphenoxylate/atropine, beta blockers, chemotherapy agents, any other drug with anticholinergic effects) (A:III)

o Trauma (e.g., chemical) (A:III) o Chronic viral infections (e.g., chronic hepatitis C, human immunodeficiency virus) (B:III) o Surgery (e.g., bone marrow transplant, head and neck surgery) (B:III) o Radiation of orbit (B:III) o Neurological conditions (e.g., Parkinson’s disease, Bell’s palsy, Riley-Day syndrome)

(B:III) o Dry mouth, dental cavities, oral ulcers (B:III)



o Skin (A:III) o Eyelids (A:I) o Adnexae (A:III) o Proptosis (B:III) o Cranial nerve function (A:III) o Hands (B:III)

• Slit-lamp biomicroscopy o Tear film (A:III) o Eyelashes (A:III) o Anterior and posterior eyelid margins (A:III)

o Puncta (A:III) o Inferior fornix and tarsal conjunctiva (A:III) o Bulbar conjunctiva (A:III) o Cornea (A:III)

Care Management

• For patients with aqueous tear deficiency, the following measures are appropriate: o Elimination of exacerbating medications where feasible (A:III) o Ocular environmental interventions (A:III) o Humidification of ambient air (A:III) o Computer work site intervention (A:III) o Aqueous tear enhancement (A:III)

• For patients with aqueous tear deficiency, the following surgical therapies are used when medical treatment has not been adequate or appropriate:

o Correction of lid abnormality resulting from blepharitis, trichiasis or lid malposition (e.g., lagophthalmos, entropion/ectropion) (A:III)

o Punctal occlusion (A:III) o Tarsorrhaphy for severe cases (A:III)

Patient Education

• Counsel patients about the chronic nature of dry eye and its natural history. (A:III) • Provide specific instructions for therapeutic regimens. (A:III) • Reassess periodically the patient's compliance and understanding of the disease, risks for

associated structural changes and realistic expectations for effective management, and reinforce education. (A:III)

• Refer patients with manifestation of a systemic disease to an appropriate medical specialist. (A:III)

• Caution patients with pre-existing dry eye that LASIK or PRK may worsen their dry eye condition. (A:III)

Esotropia (Initial and Follow-up Evaluation)



• Ocular symptoms and signs (A:III) • Ocular history (date of onset and frequency of the deviation, presence or absence of diplopia)

(A:III) • Systemic history (review of prenatal, perinatal and postnatal medical factors) (A:III) • Family history, including presence of strabismus, amblyopia, extraocular muscle surgery (A:III)


• Visual acuity (A:III) • Ocular alignment (at distance and near) (A:III) • Extraocular muscle function (A:III) • Sensory parameters (A:III) • Evaluation of the fundus, with attention to macular position (A:III) • Cycloplegic refraction (A:III)

Care Management

• First prescribe corrective lenses for any clinically significant refractive error. (A:III) • Consider all forms of esotropia for treatment and re-establish ocular alignment promptly. (A:III) • If optical correction does not align the eyes, then surgical correction is recommended. (A:III) • Treat significant amblyopia prior to esotropia surgery to increase likelihood of binocularity.

(A:III) Follow-up Evaluation

• Follow-up visits should include:

o Tolerance and side effects of therapy (A:III)

o Visual acuity and/or fixation pattern with correction of refractive error (A:III)

o Deviation at distance and near fixation with correction of refractive error (A:III)

o Observation of A or V patterns and/or oblique dysfunctions (A:III)

o Status of binocular vision (A:III)

• Assess hyperopia using cycloplegia at least yearly, and 4 to 6 month intervals may be necessary (A:III)

Esotropia Follow-up Evaluation Intervals (A:III)

Age (years) Routine Interval Follow-up (months)* 0-1 1-3 1-5 3-6 5-10 6-12

*More frequent visits may be necessary if amblyopia is present or if there is a recent deterioration of alignment. Patient Education

• Discuss findings with the patient when appropriate and/or parents/caregivers to enhance understanding of disorder and to recruit them in a team effort for therapy. (A:III)

• For adult patients, discuss advantages and disadvantages of various modes of treatment in developing a treatment plan. (A:III)

• Formulate treatment plans in consultation with the patient and/or family/caregivers, and the plans should be responsive to their expectations and preferences. (A:III)

• Discuss the potential psychological side effects with the patient and parent/caregiver as appropriate. (A:III)

Eye Disease in Leprosy

(Initial Evaluation and Management) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Ocular symptoms (decreased vision, epiphora, symptoms of irritation) (A:III) • Duration of lagophthalmos (<or>6 months) (A:III) • Duration of leprosy (usually from date of diagnosis) (B:III) • Type of leprosy (A:III) • MDT treatment; what drugs and for how long (A:III) • History of leprosy reactions (CB:III)


• Visual acuity (A:III) • Eyelids and lid closure (A:III) • Corneal sensation (A:III) • Conjunctiva (A:III) • Sclera (A:III) • Pupil (A:III) • Nasolacrimal apparatus (A:III) • Slit lamp biomicroscopy

o Corneal epithelial integrity (A:III) o Corneal nerve beading, stromal opacity (B:III) o Anterior chamber (A:III) o Iris atrophy (A:III) o Iris "pearls" (B:III) o Posterior synechiae (A:III) o Cataract (A:III)

Care Management

The main important conditions (cataract, lagophthalmos, anterior uveitis) are managed as for any patient, and people with leprosy should be integrated into the normal eye care service, specifically:

• Cataract should be removed when it adversely affects patient's visual function (A:III) • IOL is not contraindicated as long as quality of surgery is good and eye is quiet (A:III) • Chronic lagophthalmos should be treated surgically if cornea is compromised or cosmesis is a

problem, regardless of severity of lagophthalmos, by whatever procedure the surgeon does best (A:III)

• Special considerations in a person afflicted with leprosy include: o New onset lagophthalmos (duration <6 months) should be treated with oral prednisolone

25-30 mg per day tapered over 6 months. (A:III) o Acute uveitis should be treated with intensive topical steroid; associated systemic leprosy

reaction must be ruled out or treated if present with systemic steroid give dose) (A:III)

Patient Education

• At the end of MDT all patients should be warned that lagophthalmos could develop and understand the risks associated with this. (A:III)

• Patients with residual lagophthalmos must be told about the risk form exposure and specifically warned about development of red eye and decreased vision. (A:III)

• Patients should understand risks to eye during reaction and given explicit instructions on where to report if reaction develops. (A:III)

• All patients should be informed of significance of decreased vision and told to report this to case worker for referral to higher level. (A:III)

Posterior Vitreous Detachment (PVD), Retinal Breaks and Lattice Degeneration

(Initial and Follow-up Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Symptoms of PVD (A:I) • Family history (e.g., Stickler syndrome) (A:II) • Prior eye trauma, including surgery (A:II) • Myopia (A:II) • History of cataract surgery (A:II)


• Examination of the vitreous for detachment, pigmented cells, hemorrhage, and condensation (A:III)

• Examination of the peripheral fundus with scleral depression (A:III) The preferred method of evaluating peripheral vitreoretinal pathology is with indirect ophthalmoscopy combined with scleral depression (A:III)

Ancillary Tests

• Perform B-scan ultrasonography if peripheral retina cannot be evaluated. (A:II) If no abnormalities are found, frequent follow-up examinations are recommended. (A:III)

Surgical and Postoperative Care if Patient Receives Treatment:

• Inform patient about the relative risks, benefits and alternatives to surgery (A:III) • Formulate a postoperative care plan and inform patient of these arrangements (A:III) • Advise patient to contact ophthalmologist promptly if they have a significant change in symptoms

such as new floaters or visual field loss (A:II)

Care Management

Management Options

Type of Lesion Treatment

Acute symptomatic horseshoe tears Treat promptly (A:II)

Acute symptomatic operculated tears Treatment may not be necessary (A:III)

Traumatic retinal breaks Usually treated (A:III)

Asymptomatic horseshoe tears Usually can be followed without treatment (A:III)

Asymptomatic operculated tears Treatment is rarely recommended (A:III)

Asymptomatic atrophic round holes Treatment is rarely recommended (A:III)

Asymptomatic lattice degeneration without holes

Not treated unless PVD causes a horseshoe tear (A:III)

Asymptomatic lattice degeneration with holes Usually does not require treatment (A:III)

Asymptomatic dialyses No consensus on treatment and insufficient evidence to guide management

Fellow eyes atrophic holes, lattice degeneration, or asymptomatic horseshoe tears

No consensus on treatment and insufficient evidence to guide management

Follow-up History

• Visual symptoms (A:I) • Interval history of eye trauma, including intraocular surgery (A:I)


• Visual acuity (A:III) • Evaluation of the status of the vitreous, with attention to the presence of pigment or syneresis

(A:II) • Examination of the peripheral fundus with scleral depression (A:II) • B-scan ultrasonography if the media is opaque (A:II)

• Patients who present with vitreous hemorrhage sufficient to obscure retinal details and a negative B-scan should be followed periodically. For eyes in which a retinal tear is suspected, a repeat B-scan should be performed about 4 weeks later (A:III)

Patient Education

• Educate patients at high risk of developing retinal detachment about the symptoms of PVD and retinal detachment and the value of periodic follow-up exams. (A:II)

• Instruct all patients at increased risk of retinal detachment to notify their ophthalmologist promptly if they have a significant increase in floaters, loss of visual field, or decrease in visual acuity. (A:III)

Primary Open-Angle Glaucoma (Initial Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Ocular history (A:III) • Systemic history (A:III) • Family history (A:II) • Assessment of impact of visual function on daily living and activities (A:III) • Review of pertinent records (A:III)


• Visual acuity (A:III) • Pupils (B:II) • Slit-lamp biomicroscopy of anterior segment (A:III) • Measurement of IOP (A:I)

o Time of day recorded because of diurnal variation (B:III) • Central corneal thickness (A:II) • Gonioscopy (A:III) • Evaluation of optic nerve head and retinal nerve fiber layer with magnified stereoscopic

visualization (A:III) • Documentation of the optic disc morphology, best performed by color stereophotography or

computer-based image analysis (A:II) • Evaluation of the fundus (through a dilated pupil whenever feasible) (A:III) • Visual field evaluation, preferably by automated static threshold perimetry (A:III)

Management Plan for Patients in Whom Therapy is Indicated

• Set an initial target pressure of at least 20% lower than pretreatment IOP, assuming that the measured pretreatment pressure range contributed to optic nerve damage. (A:I) The more advanced the damage, the lower the initial target pressure should be. (A:III)

• In many instances, topical medications constitute effective initial therapy. (A:III) • Laser trabeculoplasty is an appropriate initial therapeutic alternative. (A:I) • Filtering surgery may sometimes be an appropriate initial therapeutic alternative. (A:I) • Choose a regimen of maximal effectiveness and tolerance to achieve desired therapeutic response.

(A:III) Surgery and Postoperative Care for Laser Trabeculoplasty Patients

• Ensure the patient receives adequate postoperative care. (A:III) Plan prior to and after surgery includes:

o Informed consent. (A:III) o At least one preoperative evaluation and IOP measurement by the surgeon. (A:III) o At least one IOP check within 30 to 120 minutes following surgery. (A:I) o Examine within 6 weeks of surgery or sooner if concerned about IOP-related optic nerve

damage. (A:III) Surgery and Postoperative Care for Filtering Surgery Patients


o Informed consent. (A:III) o At least one preoperative evaluation by the surgeon. (A:III) o Follow-up on first day (12 to 36 hours after surgery) and at least once from the second to

tenth postoperative day. (A:II) o In absence of complications, additional routine postoperative visits during a 6-week period.

(A:III) o Use topical corticosteroids in the postoperative period, unless contraindicated. (A:II) o Add more frequent visits, if needed, for patients with postoperative complications. (A:III) o Additional treatments as necessary to maximize chances for long-term success. (A:III)

Patient Education for Patients with Medical Therapy

• Discuss diagnosis, severity of the disease, prognosis and management plan, and likelihood that therapy will be lifelong. (A:III)

• Educate about eyelid closure or nasolacrimal occlusion when applying topical medications to reduce systemic absorption. (B:II)

• Encourage patients to alert their ophthalmologist to physical or emotional changes that occur when taking glaucoma medications. (A:III)

• Educate about the disease process, rationale and goals of intervention, status of their condition, and relative benefits and risks of alternative interventions so that patients can participate meaningfully in developing an appropriate plan of action. (A:III)

Primary Open-Angle Glaucoma

(Follow-up Evaluation) (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical

Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)

Exam History

• Interval ocular history (A:III) • Interval systemic medical history (B:III) • Side effects of ocular medication (A:III) • Frequency and time of last IOP-lowering medications, and review of use of medications (B:III)

Physical Exam

• Visual acuity (A:III) • Slit-lamp biomicroscopy (A:III) • Measurement of IOP and time of day of measurement (A:III) • Evaluation of optic nerve and visual fields (see table below) (A:III) • Pachymetry should be repeated after any event that may alter central corneal thickness (A:II)

Management Plan for Patients on Medical Therapy:

• Reconsider current IOP and its relationship to the target IOP at each visit. (A:III) • At each exam, record dosage and frequency of use, discuss adherence to the therapeutic regimen

and patient's response to recommendations for therapeutic alternatives or diagnostic procedures. (A:III)

• Perform gonioscopy if there is a suspicion of angle closure, anterior-chamber shallowing or anterior-chamber angle abnormalities or if there is an unexplained change in IOP. (A:III) Perform gonioscopy periodically (e.g., 1-5 years). (A:III)

• Assess treatment regimen if target IOP is not achieved and maintained in light of potential risks and benefits of additional or alternative treatment. (A:III)

• If a drug fails to reduce IOP, replace with an alternate agent until effective medical treatment is established. (A:III)

• Adjust target pressure downward if disc or visual field change is progressive. (A:III) • Within each of the recommended intervals, factors that determine frequency of evaluation include

the severity of damage, the stage of disease, the rate of progression, the extent to which the IOP exceeds the target pressure and the number and significance of other risk factors for damage to the optic nerve. (A:III)

• Deleting or adding medication justifies a follow-up visit at an interval appropriate for washout or maximal effect of medication withdrawn or added. (A:III)

Follow-Up:

Recommended Guidelines for Follow-up:

Target IOP Achieved

Progression of Damage

Duration of Control (months)

Follow-up Interval [B:III]

Optic Nerve Head Evaluation

[A:III]

Visual Field Evaluation

[A:III]

Yes No < 6 Within 6 3-12 months 3-12 months

months

Yes No > 6 Within 12 months

3-12 months 3-12 months

Yes Yes (n/a) Within 4 months

1-12 months 12 months

No Yes or No (n/a) Within 4 months

1-12 months 12 months

Patient Education for Patients with Medical Therapy:


• Refer for or encourage patients with significant visual impairment or blindness to use appropriate vision rehabilitation and social services. (A:III)

Primary Open-Angle Glaucoma Suspect (Initial and Follow-up Evaluation)



• Ocular history (A:III) • Systemic history (A:III) • Family history (A:III) • Review of pertinent records (A:III) • Assessment of impact of visual function on daily living and activities (A:III)


• Visual acuity (A:III) • Pupils (B:II) • Slit-lamp biomicroscopy of anterior segment (A:III) • Measurement of IOP (A:I) • Central corneal thickness (A:II) • Gonioscopy (A:III) • Evaluation of optic nerve head and retinal nerve fiber layer, with magnified stereoscopic

visualization (A:III) • Documentation of the optic disc morphology, best performed by color stereophotography or

computer-based image analysis(A:II) • Evaluation of the fundus (through a dilated pupil whenever feasible) (A:III) • Visual field evaluation, preferably by automated static threshold perimetry (A:III)

Management Plan for Patients in Whom Therapy is Indicated:

• An appropriate initial goal is to set target pressure 20% less than mean of several IOP measurements and <24 mm Hg. (A:I)

• Choose regimen of maximal effectiveness and tolerance to achieve desired therapeutic response. (A:III)

Follow-Up Exam History

• Interval ocular history (A:III) • Interval systemic medical history and any change of systemic medications (B:III) • Side effects of ocular medications if patient is being treated (A:III) • Frequency and time of last glaucoma medications, and review of use, if patient is being treated

(B:III)

Follow-Up Physical Exam

• Visual acuity (A:III) • Slit-lamp biomicroscopy (A:III) • IOP and time of day measurement (A:III) • Gonioscopy is indicated when there is a suspicion of an angle-closure component, anterior

chamber shallowing or unexplained change in IOP (A:III)

Recommended Guidelines for Follow-up [A:III]

Treatment Target IOP Achieved

High Risk of Damage

Follow-up Interval

Frequency of Optic Nerve Head and Visual Field Evaluation

No N/A No 6-24 months 6-24 months

No N/A Yes 3-12 months 6-18 months

Yes Yes Yes 3-12 months 6-18 months

Yes No Yes < 4 months 3-12 months

Patient Education for Patients with Medical Therapy:

• Discuss number and severity of risk factors, prognosis, management plan and likelihood that therapy, once started, will be long term. (A:III)

• Educate about disease process, rationale and goals of intervention, status of their condition, and relative benefits and risks of alternative interventions. (A:III)

• Educate about eyelid closure and nasolacrimal occlusion when applying topical medications to reduce systemic absorption. (B:II)


Primary Angle Closure (Initial Evaluation and Therapy)



• Systemic history (e.g., use of topical or systemic medications) (A:III) • Ocular history (symptoms suggestive of intermittent angle-closure attacks) (A:III) • Family history of acute angle-closure glaucoma (B:II)


• Visual acuity (A:III) • Refractive status (A:III) • Pupils (A:III) • Slit-lamp biomicroscopy (A:III)

o Anterior chamber inflammation suggestive of a recent or current attack o Corneal edema o Central and peripheral anterior-chamber depth o Iris atrophy, particularly sector types, posterior synechiae or mid-dilated pupil o Signs of previous angle closure attacks

• Measurement of IOP (A:III) • Gonioscopy of both eyes (A:III) • Evaluation of fundus and optic nerve head using direct ophthalmoscope or biomicroscope (A:III)

Diagnosis

• Establish a diagnosis of primary angle closure, excluding secondary forms (A:III)

Management Plan for Patients in Whom Iridotomy is Indicated

• Treat acute PAC by laser iridotomy or incisional iridectomy if a laser iridotomy cannot be successfully performed. (A:III)

• In acute angle-closure attacks, usually use medical therapy first to lower the IOP, to reduce pain and clear corneal edema in preparation for iridotomy. (A:III)

• Perform prophylactic iridotomy in fellow eye if chamber angle is anatomically narrow. (A:II) • Perform surgery on one eye at a time for patients requiring bilateral incisional iridectomy (several

days apart) whenever feasible to avoid simultaneous bilateral complications. (A:III)

Surgery and Postoperative Care for Iridotomy Patients


o Informed consent (A:III) o At least one preoperative evaluation by the surgeon (A:III) o At least one IOP check within 30 to 120 minutes following laser surgery (A:II) o Use of topical anti-inflammatory agents in the postoperative period, unless contraindicated

(A:III) • Follow-up evaluations include:

o Evaluation of patency of iridotomy (A:III) o Measurement of IOP (A:III) o Gonioscopy, if not performed immediately after iridotomy (A:III) o Pupil dilation to reduce risk of posterior synechiae formation (A:III) o Fundus examination as clinically indicated (A:III)

• Use medications perioperatively to avert sudden IOP elevation, particularly in patients with severe disease. (A:III)

• Refer for and encourage patients with significant visual impairment or blindness to use vision rehabilitation and social services. (A:III)

Evaluation and Follow-up of Patients with Iridotomy:

• After iridotomy, follow patients with glaucomatous optic neuropathy as specified in the Primary Open-Angle Glaucoma PPP. (A:III)

• Follow all other patients as specified in the Primary Open-Angle Glaucoma Suspect PPP. (A:III)

Education for Patients if Iridotomy is not Performed:

• Inform patients at risk for acute angle closure about symptoms of acute angle-closure attacks and instruct them to notify immediately if symptoms occur. (A:III)

• Warn patients of danger of taking medicines that could cause pupil dilation and induce an angle-closure attack. (A:III)

Trachoma (Ratings: A: Most important, B: Moderately important, C: Relevant but not critical Strength of Evidence: I: Strong, II: Substantial but lacks some of I, III: consensus of expert opinion in absence of evidence for I & II)


• Living in a trachoma-endemic region (A:I) • Duration of red eye (an acute follicular conjunctivitis may be due to other organisms) (C:III) • Any previous similar episodes (active trachoma is often recurrent) (C:III) • Household contacts with history of trachoma or chronic conjunctivitis (B:I) • Purulent discharge (although active trachoma is often sub-clinical or asymptomatic) (C:III) • Duration of trichiasis (C:III) • History of previous lid surgery (A:III)


• Using 2.5x magnification loupes and adequate lighting (daylight or torchlight) or using a slit lamp, assess signs of trachoma using the WHO simplified grading scale: (A:III)

• Briefly, note any trichiasis or corneal opacity. Evert the upper palpebral conjunctivae and note follicles over the tarsal plate (5 follicles greater than 0.5 mm in the central tarsus constitutes the WHO grade of TF), intense inflammatory thickening obscuring 50% of the normal, underlying conjunctival vasculature (TI), and easily visible scarring (TS).

Diagnostic (Laboratory) Tests

• PCR testing for chlamydial DNA—this is the gold standard for identifying infection but not for diagnosing trachoma (B:I)

• Direct Chlamydial Immunofluorescence test +/- chlamydial culture of conjunctival epithelial cells (C:II)

• Chlamydial culture (difficult to perform) (C:II) • Giemsa stain of conjunctival scrape to look for:

o Basophilic intracytoplasmic inclusion bodies in epithelial cells (C:III) o Polymorphonuclear leucocytes (C:III)

Management

• Management of trachoma should be community based. The WHO recommends the integrated SAFE Strategy, surgery for trichiasis, community wide antibiotic treatment, facial cleanliness education and environmental improvements (B:III)

• Surgical: Trichiasis surgery (bilamellar tarsal rotation or the related Trabut procedure) should be considered if any of the following are present:

� one or more in-turned eyelashes are abrading the cornea when the patient is looking straight ahead (A:II)

� pre-existing evidence of corneal damage from trichiasis (B:II) � severe discomfort from trichiasis (C:III)

o Contra-indications to trichiasis surgery include defective lid closure, children with trichiasis (may need general anesthetic), and poor general health. (C:III)

o Epilation is considered an alternative for refusal to have surgery (B:III) • Community-wide antibiotic treatment is recommended if there is >10% active trachoma in

children aged 1-9 years of age in the community. Targeted treatment of clinically active cases is recommended for a lower prevalence. Household contacts, and in particular, siblings, may also be treated, even if they have no active signs of infection (B:II)

• The following antibiotic treatment is recommended by the WHO: o Single dose azithromycin: in children aged <16 years dosage is 20mg/kg (maximum dose

1g); in adults dosage is 1g (A:I) o Or, use topical 1% tetracycline eye ointment in pregnant women, children aged below 6

months and those allergic to macrolides, used twice daily in both eyes for 6 weeks (A:I) o It is acceptable to treat follicular conjunctivitis in a trachoma-endemic area with antibiotics

even without laboratory documentation of active chlamydial infection (A:I) • Facial Cleanliness: promote regular face-washing with clean water. Clean faces have been

associated with clinically active trachoma, but it should be noted that face-washing interventions have not been shown to reduce ocular chlamydial infection (B:II)

• Environmental Improvements: (improving water supply, latrine provision and fly control). The face fly Musca sorbens has been implicated as a possible vector for trachoma and breeds preferentially on human feces. These flies cannot breed in latrines, so latrine construction is thought to reduce fly populations and trachoma transmission (B:II)


• WHO recommends annual, community based treatment with reassessment at three years. (B:II)

• Note that follicles can take months to clear even after infection has been eliminated, and that re-treatment may not be warranted if follicles are slowly improving depending on the time that has elapsed since the last treatment was given. (B:II)

• For treatment of individual more frequent examinations can be undertaken. Follow-up 1 month after treatment, with retreatment as necessary is reasonable.

• Re-infection frequently occurs in endemic areas, so patient education regarding methods that may reduce transmission is useful. (C:III)

• After trichiasis surgery, patients should be seen within 2 weeks for suture removal, and annually to ensure that trichiasis has not returned. (A:III)

Documents

BEYN LXALQ KL NK TÖVS YY L R - International … -un Beyn lxalq Klinik Tövsiyy lri Bu s nd Beyn lxalq Oftalmologiya urası t rfind n q bul edilmi 19 beyn lxalq klinik tövsiyy dn