BESNILO

Prof. dr Biljana Mijović

Besnilo

• Akutno virusno oboljenje centralnog nervnog sistema (mozak i kičmena moždina) ljudi i životinja

• Prirodu bolesti proučio Luj Paster• Utvrdio da je uzročnik besnila virus koji se

nalazi u CNS

Luj Paster

• 1882. godine pasažiranjem uličnog virusa rabiesa na zamorcima povećao virulenciju

• Skoro čitav vek virus se neizmenjen koristio za spremanje vakcina

Istorijat vakcine protiv besnila

• 1885. Luj Paster aplikovao vakcinu dečaku koga je ugrizao besan pas

• 1927. Adolf Hempt modifikovao Pasterovu vakcinu

• Nakon prihvatanja na konferenciji u Parizu, u Evropi je počela proizvodnja ove vakcine

Otpornost virusa

• Osetljiv prema:• Povišenoj temperaturi (ubija ga t od 70 stepeni

C u trajanju od 10 minuta)• Sunčevoj svetlosti• Sušenju• Dezinfekcionim sredstvima (2% NaOH, 5%

Kalijum permaganat)• Otporan na hladnoću ( u mozgu se može naći

nekoliko nedelja posle smrti)

Patogeneza

• Velika količina - širenje virusa od ujedne rane akspoplazmom nerava

• Mala količina – lokalni razvoj u mišićima i ulazak u nerve putem acetilholinskih receptora

• Encefalitis, a zatim centrifugalno širenje u sva tkiva, posebno u pljuvačne žlijezde

• Aerogei put – dospeva u ogranke mirisnog nerva, a zatim u CNS

• Ne širi se putem krvi

Prisutna razdražljivost kod životinja

Besnilo kod ljudi

• Najviše besnila ljudi ima u Etiopiji gde se procenjuje incidenca od 18/100.000 stanovnika i u Indiji 3,5/100.000, ili oko 30.000 godišnje. Raširenost besnila naročito po tropskim krajevima razlog je da se u Evropi svake godine registruju slučajevi besnila kod turista koji putuju po ovim krajevima.

Inkubacija

• Dužina inkubacije srednje duga i duga• Najčešće između 20-90 dana• Duže od tri meseca sreću se kod 15% obolelih• Duže od godinu dana kod oko 1%• Opisan verodostojan izveštaj o najdužoj

inkubaciji od 7 godina• Najkraća inkubacija zabeležena u Jugoslaviji,

od svega 4 dana, kod čoveka koga je napao medved, naneo mu teške povrede po licu i iskopao oko. Kako je optički nerv zapravo deo centralnog nervnog sistema, brzo je došlo do razvoja tipične kliničke slike sa hidrofobijom i smrtnim ishodom sedmog dana

• Poslednji pacijenti umrli u Jugoslaviji do 1980. godine imali su prosečnu inkubaciju 64,8 dana, a izvor infekcije najčešće je bio besan pas

Ulazno mesto

• Koža• Sluzokoža• Virus dospeva ujedom, preko ogrebotina,

rana, ragada

Osetljivost ljudi

• Opšta• U odnosu na druge sisare osetljivost ljudi je

manja (obolelo 40% Iranaca koje je ujela dokazano besna životinja)

• Letalitet 100%• O imunitetu se ne zna, jer nije preživela

nijedna osoba

Rasprostarnjenost besnila u svetu

Srbija

• Poslednji autohtoni slučaj kod ljudi 1980. godine

• Prosečno oko 200 zaraženih životinja godišnje• Više od 85% su divlje životinje (lisice 95%)

Srbija

• Oko 30 životinja godišnje• 70% mačke• 20% psi• Retko goveda, ovce i koze

Iskorenjivanje besnila u Srbiji

• Kampanja oralne vakcinacije lisica na području cele Srbije

Prevencija besnila

• Sistematska vakcinacija pasa i mačaka• Borba protiv pasa lutalica• Obeležavnje pasa• Registar pasa i mačaka i evidencija vakcinacije• Pasoši za pse i mačke• Nadzor nad psima koji su zledili ljude u

trajanju od 10 dana• Ubijanje besnih životinja

Preekspoziciona vakcinacija

• Veterinari• Veterinarski tehničari• Veterinarski higijeničari• Zoohigijeničari• Lovočuvari• Šumari• Preparatori životinja• Krznari• Osobe koje profesionalno dolaze u kontakt sa

slepim miševima

Besnilo kod ljudi

• Infekcija čoveka zavisi od količine i virulencije soja virusa, lokalizacije i broja ujednih rana tj. broja nervnih završetaka u regiji ujeda i dužine puta koji virus mora da prođe do centralnog nervnog sistema, kao i opšteg stanja organizma. Ovi faktori imaju uticaja i na dužinu inkubacije. Od značaja je i da li je rana naneta kroz odelo koje može da zadrži infektivnu salivu. Iz tih razloga ne oboli svaka osoba ozleđena od iste besne životinje, tako da se indeks kontagioznosti besnila pre Pasterove ere procenjuje na 15-30%. Najopasnije ozlede ranije su nanosili besni vukovi, kada je smrtnost kod ozleđenih procenjivana i do 60%.

Слајд 1BesniloLuj PasterIstorijat vakcine protiv besnilaСлајд 5Слајд 6Слајд 7Otpornost virusaPatogenezaСлајд 10Prisutna razdražljivost kod životinjaBesnilo kod ljudiInkubacijaСлајд 14Слајд 15Слајд 16Слајд 17Ulazno mestoOsetljivost ljudiСлајд 20Rasprostarnjenost besnila u svetuSrbijaSrbijaIskorenjivanje besnila u SrbijiСлајд 25Слајд 26Prevencija besnilaPreekspoziciona vakcinacijaСлајд 29Слајд 30Besnilo kod ljudi