Upload
vy-le
View
236
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
1/101
The Inequalities Trigonometry 3
Chng 1 :CC BC U CS
bt u mt cuc hnh trnh, ta khng th khng chun b hnh trang ln ng.Ton hc cng vy. Mun khm ph c ci hay v ci p ca bt ng thc lnggic, ta cn c nhng vt dng chc chn v hu dng, chnh l chng 1: Ccbc u cs.
Chng ny tng qut nhng kin thc cbn cn c chng minh bt ng thclng gic. Theo kinh nghim c nhn ca mnh, tc gi cho rng nhng kin thc ny ly cho mt cuc hnh trnh.
Trc ht l cc bt ng thc i s cbn ( AM GM, BCS, Jensen, Chebyshev) Tip theo l cc ng thc, bt ng thc lin quan cbn trong tam gic. Cui cngl mt snh l khc l cng cc lc trong vic chng minh bt ng thc (nh lLargare, nh l v du ca tam thc bc hai, nh l v hm tuyn tnh )
Mc lc :1.1. Cc bt ng thc i s cbn 4
1.1.1. Bt ng thc AM GM............................................... 4
1.1.2. Bt ng thc BCS.. 81.1.3. Bt ng thc Jensen.... 131.1.4. Bt ng thc Chebyshev..... 16
1.2. Cc ng thc, bt ng thc trong tam gic.. 191.2.1. ng thc... 191.2.2. Bt ng thc..... 21
1.3. Mt s nh l khc. 221.3.1. nh l Largare ... 221.3.2. nh l v du ca tam thc bc hai.. 251.3.3. nh l v hm tuyn tnh.. 28
1.4. Bi tp.. 29
www.laisac.page.tl
Chuyn :
BBBTTT NNNGGG TTTHHHCCC LLLNNNGGG GGGIIICCCTHPT Chuyn L T Trng. Cn Th
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
2/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 4
1.1. Cc bt ng thc i s cbn :
1.1.1. Bt ng thc AM GM :
Vi mi s thc khng m naaa ,...,, 21 ta lun c
nn
n aaan
aaa...
...21
21
+++
Btng thcAM GM(Arithmetic Means Geometric Means) l mt btng thcquen thuc v c ng dng rt rng ri.y l btng thc m bn c cn ghi nh rrng nht, n s l cng c hon ho cho vic chng minh cc btng thc. Sau y lhai cch chng minh btng thc ny m theo kin ch quan ca mnh, tcgi chorng l ngngn v hay nht.
Chng minh :Cch 1 : Quy np kiu Cauchy
Vi 1=n bt ng thc hin nhin ng. Khi 2=n bt ng thc tr thnh
( ) 02
2
212121
+
aaaaaa
(ng!)
Gi s bt ng thc ng n kn = tc l :
kk
k aaak
aaa...
...21
21
+++
Ta s chng minh n ng vi kn 2= . Tht vy ta c :
( ) ( ) ( )( )
( )( )
kkkk
kkkk
kk
kkkkkkkk
aaaaa
k
aaakaaak
k
aaaaaa
k
aaaaaa
22121
22121
2212122121
......
......
......
2
......
+
++
++++
=
++++++
+++++++
Tip theo ta s chng minh vi 1= kn . Khi :
( ) 1 121121
1121
1121121
1121121
...1...
...
............
=
+++
=
++++
kkk
kk
k kkk
kkk
aaakaaa
aaak
aaaaaakaaaaaa
Nh vy bt ng thc c chng minh hon ton.ng thc xy ra naaa === ...21
Cch 2 : ( ligii ca Polya )
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
3/101
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
4/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 6
Li gii :
Ta lun c : ( ) CBA cotcot =+
1cotcotcotcotcotcot
cotcotcot
1cotcot
=++
=+
ACCBBA
CBA
BA
Khi :
( ) ( ) ( )
( ) ( )
3cotcotcot
3cotcotcotcotcotcot3cotcotcot
0cotcotcotcotcotcot
2
222
++
=++++
++
CBA
ACCBBACBA
ACCBBA
Du bng xy ra khi v ch khi ABC u.
V d 1.1.1.3.
CMR vi mi ABCnhn v *Nn ta lun c :
2
1
3tantantan
tantantan
++
++nnnn
CBA
CBA
Li gii :
Theo AM GM ta c :
( ) ( )
( ) ( ) 21
33
3 3
33
3333tantantan3tantantan
tantantan
tantantan3tantantan3tantantan
=++
++
++
++=++
nnn
nnn
nnnnn
CBACBA
CBA
CBACBACBA
pcm.
V d 1.1.1.4.
Cho a,b l hai sthc tha :0coscoscoscos ++ baba
CMR : 0coscos + ba
Li gii :
Ta c :
( )( ) 1cos1cos1
0coscoscoscos
++
++
ba
baba
Theo AM GM th :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
5/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 7
( ) ( )( )( )
0coscos
1cos1cos12
cos1cos1
+
+++++
ba
baba
V d 1.1.1.5.
Chng minh rng vi mi ABC nhn ta c :
2
3
2sin
2sin
2sin
2sin
2sin
2sin
3
2
2cos
2cos
coscos
2cos
2cos
coscos
2cos
2cos
coscos+
++++
ACCBBA
AC
AC
CB
CB
BA
BA
Li gii :
Ta c
=
=
BABA
BA
BA
AA
A
A
cotcot4
3
2sin
2sin
2cos
2cos4
coscos4
3
2cot2sin
2cos2
cos
Theo AM GM th :
+
+
BABA
BA
BA
BABA
BA
BA
cotcot4
3
2sin
2sin
3
2
2cos
2cos
coscos
2
cotcot4
3
2sin
2sin
2cos2cos4
coscos4
32
Tng t ta c :
+
+
AC
AC
AC
AC
CBCB
CB
CB
cotcot4
3
2sin2sin3
2
2cos
2cos
coscos
cotcot4
3
2sin
2sin
3
2
2cos
2cos
coscos
Cng v theo v cc bt ng thc trn ta c :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
6/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 8
( )ACCBBAACCBBA
AC
AC
CB
CB
BA
BA
cotcotcotcotcotcot
2
3
2
sin
2
sin
2
sin
2
sin
2
sin
2
sin
3
2
2cos
2cos
coscos
2cos
2cos
coscos
2cos
2cos
coscos
+++
++
++
2
3
2sin
2sin
2sin
2sin
2sin
2sin
3
2+
++=
ACCBBApcm.
Bc u ta mi ch c btng thcAM GMcng cc ng thc lnggic nnsc nh hng n cc btng thc cn hn ch. Khi ta kt hpAM GMcngBCS,Jensen hay Chebyshev th n thc s l mtv kh ng gm cho cc btng thclnggic.
1.1.2. Bt ng thc BCS :
Vi hai b s ( )naaa ,...,, 21 v ( )nbbb ,...,, 21 ta lun c :
( ) 2222
1
22
2
2
1
2
2211 ......... nnnn bbbaaabababa +++++++++
Nu nhAM GMl cnh chim u n trong vic chng minh btng thc thBCS (Bouniakovski Cauchy Schwartz) li l cnh tay phi ht sc c lc. Vi
AM GMta lun phi ch iu kin cc bin l khng m, nhng i vi BCS ccbin khng b rng buc bi iu kin , chcn l sthc cng ng. Chng minh btng thc ny cng rtngin.
Chng minh :
Cch 1 :
Xt tam thc :
( ) ( ) ( )22222
11 ...)( nn bxabxabxaxf +++=
Sau khi khai trin ta c :
( )22
2
2
12211222
2
2
1 ......2...)( nnnn bbbxbababaxaaaxf ++++++++++= Mt khc v Rxxf 0)( nn :
( ) +++++++++ 2222
1
22
2
2
1
2
2211 .........0 nnnnf bbbaaabababa pcm.
ng thc xy ran
n
b
a
b
a
b
a=== ...
2
2
1
1 (quy c nu 0=ib th 0=ia )
Cch 2 :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
7/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 9
S dng bt ng thc AM GM ta c :
( )( )2222
1
22
2
2
1
22
2
2
1
2
22
2
2
1
2
......
2
......nn
ii
n
i
n
i
bbbaaa
ba
bbb
b
aaa
a
++++++
+++
++++
Cho i chy t 1 n n ri cng v c n bt ng thc li ta c pcm.y cng l cch chng minh ht sc ngngn m bn c nn ghi nh!
By givi stip sc caBCS,AM GMnhc tip thm ngun sc mnh, nhh mc thm cnh, nhrng mc thm vy,pht huy hiu qu tm nh hng ca mnh.Hai btng thc ny b p bsung htrcho nhau trong vic chng minh btngthc. Chng lng long nht th, song kim hp bch cngph thnh cng nhiubi ton kh.
Trm nghe khng bng mt thy, ta hyxtcc v d thy r iu ny.
V d 1.1.2.1.
CMR vi mi ,,ba ta c :
( )( )2
21cossincossin
++++
baba
Li gii :
Ta c :
( )( ) ( )( )
( ) ( )( ) ( )12cos12sin12
1
2
2cos12sin
22
2cos1
coscossinsincossincossin 22
++++=
++
++
=
+++=++
abbaab
abba
abbaba
Theo BCS ta c :
( )2cossin 22 BAxBxA ++
p dng ( )2 ta c :
( ) ( ) ( ) ( ) ( )( ) ( )31112cos12sin 2222 ++=++++ baabbaabba Thay ( )3 vo ( )1 ta c :
( )( ) ( )( )( ) ( )41112
1cossincossin 22 ++++++ baabba
Ta s chng minh bt ng thc sau y vi mi a, b :
( )( )( ) ( )52
11112
12
22
++++++
babaab
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
8/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 10
Tht vy :
( ) ( )( )
( )( )2
211
24111
2
1
22
15
2222
2222
++++
++
+++++
baba
abbaba
ab
( )( ) ( ) ( ) ( )62
1111
2222 +++
++ba
ba
Theo AM GM th ( )6 hin nhin ng ( )5 ng.T ( )1 v ( )5 suy ra vi mi ,,ba ta c :
( )( )2
21cossincossin
++++
baba
ng thc xy ra khi xy ra ng thi du bng ( )1 v ( )6
( )
++=
=
+=
=
=+
=
Zkkab
baarctg
ba
abbatg
ba
abba
ba
2121
12cos1
2sin
22
V d 1.1.2.2.
Cho 0,, >cba v cybxa =+ cossin . CMR :
33
222 11sincos
ba
c
bab
y
a
x
+++
Li gii :Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
( )*cossin
11cos1sin1
33
222
33
222
ba
c
b
y
a
x
ba
c
bab
y
a
x
++
++
+
Theo BCS th :
( ) ( )( )222
1
2
2
2
1
2
2211 bbaababa +++
vi
==
==
bbbaab
bya
axa
21
21
;
cos;sin
( ) ( )23322
cossincossin
ybxabab
y
a
x++
+
do 033 >+ ba v ( )*cossin =+ cybxa ng pcm.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
9/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 11
ha
x
yz
N
Q
P
A
B C
M
ng thc xy ra22
2
2
1
1 cossin
b
y
a
x
b
a
b
a==
+=
+=
=+
=
33
2
33
2
22
cos
sin
cossin
cossin
ba
cby
ba
cax
cybxa
b
y
a
x
V d 1.1.2.3.
CMR vi mi ABC ta c :
R
cbazyx
2
222++
++
vi zyx ,, l khong cch t im M bt k nm bn trong ABC n ba cnhABCABC ,, .
Li gii :
Ta c :
( )
++++=++
=++
=++
++=
cba
cbacba
abc
ABC
MCA
ABC
MBC
ABC
MAB
MCAMBCMABABC
h
z
h
y
h
xhhhhhh
h
x
h
y
h
z
S
S
S
S
S
S
SSSS
1
1
Theo BCSth :
( )cba
cba
cba
c
c
b
b
a
a hhhh
z
h
y
h
xhhh
h
zh
h
yh
h
xhzyx ++=
++++++=++
m BahAchCbhCabahS cbaa sin,sin,sinsin21
21 =====
( )R
ca
R
bc
R
abAcCbBahhh
cba222
sinsinsin ++=++=++
T suy ra :
++
++
++R
cba
R
cabcabzyx
22
222
pcm.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
10/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 12
ng thc xy ra khi v ch khi ABCzyx
cba
==
==u v M l tm ni tip ABC .
V d 1.1.2.4.
Chng minh rng :
+
2;08sincos 4
xxx
Li gii :
p dng bt ng thc BCS lin tip 2 ln ta c :
( ) ( )( )( )( ) ( )( )
4
2222222
2224
8sincos
8sincos1111
sincos11sincos
+
=+++
+++
xx
xx
xxxx
ng thc xy ra khi v ch khi4
=x .
V d 1.1.2.5.
Chng minh rng vi mi sthc a vx ta c
( ) 11
cos2sin12
2
+
+
xaxax
Li gii :
Theo BCS ta c :
( )( ) ( ) ( ) ( )
( )( ) ( )
( ) 11
cos2sin1
1cos2sin1
21421
cossin21cos2sin1
2
2
2222
42242
2222222
+
+
++
++=++=
+++
xaxaa
xaxax
xxxxx
aaxxaxax
pcm.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
11/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 13
1.1.3. Bt ng thc Jensen :
Hm s )(xfy = lin tc trn on [ ]ba, v n im nxxx ,...,, 21 ty trn on
[ ]ba, ta c :
i) 0)('' >xf trong khong ( )ba, th :
++++++
n
xxxnfxfxfxf nn
...)(...)()( 2121
ii) 0)(''
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
12/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 14
V d 1.1.3.1.
Chng minh rng vi mi ABC ta c :
2
33sinsinsin ++ CBA
Li gii :
Xt xxf sin)( = vi ( );0x
Ta c ( );00sin)('' =
2;00
cos
sin2''3
xx
xxf . T theo Jensen th :
==
++
+
+
3
6sin3
3
2223222
CBA
fC
fB
fA
f pcm.
ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
V d 1.1.3.3.
Chng minh rng vi mi ABC ta c :
21
222222
32
tan2
tan2
tan
+
+
CBA
Li gii :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
13/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 15
Xt ( ) ( ) 22tanxxf = vi
2;0
x
Ta c ( ) ( )( ) ( ) ( ) 1221221222 tantan22tantan122' + +=+= xxxxxf
( ) ( )( )( ) ( )( )( ) 0tantan1122tantan112222'' 2222222 >++++= xxxxxf Theo Jensen ta c :
=
=
++
+
+
2122
36
33
2223222
tg
CBA
fC
fB
fA
f pcm.
ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
V d 1.1.3.4.
Chng minh rng vi mi ABC ta c :3
2
3
2tan
2tan
2tan
2sin
2sin
2sin ++++++
CBACBA
Li gii :
Xt ( ) xxxf tansin += vi
2;0
x
Ta c ( )( )
>
=
2;00
cos
cos1sin''
4
4 x
x
xxxf
Khi theo Jensen th :
+=
+=
++
+
+
3
2
3
6tan
6sin3
3
2223222
CBA
fC
fB
fA
f pcm.
ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
V d 1.1.3.5.
Chng minh rng vi mi ABC nhn ta c :
( ) ( ) ( )2
33
sinsinsin
3
2sinsinsin
CBACBA
Li gii :
Ta c
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
14/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 16
++++
+=++
CBACBA
CBACBA
222
222
sinsinsinsinsinsin
coscoscos22sinsinsin
v2
33sinsinsin ++ CBA
2
33sinsinsin2 ++
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
15/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 17
Chng minh :
Bng phn tch trc tip, ta c ng thc :
( ) ( )( ) ( )( ) 0.........1,
21212211 =+++++++++ =
n
ji
jijinnnnbbaabbbaaabababan
V hai dy naaa ,...,, 21 v nbbb ,...,, 21 n iu cng chiu nn ( )( ) 0 jiji bbaa
Nu 2 dy naaa ,...,, 21 v nbbb ,...,, 21 n iu ngc chiu th bt ng thc i
chiu.
V d 1.1.4.1.
Chng minh rng vi mi ABC ta c :
3
++
++
cba
cCbBaA
Li gii :
Khng mt tnh tng qut gi s :CBAcba
Theo Chebyshev th :
33
333
=++++++
++
++
++
CBAcbacCbBaA
cCbBaACBAcba
ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
V d 1.1.4.2.
Cho ABC khng c gc t vA, B, Co bng radian. CMR :
( ) ( )
++++++
C
C
B
B
A
ACBACBA
sinsinsinsinsinsin3
Li gii :
Xt ( )x
xxf
sin= vi
2;0
x
Ta c ( )( )
=
2;00
tancos'
2
x
x
xxxxf
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
16/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 18
Vy ( )xf nghch bin trn
2;0
Khng mt tng qut gi s :
C
C
B
B
A
ACBA
sinsinsin
p dng bt ng thc Chebyshev ta c :
( ) ( )++
++++ CBA
C
C
B
B
A
ACBA sinsinsin3
sinsinsinpcm.
ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
V d 1.1.4.3.
Chng minh rng vi mi ABC ta c :
3tantantan
coscoscossinsinsin CBA
CBACBA
++++
Li gii :
Khng mt tng qut gi s CBA
CBA
CBA
coscoscos
tantantan
p dng Chebyshev ta c :
3
tantantan
coscoscos
sinsinsin3
costancostancostan
3
coscoscos
3
tantantan
CBA
CBA
CBA
CCBBAACBACBA
++
++
++
++
++
++
M ta li c CBACBA tantantantantantan =++ pcm.
ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
V d 1.1.4.4.
Chng minh rng vi mi ABC ta c :
( )CBA
CBACBA
coscoscos
2sin2sin2sin
2
3sinsinsin2
++
++++
Li gii :
Khng mt tng qut gi s cba
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
17/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 19
CBA
CBA
coscoscos
sinsinsin
Khi theo Chebyshev th :
( )CBA
CBACBA
CCBBAACBACBA
coscoscos
2sin2sin2sin
2
3sinsinsin2
3
cossincossincossin
3
coscoscos
3
sinsinsin
++
++++
++
++
++
pcm.ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
1.2. Cc ng thc bt ng thc trong tam gic :
Sau y l hu ht nhng ng thc, btng thc quen thuc trong tamgic v tronglnggic c dng trong chuyn ny hoc rt cn thit cho qu trnh hc ton cabn c. Cc bn c th dng phn ny nhmt t in nh tra cu khi cn thit.Haybn c cng c thchng minh ttc cc ktqu nhl bi tp rn luyn.Ngoi ra ticng xin nhc vi bn c rng nhng kin thc trong phn ny khi p dng vo bi tpu cn thitc chng minh li.
1.2.1. ng thc :
RC
c
B
b
A
a
2sinsinsin ===
Cabbac
Bcaacb
Abccba
cos2
cos2
cos2
222
222
222
+=
+=
+=
AbBac
CaAcb
BcCba
coscos
coscos
coscos
+=
+=
+=
( ) ( ) ( )
( )( )( )cpbpapp
rcprbprap
prCBARR
abc
CabBcaAbc
hchbhaS
cba
cba
=
===
===
===
===
sinsinsin24
sin
2
1sin
2
1sin
2
1
.2
1.
2
1.
2
1
2
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
18/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 20
4
22
4
22
4
22
2222
2222
2222
cbam
bac
m
acbm
c
b
a
+=
+=
+=
ba
Cab
l
ac
Bca
l
cb
Abc
l
c
b
a
+=
+=
+=
2cos2
2cos2
2cos2
( )
( )
( )
2sin
2sin
2sin4
2tan
2tan
2tan
CBAR
Ccp
Bbp
Aapr
=
=
=
=
+
=+
+
=+
+
=+
2tan
2tan
2tan
2tan
2tan
2tan
AC
AC
ac
ac
CB
CB
cb
cb
BA
BA
ba
ba
S
cbaCBA
S
cbaC
SbacB
S
acbA
4cotcotcot
4cot
4cot
4cot
222
222
222
222
++=++
+=
+=
+=
( )( )
( )( )
( )( )ab
bpapC
ca
apcpB
bc
cpbpA
=
=
=
2sin
2sin
2sin
( )
( )
( )ab
cppC
ca
bppB
bc
appA
=
=
=
2cos
2cos
2cos
( )( )( )
( )( )
( )
( )( )
( )cppbpapC
bpp
apcpB
appcpbpA
=
=
=
2tan
2tan
2tan
( )
CBACBA
R
rCBACBA
CBACBA
CBACBA
R
pCBACBA
coscoscos21coscoscos
12
sin2
sin2
sin41coscoscos
coscoscos12sinsinsin
sinsinsin42sin2sin2sin
2cos
2cos
2cos4sinsinsin
222
222
=++
+=+=++
+=++
=++
==++
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
19/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 21
1cotcotcotcotcotcot
12
tan2
tan2
tan2
tan2
tan2
tan
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
tantantantantantan
=++
=++
=++
=++
ACCBBA
ACCBBA
CBACBA
CBACBA
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
( )
( ) kCkBkAkCkBkA
kCkBkAkCkBkA
Ck
Bk
Ak
Ck
Bk
Ak
Ak
Ck
Ck
Bk
Bk
Ak
kAkCkCkBkBkA
kCkBkAkCkBkA
kCkBkAkCkBkA
Ck
Bk
AkCkBkAk
kCkBkAkCkBkA
Ck
Bk
AkCkBkAk
k
k
k
k
k
k
coscoscos212sinsinsin
coscoscos211coscoscos
212cot
212cot
212cot
212cot
212cot
212cot
12
12tan2
12tan2
12tan2
12tan2
12tan2
12tan
1cotcotcotcotcotcot
tantantantantantan
coscoscos4112cos2cos2cos
212sin
212sin
212sin41112cos12cos12cos
sinsinsin412sin2sin2sin
212cos
212cos
212cos4112sin12sin12sin
1222
222
1
+
+
+=++
+=++
+++=+++++
=++++++++
=++
=++
+=++
++++=+++++
=++
+++=+++++
1.2.2. Bt ng thc :
acbac
cbacb
bacba
+
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
20/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 22
1cotcotcot
9tantantan
4
9sinsinsin
4
3coscoscos
222
222
222
222
++
++
++
++
CBA
CBA
CBA
CBA
2cot
2cot
2cot
12tan2tan2tan
2sin
2sin
2sin
2cos
2cos
2cos
222
222
222
222
CBA
CBA
CBA
CBA
++
++
++
++
33
1cotcotcot
33tantantan
8
33sinsinsin
8
1coscoscos
CBA
CBA
CBA
CBA
332
cot2
cot2
cot
33
1
2
tan
2
tan
2
tan
8
1
2sin
2sin
2sin
8
33
2cos
2cos
2cos
AAA
AAA
CBA
CBA
1.3. Mt s nh l khc :
1.3.1. nh l Lagrange :
Nu hm s ( )xfy = lin tc trn on [ ]ba ; v c o hm trn khong ( )ba ; th tn ti 1 im ( )bac ; sao cho :
( ) ( ) ( )( )abcfafbf = '
Ni chung vi kin thc THPT, ta ch c cng nhn nh l ny m khng chng minh.Vchng minh ca n cn n mt skin thc ca ton cao cp. Ta chcn hiu cchdng n cng nhng iu kin i km trong cc trng hp chng minh.
V d 1.3.1.1.
Chng minh rng baRba
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
21/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 23
Xt ( ) ( ) xxfxxf cos'sin == Khi theo nh l Lagrange ta c
( ) ( ) ( ) ( )
abcabab
cabafbfbac
=
cossinsin
cos:;:
pcm.
V d 1.3.1.2.
Vi ba
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
22/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 24
CMR nu 0>x thxx
xx
+>
++
+
11
1
11
1
Li gii :
Xt ( ) ( )( ) 0ln1ln1
1ln >+=
+= xxxx
xxxf
Ta c ( ) ( )1
1ln1ln'
++=
xxxxf
Xt ( ) ttg ln= lin tc trn [ ]1; +xx kh vi trn ( )1; +xx nn theo Lagrange th :
( )( )( )
( )
( ) ( ) 01
1ln1ln'
1
1'
1
ln1ln:1;
>+
+=
+>=
+
++
xxxxf
xcg
xx
xxxxc
vi > 0x ( )xf tng trn ( )+;0
( ) ( )
xx
xx
xx
xxxfxf
+>
++
+>
++>+
+
+
11
1
11
11ln
1
11ln1
1
1
pcm.
V d 1.3.1.5.
Chng minh rng + Zn ta c :
1
1
1
1arctan
22
1222+
++
++ nnnnn
Li gii :
Xt ( ) xxf arctan= lin tc trn [ ]1; +nn
( )21
1'
xxf
+= trn ( ) ++ Znnn 1;
Theo nh l Lagrange ta c :( ) ( )
( ) ( )( )
( )( )
++=
+
++
+=+=
+
+
+=+
1
1arctan
1
1
11
1arctanarctan1arctan
1
1
1
1':1;
22
2
nnc
nn
nnnn
c
nn
nfnfcfnnc
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
23/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 25
( ) 111; +
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
24/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 26
ng thc xy ra khi v ch khi :
cbaCBAzyxBzCyx
BzCy::sin:sin:sin::
coscos
sinsin==
+=
=
tc zyx ,, l ba cnh ca tam gic tng ng vi ABC .
V d 1.3.2.2.
CMR Rx v ABC btk ta c :
( )CBxAx coscoscos2
11 2 +++
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
( )( ) ( )
02
sin2
sin4
12
cos2
sin4
2sin4
2cos
2cos2
cos12coscos'
0cos22coscos2
22
22
2
2
2
2
=
=
+=
+=
++
CBA
CBA
ACBCB
ACB
ACBxx
Vy bt ng thc trn ng.
ng thc xy ra khi v ch khi :
==
=
+=
=
CBx
CB
CBx cos2cos2coscos
0
V d 1.3.2.4.
CMR trong mi ABC ta u c :2
222
2sinsinsin
++++
cbaCcaBbcAab
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :( )
( ) ( )BbccbCcAb
BbccbCcAbaa
2cos22cos2cos'
02cos22cos2cos2
222
222
+++=
+++++
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
25/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 27
( ) 02sin2sin 2 += CcAb Vy bt ng thc c chng minh xong.
V d 1.3.2.4.
Cho ABC btk. CMR :
2
3coscoscos ++ CBA
Li gii :
t ( )BACBCB
CBAk ++
=++= cos2
cos2
cos2coscoscos
01
2
cos
2
cos2
2
cos2 2 =++
+
kBABABA
Do 2
cosBA +
l nghim ca phng trnh :
012
cos22 2 =+
kxBA
x
Xt ( )122
cos' 2 +
= kBA
. tn ti nghim th :
( )
2
3coscoscos
2
31
2cos120' 2
++
CBA
kBA
k
pcm.
V d 1.3.2.5.
CMR Ryx , ta c :
( )2
3cossinsin +++ yxyx
Li gii :
t ( )2
sin212
cos2
sin2cossinsin 2yxyxyx
yxyxk+
++
=+++=
Khi 2
sinyx +
l nghim ca phng trnh :
012
cos22 2 =+
kxyx
x
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
26/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 28
( )
2
3
0121'
=
k
k
pcm.
1.3.3. nh l v hm tuyn tnh :
Xt hm ( ) baxxf += xc nh trn on [ ];
Nu( )
( )( )Rk
kf
kf
th ( ) [ ]; xkxf .
y l mtnh l kh hay. Trong mt s trng hp, khi m AM GM b tay,BCS u hng v iu kin th nh l v hm tuyn tnh mipht huy ht sc mnhca mnh. Mtpht biu ht sc ngin nhng li l li ra cho nhiu bi btngthc kh.
V d 1.3.3.1.
Cho cba ,, l nhng sthc khng m tha :
4222 =++ cba
CMR : 82
1+++ abccba
Li gii :
Ta vit li bt ng thc cn chng minh di dng :
082
11 ++
cbabc
Xt ( ) 82
11 ++
= cbabcaf vi [ ]2;0a .
Khi :
( ) ( )
( ) 08882822
0888280 22
=
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
27/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 29
V d 1.3.3.2.
CMR cba ,, khng m ta c :
( )( ) ( )3297 cbaabccbacabcab +++++++
Li gii :
tcba
cz
cba
by
cba
ax
++=
++=
++= ;; . Khi bi ton tr thnh :
Chng minh ( ) 297 +++ xyzzxyzxy vi 1=++ zyx
Khng mt tnh tng qut gi s { }zyxx ,,max= .
Xt ( ) ( ) 27977 ++= yzxyzzyxf vi
1;
3
1x
Ta c :
( )
( )
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
28/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 1Cc bc u cs
The Inequalities Trigonometry 30
1.4.5.CBA
CBAsinsinsin8
9cotcotcot ++
1.4.6. CBAACCBBA
sinsinsin82
cos2
cos2
cos
1.4.7. CBACBA sinsinsincoscoscos1 +
1.4.8.Sbacacbcba 2
33111 4
++
++
+
1.4.9. 32++cba m
c
m
b
m
a
1.4.10.2
33++
c
m
b
m
a
m cba
1.4.11. 2plmlmlm ccbbaa ++
1.4.12.abcmcmbma cba
3111222
>++
1.4.13. ( )( )( )8
abccpbpap
1.4.14. rhhh cba 9++
1.4.15.
+
+
+
4
3sin
4
3sin
4
3sinsinsinsin
ACCBBACBA
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
29/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 31
Chng 2 :
Cc phng php chng minh
Chng minh bt ng thc i hi k nng v kinh nghim. Khng th khi khi m tam u vo chng minh khi gp mtbi bt ng thc. Ta s xem xt n thuc dngbino, nn dng phngphp no chng minh. Lc vic chng minh bt ng thcmi thnh cng c.
Nh vy, c th ng u vi cc bt ng thc lng gic,bn c cn nm vngcc phngphp chng minh. s l kim ch nam cho ccbi bt ng thc. Nhngphngphp cng rt phongph v a dng : tng hp, phn tch, quy c ng, clng non gi, i bin, chn phn t cc tr Nhng theo kin ch quan ca mnh,nhng phng php tht s cn thit v thng dng s c tc gi gii thiu trongchng 2 : Cc phng php chng minh.
Mc lc :2.1. Bin i lng gic tng ng ... 322.2. S dng cc bc u cs... 382.3. a v vector v tch v hng .. 462.4. Kt hp cc bt ng thc c in .. 482.5. Tn dng tnh n diu ca hm s 572.6. Bi tp . 64
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
30/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 32
2.1. Bin i lng gic tng ng :
C th ni phngphp ny l mt phngphp xa nhTrit.N s dng cccng thc lng gic v sbin i qua li gia cc btng thc. c ths dng
tt phngphp ny bn c cn trang b cho mnh nhng kin thc cn thit vbin ilng gic (bn c c th tham kho thm phn 1.2. Cc ng thc,bt ng thctrong tamgic).
Thng thng th vi phng php ny, ta s a btng thc cn chng minh vdng btng thc ng hay quen thuc. Ngoi ra, ta cng c ths dng hai ktququen thuc 1cos;1sin xx .
V d 2.1.1.
CMR :7
cos3
14sin2
14sin1
>
Li gii :
Ta c :
( )17
3cos
7
2cos
7cos
14sin2
14sin1
7
3cos
7
2cos
7
cos
14
sin2
14
5sin
14
7sin
14
3sin
14
5sin
14sin
14
3sin
14sin1
++=
++=
++=
Mt khc ta c :
( )27
cos7
3cos
7
3cos
7
2cos
7
2cos
7cos
7
2cos
7
4cos
7cos
7
5cos
7
3cos
7cos
2
1
7cos
++=
+++++=
t7
3cos;
7
2cos;
7cos
=== zyx
Khi t ( ) ( )2,1 ta c bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
( ) ( )33 zxyzxyzyx ++>++
m 0,, >zyx nn :
( ) ( ) ( ) ( ) ( )403 222 >++ xzzyyx
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
31/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 33
V zyx ,, i mt khc nhau nn ( )4 ng pcm.
Nhvy, vi cc btng thc nh trn th vic bin i lng gic l quytnhsng cn vi vic chng minh btng thc. Sau khi s dng cc bin i th vicgiiquyt btng thc trnn d dng thm ch l hin nhin (!).
V d 2.1.2.
CMR : ( )xbcxcaxabcba sin2cos3sin2222 +++
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :( ) ( ) ( )
( )( )
( ) ( ) 0cos2sinsin2cos
0coscos2sin22sin
sin22cos2sin2cos2sin2cossin22cos2
cos2sin2cossin2cossin2cos2sin
22
2222
22222
2222222
+
++
+++
+
++++++
xbxacxbxa
xbxxabxa
xbcxcaxxabcxbxaxbcxca
xxxxabcxxbxxa
Bt ng thc cui cng lun ng nn ta c pcm.
V d 2.1.3.
CMR vi ABC btk ta c :
4
9sinsinsin 222 ++ CBA
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
( )
( )
( )( ) 0sin
4
1
2
coscos
04
1coscoscos
04
12cos2cos
2
1cos
4
9
2
2cos1
2
2cos1cos1
2
2
2
2
2
+
+
+++
+
+
CBCB
A
CBAA
CBA
CBA
pcm.ng thc xy ra khi v ch khi ABC u.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
32/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 34
V d 2.1.4.
Cho ( )Zkk +
2
,, l bagc tha 1sinsinsin 222 =++ . CMR :
222
2
tantantan213
tantantantantantan
++
Li gii :
Ta c :
222222222
222
222
222
tantantan21tantantantantantan
2tan1
1
tan1
1
tan1
1
2coscoscos
1sinsinsin
=++
=+
++
++
=++
=++
Khi bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
( ) ( ) ( ) 0tantantantantantantantantantantantan
tantantantantantan3
tantantantantantan
222
222222
2
++
++
++
pcm.
ng thc xy ra
tantantan
tantantantan
tantantantan
tantantantan
==
=
=
=
V d 2.1.5.
CMR trong ABC btk ta c :
++++
2tan
2tan
2tan3
2cot
2cot
2cot
CBACBA
Li gii :
Ta c :
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
CBACBA=++
t2
cot;2
cot;2
cotC
zB
yA
x === th
=++
>
xyzzyx
zyx 0,,
Khi bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
33/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 35
( )( )
( ) ( )( ) ( ) ( ) 0
3
3
1113
222
2
++
++++
++++
++++
xzzyyx
zxyzxyzyx
xyz
zxyzxyzyx
zyxzyx
pcm.ng thc xy ra CBA cotcotcot ==
CBA ==
ABC u.
V d 2.1.6.
CMR :xxx cos2
2sin31
sin31
+
+
+
Li gii :
V 1sin1 x v 1cos x nn :0sin3;0sin3 >>+ xx v 0cos2 >+
Khi bt ng thc cn chng minh tng ng vi :( ) ( )
( )
( )( ) 02cos1cos
04cos6cos2
cos1218cos612
sin92cos26
2
2
2
+
+
+
xx
xx
xx
xx
do 1cos x nn bt ng thc cui cng lun ng pcm.
V d 2.1.7.
CMR2
;3
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
34/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 36
do
zyx Khi theo AM GM th :
( )( )( ) ( )( )( )( )( )( )bacacbcbaxyz
zxyzxyxzzyyxabc +++==
+++=
8
222
8
( )3 ng pcm.
2.3 a v vector v tch v hng :
Phng php ny lun a ra cho bn c nhng li gii bt ng v th v. N ctrng cho skt hp hon gia i s v hnh hc. Nhng tnh chtca vectorli mang
n ligii thtsngsa v p mt. Nhng slng cc bi ton ca phngphp nykhng nhiu.
V d 2.3.1.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
45/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 47
A
BC
e
e
e
1
2
3
O
A
B C
CMR trong mi tamgic ta c :
2
3coscoscos ++ CBA
Li gii :
Ly cc vector n v 321 ,, eee ln lt trn cc cnh CABCAB ,, .
Hin nhin ta c :
( )( ) ( ) ( )
( )
2
3coscoscos
0coscoscos23
0,cos2,cos2,cos23
0
133221
2
321
++
++
+++
++
CBA
CBA
eeeeee
eee
pcm.
V d 2.3.2.
Cho ABC nhn. CMR :
2
32cos2cos2cos ++ CBA
Li gii :
Gi O, G ln lt l tm ng trn ngoi tip v trng tm ABC .
Ta c : OGOCOBOA 3=++ Hin nhin :
( )( ) ( ) ( )[ ]
( )
2
32cos2cos2cos
02cos2cos2cos23
0,cos,cos,cos23
0
22
22
2
++
+++
+++
++
CBA
BACRR
OAOCOCOBOBOARR
OCOBOA
pcm.
ng thc xy ra ABCGOOGOCOBOA ==++ 00 u.
V d 2.3.3.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
46/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 48
O
A
B C
Cho ABC nhn. CMR Rzyx ,, ta c :
( )2222
12cos2cos2cos zyxCxyBzxAyz ++++
Li gii :
Gi O l tm ng trn ngoi tip ABC .Ta c :
( )
( )222
222
222
2
2
12cos2cos2cos
02cos22cos22cos2
0.2.2.2
0
zyxCxyBzxAyz
BzxAyzCxyzyx
OAOCzxOCOByzOBOAxyzyx
OCzOByOAx
++++
+++++
+++++
++
pcm.
2.4. Kt hp cc bt ng thc c in :
Vni dung cng nhcch thc s dng cc btng thc chng ta bn chng1: Cc bc u cs. V th phn ny, taskhng nhc li m xt thm mt s vdphc tp hn, th v hn.
V d 2.4.1.
CMR ABC ta c :
2
39
2cot
2cot
2cot
2sin
2sin
2sin
++
++
CBACBA
Li gii :
Theo AM GM ta c :
3
2
sin
2
sin
2
sin
3
2sin
2sin
2sin
CBA
CBA
++
Mt khc :
2sin
2sin
2sin
2cos
2cos
2cos
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
CBA
CBA
CBACBA==++
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
47/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 49
( )
2sin
2sin
2sin
2cos2sin2cos2sin2cos2sin
2
3
2sin
2sin
2sin2
2cos
2sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2sin
2sin
2sin
sinsinsin4
1
3
CBA
CCBBAA
CBA
CCBBAA
CBA
CBA
++
=
++
=
Suy ra :
( )12
cot2
cot2
cot2
92
sin
2
sin
2
sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2sin
2sin
2sin
2
9
2cot
2cot
2cot
2sin
2sin
2sin
3
3
CBA
CBA
CCBBAACBA
CBACBA
=
++
++
m ta cng c : 332
cot2
cot2
cot CBA
( )22
3933
2
9
2cot
2cot
2cot
2
9 33 =CBA
T ( )1 v ( )2 :
2
39
2
cot
2
cot
2
cot
2
sin
2
sin
2
sin
++
++
CBACBA
pcm.
V d 2.4.2.
Cho ABC nhn. CMR :
( )( )2
39tantantancoscoscos ++++ CBACBA
Li gii :V ABC nhn nn CBACBA tan,tan,tan,cos,cos,cos u dng.
Theo AM GM ta c : 3 coscoscos3
coscoscosCBA
CBA
++
CBA
CBACBACBA
coscoscos
sinsinsintantantantantantan ==++
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
48/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 50
( )
CBA
CCBBAA
CBA
CCBBAA
CBA
CBA
coscoscos2
cossincossincossin
2
3
coscoscos2
cossincossincossin
coscoscos
2sin2sin2sin4
1
3
++=
++
=
Suy ra :
( )( )
( )1tantantan2
9
coscoscos
cossincossincossincoscoscos
2
9tantantancoscoscos
3
3
CBA
CBA
CCBBAACBACBACBA
=
++++
Mt khc : 33tantantan CBA
( )22
3933
2
9tantantan
2
9 33= CBA
T ( )1 v ( )2 suy ra :
( )( )2
39tantantancoscoscos ++++ CBACBA
pcm.
V d 2.4.3.
Cho ABC ty. CMR :
34
2tan
1
2tan
2tan
1
2tan
2tan
1
2tan
++
++
+C
C
B
B
A
A
Li gii :
Xt ( )
=
2;0tan
xxxf
Khi : ( ) =xf ''
Theo Jensen th : ( )132
tan2
tan2
tan ++CBA
Xt ( )
= 2;0cot
xxxg
V ( ) ( )
>+=
2;00cotcot12'' 2
xxxxg
Theo Jensen th : ( )2332
cot2
cot2
cot ++CBA
Vy ( ) ( )+ 21 pcm.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
49/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 51
V d 2.4.4.
CMR trong mi tamgic ta c :3
3
21
sin
11
sin
11
sin
11
+
+
+
+
CBA
Li gii :
Ta s dng b sau :B : Cho 0,, >zyx v Szyx ++ th :
( )12
11
11
11
1
3
+
+
+
+
Szyx
Chng minh b :Ta c :
( ) ( )2111111111 xyzzxyzxyzyxVT +
+++
+++=
Theo AM GM ta c :
( )399111
Szyxzyx
++++
Du bng xy ra trong ( )3
3S
zyx ===
Tip tc theo AM GM th :33 xyzzyxS ++
( )4271
27 3
3
Sxyzxyz
S
Du bng trong ( )4 xy ra3
Szyx ===
Vn theo AM GM ta li c :
( )51
3111
3
2
++
xyzzxyzxy
Du bng trong ( )5 xy ra3
Szyx ===
T ( ) ( )54 suy ra :
( )627111
2Szxyzxy++
Du bng trong ( )6 xy ra ng thi c du bng trong ( ) ( )3
54S
zyx ===
T ( )( )( )( )6432 ta c :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
50/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 52
( )3
32
31
2727911
+=+++
SSSSVT
B c chng minh. Du bng xy ra ng thi c du bng trong ( )( )( )643
3
Szyx ===
p dng vi 0sin,0sin,0sin >=>=>= CzByAx
m ta c2
33sinsinsin ++ CBA vy y
2
33=S
Theo b suy ra ngay :3
3
21
sin
11
sin
11
sin
11
+
+
+
+
CBA
Du bng xy ra2
3sinsinsin === CBA
ABC
u.
V d 2.4.5.
CMR trong mi tamgic ta c :
3plll cba ++
Li gii :
Ta c : ( ) ( ) ( )1222cos2 appcb
bc
bc
app
cb
bc
cb
A
bcla
+=
+=
+=
Theo AM GM ta c 12
+ cb
bcnn t ( )1 suy ra :
( ) ( )2appla
Du bng trong ( )2 xy ra cb = Hon ton tng t ta c :
( ) ( )
( ) ( )4
3
cppl
bppl
c
b
Du bng trong ( ) ( )43 tng ng xy ra cba ==
T ( )( ) ( )432 suy ra :
( ) ( )5cpbpapplll cba ++++ Du bng trong ( )5 xy ra ng thi c du bng trong ( )( ) ( ) cba ==432p dng BCS ta c :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
51/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 53
( ) ( )( )63
332
pcpbpap
cbapcpbpap
++
++
Du bng trong ( )6 xy ra cba ==
T ( ) ( )65 ta c : ( )73plll cba ++
ng thc trong ( )7 xy ra ng thi c du bng trong ( ) ( ) cba ==65ABC u.
V d 2.4.6.
Cho ABC btk. CMR :
R
r
abc
cba 24
333
++
Li gii :
Ta c : ( )( )( )cpbpappprR
abcS ===
4
( )( )( ) ( )( )( )
( )( )( )abc
abccbacaacbccbabba
abc
cbabacacb
abc
cpbpap
pabc
cpbpapp
pabc
S
R
r
2
222222882
333222222
2
+++++=
+++=
=
==
abccba
ca
ac
bc
cb
ab
ba
abccba
Rr
333333
624++
++++++
++=
pcm.
V d 2.4.7.
Cho ABC nhn. CMR :
abcbA
a
C
ca
C
c
B
bc
B
b
A
a27
coscoscoscoscoscos
+
+
+
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
CBABA
A
C
CA
C
C
B
BC
B
B
A
Asinsinsin27sin
cos
sin
cos
sinsin
cos
sin
cos
sinsin
cos
sin
cos
sin
+
+
+
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
52/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 54
27coscos
coscos1
coscos
coscos1
coscos
coscos1
sinsinsin27sincoscos
sinsin
coscos
sinsin
coscos
sin
AC
AC
CB
CB
BA
BA
CBABAC
BA
CB
AC
BA
C
t
+
=
+
=
+
=
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
53/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 55
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng dng vi :
( )
( ) ( )cba
abccbacba
cba
abccbacba
+++++++
+++
++++
72935
2
435
36
2222
2
222
Theo BCS th : ( ) ( )2222 3 cbacba ++++ ( ) ( ) ( )1279 2222 cbacba ++++
Li c :
++
++
3 222222
3
3
3
cbacba
abccba
( )( )( )( )
( ) ( )2728
7289
222
222
222
cba
abccba
abccbacbaabccbacba
++++
++++
++++
Ly ( )1 cng ( )2 ta c :
( ) ( ) ( )
( ) ( )cba
abccbacba
cba
abccbacbacba
+++++++
++++++++++
72935
729827
2222
2222222
pcm.
V d 2.4.9.
CMR trong ABC ta c :
6
2sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2cos
+
+
C
BA
B
AC
A
CB
Li gii :
Theo AM GM ta c :
( )1
2sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2cos
3
2sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2cos
3C
BA
B
AC
A
CB
C
BA
B
AC
A
CB
+
+
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
54/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 56
m :
( )( )( )CBA
BAACCB
CC
BABA
BB
ACAC
AA
CBCB
C
BA
B
AC
A
CB
sinsinsinsinsinsinsinsinsin
2sin
2cos2
2cos
2sin2
2sin
2cos2
2cos
2sin2
2sin
2cos2
2cos
2sin2
2sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2cos
+++=
+
+
+
=
Li theo AM GM ta c :
+
+
+
ACAC
CBCB
BABA
sinsin2sinsin
sinsin2sinsin
sinsin2sinsin
( )( )( )
( )( )( )( )28
sinsinsin
sinsinsinsinsinsin
sinsinsin8sinsinsinsinsinsin
+++
+++
CBA
BAACCB
CBABAACCB
T ( )( )21 suy ra :
683
2sin
2cos
2sin
2cos
2sin
2cos
3=
+
+
C
BA
B
AC
A
CB
pcm.
V d 2.4.10.
CMR trong mi ABC ta c : 29sinsinsinsinsinsin
++
R
rACCBBA
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
2
2
2
36
9222222
9sinsinsinsinsinsin
rcabcab
raccbba
rACRCBRBAR
++
++
++
Theo cng thc hnh chiu :
+=
+=
+=
a
BArc
a
ACrb
a
CBra cot
2cot;cot
2cot;cot
2cot
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
55/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 57
+
++
+
+
++
+
+=++
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2
22
CBBAr
BAACr
ACCBrcabcab
Theo AM GM ta c :
( )1cotcotcot42
cot2
cot22
cot2
cot22
cot2
cot2
cot2
cot 2 BACACCBACCB
=
+
+
Tng t :
( )
( )3cotcotcot42
cot2
cot2
cot2
cot
2cotcotcot42
cot2
cot2
cot2
cot
2
2
ACBCBBA
CBABAAC
+
+
+
+
T ( )( )( )321 suy ra :
( )42
cot2
cot2
cot122
cot2
cot2
cot2
cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
3222 CBABAAC
BAACBAAC
+
++
+
+
++
+
+
Mt khc ta c : ( )5272
cot2
cot2
cot332
cot2
cot2
cot 222 CBACBA
T ( ) ( )54 suy ra : ( )6363.122
cot2
cot2
cot123 222 =CBA
T ( ) ( )64 suy ra pcm.
2.5. Tn dng tnh n iu ca hm s :
Chng ny khi c th bn c cn c kin thc cbn v o hm, khosthm sca chng trnh 12 THPT. Phngphp ny thc s c hiu qu trong cc bi btngthc lnggic. c ths dng tt phngphp ny th bn c cn n nhng kinhnghimgii ton cc phngphp nu cc phn trc.
V d 2.5.1.
CMR :
xx
2sin > vi
2;0
x
Li gii :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
56/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 58
Xt ( )
2sin=
x
xxf vi
2;0
x
( )2
sincos'
x
xxxxf
=
Xt ( ) xxxxg sincos = vi
2;0
x
( ) ( )xgxxxxg
vi
2;0
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
( )
( ) 0cossin
cossin
3
1
3
1
>
>
xx
x
x
Xt ( ) ( ) xxxxf =
3
1
cossin vi
2;0 x
Ta c : ( ) ( ) ( ) 1cossin3
1cos' 3
42
3
2
=
xxxxf
( ) ( ) ( ) ( )
>+=
2;00cossin
9
4sin1cos
3
2'' 4
73
3
1 xxxxxxf
( )xf ' ng bin trong khong ( ) ( ) 00'' => fxf
( )xf cng ng bin trong khong ( ) ( ) => 00fxf pcm.
V d 2.5.3.
CMR nu a l gc nhn hay 0=a th ta c :1tansin 222 ++ aaa
Li gii :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
57/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 59
p dng AM GM cho hai s dng asin2 v atan2 ta c :aaaaaa tansintansintansin
2222222+
=+
Nh vy ta ch cn chng minh : aaa 2tansin >+ vi2
0
+=
+=+=
2;00
cos
cos1cos1cos1
cos
1cos2cos2
cos
1cos'
22
23
2
x
x
xxx
x
xx
xxxf
( )xf ng bin trn khong ( ) ( )0faf > vi aaaa 2tansin2
;0 >+
12tansin22222
++= aaaa
1tansin 222 ++ aaa (khi 0=a ta c du ng thc xy ra).
V d 2.5.4.
CMR trong mi tamgic ta u c :
( ) CBACBABABABA coscoscoscoscoscos12
13coscoscoscoscoscos1 ++++++
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :( ) ( )CBABABABACBA coscoscos
6
131coscoscoscoscoscos2coscoscos21 ++++++
( ) ( CBABABABACBA coscoscos6
131coscoscoscoscoscos2coscoscos 222 ++++++++
( ) ( )CBACBA coscoscos6
131coscoscos
2+++++
6
13
coscoscos
1coscoscos
+++++
CBACBA
t
2
31coscoscos =
2
3;10
11'
2ng bin trn khong .
( ) =
6
13
2
3fxf pcm.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
58/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 60
V d 2.5.5.
Cho ABC c chu vi bng 3. CMR :
( )2
222
4
13sinsinsin8sinsinsin3
RCBARCBA +++
Li gii :
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi :( )( )( ) 13sin2sin2sin24sin4.3sin4.3sin4.3 222222 +++ CRBRARCRBRAR
134333222
+++ abccba
Do vai tr ca cba ,, l nh nhau nn ta c th gi s cba
Theo gi thit :2
3133 >+=++ ccccbacba
Ta bin i :
( )( )[ ]( )
( ) ( )
( ) ( )cabcc
cabcc
ababccc
abccabba
abccba
abccbaT
232333
322333
64333
4323
433
4333
22
22
22
22
222
222
+=
++=
++=
+++=
+++=
+++=
v 0230322
3>
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
59/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 61
Li gii :
Ta c :
( )( )
( )
( )( )
( )
( )( )
( )
p
cp
p
bp
p
apCBA
cpp
bpapC
bpp
apcpB
app
cpbpA
=
=
=
=
2tan
2tan
2tan
2tan
2tan
2tan
v( )( )( )
p
cp
p
bp
p
ap
p
cpbpapp
p
S
S
r
=
==
22
2
Do :2
tan2
tan2
tan2 CBA
S
r=
Mt khc :
( ) ( )
( )
( )
2cot
2cot
2cot
2cos
2sin
2sin
2sin
2cos
2cos
2cos
2cos
2tansinsinsin2
sinsinsin2
2tan
2tan2
CBA
A
A
CBA
CBA
AACBR
CBAR
Aacb
cba
Aap
cba
r
p
==
+
++=
+
++=
++=
Khi bt ng thc cn chng minh tng ng vi :
33
28
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
2cot
1
33
28
2cot
2cot
2cot
2tan
2tan
2tan
+
+
CBA
CBA
CBACBA
t 332
cot2
cot2
cot = tCBA
t
Xt ( )t
ttf1
+= vi 33t
( ) 3301
1'2
>= tt
tf
( ) ( ) =+==33
28
33
13333min ftf pcm.
V d 2.5.7.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
60/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 62
CMR vi mi ABC ta c :
( )( )( ) 233
38222 eRcRbRaR
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
61/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 63
( ) ( ) ( )[ ]
( ) ( ) 1coscoscoscos69
2cos2cos22
1coscos69
22
22
+++=
++++=
BACBAC
BABABAC
do ( ) 1cos BA
( )22
cos3coscos69 CCCP =+ m 0cos >C
( ) ( ) ( )CCCP 222 cos1cos3cos1 ++
Mt khc ta c :2
1cos600 0 < CC
Xt ( ) ( ) ( )22 13 xxxf += vi
1;
2
1x
( ) ( )( )( )
= 1;
2
1012132' xxxxxf
( )xf ng bin trn khong .( ) ( )( )( ) +++=
16
125cos1cos1cos1
16
125
2
1 222 CBAfxf pcm.
V d 2.5.9.
Cho ABC bt k. CMR :
( ) 32cotcot
sin
1
sin
12 +
+ CB
CB
Li gii :
Xt ( ) xx
xf cotsin
2= vi ( );0x
( ) ( )3
0'sin
cos21
sin
1
sin
cos2'
222
==
=+= xxf
x
x
xx
xxf
( ) 3cotsin
23
3max =
= x
xfxf
Thay x bi CB, trong bt ng thc trn ta c :
3cotsin
2
3cotsin
2
CC
BB pcm.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
62/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 64
V d 2.5.10.
CMR :20
720sin
3
1 0
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
63/101
Trng THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 2 Cc phngphp chng minh
The Inequalities Trigonometry 65
2.6.1. ( )2
5cos2cos2cos3 + BCA
2.6.2. 42cos322cos22cos3 ++ CBA
2.6.3. ( ) 542cos532cos2cos15 ++++ CBA
2.6.4. 342
tan2
tan2
tan ++ CBA vi ABC c mt gc 32
2.6.5.2222 4
1111
rcba++
2.6.6.cba r
c
r
b
r
a
r
abc 333++
2.6.7.( )( )( )
23
k Gii : Trc ht ta chng minh :B 1 : 0, > yx v 01 > k th :
( ) ( ) ( )Hyxyx kkkk ++ 12
Chng minh :( ) ( ) ( ) ( ) 0121121 11 ++=
+
+
kkk
k
kk
k
aaafy
x
y
xH vi 0>= a
y
x
V ( ) ( ) ( ) 021' 11 =+= kk aakaf 1= a hoc 1=k . Vi 1=k th ( )H l ng thcng.Do 0>a v 01 >> k th ta c :
( ) 00 > aaf v 01 >> k
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
77/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 79
( )H c chng minh.Tr libi ton 2 :T h ( )1 ta c :
+
+
k
b
k
ck
k
bck
a a
cd
a
bd
a
cd
a
bdR 12
( p dng b ( )H via
cdy
a
bdx bc == ; )
Tng t :
+
+
k
a
k
bkk
c
k
a
k
ckk
b
c
bd
c
adR
b
cd
b
adR
1
1
2
2
( )kck
b
k
a
k
kkk
c
kkk
b
kkk
a
kk
c
k
b
k
a
ddd
a
b
b
ad
a
c
c
ad
b
c
c
bdRRR
++
+
+
+
+
+
++
2
2 1
pcm.ng thc xy ra khi ABC u v M l tm tam gic. p dng ( )E ta chng minhcbi ton sau :Bi ton 3 : Chng minh rng :
( )3111
2111
++++
cbacba RRRddd
Gii : Thc hinphp nghch o tm M, phng tch n v ta c :
=
=
=
c
b
a
RMC
RMB
RMA
1*
1*
1*
v
=
=
=
c
b
a
dMC
dMB
dMA
1''
1''
1''
p dng ( )E trong '''''' CBA :
( )
++++
++++
cbacba RRRddd
MCMBMAMCMBMA111
2111
***2''''''
pcm.Mrng kt qu ny ta c bi ton sau :Bi ton 4 : Chng minh rng :
( )42 kck
b
k
a
k
c
k
b
k
a
kRRRddd ++++
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
78/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 80
vi 10 > k Hng dn cch gii : Ta thy ( )4 d dng c chng minh nh p dng ( )2 trongphp bin hnh nghch o tm M, phng tch n v. ng thc xy ra khi ABC uv M l tm tam gic.By givi 1>k th t h ( )1 ta thu c ngay :Bi ton 5 : Chng minh rng :
( ) ( )52 222222 cbacba dddRRR ++>++ Xutpht t bi ton ny, ta thu c nhng kt qu tng qut sau :Bi ton 6 : Chng minh rng :
( ) ( )62 kck
b
k
a
k
c
k
b
k
a dddRRR ++>++
vi 1>k Gii : Chng ta cng chng minh mt b :B 2 : 0, > yx v 1>k th :
( ) ( )Gyxyx kkk ++
Chng minh :
( ) ( ) ( ) 01111 >+=+>
+ k
k
k
kk
aaagy
x
y
xG (t 0>= a
y
x)
V ( ) ( ) 1;001' 11 >>>+= kaaakag kk
( ) 1;00 >>> kaag
( )G c chng minh xong.
S dng b ( )G vobi ton ( )6 :T h ( )1 :
k
b
k
c
k
bck
aa
cd
a
bd
a
cd
a
bd
R
+
>
+ (t a
cd
ya
bd
xbc
== ; )
Tng t :
k
a
k
bk
c
k
a
k
ck
b
c
bd
c
adR
b
cd
b
adR
+
>
+
>
( )k
c
k
b
k
a
kk
k
c
kk
k
b
kk
k
a
k
c
k
b
k
a
ddd
a
b
b
ad
a
c
c
ad
b
c
c
bdRRR
++
+
+
+
+
+
>++
2
pcm.Bi ton 7 : Chng minh rng :
( ) ( )72 kak
a
k
a
k
a
k
a
k
a RRRddd ++>++
vi 1
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
79/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 81
Hng dn cch gii : Ta thy ( )7 cng c chng minh d dng nh p dng ( )6 trongphp bin hnh nghch o tm M, phng tch n v. ng thc khng th xy ratrong ( )6 v ( )7 .Xt v quan h gia ( )cba RRR ,, vi ( )cba ddd ,, ngoi bt ng thc ( )E v nhng m
rng ca n, chng ta cn gp mt s bt ng thc rt hay sau y. Vic chng minhchng xin dnh chobn c :
( )( )( )
( )( )( )ccbbccaabbaacba
cbcabacba
c
ba
b
ca
a
cb
cbacba
dRdRdRdRdRdRRRR
ddddddRRR
R
dd
R
dd
R
dd
dddRRR
+++
+++
+
++
++
222)4
)3
3)2
8)1
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
80/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 82
ng dng ca i s vo vic pht hin v chngminh bt ng thc trong tam gic
L Ngc Anh
(HS chuyn ton kha 2005 2008Trng THPT chuyn L T Trng, Cn Th)
1/ Chng ta i tbi ton i ssau:Vi
x
0, 0, 0, 0,2222
ta lun c:
x x 2x< tg < < sinx < x
2 2 .
Chng minh: Ta chng minh 2 bt ng thc:2
sinx
x
> v2
2
x xtg
< .
t1
( ) sinf x xx
= l hm s xc nh v lin tc trong 0,2
.
Ta c:2
os x- sin x'( )
xcf x
x= . t ( ) os x- sin xg x xc= trong 0,
2
khi
( ) ( )' sin 0g x x x g x= nghch bin trong on 0,2
nn ( ) ( )0g x g< =0 vi
0,2
x
. Do ( )' 0f x < vi 0,
2x
suy ra ( )2
2f x f
> =
hay
2sin
xx
>
vi 0,2
x
.
t ( ) 1h x tgxx
= xc nh v lin tc trn 0,2
.
Ta c ( )2 2
sin' 0
2 os2
x xh x
xx c
= > 0,
2x
nn hm s ( )h x ng bin, do
( )2 2
xh x h
< =
hay
2
2
x xtg
< vi 0,
2x
.
Cn 2 bt ng thc2 2
x xtg > v sinx x< dnh cho bn c t chng minh.
By gimi l phn ng ch :Xt ABC: BC = a , BC = b , AC = b . GiA, B, Cl ln cc gc bng radian;
r, R, p, S ln lt l bn knh ng trn ni tip, bn knh ng trn ngoi tip, nachu vi v din tch tam gic; la, ha, ma, ra, tng ng l di ng phn gic, ngcao, ng trung tuyn v bn knh ng trn bng tip ng vi nhA...
Bi ton 1: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:
2 2 2os os os4
p pAc x Bc B Cc C
R R
< + + <
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
81/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 83
Nhn xt:
Tnh l hm s sin quen thuc trong tam gic ta c: sin sin sinp
A B BR
+ + = v
bi ton i s ta d dng a ra bin i sau 2 2 24
os 2 os sin os2
AAc A tg c A A Ac A
< = < , t
a n li gii nh sau.Li gii:
Ta c: 2 2 24
os 2 os sin os2
AAc A tg c A A Ac A
< = < 2os sin
pAc A A
R< =
v 2 24
os sin os4
p pAc A A Ac A
R R
> = > . Ty suy ra pcm.
Trong mt tam gic ta c nhn xt sau: 12 2 2 2 2 2
A B B C C Atg tg tg tg tg tg+ + = kt hp
vi2
2
x xtg
< nn ta c
2 2 2 2 2 21
2 2 2 2 2 2
A B B C C A A B B C C Atg tg tg tg tg tg
+ + > + + =
2
. . .4
A B B C C A
+ + > (1). Mt khc2 2
x xtg > nn ta cng d dng c
12 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B B C C A A B B C C Atg tg tg tg tg tg+ + < + + = t y ta li c
. . . 4A B B C C A+ + < (2). T (1) v (2) ta c bi ton mi.Bi ton 2: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:
2
. . . 44
A B B C C A
< + + <
Lu : Khi dng cch ny sng to bi ton mi th ton l ABC phi l nhn
v trong bi ton i sth 0, 2x
. Li gii bi ton tng t nh nhn xt trn.
Mt khc, p dng bt ng thc( )
2
3
a b cab bc ca
+ ++ + th ta c ngay
( )2 2
. . .3 3
A B CA B B C C A
+ ++ + = . Ty ta c bi ton cht hn v p hn:
2 2
. . .4 3
A B B C C A
+ +
By gita thi t cng thc la, ha, ma, ra tm ra cc cng thc mi.
Trong ABC ta lun c: 2 sin sin sin2 2a aA A
S bc A cl bl= = +
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
82/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 84
1 1 1 1
A 2 22 os2
a
b c b c
l bc b cbcc
+ + = > = +
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 sin sin sina b cl l l a b c R A B C
+ + > + + > + +
1 1 1 1 1 1 1
2a b c
l l l R A B C
+ + > + +
.
Nh vy chng ta c Bi ton 3.Bi ton 3: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:
1 1 1 1 1 1 1
2a b c
l l l R A B C
+ + > + +
Mt khc, ta li c( )2 sin sin
A2 os 2sin
22 2
a
R B Cbc b c
Alc
++= =
. p dng bi ton i s ta
c:
( )( )2
2 2a
B CRR B C bc
AA l
+
+> >
( ) ( )
( )
4
a
R B C R B Cbc
B C l B C
+ +> >
+ +
4
a
bc RR
l
> > .
Hon ton tng t ta c:4
c
ab RR
l
> > v
4
b
ca RR
l
> > . Ty, cng 3 chui bt
ng thc ta c:Bi ton 4: Chng minh rngtrong tam gic ABC nhn ta lun c:
12 3c a b
R ab bc ca Rl l l
< + + <
Trong tam gic ta c kt qu sin b ch h
Ac b
= = , sin c ah h
Ba c
= = v sin a bh h
Cb a
= = ,
m t kt qu ca bi ton i s ta d dng c 2 sin sin sinA B C < + + < , m
( )1 1
2 sin sin sin aA B C hb c
+ + = +
1 1 1 1b ch h
c a a b
+ + + +
, t y ta c c Bi
ton 5.Bi ton 5: Chng minh rngtrong tam gic ABC nhn ta lun c:
1 1 1 1 1 14 2a b ch h h
b c c a a b
< + + + + + + + +
( )4 2R r aA bB cC > + +
Kt hp 2 iu trn ta c iu phi chng minh.Sau y l cc bi ton c hnh thnh t cc cng thc quen thuc cc bn luyn
tp:Bi ton: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:a/ ( ) ( )2 8 2 2p R r aA bB cC p R r + < + + < + .
b/ ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( ) 22
Sp a p b p b p c p c p a S
< + + < .
c/ ( ) ( ) ( )2 2 22
abc a p a b p b c p c abc
< + + < .
d/1 1 1 1 1 1
4 2a b cl l lb c c a a b
< + + + + + = ( )' 0f x > nn hm ( )f x ng bin .
Ch 3 bt ng thc i s:1.Bt ng thc AM-GM:
Cho n s thc dng 1 2, , ..., na a a , ta lun c:1 2
1 2
......n n
n
a a aa a a
n
+ + +
Du = xy ra 1 2 ... na a a = = = .
2.Bt ng thc Cauchy-Schwarz:
Cho 2 bn s ( )1 2, ,..., na a a v ( )1 2, ,..., nb b b trong 0, 1,ib i n> = . Ta lun c:
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
85/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 87
( )222 2
1 21 2
1 2 1 2
......
...nn
n n
a a aaa a
b b b b b b
+ + ++ + +
+ + +
Du = xy ra 1 2
1 2
... n
n
aa a
b b b = = = .
3.Bt ng thc Chebyshev:Cho 2 dy ( )1 2, ,..., na a a v ( )1 2, ,..., nb b b cng tng hoc cng gim, tc l:
1 2
1 2
...
...n
n
a a a
b b b
hoc 1 2
1 2
...
...n
n
a a a
b b b
, th ta c:
1 1 2 2 1 2 1 2... ... ....n n n na b a b a b a a a b b b
n n n
+ + + + + + + + +
Du = xy ra 1 2
1 2
...
...n
n
a a a
b b b
= = =
= = =.
Nu 2 dy n iu ngc chiu th i chiu du bt ng thc.Xt trong tam gic BC c A B (A,B s o hai gc A,B ca tam gic theo
radian).
A B sin sin
A B
A B ( theo chng minh trn th hm ( )
xf x =
sinx)
2 2
A B
a b
R R
A a
B b , m A B a b . Nh vy ta suy ra nu a b th
A a
B b
(i).
Hon ton tng t : a b c
A B C
a b c v nh vy ta c
( )A
0B
a ba b
, ( ) 0
B Cb c
b c
v ( ) 0
C Ac a
c a
.Cng 3
bt ng thc ta c ( ) 0cyc
A Ba b
a b
( ) ( )2
cyc
AA B C b c
a+ + + (1).
-Cng A B C+ + vo 2 v ca (1) ta thu c:( ) ( )3
A B CA B C a b c
a b c
+ + + + + +
(2)
-TrA B C+ + vo 2 v ca (1) ta thu c: ( ) ( )2cyc
AA B C p a
a
+ + (3).
Ch rng A B C + + = v 2a b c p+ + = nn (2) 3 2cyc
Ap
a
3
2cyc
A
a p
(ii), v (3) ( )
2cyc
Ap a
a
(iii).
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
86/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 88
Mt khc ta c th p dng bt ng thc Chebyshev cho 2 b s
, ,A B C
a b c
v ( ), , .p a p b p c Ta c: a b c A B C
a b c
p a p b p c
( )( )
3 3 3cyc
A A B Cp ap a p b p ca a b c
+ + + +
( )3
cyc
cyc
ApaA
p aa
. M
3
2cyc
A
a p
ta suy ra: ( )
32
3 3cyc
cyc
Ap p
aA pp a
a
hay ( )
3 2cyc
cyc
Ap
aAp a
a
(iv).
Ta ch n hai bt ng thc (ii) v (iii):
-p dng bt ng thc AM-GM cho 3 s , ,A B C
a b cta c:
13. .
3. .cyc
A A B C
a a b c
kt
hp vi bt ng thc (ii) ta suy ra13. . 3
3. . 2
A B C
a b c p
3. . 2
. .
a b c p
A B C
(v). Mt
khc, ta li c
1
3. .3
. .cyc
a a b c
A A B C
, m theo (v) ta d dng suy ra
1
3. . 2
. .
abc p
ABC
, t ta
c bt ng thc6
cyc
a p
A (vi).
-p dng bt ng thc Cauchy-Schwarz , ta c :
( )22 2
cyc cyc
A B CA A
a aA Aa Bb Cc Aa Bb Cc
+ += =
+ + + + (vii), m ta tm c
( ) ( )2 8 2 2p R r Aa Bb Cc p R r + < + + < + (bi tp a/ phn trc) nn
( )
2
2cyc
A
a p R r
>
(viii) (chng vi tam gic nhn).
-p dng bt ng thc AM-GM cho 3 s ( ) ( ) ( ), ,A B C
p a p b p ca b c
ta c:
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )2
3 3 3. . . . . . .
3 3 3. . 4 . 4 .
A B C ABC S ABC S ABCp a p b p c p a p b p c
a b c abc p S R p R + + = =
( )2
3. .
34 .cyc
A S A B Cp a
a p S R (4)m ( )
3 2cyc
cyc
Ap aA
p aa
(theo iv) nn t (4)
32
43
. . 729 . . .3
4 . 3 2 4cyc
cyc
Ap
aS A B C S A B C Ap
p S R R a
3
4729 . . . 3
4 2
S A B C p
R p
354 . . . . .S A B C p R (ix).
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
87/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 89
Xt tng
2 22y yx z x z
Tb By a Ax a Ax c Cz c Cz b By
= + + + + +
.
Ta c: 0T
2 2 2
1 1 1 1 1 1. . . 2 0y z z x x y
x a A y b B z c C ab AB bc BC ca CA
+ + + + + + +
.
. . . 2 0y z bc z x ca x y ab c a b
x aA y bB z cC AB BC CA
+ + + + + + +
. . . 2y z bc z x ca x y ab a b c
x aA y bB z cC BC CA AB
+ + + + + + +
(5).
p dng bt ng thc AM-GM ta c:
13 6
3a b c abc p
ABCBC CA AB
+ +
(6).
T (5) v (6) ta c: 6. . .y z bc z x ca x y ab px aA y bB z cC + + ++ + (7).
Thay (x, y, z) trong (7) bng (p-a, p-b, p-c) ta c:
( ) ( ) ( )
12bc ca ab p
A p a B p b C p c + +
(x)
Thay (x, y, z) trong (7) bng (bc, ca, ab) ta c:12b c c a a b p
A B C
+ + ++ + (xi).
3/ Chng ta xt bt ng thc sau:2x
sinx
vi
x
0, 0, 0, 0,2222
(phn chng minh bt
ng thc ny dnh cho bn c).
Theo nh l hm s sin ta c sin2
aA
R= v kt hp vi bt ng thc trn ta c
2 4
2
a A a R
R A , t ta d dng suy ra
12
cyc
a R
A > .
4/ Bt ng thc:2 2
2 2
sin x - x
x + x vi ( ]x 0, 0, 0, 0, (bt ng thc ny xem nhbi
tp dnh cho bn c).
Bt ng thc trn tng ng2
2 2
sin 21
x x
x x
+
3
2 2
2sin
xx x
x
+(1).
Trong tam gic ta c: 3 3sin sin sin2
A B C+ + (2) (bn c t chng minh).T (1)
v (2) ta thu c3 3 3
2 2 2 2 2 2
3 3sin 2
2 cyc
A B CA A B C
A B C
> + + + +
+ + +
3 3 3
2 2 2 2 2 2
3 32
2
A B C
A B C
> + +
+ + +
3 3 3
2 2 2 2 2 2
3 3
2 4
A B C
A B C
+ + >
+ + +.
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
88/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 90
Mt khc, p dng bt ng thc cho 3 gc A, B, C ta thu c2 2
2 2
sinA A
A A
>
+,
2 2
2 2
sinB B
B B
>
+v
2 2
2 2
sin C C
C C
>
+, cng cc bt ng thc ta c:
2 2 2 2 2 22 2 2 2 2 2
sin sin sinA B C A B CA B C A B C
+ + > + ++ + +
, t y p dng nh l hm s sin
sin2
aA
R= ta c
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 22 2 2
a b c
A B CR R R
A B C A B C
+ + > + +
+ + +hay
2 2
2 22
cyc
a AR
A A
>
+ .
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
89/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 91
Thtrv ci ngun ca mn lng gicL Quc Hn
i hc Sphm Vinh
Lng gic hc c ngun gc t Hnh hc. Tuy nhin phn ln hc sinh khi hcmn Lng gic hc (gii phng trnh lng gic, hm s lng gic ), li thy nnh l mt b phn ca mn i s hc, hoc nh mt cng c gii cc bi ton hnhhc (phn tam gic lng) m khng thy mi lin h hai chiu gia cc b mn y.
Trong bi vit ny, ti hy vng phn no c th cho cc bn mt cch nhn mi :dng hnh hc gii cc bi ton lng gic.
Trc ht, ta ly mt kt qu quen thuc trong hnh hc scp : Nu G l trng tmtam gic ABC v M l mt im ty trong mt phng cha tam gic th :
( ) ( )22222229
1
3
1cbaMCMBMAMG ++++= (nh l Lp-nt)
Nu OM l tm ng trn ngoi tip ABC th 2222 3RMBMBMA =++ nn p
dng nh l hm s sin, ta suy ra : ( )CBARROG 222222 sinsinsin9
4++=
( ) ( )1sinsinsin4
9
9
4 22222
++= CBAROG
Tng thc ( )1 , suy ra :
( )24
9sinsinsin 222 ++ CBA
Du ng thc xy ra khi v ch khi OG , tc l khi v ch khi ABC u.Nh vy, vi mt kin thc hnh hc lp 10 ta pht hin v chng minh c bt ng
thc ( )2 . Ngoi ra, h thc ( )1 cn cho ta mt ngun gc hnh hc ca bt ng thc( )2 , iu m t ngi nghn. Bng cch tng t, ta hy tnh khong cch gia O vtrc tm H ca ABC . Xt trng hp ABC c 3 gc nhn. Gi E l giao im caAH vi ng trn ngoi tip ABC . Th th :
( ) HAHEROHOH .22
/ ==
Do : ( )*.22 HEAHROH = vi :
ARC
ACR
C
AAB
C
AFAH cos2
sin
cossin2
sin
cos.
sin====
v CBABCBKHKHE cotcos2cot22 ===
CBRC
CBCR coscos4
sincoscossin2.2 ==
Thay vo ( )* ta c :
( )3coscoscos8
18 22
= CBAROH
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
90/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 92
Nu 090=BAC chng hn, th ( )3 l hin nhin. Gi s ABC c gc A t. Khi
( ) HEHAOHROH .22
/ == trong ARAH cos2= nn ta cng suy ra ( )3 .
T cng thc ( )3 , ta suy ra :
( )48
1
coscoscos CBA (Du ng thc xy ra khi v ch khi ABC u). Cngnh bt ng thc ( )2 , bt ng thc ( )4 c phthin v chng minh ch vi kin thc lp 10 v c mtngun gc hnh hc kh p. Cn nh rng, xanay cha ni n vic pht hin, ch ring vic chngminh cc bt ng thc , ngi ta thng phi dngcc cng thc lng gic (chng trnh lng gic lp11) v nh l v du tam thc bc hai.C c ( )1 v ( )3 , ta tip tc tin ti. Ta th s dng ng thng le.
Nu O, G, H l tm ng trn ngoi tip, trng tm v trc tm ABC th O, G, Hthng hng v : OHOG
3
1= . T 22
9
1OHOG = .
T ( )( )31 ta c :
( ) ( )CBACBA coscoscos814
1sinsinsin
4
9 222 =++
hay CBACBA coscoscos22sinsinsin 222 +=++ Thay 2sin bng 2cos1 vo ng thc cui cng, ta c kt qu quen thuc :
( )51coscoscos2coscoscos 222 =+++ CBACBA
Cha ni n vic pht hin ra ( )5 , ch ring vic chng minh lm nhc c khngbit bao nhiu bn tr mi lm quen vi lng gic. Qua mt vi v d trn y, hn ccbn thy vai tr ca hnh hc trong vic pht hin v chng minh cc h thc thunty lng gic. Mt khc, n cng nu ln cho chng ta mt cu hi : Phi chng cc hthc lng gic trong mt tam gic khi no cng c mt ngun gc hnh hc lm bnng ? Mi cc bn gii vi bi tp sau y cng c nim tin ca mnh.
1. Chng minh rng, trong mt tam gic ta c
=
2sin
2sin
2sin8122
CBARd trong
d l khong cch gia ng trn tm ngoi tip v ni tip tam gic .T hy suy ra bt ng thc quen thuc tng ng. 2. Cho ABC . Dng trong mt phng ABC cc im 1O v 2O sao cho cc tam
gic ABO1 v ACO2 l nhng tam gic cn nh 21,OO vi gc y bng 030 vsao cho 1O v C cng mt na mt phng bAB, 2O v B cng mt na mtphng bAC.
a) Chng minh :
( )ScbaOO 346
1 222221 ++=
b) Suy ra bt ng thc tng ng :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
91/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 93
CBACBA sinsinsin32sinsinsin 222 ++
3. Chng minh rng nu ABC c 3 gc nhn, th :
2coscoscos
sinsinsinBA
v 02
3cos >
+
C
.
Ta c :
( )74
sin22
sin2
sin4
sin2
cos18
1
2cos2cos18
1
2
coscos
18
1
2
2sin
2sin
2
2sin
2sin
66663
3
32266
BABABABA
BABABA
BABA
++
+=
+
+
=
+
=
+
+
Tng t ta c : ( )84
3sin223sin
2sin 666
+
+
CC
Cng theo v ca ( )7 v ( )8 ta c :
( )964
3
6sin3
2sin
2sin
2sin
83sin4
43sin
4sin2
23sin
2sin
2sin
2sin
6666
6666666
=++
+++
++
++++
CBA
CBACBACBA
Trng hp tam gic ABC nhn, cc bt ng thc ( ) ( ) ( )9,8,7 lun ng.Th d 4. Chng minh rng vi mi tam gic ABC ta lun c :
( )( )( )
3
4
6
4
222sincossincossincos
++++ CCBBAA
Li gii. Ta c :
( )( )( )
=+++
4cos
4cos
4cos22sincossincossincos
CBACCBBAA
nn bt ng thc cho tng ng vi :
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
95/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 97
( )*4
6
4
2
4cos
4cos
4cos
3
+
CBA
- Nu { }4
3,,max
CBA th v tri ca ( )* khng dng nn bt ng thc cho
lun ng.
- Nu { }4
3,,max
>
>
CBA
nn ( )
+
+=
BABABA cos
2cos
2
1
4cos
4cos
( )1042
cos4
cos4
cos
42cos
2cos1
2
1
2
2
+
+
++
BABA
BABA
Tng t :
( )1142
3cos43
cos4
cos 2
+
C
C
Do nhn theo v ca ( )10 v ( )11 ta s c :
+
+
43cos
423cos
42cos
43cos
4cos
4cos
4cos 422
C
BACBA
3
3
4
6
4
2
43cos
4cos
4cos
4cos
+=
CBA
Do :
( )( )( )
3
4
6
4
222sincossincossincos
++++ CCBBAA
ng thc xy ra khi v ch khi tam gic ABC u.Mi cc bn tip tc gii cc bi ton sau y theo phng php trn.
Chng minh rng vi mi tam gic ABC, ta c :
( )NnCBA
CBA
n
nnn
++
++
2.3
2sin
1
2sin
1
2sin
1)2
3
1
2tan
2tan
2tan)1 333
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
96/101
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 98
( )314
2
4cos
4cos
4cos)3 +++
CC
BB
AA
( ) CBACBA coscoscos3122
1
4cos
4cos
4cos)4
3+
vi ABC nhn.
B SUNG:Cm n cc bn THPT chuyn L T Trng dn bi ny! Tc gi bi nycng chnh l ch nhn ca trang web www.laisac.page.tl , nn mn php xin b sungthm bi vit ny vi mc na cho sinh ng , ch t cng l sinh s he he he
GII CC BI NGH
Bi 1. Chng minh rng vi mi tam gic ABC , ta u c
31
222333 ++ CtgBtgAtg
Li gii . Ta c
333
222
222
+
+
Btg
Atg
Btg
Atg
.
Mt khc:
22
Btg
Atg + = .
42
2cos1
4cos
4sin4
2cos2cos
2sin2
2cos2cos
2sin
BAtg
BA
BABA
BABA
BA
BA
BA+
=+
+
++
+
+
-
+
=
+
Do :4
222
333 BAtgB
tgA
tg+
+ (14). ( C dng
++
22)()(
BAfBfAf )
Tng t4
602
2
60
2
03
033 ++
Ctgtg
Ctg (15)
Cng theo v (14) v (15) ta c:
2
604)
4
60
4(2
2
60
222
03
033
03333 tg
Ctg
BAtgtg
Ctg
Btg
Atg
++
+=+++
.
3
1303
222
03333 =++ tgC
tgB
tgA
tg
ra khi v ch khi tam iaca ABC u.ng thc xy
7/30/2019 Bt ng thc lng gic
97/101
Bi 2. Chng minh rng vi mi tam gic ABC , ta u cn
nnn CBA2.3
2sin
1
2sin
1
2sin
1++ ( n l s thc dng)
Li gii . Ta c:
4sin
2
)2
cos1(
2
)2
cos2
(cos
2
)2
sin2
(sin
1.2
2sin
1
2sin
1
2
2
2
2
2
2
2BABABABABABA nn
n
n
n
nnn +
=+
-
+
--
=