Kurttan korkusu olmayan lm Eek'in, Tahtalky'den, yeryzndeki arkada Eekans'na yazd mektuplar LK MEKTUP (lm Eek'in nasl ldn anlatr.} Sevgili Eekars, Mektubumu alnca aracaksn. Biz onu, oktan nallar dikti biliyorduk, yine hangi ahrdan kt, diye afallayacaksn. Hi ama, Tahtalky'deyim. Sana bu mektubumu Tahtalky'den yazyorum. Bir zamanlar yeryznde yaam btn bykler, nller, ilerigelenler, hepsi burda. Ben de onlarn arasmdaym. Sen imdi Vahvah, salnda deerini bilememiiz! diyerek ne denli dizini dvsen yeridir. Neden Kr lr, badem gzl olur! denildiini, o krolas dnyada deeri anlalmam olanlarn son umudu Tahtalky'e gelince ok iyi anladm. Gzlerim, burnumun ucunu bile gremezken, lmmden sonra Srmeli gzlyd, Baklar zn doluydu diye benim iin vgler dzldn duydum. Dnyada sknt ektiin iin hi bouna zlme, lnce senin iin de gazetelerde Yeri doldurulmaz byk kayp diye yazacaklar. Bencileyin yoksullarn yaarken yerini dolduruyorlar, kendi yerimizi bile bize brakmyorlar da, ldmz zaman nedense bitrl yerimizi dolduramyor, bo brakyorlar. lnce, sen de, geride kalanlarn kalbinde yaayacaksn; Tahtalky'deki yerin de Eek Cenneti olacaktr. Burda, yaarken yaayacak yeri olmayp da, ldkten sonra yeri doldurulamayanlardan birisi, bir eek kardein bandan gemi u olay an 7 latt. ok scak bir gnm. Eein srtna ok ar ykler vurmular. Yklerin altnda hlya phlya giden eein yolu bir deniz kysna dm. Deniz kysnda bir byk yalnn nnden geerken, bir de bakm ki, yalnn balkonunda bir besili, bakml eek ezlonga kurulmu, elinde, iindeki buzdan d terleyen bir cam iki barda... ikisini yudumlayp, cgarasn tellendiriyor. Yk altnda scaktan bunalm eek, yalnn balkonunda pfr pfr esen rzgra kar ikisini ien eee bakm, bakm da, Yani, o kurumun da ne oluyor, altyan sen de yayorsun, ben de yayorum... demi. Balkondaki eek, yk altnda hlayp phlayan eee, Evet, sen de yayorsun, ben de yayorum ama, sen ite yle yayorsun, ben de ite byle yayorum! demi. Tahtalky'de hi devlet dairesi olmad ve memur da kullanlmad iin btn iler ok abuk grlyor ve tkrnda gidiyor, insanlar meraktan ldrtmak iin kurulmu olan posta rgt gibi bir kurulu burda yok. Tahtalky'den birisi, yeryznde yaayan birisine mektup gndermek isteyince, mektubunda neler yazmak istiyorsa, bunlarn hepsi, mektup gnderecei kiinin iine douyor, ite imdi, bu mektupta sylemek istediim hereyi senin iinden geirdiin gibi... Sevgili Eekars, sana bu mektubumda nasl ldm anlatacam. Bu anlattklarm, artk yaayamayacak kertede bunaldn bir dar zamannda ve skp kaldn bir dar yerde belki iine yarar. Dinle! Yok tesi, lmm, yle, yaz scanda buzlu 8 hoaf kaklaya kaklaya Oooh, ldm! diyenlerinki gibi lfn gelii bir lm deil benimkisi. Basbaya lmm ite! lmle aka olmaz! diyeceksin. Bizim gibilerin yaam bile akadan geince, lm tm re zillik oluyor. Arkamdan alayacak iki kii var: Biri Vasil, biri de Vedat. Birine beyz, birine yz lira borcum var. Borcumu demeden ldm iin kimbilir nasl zlmlerdir. Onlarn suratlarn her grmde lp lp dirilmekten, yani taksit taksit can vermektense pein lmeyi ye tuttum. lkin evde lmeyi tasarladm. Sonra dndm, gelengiden yoksulluumun dizboyu rezilliini grecek, ele gne maskara olacam, bunun zerine evde lmekten caydm. Yazn yazlkta, kn klkta yaayamadm, hi olmazsa u scaklarda, bitrl yaayamadm bir yazlkta leyim diye, lsn gstermek istemeyen soylu

kediler gibi, aldm bam, uzak, haval, hem de gzel grnml bir yere gittim. lmeden nce kendime, Son arzun nedir? Syle bakalm! diye sordum. iimden bir ses, Yaamak! dedi. Sen onu bikez ge bakalm, dedim, sana son arzun nedir? diye sorduksa, idam edileceklere sorulan usulen bir sorudur bu, hemen marma da, yle yaplabilecek, sana uygun debilecek bir istein varsa onu syle! iimdeki ses, bir daha, bouk bouk, Yaamak!., diye haykrd. Sus!.. Bu senin istein Bir snfn dier snflar stnde tahakkmn kurmak demektir ve ceza yasalarnda yazl en ar sutur. 9 imdeki ses susunca ekledim: Bunca yl at kuyruunda sinek gibi yaadn da ne grdn, ne buldun bu dnyadan a teres!.. Yumdum gzlerimi, irtihali dr beka eyleyip ebed istirahatghma ekildim. Dpedz arampola uzanmtm. Yoldan geen biri, biriki tekmeledi, bende bir kprt grmeyince stm bam arad. ceplerimi kartrrken gdklandm ama, ldme gre hi ses etmemeliydim. Adam, ceplerimde para bulamad. Saat, dolmakalem, yzk, ak, akmak gibi ie yarar bieyler de bulamaynca suratma tkrd. Yine vicdanl adamm. Tkreceine daha baka biey de yapabilirdi. Ordan geen birine, seslendi: Yolda biri lm ama insandan saylmaz!.. Polise haber verdiler. Gelen polise, daha nce ceplerimi arayan adam, stnde hibiey yok, kim olduu anlalmaz! dediyse de polis, Heheheeey... ben onun kim olduunu imdi anlarm... dedi. Kimlii olmaynca?... Eliyle yaka numarasna, sonra da tabancasna vuran polis, Biz bunlar bouna tamyoruz aslanm, dedi, biz yelden nem, selden yem kaparz. Ama nasl? Konutururum. lm... l konuur mu? Oras meslek srr... lmemi olan herkes syletir, ben ly konuturaym da gr. Biz lleri deil, mezar talarn bile dile getiririz, ki, Boazii safasmda gazel okunuyor sanrsn... Araya taraya ceplerimde Fatih'li sracal kza, 10 bir de Bursa'l retmene yazdm ak iirlerini buldular. Polis, iirleri grnce, Herif airmi, dedi, bu airler bir konumaya baladlar m, bir daha yedi devletin polisi gelse bunlar susturamaz... Polis, iirleri alp beni hendein iinde braknca, bir iyiliksever adam polise neden beni brakp da iirleri gtrdn sordu. Polis, Bu iir denilen ey, iinden klmaz, kark bieydir, dedi, ifre gibi biey olduundan bu yeni iirleri ne okuyan anlar, ne dinleyen... Onun iin enok iir okuyan bizde siyas polislerdir. Belki bu iirlerde bir su bulunur diye incelemeleri iin siyas ubeye gtryorum. Onlar gitti, ben de hendekte kalakaldm. te sevgili Eekars, lmm byle oldu. Ama bununla bitmiyor. Sen lmeyi kolay bir i mi sanyorsun? Nerdeee!... una inan; gnn birinde lnce, nasl doduuna pimansan, ldne de bin piman olacaksn. Dnyann yle bir yerine, yle bir zamanna gelmiiz ki, yaasan yaanmaz, lsen lnmez. Ne yaamaya brakrlar, ne lmeye... . Gelecek mektubumda lmmden sonra bile bama neler geldiini anlatrm. Arayp

soran olursa selmlarm syle. Soranlar dedim de aklma geldi; aman, gzn seveyim, sakn alacakllarma yerimi syleme! Hele ilerinde biri vardr sen onu tanrsn alaca paray bana dettirmek iin. hi dinlemez lr de buraya gelir, bana burda, yani ebed istirahatghmda bile rahat vermez, yle olur olmaz insana adresimi verme. Zehirli inenin ucundan perim. Dostun lm Eek 11 KNC MEKTUP (lm Eek'in cankurtaran arabasyla tanmasn anlatr.) Sevgili dostum Eekars, Geen mektubumda nasl ldm, daha dorusu yol hendeine ldm diye nasl yan gelip yattm anlatmtm. Asl zorluk ondan sonra balad. Ordan gelip geen btn yolcular bama toplandlar. Bamda ylp kalan yurttalardan biri, Yahu, biz nasl insanlarz be! diye bard, adam gzmzn nnde lyor da, hikimsenin kl kprdamyor. Baka birisi, Doru, dedi, memlekette insan kalmam namussuzum. Surda u kadar kii var da, ilerinden bir insanolu kp yardm etmiyor. Kalabalktan biri sordu: Sen neye yardm etmiyorsun, sen insan deil misin? Sen onu bana soracana kendine sorsan daha iyi deil mi? Benim iim var yoksa... Olmasa ne olacak, surdan bir kou eczaneye gider haber verirdim. i varm... Hangi i be, yarm saattir, burda dikilmi bakyorsun. Ondan sonra sesler bir grltuultu olarak srd. Bir doktor yok mu, doktor? Bu kadar insan iinde bir doktor yok mu yahu? 12 Bu sabah gazetede okudum: Beyin g varm... Doktorlarmz Amerika'ya, Almanya'ya getmiler. Memlekette doktor da kalmad kardeim. En iyisi surdan bir yerden telefon etmek... Bizim telefonlar bilmez misin kardeim, telefondan ses gelene kadar adam oktan lr... lmekle kalsa iyi, telefonla konumay beklersen, adam, kurtku yer de paras bile kalmaz. imdiki zamanda telefonla konumak kolay m!.. Vahvah... Adam gzmzn nnde lyor be!.. Kardeim insaf yok ki, insaf... Ne demi air: insaf kalmam ben demde / Anam alad Acbadem'de... Bir delikanl yanndakine, Avrupa'da, Amerika'da olsa, ite byle biey olmaz, dedi, oralar meden memleket... Yani imdi sen ne demek istiyorsun, bizim memleketimiz meden deil mi demek istedin? Ha? Erkeksen bir daha syle bakalm bu kadar tank nnde! Ben yle demek istemedim... Yahu, brakn tartmay da biey yapn, adam lyor be... Avrupa'da olsa, sosyal yardm servisleri var heriflerin; diyelim bir kpek bile sokak ortasna dp debelense, hemen koarlar, arabaya atar, doru hayvan hastanesine gtrrler. Yanndaki ona kar kt: Yama yok... Hi de yle deil ite. Avrupa'da, Amerika'da kimse kimsenin iine karmaz. Orda herkesin kendi ii var. Yanbamdaki lyorum, Allah rzas iin bir yudum su verin! diye yal v varsa, kimseler su vermez. Anladn m sen? 13 Baym, siz Avrupa'ya gittiniz de mi byle konuuyorsunuz? Ben kendim gitmedim... Eee? Gitmedikse de gidenlerden duyduk, stelik gazetelerde okuyorum da... Sanki siz gittiniz mi?

Tabi... Geen yl bizim kurumun yardmlama dernei, vapurla onbe gnlk Akdeniz gezisi dzenlemiti. Batanbaa Yunanistan', italya'y, spanya'y, sonra efendiceizime syleyeyim, neydi adn syleyiver, ite orasn, hep gezip dolatk. Avrupa grm insann hali bir baka oluyor.., Avrupa'daki gezilerimin sonunda unu rendim ki... Yahu, bir vicdanl insan yok mu iinizde be? . Var, ne olacak? iyi ite, gidip bir yerden telefon et de, cankurtaran ar... Avrupa'da olsun, Amerika'da olsun, lene kalana hikimse karmaz. Neden karmaz? nk oralar meden memleketler olduundan, her ie karacak adam ayrdr. Yolda denleri, yol hendeine denleri, dp de lenleri, dp de lmeyenleri kaldrmak iin hep ayr ayr rgt vardr. Byle bizdeki gibi adam lrken, banda durup da nasl lyor diye seyretmezler, geip giderler. Demek, onlarda da hi insanlk kalmam yani... insan nasl geer gider, hi olmazsa dner de bakar yahu... Yani o ile kimler ilgiliyse, onlar alr, gtrr, artk ne yapacaklarsa yaparlar. Gsn barn amal zavallnn... 14 Efendim, bu durumlarda en iyisi, masaj yapmaktr... Birisi masaj yapsa herif kurtulacak... Kollarn, ayaklarn oynatsalar, gsne de bastrsalar biraz, belki kendine gelir. Ne masaj, ne mesaj be kardeim, adam lm, sen hl konuuyorsun... lm m!.. Vay anasn... Neye atn yle? Az nce yayordu. Ne var aacak bunda? Az sonra da ld. lenlerin hepsi de, lmeden nce yaar. Can dediin bir kutur, imdi var, imdi yok... Hepimizin sonu ite bu!... Biz adam olmayz kardeim... Yani u kadar adam u zavallnn bana toplanm da, hibirinin yardm etmemesi insanlk m? Dostum Eekars, dorusu bamda toplananlarn bu konumalar ok houma gidiyordu. Bu iin bu denli elenceli olduunu bilseydim, canm skld zamanlar, kentin kalabalk alanlarnda ikidebir dp lme numaras yapardm. Ama imdi bu hendekte numara yapamazdm; nk leceim diye szvermitim, hem de kalabalkta szverdiimden, dneklik edemezdim. Bamda toplananlardan telesik ii olanlar, yarm saat kadar sorup soruturuyor, benim iin szde bilgi aldktan sonra yollarna gidiyorlard. TJzun incelemeden sonra artk bkp sklanlar da gidiyor, ama her gidenin yerini drtbe kii aldndan kalabalk gittike artyordu, lm grmek iin itiip kakyorlar, barp aryorlard. Bir kadn, nndeki ocuu iterek, 15 Bacak kadar ocuklarn byle yerlerde ne ii var! diye barnca, arkasndan kavrad kadn kollarnn arasna alp korumaya alan bir erkek, Terbiye kalmam, dedi szde vatana ocuk yetitiriyorlar. Saldm bayra, mevlm kayra!... Ne anababalar var u dnyada? stmdekileri, giysimi, kam gzm inceleyenlerden biri, Ayakkablarna bakn, dedi, ban biri siyah, biri kahverengi... Bu sz zerine glmeler oldu. yle utandm ki, ayamn birini altma alp ayn renkte fotinba kullandm gizlemek istedim ama, lm olduum iin kprdamam hem ayp kaar, hem de kurala aykr derdi, ite o zaman anladm, bir ii yapmadan nce iyice dnp danmak gerekiyor, lecek misin, lmeden nce, yerde nasl poz alacan hesaplamal, ona gre yere uzanmalsm. Oysa ben, ldm diye yol hendeine geliigzel uzanrken, dikkatli yurttalarmn fotinbalarmn ayr renkte olduunu bile inceleyeceklerini hi dnememitim.

stm bam inceleyenlerden biri, Bahse girerim, ayakkablar en az kere penelenmi... dedi. Bana en ok acyan, yal bir kadnd, yal ama mihrab yerinde, boyas, badanas kat kat bir kadn, Vah vah... Ne de uzun, kvrkvr kirpikleri varm maallah, yazk olmu gence... dedi. u insanlar birbirine hi benzemiyor, kimisi saa, kimisi de kirpie merakl. u yal kadnn uzun kirpikli erkek merakls olduu kimin aklna gelir! 16 Pantalonunun paalar lime lime... Ceket kollan da iyice tirfillenmi... Pantalonunun dizkapaklar eprimi. Yahu, ne duruyorsunuz? Ya ne yapalm? Birisine haber verin. Doktor filan gelsin... Gz gre gre lyor. Bakalm yayor mu ki... Dostum, o yaasn, yaamasn, biz insanlmz gsterelim de... Ka yanda var dersiniz? Eh, krk, krkbe... Sanmam... Olsun olsun da otuz olsun. Ben insan sarrafyradr. Bir baktm m suratna, p diye ne mal olduunu anlarm insann... Bu adam yzdeyz bir kk memur ve ok dargelirli. Bence de yle... Hem de hep masada oturup alan biri... Nerden anladnz? Baksanza ceket dirseklerinin hav dklm... Boyu da pek ksa... Ondan yan gstermiyor ya... Ben sana biey syleyeyim mi, byle eceliyle lm olan seyir hibieye benzemiyor, bunun hi heyecan yok, herif aslacak ki, ite o zaman seyret, ne zevk... Sevgili Eekars alt saatten ok o hendekte kaldrm sanyorum, nk artk gne batmak zereydi. Yurttalar blk blk gelip lm seyrettiler. Hepsi de zld, acd Birbirimize yardm etmeyen kt insanlar oluumuzdan yakndlar. Daha da 17 F. 2 ileri gidip, yardm elini uzatmayanlara ilenenler, ovenler bile oldu. Tam beni ordan kaldracaklar srada, retmen olduunu sandm biri, Haberim olsayd, rencilerimi getirir de gsterirdim, uygulama yaparlar, insann nasl ldn grrlerdi... dedi. Bir yurtta, Yahu hayatnzda hi l grmediniz mi, ne ylp duruyorsunuz! diye barp kalabal datmaya alrken baka biri de, Kuyrua girelim yurttalar, srayla... itiip kakmayalm... Kuyrua girersek hepimiz grrz... diye seslenerek dzen kurmaya alyordu, Beni cankurtaran arabasna atarlarken, merakl bir yurtta da, Bir dakika durun, ne olur, taaa nerden koup grmeye geldim... diyerek beni grmek iin kalabal yarmaya alyordu. Adama, Tandnz, akrabanz filan m yoksa? diye sordular. Yok canm, haber verdiler de merak edip geldim... dedi. ok yazk, merakl yurttalarn hepsi lm gremedi. Araba kalkt. ocuklarla bika da delikanl, bir zaman arabann arkasndan kotular. Sonra herhalde, insan gcnn makine gcyle yanamayacan anlam olacaklar ki, bu yartan caydlar. Sevgili Eekars, cankurtaran arabasndaki gezimi de evet, bu bir geziydi gelecek mektubumda anlatrm. Selmlar eder, inenden ve gzlerinden perim. Dostun lm Eek 18

NC MEKTUP (lm Eek'in cankurtaran arabasyla gezintisine degindir.) Dostum Eekars, ilkin selm eder, inenden perim. Nasl byk bir cmble, alaalahey'le lm cankurtaran arabasna attklarn anlatmtm. imdi de ondan sonra lmn bana gelenleri dinle. Deniz altnda yirmibin fersah, benim Cankurtaran'da bir gnlk gezb servenimin yannda hi kalr... Beni boylu boyumca arabann arkasna atmlard. Birdenbire sanki taksiye binmiim gibi geldi de, ya ofr para isterse diye beni bir korku ald. l olduumu anmsayp rahatladm. Beyz metre yol aldk almadk, arabann motoru znk! dedi, durdu. Bir daha da ilemedi. ofr, siyas hasmlarna kar ate pskren bir politikac gibi, bir zaman svd sayd, motoru sarst, makineyi kurcalad, her ne yaptysa araba bitrl yerinden kmldamad. Sanrsn, mbarek beton kazk gibi yere aklm kalm. ofr, evresini kuatan kalabala, Her yerde ille de bir kalabalk toplanyor. Biz hep kalabalk yayoruz. Madem toplandmz, hadi unu itin arkadan yurttalar! diye yalvard. ofr, szcklerini deitire deitire yalvarmasn bika kez tekrarlaynca kalabalk dalmaya balad. O zaman muavinine, 19 Grdn ya, nasl dattm 'kalabal, dedi, bir yerde byle aylaklar toplanr da onlar datmak istersen hemen yardma aracaksn, bir kk i buyuracaksn. O zaman, bak gr, kaan kaana... ofr, hal arabann evresinde kalm bika kiiye, vatan, millet, vicdan gibi kutsal szler de syleyerek, yardm etmeleri iin bisre daha yalvard. Kalabalk, ayaklarn srye srye dalyordu. Uzaklaanlardan biri, motoru altrmaya uraan ofre, Bouna kurcalama! Araba bozulunca Nerde trak orda brak! diye akl verdi. Muavin, Usta, ben inip de iteyim arabay arkadan... dedi. ofr, Sen otur yerinde, ben imdi onlar gayrete getireyim de gr sen.... dedi. Sonra ban pencereden karp, Allah rzas iin, Allahn seven u arabay biraz itsin arkasndan!., dedi. ofrn Allah rzas demesiyle o dalmakta olan halkmza bir gayret geldi, eker tanesine en karncalar gibi arabann stne dolutular; sandan, solundan, yanndan, ucundan, tekerinden, kapandan tuttular. Ama ylesine bir tutu ki, dokundular demek daha yerinde olur; hani yksek sosyeteden bir bayan, alak sosyeteden bir adamn elini skmak zorunda kalsa, nasl parmann ucuyle yle bir dokunursa ite yle... Ama sen tutua bakma, bir de barp armaya bak. yle barp aryorlar ki, sanrsn yer yerinden oynayacak. 20 stelik' hepsi de birbirine candan gnlden gayret veriyor": Haydin arkadalar!... Yurttalar dayann!.. Hooop! Bir, kiii, ... Kimisi komut veriyor, kimisi yalvaryor, kimisi buyurulyr ama hibiri gerekten itmedii iin araba bir pa/mak bile kprdamyordu. Haydi arkadalar... itin din kardeleri! Yahu, biraz dayann be... Bu cenabet cankurtaran arabas zamannda hastaneye ulamazsa ka para eder yani... Dayann mslmanlar, dayann bre!... Al berabeeer... Haydi hooop!... Grltlerine bakarsan, Arimet'in arad dayana bulmular da, dnyay

temelinden oynatacaklar sanrsn. Oysa drt tekerlek stnde duran araba bir parmak bile yerinden oynamyordu. _ Al batan!.. Bir daha... _ Elbirliiyle, hooop!... Direksiyondaki ofrn burnundan pr pr ter damlyor. Doruyu sylemek gerekirse, arabay ofrdfn baka iten yok; ama o da ofr yerine oturmu, fti direksiyonda, arabay ierden ittii iin, araba kmldamyor. Az kald, haydi... itelim yurttalar, sevaptr... d'r, Bir kmldasa, bir oynasa yerinden, artk tutma, kcyver gitsin... diyor. M*avinti, 21 Usta, kmldasa gider mi? diye soruyor. Ne demek gider mi, uar uar... Uar da bir daha durduranlayz Allah korusun... Bir yal adam uzaktan, Himmetlrical taklaulcibal... diyor. Ne demek o beybaba? Yani u demek ki efendi olum, byklerimiz isterse dalara takla attrlr... Yahu, takladan getik, bir parmak kprdatsak yeter... ocuklar da, arabay itenleri, arkalarndan dayanp itiyorlar. En dtaki emberde yallarla kadnlar var. Onlar da kahve dcnn hk deyicisi olarak kkrtc sesler karp szde arabay itenleri coturuyorlar. Dayann kardeler, dayann... Allahn seven itsin u mereti be!... Aradabir yorumda bulunanlar da var. imdi bu Amerika'da olsa rzgr olur uar be... Neye Amerika'da uuyormu. Orda uar... Her nedense bu makine, motor gibi eyler bize geldi mi, ite byle nnde su grm inat eek gibi kaklr kalr yerinde. Yrmez beyim, yrmez, bouna itiyorlar, ilk elektrikli trenin geliini hatrlar msnz? Elektrikli tren bu, artk laf olur mu? Ne dersin, o bile yrmedi yahu... Efendim, memleketin havasndan, suyundan... Yok daha neler? Cidd sylyorum. Bir tarihte Almanya'dan bir gemi satn alnmt. Gemi saatte yirmi mil mi, 22 otuz mil mi, yoksa altm mil m ne gidiyormu. Yok deve... Deve deil efendim, gemi... Bizim karasularmza kadar gemi bu hzla gelmi, gelmi, tam bizim karasularmza girince, bir milim gitmiyor. Beyim, dalgalar bile gemiyi sallayamyormu. Ne bizimkiler, ne de Alman kaptan gemiyi yrtememiler. Gemiyi te yana eviriyorlarm, gemi alp ban gidiyor... Bizim karasularna evirince, gemi aha dikiliyor at gibi, yrmyormu... Yok daha neler? O tarihte gazeteler yazmt, okumadnz m? Peki, neden bizim karasularmzda ilemiyormu gemi? Memleketin havasndan, suyundan... Her memleketin havasna, suyuna gre makine yapacaksn, motor yapacaksn... Bak bu sz doru arkada. Bizim gecekondu mahallesine ileyen otobsler, baka hibir yerde ilemezken, bizim orda vzrvzr iliyor. Neden iliyor? nk, direksiyonun tepesine aslm Ya Hafz kuvvetine iliyor... Hadi canm, eski kaptanlar yok da ondan... Bizim eski kaptanlar olacak ki, deil o kfir yaps gemiyi, vallahi adalar yrtrlermi... O kaptanlar imdi olacakt ki, bir gece iinde koca Kbrs' yrtp Karaky iskelesine balayversinler. Hatt bir sz vardr; hani bizim kaptan deryalardan biri... Haa bildim, ya Barbaros, ya Mimar Sinan... ite hangisiyse, o demi ki, Siz bana yle bir yelken verin ki demi, ben de size Girit adasn yrteyim demi. 23

Yrtm m? yle bir yelken yapamamlar. Eer istedii gibi bir yelken yapsalarm, kaptan derya paa, hi gemi kullanmadan, gemi diye adalar yrtp filo yapacakm. Haydi arkadalar, laflamay brakn da biraz dayann yahu... Hep beraber, hooop!.. Albatan... Bir, kiii, !.. Hoop!.. Yorulduk yahu, mola verin de bir cgara ielim. O zamanlar gemi beyim, onlar eskidenmi... Yani bir zamanlarm... O zamanlar nerdeee? Yenierimiz varm, yenierimizin bir byna bir dman askeri asarlarm o zaman, anla ne byk... Mehter takmlarmz varm, yenieri davulcusu ks'e bir vurdu mu, yer yerinden oynar, dmann duda yanlrm korkudan... Yergk zangr zangr titrermi. yle leventler varm yelkenli teknelerimizde, bir nara sald m, denizde frtna kopar, dman gemileri batarm... Yok daha ne? Bunlar tarih yazyor, tarih... Bak bir de imdiki halimize, surda krkelli kii toplanmz da, k krk cankurtaran hurdasn yerinden kprdatamyoruz. Valla doru... Sen getir o yenieri davulcuyu, getir o ks' de, bir tokmak indirsin ks'e, bakalm bu cankurtaran byle yerinde akl durabilir mi? Valla mehter takmndan davulcu bir tokmak indirsin ks'e, bu araba tepkili uak olur da uar gider... Onu bunu bilmem. Alaman gemisini bizim denizlerde yrtememiler. 24 Davrann din kardeleri... Hayda bre aslanlar, dayann!.. Arabaya ierden dayanmaktan ter iinde kalm olan ofr, Bir yrse cenabet, artk kendiliinden gider... dedi. Yani, bu baka memleketlerde yryen vapurlar, trenler, otobsler neden bizim memlekete gelince yrmyormu? Yadrgyor da ondan... Syledi ya demin bey, memleketin havasndan... Evet, bu makineler, motorlar hep o memleketlerin havasna gre yaplm, bizim hava yaramyor bunlara... Tpk insan gibi. Her hava her insana yaramaz, kimisine da havas, kimisine deniz, kimisine de ova havas iyi gelir. imdi ayp ettin, bizim memleketin havas gibi hava nerde var be... H... Memleketin havasna sz yok... tyi ki havas var, o da olmasa... Benim demem o deme deil... Yani kendi fabrikalarmz olsa, bizim havaya alk makineler yaparz... Azbiey itin yahu... Dayann!.. Haydaaa bre!.. Yurttalarn naralarndan bana yle bir aba geldi ki, nerdeyse l olduumu unutup aralarna katlarak cankurtaran itmeye koacaktm, lmenin bir ktl de bu, istesen de dirilere yardm edemiyorsun. Hatta daha da kts, bir yanda durup, Hoop! diye de baramyordum. Sevgili Eekars, biz byle dirisiyle lsyle birbirimizi coturmaya abalarken, arkadan birdenbire 25 bir zel araba kp, bizim cankurtarann kna son hzla arpmasn m! Bizim arabann motoru bu arpmayla bir hrlad, ondan sonra hrsza salan beki kpei gibi ileri atlad. Allahm seven bizim arabay tutmasn!.. Araba gidiyor, gidiyor ne demek, uuyor... ofr haklym, Bir yrrse artk gider! dememi miydi! Arabann hz gittike artt, yani motor gittike kzd ve kzt iin, ofr de bir korku ald. Muavinine, Arkadan ok vurdu araba, artk bu bizimki durmaz! dedi. Fren usta, fren!.. Ne freni olum, bu hz hi keser mi fren? Ben ierde olduum iin darsn grmyordum ama, sanrm, ilkyardm hastanesinin nnden bika kez geti'kse de ofr arabay bltrl durduramad. Muavinine kzd: Ulan, bu arabaya benzin mi koydurttun, yoksa neft ya m? Muavin hi sesini karmad.

istanbul sokaklarn frdolay dndk durduk. Usta ofrn direksiyonu iyi kullanmas sonucu, ok kr, hibir kaza olmad. Kendim iin deil, daha yaamak isteyen zavall ofrle muavini iin, ok kr, diyorum. Sevgili Eekars, bayram gezintisine dnen bu araba gezimizin sonunu gelecek mektubumda anlatrm da, yeryznde politikaclarn dalamalarndan aslan yzn birazck olsun gler. Hoa kal sevgili dostum Eekars. Sevgiyle lm Eek 26 DRDNC MEKTUP (Cankurtaran Arabasnn bozulduuna degindir.) Eekars, Bizim cankurtaran arabas ac bir gcrtyla fren yapt zaman, bir yurttamz seim ktnden de, nfus ktnden de kayd silinecek duruma gelmiti. Yerdeki yaral adamn evresini, paralar olmad iin bir elenceye gidemeyen merakl kalabalk eviriverdi. ilerinden biri, Ne ansl adamm! dedi. Bir bakas, Evet, dedi, ans olursa bu kadar olur. Dua etsin ki cankurtaran arabas ezdi. ans diye buna derim ite... iyi olacak hastann doktor ayana gelir, demezler mi, ite o hesap, adam ezen araba imdi de alp hastaneye gtrecek. Ya baka, bir araba ineseydi... Yanmt. Btn gn kaldrm stnde debelense cankurtaran arabas bulamazd. Cankurtaran arabasndan getik beyim, p arabas olsa razyz. Vay beyim vay... Sen de iyice lksne katn yani... p arabas nerdeee... Bizim sokaa bir haftadr uramyor, tenezzl edip de... ans bu kardeim, ans... Koca istanbul'da u kadar bin kamyon, u kadar bin zel araba, u kadar bin taksi var, topu toplam bealt cankur 27 taran arabas ya var ya yok... O da bulsun bulsun da bu adama arpsn ha... Ne ans be! Yok, belediyenin on kadar cankurtaran arabas var ama, her zaman sekizi bozuktur ilemez. Daha iyi dedin ya, u kadar bin araba, kamyon, otobs iinde, gelsin de adama cankurtaran arpsn... Piyangodan byk ikramiye arpsa insan bu kadar ansl saylmaz. yledir. nsann ans oldu mu, ite byle cankurtaran arabasnn altnda ezilir. tnsan ldkten sonra ha cankurtarann, ha p kamyonunun, ha zel arabann altnda ezilip lm, ne fark var yani? lnce fark yok ama, ezilip de lmezsen ok fark var. Bu adam daha lmedi ki... Cankurtaran arabasnn arpmasyle havada uarak on adm kadar ileri frlayp yere dm olan adamdan akan kanlar, yamal ve yaral asfaltn delikdeiklerini, ukurlarn dolduruyordu. Kalabalktan biri. Maallah, amma da kan varm adamda... dedi. Baka biri, Besbelli byk bir adam, dedi, bu kadar kan olduuna baklrsa... ndekilerden biri, Yok canm, hangi byk adam, ben tanyorum... dedi. Byk adam deil de, o kadar kan nasl oluyor? Baksana, maallah kz boazlanm gibi kan akyor. Bu adamn ii, kan bankasna kan satmakt. 28 Her nerde olsa, kk cep radyosunu hep kulann dibinde alar, spiker, Ameliyat olacak bir hasta iin acele kan aranyor deyince, kan, istenilen kana uyuyorsa hemen o hastaneye yada kan bankasna koard. Kann satarak oluunu ocuunu da

gl gibi geindiriyordu. Bu adam var ya bu adam, bu adamn vcudu, su ise onu kan yapyordu. Bir tarihte beni bir kamyon inemiti. Kamyon arpnca ben kendimi kaybetmiim. Dorusunu istersen, kamyon inemeden ok nceleri de ben kendimi kaybetmitim ya... Her neyse, on tonluk koca kamyon inemi de, ne dersin, bir damla kanm akmam yahu... Beni ertesi gn sokak ortasndan hastaneye kaldrmlar. Muayene eden doktor, ok acele ameliyat edilecek! deyince, annem iki gz iki eme alayarak doktora Aman olum demi, Madem ameliyat edeceksiniz, hazr etmiken olumun ft ile apantisiti vardr, onlar da alverin de sevaba girin... demi. Doktor, beni ameliyat masasna yatrtp balam kesip bimeye. Doktor kesermi, kesermi, benden hi kan akmyor... Demek kann kurumu. Yok kardeim, kan nerde ki kurusun? insann kan kurudu mu, rak iersin, o zaman sulanr... yleyse senin kann bozuk. Daha ne diyor... Yahu kan yok ki bozuk olsun... Atma be... Kansz adam yaar m? Doktorlar da buna amlar ya... Ameliyat eden doktor, yi ki kan yokmu... demi Kanm olsaym, kamyon beni ezince aka aka kan kalmaz lrmm. Kan yok ki bende ne akacak? 29 nanmayn, atyor... Kansz adam olur mu hi? Olmaz elbet. Herkesin kan krmz deil mi, benimki beyazm. Hani sar karpuzlar gibi. Kimi karpuzun da ii sar kar ya, ite yle. Olur mu yle ey be... Domates gne grmezse kzarr m?... Kzarmaz. Benim kanm da yle. Ben dodum, bydm, hep apartmanlarn yeralt dairesinde, topraktan aa dzeyde oturduumuzdan, gne grmeye grmeye kanm kzarmam... Haaa, o baka... O zaman olur. yle sylesene... Cankurtarann arpt yaral adam da benim yanma attlar. Arabada bir yaral, bir l ben, bir de ofrle muavini, drt kii olduk. imdi de arabann inad tuttu, bitrl yrmez. Bu ne biim araba, yrd m durmak bilmiyor, durdu mu yrmek bilmiyor. Birisi, Yaknda tamir atelyesi var, oraya kadar itelim... dedi. Baladlar szde itmeye... Eski oyun yeniden balad, istedikleri, arabay itip ie yaramak deil, parasz elence ilerinden biri, Bir yumurtay krk kiinin nasl kaldrdn bilir misiniz? dedi. Bir yumurtay krk kii mi, daha neler... Efendim, yzba kladaki erlere u yumurtay yerden kaldrn! deyip gitmi. Bunun zerine 30 erler toplanmlar. Koutan bir battaniye getirmi biri. Yumurtay battaniyenin stne koymular. Sonra krk er, her biri battaniyenin bir yerinden, bir ucundan tutup kaldrmlar, gtrmler yumurtay... Yani? Yanisi u ki, cankurtaran arabasn da ite ylesine itiyorlar... Akl vereceine herkese, sen de dayansana biraz... Cankurtarann ofr, tand bir taksi ofr buldu. Cankurtaran taksinin arkasna balayp yakndaki tamir atelyesine getirdiler. Tamirci arabann kapan ap baknca, Bu neee! diye sesi kt kadar bard. ofr serinkanl, Ne var? dedi. Daha ne olsun, krk yllk tamirciyim, ben hayatmda byle motor grmedim. Grmedinse bunu da gr ite... Yahu, bunun iinde diki makinesi parasndan tra makinesi parasna kadar hertrl makine paras var.

Cankurtaran ofr, Yanlyorsun, dedi, o senin tra makinesi paras dediin ey, bir lokomotifin piston kolu vidalarndan biridir. Biz yine bign, yirmi kilometre son hzla bir yaral gtryorduk ilkyardm hastanesine, birden araba bozuldu yolda. Tamirciye gtrdk. Usta, bozulan paray bulamad... Anladm... O paray bulamaynca bunu koydu. imdi hibir makinenin, motorun yedekparas bulunmuyor Dviz yokmu, yedekpara gelmiyor ki... 31 Ondan deil. Bizim cankurtaran arabasnn modeli ok eski olduundan artk bu modelin motoru hibir yerde bulunamyor. Onun zerine baktk ki, kan kaybeden yaral, arabada lecek, ne yapalm... Kent ii olsa kolay, yaraly sarp sarmalayp paket yap, bir emanetiye brak, git hastaneye haber ver. Ama biz kent iinde deiliz. Neyse, bir iyiliksever akl verdi. Surda demiryolu atelyesi var. Atelyenin yle yaman bir ustas var ki. eski lokomotifleri skp yeni traktr yapyor... Traktrn paralarn skp vin yapyor, ti gc, skp bozup yeniden yapmak. Elinden hibiey kurtulmuyor. dedi. Kalktk, o atelyeye gittik. Neme gerek, adam gerekten de yaman ustaym. Bir bakta, motordaki bozukluun nerde olduunu anlad. O koca demiryolu atelyesinde, dolaplarda, raflarda, yerlerde, orda burda, ne kadar vida, dili, somun, cvata, mil, bilya varsa, onlar bir bir, bizim motorun bozuk yerine uydurmak iin denedi. Sonunda padiah sultan bilmem kimin zel treninin lokomotifinin piston kolunun dili vidas bizim motora uydu. Araba almaya balad. ofr muavini, Bizim arabann ufuf diye sesler kararak ilemesi ondan m usta? diye sordu. ofr, Belki de... dedi. Tamirci, Akolsun... deyince, ofr, Ustaya m, arabaya m? dedi. kisine de akolsun... Sonra efendim, bizim cankurtaran bir zengin turist grp resmini ekmi, kendi memleketinin gazetesine bu resmi basp altna da, Otomobi 32 lin icadndan elli yl nce yaplm bir otomobil diye vgler yazm. Bizim cankurtaran yapan fabrikann mdrlerinden biri, bu vgleri okuyunca, adam kalkm taaa oralardan buraya cankurtaran grmeye gelmi. nk, mzeye koymak iin o fabrikann yapt en eski arabay aryorlarm. Adam, bizim cankurtaran grnce, keyfinden apkasn frlatt havaya, bir de Ye huuu... diye amerikanca nara att. Duyduumuza gre pazarla oturmular. Adam, bizim hurday alp gtrecek, yerine de yepyeni on tane cankurtaran arabasndan baka ste para da verecek. Bu hurda nerdeyse, bizim devlet btesinin am kapayacak... Pazarlkta uyumular. Nerden aklna geldiyse adam, unun bir de motoruna, makinesine bakaym... demi. Bir de kapa ap motoru grmesiyle aknlktan gzleri alam. Sanki adam arplm... Ben demi, elli yllk otomobilciyim, hayatmda byle bir otomobil motoru ne grdm, ne duydum. Tamirci, Ne olmu da am adam? dedi. Neye mi am... Bizim cankurtarann motorunda, yeryznde her ne kadar ve her ne tr otomobil motoru, fabrika motoru, gemi makinesi, silindir makinesi varsa hepsinden birer ikier para varm, yalnz asl fabrikasnn yapt ilk motordan tek para, tek vida bile kalmam iinde. Demek biz, arabann btn aletlerini, paralarn karp, yerine elimize ne gemise tktrmz. Adam, merak iinde motoru kurcalamaya balad. Eline bir ip geti. Bu ne? diye sordu. Surdaki tel kopmutu da onun yerine balamtm. dedim. Kartrd yerlerden eline geen bir lastii ekip Peki, bu ne? dedi. Ha, o mu, o da benim pantalon asks. Volan 33 F. 3 kay kopmutu da yerine benim pantalon asksn koymutum. Biz adamla, tercman araclyle konuuyoruz. ki tane ask var burda? dedi. Tamam dedim, benim

ask kopmutu da, arabadaki yaralnn pantalon asksn skp buraya koymutum... Adam, san ban yoluyor. Arabay yle bir sallamasyle arabadan yerlere irili ufakl iviler, vidalar, kk odun yongalar dkld. Hemen eline yapp Aman ne yapyorsun, emniyet mdrlnde yurtta sorguya eker gibi bu arabay tartaklamaya gelmez dedim. Bu iviler ne? Arabada ivi mi tayorsunuz? dedi. Yahu, motorun, makinenin dalan paralarn tutturmak iin o ivilerin herbiri bir yere aklm. Araba dik yokutan trmanrken, benim muavin iner arabadan, arkadan, dklen ivileri, vidalar toplar. Adamn iyice keyfi kat, rengi utu. Peki, bu motor nasl alr bu makine nasl iler, bu araba nasl gider? diye sordu. Artk dayanamadm, konuma sras bana gelmiti. Adam elinden tuttup ofr yerine ektim. Ben syledim, tercman onun diline evirdi: Sanyorsunuz ki, sizin fabrikann yapt motorla gidiyor bu araba... Nah sana!.. Sizin yaptnzla kalsayd bu araba, bu yollarda oktaaan re kard, bereket versin bizim dualara... Bak, dikiz aynasnn stnde karnca duas var. u da besmele levhas... Kardaki levhada Yediuyurlarm adlar yazl. Bu grdn Maal! ahtr. Tavana asl olan Ya Hafz levhas... Bu grdn mavi gzboncuu, kt gzllere kar arabay korur Bu eski ocuk papucu teki, bu nal, bu da bir ba sarmsak, bunlar uur getirir arabaya... te bu da yavru kaplumbaa kabuu... Arabay kazadan, beldan korur. Baym, baym, kendine gel!.. Bu araba benzin kuvvetine, mo 34 tor gcne deil, Allah sayesinde hazreti pir kuvvetine iler. Benzinmi, yam, uymu, onlar hep laf... Biz arabaya benzin, ya, su koyuyorsak, mal sizindir, usul bozmayalm diye koyuyoruz. Bunun zerine adam, bizim bu cankurtaran almaktan cayd, bu gvur ls de benim stmde kald. nk arabay alsa, yamal bohaya dnm karoserinden baka kendi fabrikalarnn hibir mal yok arabann iinde, dnda... Sonra onlar bu arabay hibir zaman sremezler. Sevgili Eekars, mektup uzad, ben de yoruldum. Bozulan cankurtaran arabasnn nasl onarldn, yaral adamla benim hastaneye nasl tandmz da gelecek mektubumda anlatrm. Beni arayan soran, ldm duyup da zlen olursa, onlara, Tahtalky'de zlemle yollarn beklediimi sylersin. Dostlukla lm Eek 35 BENC MEKTUP (Cankurtaran arabasnn aaca bindirmesine degindir.) Dostum Eekars, Geen mektubumda, cankurtarann nasl onarldn, hastaneye nasl tandmz anlatacam diye szvermitim. Dinle. Tamirci, ban motorun ta iine uzatm, bozukluun nerde olduunu anlamaya alyordu. Ama bozukluun yerini bitrl bulamad iin ok can sklyor, ban motordan kaldrp iki dakika kadar svp sayyor, bir cgara iip dinlendikten sonra yeniden motorun zerine eiliyordu. Arada ofre de syleniyordu: Kardeim, hazr adam kalkm buraya kadar gelmi bu mzelii satn almak iin, ucuz mucuz demeden verip de kurtulsanza bu beldan, hem siz kurtulun, hem biz kurtulalm, hem de memleket kurtulsun... Bu hurday alp gtrse oralara da, adra koyup bir panayrda, biletle halka gsterse, yine para krard adam... Yine eildi motora, bir zaman daha kurcalayp sylenmeye balad: Salam bir yeri yok ki, ben bu cenabetin bozuunu bulaym. Arabaya bir tekme sallad. Aya acm olacak, topallaya topallaya gitti, dkknnn duvar dibine meldi. 36 Ben nasl olsa lmm, artk beni kurtaramazlar, ama hi olmazsa u yanmdaki yaraly bir ayak nce hastaneye atp kurtarsalar... Cankurtarann ofr muavini, Tuh... diye arabann iindeki yaralya bir tkrk salladktan sonra, Ben byle uursuz adam grmedim... dedi. ofr de kzm syleniyordu: Yolda giderlerken nlerine bakmazlar, kendilerini ezdirirler, sonra da bizim

bamz belya sokarlar. Tamir ustas oturduu yerden konumaya katld: nne baksa ka para eder... Haydi, nne gelen arabaya ezilmediler, arkadan gelene eziliyorlar kardeim, nlerine deil, asl arkalarna bakacaklar. Tvbe yarabbi... Cenab Allann iine karmak gibi olmasn ama, kurban olduum Allahm, iki gz yaratmsn, iyi yapmsn... Ama ikisini de yan yana getireceine unun birini ne, birini arkaya koysaydm ya... Muavin, insan yaratld zaman, trafik bu kadar skk deilmitir de ondan... dedi. ofr, tamirciye yalvarmaya balad: Aman usta, gzn seveyim... Yaral ierde lyor galiba, boyuna kan kaybediyor, ilerigelenlerden birinin bir akrabas filan olur da, bamz belya girer. Haydi davran iki gzm ustam. Tamirci ustas kalkt, ban motor kapann altna soktu. Bir zaman daha kartrd, kurcalad, 37 sonunda bozukluun nerde olduunu anlad, anlad ama, oraya koyaca paray bulamad. Hibir yerde de bulunmaz! dedi. Aman ustam... Muavin, Hibir yerde bulunmazsa, ben bir eczaneye bakaym... dedi. Usta, Ulan il m bu? diye azarlad. Muavin, Eczanelerde il nerde ustacm, o eskidendi... imdi eczanelerde aspirin bile yok. ltan baka herey var; belki aradmz paray buluruz... dedi. Bende olan btn paralar denedim, hibiri uymuyor. Geende elime bir jet ua motorundan hurdalar gemiti. Bir de onlarn arasna bakaym, buraya uyan bir para bulunacak m? ofr, u yaralnn eceli gelmediyse uyar inallah... dedi. Usta Ya bismillah! diyerek elini pasl paralarn arasna daldrd. Bir zaman o maden paralarnn arasnda eelendikten sonra bulduu bir paray tezghta eeledi, torpilledi, zmparalad, ne etti etti, cankurtaran arabasnn motorunda bir yere geirdi. Sonra motorun karsna geip, Hay maallah, ulan smarlama gibi oturdu be!., diye keyfinden bard. ofr, yerine geip motoru iletti. Tamirci ustas, Para? dedi. ofr, Tamam, dedi, paray hastaneden gelir alrsn... 38 Usta, yleyse yandk... dedi. Onun iin hi merak etme, biraz gecikir paray alman ama, faturay yksek tut, bizi de gr sonra... Cankurtaran ofrnn, bu eski arabay neden elden karmak istemedii imdi anlalyordu. Yeni bir araba olsa bu denli ok onarlmayacak, ofrn kar yolu kesilecekti. Byle olduunu, muavinin ofre, Bu hurdaya yalnz alt ayda verilen tamir parasyle yeni bir cankurtaran arabas alnr... demesinden anladm. Ama ofr, bu szden daha ok eyler anlam olmal ki, Uzun etme, dedi, senin de zarna bakarz. Hadi eyvallah... diye bard ofr. Usta arkasndan seslendi: Sakn hzl srme!.. Ne olur, ne olmaz, jet motorunun parasn taktk, Allah korusun, bir de bakarsn senin hurda uuvermi. ofrn kontak anahtarn evirip mara basmasyle, araba bir sarsld, bir rgaland, bir zangrdad, sonra burnunu havaya dikip sarsla sarsla yrd. Muavin, Aman, uuyor muyuz ne!., diye bard. ofr, imdilik umuyoruz, ama uabiliriz... dedi. Bir byk sarslma daha oldu.

Muavin, Yoksa hava boluu mu? diye sordu. ofr, muavinine bard. Ulan, kolunu pencereden karma! Neden? 39 Hl soruyor; kolun kanat olur arabaya da, uarz sonra... Kentin darack, zikzakl sokaklarnda fr dolanmaya baladk. ofr, Huyu kurusun bu arabann, dedi, ite byledir bu namussuz... Yrmez, yrmez de, bir de yrd m, bir daha durdurak bilmez. Eyvah!.. Aman, ne oldu? Sarsntdan motorun btn paralan dkld. Deme usta... Motor diye hibiey kalmad arabada. yleyse nasl gidiyoruz? Batan hz aldk ya, o ilk hzla gidiyoruz. Nereye kadar gideriz byle? Belli olmaz, cehennemin dibine kadar gidebiliriz olum. Ne olacak? Ben ne bileyim... Direksiyona hkim olamyorum, araba ald ban gidiyor, artk zaptolmaz... Muavin, Ben eee 'kurban olaym, dedi, eek gibi var m! Ardna neft ya alsan eek byle uamaz. imdi altmzda eek olmalyd, tkr da tkr giderdik ne gzel... Bizim orann kylklerinde, eek cankurtarandr. San sayrsn eekte tarlar. Evet, inatdr inat olmasna ama, ne kadar azarsa azsn, sonunda dner dolar ahrna girer. Bunun gibi alp ban bilmedii yerlere gitmez. Eee bindin de gdm elden kardn m, eein ban ahrdan yana evireceksin. Ahrn kapsna gelince znk der durur mbarek hayvan. Bunun gibi hastane kapsnn nnden frt frt geip gitmez. Dnp dolap sonunda kendiliinden garajna giren bir can 40 kurtaran arabas yaplmadka hibir yurttan can gvende olamaz. ofr, Gevezeliin sras deil, laf brak! dedi, de? poda ne kadar benzin varsa yerlere dkld, yine de uuyoruz. u araba bir yere arpsa da kurtulsak, baka trl bunun duraca yok. Azd iyice... Muavin, Ama aabey, diye yalvard, arpacaksak gzel bir yere arpalm. Deniz grr, ykseke, haval bir yer olsun... Bir aa olsa, ne dersin? Aa iyi de, bende hi ans yoktur, gider bir aylandoz yada ahlat aacna arparsn da lmz bile elegne rezil olur. nsan arpnca, yle iekli bir aaca arpmah ki, arptna desin... Tuh, az kalsn duvara bindiriyorduk. Aman, o duvarda Eeklere mahsus hela! diye yazl... Sakn duvara arptrma arabay; duvara yamyass yapr kalrz da, grenler de bizi, bir otomobil fabrikasnn duvar iln sanr. Onlar arabay toslatmak iin, yumuak, gzel, uygun bir yer ararlarken, byk bir sarsnt daha oldu, o sarsntda boyuna kan kaybeden adamla kucaklatk. Yaral, Pardon... dedi. Adam, lrken bile terbiyeyi elden brakmyor. Ben l olduum iin hi sesimi karmadm. ofr syleniyordu: Allaha kr, arptk da kurtulduk. Hem de kazay ucuz atlattk. 41 te byle sevgili Eekars, insan, bana bunlarn geleceini bilse hi lr m! Bama gelenler bu kadarla bitse ne iyi.. Yaarken ektiklerim yetmiyor, daha ok ekeceklerim varm. Bundan sonra olup bitenleri de gelecek mektuplarmda anlatrm. Baarlar ve mutluluklar dilerim dostum Eekars.

zlem ve sevgiyle lm Eek 42 ALTINCI MEKTUP (Yarallarn taksiyle nasl gtrldn anlatr.) Sevgili arkadam Eekars, Sana yazdm mektuplarda lmenin zorluklarn anlatarak bsbtn umudunu krmak istemiyorum. Ben sana olup bitenleri gereklikle, bamdan geenleri olduu gibi anlatyorum. Sen artk, cann nasl isterse yle davran; istersen yaamakta diren, istersen l, kurtul... Geen mektubumda kaldm yerden szm srdryorum. Usta ofr, yumuak arpla aaca toslatmt cankurtaran. Arabadan ilk inen ofr muavini, Bende hibir teknik nza yok... dedi. ofr, Ben de salamm... dedi. imdi ne yapacaz ustacm? Allah kahretsin, ierde bir lyle bir yaral var. Yaral olmasa, ly arabada brakp giderdik ama, boyuna kan kaybeden yaraly brakamayz ki... Yoldan bir araba evirelim. Samzdan, solumuzdan arabalar vzr vzr geip gidiyordu. ofr, Hibiri bizi almaz... dedi. Neden? Para iin mi? Parasn alr hastaneden... 43 Yaral adam hangi enayi arabasna alr, arabas kana bulanr adamn. imdiki zamanda ofrler, biimini beenmezlerse salam adam bile arabalarna bindirmiyorlar. Cankurtaran ofr olmadan nce, dolmu ofrl yapardm. Ben koyu Fenerbaheliyimdir. Arabann iini, dn, demesini, karoserini, tekerini Fenerbahe rengine boyattm; Sarlacivert... Arabann her yann da Fenerbahe bayraiklaryle donattm. Gelin arabas gibi oldu. Durakta bekliyorum diyelim. Bir yolcu gelir, nce herifin stne bana bakarm. Gzm tutmazsa Mterim var, bekliyorum arkada! der savarm bamdan. Bakas gelir, beenmezsem, onu da atlatrm. Baktm, mterinin faas yerinde O zaman Nereye gideceksin? diye sorarm Benim canmn istedii, gnlmn ektii bir yere gidecekse alrm arabaya. Yakn bir yere gidecekse yada gidecei yerin yolu bozuksa, adn sevmiyorsam gidecei yerin, bover, almam onu da... Baktm, dili biri de herifi arabaya almak zorunda kaldm. Bu kez arabada, bir punduna getirir, hangi partiden, hangi takmdan olduunu sorarm. Parti yine neyse, bizim partiden olmasa da, antidemokratik olmasn diye, sesimi karmam, ana Fenerbahe'nin rakibi bir takm tutuyorsa, arabay yava yava srerim ki gidecei yere yetienlesin; sonra da tenha bir yerde arabay durdurur, Bozuldu aabey der, indiririm aa... yle bir yerde yaparm ki numaram, baka araba da bulamaz, yayan yapldak gider. ofrlk zenat kolay deil olum. Arabay herkes srer, i bu dalgalar bilmekte. Muavin, imdi ne yapacaz? diye bir daha sordu. ofr, 44 Geen arabalardan birini durdurabilirsek kolay... dedi. Taksilerin flamalarna bakalm. Hangi takmn flamasysa sen de o takmdanm gibi grneceksin. Geen haftaki mata bizimkiler ok iyi oynad, ans tutmad ki... diye bir balarsn atmaya, ondan sonra herifle akrabadan yakn oldun demektir. Belki de senden para bile almaz. ki u arabalardan birini durduralm. Hadi bakalm, ge yola da bir araba evirmeye al! Muavin yol ortasna kt. Vzr vzr geen arabalardan birine elini kaldrd, zel arabayd. indeki adam da elini pencereden karp ona sallad. Elini sallaya sallaya arabay srerken muavin, Vay anasn, dedi, herif bize selm veriyor. ofr, Ulan, sen de selm versene. Selm, Allann selmdr, selm vrildi mi alacaksn. Can dmann sana selm verse, Aleykmselam diyerek sen de ona selm vereceksin. Muavin baka bir arabaya eliyle dur iareti yapt. O arabann penceresinden

darya bir kadn baca sarkmt. Muavin, arabann durmas iin elini salladka, arabann penceresinden sarkan kadn baca da sallanyordu. Muavin kzd, Vay namussuz, dedi, bacayle selm veriyor be... ofr, . Sen stne alnma, dedi, o selm sana deil, arabann iindeki herifi selmlyordur. Muavin, yaklaan bir arabay durdurmak isterken ofr ona, ~ O hi durmaz, bouna urama! dedi. Neden usta? 45 Hem zel araba, hem de baksana arabay sren adamn bir eli direksiyonda, bir eli yanndaki kadnn omuzunda. imdi o arabann nne barikat kursan, yar at engel atlar gibi, barikat atlar, geer. Yook. kardan kadnn kocas kagelirse, ona bir diyeceim yok, o zaman belki durur. ofrn dedii kt. Araba yle bir hzla yanmzdan geip gitti ki, yelinden muavin yere kapakland. Muavin, Bunlar padiah ferman durduramaz, dedi. Peki biz burda ne yapacaz? Adam boyuna kan kaybediyor. Hi dinlemem, hangi araba gelirse, ilk ge^n arabann nne kacam. Demesine kalmad, kardan frtna gibi bir araba koptu. Muavin kendini ileri atmak zereydi ki, ofr elinden tutup ekti. & Deli misin olum sen? Senin gibi, aylaklar, arabay srmeyi, daha olmazsa motorundan anlamay, ofr olmaya yeter sanyorsunuz Muavin, Tabii trafik kurallarn da bilmek gerek... dedi. yi bir ofr olmaya bunlar yetmez... Asl bilmen gerekli olan ey, kural d olanlardr. Hi o arabann nne geilir mi? O araba, azrailin rehberi... Nerden, nasl bir insanolunu kapsam da tekerleklerimin altna alsam diye kentin iinde drt dnp duruyor, nne durduun arabann plakasna baksana... Resmi arabann da en resmisi ki, bunlarla kimse baedemez. nce arabann plakasna, rengine bakacaksn. Nedir plakas? 46 Milli felket dediklerinden... Rengi? karartc... Muavin, uzaktan grnen baka bir arabay durdurmak iin daha yle bir kprdamt ki, ofr, yine onu elinden tutup ekti, ldrdn m? diye bard. Araba ok ylan gibi sram, slklar saarak bizim cankurtarann stne geliyordu. ofrle muavini yoldan geri srayarak canlarn kurtardlar. Muavin, Hayvanlarn kudurduunu bilirdim ama, arabann kudurduunu ilk gryorum... dedi ofr, Araba deil, iindekiler kudurmu, dedi, arabann iinde hzl yaayanlar vard. Hzl yaayanlar da kim? Bunlar artlarna rahat batan, o biim avrat ocuklar olup, havadan para kazanan, baba paras yiyen canl bellardr. Gayetle hzl yaarlar... Neden mi hzl yaarlar? nk bu memlekette ancak bin kiide bir kii yaar, geri kalan yaamaz, ama yaadn sanr. te o bir kii, yaamayan bin kiinin yerine de yaad iin, bin kiilik birden yaar; yani ok hzl... imdi bu bizim eski psk cankurtarann iine bin beygir kuvvetinde motor koysan nasl olursa, ite yle... Yolun br yanndan bir araba geliyordu, ama buna geliyor denilemez; havay oyarak kurun gibi deliyordu. Yolda bir o yana, bir bu yana dne dne zikzaklar iziyordu. ofr,

Dursa da bu arabaya binilmez, dedi, nk gelecei ok karanlk. Arabann deposuna benzin 47 yerine rak doldurmular. Yarnki gazetelerde bir arabann Boaz'dan denize utuunu okuruz. Yanmda kan kaybeden yaral, Affedersiniz ama neden bekliyoruz? diye bana sordu. Mazur grn, ben konuamam, nk lym... dedim, ama sesimi duymad. nk llerin sesi duyulmaz. Muavin ok duygulu bir gen olacak ki, yaralnn kurtarlmas iin bieyler yapmak istiyor, rpnp duruyordu. Hi olmazsa, dedi, surdan gidip bir yerden bizim hastaneye telefon edeyim de baka bir araba gnderip yaraly aldrsnlar... Bu sz zerine ok glnl biey duymu gibi, ofr sinir bunalmlar iinde kahkahalarla glmeye balad. O kadar gld ki, glmekten yerlere yuvarland. Muavin, Ne oldu? Ne var usta? Neye glyorsun? diye korkuyla soruyor, ofr Te... te... Telefon... telefon ha... diye bieyler mrldanabiliyordu. Neden sonra kahkaha kasrgasndan kurtulunca, Nasl telefon edeceksin, nerden? diye sordu. Telefon yok mu? Olmaya var elbet, her yerde telefon var, edemedikten sonra... Sen telefon edip hastaneyle konuacaksn da, vay vay vay... O zamana kadar bu yaralda aka aka kan kalmaz. Doru ya, ben aknlktan birdenbire bizim telefonlarla konuulabilir sandm da... ofr birden, Yahu, deminden beri biz bunlar nasl grmedik, dedi, baksana u aalarn glgesinde araba 48 lar duruyor... Git bak unlara, belki bir vicdanls kar da yardm eder. Muavin gidip bakt. Dn, ok umutsuzdu. O arabalarda yksek sosyete varm aabey... dedi. Ne bildin? Epi dikizledim. Rntgen sonunda, hibirini uygunlu bir durumda grmedim. Demek bunlar yksek sosyeteden... Kaymak taba m ne, ite onlardan... Kaymak taba deil olum, kaymak tabakas... Evet grdm, ite yle... Kaymak tabakasn grdm... Ama ne kaymak .. Yoldan geen arabalar durdurmak iin uzun zaman uratlar. En sonunda bir bo taksi durdu. Taksinin ofr bizimkilerin, mteri deil de, kazaya uram yurttalar tayan cankurtaran grevlileri olduunu anlaynca, iim var, mteriye gidiyorum, dedi. Cankurtaran ofr, Meslektaz, bize bu kolpolar yapma, dedi, plaka numaran da aldm, gerisi senin bilecein i... Bunun zerine taksi ofr, Haydi yine vicdanm elvermedi, dedi, yz papel verirseniz sizi en yakn hastaneye brakrm. Yaraly arabaya koyarlarken, Olmaaaz, istemem, vazgetim... diye barmaya balad, arabann demesi kan iinde kald be... Cankurtaran ofr, Sen hangi takmdansn arkada? diye sordu. Beiktalym. 49 F. 4 Peki be arkada, sen Beiktal olasn da, bu yaraly, hem de Beiktal olan bir yaraly yol ortasnda brakasn, hi olur mu? Bu yaral kim, diye hi sormazsn. Bu bizim Beikta'n saa deil mi? Bunlar sylerken de surat grnmesin diye yaralnn nne gemiti. ofr,

Vaaay, hi bilemedim... diye direksiyona geti. Arabay yel hzyla srerken biyandan da konuuyordu: Aabeyciim, yle sylesene yahu... Canba stne, araba ne ki, feda olsun... Binmeden sylesene Beiktal olduunu... Sevgili Eekars, gryorsun ya, lmesine ldm ama, bitrl resmen lemiyordum ki tmyle kurtulaym. En iyi dileklerimle lm Eek 50 YEDNC MEKTUP (Taksinin elektrik direine nasl arptn anlatr.) ki gzm Eekars, Yaral adam Beikta takmnn saadr, diye ofr kandrarak taksiye attlar. Beni de sanki canlymm gibi, yaralnn yanna dayadlar. Cankurtarann ofryle muavini de, taksi ofrnn yanma oturdular. Yani arabada canl, canl olup olmad imdilik bilinmeyen bir yaral, bir de l olarak ben vardm. Taksi ofr, Yahu, bu scakta l kokacak... dedi. Cankurtaran ofr, Bieycik olmaz, dedi, sen u scaa baksana, ne scak... oktan ceset kurumutur bile... Dedii doru olacakt. Kn ii ekilmi tahtakurusu gibi yava yava kurumaya baladm duyumsuyordum. Dsarda gnein sca bir yandan, ierde motorun sca bir yandan, salar iyice kzm olan arabann iinde biraz sonra kavrulacaktm. Arabadan kurumu deil, kavrulmu bir ceset karacaklard. Araba bir dolmu durandan geiyordu. Durakta, sonlar grnmeyen drt yolcu kuyruu vard. Bayld, bayld!., diye sesler duyuldu. Trafik memuru taksiyi durdurdu, dolmu sras beklerken gne arpp baylan bir iman adam da bizim taksiye att. imdi biz arabann arka kol 51 tuunda bir baygn, bir yaral, bir de l, kii olmutuk. Baygn adam, Yahu, dedi, baylm numaras yapmasaydm, az kalsn gerekten baylacaktm. Taksi ofr iman adamn numaradan baylm olmasna ok fena bozuldu. Cankurtarann ofr, ona, Aldrma, dedi, bu scakta direksiyon banda sinirlenmeye gelmez. Taksi ofr kzgnlktan burnundan soluyordu. Biri canm! dese, cann ksn! diye stne yryecek. iman adam da gevezenin biri, enesi bir ald, hi durmuyor. ofrlk snavna girmi, yz kii iinden kii snav kazanm. O n birincisi de kendisiymi. Snavda en zor olan, zikzak olarak dikilmi sopalar arasnda, sopalara arpmadan arabay geirmekmi. Bunlar anlatrken taksi ofr durmadan ban kzgnlkla saa, sola sallyor ck, ck, ck! diye sesler karyordu. iman adam, Benim diyen ofr o sopalar devirmeden aralarndan geemez... demesin mi! tte bunun zerine sabr taan taksi ofr kplere bindi: Neee... Geemez mi? Benim diyen, ofr, yle mi? Ben ha, ben?.. Ulan ben feritahnn diktii sopalarn arasndan arabay geiririm be!... Cankurtarann ofr, Geirirsin aslanm, geirirsin yiitim!.. diye onu yattrmaya altka o bsbtn parlyordu. Ne demek? Zor mu yani? una bak, una!.. Ulan, ben senin gibilerini srk diye dikerim de, arabay fokstrot oynattrarak aralarndan geirtirim be... 52 iman adam kzmt: Arkada, sana geiremezsin demedik, geirirsin ama biraz zor geirirsin. Gnein sca, motorun sca, araba salarnn sca ofrn beynine vurmutu. Ne... Zor ha? Ben senin gibilerini iki sra diker, hi birinizin kuyruuna dokunmadan arabay aranzdan geiririm.

Arkada, sana laf dokunduran var m irudi? Biz sana biey demedik, Benim diyen ofr dedik... Nah, bu baylar da duydu. Ne demek olsun yani? Benim diyen ofr benim ite... Arabann kndan iki parmak pay kalsn yeter, geiririm. Yani zor demek istedim. Hal konuuyor be... Bire be korum arkada, bire be... Var msn? * Yahu... Laf istemez... Var msn? Sk m? Arkada... Arkada yok. Bire be, ite o kadar... Kardam... Uzun etme... Ulan ben o arabay srat kprsnden bile geiririm be... ofr kzdka kzd, kzdka kzd. Sanki h^nen orada iddiaya girmiler gibi arabaya bir yol verdi ki, Allah Allah... Uuyoruz... ofr cotu, Bire be!., diye barp barp gaza bakyor. Bire be arkada, var msn? Hrrr... Motor hrlyor. Araba dmdz gitse iyi. Yollar tkal. ofr, hnerini gstermek iin bir yolun soluna vuruyor, bir sama... Tramvay sokuyoruz, otobs salyoruz, kamyonu nlyoruz. Ksa 53 cas, sal sollu zikzaklarla tirbuon gibi havay delerek uuyoruz. Aman arptk... derken, arabamz bir yayay sollayp ne geiyor. Tramvaya arpmaya kl kalyor. Arabann k iki parmak gesin yeter. Bire be koymayan namussuz. Var msn? Kl kalsa geiririm. Aman kardeim, geirirsin, vallahi billahi geirirsin... te grdk, hem de geirdin... ofr kzm bifeez, laf anlamyor. Arkamzdan trafik polisleri frt frt ddk ttrdke ofr bsbtn ierliyor: Bire be korum arkada. Erkeksen gster kendini... Sen bahsi kazandn birader... Allakna yava... ilk laf aan iman adam, Szm geri aldm! diyor. ofr laf dinleyecek gibi deil artk. Yoldaki tatlar syra syra gidiyoruz. iman yalvaryor: Ben burada ineceim... ofr ne laf dinliyor, ne krmz ne yeil trafik lambasna aldryor.. Ortal il yavrusu gibi datarak, tozu dumana katarak gidiyoruz. Var msn, bire be? Beynine scak vurmu ofr Bulgar snrnda bile duracak gibi deil. Yahu, unun makinas bozulmaz m, lastii patlamaz m, benzini bitmez mi? Terslie bak, insann bir acele ii olsa da arabaya binse her iki yz admda bir ya makinas bozulur, ya lastii patlar, ya benzini, suyu, ya tkenir. 54 Bire be!., diye bararak direksiyonu bir saa eviriyor, bir sola dndryor. Macera f ilmlerinde bile polis arabalar, gangster arabalarn byle kovalayamaz. Arabadan, lastikten, frenden, tekerlekten, motrden o zamana kadar hi duymadm sesler kyor. VnnL Zzt... Sasssst... Drr... Jivvv. Forrr... Bir, arabann samdakiler srayp solundaki lerin kucana oturuyor, bir solundakiler sadaklerin ensesine biniyor. Karman orman olduk. Arabann iinde zpzp gibi zplarken, bir gmbrt oldu, bama biey vurdu. Araba nce ne, sonra geriye gitti. Bir de baktm araba ortadan ikiye blnm. Arabann ortasnda bir elektrik direi dimdik duruyor. Direk, arabay ortadan ikiye bimi. Ben bu grltde, bir kez daha ldm... Ama daha nce lm olduum iin, ikincisinin tadn pek karamadm. Garipler, bir kez deil, stste

lyorlar ki, iyicene lsnler; yaarken yalnkat, lrken katmerli... iman geveze sersemlemi de, olanlar hi ayrmsamadan, Yahu, diyor, arabaya bindiimiz zaman bu direk yoktu, nerden girdi aramza? Taksi ofr, ana rahmindeki cenin gibi, bacaklar karnnn iine bzlm, yatt yerden hl baryor: Bire be korum... Bire be!.. Ben ha, ben?.. Ben mi geiremem?.. Arabann k iki parmak kalsn yeter... Bu kez ansm varm ki, kaza kent ortasnda oldu. Polisler yetiti. Hepimizi baka bir taksiye doldurdular. Bitrl topran altna girip, yeryzyle 55 ilgimi kesemiyordum. u insanlardan dirimin ektii yetmezmi gibi, imdi de lm ekiyordu. Hoakal kardeim Eekans. Mutluluklar, esenlikler dilerim. lm Eek 56 SEKZNC MEKTUP (lm Eek'in neden ldne degindir.) iki gzm kardeim Eekars, Sahi, ben sana ldm anlattm da, neden ldm anlatmay unuttum. Bilirim, sen seme szlere, zdeyilere, byk laflara meraklsndr. Anmsyor musun, isiz kaldm, skntya dtm gnlerden birinde sana gelmi, biraz bor para istemitim. Tersliin stndeydi. Ne diller dktmse de, senden metelik koparamamtm. Byk adamlardan biri nsann vermeyeni olmaz, yeter ki istemesini bilmeli demi. Bu byk sz ya Molyer, ya Robespyer, ya kral Piyer, ya Hitler yada Mesnedi Cafer sylemitir. Adnn sonunda R harfi olan biri ama, kim olduunu imdi kestiremiyorum. ite bu byk sz anmsayarak, karnda boynumu bkp, Tu bi or nat tu bi!... demitim. Hemen alamaya balam, cebindeki btn pa^ ralar bana vermitin. Birisi km Sanat uzun, yaam ksa... demi. Baka birisi Zevklerle renkler tartlmaz demi. Ne var bu szlerde? Ben sylemi olsaydm, bir kulandan girer, brnden kard. Demek insansoyu sylenen szn deerine deil, sesin yksek yerden kmasna nem veriyor. Yangn kulesinin direi krlsa, her atrts bir keramet saylacak. 57 ok kr ayrldm dnyada, salt iki tr insann sorumluluu yok; delilerle, krallar ve cumhurbakanlarnn... Salt bunlar yaptklarndan sorumlu tutulmuyorlar. Diyelim ben, hibir yaptndan sorumlu tutulmuyan bir cumhurbakan olsaydm da ksrseydim, insanoullar, Aman ne deerli ksrk!., diye ksrm ses bandna geirirlerdi. Esnemek iin azm asam, Aman ne gzel arya! diye esneyiimi notaya almaya kalkarlard. Dostum, biz seninle kar karya getik mi, ne byk szleri bozuk para gibi harcamaz mydk... inci deerindeki szlerimiz aklta yerine bile gemedi. imdi kulan drt a! Sana br dnyadan ok deerli bir sz sylyorum: Domak kolay, lmek zor! nk herkesi baka biri dourur ama, herkes kendi kendine lr. lmek hi aklmda yoktu. Ben de herkes gibi yaamak istiyordum. Ama istemekle olmuyor... O gn patrondan elli lira avans istemitim. Ne yapacaksn? diye sormutu. iimden eytan uurtmas yapp oynayacam demek geldi. Birine borcum var, sizden alp ona devredeceim... dedim. Ne zaman? dedi. Bugn saat ondrtte gelip alacak. Peki, sen o zaman gel, elli liray al!.. imdi verseniz olmaz m? 58

Olmaz. Neden? Filozofa ban salladktan sonra yle dedi: ite bunu anlayamadn iin iki yakan biraraya gelmiyor. Dnya hlidir, bakarsn, senin alacakln saat 14'ten nce lr, sen borcunu demekten kurtulursun. Dnya halidir, bakarsn, sen lrsn, ben elli liray vermekten kurtulurum. Saat ondrde kadar kim le kim kala... Boynumu bktm, Beyefendi, dedim, bende o ans nerde? Hi ansm yoktur. Dnya halidir bu, ne alacaklm lr, ne ben lrm, bakarsnz siz lrsnz de ben sizden elli liray alp alacaklma veremem... Saat ondrt oldu. Ne alacaklm ld, ne patronum, ne de ben... Yalnz tam o saatte patron ortadan yok oluverdi. Derdimi yanacak, iimi dkecek birilerini aryordum, ileri dnceli, hakszla kar yaasn adalet! diye kadeh kaldrarak isyan eden, anlayl, aydn dostlarmz var ya... Bir yardmlar olur diye onlardan birinin evine gittim. Konuklar vard, ev kalabalkt. Bamdan geenleri anlatmaya baladm. evremi kuattlar, beni ilgiyle dinliyorlard. Dorusu anlattklarm yle acklyd ki, anlatrken alamamak iin kendimi zor tutuyordum. Ama umulmadk biey oldu. Beni dinleyenler anlattklarma glyorlard. Hatt gzel bir kadn, anlattklarma o denli ok gld ki, glerken, tuttuu bardaktaki ikiyi, omuzuna dayand erkein boynundan ieri boaltt. Oysa ben ne denli cidd eyler anlatyordum. Beni dinlerken, Aman ne ekzantrik... 59 Aman ne tuhaf... Olur ey deil!.. Enteresan! Ah, ne komik... diye kahkahay basyorlard. Oysa ben zntlerimi, skntlarm, kzgnlklarm, ektiklerimi anlatyordum. Benim ektiklerim onlara elenceli geliyordu. Aralarnda, gzlerinden ya szan bir kadn grp de ite duygulu bir insan!.. diye dnrken kadn, Ay imdi baylacam, glmekten gzlerimden ya geldi... dedi. Ne desem, ne anlatsam glyorlard. Ayrlrken, Aman ok gldk, ok elendik, yarn gece yine gelin de anlatn! dediler. Umarszdm. Son bir umutla ertesi akam yine gittim. Her anlattm gln buluyorlard. lerinden biri, Ne olur artk anlatma! dedi. yle sevindim ki... En sonunda beni anlayan biri kmt. Ben byle dnrken, Ay glmekten, affedersiniz, ey oldum... imdi baylacam... demez mi! Sustum. Hepsini yle bir szdm. Bu kez gerekten gle gle baylacaklard. Ne glyorsunuz? diye bardm. Ayol senin yaamn, hereyin komik... Btn bunlar hep senin bana m gelir? dediler. Kapdan karken, ierden sesleri duyuyordum: Ne de gzel anlatyor... Ah, pek tuhaf eyler anlatt. Acaba anlattklar doru mu? 60 Yok canm, komiklik olsun diye atyor tabii... tki gzm Eekars, biliyorsun, btn yaamm, ite byle geti. Alayacaklar yerde glenlerin arasnda yaamak, gn getike benim iin zorlamt. ektiim skntlar, bunalmlar anlatamadm iin, dayanamayp ldm sakn onlara syleme! Sonra Aman ne ekzantrik ey! diye gle gle atlarlar. Beni burda olsun birazck avutmak istiyorsan, sevgili Eekars, o sivri inenle onlar inele, ne olursun...

Gnete renk renk balkyan kanatlarndan perim. Sevgilerle. lm Eek 61 DOKUZUNCU MEKTUP (Yaralnn hastaneden hastaneye dolatrlmasn anlatr.) Sevgili dostum, Artk iin sonuna geldiimi sanyordum. Oysa daha ook ekeceklerim varm, inan ki, lmden gzn korkutmak iin uyduruyor, abartyor deilim. Srekli lmden szediyorum diye acaba iin kararyor mu? Sana Tahtalky'den mektup yazmaktan bir amacm da, iinden lm korkusunu silmekti. Nasl olsa hi kimse, hi bir canl, lmden kurtulamayacana gre, lmden korkmann ne gerei var? Tahtalky'den gnderdiim mektuplar okurken, lm bir geziye k gibi, glnl elenceli yanndan alabilirsin... Gelelim, yolculuumuza... Yolda arabann suyu bitmi, motor kzdka balad su kaynatmaya... Kent dndaki krlarda olduumuzdan, de su bulabilmek iin krlara dald. Muavin, uzaktan, Buldum, diye bard, burda su birikintisi var... Suyu bir kapla getirdiler. Ama konumalarndan bunun su deil, amur olduunu anladm. Nitekim, depoya koyar koymaz amur yine kaynad, kaynar suda halanan kurbaa yavrular pimi olarak fokurdayan sudan havaya zplamaya balad. Bylece arabay bir emeye kadar gtrebildiler. Ordan su aldktan bir sre sonra benzin bitti. Benzin aldlar. 62 Derken lastik snd. Lastiklere hava verdiler. Az daha gittik, lastik patlad. Elbirliiyle lastii yamadlar. Kitaplar dolduracak maceralardan sonra en yakn hastaneye geldiimiz zaman oktan gece olmutu. Hastanede btn aramalar boa gitti, nbeti doktor bitrl bulunamad. Benimle yaraly yanyana yer talarnn stne brakmlard. Hemire, hi aralksz kan kaybeden yaralya bakt, Bu ne zaman yaraland? diye sordu. Bu sorudan, yaralya yardm edecekler diye umuda kaplan cankurtaran ofr, leden nce... dedi. Hemire, imdiye kadar niin beklettiniz? diye cankurtaran ofrn azarlad. Kim bekletti, dedi ofr, sabahtan beri yollardayz. Bu zamanda insann acele bir ii varsa otomobile hi binmemeli. Hemire, Bu adamdan sabahten beri hep byle kan akyor mu? diye sordu. Evet, dedi ofr. Hemire, gz dokunmasn diye kadnlarn yapt gibi, parman masa tahtasna vurarak, Maallah, ne kanl adamm, allah kt gzlerden korusun... dedi. O hastanede nbeti doktor bulunmad iin hibiey yaplamad Baka bir hastaneye gittik. Yaralnn ans varm, orda nbeti doktor bir saat kadar aradktan sonra bulunabildi. Zavall nbeti doktor, yaraly muayene ettikten sonra, 63 ok yazk, hibiey yapamam, dedi, ne akan, kan durduracak, ne de duran kan aktacak il var hastanede. Aspirin, kinin, tentrdiyot ve pamuktan baka biey yok. isterseniz bunlardan vereyim, gerekince kullanrsnz. Doktor, hastanesinin saygnln kurtarmak iin ekledi: Pekok il var elbette, eker hastalar iin, kalp hastalan, romatizmallar filan iin... ofr, Adam, gz gre gre lecek... Hi olmazsa bizim ilkyardm hastanesine kadar gtrebilseydik de orda lseydi... dedi. Doktor,

lmek iin ha oras, ha buras, ne farkeder?.. dedi. ofr, Hi olmazsa orda daha rahat lrd, dedi. Doktor, Ne zaman yaraland? diye sordu. leden nce... Hep byle kan kaybediyor mu? Hep byle deil, birka saat nce daha ok kan akyordu, ama aka aka gittike azaldndan kan, imdi eskisi kadar deil... O da brleri gibi, Maallah, amma da kanl adamm! dedi. Ordan baka bir hastaneye gittik. Taksinin ofr, sonunda parasn belediye hastanesinden alacan rendii iin, bizi brakp gidemiyordu. Hastaneler, l kabul etmediklerinden, beni de birlikte, ordan oraya gtryorlard. Yaralnn ans varm ki, nc hastanede 64 hem nbeti doktor, hem hemire, hem de gerekli illar bulundu. Hatt nbeti doktoru, Bunlarn n bir arada bulmak ok zordur ama, siz iyi bir gnde geldiniz... dedi. Bu kez de, muayeneden nce yaralnn kimliinin kayt defterine yazlmas iin kayt memuru arand ama, bulunamad. ofr, Adam lecek, siz aln ameliyathaneye yaraly, sonra kaydn yaparlar... diye akl vermeye kalknca, bir grevli kzarak, Hastane kayd yaplmayan hastaya kimse elini sremez, dedi, hastann kayd olmazsa illarn sarf yerini gsteremeyiz ve suistimale yol alm olur. Bir zaman da kayt memuru arandysa da, onu bulmaya gidenler de kaybolduklarndan bsbtn kzan ofr, imdiye kadar biz bu yaraly srtmzda tayarak ilkyardm hastanesine oktan gtrrdk... dedi. O srada kayt memuru, yatmak iin kendiliinden hastaneye dnd, iine pk dkn her insan gibi, kayt memuru yava yava masasna oturdu, zenle gzln takt. Dikkatle kayt defterini atktan sonra kalemini kard. Sorguya balad: Yaralnn ad? ofr, Ne bileyim efendim, dedi, ben belediyenin cankurtaran ofrym. Bu adam trafik kazasnda ezilmi, aldm arabaya... Yolda araba bozuldu. Sabahtan beri dolap duruyoruz. te ancak buraya ulatk... Kayt memuru, 65 F. 5 Peki, peki, dedi, yaralnn kimlii bilinmiyor, diye yazarz deftere, olur biter... Dedii gibi yazd deftere. Muavin, ofre, Aabey, saatlerdir bunun iin mi bekledik? dedi. Nbeti doktoru da, Resm ilem tamam ama, dedi, hibiey yapamayz. nk rntgen bozuk. Rntgen filmini almaynca da biey yapamam. Madem rntgen yoktu, niin kayt diye tutturdunuz? Boubouna bu kadar zaman kaybettik... Yant bahemire verdi: Kayt baka, tedavi baka... Her ay hastanemize gelen hasta saysn bakanla bir izelgeyle bildiriyoruz. Kayt yaplmazsa hem izelge yapamayz, hem de yl sonunda hastaneye ka bavuru olduunu bilemeyiz. Kayt memuru, Hastanemizin rntgeni bozuk ama, dedi, kayt ileri ok salamdr. Cankurtaran arabasnn ofr, taksi ofrne, Arkada, dedi, nasl olsa sen paran ya ilkyardm hastanesinden ya belediyeden, yada bu yaral adamn bir akrabasn bulup ondan alacaksn. Bizi bu saate kadar hastane hastane dolatrp bir iyilik yaptn, u iyilii tam yap... Hadi ilkyardm hastanesine atver bizi...

Ben yaralnn akrabasn nerden bulaym yahu, param isterim arkada... Cankurtaran ofr, Kolay, dedi, paran cebinde bil sen... Aralarnda bir lnn bulunmas sinirlerini bozduundan beni bagaja tktlar. 66 Taksi ofr, sylene sylene arabay srd. Bu kadar hastane kaps dolatk. Kimisinde hemire bulunmuyor, kimisinde doktor bulunmuyor. Doktorla hemire bulunsa il bulunmuyor. birarada bulunsa rntgen bulunmuyor. Rntgen de bulunsa, bozuk olduundan almyor. Sanki ilkyardm'da bunlarn hepsi bir arada bulunacak m? ofr, Bulunur, dedi, hibiri bulunmasa bile, yaralnn kan akan yerini bir iple, halatla yada yatak arafyle balayp doktor yetiene kadar skarlar ki, kan akmasn nlesinler. Ska ska hastay boabilirler de ama, kan da durdururlar... Taksi ofr, Ben bu iin parasnda pulunda deilim artk, dedi, saat asaydk, bu dolamaya ikiyz lira yazard. Ben ok merakl bir adam olduumdan, acaba hangi hastanede doktoru, hemireyi, ilc, rntgeni hep bir arada bulacaz diye meraktan sizi hastam hastane dolatryorum. Yoksa oktan hepinizi arabadan boaltr, czlam ekerdim. ilkyardm hastanesinin kapsna gelindi. Kanlar, otomobil demesini kirletmesin diye, bacaklar arabann penceresinden sarktlm olan yaraly indirdiler. Ama benim tkl olduum bagaj aan yok. Beni orda unuttular. Ne yapsam? Buradaym! diye barsam, l olduumdan sesimi duymazlar. Bagajn kapan ap da ofr beni orada grnce korkudan kimbilir ne yapar? Ben, ne yapacam diye dnrken ki hibiey yapamazdm yaraly bir sedyeye koymulard ki, arkadan canavar ddkleriyle birlikte bir patrtdr koptu. Bagajn aralk duran kapan bi 67 razck kaldrp kimseye aktrmadan baktm. Gelenler, bindirilmi polis ekibiydi. Hep birden, duran polis arabasndan atlayp iinde yaralnn bulunduu sedyeyi kuattlar. lerinden bir polis, tabancasn ekip, Davranmayn! diye bard. Baka bir polis, Kprdamayn! diye kkredi. ncs, Eller yukar! dedi. Sedyeyi tayanlar, korkudan titreyerek ellerini yukar kaldrnca, sedyeyle birlikte iindeki yaral da yere dp bir kez daha yaraland. Kuatlmtk. Kuatanlardan biri, Adaletin penesine dtnz! dedi. Cankurtaran ofr azbuuk toparlanm olacak ki, Ne zaman dmz adaletin penesine? diye sordu. Polis ekibinin efi olacak, Kestiiniz katr nerde, abuk karn! diye bard. ofr, Ne katn? Hangi katr? diye kekeledi. Katr, at, yada eek... Biz sizi taa Maslak'tan beri izliyoruz. Kan izlerinin arkasndan geldik, yolunuzu bulduk. Btn istanbul sokaklarn kana buladnz be... Demek, Maslak ormanlarnda katrlar, eekleri kesip kesip istanbul halkna naili kuzu eti diye yutturuyorsunuz ha? ofr, Ne katr, ne eek, ne at... dedi, vallahi insan... Nee? nsan m? Vay canavarlar!.. Gerek durum polis ekibine anlatld. O zaman ekip efi, 68 Maallah adamda amma da kan varm! dedi. Memleketteki geim dzeyinin yksekliine tank olacak rneklik yaral yurtta sedyeyle ieri alnrken ekip efi. polislere. Nasl olsa buraya kadar geldik, eli bo dnmeyelim, bir i yapm olalm. Hadi u

arabay arayn! dedi. ite o zaman bagajda bir lnn bulunduu grld. Ya bu ne? ofr. Gryorsunuz, bir l... dedi, Ama ok uursuz bir herifmi. Btn bellar hep onun lsn buraya getireceiz diye bamza geldi. Yaraly baka yere gtrdler. Bylece uzun yol arkadamdan ayrldm. Benim l olduum kesinlikle anlalnca, morga gnderilmek zere, hastanenin bodrumunda bir yere attlar. Arabada yle sarslmtm ki, talarn stne yorgun dnce dalp gitmiim. Ah sevgili Eekars, eer birazck akln varsa, sakn yaamaktan bkp da, lmeye kalkaym deme. Benim bama gelenleri yazyorum ki sana, yaamann tadn karasn o gzelim dnyada. Senin, benim gibilere yaamak zordur ama, yine de gzeldir. Selmlar, sevgiler... lm Eek 69 ONUNCU MEKTUP (lm Eek'in Adl Tbb'a gnderilmek zere hastane bodrumuna atln anlatr.) Dostum Eekars, lkyardm hastanesinde beni muayene eden hekimler lmm kukulu buldular. Morga gnderilmem iin lm raporu verecek olan hekim, bir hemireye, benim gerekten lp lmediimi sordu. Hemire, , Ben hastabakcnn yalancsym doktor bey, dedi, hastabakc l diyor. Hekim sinirlendi: Ben iimde titiz adamm. Bir lnn iyice lp lmediini kesin olarak anlamadan rapor veremem. nk bu zamanda ne dirilere, ne llere gven oluyor, ldk diye buraya geliyorlar, biz de szlerine gvenip lmtr, gmlebilir diye rapor veriyoruz. Sonra szlerinde durmayp ya l ykayc ykarken gdklanyor, ya tabut mezara konurken gerine gerine uyanp Aman ie ge kaldm diye tabuttan frlyorlar. Hemire, Doru doktor bey, dedi, hani geen gn bir yal kadna l diye rapor vermitiniz de, sonra kadn nasl dirilvermiti. Ben gelininin szne gvenmitim. Nasl inanmam, muayenehaneme geldi, tam bir saat bana kaynanasnn nasl ldn tatl tatl anlatt. Gel de inanma, o kadar gzel kadn ki, yalan syle 70 yecei hi akla gelir m! Ama su yine kaynanann. Seni herkes nasl olsa ld biliyor, ld diye btn resm ilemler yaplm. Konukomu basalna gelmi, alayan alam, szlayan szlam, stelik ben de ld diye rapor vermiim. Btn formaliteler tamamlanm, surda kala kala biriki dakikalk biey kalm, topra stne rttler mi tamam, i bitecek... insan bu durumda oyunbozanlk eder mi hi! lmeyeceksin de ne olacak sanki... Nasl olsa sonunda lecek deil misin yani... Evet, arada siz mahcup oluyorsunuz. Mahcup olup da ne olacak... Ben o kadn ldr, l saylr diye zorla gmdrrdm. Bir hekime mi inanrlar, yoksa yal, cahil bir kadna m? Her ktlk cahillikten geliyor. Ne yazk ki, halkmz ok cahil. O kadar cahil ki, lyorlar da ldklerini bile bilmiyorlar, yle insanlar var ki, oktan lm olmalar gerekirken, yayoruz diye ortalarda dolap duruyorlar. Olabilir, herkes hereyi bilmez, ama bir bilene sorup renmeli. Hi olmazsa bir doktor ldr diye rapor verince, insan olan artk anlar... Bilmemek ayp deil, renmemek ayp! Cahillik... Evet... Ama ben dirilen kadna syledim. Herkes senin iin alad, szlad, yand, yakld, bu kadar znt boa m gidecek? Sonra sen bir kez daha lrsen, kim inanr da, yeniden alar arkandan... Dirilmeye alt, yeniden dirilir, bouna alamayalm, derler. Dirilince kadn... Ne nemi var... Dnya tp literatr, dirilen l hikayeleriyle doludur. Tabi

neden kadnn dirildiini tbb olarak akladm. 71 Baucumda konuuyorlard. Hekim, hemireye bir daha sordu: imdi bu adam gerekten lm m? Hastabakc yle sylyor. arn u hastabakcy! Hemire hastabakcy ard. Beni gsteren hekim, sorusunu ona yneltti: Bu adam iin l demisin, yle mi? Dn gece ben nbeti deildim doktor bey. Ama kapc Bu herif l, bunu gusulhaneye kaldrn! dedi. Benim bildiim bu. arn bana kapcy! Anladma gre, hekim, hibir yanlgya ve hakszla yer vermemek iin, l olduumu tanklarla ispatlamak istiyordu. Hemireye anlattklarndan bu sonucu kardm. Ben mesleime k bir insanm. Benim yerimde baka bir doktor olsa, adamn nabzn yoklar, kalbini dinler... Ben bunlarla yetinmem, adamn ldne de tank bulurum ki, ilerde ne olur ne olmaz, bam derde girmesin... ok olaylar geti bamdan da... Daha yeni staj yaptm gnlerdi. Hastanede nbeti olduum bir gece arkadalarla iyice itik. Beni hastaneye getirmiler ama, nasl geldiimi hi hatrlamyorum. Genlik... Terslik bu ya, sanki zamanym gibi, benim nbeti olduum o gece hastalardan lm. Doktor bey, hasta ld dediler. Allah sularn balasn... dedim. Baka ne diyeyim? lleri hayr ile anmal. Nbeti hemire Muayene edip rapor vermeyecek misiniz? dedi. Haaa, muayene... yle yaa... tyi ama, ikiyi ok karmm, bende yerimden kalkacak hal yok. Neyse hastabakclar kollanma girip beni zorla kaldrdlar, lnn elini elime aldm, 72 nabzna baktm. Aaaa, Allah Allah... lnn nabz ok iddetli atyor, br ly getirin! dedim. Onun nabz da yle... nc lnn nabz da atyor, nn nabz da 90. Aman bunlar lmemi, de ar hasta. abuk bunlarn srtlarna saatte bir aspirin srn, birer tane de tentrdiyot iirin! Ben sarholukla ne sylediimi biliyor muyum... Hemire Aspirini iirsek de tentrdiyotu srsek nasl olur? dedi. yi olur dedim, iyi olmaz. dedi. Neden?, nk aspirin bsbtn kalbi altrr... yleyse aspirin yerine kinin verin dedim. Hemire Kinin de yledir efendim demez mi!.. Tepem att artk... Yahu, bunca yllk hemiresin, suratma ne bakp duruyorsun? Nabz drecek bir il bilmiyor musun, ver u adamlara... diye bardm. Hemire Ben hastalannca annem hlamur iirirdi, isterseniz hlamur vereyim dedi. Hah, ok iyi... istersen hlamur iin bir de reete yazaym... dedim. Reete istemez, nk hastanenin eczacs yok. Ben kar bakkaldan sevabma alrm dedi. O gitti. Ben uyumuum. Sanki ryadaymm gibi, Yemiyorlar doktor bey! diye birisi uyandrd. Kim yemiyor?, ller hlamur yemiyorlar... Bir de gidip baktm ki, hastabakc kadn, merkebe yonca verir gibi, kuru hlamur yapraklaryle ieklerini llerin azlarna tktryor. Sen bunu kaynatmadn m? Ihlamurun suyu iirilecek! dedim. Hemire hanm, kaynatlacak demedi bana demesin mi! Sen Ihlamur nasl verilir, bilmez misin? Efendim, ben ev ii bilmem de... Nerde Hemire? Odasnda yok.. Ben yine uyuyakalmm. Aradan ne kadar geti bilmiyorum, bir ses: Doktor bey ller hlamur imiyor... Daha neler, ller hlamur ier mi!.. Ben sarholuk biyandan, uyku sersemlii biyandan. .r 73 leyse ine yapn! dedim. Ne inesi yapaym? dedi. Hastanede hangi ine varsa ondan yapn dedim. Hastanede engelli ineden baka ine yok... dedi. Sen o engelli ineyle kombinezonunun asksn tuttur da sarkmasn! dedim. O srada hastane ktibi geldi, Doktor bey, lleri deftere hangi hastalktan ld diye ileyeyim? dedi. Onlar l deil, yayor dedim. Aman efendim, yaayamazlar... nk de ameliyatta lmt. dedi. Nabz atyor bunlarn... diyerek, llerden birinin elini muayene iin elime alnca ktip kahkahay bast. Aman doktor bey, siz lnn nabz diye kendi nabznz muayene ediyorsunuz! Tuuu, ben sarholukla, sa avucuma sol elimi alyormuum. ite o gnden beri ne zaman bir

l raporu verecek olsam, lnn gerekten l olduuna biriki de tank bulundururum. Hekimin artt hastane kapcs gelmiti. Kapcya, beni gsterip sordu: Gerekten l lm m? lm beyim, hem de adamakll lm. Nerden belli? Belli olmaz m doktor bey, ben otuz yldr bu hastanenin kapcsym, elimden ne ller geldi geti... Bir lye baktm myd ne i yaptn, ka para kazandn, ka kii beslediini p diye anlarm. Ben artk l sarraf olmuum. Syle yleyse, bu ne kazanyormu? Ta atlasa ayda drtyz lira... Nerden anladn? Baksanza beyim, onun da boynuyla belinin incelii bir. Nerdeyse belinden kopacak. Ne i yapyormu? 74 Ne i yaptn bilmem, ama ok yorucu bir i... Hem de kalabalk ailesi var. Avurdu avurduna gm, gzleri ieri km... En azndan sekizon kiiye bakyor. Onu nerden anladn? Omuzlarna baksanza zavallnn, nasl km. Ne kadar ar yk tad belli ite... stelik namuslu adam da... O nerden belli? lm ya... Namuslu olmasa lr myd? O da yaard brleri gibi. Doru yahu... Hem de zeki bir adam.., Hepsine peki ama, zeki olduunu nerden anladn yahu? Baksanza doktor bey, herifin ls bile nasl alayl alayl glyor. Demek bu adamn ldne tanksn sen de... Evet... Neden ldn de bilebilir misin? Bizim hastane ktibi, neden ld belli olmayanlar iin deftere Sefaleti fizyolojiyeden ld diye yazar. Besbelli bu da ondan lm... Sylediklerin doru ama, bana bu adamn lm biraz kukulu geldi. Neme gerek, ben stme sorum alamam, havale edeyim gitsin benim bamdan... lm nedeni bizi ilgilendirmez, lm ya yeter... Morgda neden ldn, poliste de kimin ldrdn rensinler. ime yle bir korku girdi ki, Eekars, bu hekim beni acaba nereye havale edecek? ister misin, rvetsiz, iltimassz bir garip kiinin evrak gibi beni hkmet dairelerinde masadan masaya havale etsinler... 75 Hekim, Ben bunu adl tbba havale edeyim de i salam olsun... dedi. Aman bu da iyi... Ya beni Daha yaamak zorundadr, l saylmaz! diye hastaneden kap dar etseydi! Beni, Adl Tbb'a gnderilmek zere, hastanenin bodrumuna baka llerin arasna braktlar. Buras, llerin kokumamas iin ok souk bir yerdi. Biz llere scak da, souk da vz gelir. ite byle sevgili Eekars, gelecek mektubumda da adl tpta bama gelenleri anlatrm. Sevgilerle lm Eek 76 ONBRNC MEKTUP (Yksek tabakadan bir beyfendinin kendini ldr' meyi nasl baardn anlatr.) Sevgili Eekars, lmeye lmtm, evet, ama bitrl resmen lemiyordum. Bu satr yazarken sesini duyar gibiyim: Bu bizim lkemizde resmen yaamak da. resmen lmek de zordur. diyorsun. Iss sfralt olan hastane bodrumunda bika l daha vard. Sa yanmda

ortayal bir l erkek, sol yanmda bir yal l kadn vard, l erkee sordum: Siz neden ldnz beyfendi? Beyfendi dedim, nk, lyken bile adamn kart zppelii belli oluyordu. Soruma yant beklerken, yzn buruturup ban te yana evirdi. Kendikendine sylendiini duyuyordum: lmeyi ite bunun iin sevmiyorum, lnce, insanlar arasnda snf fark kalmyor. Burda hep bir aradayz! Efendi de, uak da, kendini bilen de, bilmeyen de... Ne insanlar var yani, daha tanmadm adam, bana neden ldm soruyor... lmek biey deil de, grgszlerin arasnda kalmak felaket... Sol yanmdaki yal kadn, Beyfendi yksek sosyetedendir... diye fsldad. Kendimi tantmadan, damdan der gibi soru 77 sorduum iin utandm. Az sonra kendimi tanttm, lm Eek sznden irkildiyse de, yine teekkr etti. O da kendini tantt. Mesleinin ne olduunu pek anlayamadm. Anlayabildiime gre, her ii yapabilip de hibir i yapmayan biriymi. Bu kez nasl ldn kendiliinden syledi: ntihar ettim. insann kendini ldrmesi kolay m? Soruma, sanki ona sormuum gibi, baka bir gen l yant verince, yksek sosyeteli yine kzd. Gen l sze karm, anlatyordu: ntihar, yaamaktan bile zor. Ben nce kendimi denize atmay dnmtm. Denizle epeevre evrili koca stanbul'un Anadolu yakasn, Rumeli yakasn batan sona dolatm, kendimi denize atacak kadarlk olsun bo bir ky paras bile bulamadm. stanbul'un btn deniz kylarn zenginler zaptetmiler: Yallar, villalar, gazinolar, kaykhaneler, baheler, zel rhtmlar... Yksek sosyeteli l, pis bir koku alyormu gibi yzn buruturup ck ck ck... diye sesler karyordu. Gzelim memleketi yaanmaz hale getiren ite byleleri... diye sylendiyse de, gen l aldrmayp szn srdrd: Bir de Burdan denize girmek yasaktr, Burdan gemek yasaktr yazl levhalar dikip zel yasaklar koymular. O da yetmemi, Kpek Var yazl levhalar... Kpek deil, canavar... Hadi bakalm, skysa ge de kendini denize at... Denizde boulmak baka, kendini azl ite paralatmak baka... Kpeksiz, yasak levhasz bir yal bulup sahibine, belki halden anlar diye Surdan kendimi denize atmama insanlk adna izin verir misiniz efen 78 dim... dedim. Adam tler vermeye balad. Hi bu gzelim, bu yaanlas dnya braklr da intihar m edilirmi! Bana bahesindeki iekleri, aalar, havuzu, mermer kapl yalsn gsterip u gzellie bak... diyordu. Yani, bir intiharlk bir deniz kys bulamadm. Bir plaja gitseydiniz... dedim. Siz oktanberi plajlara gitmemi olacaksnz. Sonunda, bir plaja gidip derin bir yerinden denize atlamay dndm ama, nerde... Plajlarda, kalabalktan denizi bulabilirsen bul... Plajn iskelesinden atladm, dtm yerden, alttan ... diye bir ses... Balklama, adamn gbeinin stne dalmm. Vapura binip kendimi denize ataym, dedim. O da olmuyor. Bikez vapurlar yle kalabalk ki, girince kmldayamyorsun ki, vapurun kpetesine dek gidebilesin. Gitsen bile, kalabalktan syrlp kendini denize atamyorsun. Atmaya kalksan kendini, elin, kolun, ayan, birinin bir yerlerine taklyor. Taklmasa da, atsan kendini denize, ya havadayken tutuyorlar, ya denizden yakalayp karyorlar. Szn ksas, istanbul'da, denizde boulmak olas deil... Bu kez kendimi zehirlemeyi denedim. En etkili zehir aldm, ama lmedim. Daha ok zehir itim. Yine lmyorum. Brak lmeyi, zehir aldka gnden gne gcm artyor. Bir tandk hekime, zehirlenmeyen insan olabilir mi, diye sordum. Olurmu, istanbul'un kimi yerlerinde oturanlar zehirlenmeye baklymlar. Birikmi, kokumu pler, tatlarn saldklar gazlar, bacalardan kan dumanlar, yollardan kalkan tozlar, pis su birikintileri, amurlar, insan yle zehirlermi, zehire altrrm ki, artk en

kuvvetli zehir bile vzgelirmi. Hele Hali kysnda oturanlar, denizden tten zehir bu 79 usundan zehire yle alrlarcn ki, yanlp da yollar temiz haval bir akla dse, temiz havadan boulurlarm. Yksek sosyeteli, imdi anladnz m neden kendimi ldrdm? dedi. Anlayamamtm. Artk bizim lkemiz, yaanmaz oldu... dedi. Neden? diye sordum. Demindeberi adam dinlediniz... Byle insanlarla bir arada yaanabilir mi hi... Hikimse kendi yerini, haddini bilmiyor. Herkes, kendi toplumsal yerini bilmeli, ona gre davranmal... Balar ayak, ayaklar ba olursa toplum tepetaklak gelir... Geldi de... Kendimi ldrmemin neden ite bu... Nasl ldrdnz kendinizi? Sekreterimle birlikte... Boaz'dan arabayla dnyorduk geceleyin. Anlyorum, dedim. Bylece kaza ss verdik, dedi. Toplumsal yerini bilmeyen kaba insanlar arasnda yaamak istememi olan yksek sosyeteli. ldm, yine kurtulamadm; daha da kt imdi, ller arasnda snf fark da yok... diye ekledi, l yzn buruturdu. Sevgili Eekaras, gelecek mektubumda da brlerinin neden ldklerini anlatrm. Gzlerinden perim. lm Eek 80 ONKNC MEKTUP (Aile erefine uygun gzel grnml mezar yeri arandm anlatr.) Sevgili dostum Eekars, Mektuplarm seni skt m bilmem. Belki iinden Artk resmen lse de kurtulsam diye geiriyorsundur. Ah bir resmen lebilsem, ben de kurtulacam, siz de... Ama daha nce de yazdm gibi ne kolay kolay yaanyor, ne de kolay kolay lnyor. Belki kolay lnecek ama, lmenin resm ilemi uzun sryor, lnce de artk resm ilem kalr m, deme... lsen de var. lmesen de... ller iin resm ilemlerin ne olduunu, hastane bodrumundaki l arkadalarmdan rendim. Bir ly iki hademe dar karrken yanmda yatan bir l kadn, Ne ansl adam, dedi, buraya daha drt gn nce getirmilerdi, bugn gtryorlar. Bizim de ilemlerimiz bitse de bizi de gtrseler. Ama belki de bu adamn tavsiye kart vardr. Kadna, Aman teyze, siz ne sylyorsunuz, dedim, biz hepimiz lyz, llerin ans, tavsiye kart, ilemi olur mu hi! Olur elbet, dedi, siz yeni geldiinizden bilmiyorsunuz. Beni aln ele... Tam ldm gn beni askere ardlar. Ben glmeye balaynca yal kadn, 81 F. 6 t!.. dedi taknlk yapmayn! llere, diriler gibi taknlk yakmaz. yi ama siz en aa altm yanzda gsteriyorsunuz, stelik kadnsnz. Altmyedi yamdaym. Askere almamalar iin nce yam ocuklarm tanklarla ispat edecek. Sonra da kadn olduum mahkeme kararyla belgelenecek. Ondan sonra da ldm ortaya kacak. Yoksa askere alacaklar beni. Peki ocuklarnz neden uramyor? ok uratlar. Altmyedi yamda bir kadn olduumu ispat ettiler ama, l olduumu ispat etmek, ilerine gelmiyor. Neden? nk kmr kd benim stme Yeniden kmr belgesi karmann ne zor olduunu bilmiyor musunuz? Benim her k bir ton kok kmr almaya hakkm var. ldm anlalrsa, bizim kmr kd yanacak. Evdekiler de kimbilir ka k soukta

titreyecekler. Kmr alabilmek iin benim ldm aklamak istemiyorlar. Aklamazlarsa beni askere alacaklar, ldm ispat edemezlerse, bu kez mirasm alamayacaklar, ite byle bir krdm... ocuklarm da ard. Mirastan m gesinler, kmr kdndan m, yoksa beni askere mi gndersinler... Bitrl karar veremediler. Buyzden bekleyip duruyorum ite... Burada grdklerinin hepsinin ayr bir ilemi var. Bak, u delikanly gryor musun? lmeden iki gn nce tutuklanmas iin karar km. imdi ld ispat edilebilirse, tutuklanmaktan kurtulacak. Buyzden bekliyor burada... Tutuklanmaktan kurtulmak iin, yalandan ldm diye yere uzanmad nerden belli?.. Doktorlar anlamazlar m? 82 Aman olum, doktorlar diriden anlamyorlar, lden ne anlasnlar... Bak, u duvarn dibinde yatan kadn, tam dokuz kez lm, dirilmi. Artk bu dnyada yaanmaz, tad tuzu kalmad... diye boylu boyunca yere uzanyormu. Tam gmeceklerken, lmekten cayyor, kalkyor ayaa... Ben olsam doktorlarn yerinde, hemen gmveririm. Ayol doktorlarn ban kayacak vakitleri yok... Her sabah hastaneye gelip, saat ondan onbire kadar hastalar seyrediyorlar. Onun iin ite bu kadn burada bekletiyorlar ki, iyicene lm m, yoksa yarm yamalak m lm, anlalsn diye... ilemi tamamlannca gmecekler. O srada kaln bir ses, lem uzun sryor, dedi. Baktm, sonundaki kellifelli bir l konuuyor. Siz de mi cMnz? dedim. Tok, sert bir sesle Hayr, ben lmedim, vefat ettim, dedi. Siz hi gazete okumaz msnz? Okurum Benim vefat ettiimi gazetelerde okumadnz m? Btn gazetelerde vefatm hakknda ikier... Szn kesip, Yaz m kt? diye sordum. Hayr, ikier sayfalk vefat ilnm kt. Ailem gazetelere bir iln verdi, ortaklarm bir iln verdi, kurucusu olduum irketler de birer iln verdi. nsan kr olsa bu kadar iln grrd. Gzmden kam. yle gzel vefat iln vermiler ki... inann, vefat ettiime sevindim, iln aklmda... Bakn ezbere okuyaym size... 83 ak ac bir kayp bir tanesinin bal byle. Birininki de Em bir ziya. . ...Babamz, eimiz, kaynbiraderimi?;, olumuz, damadmz, memleketimizin tannm iadamlarndan, Algetir irketinin kurucusu, Gelal irketinin ortaklarndan, Sadrazam Sulu Sleyman Paann ahfadndan, Mahmut Paa'nm torunu, Kasm Paa'nn yieni, Bayram Paa'nn damadnn karde ocuklarndan... Adam boyuna sayacakt. Ben, Zatlinizi tandm Beyefendi, zahmet etmeyin, anlald, siz de onlardansnz... dedim. Adam, szn uzatt: trtihli dr beka eyleyip rahmeti rahmana kavumutur. Ebedi istirahatgh olan... Tandm Beyefendi! diye bardm. Tandm.. Sizin ne ileminiz var da burada bekliyorsunuz? Mezar bulamyorlar. Aile mezarmz var tabi, ama eski bir mezarlk oras, imdi oraya yoksullar gmyorlar. Yeni mezarlkta benim iin mezar yaptrlacak ama lks snf yerlerde bo mezar yeri kalmam. Herhalde bilirsiniz, imdi mezarlar, karaborsada... Karaborsada olmayan mezarlar da var ama, yerleri iyi deil. Ailem beenmedi. Gzel grnml bir mezar yeri aryorlar. ldkten sonra grnmnn ne nemi var? Benim iin deil, gelen ziyaretiler iin... Akrabalarm, ellerinde iekler, mezarmn bana geldikleri zaman, gzel bir grnm karsnda duygulanp alamak

istiyorlar. Bu gzel dnyay nasl braktn da gittin!... diye, benden ok kendilerine alamalar iin, mezarmn, grnm gzel bir yerde olmas gerekir... Mezarm kt bir yerde olursa, bu dnyann nesine alasnlar... Ama yalnz bu deil, tabi ailemizin de erefi var. Ailem, 84 erefimize uygun bir mezarm olsun, istiyor. Ortada, erefimiz szkonusu olunca, mezar yerini de mutlaka karaborsadan almak zorundayz. Yalnz bu kadar da deil... Bundan ay nce, bizim ralnbimiz olan bir irketin kurucusu lmt. Ona karaborsadan ok pahal bir mezar yeri buldular. imdi ben ondan ucuz bir yere gmlrsem, hem ailemin erefi iki paralk olacak, hem de bizim irketin ticar itibar decek. Anladnz m? ite buyzden, ortaklarm da ok pahal bir mezar yeri aryorl^. Bulamadlar m? Bulamaz olurlar m? Amma da yaptnz,,, Karaborsadaki mezar yerlerini bizim irket sat^ almt. Yani ben almtm. Karaborsa mezaryereri elimizde. Ama beni hemen gmerlerse, karaborsann deeri der, ii uzatyorlar ki, reklm olsun da, mezar yerlerinin fiyat artsn... Anladnz m? Anladm Beyefendi... Sevgili kardeim Eekars, yazlacak daha neler, neler var burada, ller dnyasnn, dirilerinki^den kalr yeri yok. Arasra dnyorum, ne yapsan^ diye, lmekten caysam m dersin? lmenin bu cieni zor bir i olduunu bilseydim, bu ie hi girimezdim. u ilemlerim bitse de, hayrlsyla resmen d^ lsem, geni bir soluk alacam. Aman kardeim Eekars, leceksen zamannda l, yoksa bu gidile, btn mezar yerleri karaborsaya binecee benz^r 0 zaman ne yaparsn? lemezsin bile kardeim. Gzlerinden zlemle perim. Sevgi ve selmlar lm Eek 85 ONNC MEKTUP (Glen, alayan, dnen llere degindir.) Azizim Eekars, insan lse bile dirilerin elinden kendini kurtaramyor, iimden Yeter artk, gmn de kurtulaym! diye barmak geliyor ama, lnn sesi kmaz diye sesime kimse kulak asmayacandan barmyordum. Hastanenin bodrumunda, gmlmek, terihhaneye gnderilmek, kimliklerinin anlalmas, yada kukulu grlen lm nedenlerinin saptanmas iin morga gnderilme sralarn bekleyen benim gibi biok l var. Bu ller arasnda ok ilginti. Bunlardan biri durmadan glyor, biri boyuna alyor, biri de biteviye dnyordu. Buraya beni attklarndan beri hi durmadan glen lnn yanna gittim. Balayn baym, neden bu kadar ok gldnz merak ettim... Kardeim Eekars, bir lnn glmesi ok tuhaf oluyor, lm birini gznn nne getir, hem lm, hem de katla katla glyor. Glen l, glmekten bana yant veremiyordu. Kurulmu bir kahkaha makinas gibi glmekteydi. Kasklarn tutarak glyor, gzlerinden yalar geliyor, aradabir. Ay baylacam... Aman... f!... diye sesler karyordu. 86 Gld, gld, glmesi hi arasz srerken, kesik kesik anlatt: Glnmeyecek gibi deil ki... Sabah leceim gece, karmla tiyatroya gitmitik. Karm oktan beri, Bir tiyatroya gidelim, bir komedi seyredelim de iimiz alsn deyip duruyordu. Ben de komedi oynanan bir tiyatroya iki bilet aldm. Karmla tiyatroya gittik. Perde alr almaz glmeye baladk. Aman pek glnl bir komediydi... Nasl gldk anlatamam... Glmekten boulacaktk. Yalnz, ok tuhaf, seyirciler arasnda bizden baka glen yoktu. Glmek yle dursun, ou alyordu, nc perdenin ortalarna doruydu, seyircilerden biri, Baym, rica ederim yeter, glmeyin artk!... dedi. Karm benden nce davranp, Neden glmeyecekmiiz, para verdik, paramzla deil mi?... dedi.

Oyunun arasnda bizi salondan kardlar. Bizim glmemizden tedirgin olanlar, Neye glyorsunuz? diye baryorlard. Ben de onlara, Neden glmeyelim, biz buraya komedi seyretmeye geldik... Elbet gleriz... dedim. Ne komedisi dediler, burda komedi deil, dram oynuyor... Biz komedi oynandn iddia ederken, onlar da dram diye iddia ediyorlard. Bize, Anlayszlar! diye bardlar. Ben de onlara, Asl anlaysz sizsiniz... Komedi seyrederken alyorsunuz... dedim. Sahnede oynanan oyunun komedi mi, dram m olduunu anlamak iin, piyesin afilerine baktk. 87 Afite dram yazyordu. O zaman yanllk anlald. Ben komedi tiyatrosuna bilet alacakken, yanllkla dram tiyatrosuna bilet almm. Karmla ben, sahnedeki oyunu komedi diye seyrettiimiz iin, boyuna glyorduk. Orada bulunan bir tiyatro eletirmeni yle dedi: Haklsnz, siz bu tiyatroya komedi seyretmek iin para verip gelmisiniz. Verdiiniz bilet parasnn hakkn almak, daha dorusu acsn karmak iin, ister istemez glmek zorundasnz. Paray verip bilet aldnz anda, glmek iin batan karar vermisiniz. Ama alayan seyirciler de hakl. Onlar da alayabilmek iin para vermiler, paralarnn hakkn karyorlar. Batan karar verdikleri iin durmadan alyorlar. Ne siz oyuna glyorsunuz, ne onlar seyrettikleri oyuna alyorlar. Sah