Upload
others
View
22
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİ
(UÇES)
(2016-2023)
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
2016
İÇİNDEKİLER
TABLO LİSTESİ .......................................................................................................................................... 3 ŞEKİL LİSTESİ ............................................................................................................................................ 5 KISALTMALAR .......................................................................................................................................... 6 TANIMLAR ............................................................................................................................................... 9 1. GİRİŞ .............................................................................................................................................. 11 2. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN TEMEL İLKELERİ ................................................. 13 3. TÜRKİYENİN ÇEVRE VİZYONU VE TEMEL AMACI ........................................................................... 15 4. ÇEVRE ALANINDA İHTİYAÇLARIN, HEDEFLERİN VE STRATEJİK ÖNCELİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 17
4.1. Sosyoekonomik Analiz ........................................................................................................... 17 4.2. Çevre Sektörünün GZFT Analizi ............................................................................................. 26 4.3. Hedefler ................................................................................................................................. 29 4.4. Stratejik Öncelikler ................................................................................................................ 31
5. SEKTÖREL ÖNCELİKLER VE POLİTİKALAR ....................................................................................... 34 5.1. Su Kalitesi .............................................................................................................................. 34 5.2. Atık Yönetimi ......................................................................................................................... 47 5.3. Hava Kalitesi .......................................................................................................................... 62 5.4. Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi ....................................................................................... 70 5.5. İklim Değişikliği ...................................................................................................................... 87 5.6. Gürültü Yönetimi ................................................................................................................... 98 5.7. Kimyasalların Yönetimi ........................................................................................................ 102 5.8. Yatay Sektör ......................................................................................................................... 112 5.9. Doğa Koruma ....................................................................................................................... 126
6. AB MÜKTESEBATINA UYUM SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİ YATIRIM İHTİYACI VE FİNANSMANI ...... 141 6.1. Planlanan ve Gerçekleşen Yatırımların Karşılaştırılması ...................................................... 141 6.2. Öncelikler ve Önlemler Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı . 154 6.3. Finansman Kaynakları Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı ... 164 6.4. Mevzuat Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı ........................ 170
7. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN UYGULANMASI ................................................ 176 7.1. Uygulamanın Sağlanması İçin Gereken Yönetim ve Kontrol Yapısı ..................................... 176 7.2. İzleme ve Değerlendirme Mekanizması .............................................................................. 176
1
EKLER ................................................................................................................................................... 181 EK 1 GZFT ANALİZİ ........................................................................................................................... 181 EK 2 AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE MÜKTESEBATI .................................................................................... 188 EK 3 2007 – 2015 MALİYET TABLOLARI ........................................................................................... 197
KAYNAKÇA ........................................................................................................................................... 206
2
TABLO LİSTESİ
Tablo 4.1.1 Türkiye ve AB Üyesi Ülkelerin Toplam Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı (%) 19 Tablo 4.3.1 Onuncu Kalkınma Planı Kentsel Altyapı 2018 Hedefleri ..................................................... 29 Tablo 5.1.1 Su Kalitesi Yönetimi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ......................... 36 Tablo 5.1.2 Su Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ....................................................................... 46 Tablo 5.2.1 Atık Yönetimi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ................................... 49 Tablo 5.2.2 Atık Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler .................................................................. 57 Tablo 5.3.1 Hava Kalitesi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve .................................... 63 Tablo 5.3.2 Hava Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ................................................................... 69 Tablo 5.4.1 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve 73 Tablo 5.4.2 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ............................... 85 Tablo 5.5.1 İklim Değişikliği Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ................................ 88 Tablo 5.5.2 İklim Değişikliği Sektörü için Önlemler ............................................................................... 97 Tablo 5.6.1 Gürültü Yönetimi AB Mevzuatı Uyum Durumu .................................................................. 99 Tablo 5.6.2 Gürültü Yönetimi Sektörü için Önlemler .......................................................................... 101 Tablo 5.7.1 Kimyasallar Yönetimi Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve .................................. 103 Tablo 5.7.2 Kimyasallar Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler .................................................... 111 Tablo 5.8.1 Yatay Sektör AB Mevzuatı Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ..................... 114 Tablo 5.8.2 Yatay Sektör Öncelikleri ve Önlemler .......................................................................... 125 Tablo 5.9.1 Doğa Koruma Sektörü Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve ................................ 127 Tablo 5.9.2 Korunan Alanlar ................................................................................................................ 138 Tablo 5.9.3 Doğa Koruma Sektörü Öncelikleri ve Önlemler ................................................................ 140 Tablo 6.1.1 2007-2015 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................................................... 144 Tablo 6.1.2 2007-2015 Gerçekleşmeler (UÇES 2016) .......................................................................... 144 Tablo 6.1.3 2007-2015 Öngörülen Finansman İhtiyacı ile Gerçekleşmelerin Karşılaştırılması ........... 145 Tablo 6.1.4 2007-2015 Toplam Gerçekleşme İçinde Sektör Oranları .................................................. 145 Tablo 6.1.5 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................................................... 146 Tablo 6.1.6 2016-2023 Güncellenen Finansman İhtiyacı (UÇES 2016) ................................................ 146 Tablo 6.1.7 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması ............................................................................................................................................................. 147 Tablo 6.1.8 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları........................................................................ 147
3
Tablo 6.1.9 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması .................................................................................................................. 148 Tablo 6.1.10 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları ...................................... 148 Tablo 6.1.11 2007-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................................................. 151 Tablo 6.1.12 2007-2023 Gerçekleşen ve Güncellenen Finansman İhtiyacı (UÇES 2016) .................... 151 Tablo 6.1.13 EKRY Sektörü Hariç 2007-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı (UÇES 2007) .................. 152 Tablo 6.1.14 EKRY Sektörü Hariç 2007-2023 Gerçekleşen ve Güncellenen Finansman İhtiyacı (UÇES 2016) .................................................................................................................................................... 152 Tablo 6.1.15 Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark ................... 153 Tablo 6.1.16 EKRY Sektörü Hariç Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark ...................................................................................................................................................... 153 Tablo 6.2.1 Su Kalitesi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) .................................. 156 Tablo 6.2.2 Atık Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro)............................. 157 Tablo 6.2.3 Hava Kalitesi Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ........................................... 159 Tablo 6.2.4 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ............................................................................................................................................................. 160 Tablo 6.2.5 İklim Değişikliği Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ......................... 162 Tablo 6.2.6 Gürültü Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ...................... 162 Tablo 6.2.7 Kimyasalların Yönetimi Sektörü Önlemlerinin Yatırım İhtiyaçları (Milyon Avro) ............. 163 Tablo 6.2.8 Yatay Sektör Önlemlerinin Önceliklere Göre Dağılımı (Milyon Avro) ............................... 163 Tablo 6.2.9 Doğa Koruma Sektörü Önlemlerinin Önceliklere Göre Dağılımı (Milyon Avro) ............... 163 Tablo 6.3.1 2007-2023 Planlanan Yatırım Oranları (UÇES 2007) ......................................................... 164 Tablo 6.3.2 2007-2015 Planlanan ve Gerçekleşen Yatırım Oranları .................................................... 165 Tablo 6.3.3 2016-2023 Öngörülen ve Güncellenen Yatırım Oranları .................................................. 165 Tablo 6.3.4 Su Kalitesi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ................................. 167 Tablo 6.3.5 Atık Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ........................... 167 Tablo 6.3.6 Hava Kalitesi Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............. 167 Tablo 6.3.7 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................................................................................................................................................. 168 Tablo 6.3.8 İklim Değişikliği Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ........................ 168 Tablo 6.3.9 Gürültü Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ..................... 168 Tablo 6.3.10 Kimyasalların Yönetimi Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .......... 169 Tablo 6.3.11 Yatay Sektör Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ........................................ 169 Tablo 6.3.12 Doğa Koruma Sektörü Kaynaklara Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ......................... 169
4
Tablo 6.4.1 Su Kalitesi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .................................. 170 Tablo 6.4.2 Atık Yönetimi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................. 171 Tablo 6.4.3 Hava Kalitesi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .............................. 172 Tablo 6.4.4 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................................................................................................................................................. 173 Tablo 6.4.5 İklim Değişikliği Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .......................... 174 Tablo 6.4.6 Gürültü Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ...................................... 174 Tablo 6.4.7 Kimyasalların Yönetimi Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) .............. 175 Tablo 6.4.8 Yatay Sektör Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................................ 175 Tablo 6.4.9 Doğa Koruma Sektörü Mevzuata Göre Yatırım İhtiyacı (Milyon Avro) ............................. 175
ŞEKİL LİSTESİ
Şekil 4.1.1 Türkiye Çevre Koruma Amaçlı Yatırımların GSYH’ye oranı .................................................. 20 Şekil 4.1.2 AB Çevre Koruma Amaçlı Yatırımların GSYH’ye oranı .......................................................... 21 Şekil 4.1.3 Türkiye Çevre Koruma Cari Harcamalarının GSYH’ye oranı ................................................. 22 Şekil 4.1.4 AB Çevre Koruma Cari Harcamalarının GSYH’ye oranı ......................................................... 23 Şekil 4.1.5 Türkiye Genel Kamu ve Çevre Koruma Hizmetlerinin Kamu ve Özel Uzmanlaşmış Üreticileri ile İkincil Üreticilerin Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı ..................................................... 24 Şekil 4.1.6 AB Genel Kamu ve Çevre Koruma Hizmetlerinin Kamu ve Özel Uzmanlaşmış Üreticileri ile İkincil Üreticilerin Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı ......................................................... 25 Şekil 6.1.1 2007-2015 gerçekleşmeleri ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması .................................................................................................................................... 150 Şekil 6.1.2 2016-2023 güncellenen finansman ihtiyacı ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması .................................................................................................................. 150 Şekil 7.2.1 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Ana Sayfa Ekranı .............................................................. 178 Şekil 7.2.2 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Uygulama Bileşenleri ....................................................... 179
5
KISALTMALAR
AB Avrupa Birliği AEEE Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlar AET Avrupa Ekonomik Topluluğu AFAD Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı AKAKDO Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormancılık AT Avrupa Topluluğu BELDES Belediyelerin Altyapısının Desteklenmesi BMİDÇS Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi BSTB Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı BYT Büyük Yakma Tesisleri CAFE Avrupa için Daha Temiz Hava Direktifi CEPA Çevre Koruma Faaliyetlerinin Sınıflanması
(Classification of Environmental Protection Activities) CITES Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin, Ticaretin Düzenlenmesi Yoluyla
Korunması Tüzüğü CLP Sınıflandırma, Etiketleme, Ambalajlama CReMA Kaynak Yönetimi Faaliyetlerinin Sınıflanması
(Classification of Resource Management Activities) ÇEDİDGM Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü ÇGDYY Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ÇOP Çevre Operasyonel Programı ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ÇŞB Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇYGM Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü DDT Düzenli Depolama Tesisi DEA Düzenleyici Etki Analizi DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi DKMPGM Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü DSIP Direktife Özgü Yatırım Planı
(Directive Specific Implementation Plan) DSİ Devlet Su İşleri EB Ekonomi Bakanlığı EÇİ Entegre Çevre İzni EED Endüstriyel Emisyonlar Direktifi EKK Endüstriyel Kirlilik Kontrolü EKRY Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi EMAS Eko-Yönetim ve Denetim Tüzüğü E-PRTR Kirletici Salım ve Taşıma (Taşınım) Kaydı Tüzüğü EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EUROSTAT Avrupa İstatistik Kurumu GTB Gümrük ve Ticaret Bakanlığı GTHB Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı GSYH Gayrı Safi Yurtiçi Harcama GZFT (SWOT)
Güçlü yönler, Zayıf yönler, Fırsatlar, Tehditler (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats)
6
HEAŞ Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş. INSPIRE Avrupa Mekansal Veri Altyapısı IPA Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı
(Instrument for Pre-Acession Assistance) IQ Implementation Questionnaire İDHYKK İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu İLBANK İller Bankası KAAD Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi KAAT Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi KAAY Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliği KGM Karayolları Genel Müdürlüğü KİT Kamu İktisadi Teşebbüsü KKDİK Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında
Yönetmelik KOK (POPs)
Kalıcı Organik Kirleticiler (Persistent Organic Pollutants)
KÖİ (PPP)
Kamu Özel Sektör İşbirliği (Public Private Partnership)
KÖYDES MB
Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Maliye Bakanlığı
MET Mevcut En iyi Teknoloji MİGEM Maden İşleri Genel Müdürlüğü MPGM Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü NEC Ulusal Emisyon Tavanları OGM Orman Genel Müdürlüğü OKK Ortaklık Kurulu Kararı OSİB Orman ve Su İşleri Bakanlığı ÖTA Ömrünü Tamamlamış Araçlar PCB/PCT Poliklorlubifenil ve Poliklorlu Terfeniller REACH Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Tüzüğü
(Registration, Evaluation,Authorization and restriction of CHemical substances)
RMCEI Çevre Denetimlerinde Kullanılacak Minimum Kriterler (Recommended Minimum Criteria for Environmental Inspection)
SB Sağlık Bakanlığı SÇD Su Çerçeve Direktifi
Stratejik Çevresel Değerlendirme (aynı kısaltma kullanılmaktadır)
SEVESO Büyük Endüstriyel Kazalar Direktifi SOP Sektör Operasyonel Programı
(Sector Operational Programme) STK Sivil Toplum Kuruluşu SUKAP Su ve Kanalizasyon Altyapı Projeleri SYGM Su Yönetimi Genel Müdürlüğü TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TCMB Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası THM Temiz Hava Merkezi THSK Türkiye Halk Sağlığı Kurumu ToC Table of Condordance
7
TUCBS Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri TÜİK (TurkStat)
Türkiye İstatistik Kurumu
TYP Taşkın Yönetim Planları TZE Tam Zamanlı Eşdeğer UÇES Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejisi UEP AB’ye Katılım için Ulusal Eylem Planı UOB Uçucu Organik Bileşikler UDHB Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı VAM Veri Araştırma Merkezi YAS Yer Altı Suyu YPK Yüksek Planlama Kurulu
8
TANIMLAR
Avrupa Birliği Müktesebatı: Başta Kurucu Antlaşmaları ve bu Antlaşmalar uyarınca kabul edilen ikincil mevzuatı ve Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarını içermektedir. Diğer yandan, kurumlar arası anlaşmalar, ilke kararları, bildirimler, tavsiyeler, yönlendirici ilkeler gibi Avrupa Birliği çerçevesinde kabul edilen ve hukuki bağlayıcılığı olan veya olmayan işlemler müktesebat kapsamına girmektedir. Ayrıca, Avrupa Birliği tarafından veya Avrupa Birliği ve üye devletler tarafından birlikte akdedilen uluslararası anlaşmalar ve üye devletlerin Birlik faaliyetlerine ilişkin olarak aralarında akdettikleri uluslararası anlaşmalar da bu kapsamda yer almaktadır. Avrupa Birliği müktesebatı sürekli gelişmektedir. Avrupa Birliği’ne üye olmak isteyen ülkelerin bu müktesebata uyum sağlamaları gerekmektedir. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)
Tüzük: Genel uygulama alanına sahip, bütünüyle bağlayıcı ve tüm üye devletlerde doğrudan uygulanan hukuki tasarruflardır. İç hukuka aktarılmalarına gerek yoktur. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)
Direktif: Muhatap alınan her üye devleti ulaşılması gerekli sonuçlar itibarıyla bağlayan hukuki tasarruflardır. Direktifler, tüzüklerden farklı olarak, üye devletlerin iç hukukunda doğrudan uygulanmaz; iç hukuka aktarılmaları gerekir. Ancak, üye devletler direktifleri iç hukuklarına aktarırken şekil ve yöntemi kendileri belirlerler. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)
Karar: Avrupa Birliği kurumlarının belirli bir konu hakkında vardıkları kararı belirten tasarruflardır. Bütünüyle bağlayıcıdırlar. Ancak muhatabı belirtilen bir karar yalnızca muhatabı için bağlayıcıdır. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)
Tavsiye: Avrupa Birliği kurumlarının belirli bir mesele hakkındaki görüşlerini ortaya koyan ve aynı zamanda bir öneri içeren bağlayıcı olmayan tasarruflardır. (T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı)
Uyumlaştırma: AB mevzuatının ulusal mevzuat ile uyumlu hale getirilmesini ifade eder.
Uygulama: Uyumlaştırılan mevzuatın uygulamaya geçirilmesini ifade eder.
Büyük ölçüde uyumlu: Mevcut durumda uyumlaştırılması tamamlanmış ya da tamamlanması üyelikten/üyelik tarihinin belirlenmesinden sonra gerçekleştirilecek mevzuat için kullanılmıştır.
Kısmen uyumlu: Mevcut durumda bir kısmının uyumlaştırıldığı mevzuat için kullanılmıştır.1
Uyumlu değil: Uyumlaştırılmamış mevzuat için kullanılmıştır.
UÇES 2007: 2007 senesinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanarak yayımlanmış olan UÇES Belgesini ifade etmektedir.
UÇES 2016: 2016 senesinde hazırlanmış olan UÇES Belgesini ifade etmektedir.
1 Üye ülkeler direktiflerde öngörülen AB düzeyli temel hedefleri gerçekleştirmek için yöntem ve biçimi seçmekte serbesttir. İç hukuka aktarımlarının bir kısmı tamamlanmış olan direktifler için Kısmen Uyumlu ifadesi kullanılmıştır. Tüzükler ise üye ülkeler için bütünüyle bağlayıcıdır, yöntem ve biçim seçme serbestisi yoktur, iç hukuka aktarılmaz, ülkenin diline çevrilir. Tüzükleri bütünüyle uygulamak amacıyla hazırlıkların devam ettiği durumlarda Kısmen Uyumlu ifadesi kullanılmıştır.
9
10
1. GİRİŞ
Türkiye 17 Aralık 2004 tarihinde gerçekleştirilen Brüksel Zirvesinde alınan karar doğrultusunda 3 Ekim 2005 tarihli Lüksemburg Hükümetlerarası Konferansı ile resmen Avrupa Birliği müzakere sürecine girmiştir. Aynı gün içinde Türkiye için Müzakere Çerçeve Belgesi yayınlanmıştır. Katılım Müzakereleri, Türkiye'nin AB Müktesebatını ne kadar sürede kendi iç hukukuna aktarıp, yürürlüğe koyacağının ve etkili bir şekilde uygulayacağının belirlendiği süreçtir.
Türkiye ile Avrupa Birliği arasında “Çevre” faslına ilişkin müzakere sürecinin ilk aşaması olan Tarama Toplantıları, 2006 Yılının Nisan ve Haziran Ayları’nda tamamlanmıştır.
Tarama sürecinin sonunda iki adet Açılış Kriteri belirlenmiştir:
Ulusal, bölgesel ve yerel seviyede gerekli idari kapasitenin oluşturulması ve gereken finansal kaynaklar için planlar da dahil olmak üzere, bu fasıldaki müktesebatın iyi koordine edilmiş şekilde kademeli olarak uyumlaştırılmasına, uygulanmasına ve uygulamanın etkili hale getirilmesine yönelik, aşamaların ve zaman çizelgelerinin de gösterildiği, kapsamlı bir strateji sunulması
Türkiye’nin, AT-Türkiye Ortaklık Konseyi’nin kararlarına uygun olarak, ilgili çevre müktesebatının uygulanmasına dair yükümlülüklerini yerine getirmesi2
Açılış Kriterleri için gerekli çalışmaların tamamlanmasının ardından 21 Aralık 2009 tarihinde Brüksel’de yapılan Hükümetlerarası Konferansta Çevre Faslı müzakerelere açılmıştır.
Açıklanan AB Ortak Müzakere Pozisyon Belgesinde 5 adet teknik Kapanış Kriteri belirlenmiştir:
Türkiye’nin AB’nin yatay ve çerçeve çevre müktesebatının aktarımına yönelik mevzuatı sınıraşan hususları da içerecek şekilde kabul etmesi,
Türkiye’nin AB’nin su kalitesi alanındaki müktesebatının aktarımına yönelik mevzuatı özellikle Çerçeve Su Koruma Kanunu’nu kabul etmesi, Nehir Havzası Koruma Eylem Planlarını oluşturması, ayrıca uygulama mevzuatını da kabul ederek sektöre ilişkin yasal uyumlaştırmada kayda değer bir ilerleme sağlaması,
Türkiye’nin endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi alanındaki AB müktesebatının aktarımına yönelik mevzuatı kabul etmesi,
Türkiye’nin faslın geriye kalan sektörlerinde, doğa koruma ve atık yönetimini de içerecek şekilde, Strateji Belgesi doğrultusunda müktesebata uyumu sürdürmesi ve katılım tarihinde AB yükümlüklerinin uygulama ve yaptırımının sağlanması yönünde tamamen hazır olduğunu göstermesi,
Türkiye’nin Strateji Belgesi doğrultusunda her düzeyde denetim hizmetlerini de içerecek şekilde idari kapasiteyi geliştirmeye devam etmesi, koordinasyonu geliştirmeye devam etmesi, bu fasıldaki tüm sektörlerdeki müktesebatın uygulama ve yaptırımını sağlayacak şekilde uygun idari yapıların katılım tarihinden yeterli bir süre önce hazır olduğunu göstermesi.
Belirlenen kapanış kriterleri çerçevesinde uyum çalışmaları sürdürülmektedir.
2 Açılış kriterinde de atıf yapıldığı üzere, Gümrük Birliği’ni tesis eden 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’nın (OKK) 8(2)nci maddesi kapsamında oluşturulan 2/97 sayılı OKK’nın II sayılı ekinde ülkemizce uyumlaştırılması taahhüt edilen AB teknik mevzuatı arasında aynı zamanda çevre mevzuatı kapsamında da yer alan birtakım mevzuat grupları bulunmaktadır. Öte yandan, 2/97 sayılı OKK’nın I sayılı ekinde de ilgili AB teknik mevzuatı uyumlaştırıldıkça Türkiye’nin üye ülkelerle eşit hak ve yükümlülükler çerçevesinde AB pazarına giriş imkanlarından faydalanması öngörülmektedir. Ayrıca 1/95 sayılı OKK’nın 8.3’üncü maddesi de Gümrük Birliği’nin işleyişiyle doğrudan ilgili bir AB teknik mevzuatının, Türkiye tarafından 2/97 sayılı OKK’da yer almasa dahi uyumlaştırılmasına ve böylelikle ülkemizin AB teknik mevzuatına uyum sürecinin 2/97 sayılı OKK’nın ekindeki mevzuatla sınırlı olacak şekilde statik değil; aksine güncel AB teknik mevzuatını uyumlaştırma esasına dayanan dinamik bir anlayışla yürütülmesine imkan tanımıştır.
11
Değişen AB Çevre Mevzuatı, geçen on sene içinde kat edilen mesafe, ülkemizin güncel bürokratik yapılanması dâhil olmak üzere bir çok unsur değerlendirilerek mülga Çevre ve Orman Bakanlığı’nın koordinasyonunda ve ilgili Kurumların katılımı ile hazırlanan ve 07 Şubat 2007 tarihinde Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanan Avrupa Birliği Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES) Belgesi 2014-2016 yılları arasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı koordinasyonunda, ilgili kurum ve kuruluşların katılımı ile güncellenmiştir.
12
2. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN TEMEL İLKELERİ
UÇES’in hazırlanmasında aşağıda verilen ilkeler dikkate alınmıştır.
Sağlıklı ve Dengeli bir Çevrede Yaşama Hakkı: T.C. Anayasasına göre “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir”. Çevreyle ilişkili bütün faaliyetlerde bu ilkeye uyulacaktır.
Sektörler Arası Entegrasyon: Çevre koruma ekonomik ve sosyal kalkınmanın vazgeçilmez bir parçası olarak görülmektedir. Bu ilke ile endüstri, tarım, enerji, ulaştırma eğitim vb. sektörel politikalarda çevre korumayla ilgili hususlar dikkate alınacaktır. Tüm sektörel politikalar ile çevrenin iyileştirilmesi ve korunması politikalarının birbiri ile ilişkilendirilmesi için tüm kamu kuruluşlarının, özel sektörün, sivil toplum kuruluşlarının ve akademik çevrelerin yakın işbirliği içinde olması gerekmektedir.
Kullanan-Kirleten Öder: Kirleten öder ilkesi Ulusal Çevre Stratejisinin hazırlanmasında dikkate alınan temel ilkelerden biridir. Çevreye zarar veren maddelerin azaltılması ya da çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi için yatırıma ihtiyaç duyulmaktadır. Çevresel kirliliğin önlenmesi ve azaltılmasında ekonomik araçların oluşturulması ve kullanılması çok önemlidir. Ayrıca, çevre koruma hizmetlerine yönelik yatırımlara kaynak sağlanabilmesi amacıyla verilen hizmetlerin karşılığının alınması gerekmektedir.
Kirliliği Önleyici Tedbirlerin Alınması: Çevre kirliliğinin önlenmesi önleyici tedbirlerin alınması ile daha ekonomik şekilde sağlanabilir. Kirliliğin kaynağında önlenmesi kirlilik oluştuktan sonra giderilmesinden daha ekonomik ve etkin bir faaliyettir. Bu nedenle faaliyetlerin çevrede en az değişikliğe sebep olacak, insan sağlığına ve çevreye en az risk oluşturacak, havayı en az kirletecek ve kullanılan ürünleri yeniden kullanılabilecek şekilde olmasına dikkat edilecektir.
Doğal Kaynakların Korunması: Yer altından çıkan su, petrol ve maden gibi kaynaklar sınırsız kaynaklar değildir. Sürdürülebilir kalkınmanın temel şartlarından biri de doğal kaynakların sürdürülebilir şekilde kullanılmasıdır. Doğal kaynaklar kullanılırken jeolojik yapının tahrip edilmemesi, biyoçeşitliliğin korunması ve kaynaklardan sürdürülebilir şekilde faydalanılmasının sağlanması gerekmektedir. Yenilenemez enerji kaynaklarının ve yer altı su kaynaklarının ülkemizin ihtiyaçlarını uzun dönemde karşılayacak şekilde kullanılmasına dikkat edilecektir.
Sürdürülebilir Kalkınma: Sürdürülebilir kalkınma ilkesi Birleşmiş Milletler tarafından 1992 Yılında Rio De Janeiro’da düzenlenen Çevre ve Kalkınma Konferansında tanımlanmıştır. Sürdürülebilir kalkınma bugünkü ve gelecekteki nesiller için çevre kalitesini iyileştirmek ve korumak amacıyla ekonomik, sosyal ve teknolojik faaliyetlerin çevre korumayı dikkate alarak koordineli bir şekilde sürdürülmesidir. Ulusal çevre stratejisi ülkemizin ulusal çevre problemlerinin ekonomik ve sosyal kalkınma ile uyum içinde çözülmesi için bir yol haritası olacaktır.
Kamu-Özel Sektör İşbirliği: Çevre altyapı tesislerinin finansmanı, yapımı ve işletilmesinde teknik ve finansal güçlükleri aşmak, halka ekonomik ve kaliteli hizmet sunabilmek amacıyla kamu-özel sektör işbirliği geliştirilecektir. Özelleştirmede kamu yararının gözetilmesi ve hizmet bedelinin ödenebilirliğini sağlamak için Belediyelerin teknik, idari ve denetim kapasitesi artırılacaktır.
13
Kamuoyunda Çevre Bilincinin Artırılması ve Halkın Katılımı: Çevre korumanın etkin olarak sağlanabilmesi için kamuoyunda çevre koruma bilincinin yerleştirilmesi gerekmektedir. Tüm toplumun aktif bir şekilde katkısı olmaksızın çevre korumanın etkin bir şekilde sağlanması mümkün görülmemektedir. Bu çerçevede kamuoyunun bilgilendirilmesine ve karar mekanizmasına katılımına önem verilecektir.
14
3. TÜRKİYENİN ÇEVRE VİZYONU VE TEMEL AMACI
Türkiye önemli doğal kaynakları, sosyo-kültürel potansiyeli, genç ve dinamik nüfusuyla gelişmişlik düzeyinin her geçen gün artmakta olan bir ülkedir. Sürdürülebilir kalkınma politikaları genel politikalara yansıtılmaktadır.
Vizyon
Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejisinin gerçekleştirilmesi ile Türkiye “Bugünkü ve gelecek kuşakların temel gereksinimlerinin sağlandığı, yaşam kalitesinin artırıldığı, biyolojik çeşitliliğin korunduğu, doğal kaynakların sürdürülebilir kalkınma yaklaşımıyla akılcı yönetildiği, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkını gözeten bir ülke” olacaktır.
Temel Amaç
UÇES’in temel amacı, ülkemizde ekonomik ve sosyal şartları da dikkate alarak sağlıklı yaşanabilir bir çevre oluşturmak ve bu doğrultuda ulusal çevre mevzuatımızın AB çevre müktesebatı ile uyumlaştırılarak uygulanması ile uygulamanın izlenmesi ve denetlenmesini sağlamaktır.
Alt Amaçlar
UÇES’in genel amacını gerçekleştirmek üzere AB tarafından belirlenmiş olan dokuz alanda belirlenen amaçların yerine getirilmesi ile aşağıda verilen alt amaçlar da gerçekleştirilmiş olacaktır.
Çevre ile ilgili kanun ve yönetmelikler gözden geçirilerek AB çevre müktesebatı ile kademeli olarak uyumlaştırılması sağlanacaktır. Ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar ilkesi temelinde taraf olunan uluslararası sözleşmelerdeki yükümlülüklerimiz ulusal çevre stratejisine entegre edilerek bütünlük içinde uygulanacaktır. Gelecek kuşakların ihtiyaçlarını gözeterek doğal kaynakların koruma/kullanma koşulları belirlenecek ve bu kaynaklara herkesin adil ve sağlıklı erişimini sağlayacak çevre yönetimine ulaşılacaktır. Ülke genelinde hazırlanacak çevre düzeni planları, ulusal, bölgesel ve alt ölçekli planlar ile uyumlu olacaktır. Çevre politikalarının ekonomik ve sosyal politikalara entegrasyonu sağlanacak, çevre korumaya ilişkin ekonomik araçlardan yararlanılacak, gerekli teşvikler sağlanacaktır. Etkin bir çevre yönetimi için kurumsal yapılarda oluşmuş birikim en etkin şekilde kullanılacak, günün koşullarına uygun olarak geliştirilecek ve kapasiteleri güçlendirilecektir. Çevre norm ve standardlarının uygulanabilmesi ve uygulamanın izlenmesi amacıyla çevresel bilgi ve izleme sistemleri kurulacaktır. AB Direktiflerinin uygulamalarının izlenmesi için gerekli denetleme, değerlendirme ve raporlama sistemi oluşturulacaktır. Çevre yönetiminde kurumlar arası koordinasyon sağlanacak ve paydaşlarla işbirliği geliştirilecektir. Çevre sektörünün finansman imkanları geliştirilecek, altyapı ve diğer sektörlerin ihtiyaç duyduğu yatırımlar gerçekleştirilecek, üretimden tüketime tüm süreçlerde çevre korumaya özen gösterilecektir. Altyapı ihtiyaçlarının karşılanmasında, finansmanında ve işletilmesinde kamu-özel sektör işbirliği geliştirilecektir. Atıksu, katı atık ve hava kirliliğinin ekonomik koşullarda en aza indirilebilmesi için çevresel altyapı tesislerinin yapımı, bakımı, onarımı, yenilenmesi ve işletilmesinde ülke şartlarına en
15
uygun teknolojiler tercih edilecek, bu tesisler mümkün olan yerlerde mahalli idare birliklerini özendirecek şekilde yaygınlaştırılarak etkin işletilmesi sağlanacaktır. İnsan sağlığı ve çevre açısından risk oluşturabilecek kimyasalların ve atıkların yönetiminde üretiminden bertarafına kadar geçen sürede kontrollü kullanımları sağlanacaktır. Doğal flora ve fauna ile bunların ekosistemleri sürdürülebilir kalkınma ve koruma-kullanma dengesi esas alınarak geliştirilecek ve biyolojik çeşitlilik kaybı önlenecektir. Kamuoyunda çevre koruma bilincinin artırılması ve yerleştirilmesi için basın ve yayın aracılığı ile çevresel bilgilendirme faaliyetlerine ve eğitim çalışmalarına ağırlık verilecektir.
AB çevre müktesebatının uyumlaştırılması ve uygulamasının genel koordinatörlüğünü ve sorumluğunu üstlenen ulusal düzeyde yetkili otorite Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır. Bu kapsamda 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES Belgesi Bakanlık koordinasyonunda mevcut ihtiyaca cevap verecek şekilde güncellenmiştir. Güncel UÇES Belgesi kapsamında öncelikle 2007 senesinden bugüne katedilmiş olan mesafe sunulmuştur. Günümüzden 2023 senesine kadar gerçekleştirilmesi gereken faaliyetler ve yatırım ihtiyaçları buna uygun olarak güncellenmiştir.
16
4. ÇEVRE ALANINDA İHTİYAÇLARIN, HEDEFLERİN VE STRATEJİK ÖNCELİKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
4.1.Sosyoekonomik Analiz
1 Temmuz 2013 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce onaylanan Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) ülkemizin 2023 hedefleri doğrultusunda hazırlanmıştır (T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2013). Yaşanabilir Mekânlar ve Sürdürülebilir Çevre, Onuncu Kalkınma Planı’nın dört ana başlığından biridir. Plan kapsamında verilen Öncelikli Dönüşüm Programları arasında Üretimde Verimliliğin Arttırılması Programından Enerjide Verimliliğin Geliştirilmesi Programına, İthalata Olan Bağımlılığın Azaltılması Programından Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Programına birçok alanın amaç ve hedefleri çevresel faaliyetler ile bağlantılıdır. Çevre sektöründe geçen on sene içinde katedilen mesafe, Plan hedeflerine yansımıştır.
İstatistiki çalışmalar, sosyoekonomik analiz çerçevesinde önem taşımaktadır. Çevre alanında yakın zamana kadar yapılan istatistiki çalışmalar, “çevre koruma” kavramına göre gerçekleştirilmiştir (CEPA – Classification of Environmental Protection Activities; Çevre Koruma Faaliyetlerinin Sınıflandırılması). Günümüzde ise “kaynak yönetimi” temeline dayalı çevre yönetimi yaklaşımı benimsenmektedir (CReMA – Classification of Resource Management Activities; Kaynak Koruma Faaliyetlerinin Sınıflandırılması). AB Çevre Müktesebatı’nın yapısı da “çevre koruma”dan “kaynak yönetimi”ne doğru değişmektedir. EUROSTAT ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) uluslararası raporlamalarını “çevre koruma” kriterleri üzerinden yapmaktadır. “Kaynak yönetimi” kavramına uygun uluslararası kriterler belirlenmiştir ancak bunların uygulamasına geçilmemiştir. Dolayısıyla bu bölümde kullanılan veriler “çevre koruma” kriterlerine göre incelenmiştir. Ülkemize ait veriler için TÜİK raporları kaynak olarak kullanılmıştır. TÜİK aynı raporları EUROSTAT’a da gönderilmektedir. Bu sebeple AB üyesi ülkeler ile yapılan karşılaştırmalar için EUROSTAT raporlarından istifade edilmiştir. TÜİK ile imzalanan bir protokol kapsamında TÜİK Başkanlığı Veri Araştırma Merkezi’nde bilfiil çalışılmış ve TÜİK uzmanları ile istişarelerde bulunulmuştur.
4.1.1. Ekonomik ve Sosyal Durum Analizi
Ülkemizin nüfusu 31 Aralık 2016 tarihi itibarıyla 79 milyon 814 bin 871 kişidir. TÜİK projeksiyonuna göre nüfus 2023 senesinde 84 milyon 247 bin kişiye ulaşacaktır. 2012 senesinde %7,5 olan 65 yaş ve üzeri nüfusun 2023 senesinde %10,2’ye ulaşması, nüfusun yarısının ise 34 yaş üzerinde olması beklenmektedir. Sağlık harcamalarının GSYH’ya oranı 2014 senesi için %5,4 olarak gerçekleşmiştir. Cari sağlık harcamasının toplam sağlık harcaması içindeki payı, 2014 yılında %93,8 iken, 2015 yılında %92,6 olarak gerçekleşmiştir. Ülkemizde eğitim harcamalarının, gayri safi yurtiçi hasılaya oranı 2015 yılında %5,8 olmuştur. Okullaşma oranı 2015-2016 dönemi için ilkokul seviyesinde %94,87, ortaokul için %94,39, ortaöğretim için ise %79,79’dur (TÜİK a).
2016 senesinde girişimlerde bilgisayar kullanımı %95,9, internet erişimi %93,7 oranındadır. Bilgisayar ve internet kullanım oranları 2016 yılı Nisan ayında 16-74 yaş grubundaki bireylerde sırasıyla %54,9 ve %61,2 oranındadır. İnternet erişimi olan hanelerin oranı %76,3’tür. Gayrı Safi Yurtiçi Ar-Ge Harcaması 2014 senesinde %1,01, 2015 senesinde %1,06 olarak gerçekleşmiştir. Tam Zamanlı Eşdeğer (TZE) Ar-Ge insangücü 2015 yılında 122 bin 288’dir (TÜİK a).
17
2016 Kasım verilerine göre işgücüne katılım oranı %52,1’dir. Bunun %71,9’u erkek, %32,7’ü kadındır. İşsizlik oranı %12,1 olup genç (15-24 yaş) işsiz oranı %22,6’tir. İstihdamın sektörlere dağılımı ise %7,4 inşaat, %19,6 sanayi, %18,7 tarım ve %54,2 hizmetler olarak gerçekleşmiştir. Sektörlerin GSYH içindeki payı ise %5,7 inşaat, %9,3 tarım, %26,8 sanayi ve %58,1 hizmetlerdir (T.C. Maliye Bakanlığı, 2016).
Ülkemizde Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla 2015 yılında 733,6 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. Geçen on sene içinde kişi başına gelir hızla artmış ve 9,000$ seviyesinin üzerine çıkmıştır. Dünya Ekonomik Forumu Küresel Rekabet İndeksine göre 51. sırada olan Ülkemiz, pazar büyüklüğü olarak dünya çapında 16. sıradadır. Ekonomimiz 2012 senesinde %2,2, 2013 senesinde %4,2, 2014 senesinde %3, 2015 senesinde %4 büyümüştür. 2016 senesi için büyümenin %3,5 olması beklenmektedir (World Economic Forum, 2016).
Çevre koruma faaliyetlerine dair yapılan istatistik çalışmalar, toplumun çevre sorunlarına ve çözümlerin finansmanına olan ilgisini gösterir (EUROSTAT a, 2016). Toplam ekonomik faaliyetler kapsamında çevre koruma harcamalarının gayrı safi yurtiçi harcamaya (GSYH) oranı, çevre korumaya verilen önemin bir göstergesidir.
Şekil 4.1.1 ve Şekil 4.1.2’de son olarak 16 Kasım 2015 tarihinde güncellenmiş olan EUROSTAT verilerine göre ülkemizin ve Avrupa Birliği’nin AB Çevre Müktesebatını uygulamakta olan 28 üyesinin (EU 28) çevre koruma yatırım harcamalarının GSYH’ye oranı verilmektedir. 2012 yılı için EU-28’de çevre koruma harcamaları kapsamında yapılan kamu yatırımlarının GSYH’ye oranı 0,12 iken Türkiye için bu rakan 0,09’dur. Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerinin3 yatırımlarının GSYH’ye oranı, AB ülkelerinde %0,18-0,20 iken ülkemizde bu oran son senelerde %0,08-0,09’dur. Yatırım açısından AB ülkelerinde çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri,ikincil üreticiler ile kamu ve sanayi arasında belirli bir oranda dağılım var iken ülkemizde ağırlığın kamu üzerinde olduğu görülmektedir.
Ülkemizin ve AB üyesi ülkelerin (EU-28) cari çevre koruma harcamalarının GSYH’ye oranları Şekil 4.1.3 ve Şekil 4.1.4’te verilmiştir. AB ülkelerinde kamu cari harcamalarının GSYH’ye oranı %0,43-0,46 iken ülkemizde bu oran %0,32-0,42 arasında değişkenlik göstermiştir. Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerinin cari harcamalarının GSYH’ye oranı AB ülkelerinde %0,84-0,95 olup ülkemizde bu oran son senelerde %0,1-0,14’tür.
Toplam Çevre Koruma Harcamaları Tablo 4.1.1’de özetlenmiştir.
3 “Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri”, genel olarak, Avrupa Topluluğu’nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiksel Sınıflamasına ilişkin NACE Rev.2 belgesinin (Avrupa Toplulukları) E bölümünün 37, 38.1, 38.2 ve 39 numaralı kısımları (atıksu, atık toplama, atık arıtma ve bertarafı, iyileştirme faaliyetleri ve diğer atık yönetim hizmetleri konulu kısımları) içerisinde tanımlandığı şekildedir.
18
Tablo 4.1.1 Türkiye ve AB Üyesi Ülkelerin Toplam Çevre Koruma Harcamalarının GSYH’ye oranı (%)
Çevre Koruma Harcamaları 2007 2008 2009 2010 2011* 2012 2013
Yatırım
Kamu AB 0,14 0,14 0,14 0,13 0,13 0,12 0,13
Türkiye 0,11 0,09 0,08 0,08 0,085 0,09 0,08
Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri
AB 0,20 0,21 0,20 0,19 0,19 0,18 0,18
Türkiye 0,15 0,08 0,12 0,09 0,09 0,09 0,09
Cari Harcama
Kamu AB 0,45 0,43 0,46 0,46 0,45 0,46 0,45
Türkiye 0,32 0,32 0,42 0,37 0,355 0,34 0,35
Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri
AB 0,84 0,92 0,93 0,95 0,95 0,94 0,93
Türkiye 0,10 0,08 0,14 0,12 0,13 0,14 0,16
Toplam
Kamu AB 0,67 0,67 0,75 0,70 0,68 0,67 0,67
Türkiye 0,43 0,41 0,50 0,45 0,44 0,43 0,43
Çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticileri
AB 1,04 1,13 1,13 1,14 1,14 1,12 1,11
Türkiye 0,25 0,16 0,26 0,22 0,23 0,23 0,25
* Türkiye için 2011 senesine ait veriler interpolasyon ile hesaplanmıştır.
Kaynak: (EUROSTAT a, 2016) (EUROSTAT b, 2016) (TÜİK b, 2015)
6. Bölümde detaylı olarak verildiği üzere ülkemizde çevre alanında yapılan harcamalar her geçen sene artmaktadır. Oranlara bakıldığında, AB Çevre Müktesebatını uygulamakta olan 28 üye ülkede çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerin toplam çevre koruma harcamalarının GSYH’ye oranı genel kamu harcamalarına göre oldukça yüksektir (Şekil 4.1.6). Ülkemizde ise genel kamu harcamalarının GSYH’ye oranı çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilere göre iki kat fazladır (Şekil 4.1.5). Mevcut durumda ülkemizde çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerin çevre koruma harcamalarındaki payı, çevresel faaliyetlere katılımlarının ve dolayısıyla AB Çevre Müktesebatının uygulamaya geçirilmesindeki katkıları açısından yetersiz kaldığını göstermektedir. AB politikaları arasında “döngüsel ekonomi yaklaşımı”nın yaygın olarak uygulanmaya başlandığı, özellikle Atık Yönetimi alanının vazgeçilmez bir parçası olduğu bu dönemde çevre koruma hizmetlerinin kamu ve özel uzmanlaşmış üreticileri ile ikincil üreticilerin rolü daha da önem kazanmaktadır.
19
Şek
il 4.
1.1
Türk
iye
Çevr
e Ko
rum
a Am
açlı
Yatırım
ların
GSY
H’ye
ora
nı
0,00
0,05
0,10
0,15
0,20
0,25
0,30
0,35
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
% GSYH
Yıl
Çevr
e ko
rum
a hi
zmet
i ver
en ö
zel v
e ka
mu
sekt
örü
üret
icile
ri (ç
oğun
lukl
a E
37, E
38.1
,E3
8.2
ve E
39)
Gen
el K
amu
Elek
trik
, gaz
, buh
ar v
e ik
limle
ndirm
e; su
arıtı
mı v
e te
min
i
Üre
tim
Mad
enci
lik
Sana
yi (i
nşaa
t, ka
naliz
asyo
n, a
tık y
önet
imi,
ıslah
faal
iyet
leri
hariç
)
20
Şeki
l 4.1
.2 A
B Çe
vre
Koru
ma
Amaç
lı Ya
tırım
ların
GSY
H’ye
ora
nı
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
% GSYH
Yıl
Çevr
e ko
rum
a hi
zmet
i ver
en ö
zel v
e ka
mu
sekt
örü
üret
icile
ri (ç
oğun
lukl
a E
37, E
38.1
,E3
8.2
ve E
39)
Gen
el K
amu
Elek
trik
, gaz
, buh
ar v
e ik
limle
ndirm
e; su
arıtı
mı v
e te
min
i
Üre
tim
Mad
enci
lik
Sana
yi (i
nşaa
t, ka
naliz
asyo
n, a
tık y
önet
imi,
ıslah
faal
iyet
leri
hariç
)
21
Şeki
l 4.1
.3 T
ürki
ye Ç
evre
Kor
uma
Cari
Harc
amal
arının
GSY
H’ye
ora
nı
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
0,80
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
% GSYH
Yıl
Çevr
e ko
rum
a hi
zmet
i ver
en ö
zel v
e ka
mu
sekt
örü
üret
icile
ri (ç
oğun
lukl
a E
37, E
38.1
,E3
8.2
ve E
39)
Gen
el K
amu
Elek
trik
, gaz
, buh
ar v
e ik
limle
ndirm
e; su
arıtı
mı v
e te
min
i
Üre
tim
Mad
enci
lik
Sana
yi (i
nşaa
t, ka
naliz
asyo
n, a
tık y
önet
imi,
ıslah
faal
iyet
leri
hariç
)
22
Şeki
l 4.1
.4 A
B Çe
vre
Koru
ma
Cari
Harc
amal
arının
GSY
H’ye
ora
nı
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
1,40
1,60
1,80
2,00
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
% GSYH
Yıl
Çevr
e ko
rum
a hi
zmet
i ver
en ö
zel v
e ka
mu
sekt
örü
üret
icile
ri (ç
oğun
lukl
a E
37, E
38.1
,E3
8.2
ve E
39)
Gen
el K
amu
Elek
trik
, gaz
, buh
ar v
e ik
limle
ndirm
e; su
arıtı
mı v
e te
min
i
Üre
tim
Mad
enci
lik
Sana
yi (i
nşaa
t, ka
naliz
asyo
n, a
tık y
önet
imi,
ıslah
faal
iyet
leri
hariç
)
23
Şeki
l 4.1
.5 T
ürki
ye G
enel
Kam
u ve
Çev
re K
orum
a Hi
zmet
lerin
in K
amu
ve Ö
zel U
zman
laşm
ış Ü
retic
ileri
ile İk
inci
l Üre
ticile
rin Ç
evre
Kor
uma
Harc
amal
arının
GS
YH’y
e or
anı
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
% GSYH
Yıl
Gen
el K
amu
Çevr
e ko
rum
a hi
zmet
i ver
enöz
el v
e ka
mu
sekt
örü
üret
icile
ri (ç
oğun
lukl
a E
37,
E38.
1, E
38.2
ve
E39)
24
Şeki
l 4.1
.6 A
B Ge
nel K
amu
ve Ç
evre
Kor
uma
Hizm
etle
rinin
Kam
u ve
Öze
l Uzm
anlaşm
ış Ü
retic
ileri
ile İk
inci
l Üre
ticile
rin Ç
evre
Kor
uma
Harc
amal
arının
GSY
H’ye
or
anı 0,
00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
1,20
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
% GSYH
Yıl
Gen
el K
amu
Çevr
e ko
rum
a hi
zmet
i ver
enöz
el v
e ka
mu
sekt
örü
üret
icile
ri (ç
oğun
lukl
a E
37,
E38.
1, E
38.2
ve
E39)
25
4.1.2. Çevre Sektöründe Sosyoekonomik İlerlemeler
Sektörlerin incelendiği 5. Bölüm’de ifade edildiği üzere, AB Çevre Müktesebatının önemli bir kısmı için mevzuat uyum çalışmaları tamamlanmış olup geri kalan mevzuatın uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. AB Müktesebatına tam uyum gerçekleşebilmesi için mevzuatın uyumunun sağlanmasının ardından uygulamaya geçilmesi gerekmektedir. Sektörel mevzuat uyumları ve mevcut durum 5. Bölüm’de, gerçekleştirilen yatırım maliyetleri 6. Bölüm’de verilmektedir.
UÇES Belgesi’nin yayımlanmasından bugüne geçen süre içinde birçok alanda strateji belgeleri ve eylem planları hazırlanmıştır. Uygulamaya yönelik çalışmalar bu kapsamda devam etmektedir. Avrupa’da olduğu gibi ülkemizde de çevrenin korunması kavramına yaklaşım değişmektedir. Günümüzde çevre politikaları, oluşan kirliliğin bertaraf edilmesinden çok kaynakların korunumu ve ekonomik gelişimi destekleyecek şekilde sürdürülebilir kullanımı çerçevesindedir. Bu minvalde entegre su yönetimine geçilmiştir ve havza koruma eylem planları hazırlanmaktadır. Düzenli depolamadan yararlanan nüfus oranı artmıştır. TÜİK verilerine göre 2008 yılında atıksu arıtma tesisi sayısı 236 iken, 2012 yılında 460’a, 2014 yılında 597’ye, 2016 yılı sonu itibari ile ise 954’e ulaşmıştır. Bu kapsamda atıksu arıtma tesisi ile hizmet verilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı 2008 yılında %56 iken 2012 yılında %72’ye, 2014 yılında %77 ve 2016 yılı sonu itibarı ile ise %80,8’e ulaşmıştır. Belediye atıklarının bertarafı konusunda ise 2008 senesinde toplam atık miktarının %52’si çöp dökme sahalarına, %44,9’u düzenli depolama sahalarına gönderilirken, bu oran 2010 senesinde %43,5 ve %54,4, 2012 senesinde %37,8 ve %59,9, 2014 senesi itibarıyla %35,5 ve %63,6 olmuştur. Atıkların entegre yönetimi, geri dönüşüm ve yeniden kullanım hususlarında farkındalığın arttırılması çalışmaları devam etmektedir. Altyapı destekleri açısından KÖYDES, BELDES, SUKAP gibi programlar başlatılmıştır. İklim değişikliği ile mücadele alanında Paris Antlaşması imzalanmıştır. Temiz üretim, kaynak verimliliği, karbon salımını azaltılırken ekonomik büyümenin devam etmesi, çevre politikamızın önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Ortak veritabanları ve takip sistemleri oluşturulmaktadır. AB Çevre Müktesebatına uyum kapsamında kat edilmiş olan mesafe 5. Bölüm dâhilinde, sektörel mevzuat uyum tablolarında özetlenmiştir.
4.2.Çevre Sektörünün GZFT Analizi
4.2.1. Güçlü Yönler
AB Çevre Müktesebatının önemli bir bölümü için mevzuat uyumlaştırma çalışmaları tamamlanmış olup diğer mevzuat kapsamında uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Söz konusu mevzuat grubu arasında Gümrük Birliği bağlamında ticarete konu birtakım ürünlere ilişkin düzenlemelerin de yer alması nedeniyle bu kapsamdaki mevzuat grubuna ülkemizin uyum süreci 27 No’lu Çevre Faslı’nın açılışından önceki dönemde başladığından bu alanda da önemli bir mesafe kaydedilmiştir. Avrupa Birliği Müktesebatının dinamik bir özellik göstermesinden dolayı; uyum çalışmaları, Avrupa Birliği’nde mevcut mevzuat üzerinde yapılan değişiklikler ve yeni yürürlüğe giren düzenlemeler dikkate alınarak devam etmektedir. AB müktesebatı için uyumlaştırma tarihleri, Avrupa Birliği Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan ve 2016 senesinin başında güncellenen AB’ye Katılım için Ulusal Eylem Planı’nda (UEP) belirlenmiştir.
Yüksek Maliyetli Çevre Yatırımlarının Planlanması Projesi (2005) kapsamında hazırlanmış olan 18 adet Direktife Özgü Uygulama Planı (DSIP) ile bir yol haritası belirlenmiştir. Ardından hazırlanan Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejisi Belgesi (UÇES 2007) Yüksek Planlama Kurulu tarafından onaylanmıştır. UÇES Belgesi 2016 senesinde güncellenmiştir.
26
Çevre Faslı’nın İsveç Dönem Başkanlığında 21 Aralık 2009 tarihinde Brüksel’de gerçekleşen Hükümetlerarası Konferansta müzakerelere açılmış olması çevre konusunda yapılan çalışmalara yön vermekte ve sürece ışık tutmaktadır.
1 Temmuz 2013 tarihinde TBMM tarafından onaylanmış olan Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018 senelerini kapsamaktadır. Planda, Yaşanabilir Mekanlar ve Sürdürülebilir Çevre bölümü başta olmak üzere, birçok yerde sürdürülebilir kalkınma kavramı çerçevesinde ilgili sektörlerle entegre bir şekilde çevreye yönelik hedef ve politikalar belirlenmiştir. Ayrıca, Plan kapsamında geliştirilen “Tarımda Su Kullanımının Etkinleştirilmesi Programı” ile “Yerelde Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi Programı”, Öncelikli Dönüşüm Programı olarak uygulanmaktadır.
Çevre ile ilgili Bakanlıklar tarafından Strateji Belgeleri hazırlanmakta, performans göstergeleri belirlenmekte ve yıllık olarak izlenmektedir.
Teknik ve idari kapasitenin geliştirmesi sürecinde IPA fonlarından ve ulusal kaynaklardan istifade edilmiştir. Gelecek dönemde bu durum devam edecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından geçiş dönemi taleplerinin belirlenmesi ve desteklenmesi için; ilgili Avrupa Birliği Mevzuatının uyumlaştırılması ve uygulanması kapsamında ekonomik ve sosyal etkilerin detaylı bir şekilde incelendiği, Düzenleyici Etki Analizlerinin (DEA) çalışıldığı projeler yürütülmektedir.
İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu kurulmuştur. Türkiye İklim Değişikliği alanında Paris Antlaşması’nı 22 Nisan 2016 tarihinde imzalamış ve niyet beyanında bulunmuştur.
Su kaynaklarının entegre havza yönetimi anlayışı çerçevesinde korunması ve etkili bir su yönetimi için sektörler arası koordinasyonunun ve işbirliğinin sağlanması maksadıyla merkezde Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu ve Havza Yönetimi Merkez Kurulu, havzalarda Havza Yönetim Heyetleri ve illerde ise İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurulları oluşturulmuş, Su Çerçeve Direktifi ile uyum kapsamında ilgili mevzuat uygulamaya konulmuştur.
4.2.2. Zayıf Yönler
Çevre Faslı uyum süreci en kapsamlı olan ve en uzun süren fasıllardan biridir. Genellikle müzakere süreci en son tamamlanan fasıllar arasında bulunur. Çevre Faslı dâhilindeki bazı gerekliliklerin yerine getirilebilmesi için diğer alanlarda ilerleme kaydedilmesi gerekmektedir. Örneğin, Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi alanında özel sektöre ait sorumlulukların hukuki yükümlülük olarak belirlenmesi sürecinde, küresel rekabet gücünün korunabileceği önlemlerin alınması gerekmektedir.
AB Çevre Müktesebatı dinamik bir yapıya sahiptir ve bunun sonucu olarak mevzuat hızlı bir şekilde değişmektedir. Üye ülkeler için hedefler yeni çıkan mevzuatın içinde belirlenebilmekle beraber aday ülkeler için hedef değişikliği, Çevre Uyum Stratejilerinin de düzenli olarak güncellenmesini gerektirebilmektedir.
AB Çevre Müktesebatına tam uyum sağlanmasının maliyeti oldukça yüksektir ve kısa dönemde gerçekleştirilmesi mümkün değildir.
Özellikle altyapı geliştirilmesi hususunda yerel idarelerin idari ve teknik kapasitelerinin yetersiz kalması sonucu olarak UÇES Belgesinde planlanan yatırımların plana göre gerçekleştirilememiş olduğu, yerel idareler tarafından yapılması öngörülmüş işlerin merkezi idare tarafından gerçekleştirilmiş ya da yapılmasına destek verilmiş olduğu görülmektedir.
27
UÇES Belgesinde verilmiş olan izleme mekanizması, yatırımların takibi için yetersiz kalmış ve uygulamaya geçirilememiştir. Çevre Faslı koordinatör kurumu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı olmakla birlikte müstakil mevzuatın uyumlaştırılmasından sorumlu kurum ve kuruluşlar farklı olabilmektedir. Düzenli takip yapılabilmesi için bir sistem kurulması gerekmektedir.
Su Yönetimi ile ilgili sorumluluklar farklı kurumlar arasında paylaştırılmıştır. Ayrıca Su Yönetimi konusunda hazırlanan Taslak Su Kanunu Tasarısı henüz yasalaşmamıştır.
Kurum/Kuruluş ve özel sektörde, çevre konusundaki veriler yeterli düzeyde kayıt altına alınamamaktadır.
Hava Yönetimi Politikalarının güçlendirilmesi için çalışmaları yürütülen “Ulusal Emisyon Yönetim Sistemi”nin sürdürülebilirliğinin sağlanması için donanım alt yapısının geliştirilmesi gerekmektedir.
Avrupa Birliği’nin taraf olduğu uluslararası antlaşmaları da kapsayan AB Müktesebatı için uyumlaştırma çalışmaları yapılmaktadır ancak bazı uluslararası antlaşmaların üyelikle birlikte; öte yandan ülkemiz ile AB arasında ürünlerin ticaretine doğrudan veya dolaylı yönden etkisi olabilecek birtakım uluslararası anlaşmaların ise 2017 yılında müzakerelerine başlanılacak Gümrük Birliği’nin güncellenmesi süreci dahilinde değerlendirilmesi öngörüldüğünden gerek üyelik tarihi gerekse Gümrük Birliği’nin güncellenmesi sürecinin sonuçları belli olmadan uyum takvimi belirlenememektedir.
4.2.3. Fırsatlar
Geçen on sene içinde toplumda çevre bilinci artmıştır. Çevre alanında yapılan yatırımlar talep edilmekte ve destek bulmaktadır.
Buna bağlı olarak üniversiteler ile araştırma kurumlarında, çevre ve iklim değişikliğine yönelik çalışmalar artmıştır ve konu uzmanları yetişmektedir.
İlgili STK’lar tarafından gerçekleştirilmekte olan yaygın eğitimler, toplumda bilgi ve farkındalığın artmasını sağlamaktadır.
Kurumlar, bilgi ve teknoloji transferi yapabilecek yetkinliğe erişmiştir.
Gerçekçi tarifeler ve tam maliyet (tüm maliyet kurtarımı) prensibinin uygulanması ile geleneksel olarak kamudan beklenen atıksu arıtımı ve atık bertarafı gibi hizmetlerin kamu/özel sektör girişimleriyle yapılması mümkündür.
AB ülkeleri, Atık Yönetimi Alanı’nda atık bertarafı yaklaşımından vazgeçmiş, atık yönetimi ile hammadde kullanımı arasındaki bağlantıyı kurmuştur. AB’de – özellikle hammadde kullanımı alanında - uygulanmaya yeni başlanan döngüsel ekonomi kavramı, sıfır atık yaklaşımıyla atık oluşumunun önlenmesinin yanı sıra ekonomiye katkı sağlanması hedeflenmektedir. Benzeri şekilde, İklim Değişikliği ile Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi’ni ilgilendiren temiz üretim kavramı, tesislerdeki verimin arttırılmasını sağlayabilecek olup yine çevre ve ekonominin ortak yararına işaret etmektedir.
Son dönemde iklim değişikliği ile ilgili mevzuat daha detaylı hale gelmiştir ve Çevre Faslı altında başlı başına ayrı bir sektör olarak muamele görmektedir. Ülkemiz Paris Antlaşması kapsamında niyet beyanında bulunmuştur.
28
İlk UÇES Belgesi’nde öngörülmüş olan izleme mekanizması, yatırım takibinihedeflemektedir. İzleme için oluşturulacak mekanizma ile aynı zamanda mevzuat değişiklikleri de takip edilerek Belgenin gerektiği şekilde güncellenmesi de sağlanabilir.
4.2.4. Tehditler
AB Müktesebatının dinamik yapısı her değişimde uyum stratejisinin yeniden uyarlanmasını gerektirmektedir.
Kurumsal değişimler ve insan kaynağı sirkülasyonu sonucu kurumsal tecrübe kaybı yaşanmakta, uygulayıcıların yeniden eğitilmesi gerekmektedir.
Su Yönetimi başlığı altında hazırlanan Nehir Havza Yönetim Planlarının, farklı ölçek ve türdeki mekânsal ve stratejik planlara entegrasyonu için yasal zemin ve idari yapılanma hazır değildir.
Avrupa Birliği’ne tam üyelik tarihi belli olmamıştır.
(Güncellenmiş GZFT Analizi, EK 1 GZFT ANALİZİ’nde verilmiştir.)
4.3.Hedefler
2014-2018 senelerini kapsayan Onuncu Kalkınma Planı’nda UÇES Belgesi kapsamına giren başlıca üç başlık bulunmaktadır: Kentsel Altyapı (2.3.4), Çevrenin Korunması (2.3.7), Toprak ve Su Kaynaklarının Yönetilmesi (2.3.8). Yatay ve kapsamlı bir alan olması dolayısıyla, diğer başlıklar ile Çevre alanı arasında da kesişimler mevcuttur.
Tablo 4.3.1 Onuncu Kalkınma Planı Kentsel Altyapı 2018 Hedefleri
Hedefler 2018
İçme Suyuna Ulaşan Belediyeli Nüfusun Toplam Belediye Nüfus Oranı (%) 100
Kanalizasyon Şebekesiyle Hizmet Verilen Belediye NüfusununToplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) 95
Atıksu Arıtma Tesisiyle Hizmet Edilen Belediye Nüfusunun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) 80
Düzenli Depolamadan Yararlanan Belediye Nüfusu Oranı (%) 85
Kaynak: (T.C. Kalkınma Bakanlığı, 2013) Tablo 33
“Ekonomik ve sosyal gelişme sağlanırken, toplumun çevre duyarlılığı ve bilincinin arttırılması, bugünün ve gelecek nesillerin kısıtlı doğal kaynaklardan faydalanmasını güvence altına alacak şekilde çevrenin korunması ve kalitesinin yükseltilmesi”, Çevre Koruma alanında temel amaç olarak ifade edilmiş, ileriye dönük politikalar bu bağlamda belirlenmiştir. Toprak ve Su Kaynaklarının Yönetilmesi kapsamında politikalar, “talebin en yüksek olduğu tarım sektörü başta olmak üzere sürdürülebilir kullanım sağlayacak bir yönetim sisteminin geliştirilmesi” temel amacı üzerine inşa edilmiştir. “Sağlıklı ve güvenilir içme suyuna erişim” ve “atıkların çevre sağlığına etkilerinin en aza indirilerek etkin yönetimi”, Kentsel Altyapı alanının amaçları arasındadır. Bu kapsamda içme suyuna erişimi olan, kanalizasyon şebekesi ile hizmet verilen, atıksu arıtma tesisi ile hizmet edilen ve düzenli depolamadan yararlanan belediye nüfuslarının toplam belediye nüfusuna oranlarının 2018 hedefleri Onuncu Kalkınma Planı kapsamında tahmin edilmiştir (Tablo 4.3.1).
29
UÇES Belgesi’nin 2007 senesinde yayımlanmasından bugüne Ülkemizin halihazırda öncelikleri olan hususlarda büyük ölçüde ilerleme kaydedilmiş, mevzuat uyumlaştırması gerçekleştirilmiş ve uygulamaya geçilmiştir. Diğer alanlarda ise uyum çalışmaları devam etmektedir. AB Çevre Mevzuatına uyum sağlanması sürecinde sektörlerde gelinen noktaya göre sektörel hedefler farklılık göstermektedir.
Su Kalitesi Atık Yönetimi, Hava Kalitesi, Gürültü Yönetimi ve Yatay Sektörde mevzuat uyumu büyük ölçüde tamamlanmış olup sektör hedefleri uygulamanın tamamlanmasına yöneliktir. Kimyasalların Yönetimi, Doğa Koruma, Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörlerinde belli başlı mevzuatın uyumlaştırılmasında ilerleme kaydedilmiş olup çalışmalar devam etmektedir. İklim Değişikliği Sektörü ise UÇES’e yeni eklenmiş bir sektördür. Sektörel öncelikler 5. Bölümde verilmektedir. 2023 Hedefleri ise sektörel olarak aşağıdaki şekilde belirlenmiştir;
Su Kalitesi Sektörü ve Atık Yönetimi Sektörü ile ilgili olarak;
Cumhuriyetimizin 100. kuruluş yılında belediyelerde yaşayan tüm vatandaşlarımızın atık su arıtma hizmetine ve düzenli katı atık hizmetine kavuşması sağlanacaktır. 2023 yılına kadar tüm belediyelere hizmet edecek düzenli depolama tesisleri kurulacak ve vatandaşların atıklarını geri kazanılabilir ve organik olarak ayıracağı ikili toplama sistemine geçilecektir. Atıkların geri kazanımı alanında 2023 yılında 100.000 kişinin istihdamı ve 6 Milyar TL’lik katma değer oluşturulması hedeflenmektedir.
Hava Kalitesi Sektörü ile ilgili olarak;
Temiz hava merkezlerinin kurulumu tamamlanacaktır. Yerel emisyon envanterleri tamamlanarak, hava kalitesi haritaları yayımlanacaktır.
İklim Değişikliği Sektörü ile ilgili olarak;
22 Nisan 2016 tarihinde Paris Antlaşması’na imza atan Türkiye, referans senaryosuna göre sera gazı salımlarını 2030 yılında %21 oranına kadar azaltım taahhüdü veren Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı belgesini 30 Eylül 2015’te BMİDÇS Sekretaryasına sunmuştur. Türkiye’nin bu azaltım hedefine ulaşabilmesi için enerji, sanayi, ulaştırma, binalar ve kentsel dönüşüm, tarım, atık ve yutak alanlarında gerçekleştirmeyi öngördüğü politikalar ve tedbirler belgede yer almaktadır.
Gürültü Sektörü ile ilgili olarak;
2015 yılı Aralık ayı itibari ile 23 ilin şehirleşmiş alanlarının gürültü haritaları tamamlanmış olup, 41 ilin gürültü haritaları da 2018 yılı Haziran ayı sonuna kadar tamamlanması planlanmaktadır. Ayrıca 2019 yılı itibariyle gürültü haritaları mevcut olan İllerin eylem planları hazırlanacaktır.
Kimyasalların Yönetimi Sektörü ile ilgili olarak;
Ülkemizde üretilen veya ithal edilen kimyasalların kayıt altına alınmasına, değerlendirilmesine, gerekirse izne veya kısıtlamaya tabi tutulmasına ilişkin bütüncül bir sistemin kurulmasına yönelik çalışmaların yapılması Türkiye’de Kalıcı Organik Kirleticilerin etkin yönetiminin sağlanması amacıyla KOK Stoklarının (HCH ve PCB) bertaraf edilmesi, ana endüstriyel sektörlerde üretimde istenmeden ortaya çıkan KOK salımlarının azaltılması ve konuya ilişkin kurumsal, düzenleyici ve teknik kapasitenin güçlendirilmesi
30
Uluslararası ticarette yasaklanmış kimyasal maddelerin yasa dışı trafiğinin önlenmesinin yanında ithalat ve ihracat sırasında kimyasalların zararlarına ilişkin bilgiler içeren etiket ve güvenlik bilgi formları sayesinde bu kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevreyi tehdit etmeden Türkiye’de daha güvenli bir biçimde kullanılmasının sağlanması amacıyla Ön Bildirimli Kabul Sisteminin ülkemizde uygulanması için yasal adımların atılması ve paydaşların kurumsal kapasitelerinin arttırılması
Yatay Sektör ile ilgili olarak;
2023 yılı itibariyle ise 81 ilde çevresel risklerin değerlendirilerek denetim planlarının hazırlanması hedeflenmektedir. Çevrimiçi ÇED Süreci ile şeffaf bir değerlendirme sağlanması hedeflenmektedir. Karar Destek Sistemleri ile 2023’te Kümülatif Etki Değerlendirmesinin yapılabilmesi hedeflenmektedir.
Doğa Koruma Sektörü ile ilgili olarak;
Korunan alanlarda yapılan ekolojik temelli bilimsel araştırmalarla, doğal kaynakların korunarak sürdürülebilir kullanımının sağlanması ve alanların daha etkin yönetilerek gelecek nesillere aktarılması için koruma ve izleme eylem planlarının geliştirmesi hedeflenmekte olup 2023 yılına kadar tüm doğal sit alanlarında ekolojik temelli bilimsel araştırma raporları tamamlanacak ve yeni bölgelemelere göre yeni bilimsel koruma yaklaşımı benimsenecektir.
UÇES, ülkemizin hedef ve önceliklerine uyumlu olarak güncellenmiştir. Yukarıda verilmiş olan hedeflerin her biri AB Çevre Müktesebatı ile uyumludur ve bu hedefler doğrultusunda yapılan çalışmalar uyumlaştırma sürecinde hızla ilerlenmesini sağlayacaktır.
4.4.Stratejik Öncelikler
2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesi, AB Çevre Müktesebatına uyum sağlanması ve mevzuatın uygulamaya geçirilebilmesi için gerekli altyapı, teknik ve kurumsal iyileştirmeler, düzenlemeler ve yeni yatırımlar hakkında bilgi içermekte, atılması gereken adımların genel çerçevesini çizmektedir. UÇES Belgesi, yayınlandığı günden günümüze, çevre ile ilgili hazırlanmış olan ulusal strateji belgelerine ve eylem planlarına kaynak oluşturmuştur.
2007-2013 senelerini kapsayacak şekilde hazırlanmış olan Çevre Operasyonel Programı (ÇOP), UÇES Belgesinin ardından yayınlanmış olan temel eylem planlarından biridir. AB Çevre Müktesebatına uyum kapsamında ülkemizin öncelikli alanlarının belirlendiği bir belgedir. ÇOP’un amaçları; çevre koruma faaliyetlerinin geliştirilmesi; nüfusun yaşam standardının yükseltilmesi; içme suyuna erişim, atıksu arıtma ve entegre katı atık hizmetleri ile kapasite artırımı olarak ifade edilmiştir.
2015 senesinde tamamlanmış olan Çevre ve İklim Sektör Operasyonel Programı’ndas (SOP) Su Kalitesi ve Atık Yönetimi sektörlerine İklim Değişikliğinin etkilerini ve Sürdürülebilir Kalkınma prensibini de göz önüne alan Sürdürülebilir Kalkınma için Çevre Yönetimi önceliği eklenmiştir (T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 2015). Bu durum, AB’nin son dönemde gelişen politikaları ile örtüşmektedir. AB İklim Değişikliği müktesebatının detaylı ve kapsamlı olarak gelişmesi bu alana verilen ehemmiyetin bir yansımasıdır. Gerçekleştirilmesi gereken eylemlerin yatırımdan çok kapasite geliştirme olarak belirlenmiş olduğu bu üçüncü öncelik kapsamında endüstriyel kirlilik, kimyasallar, hava ve gürültü kirliliği, hava kalitesi, kaynak verimliliği, doğa koruma ve ekosistem hizmetleri ile yatay sektör yer almaktadır.
31
2016 senesinde tamamlanmış olan UÇES Belgesi’nin güncellenmesi çalışmaları kapsamında AB Müktesebatının sürekli olarak değiştiği de göz önüne alınarak planlanan faaliyetler ile gerçekleşen faaliyetler arasında bir fark analizi yapılmıştır. 2007 tarihli UÇES Belgesinde Su Sektörü toplam yatırım ihtiyacının %57’sini oluşturmaktadır. Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Katı Atık Sektörleri (Atık Yönetimi sektörü) ise sırasıyla %25 ve % 16’lık paylar ile ikinci ve üçüncü sırada yer almaktadır. Geçtiğimiz on sene içinde kamu yatırımları, Su Kalitesi Sektöründe yoğunlaşmıştır. Gelecek dönemde de Su Kalitesi ve Atık Yönetimi sektörlerinin kamu yatırımları açısından öncelikli olacağı değerlendirilmektedir.
Stratejik önceliklere sektör özelinde bakıldığında Nehir Havza Yönetim Planları, Kuraklık ve Taşkın Yönetimi Planları, Sektörel Su Tahsisi Planlaması, risk altındaki yeraltı suyu kütlelerinin belirlenmesi, nitrata hassas bölgelere ilişkin eylem planlarının uygulamaya geçirilmesi Su Kalitesi alanında öncelik taşımaktadır. Kanalizasyon ve atıksu arıtma tesislerinin tamamlanması ile sağlıklı içme suyuna erişim için gerekli altyapının tamamlanması kısa sürede gerçekleştirilmesi beklenen ve bu bağlamda önemlerini koruyan hususlardır. Ülkemizde su kullanımının çoğunluğunu oluşturan tarımsal sulama konusunda modern sulama tekniklerinin kullanılması, kaynakların sürdürülebilir kullanımı açısından öncelik taşımaktadır.
Atık miktarının azaltılması, geri dönüşüm ve yeniden kullanım yüzdelerinin artması, Entegre Atık Yönetiminin yerleşmesi, düzenli depolama tesislerinin tamamlanması ve mevzuata uygun olmayan tesislerin rehabilitasyonu AB’nin olduğu gibi ülkemizin de Atık Yönetimi sektöründe öncelikleridir.
Dış ortam havasının korunması ve iyileştirilmesini hedefleyen Hava Kalitesi sektöründe, Temiz Hava (CAFE) ve 4. Kardeş direktifleri kapsamında “Temiz Hava Merkezlerinin (THM) kurularak ön değerlendirme çalışmalarının yapılması, yerel emisyon envanterlerinin oluşturularak raporlanması, hava kalitesi modelleme çalışmaları ile temiz hava ve eylem planlarının hazırlanması”, Ulusal Emisyon Tavanları (NEC) direktifi kapsamında “Emisyon Kontrolü Strateji Belgesinin yayınlanması”, Petrol Faz I ve Petrol Faz II direktifleri kapsamında ise “Akaryakıt dağıtımında kullanılan tankerlerin alttan doluma uyumlu hale gelmesi” gibi maddeler önceliklendirilmiştir.
Ön Değerlendirme Projesi; AB uyum sürecinde ele alınan ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğin 6 ncı maddesine istinaden gerçekleştirilmiştir. Marmara, Kuzey İç Anadolu, Güney İç Anadolu, Akdeniz, Ege, Güneydoğu, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu Temiz Hava Merkezlerindeki(THM) mevcut istasyonların yerlerinin değerlendirilmesi ve mevcut istasyonlara ilave olarak kurulacak istasyonların yerlerinin belirlenmesinin yanı sıra illerdeki hava kirlilik kaynaklarının durum değerlendirmesinin gerçekleştirileceği proje 2010-2017 dönemlerini içermektedir. Marmara THM’ne bağlı illerde bahse konu çalışma AB uyum sürecinde gerçekleştirilen Marmara Bölgesinde Hava Kalitesi Alanında Kurumsal Altyapının Güçlendirilmesi Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir. Söz konusu proje; Orta Karadeniz THM’ne bağlı illerde 2012 , Ege ve Doğu Anadolu THM’ye bağlı illerde 2014, Kuzey İç Anadolu THM’ye bağlı illerde 2015, Güney İç Anadolu ve Akdeniz THM’ye bağlı illerde ise 2016 yılında tamamlanmıştır. Bölgedeki güvenlik sorunları nedeniyle Güney Doğu Anadolu THM ön değerlendirme çalışmalarının ileri bir tarihte yapılması planlanmaktadır.
Endüstriyel Emisyonlar Direktifinin (EED) gerekliliklerinin uygulanması, SEVESO Direktifi, yeni katı atık ve tehlikeli atık yakma tesislerinin kurulumu, mevcut büyük yakma tesislerinin iyileştirilmesi, organik çözücülerden kaynaklanan uçucu organik bileşik emisyonlarının azaltılması, Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörünün öncelikleridir. Entegre Çevre İzni (EÇİ) uygulamasının tüm sektörlerde başlatılması ve bu konuda tüm paydaşlar için yapılacak bilinçlendirme çalışmaları, Büyük Endüstriyel
32
Kazaların ve bu kazalar sonucu meydana gelecek çevresel felaketlerin azaltılması, yeni katı atık ve tehlikeli atık yakma tesisleri kurularak organik esaslı atıklardan ısı enerjisi geri kazanımının arttırılması, katı yakıtlı Büyük Yakma Tesislerinin AB'de uygulanan emisyon limit değerlerine uyumlu hale getirilmesi, başta boyalar olmak üzere organik çözücülerin miktarının azaltılması sektörün AB mevzuatına uyumu için öncelik arz eden konulardır. İlgili faaliyetlerin çoğunun özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olması sebebiyle önceliklerin uygulanmasında izleme ve değerlendirmenin kamu tarafından titizlikle yapılması gerekmektedir.
Kimyasalların Yönetimi Sektöründe AB’nin Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (REACH), Sınıflandırma, Etiketleme, Ambalajlama (CLP) ve Kalıcı Organik Kirleticiler (POPs) Tüzükleri’ne uyum temelinde hazırlanan ulusal mevzuatımızın uygulamaya geçirilebilmesi için gerekli faaliyetlerin yerine getirilmesi öncelik taşımaktadır.
Yılda elli binden fazla iniş/kalkışın yapıldığı hava alanlarında gürültü ölçüm/kontrol/izleme sistemi kurulması, stratejik gürültü haritalarının tamamlanması ve eylem planlarının hazırlanması, Gürültü Yönetimi Sektörünün öncelikleridir.
Mevzuat uyumu sağlanmış olan CITES Tüzüğü’nün gerekliliklerinin yerine getirilmesi, Habitat ve Kuş Direktifleri kapsamında Özel Muhafaza ve Koruma Alanlarının belirlenmesi Doğa Koruma Sektörü için öncelikli faaliyetlerdir.
Yatay Sektör kapsamında Avrupa Mekansal Veri Altyapısı (INSPIRE) ve Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) Direktifleri stratejik öncelik taşıyan direktiflerdir. Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği 8 Nisan 2017 tarihli ve 30032 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. INSPIRE Direktifi için uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir.
Son olarak İklim Değişikliği Sektörünün öncelikleri 22 Nisan 2016 tarihinde New York’ta gerçekleştirilen törende imzalanan ve 4 Kasım 2016 tarihi itibariyle yürürlülüğe giren Paris İklim Anlaşması kapsamında sunulan ulusal katkı beyanı ile uyumludur.
Ülkemizin çevre alanında stratejik öncelikleri; kaynak verimliliği ve temiz üretim prensipleri göz önünde bulundurularak, doğal kaynaklarımızın korunması, kaynak kullanımının Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri kapsamında gerçekleştirilmesi, çevresel hizmetlerin daha iyi sunulabilmesi için yerel yönetimlerin kurumsal ve finansal kapasitelerinin güçlendirilmesi ile çevre yönetimi kavramının ulusal ekonomik gelişimin ayrılmaz bir parçası haline gelmesidir.
33
5. SEKTÖREL ÖNCELİKLER VE POLİTİKALAR
Bu Bölümde Çevre Faslı kapsamında çalışılan dokuz sektör için mevcut durum, yasal ve kurumsal çerçeve, sektör öncelikleri ve önlemler verilmektedir. Sektörlerde görülen farklar; öncelikler ve önlemler bölümlerine yansımaktadır.
Sektör içinde öncelikli mevzuat belirlenmiş ve önlemlere geçilmiştir. Öncelikler ve önlemler belirlenirken halen uygulanmakta olan stratejiler ve eylem planları ile uyumlu olunmasına önem verilmiştir. Öncelikler ve önlemler tablolarında verilen takvimler, ilgili stratejiler ve eylem planları ile uyumlu hazırlanmıştır.
UÇES kapsamında çalışılmış olan AB Çevre Müktesebatı, sektörlerine göre EK 2 ’de verilmiştir.
5.1.Su Kalitesi
Su Kalitesi’ne yönelik AB Mevzuatının kökeni 1970’lere dayanmaktadır. Geçen süre içinde yeni ihtiyaçlara cevap verecek şekilde mevzuat genişletilmiş ve detaylandırılmıştır. 2000 senesinde çıkarılan ve Üye Ülkelere uyum sağlanması için 2015 tarihine kadar süre verilen 2000/60/AT Su Çerçeve Direktifi ile Su Kalitesi ile alakalı mevzuatın bir çerçeve içinde toplanması ve birbirini tamamlayacak bir şekilde uygulanması amaçlanmıştır.
Su Kalitesi Sektörü hedefleri, mevzuat arasındaki etkileşim dikkate alınarak bütünleşik bir yaklaşım izlenecek şekilde belirlenmektedir.
5.1.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
Su Kalitesi alanında yer alan mevzuat temel olarak 2000/60/AT sayılı Su Çerçeve Direktifi ve ilgili diğer direktiflerden oluşmaktadır. 2000/60/AT sayılı Su Çerçeve Direktifi, öncelikli olarak entegre havza yönetimini ve halkın karar alma süreçlerine katılımını öngörmektedir. Üye ülkelerin su kütlelerinin kalite ve miktar açısından korunmasını ve iyileştirilmesini amaçlayan temel yasal düzenlemeler Su Çerçeve Direktifinde yer almaktadır. AB Su Mevzuatı, 2000/60/AT sayılı Su Çerçeve Direktifi ile birlikte içme suları, yüzme suları, yerüstü suları ve yeraltı suları kalitesinin korunması ve iyileştirilmesi, tarım kaynaklı nitrat kirliliğinin önlenmesi kentsel atık suların arıtımı ve taşkın risklerinin yönetilmesi, deniz, kıyı ve okyanus alanlarının korunması gibi Su Yönetimine ilişkin mevzuatı da içermektedir. Bu direktifler ile ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgileri Su Kalitesi ve Deniz Suyu Kalitesi alt başlıkları için Tablo 5.1.1’de yer almaktadır.
2008/56/AT sayılı Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi ile ilgili olarak bir uyumlaştırma takvimi olmamakla birlikte direktif ile ilgili kapasite geliştirme çalışmaları yürütülmektedir (Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi’ne İlişkin Kapasite Geliştirme Projesi, IPA 2011). Ayrıca, yine direktif kapsamında izleme çalışmaları sürdürülmektedir. Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi’nin uygulanmasına yönelik Avrupa Birliği Çerçeve Programları kapsamında yapılan projelerde ülkemiz ortakları da bulunmaktadır. Bu projelerin sonuçlarından AB üye ülkeleri ile birlikte Türkiye de yararlanacaktır.
“Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği”, 2000/59/AT sayılı Liman Atık Alım Tesisleri Direktifi ile uyumlu olarak çıkartılmıştır. Bu yönetmelik, ilgili direktifle tam uyumlu değildir. ÇŞB’nin yararlanıcısı olduğu IPA Programı 1. Bileşeni 2011 Yılı Programlamasında yer alan Gemilerin Normal Faaliyetlerinden Kaynaklanan Deniz Kirliliğinin Önlenmesi için Kapasite Geliştirme Projesi 12.03.2015 tarihinde başlamıştır. Proje sonucunda elde edilecek çıktılar ile Direktife tam uyum
34
sağlanması hedeflenmektedir. Ayrıca, Direktif ile ilgili olarak şu anda Avrupa Komisyonu’nda revizyon çalışmaları sürdürülmekte olup MARPOL 73/78 Sözleşmesi ile olan uyumsuzlukların giderilmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Mevzuatın gerek ilgili Direktife gerekse de tarafı olduğumuz MARPOL 73/78 Sözleşmesi uygulamalarına uyumunun sürdürülebilmesi için sürekli takip ve çalışmaların yapılması gerekmektedir.
Su Kalitesi Sektöründe genel olarak AB direktiflerinin önemli ölçüde ulusal mevzuata aktarıldığı görülmektedir. Geçtiğimiz dönemde, ilgili personelin bilgi düzeyinin sürekli olarak artması, ulusal kaynakların gelişmesi ve IPA fonlarının da katkılarıyla içmesuyu ve atıksu altyapı yatırımları artmıştır. Buna karşılık olarak yürürlükte olan mevzuatın pratikte uygulanmasındaki sorunlar, özellikle arıtma tesislerinin işletilme aşamasındaki problemler, yeterli verimin sağlanamaması, su maliyetlerinin tam olarak yansıtılamaması ve ekonomik kısıtlar nedeniyle, olumlu gelişmelere rağmen, su kütlelerinin korunması ve sürdürülebilir yönetimi hedeflerine henüz ulaşılamamıştır.
İklim değişikliği etkileri, nüfus artışı, göçler, ekonomik gelişmeler, endüstrideki ilerlemeler ve sınırlı su kaynakları dikkate alındığında; su havzaları bazında planlama ve yönetim, kaynakta kirliliğin azaltılması, geri kazanım ve tekrar kullanım potansiyelinin uygun bölgelerde ve koşullarda uygulamaya geçirilmesi, yeni su kaynakları geliştirilmesi, ekonomik kaynakların doğru ve verimli yönetilmesi, altyapı yatırımlarının en kısa sürede tamamlanması, konuları hedeflere ulaşmak açısından su sektöründe öncelikli olarak değerlendirilmiştir. Birbirleri ile koordineli olarak ele alınacak ve uygulanacak iklim değişikliği ve su yönetimi politikaları geliştirilmesi gerekmektedir.
35
Tabl
o 5.
1.1
Su K
alite
si Yö
netim
i Sek
törü
Mev
cut D
urum
, Yas
al v
e Ku
rum
sal Ç
erçe
ve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
82/1
76/A
ET,
83/5
13/A
ET,
84/1
56/A
ET, 8
4/49
l/A
ET, 8
6/28
0/AE
T sa
yılı
Kons
ey
Dire
ktifl
erin
i De
ğişt
iren
ve
Akab
inde
Yü
rürlü
kten
Ka
ldıra
n ve
20
00/6
0/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
ni
Değişt
iren
16
Aralık
200
8 ta
rihli
ve 2
008/
105/
AT
sayı
lı Su
Pol
itika
sı Al
anın
da Ç
evre
sel
Kalit
e St
anda
rtla
rına
İlişk
in A
vrup
a Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
.
Çevr
esel
Kal
ite
Stan
dart
ları
Önc
elik
li m
adde
ler v
e be
lirli
kirle
ticile
r iç
in ç
evre
sel k
alite
stan
dart
ların
ın u
lusa
l m
evzu
ata
akta
rılm
ası
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
U
ygul
ama:
Tahm
ini 2
017
OSİ
B, D
Sİ,
ÇŞB
ÇYGM
, GT
HB
30 K
asım
201
2 ta
rihli
ve 2
848 3
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Yer
üstü
Su
Kalit
esi
Yöne
tmel
iği ”
11 Ş
ubat
201
4 ta
rihli
ve 2
8910
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Yüz
eyse
l Sul
ar v
e Ye
raltı
Sul
arı nın
İz
lenm
esin
e Da
ir Yö
netm
elik
”
10 A
ğust
os 2
016
tarih
li ve
297
97
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “Y
erüs
tü S
u
Alıcı o
rtam
lard
a ÇK
S’le
rin aşılıp
aşılm
adığının
tesp
it ed
ilmes
i içi
n ha
vza
bazın
da u
zun
döne
m iz
lem
e pr
ogra
mla
rının
oluşt
urul
ması
İzle
me
Alty
apısı
nın
Geliş
tirilm
esi
Karışım
Böl
gele
rinin
Bel
irlen
mes
i
Nok
tasa
l Kay
naklı K
irlet
icile
r içi
n ÇK
S Ba
zlı D
eşar
j Sta
ndar
tların
ın B
elirl
enm
esi
Emisy
on, d
eşar
j ve
kayı
p en
vant
erin
in
çıka
rılm
ası
ÇKS’
lerin
Aşıl
ması D
urum
unda
U
ygul
anac
ak T
edbi
rlerin
Bel
irlen
mes
i
36
Kalit
esi
Yöne
tmel
iğin
de
Değişik
lik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Taşkın
Risk
lerin
in
Değe
rlend
irilm
esi
ve Y
önet
imin
e İlişk
in 2
3 Ek
im
2007
tarih
li ve
20
07/6
0/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
Taşkın
Taşkın
Yön
etim
Pla
nlarının
(TYP
) tüm
ha
vzal
ar iç
in h
azırl
anm
ası
Bü
yük
ölçü
de u
yum
lu
Uyu
mlaştırm
a:
Su K
anun
u
2017
Uyg
ulam
a:
Tüm
hav
zala
r iç
in T
YP
hazır
lanm
ası
2021
OSİ
B
04.0
7.20
11 ta
rihli
ve 2
7984
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
ya
yım
lana
n “ O
rman
ve
Su
İşle
ri Ba
kanlığının
Te
şkila
t ve
Göre
vler
i Ha
kkın
da 6
45
sayı
lı Ka
nun
Hükm
ünde
Ka
rarn
ame ”
Tasla
k “S
u Ka
nunu
”
12 M
ayıs
2016
ta
rihli
ve 2
9710
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Taş
kın
Yöne
tim
Plan
ların
ın
Hazır
lanm
ası,
Uyg
ulan
ması v
e İz
lenm
esi
Hakkın
da
Yöne
tmel
ik”
37
Yera
ltı S
uyun
un
Kirle
nmey
e ve
Bo
zulm
aya
Karşı
Koru
nmasın
a İlişk
in 1
2 Ar
alık
20
06 ta
rihli
ve
2006
/118
/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
Yera
ltı S
uyu
İzle
me
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
20
16-2
024
DSİ,
OSİ
B SY
GM
7 N
isan
2012
ta
rihli
ve 2
8257
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Yer
altı
Sula
rının
Ki
rlenm
eye
Ve
Bozu
lmay
a Ka
rşı
Koru
nması
Hakkın
da
Yöne
tmel
ik”
22 M
ayıs
2015
ta
rihli
ve 2
9363
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Yer
altı
Sula
rının
Ki
rlenm
eye
ve
Bozu
lmay
a Ka
rşı
Koru
nması
H akkın
da
Yöne
tmel
ikte
De
ğişik
lik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Yera
ltı S
uyu
Kütle
lerin
in B
elirl
enm
esi v
e Ka
rakt
eriza
syon
Çalışm
ası
Yera
ltı S
uyu
Veril
erin
in
Değe
rlend
irilm
esi
Kim
yasa
l Dur
um K
onus
unda
ki İz
lem
e Ve
riler
inin
Değ
erle
ndiri
lmes
i
Tedb
irler
Pro
gram
ı
Dene
tlem
e
Şuba
t 200
6 ta
rihli
ve 2
006/
7/AT
sayı
lı Yü
zme
Suyu
Ka
lites
inin
Yö
netim
ine İlişk
in
Yöne
tmel
ik re
vizy
onu
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
U
yum
laştırm
a:
(rev
izyon
) 201
7 II.
Dön
em
SB, O
SİB,
ÇŞB
, Be
ledi
yele
r
9 O
cak
2006
tarih
li ve
260
48 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de
yayı
mla
nan
“ Yü
zme
Suyu
Inte
stin
al e
nter
okok
ve
Esch
eric
hia
coli
izlem
esin
e ba
şlanm
ası
38
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
(596
/200
9 sa
yılı
Tüzü
k ile
değ
işik)
Yüzm
e Su
yu
Siya
noba
kter
i, m
ikro
alg,
fito
plan
kton
ve
fitop
lank
tonl
arın
aşırı ç
oğal
masın
a yö
nelik
izle
me
prog
ram
ların
ın
oluş
turu
lması,
Alt y
apıla
rın k
urul
ması
Kalit
esi
Yöne
tmel
iği ”
Kı
yı y
üzm
esuy
u pr
ofill
erin
in
günc
elle
nmes
i ve
iç su
lard
aki y
üzm
e al
anla
rının
yüz
me
suyu
pro
fille
rinin
ol
uştu
rulm
ası
Topl
uma
yüzm
e su
yu k
alite
si ile
ilgi
li bi
lgi a
ktarım
ını s
ağla
yan
siste
mle
rin
kuru
lması (
bilg
i lev
hala
rı, w
eb si
tele
ri vs
.)
Tüm
yön
etim
tedb
irler
inin
ve
yetk
ili
otor
itele
rin b
elirl
enm
esi
2455
/200
1/AT
sa
yılı
Kom
isyon
Ka
rarı
ve
2008
/32/
AT,
2008
/10/
AT v
e 20
13/3
9/AB
sayı
lı Di
rekt
ifler
le
Değişt
irile
n Su
Po
litik
ası A
lanı
nda
Topl
uluk
Eyl
em
Çerç
eves
inin
O
luşt
urul
ması
Hakkın
da 2
3 Ek
im
Sını
raşa
n su
lar i
çin
orta
k ha
vza
yöne
tim
plan
ların
ın h
azırl
anm
ası
Kısm
en u
yum
lu
Uyu
mlaştırm
a:
2 017
Uyg
ulam
a:
2017
-202
7
OSİ
B, Dışi
şleri
Baka
nlığı,
DSİ,
ÇŞB,
GTH
B
Tasla
k “S
u Ka
nunu
”
12 E
kim
201
2 ta
rihli
ve 2
8444
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Su
Havz
alarının
Ko
runm
ası v
e
Havz
a ko
rum
a ey
lem
pla
nlarının
neh
ir ha
vzası y
önet
im p
lanl
arın
a dö
nüşt
ürül
mes
i
Yerü
stü
sula
rı iç
in a
lıcı o
rtam
da ç
evre
sel
kalit
e st
anda
rtla
rının
sağl
anm
ası
Çevr
esel
kal
ite st
anda
rtla
rının
be
lirle
nmes
i ile
bu
stan
dart
lara
ilişk
in
deşa
rj st
anda
rtla
rının
gel
iştiri
lmes
i
Koru
ma
alan
ların
ın k
ayıt
altın
a alın
ması
39
200
tarih
li ve
20
00/6
0/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
Su Ç
erçe
ve
Dire
ktifi
4
(Su
Polit
ikası
Alanın
da Ö
ncel
ikli
Mad
dele
r Açısı
ndan
20
00/6
0/AT
Sayılı
Di
rekt
ifi v
e 20
08/1
05/E
C Sa
yılı
Dire
ktifi
Değ
iştire
n 20
13/3
9/AB
Sayılı
Di
rekt
if)
Havz
alar
da su
kal
itesi
izlem
e pr
ogra
mla
rının
oluşt
urul
ması
Yöne
tim
Plan
ların
ın
Hazır
lanm
ası
Hakkın
da
Yöne
tmel
ik”
30 K
asım
201
2 ta
rihli
ve 2
8483
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Yer
üstü
Su
Kalit
esi
Yöne
tmel
iği ”
11 Ş
ubat
201
4 ta
rihli
ve 2
8910
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Yüz
eyse
l Sul
ar v
e Ye
raltı
Sul
arının
İz
lenm
esin
e Da
ir Yö
netm
elik
”
29 T
emm
uz 2
012
Mod
ern
sula
ma
tekn
ikle
rinin
uy
gula
nması
Su B
ilgi S
istem
inin
oluşt
urul
ması
4 201
3/39
/AB
Önc
elik
li M
adde
ler A
çısı
ndan
Çev
rese
l Kal
ite S
tand
artla
rı Di
rekt
ifi S
ÇD k
apsa
mın
da d
eğer
lend
irilm
iştir.
40
tarih
li ve
283
38
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “İ
çme
Suyu
Eld
e Ed
ilen
veya
Eld
e Ed
ilmes
i Pl
anla
nan
Yüze
ysel
Sul
arın
Ka
lites
ine
Dair
Yöne
tmel
ik”
20 M
ayıs
2016
ta
rihli
2936
1 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Hav
za Y
önet
im
Heye
tlerin
in
Teşe
kkül
ü,
Göre
vler
i, Ça
lışm
a U
sul V
e Es
asla
rı Ha
kkın
da T
ebliğ
”
Gem
ilerin
Üre
ttiğ
i Atık
lar v
e Yü
k Ar
tıkla
rı İç
in
Kulla
nıla
n Li
man
Atık
Alım
Tes
isler
i Ha
kkın
da 2
7 Ka
sım
2000
tarih
li ve
20
00/5
9/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e
Yöne
tmel
ik v
e yö
netm
eliğ
e da
yanı
lara
k ya
yım
lana
n ilg
ili m
er’i
mev
zuatın
ha
zırla
nması r
evizy
onu.
Kısm
en U
yum
lu
UDH
B, Ç
ŞB
26 A
ralık
200
4 ta
rihli
ve 2
5682
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Gem
ilerd
en A
tık
Alın
ması v
e Atık
ların
Kon
trol
ü Yö
netm
eliğ
i ”
Gem
i kay
naklı y
asadışı
deş
arjla
rın
önle
nmes
i ve
dene
tlenm
esin
e ilişk
in
pros
edür
lerin
gün
celle
nmes
i am
acı i
le
bir s
istem
gel
iştiri
lmes
i, Ge
mi A
tık T
akip
Si
stem
i’nin
gel
iştiri
lmes
i,
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
Dire
ktif
ile il
gili
olar
ak şu
and
a Av
rupa
Ko
misy
onu’
nda
revi
zyon
ça
lışm
aları
UDH
B, Ç
ŞB,
Büyü
kşeh
ir B e
ledi
yele
ri,
Sahi
l Güv
enlik
K o
mut
anlığı
41
Kons
ey D
irekt
ifi.
Lim
an A
tık A
lım
Tesi
sler
i
sürd
ürül
mek
tedi
r.
1882
/200
3 ve
59
6/20
09 sa
yılı
Tüzü
kler
ile
Değişt
irile
n İn
sani
tü
ketim
e yö
nelik
su
yun
kalit
esin
e ilişk
in 3
Kasım
19
98 ta
rihli
ve
98/8
3/AT
sayı
lı Ko
nsey
Dire
ktifi
.
İçm
e Su
yu
Aşağıd
aki işle
mle
r sor
umlu
ların
ta
nım
lanm
ası:
-- İçm
e su
yu e
kstr
aksiy
onu
--Sev
kiya
t ve
arıtm
a --T
eslim
nok
tasın
da iç
me
suyu
--İ
zlem
e ka
lites
i
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
(Rap
orla
ma
üyel
ikle
)
SB T
ürki
ye H
alk
Sağlığı K
urum
u
17 Ş
ubat
200
5 ta
rihli
ve 2
5730
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“ İns
ani T
üket
im
Amaç
lı Su
lar
Hakk
inda
Yö
netm
elik
”
7 M
art 2
013
tarih
li ve
285
80 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de
yayı
mla
nan
“ İns
ani T
üket
im
Amaç
lı Su
lar
Hakkın
da
Yöne
tmel
ikte
De
ğişi k
lik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Soru
mlu
Kur
um:
Sağlık
Bak
anlığı
10 m
3 /gün
’ den
az d
ebisi
ola
n ve
ya 5
0 kişid
en fa
zla k
işiye
hizm
et v
eren
tüm
bi
reys
el iç
me
suyu
kay
nakl
arının
ta
nım
lanm
ası
İçm
e su
yunu
n ko
runm
ası i
çin
stan
dart
ların
tanı
mla
nması
İçm
e su
yu iz
lem
e pr
ogra
mının
ol
uştu
rulm
ası
Stan
dart
lara
uyu
lmadığı d
urum
da ö
zel
arıtı
m (d
erog
asyo
nların
) sağ
lanm
ası v
e ko
ntro
lü
Avru
pa K
omisy
onu’
nda
rapo
rların
su
nulm
asın
a ilişk
in b
ir sis
tem
ge
liştir
ilmes
i
Tüke
ticile
rin iç
me
suyu
nun
kalit
esi
hakkın
da b
ilgile
ndiri
lmes
i
42
1882
/200
3 ve
11
37/2
008
sayı
lı Tü
zükl
erle
De
ğişt
irile
n Ta
rımsa
l Kay
naklı
Nitr
atın
Ned
en
Old
uğu
Kirli
liğe
Karşı S
uların
Ko
runm
asın
a İlişk
in 1
2 Ar
alık
19
91 ta
rihli
ve
91/6
76/A
ET sa
yılı
Dire
ktif
Nitr
at D
irekt
ifi
İç su
lar v
e ye
raltı
sula
rında
nitr
at iz
lem
e pr
ogra
mla
rının
oluşt
urul
ması
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
U
ygul
ama:
2020
GTHB
,
OSİ
B
23 T
emm
uz 2
016
tarih
li ve
297
79
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “T
arım
sal K
ayna
klı
Nitr
at K
irliliği
ne
Karşı S
uların
Ko
runm
ası
Yöne
tmel
iği ”
İç su
lard
a öt
rofik
asyo
n izl
eme
prog
ram
ların
ın o
luşt
urul
ması
Nitr
ata
Hass
as B
ölge
lerin
Bel
irlen
mes
i
İyi T
arım
Uyg
ulam
aları K
odun
un
yayı
mla
nması
Nitr
ata
Hass
as B
ölge
ler i
çin
Eyle
m
Plan
ların
ın O
luşt
urul
ması
98/1
5/AT
sayı
lı Di
rekt
if,
1882
/200
3 sa
yılı
Tüzü
k, 1
137/
2008
sa
yılı
Tüzü
k ve
91
/271
/AET
sayı
lı Di
rekt
ifin
17 n
ci
Mad
desin
de
öngö
rüle
n ul
usal
pr
ogra
mla
rın
takd
imi i
çin
oluş
turu
laca
k
Hass
as /A
z Has
sas/
Norm
al A
lanl
arın
tü
m iç
sula
r içi
n be
lirle
nmes
i ve
kıyı
su
ları
için
revi
ze e
dilm
esi,
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
U
ygul
ama:
2017
IV. Ç
eyre
k O
SİB,
ÇŞB
, Be
ledi
yele
r
8 O
cak
2006
tarih
li ve
260
47 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de
yayı
mla
nan
“ Ken
tsel
Atık
su
Arıtı
mı
Yöne
tmel
iği ”
Mev
cut K
AAT’
lard
a iy
ileşt
irme,
has
sas
alan
lara
yapıla
n de
şarjl
arda
iler
i arıt
ma
siste
mle
ri
2023
’e k
adar
tüm
atık
sula
rın K
AAD
ile
uyum
lu a
rıtılm
ası
Atık
su to
plam
a sis
tem
lerin
in
iyile
ştiri
lmes
i ve
yeni
lerin
in in
şası
43
form
ata
ilişk
in
93/4
81/A
ET sa
yılı
Kom
isyon
Kar
arıy
la
Değişt
irile
n Ke
ntse
l Atık
su A
rıtım
ına
İlişk
in 2
1 M
ayıs
1991
tarih
li ve
91
/271
/AET
sayı
lı Ko
nsey
Dire
ktifi
Kent
sel A
tıksu
Arıtm
a Di
rekt
ifi
(KAA
D)
2000
/60/
AT S
ayılı
sa
yılı
Avru
pa
Parle
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
uyarın
ca
hazır
lana
n 31
Te
mm
uz 1
990
tarih
li ve
20
09/9
0/EC
sayı
lı Ki
mya
sal A
naliz
ve
Su S
tatü
sünü
n İz
lenm
esi i
çin
Tekn
ik Ö
zelli
kler
Di
rekt
ifi
Saha
ana
lizle
ri ile
on-
line
anal
izler
için
be
nzer
uyg
ulam
anın
yapılm
ası
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
ÇŞB
25 A
ralık
201
3 ta
rih v
e 28
862
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “Ç
evre
Ölç
üm v
e An
aliz
Labo
r atu
varla
rı Ye
terli
k Yö
netm
eliğ
i”
44
5.1.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
1.AMAÇ: Yer altı, yerüstü ve kıyı sularının kirliliği izlenecek, asgari düzeye indirilecek ve kirlenmesi
önlenecektir.
Hedef : Kıyı sularında hassas ve az hassas su kütleleri iç sularda hassas su kütleleri ve bu kütleleri
etkileyen kentsel hassas ve nitrata hassas alanlar belirlenmiş olup, 23.12.2016 tarih ve 29927 sayılı
mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yer altı, yerüstü ve kıyı sularının
kirliliğinin önlenmesi ve iyileştirilmesine yönelik hâlihazırda 5 havzada hazırlanan AB Su Çerçeve
Direktifi uyumlu Nehir Havza Yönetim Planları 2021 yılına kadar tüm havzalar için hazırlanacaktır.
Strateji 1: Tüm nehir havzalarında yeraltı suları için izleme programlarının tamamlanması 5
Strateji 2: Yer altı, yerüstü ve kıyı suları için Su Çerçeve Direktifi uyumlu izlemelerin düzenli olarak
yapılması 6
Strateji 3: Su kalitesi hakkında halkın bilgilendirilmesi.
2. AMAÇ: Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliğine uygun olarak kanalizasyon sistemleri ve arıtma
tesisleri kurulacaktır.
Hedef : 2023 yılına kadar nüfusu 2 bin’den büyük kentlerde kanalizasyon şebekesinden ve atıksu
arıtma tesislerinden faydalanan nüfus %100’e çıkarılacaktır.
Strateji 1: Arıtma tesisi teknoloji seçiminde hassas ve az hassas su alanları kriterlerine dikkat edilmesi.
3.AMAÇ: Tarımsal kaynaklı nitratın su ve toprakta meydana getirdiği kirlilik izlenecek, asgari düzeye
indirilecek ve kirlenme önlenecektir.
Hedef: Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği 23.07.2016 tarih ve
29779 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kapsamda, Nitrata hassas bölgeler
2018 yılına kadar belirlenecek ve nitrata hassas bölgelerde, her hassas bölgeye özgü eylem planları
hazırlanacaktır.7
Strateji 1: Belirlenen nitrata hassas bölgelerde iyi tarım uygulamaları kodunun uygulanması.
Strateji 2: Tarımsal kaynaklı nitratın su ve toprakta meydana getirdiği kirliliğin izlenerek su ve toprak
kalitesinin nitratlar açısından iyileştirilmesi.
5.1.3. Öncelikler ve Önlemler
Bu çerçevede, yatırım planlamalarında, Kentsel Atık Suyun Arıtılması Direktifi sıralamada birinci derecede öncelikli olarak belirlenmiştir. Ayrıca, İçme Suyu Direktifi, Su Çerçeve Direktifi, Nitrat
5 YÜS ve kıyı suları izleme programları hazırlanmış, bazı havzalarda da YAS programları hazırlanmış durumdadır. 6 Su Çerçeve Direktifi kapsamında yerüstü ve kıyı suları için 25 havzada izleme programları 2015 yılı itibariyle tamamlanmış olup, Direktifle uyumlu izleme çalışmalarına 2016 yılında başlanmıştır. 7 Yayılı kaynaklardan gelen kirlilik yükleri nitrat açısından hassas su kütleleri ve bu kütleleri etkileyen drenaj alanları belirlenmiş olup, 23.12.2016 tarih ve 29927 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Nitrata hassas drenaj alanları içerisinde kalan ve tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü nitrata hassas bölgelerin belirlenmesi çalışmaları Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yürütülmeye başlanacaktır.
45
Direktifi ve Taşkın Direktifi de öncelikli olarak değerlendirilmiştir. Belirlenen öncelikler ve önlemler Tablo 5.1.2’de verilmiştir. Mevzuat uyumlaştırması büyük ölçüde tamamlanmış olan Su Kalitesi Sektörü’nde öncelikler ve önlemler kapsamına halen devam etmekte olan uygulama çalışmaları da dahildir ve Tablo 5.1.2 devam etmekte olan projeleri de kapsamaktadır.
Tablo 5.1.2 Su Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
KAAD Kanalizasyon yenileme+ yeni yapılacak şebekeler
*
KAAD Atıksu arıtma sistemleri ile ilgili yatırımları
*
KAAD
Yeni yapılacak tesisler aglomerasyon, proje, fizibilite, uygulama
İçmesuyu İçmesuyu – standartlara uyulmadığı durumda özel arıtım
İçmesuyu
Arıtma sistemleri kontrol/arıtma teknolojisi/proje-fizibilite-uygulama
SÇD
Havza koruma eylem planlarının nehir havzası yönetim planlarına dönüştürülmesi
*
SÇD
Havza –çevresel hedef belirleme-su kaynakları potansiyeli ve kullanımı, yüzey suyu sınıfı, kirlilik yükleri, baskı ve etkiler, plan fizibilite, eylem planları planlama çerçevesinde uygulamalar
Yer Altı Suyu
Risk altında olan YAS kütlelerinin belirlenmesi
* * *
Yer Altı Suyu
Önlemler ve uygulamalar
Nitrat Nitrata Hassas Bölgeler için Eylem Planlarının Oluşturulması
*
Nitrat Önlemler ve uygulamalar
*
46
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Taşkın
Taşkın Yönetim Planlarının (TYP) tüm havzalar için hazırlanması
*
Taşkın Yönetim planlarının ve tedbirlerinin uygulanması
Tablo devam eden projeleri de kapsamaktadır. * ilgili faaliyet için öngörülen tamamlanma dönemi
5.2.Atık Yönetimi
Avrupa Birliği atık yönetimi alanındaki temel prensipler; kirleten öder, üreticinin sorumluluğu, yeterlilik (yeterli miktarda tesis), yakınlık (atığın üretildiği yere en yakın alanda değerlendirilmesi) ve atık yönetimi hiyerarşisidir. AB kaynak kullanımı konusuna da sürdürülebilirlik açısından yaklaşmaktadır ve “Döngüsel Ekonomi Paketi”nin (Circular Economy Package) kaynak verimliliği konusunda AB’nin uzun vadeli planlarından biridir. Döngüsel Ekonomi Paketi ile AB genelinde ürün dayanıklılığının sürdürülebilir olması ve atıkların yeniden değerlendirilip ekonomik katkısının somutlaştırılması amaçlanmaktadır (European Commission, 2014).
Ülkemizde, çevre alanındaki AB müktesebatının atık yönetimi kapsamında, toplam 12 adet mevzuat başlığının uyumlaştırılması öngörülmektedir. Ekonomik ve sosyal önceliklere göre belirlenen söz konusu 12 adet mevzuat başlığının uyumlu hale getirilmesi için 2007-2015 döneminde önemli sayıda yönetmelik hazırlanıp yürürlüğe girmiştir. Bunun yanı sıra, yürürlüğe giren mevzuatın uygulanmasına yönelik gerekli idari yapılar oluşturulmuş ve mevcut yapılar da güçlendirilmiştir. Ancak, Avrupa Birliği tarafından ortaya konan gelecek odaklı atık yönetimi stratejileri, üye devletlerin sorumluluklarını yerine getirilebilmesi noktasında yeni altyapı yatırımlarının ve mevzuatının uygulanmaya konulmasını zorunlu hale getirmektedir.
5.2.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
AB müktesebatının ülkemiz atık mevzuatına yansıtılması ve uyumlaştırılması, uygulamanın geliştirilmesi, AB standartlarına uyum için yatırımların gerçekleştirilmesi, kurumsal kapasitenin geliştirilmesi ve toplumsal düzeyde farkındalığın yaratılması amacıyla ülkemizde günümüze kadar kaydedilen yasal ve idari gelişmeler, mevzuat uyumu ve hayata geçirilen gerek kamu, gerekse de özel sektör yatırımları belirlenerek, atık yönetimi mevcut durumu, yasal, kurumsal çerçeve ve ihtiyaçlar tablosu oluşturulmuştur. Bu şekilde, AB atık mevzuatı ve politikalarını uyumlaştırma hedeflerine ulaşılması amacıyla yönlendirici bir “yol haritası” hazırlanması amaçlanmıştır.
AB atık yönetimi, kaynakların daha verimli kullanımı ve sürdürülebilir tüketim alışkanlıklarının teşvik edilmesi amacıyla genel atık önleme hedefleri ile birlikte, üye ülkelerin belirli atık türleri için minimum toplama, geri kazanım ve geri dönüşüm oranlarını sağlamasını gerektirmektedir. Bu hedef ve oranlar atık yönetim hiyerarşisini desteklemek amacıyla zaman içerisinde gözden geçirilmekte ve kademeli olarak arttırılmaktadır. Amaç, önlenemeyen ve üretilen atıkların büyük çoğunluğunun son
47
bertaraf işlemleri yerine tekrar kullanım, geri kazanım veya geri dönüşüm işlemlerine maruz bırakılmasını sağlayacak mevzuatın yayınlanması ve gerekli kapasitenin ülke bazında kurulmasıdır.
Ülkemizde, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü ulusal düzeyde çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla atık yönetimi hedef ve stratejilerinin geliştirilmesinden sorumlu ana kuruluş olup, etkin bir yönetim için ulusal ve uluslararası düzeyde çalışmalarını yürütmektedir. Sorumluluklar; kanun ve yönetmeliklerin hazırlanması, atık yönetim aksiyonlarının organizasyonu, araştırma, atık önleme planlarının hazırlanması, önleyici tedbirlerin alınması, teknik standartların sağlanması, veri toplama, atıkların ithalat, ihracat ve taşınımı gibi hususlara ilişkin birincil düzenlemelerin yapılması yoluyla bu ürünlerin dış ticaretinin Ekonomi Bakanlığı eliyle düzenlenmesinin temin edilmesi ile yatırım finansmanlarını kapsamaktadır. Ayrıca atık bertarafı ve geri kazanımı/dönüşümü sağlayan kurum ve kuruluşların denetlemesi, bu kurum ihtiyaçlarının değerlendirilmesi ve herhangi bir yetersizlik durumunda çözüm üretilmesi de Bakanlığın diğer görevleri arasındadır. Günümüzde atık yönetimi amacıyla ilgili mevzuat yayınlanmış olsa da, uygulama ve denetlemedeki eksiklikler kontrol ve izleme sistemlerinin geliştirilmesi ihtiyacını ortaya koymaktadır. Bu sebeple atık yönetimi sektörü; kurumsal ve idari kapasitenin güçlendirilmesi, mevzuatın geliştirilmesi, atık üretiminin azaltılması, geri kazanım, kompost, enerji üretimi, tekrar kullanım ve güvenli bertaraf seçeneklerinin arttırılmasını amaçlamaktadır. Bu kapsamda atık yönetiminin vizyonu: atık hiyerarşisinin uygulanması, kendi kendine yeterlilik, mevcut en iyi tekniklerin kullanımı, atıkların üretildiği yere yakın tesislerde işlenmesi, üretici sorumluluğu ve kirleten öder prensibidir. Bu vizyonun başarılmasının önündeki en önemli engeller ise: artan giderler ve ekonomik büyümeye bağlı olarak atık miktarları ve kompozisyonlarındaki değişimler ve bazı atık geri kazanımı ve/veya tekrar kullanım seçeneklerinin çekiciliğini yitirmesidir.
AB mevzuatı çalışmaları kapsamında atık müktesebatının uygulanması konusunda ülkemizde birden fazla kurum yetki ve sorumluluğa sahiptir. Yetkili kurum ve/veya kurumlar mevzuat gereği izleme, lisanslama ve yaptırım yetkilerine sahiptir. Ancak farklı kurumlar ve makamlar arasında etkin ve verimli bir koordinasyon ve işbirliğine gerek duyulmaktadır. AB seviyesinde entegre ve ortak bir atık politikasının sağlanabilmesi için gerekli düzenlemeler aşama aşama gerçekleştirilmiş ve birçok mevzuat, strateji belgesi ve eylem planı yayınlanmıştır. Bu bağlamda, AB müktesebatına uyum sağlanması için değişen ihtiyaçlara yönelik gerekli mevzuat düzenlemelerinin hayata geçirilmesi ve yeni yatırımların uygulamaya konması zorunluluğu büyük önem taşımaktadır.
Atık yönetiminde direktiflerle belirlenen yükümlülüklere uyum gösterilmesi amacıyla belirlenen mali ihtiyaçlar; işletme giderleri ve yeni tesis yatırımlardan oluşmaktadır. Yatırımlar kapasite artırımı ve yeni hizmet yatırımlarını gerektirmekte olup, zorunlu yatırım ve yenileme yatırımlarına ihtiyaç duyulmamaktadır. Yatırımların hesaplanmasında personel ihtiyacı, arazi, arazi düzenleme, arsa ve maddi olmayan duran varlıklar (lisanslar, patentler vb.) hesaba katılmamıştır. Atık Yönetimi Sektörüne ait Mevcut Durum, Yasal, Kurumsal Çerçeve ve İhtiyaçlar’a ilişkin özet bilgileri Tablo 5.2.1’de verilmiştir
48
Tabl
o 5.
2.1
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
Mev
cut D
urum
, Yas
al v
e Ku
rum
sal Ç
erçe
ve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
1013
/200
6 Sa
yılı
Atık
ların
Ta
şınım
ına İlişk
in
Tüzü
k
Atık
ların
Ta
şını
mı
Dene
timle
rin Y
ürüt
ülm
esi
- İl M
üdür
lükl
eri p
erso
nel s
ayısı
nın
ar
ttırı
lması
- İl M
üdür
lükl
eri t
arafın
dan
kulla
nıla
n ya
zılım
ve
dona
nım
alty
apısı
nın
geliş
tirilm
esi
- Den
etim
lerd
e ku
llanı
lan
taşıt
sayı
sının
ar
ttırı
lması
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
Ü
yelik
le B
irlik
te
ÇŞB ,
GTB
, EB
Atık
ith
alat
ve
ih
raca
t işl
emle
ri Ba
sel
Sözle
şmes
i ve
Atık
Yö
netim
i Yö
netm
eliğ
i hü
küm
leri
doğr
ultu
sund
a yü
rütü
lmek
tedi
r.
İlleg
al a
tıkla
r içi
n AB
rapo
rlam
a sis
tem
ine
uyum
sağl
anm
ası
İlleg
al a
tıkla
r içi
n g
eri i
ade
ve k
ayıt
siste
min
in o
luşt
urul
ması
Dene
timle
rde
kulla
nıla
cak
el k
itapl
arı,
açık
lam
a kı
lavu
zları
ve d
enet
im
dokü
man
ların
ın h
azırl
anm
ası
Dene
tleyi
ci p
erso
nelin
huk
uki v
e te
knik
açıd
an b
ilgi v
e te
crüb
eler
inin
art
tırılm
ası
AB ü
yesi
ülke
ler t
arafın
dan
düze
nlen
en
koor
dina
syon
pro
jele
rine
katılım
49
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
2011
/65/
AB sa
yılı
Elek
trik
ve
Elek
tron
ik
Eşya
lard
a (E
EE)
Bazı
Tehl
ikel
i M
adde
lerin
Kı
sıtla
nmasın
a İlişk
in A
vrup
a Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
RoHS
Tica
ret –
sana
yi o
dası
ve b
ireys
el
şirtk
etle
rin eği
timi
Kısm
en u
yum
lu
Üye
likle
Birl
ikte
ÇŞB,
BST
B, E
B,
SB, B
ilgi
Tekn
oloj
ileri
ve
İletiş
im K
urum
u
22 M
ayıs
2012
tarih
li ve
28
300
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
tık E
lekt
rikli
ve
Elek
tron
ik Eşy
aların
Ko
ntro
lü Y
önet
mel
iği”
23
Şub
at 2
012
tarih
li ve
28
213
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “’
CE’ İşa
reti
Yöne
tmel
iği”
Piya
sa d
enet
im v
e ko
ntro
lü
- Lab
orat
uvar
Alty
apısı
Kur
ulum
u (E
D-XR
F,
SEM
/EDS
, ICP
/MS,
ICP/
OES
, GC/
MS,
UV-
VIS,
HPL
C, E
l tip
i mob
il XR
F An
aliza
törle
r)
- Lab
orat
uvar
-Ana
liz M
etot
Eği
timi
- Den
etim
Per
sone
linin
Eği
timi
Atık
lara
İlişk
in 1
9 Ka
sım 2
008
tarih
li ve
200
8/98
/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
Atık
Çer
çeve
Atık
tan
türe
tilm
iş ya
kıt (
ATY)
hazırl
ama
tesis
leri
kuru
lum
u
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
Ü
yelik
le B
irlik
te
ÇŞB
2 N
isan
2015
tarih
li ve
29
314
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
tık Y
önet
imi
Yöne
tmel
iği”
Bele
diye
atık
ları
yakm
a ve
ene
rji ü
retim
i te
sisle
rinin
kur
ulum
u
Pros
es m
odifi
kasy
onuy
la a
tık ü
retim
inin
ön
lenm
esi
Atık
get
irme
mer
kezl
erin
in k
urul
umu
Atık
mad
eni y
ağla
rdan
baz
yağ
ger
i ka
zanı
m te
rsisl
erin
in k
urul
umu
Hay
vans
al a
tık b
iyom
etan
izasy
on te
sisle
rinin
ku
rulu
mu
50
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
2006
/66/
AT sa
yılı
Pille
r ve
Aküm
ülat
örle
r ile
Atık
Pill
er v
e Ak
ümül
atör
lere
İlişk
in A
vrup
a Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
Atık
Pil
Atık
akü
ger
i kaz
anım
tesis
i m
oder
niza
syon
u
Kısm
en U
yum
lu
(200
6/66
/EC’
nin
yürü
rlükt
en k
aldı
rdığı
91/1
57/E
EC il
e ta
m
uyum
ludu
r.)
2017
III .
Çeyr
ek
(Çalışm
alar
dev
am
etm
ekte
dir.)
ÇŞB,
BST
B, E
B
31 A
ğust
os 2
004
tarih
li ve
25
569
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
tık P
il Ve
Ak
ümül
atör
lerin
Kon
trol
ü Yö
netm
eliğ
i”
31 A
ralık
201
5 ta
rihli
ve
2957
9 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Pil
ve A
küm
ülat
örle
rin İt
hala
t De
netim
i Teb
liği”
Atık
pil
geri
kaza
nım
tesis
lerin
in k
urul
umu
2006
/21/
AT sa
yılı
Mad
en Çık
artm
a ve
İş
lem
e En
düst
risin
den
Kayn
akla
nan
Atık
ların
Yö
netim
ine İlişk
in
Dire
ktif
Mad
en A
tıkla
rı
Yeni
mad
en a
tığı b
erta
raf t
esisl
erin
in in
şası
Kısm
en U
yum
lu
Üye
likle
Birl
ikte
ÇŞ
B
15 T
emm
uz 2
015
tarih
li ve
29
417
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “M
aden
Atık
ları
Yöne
tmel
iği”
Mad
en a
tıkla
rının
dep
olan
dığı
kap
asite
si do
lmuş
ber
tara
f tes
isler
inin
kap
atılm
ası
Mad
en a
tıkla
rı en
vant
er si
stem
inin
ku
rulu
mu
51
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
2012
/19/
AB sa
yılı
Atık
Ele
ktrik
li ve
El
ektr
onik
Ek
ipm
anla
ra (A
EEE)
İlişk
in A
vrup
a Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
AEEE
Atık
ele
ktrik
li eş
ya iş
lem
e te
sisle
rinin
ku
rulu
mu
-
1. G
rup:
Buz
dola
bı/S
oğut
ucul
ar/
İklim
lend
irme
Ciha
zları
İşle
me
Tesis
i
- 3. G
rup:
Tel
evizy
on v
e M
onitö
rleri
İşle
me
Tesis
i
Kısm
en U
yum
lu
Üye
likle
Birl
ikte
ÇŞ
B, B
STB
22 M
ayıs
2012
tarih
li ve
28
300
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
tık E
lekt
rikli
ve
Elek
tron
ik Eşy
aların
Ko
ntro
lü Y
önet
mel
iği”
2000
/53/
AT sa
yılı
Öm
rünü
Ta
mam
lamış
Araç
lara
İlişk
in
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
ÖTA
ÖTA
işle
me
tesis
lerin
in m
oder
niza
syon
u
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
-
ÇŞB,
BST
B ve
İç
işler
i Bak
anlığı
Emni
yet G
enel
M
üdür
lüğü
30 A
ralık
201
2 ta
rihli
ve
2744
8 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Öm
rünü
Tam
amla
mış
Araç
ların
Kon
trol
ü Ha
kkın
da Y
önet
mel
ik”
1999
/31/
AT
1882
/200
3 ve
11
37/2
008
sayı
lı Tü
zükl
erle
De
ğişt
irile
n 26
N
isan
1999
tarih
li ve
199
9/31
/AT
sayı
lı Atık
ların
Dü
zenl
i De
pola
nmasın
a İlişk
in K
onse
y
Yeni
düz
enli
depo
lam
a te
sisle
rinin
ku
rulu
mu
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
20
23
ÇŞB,
Yer
el
Yöne
timle
r
26 M
art 2
010
tarih
li ve
27
533
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
tıkla
rın D
üzen
li De
pola
nmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Yeni
lotla
rın in
şası
Yeni
önişle
m te
sisle
rinin
kur
ulum
u - B
iyog
az
- Kom
post
- M
ekan
ik A
yırm
a
52
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Dire
ktifi
19
99/3
1/AT
Di
rekt
ifini
n 16
ncı
M
adde
si ve
Ek -
II’sin
e İs
tinad
en
Düze
nli D
epol
ama
Tesis
lerin
e (D
DT)
Atık
Kab
ul K
riter
leri
ve P
rose
dürle
rinin
Be
lirle
nmes
ine
İlişk
in 1
9 Ar
alık
20
02 ta
rihli
Kons
ey
Kara
rı
Düze
nli
Depo
lam
a
Düze
nsiz
depo
lam
a sa
hala
rının
re
habi
litas
yonu
na y
önel
ik e
nvan
ter
oluş
turu
lması
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
20
23
ÇŞB,
Ye
rel
Yöne
timle
r
26 M
art 2
010
tarih
li ve
27
533
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
tıkla
rın D
üzen
li De
pola
nmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Düze
nsiz
depo
lam
a sa
hala
rının
re
habi
litas
yonu
Biyo
bozu
nur a
tıkla
r - T
eşvi
k ve
Bili
nçle
ndirm
e - S
trat
eji
Ulu
sal a
tık y
önet
im p
lanı
ile
il atık
yön
etim
pl
anla
rının
hazırl
anm
ası
Katı
atık
topl
ama
ve b
erta
raf m
aliy
etle
rinin
be
lirle
nmes
i
Ente
gre
endü
striy
el a
tıkla
rın y
önet
imi
96/5
9/AT
sayı
lı Po
liklo
rlubi
feni
l ve
Polik
lorlu
Te
rfen
iller
in
(PCB
/PCT
) Ko
ntro
lüne
İlişk
in
Kons
ey D
irekt
ifi
PCB/
PCT
PCB/
PCT
ve k
onta
min
e atık
arın
dırm
a /
bert
araf
tesis
lerin
in k
urul
umu
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
20
25
ÇŞB
27 A
ralık
200
7 ta
rihli
ve
2673
9 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Pol
iklo
rlubi
feni
l ve
Polik
lorlu
Ter
feni
llerin
Ko
ntro
lü H
akkı
ndak
i Yö
netm
elik
” PC
B/PC
T’li
ekip
man
ların
ana
lizi,
etik
etle
nmes
i ve
bild
irim
i
53
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
PCB/
PCT’
li ek
ipm
an e
nvan
ter s
istem
inin
ku
rulu
mu
Bert
araf
, dek
onta
min
asyo
n ve
den
etim
ça
lışm
alarının
yür
ütül
mes
i - P
rogr
am
- Per
sone
l - E
ğitim
94/6
2/AT
sayı
lı Am
bala
j ve
Amba
laj A
tıkla
rına
İlişk
in A
vrup
a Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
Amba
laj A
tıkla
rı
Bilin
çlen
dirm
e ça
lışm
alarının
yür
ütül
mes
i
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
20
20
ÇŞB
24 A
ğust
os 2
011
tarih
li ve
28
035
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
mba
laj A
tıkla
rının
Ko
ntro
lü Y
önet
mel
iği”
Topl
ama
araç
ve
ekip
man
sayı
ların
ın
arttırı
lması
Yüks
ek te
knol
ojili
ve
yüks
ek k
apas
iteli
ayırm
a ve
ger
i dön
üşüm
tesis
lerin
in
kuru
lum
u
86/2
78/A
ET sa
yılı
Arıtm
a Ça
mur
unun
Ta
rımda
Ku
llanı
lması
Halin
de Ç
evre
nin
ve Ö
zelli
kle
Topr
ağın
Ko
runm
ası
hakkın
da K
onse
y Di
rekt
ifi
Arıtm
a Ça
mur
u (T
opra
kta
Akre
dite
ve
Baka
nlık
tan
yetk
i alm
ış la
bora
tuva
r alty
apısı
nın
kuru
lum
u
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
-
ÇŞB,
GTH
B
3 Ağ
usto
s 201
0 ta
rihli
ve
2766
1 sa
yılı
Resm
i Ga
zate
’de
yayı
mla
nan
“Evs
el v
e Ke
ntse
l Arıt
ma
Çam
urla
rının
Top
rakt
a Ku
llanı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Stab
iliza
syon
üni
tele
ri - %
90
Kuru
luk
- % 7
0 Ku
rulu
k - %
20
Kuru
luk
Eğiti
mle
rin d
üzen
lenm
esi
54
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Kulla
nım
)
1257
/201
3 sa
yılı
Avru
pa B
irliğ
i Gem
i
Geri
Dönü
şüm
Tüzü
ğü
Gem
i Ger
i
Dönü
şüm
ü
Gem
i ger
i dön
üşüm
tesis
lerin
in A
B po
zitif
liste
sine
dahi
l olm
ası
- Danışm
anlık
Hizm
etle
ri
- Den
etim
lerin
Yür
ütül
mes
i
Kısm
en U
yum
lu
2017
Son
u
(Gem
i Ger
i Dön
üşüm
ü
Hakkın
da Y
önet
mel
ik
Tasla
ğı H
azırl
anmıştır)
UDH
B
8 Ağ
usto
s 200
4 ta
rihli
ve
2539
6 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Gem
i Sök
üm
Yöne
tmel
iği”
Gem
i ger
i dön
üşüm
tesis
lerin
in
mod
erni
zasy
onu
Gem
i ger
i dön
üşüm
tesis
pla
nlarının
hazır
lanm
ası
Mes
lek
içi e
ğtiti
mle
rin d
üzen
lenm
esi
İş sa
ğlığı v
e gü
venl
iği i
le il
gili
önle
mle
rin
alın
ması
Atık
ların
çev
re m
evzu
atın
a uy
umlu
yöne
timi
- Teh
likes
iz Ka
tı Atık
lar
- Katı a
tıkla
r
- Asb
est İ
çere
n Ya
lıtım
Mal
zem
eler
i
- Kon
tam
ine
Amba
lajla
r
- Diğ
er Y
akıtl
ar v
b.
Gem
i ger
i dön
üşüm
tesis
leri
rapo
rlam
a
veri
taba
nını
n ol
uştu
rulm
ası
55
5.2.2. Amaç, Hedef ve Stratejiler
1. Amaç: Katı atık üretimi azaltılacaktır.
Hedef 1: Katı atık üretimi kayıt altına alınacaktır.
Hedef 2: Katı atıkların hacim ve ağırlığı en aza indirilecektir.
Strateji 1: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak.
Strateji 2: Halkın bilinçlendirilmesi için gerekli mekanizmaları oluşturmak.
2. Amaç: Uygun yöntemlerin kullanarak katı atıkların geri kazanımını ve düzenli depolanmasını sağlayacak önlemler alınacaktır.
Hedef 1: Düzenli depolanabilecek biyobozunur katı atık miktarını azaltmak için gerekli tedbirler alınacaktır.
Hedef 2: Katı atık üretimi kayıt altına alınacaktır.
Hedef 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri kurulacaktır.
Hedef 4: Katı atığın üretiminden bertarafına kadar denetimi sağlanacaktır.
Strateji 1: Biyobozunur atıkların azaltılması konusunda “Ulusal Strateji”yi oluşturmak.
Strateji 2: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak.
Strateji 3: “Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.
Strateji 4: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri için lisanslandırma sistemini oluşturmak .
Strateji 5: Halkın bilinçlendirilmesi için gerekli mekanizmaları oluşturmak.
3. Amaç: Ambalaj ve ambalaj atığının yönetimi konusunda topluluk içindeki rekabet şartları ve iç piyasanın gerekleri dikkate alınarak tedbirler alınacaktır.
Hedef 1: Ambalaj malzemelerinde, pil, hurda araç ve elektrik ve elektronik ekipmanlarda tehlikeli madde kullanımı en aza indirilecektir.
Hedef 2: Ambalajların tekrar kullanılacak, geri dönüştürülecek, geri kazanılacak ve bu işlemleri kapsayan yönetim ve bertaraf aşamalarında çevreye en az zarar verecek şekilde üretilmesi sağlanacaktır. Ambalaj atıklarının ise belirli bir yönetim sistemi içinde, kaynağında ayrı toplanması, taşınması, ayrılması ve geri kazanımı sağlanacaktır.
Strateji 1: “Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.
Strateji 2: Katı Atık Yönetim Planını hazırlamak.
4. Amaç: Tehlikeli atıkların yönetimi sağlanacaktır.
Hedef 1: Katı atık üretimini kayıt altına alınacaktır.
Hedef 2: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri kurulacaktır.
Hedef 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri lisanslandırılacaktır.
Hedef 4: Katı atığın üretiminden bertarafına kadar denetimi sağlanacaktır.
Strateji 1: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak .
56
Strateji 2:“Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.
Strateji 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri için lisanslandırma sistemini oluşturmak.
Strateji 4: Katı Atık Yönetim Planını hazırlamak.
5. Amaç: Tıbbi ve özel atıkların yönetimi sağlanacaktır.
Hedef 1: Tıbbi ve özel atıklara yönelik uyumlaştırma çalışmaları sürdürülecektir.
Hedef 2: Katı atık üretimi kayıt altına alınacaktır.
Hedef 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri kurulacaktır.
Hedef 4: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri lisanslandırılacaktır.
Hedef 5: Katı atığın üretiminden bertarafına kadar denetimi sağlanacaktır.
Hedef 6: Katı Atıkların hacim ve ağırlığı en aza indirilecektir.
Strateji 1: Katı atık bertaraf tesislerinin izlenmesi, denetimi ve ölçülmesi için gerekli kapasiteyi oluşturmak.
Strateji 2: “Kirleten Öder İlkesini” de dikkate alarak atık yönetimi için finansman sistemini oluşturmak.
Strateji 3: Katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri için lisanslandırma sistemini oluşturmak.
Strateji 4: Katı Atık Yönetim Planını hazırlamak.
5.2.3. Öncelikler ve Önlemler
AB Çevre Faslının 12 ayrı mevzuat başlığından oluşan Atık Yönetimi Sektörü kapsamında, 2016-2023 yılları arasında gerçekleştirilecek olan uyum çalışmalarına ilişkin öncelikler; uygulamaların geliştirilmesi, AB standartlarına uyum süreci için kamu ve özel sektör yatırımlarının gerçekleştirilmesi, kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi ve toplumsal düzeyde farkındalığın arttırılması olmak üzere dört basamaktan oluşmaktadır.
Genel olarak üye devlet hukukuna tabi olan üye devletlere, uyumlaştırma ve uygulama (birkaç yıl) için belirli bir süre tanınmaktadır. Ayrıca, mevzuatın belirli maddeleri için geçiş dönemleri öngörülebilir veya mevzuat, birkaç yıl içinde aşamalı olarak gerçekleştirilecek hedefleri içerebilir (Tablo 5.2.2).
Mevzuat uyumunun büyük ölçüde tamamlanmış olduğu Atık Yönetimi Sektörü’nde uygulamaya geçilmiştir ve Tablo 5.2.2 halen devam etmekte olan projeleri de kapsamaktadır. Sektörün özelliklerinden dolayı mevzuat arasında önceliklendirme yapılmaması, önceliklerin ve önlemlerin uygulama açısından her mevzuat için belirlenmesi uygun görülmüştür.
Tablo 5.2.2 Atık Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler
Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Atıkların Taşınımı
İl Müdürlükleri Personel Sayısının Arttırılması
Denetimlerde Kullanılan Taşıt Sayılarının Arttırılması
57
Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
İl Müdürlükleri Tarafından Kullanılan Yazılım ve Donanım Altyapısının Geliştirilmesi
Planlı Denetim Faaliyetlerinin Düzenlenmesi
Denetleyici Personelin Hukuki ve Teknik Açıdan Bilgi ve Tecrübelerinin Arttırılması
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Arasındaki İthalat-İhracat Bilgilerinin Merkezileştirilmesi
RoHS
Laboratuvar Altyapısı Kurulumu
Piyasa Denetim ve Kontrolü
Atık Çerçeve
Alternatif Hammadde Uygulamalarının Arttırılması
Atıktan Türetilmiş Yakıt (ATY) Hazırlama Tesislerinin Kurulumu
Belediye Atıkları Atık Yakma ve Enerji Üretimi Tesislerinin Kurulumu
Atık Getirme Merkezlerinin Kurulumu
Atık Madeni Yağlardan Baz Yağ Geri Kazanım Tesislerinin Kurulumu
Hayvansal Atık Biyometanizasyon Tesislerinin Kurulumu
Ulusal Atık Önleme Hedeflerinin
58
Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Belirlenmesi
Atığın Azaltıması, Yönetimi ve Geri Kazanılması Konusunda Bilinçlendirme Çalışmaları
Sektör Bazında Atık Yönetimine İlişkin Rehber Dökümanların Hazırlanması
Ulusal Atık Yönetim Planı ile İl Atık Yönetim Planlarının Hazırlanması
Atık Piller
Atık Akü Geri Kazanım Tesis Modernizasyonu
Atık Pil Geri Kazanım Tesislerinin Kurulumu
Maden Atıkları
Yeni Maden Atığı Bertaraf Tesislerinin İnşası
Maden Atıklarının Depolandığı Kapasitesi Dolmuş Bertaraf Tesislerinin Kapatılması
AEEE
Evsel AEEE’lerin Toplanmasında Belediyeler Tarafından Daha Etkili Toplama Sistemlerinin Kurulumu
Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya İşleme Tesislerinin Kurulumu (1. ve 3. Grup)
ÖTA
Çevre ve insan sağlığının ve emniyetinin sağlanması maksadıyla, hurda/ÖTA karar ve tanımının teknik ve ekonomik standartlarının belirlenmesi
Ağır hasarlı çekme belgeli olarak satışı gerçekleştirilen Hurda/ÖTA’ların tekrar trafiğe çıkmasının engellenmesi
59
Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
ÖTA kapsamında değerlendiren araçlardan sökülerek, ekonomiye yeniden kazandırılan hasarsız parçaların “Yeniden Kullanılabilir Parça” olarak tanımlanması
ÖTA İşleme Tesislerinin Modernizasyonu
Düzenli Depolama
Yeni Düzenli Depolama Tesislerinin Kurulumu
Düzensiz Depolama Alanlarının Rehabilitasyonu
Biyobozunur Atık Azaltılmasına İlişkin Stratejinin Hazırlanması
Düzenli Depolama Tesislerine Gidecek Atık Miktarını azaltacak Ön İşlem Tesislerinin Kurulumu
Düzenli Depolama Sahalarının Rehabilitasyonuna Yönelik Envanter Oluşturulması
PCB/PCT
PCB/PCT ve Kontamine Atık Arındırma/Bertaraf Tesislerinin Kurulumu
PCB/PCT’li Ekipmanların Analizi, Etiketlenmesi ve Bildirimi
PCB/PCT’li Ekipman Envanter Sisteminin Kurulumu
Bertaraf, Dekontaminasyon ve Denetim Çalışmalarının Yürütülmesi
Ambalaj Atıkları
Bilinçlendirme Çalışmalarının Yürütülmesi
Toplama Araç ve Ekipman Sayılarının Artırılması
Yüksek Teknolojili ve Yüksek
60
Mevzuat Öncelikler ve Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Kapasiteli Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesislerinin Kurulumu
Arıtma Çamuru (Toprakta Kullanım)
Akredite Laboratuvar Altyapısının Kurulumu
Stabilizasyon Ünitelerinin Kurulumu
- % 90 Kuruluk
- % 70 Kuruluk
- % 20 Kuruluk
Eğitimlerin Düzenlenmesi
Gemi Geri Dönüşümü
AB Pozitif Listesine Dahil Olma
Gemi Geri Dönüşümü Hakkında Yönetmelik Hazırlanması
Gemi Geri Dönüşüm Tesislerinin Modernizasyonu
Tablo devam eden projeleri de kapsamaktadır.
61
5.3.Hava Kalitesi
Hava Kalitesinin Yönetilmesi kapsamında, “hava kalitesinin iyileştirilmesi ile sağlıklı yaşam için temiz hava” sloganına uygun politikalar uygulanmaktadır. Türkiye’de hava kirliliği yaşanan illerde “Temiz Hava Eylem Planları”nın hazırlanarak, sanayi, ısınma ve ulaşım kaynaklı kirliliğin tespit edilmesi, bu kapsamda; hava kalitesinin iyileştirilmesi için yapılacak eylemlerin tamamlanması hava kalitesinin iyileştirilmesinde çok önemli mesafeler alınmasını sağlayacaktır. Bunun sonucunda yaşanabilir bir dünya gelecek nesillere aktarılacaktır.
Hava Kalitesi Yönetiminde güçlü politikalar oluşturulması için “Ulusal Emisyon Yönetim Sistemi” nin geliştirilmesi çalışmaları yürütülmektedir. Sistemin tamamlanmasından sonra, ulusal, bölgesel ve yerel olarak sanayi, ısınma ve ulaşım kaynaklı emisyonların kontrol altına alınması ve güçlü politikalarla her zaman daha ileri şekilde hava kalitesinin iyileştirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca; kurulacak bu sistemle, ulusal emisyon veri tabanı oluşturulacaktır.
Bunun yanı sıra, “Uzun Menzilli Sınır Aşan Hava Kirliliği Sözleşmesi” kapsamında “Ulusal Emisyon Yönetim Sistemi”nin geliştirilmesi ile ulusal olarak; enerji, evsel ısınma, endüstriyel yakma, endüstriyel proses, fosil yakıt üretimi, çözücü kullanımı, karayolu, deniz yolu, hava yolu ulaşımı, atık ve tarım sektörlerinde emisyon azaltımı sağlanarak hava kalitesinin iyileştirilmesi hedeflenmektedir.
5.3.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
Hava kalitesi sektörü altında yer alan AB mevzuatı, ülkemizdeki dış ortam havasının korunması ve iyileştirilmesini hedefleyen direktiflerden oluşmakta olup, sektör kapsamında bu alanda yer alan yedi direktif değerlendirilmektedir. Bu direktiflerle ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgileri Tablo 5.3.1’de yer almaktadır. Dış ortam havasının korunması ve iyileştirilmesini hedefleyen hava kalitesi sektöründe, finansman stratejisinin ve yatırım ihtiyacının belirlenmesi amacıyla; Dış Ortam Hava Kalitesi ve Avrupa İçin Daha Temiz Hava Direktifi (CAFE) ve 4. Kardeş Direktif, Ulusal Emisyon Tavanları (NEC) Direktifi, Petrol Faz-I ve Petrol Faz-II direktiflerinde yer alan bazı maddeler önceliklendirilmiş olup, Tablo 5.3.2’de verilmiştir. Diğer taraftan Çevre Faslı açılış kriterlerinden biri olan 99/32/AT Bazı Sıvı Yakıtların Kükürt içeriğine ilişkin Direktif, 2009 yılında ulusal mevzuata aktarılmış olup 2012/33/AB Direktifi ile gelen değişiklikler dışında ulusal mevzuat büyük ölçüde 99/32/AT Direktifine uyumlu olduğundan öncelikler tablosunda yer verilmemiştir.
62
Tabl
o 5.
3.1
Hava
Kal
itesi
Sekt
örü
Mev
cut D
urum
, Yas
al v
e Ku
rum
sal Ç
erçe
ve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Dış O
rtam
Hva
Kal
itesi
ve
Avru
pa İç
in D
aha
Tem
iz Ha
vaya
İlişk
in 2
1 M
ayıs
2008
tarih
li ve
20
08/5
0/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Di
rekt
ifi
(201
5/14
80/A
B Di
rekt
ifi il
e re
vize
ed
ilen)
Tem
iz Ha
va
(CAF
E) D
irekt
ifi
Bölg
e ve
altb
ölge
lerin
bel
irlen
mes
i
Kısm
en u
yum
lu
Mev
zuat
uyu
mu:
2017
II. D
önem
Uyg
ulam
a ta
rihi:
2017
-202
0
ÇŞB,
ilgi
li diğe
r ba
kanlık
lar
ve ta
şra
teşk
ilatla
rı,
bele
diye
ler,
THM
’ler
Hava
Kal
itesi
Değe
rlend
irme
ve
Yöne
timi Y
önet
mel
iği’n
de
(RG:
06.
06.2
008
/ 268
98)
değişik
lik y
apılm
ası
Soru
mlu
Kur
um: Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanlığı
28.0
4.19
82 ta
rihli
ve
2667
sayı
lı ka
nunl
a on
ayla
nması u
ygun
bu
luna
n ve
23.
03.1
983
tarih
li ve
179
96 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Birl
eşm
iş M
illet
ler A
vrup
a Ek
onom
ik K
omisy
onu
(UN
ECE)
Uzu
n M
enzil
li Sı
nırla
r Öte
si Ha
va
Kirle
nmes
i Söz
leşm
esi i
le
Avru
pa’d
a Ha
va
Kirle
ticile
rinin
Uzu
n M
enzil
li Ak
tarıl
mal
arının
İz
lenm
esi v
e De
ğerle
ndiri
lmes
i İçi
n İş
birli
ği P
rogr
amı (
EMEP
)”
Soru
mlu
Kur
um: Ç
evre
ve
Hava
kal
itesin
in d
eğer
lend
irilm
esi
(kük
ürt d
ioks
it, a
zot d
ioks
it, a
zot
oksit
leri,
par
tikül
er m
adde
, ku
rşun
, ben
zen,
kar
bon
mon
oksit
ve
ozo
n iç
in)
Hava
kal
itesi
yöne
timi (İlg
ili
kirle
tici k
ayna
kların
da g
erek
li ön
lem
lerin
alın
ması)
Tem
iz ha
va e
ylem
pla
nları v
e ac
il ey
lem
pla
nlarının
hazırl
anm
ası
Kam
uoyu
nun
bilg
ilend
irilm
esi
Rapo
rlam
a
63
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Şehi
rcili
k Ba
kanlığı
Ulu
sal d
üzen
lem
eler
in/h
üküm
lerin
ih
lalin
i cez
alan
dırm
ak iç
in b
ir sis
tem
oluşt
urul
ması
11.0
8.19
83 ta
rihli
ve
1813
2 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
2872
num
aralı “
Çevr
e Ka
nunu
”
Dış O
rtam
Hav
asın
daki
Ar
seni
k, K
adm
iyum
, Civ
a,
Nik
el v
e Po
lisik
lik
Arom
atik
Hi
drok
arbo
nlar
a İlişk
in
15 A
ralık
200
4 ta
rihli
ve
2004
/107
/AT
sayı
lı Av
rupa
Par
lam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
(2
015/
1480
/AB
Dire
ktifi
ile
revi
ze
edile
n)
4. K
arde
ş Dire
ktifi
Bölg
e ve
altb
ölge
lerin
bel
irlen
mes
i
2004
/107
/AT
sayı
lı 4.
Kar
deş D
irekt
ifi, 2
008/
50/A
T sa
yılı
Tem
iz Ha
va (C
AFE)
Di
rekt
ifi il
e pa
rale
llik
göst
erm
ekte
dir.
CAFE
Dire
ktifi
dâh
ilind
e in
cele
nmişt
ir.
Hava
Kal
itesi
Değe
rlend
irme
ve
Yöne
timi Y
önet
mel
iği’n
de
(RG:
06.
06.2
008
/ 268
98)
değişik
lik y
apılm
ası
Soru
mlu
Kur
um: Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanlığı
İlgili
kirl
etic
ilere
ilişk
in h
ava
kalit
esin
in
koru
nması/i
yileşt
irilm
esi i
çin
önle
mle
r alın
ması
Hava
kal
itesin
in d
eğer
lend
irilm
esi
(ars
enik
, kad
miy
um, cıv
a, n
ikel
, po
lisik
lik a
rom
atik
hid
roka
rbon
lar
(ben
zo(a
)pire
n) iç
in)
Veri
kalit
esi h
edef
lerin
in
belir
lenm
esi
Örn
ekle
me
ve a
naliz
i içi
n re
fera
ns
met
otla
rın b
elirl
enm
esi
Kam
uoyu
na v
e ilg
ili k
urul
uşla
ra
bilg
i ver
mek
için
bir
siste
m
oluş
turu
lması
Rapo
rlam
a
Etki
li bi
r yap
tırım
sist
emin
in
kuru
lması
2006
/105
/AT
Dire
ktifi
ve
219/
2009
sayı
lı Tü
zükl
e De
ğişt
irile
n Be
lirli
Atm
osfe
rik K
irlet
icile
r
Birle
şmiş
Mill
etle
r Avr
upa
Ekon
omik
Kom
isyon
u (U
N-E
CE)
Uzu
n M
enzil
li Sı
nırö
tesi
Hava
Ki
rliliğ
i (CL
RTAP
) Söz
leşm
esi
Uyu
mlu
değ
il U
yum
laştırm
a ta
rihi:
2019
I. D
önem
ÇŞB,
İD
HYKK
, GT
HB,
Tasla
k “U
lusa
l Em
isyon
Ta
vanl
arı Y
önet
mel
iği”
64
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
İçin
Ulu
sal E
misy
on
Tava
nların
a İlişk
in 2
3 Ek
im 2
001
tarih
li ve
20
01/8
1/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Di
rekt
ifi
Ulu
sal e
mis
yon
Tava
nları (
NEC
) Dire
ktifi
altın
daki
Got
henb
urg
Prot
okol
ü’ne
ta
raf o
lunm
ası
Uyg
ulam
a: 2
017
– 20
20
Goth
enbu
rg P
roto
kolü
’ne
tara
f olu
nması ü
yelik
le
birli
kte
Ulu
sal p
rogr
amla
rın
uygu
lam
a ta
rihle
ri ön
görü
lem
emek
tedi
r.
So
rum
lu K
urum
: Çev
re v
e Şe
hirc
ilik
Baka
nlığı
28.0
4.19
82 ta
rihli
ve
2667
sayı
lı ka
nunl
a on
ayla
nması u
ygun
bu
luna
n ve
23.
03.1
983
tarih
li ve
179
96 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Birl
eşm
iş M
illet
ler A
vrup
a Ek
onom
ik K
omisy
onu
(UN
ECE)
Uzu
n M
enzil
li Sı
nırla
r Öte
si Ha
va
Kirle
nmes
i Söz
leşm
esi i
le
Avru
pa’d
a Ha
va
Kirle
ticile
rinin
Uzu
n M
enzil
li Ak
tarıl
mal
arının
İz
lenm
esi v
e De
ğerle
ndiri
lmes
i İçi
n İş
birli
ği P
rogr
amı (
EMEP
)”
Soru
mlu
Kur
um: Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanlığı
İlgili
kirl
etic
iler;
kükü
rt d
ioks
it (S
O₂)
, azo
t oks
itler
(NOₓ),
met
an
olm
ayan
uçu
cu o
rgan
ik b
ileşik
ler
(NM
VOCs
), am
onya
k (N
H₃) i
çin
ulus
al e
misy
on ta
van
değe
rlerin
in
belir
lenm
esi
Kriti
k yü
k ve
sevi
yele
rin aşıl
dığı
al
anla
rın b
elirl
enm
esi
İlgili
kirl
etic
ilere
ait
ulus
al
emisy
onla
rın aşa
malı o
lara
k az
altıl
ması i
çin
ulus
al p
rogr
amla
rın
hazır
lanm
ası
Ulu
sal p
rogr
amla
rın u
ygul
anm
ası
Ulu
sal e
misy
on e
nvan
teri
ve
proj
eksiy
onun
un o
luşt
urul
ması i
çin
bir b
ilgi v
erita
banı
nın
oluş
turu
lması
Kam
uoyu
na v
e ilg
ili k
urul
uşla
ra
bilg
i ver
mek
için
bir
mek
aniz
ma
oluş
turu
lması
Rapo
rlam
a
Ceza
ların
bel
irlen
mes
i
1882
/200
3 ve
219
/200
9 Tü
zükl
eri i
le 2
005/
33/A
T Ak
arya
kıt k
alite
sini d
üzen
leye
n ye
tkili
oto
riten
in b
elirl
enm
esi
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
EPDK
6
Ekim
200
9 ta
rihli
ve
2736
8 sa
yılı
Resm
i
65
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
ve 2
009/
30/A
T Di
rekt
ifler
iyle
De
ğişt
irile
n Ba
zı Sı
vı
Yakı
tların
Kük
ürt
Ora
nını
n Az
altıl
masın
a ve
93/
12/A
ET sa
yılı
Dire
ktifi
n De
ğişt
irilm
esin
e Da
ir 26
N
isan
1999
tarih
li ve
19
99/3
2/AT
sayı
lı Ko
nsey
Di
rekt
ifi
1999
/32/
AT sa
yılı
Dire
ktifi
Değ
iştire
n De
niz
Yakı
tların
ın K
ükür
t O
ranı
na İl
işkin
21
Kasım
20
12 ta
rihli
ve
2012
/33/
AB sa
yılı
Avru
pa P
arla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
Sıvı
Yakıtl
arda
Kük
ürt
İçer
iği D
irekt
ifi
Deni
zcili
k ya
kıtla
rı iç
in n
umun
e al
ma
siste
min
in k
urul
ması
UDH
B
BSTB
ÇŞB
Baka
nlar
Ku
rulu
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “B
azı A
kary
akıt
Türle
rinde
ki K
ükür
t O
ranı
nın
Azal
tılm
asın
a İlişk
in Y
önet
mel
ik”
Soru
mlu
Kur
um: B
akan
lar
Kuru
lu k
ararı i
le
yürü
tülm
ekte
dir.
10 E
ylül
200
4 ta
rihli
ve
2557
9 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Pet
rol P
iyas
asın
da
Uyg
ulan
acak
Tek
nik
Krite
rler H
akkı
nda
Yöne
tmel
ik”
Soru
mlu
Kur
um: E
PDK
Anal
iz iç
in u
ygun
ana
litik
yö
ntem
lerin
oluşt
urul
ması
Örn
ekle
me
ve a
naliz
sonu
çlarını
topl
amak
için
bir
siste
min
(v
erita
banı
) kur
ulm
ası
Tesis
lerd
e ku
llanı
lan
fuel
oil
kükü
rt
içer
iğin
in d
eğer
lend
irilm
esi
Kükü
rt iç
eriğ
i küt
lece
%1’
i geç
en
fuel
oil
türle
rinin
kul
lanı
mının
ya
sakl
anm
ası
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
deni
zcili
k m
otor
ini (
gas o
il) k
ükür
t içe
riğin
in
değe
rlend
irilm
esi
Kükü
rt iç
eriğ
i küt
lece
%0,
1’i g
eçen
de
nizc
ilik
mot
orin
i (ga
s oil)
ku
llanı
mının
yas
akla
nması
Kükü
rt iç
eriğ
i küt
lece
%3,
5’i g
eçen
de
nizc
ilik
yakı
tların
ın k
ulla
nımının
ya
sakl
anm
ası
Deni
zcili
k ya
kıtla
rında
kük
ürt
içer
iği sınır
değe
rlerin
in
uygu
lanm
ası i
çin
önle
mle
rin
alın
ması
İstis
nai d
urum
ları
kaps
ayac
ak
şeki
lde
bir d
üzen
leyi
ci si
stem
inin
ku
rulm
ası
66
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Dire
ktif’
in u
ygul
anm
ası i
çin
mal
i ya
nsım
aların
değ
erle
ndiri
lmes
i
Rapo
rlam
a
Ulu
sal a
kary
akıt
tüke
tim
değe
rlend
irmes
inin
yap
ılması
27 M
ayıs
2014
tarih
li ve
29
012
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “E
nerji
Piy
asası B
ildiri
m
Yöne
tmel
iği”
Soru
mlu
Kur
um: E
PDK
Etki
li bi
r yap
tırım
sist
emin
in
kuru
lması
11.0
8.19
83 ta
rihli
ve
1813
2 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
2872
num
aralı “
Çevr
e Ka
nunu
”
1882
/200
3 ve
113
7/20
08
sayı
lı Tü
zükl
erle
De
ğişt
irile
n Pe
trol
ün
Depo
lanm
ası İ
le P
etro
l İs
tasy
onla
rına
Dağı
tılm
asın
dan
Kayn
akla
nan
Uçu
cu
Org
anik
Bile
şik (U
OB)
Em
isyon
ların
ın
Kont
rolü
ne İl
işkin
20
Aralık
199
4 ta
rihli
ve
94/6
3/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Di
rekt
ifi
Petr
ol F
az I
Dire
ktifi
Term
inal
ler
Uyu
mlu
değ
il 20
17 II
. Dön
em
ÇŞB
Tasla
k “B
enzin
ve
Naf
tanı
n De
pola
nması v
e Da
ğıtıl
masın
dan
Kayn
akla
nan
Uçu
cu
Org
anik
Bile
şik
Emisy
onla
rının
Kon
trol
ü Yö
netm
eliğ
i”
Soru
mlu
Kur
um: Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanlığı
Akar
yakı
t dağıtı
mı
Akar
yakı
t ist
asyo
nları
Dire
ktif’
in u
ygul
anm
ası i
çin
mal
i ya
nsım
aların
değ
erle
ndiri
lmes
i
Rapo
rlam
a
Ulu
sal d
üzen
lem
eler
in/h
üküm
lerin
ih
lalin
i cez
alan
dırm
ak iç
in b
ir sis
tem
oluşt
urul
ması
09.0
8.19
83 ta
rihli
ve 2
872
sayı
lı Çe
vre
Kanu
nu k
apsa
mın
da
revi
zyon
a ih
tiyaç
var
dır.
Öng
örül
emem
ekte
dir.
11.0
8.19
83 ta
rihli
ve
1813
2 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
2872
num
aralı “
Çevr
e Ka
nunu
”
67
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Petr
ol İs
tasy
onla
rında
M
otor
lu A
raçl
arın
Yakıt
Dolu
mu
Sıra
sında
Ort
aya
Çıka
n Pe
trol
Buh
arının
Ge
ri Ka
zanı
mın
a (F
az II
) İlişk
in 2
1 Ek
im 2
009
tarih
li ve
200
9/12
6/AT
sa
yılı
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey
Dire
ktifi
Petr
ol F
az II
Dire
ktifi
Faz I
I pet
rol b
uhar
ger
i kaz
anım
sis
tem
inin
kur
ulum
unun
ger
ekli
oldu
ğu se
rvis
istas
yonl
arının
(yen
i, ye
nile
nmiş
ve m
evcu
t ser
vis
istas
yonl
arı)
sayı
sının
bel
irlen
mes
i
Uyu
mlu
değ
il
2019
I. D
önem
ÇŞ
B
Tasla
k “B
enzin
ve
Naf
tanı
n De
pola
nması v
e Da
ğıtıl
masın
dan
Kayn
akla
nan
Uçu
cu
Org
anik
Bile
şik
Emisy
onla
rının
Kon
trol
ü Yö
netm
eliğ
i”
(Pet
rol F
az I
ve II
Di
rekt
ifler
i bi
rleşt
irilm
iştir.
)
Soru
mlu
Kur
um: Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanlığı
Faz I
I pet
rol b
uhar
ger
i kaz
anım
sis
tem
inin
kur
ulum
unun
ger
ekli
oldu
ğu se
rvis
istas
yonl
arının
(yen
i, ye
nile
nmiş
ve m
evcu
t ser
vis
istas
yonl
arı)
belir
lenm
esi i
çin
krite
rlerin
oluşt
urul
ması v
e uy
gula
nması
Kuru
lum
u ya
pılm
ış Fa
z II p
etro
l bu
har g
eri k
azanım
sist
emle
ri iç
in
etki
li bi
r den
etim
sist
emin
in
oluş
turu
lması
Tüke
ticile
rin b
ilgile
ndiri
lmes
ini
sağl
ayan
bir
siste
min
oluşt
urul
ması
Rapo
rlam
a
Ulu
sal d
üzen
lem
eler
in/h
üküm
lerin
ih
lalin
i cez
alan
dırm
ak iç
in b
ir sis
tem
oluşt
urul
ması
09.0
8.19
83 ta
rihli
ve 2
872
sayı
lı Çe
vre
Kanu
nu k
apsa
mın
da
revi
zyon
a ih
tiyaç
var
dır.
Öng
örül
emem
ekte
dir.
11.0
8.19
83 ta
rihli
ve
1813
2 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
2872
num
aralı “
Çevr
e Ka
nunu
”
68
5.3.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
Amaç: Çevrenin Korunması, hava kalitesinin iyileştirilmesi
Çevrenin korunması, kirlilik oluşumunun önlenmesi ve etkin kaynak kullanımının sağlanarak sürdürülebilir çevre yönetimini oluşturmak,
Hedef: Hava kirliliği önlenecek ve hava kalitesi iyileştirilecektir.
Strateji 1. Hava kirleticileri bazında ulusal emisyon envanteri ve projeksiyonları hazırlanacaktır.
Strateji 2. "Ülkemizdeki Büyükşehirlerde Hava Kalitesinin İyileştirilmesi ve Farkındalığın Arttırılması (CITYAIR)” Projesi kapsamında, 31 İlde yerel emisyon envanteri hazırlanacak ve il bazında emisyon azaltım önlemleri belirlenecektir.
Strateji 3. Hava kirleticileri bazında bölgelerin envantere bağlı bölgesel kirlilik dağılım ve hava kalitesi haritaları hazırlanacaktır.
Strateji 4. Hava kalitesi tahminleme altyapısı oluşturulacaktır.
Strateji 5. Sanayiden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Belirlenmesi ve Azaltılmasına Yönelik Uygulamanın Kolaylaştırılmasına Yönelik Proje kapsamında; sektöre ve uygulayıcıya yönelik rehber dokümanlar hazırlanacak,eğitim ve çalıştay faaliyetleri düzenlenecek ve mevzuat güncellenecektir.
5.3.3. Öncelikler ve Önlemler
Hava Kalitesi Sektörü kapsamında mevzuat uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir ve planlanmış olan yatırımların çoğu gerçekleştirilmiştir. Tablo 5.3.2 halen devam etmekte olan çalışmaları da kapsamaktadır.
Tablo 5.3.2 Hava Kalitesi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler
Öncelikli Mevzuat
Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Temiz Hava (CAFE) ve 4. Kardeş Direktifi
Temiz Hava Merkezlerinin (THM) Kurulması
Yerel emisyon envanterlerinin oluşturulması ve raporlanması
Gösterge ölçüm metotları: Temiz hava merkezleri için ön değerlendirme çalışmalarının yapılması
69
Öncelikli Mevzuat
Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Hava kalitesi modellemesi: Modelleme, eğitim ve donanım ihtiyacı
Temiz hava eylem planları ve acil eylem planlarının hazırlanması
Ulusal Emisyon Tavanları (NEC) Direktifi
Emisyon Kontrolü Strateji Belgesinin yayınlanması8
Petrol Faz I ve Petrol Faz II
Akaryakıt dağıtımında kullanılan tankerlerin alttan doluma uyumlu hale gelmesi9
5.4.Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi
5.4.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
EKRY sektörü altında yer alan AB Mevzuatı, endüstriyel tesislerden kaynaklı kirliliğin çevre ve insan sağlığı üzerindeki etkilerinin izlenmesi, mevcut ve ileride oluşacak risklerin azaltılması ile kirliliğin azaltılması ve önlenmesi üzerine oluşturulmuştur. Türkiye’de endüstriyel kirlilik hızlı ekonomik büyüme ve Türkiye’nin ihracat portföyündeki enerji yoğun ürünlerin yüksek payı ile yakından ilgilidir.
EED, bünyesinde EKÖK (2008/1/AT), Büyük Yakma Tesisleri (2001/80/AT), Atık Yakma (2000/76/AT), UOB Çözücüler (1999/13/EC), ve Titanyum Dioksit Direktiflerini (78/176/AET), (82/883/AET) ve (92/112/AET) tadil ederek bulunduran; hava, su ve toprağa emisyonların kontrolü, atık yönetimi, enerji verimliliği ve kaza önleme hususlarında entegre bir yaklaşım sağlayan oldukça kapsamlı bir entegre izin Direktifidir. Bu yeniden biçimlendirmenin bir sonucu olarak, EED AB üye ülkeleri için yukarıdaki 7 direktifi yürürlükten kaldırmaktadır: EED yedi bölüm halinde düzenlenmiştir. Bölüm I ve II, 2008/1/EC sayılı EKÖK Direktifi için temel değişikliği yerine getirir. Bölüm III, IV ve VI kapsamındaki büyük yakma tesisleri, atık yakma ve beraber yakma tesisleri ve titanyum dioksite ilişkin hükümleri içermektedir, Ek I’de listelenen faaliyetler entegre izne tabi faaliyetleri belirtmektedir. Entegre Çevre İzni (EÇİ) Yönetmelik Taslağı, çevre denetimi için gereksinimleri belirleyen Madde 23 dışında, EED
8 “Avrupa Birliği’ne Katılım için Ulusal Eylem Planı”nda 2017 yılı belirtilmiş olmasına rağmen güncel durum, uzman görüşü ve diğer AB mevzuatı ile ilişkisi dikkate alınarak yayım yılı 2019 olarak öngörülmüştür. 9 Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik (RG: 31.12.2015 / 29579) yürürlük tarihi dikkate alınarak belirlenmiştir.
70
Bölüm I ve II’yi aktarmak üzere hazırlanmıştır. EED Bölüm III ve IV iç mevzuata Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik olarak aktarılmıştır ve bu Yönetmelikler yürürlüktedir. Mevcut Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nin EED 3. Bölüm ile uyumlu hale getirilmesi amacıyla UEP (2016-2019) belgesi çerçevesinde söz konusu Yönetmelikte 2019 yılına kadar bir değişiklik çalışması yapılacaktır. Büyük Yakma Tesislerine ilişkin olarak EED ile yeniden düzenlenen hususlara ilişkin çalışmalar tamamlanmış olup, IPA 2010 kapsamında “Büyük Yakma Tesisleri Direktifinin Uygulanması İle Hava Kalitesinin İyileştirilmesi Projesi” 22 Temmuz 2016 tarihinde tamamlanmıştır. Türkiye’de titanyum dioksit üretim tesisi bulunmadığından EED Bölüm VI’nın iç mevzuata aktarılmasına ilişkin bir çalışma bulunmamaktadır. Öte yandan, EED Bölüm V’in ayrı bir Yönetmelik ile iç mevzuatta aktarılması planlanmaktadır. EED ile tam uyumlu olmasalar da Türkiye’nin, BYT, atık yakma ve beraber yakma tesisleri ile ilgili ulusal mevzuatı bulunmaktadır.
Büyük Yakma Tesisleri (BYT) Direktifi, ısıl girdisi 50 MW ve üzeri olan yakma tesislerinden kaynaklanan SO2, Nox, CO ve toz emisyonlarının kontrolünü amaçlayan bir yasal düzenlemedir. Ülkemizde 2010 yılında yürürlüğe giren “Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği” ile Büyük Yakma Tesisleri Direktifi ile uyumludur. Bu Yönetmelik 20.12.2014 tarihinde Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği içerisine, hiçbir hususu değiştirilmeden derç edilmiş ve yeniden yayımlanmıştır. Böylece 2010 tarihli Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. BYT Direktifinin ülkemizde uyumlaştırılması üzerine yapılan AB destekli “Büyük Yakma Tesisleri Direktifinin Uygulanması ile Hava Kalitesinin İyileştirilmesi için Teknik Yardım-TR2010/0327.04-01” projesinin DEA çalışması yayınlanmış olup; bu çalışmada belirtilen mevcut 89 tane işletme ve 237 tane büyük yakma tesisinden 12 işletme 38 adet büyük yakma tesisi için ileri derecede alt yapı yatırımı yapılması maliyetleri, hesaplanan maliyetlere aktarılmıştır.
Atıkların Yakılması Direktifi, mevcut yakma ve beraber yakma tesislerinden havaya, toprağa, yüzeysel ve yer altı suyuna olan emisyonlara bağlı kirlenmenin ve bu kirlenme sonucu insan sağlığını etkileyecek risklerin azaltılmasını amaçlayan bir yasal düzenlemedir. Ülkemizde 2010 yılında yürürlüğe giren “Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik” ile Direktif’ e büyük oranda uyum sağlanmıştır.
UOB Çözücüler Direktifi, belirli faaliyet ve tesislerde kullanılan organik solventlerden kaynaklanan uçucu organik bileşik emisyonlarının sınırlandırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesini içermektedir. UOB Çözücüler Direktifi düzenlemeleri, yıllık belirli solvent tüketimi eşikleri üzerinde solvent kullanan yirmi endüstri kategorisi için geçerlidir (Endüstriyel Emisyonlar Direktifi Ek VII Kısım 2). Konuya ilişkin taslak Yönetmelik, AB destekli “Endüstriyel Uçucu Organik Bileşik (UOB) Emisyonlarının Kontrolü Eşleştirme” projesi (2011-2013) kapsamında hazırlanmış olup Endüstriyel Uçucu Organik Bileşik (UOB) Emisyonlarının Kontrolü Teknik Destek Projesi (2013-2014) çıktıları taslak yönetmelikte yer alan geçiş sürelerinin belirlenmesinde önemli katkılar sağlamıştır.
UOB Boyalar Direktifi, belirli boya ve vernik ile araç yenileme ürünlerinde kullanılan organik solventlerden kaynaklanan uçucu organik bileşik emisyonlarının sınırlandırılmasına ilişkin usul ve esasların belirlenmesine yöneliktir. Ürün bazında yapılacak iyileştirmeler için özel sektör tarafından yapılacak harcamalar detaylandırılmıştır.
Seveso III Direktifi (4 Temmuz 2012 tarihli ve 2012/18/AB sayılı), Direktif ekinde yer alan tehlikeli maddeleri bulunduran endüstriyel kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların insanlara ve çevreye olan zararlarının en aza indirilmesini amaçlayan ve yüksek seviyede,
71
etkili ve sürekli korumayı sağlamak için alınması gerekli önlemleri belirlemeye yönelik bir düzenlemedir. Ülkemizde 2013 yılında çıkarılan ve ÇSGB’nin talebi ile 18.07.2017 tarihinde revize edilen Yönetmelikle mevzuat uyumu sağlanmış olup, tam uyum (sanayide uygulama) konusunda çalışmalar ilgili üç Bakanlık tarafından (ÇŞB, Sağlık Bak., AFAD, ÇSGB) devam ettirilmektedir.
Eko-Etiket (25 Kasım 2009 tarihli ve 66/2010/AT sayılı AB Tüzüğü); üretilen ürün ya da hizmetlerin üretimi sırasında uygulanan çevresel kriterleri ve çevresel geçmişini gösteren, gönüllülük esasına dayanan ekonomik araçlardır. AB Eko-Etiketi, AB üyesi olmaması sebebiyle ülkemizde henüz verilmemekte, sadece tam üye olan ülkelerde yetkili kurumlar tarafından verilebilmektedir. Dolayısıyla bu ülkelerin herhangi birinde ürün-hizmet satan Türk kurum/kuruluşlar başvuru yaparak eko-etiket alabilmektedir. Ülkemizde henüz Eko-Etiket konusunda oluşturulmuş yasal mevzuat bulunmamaktadır.
EMAS (25 Kasım 2009 tarihli ve 1221/2009/AT sayılı AB Tüzüğü); kuruluşların çevresel performansının değerlendirilmesi ve iyileştirilmesi, toplum ve diğer ilgili taraflara alakalı bilgilerin temini için, kuruluşlar tarafından gönüllü katılıma müsaade eden bir topluluk eko-yönetim ve tetkik programıdır. Eko-Etiket gibi kurum/kuruluşlara çevresel, sosyal ve ekonomik faydalar kazandırmaktadır. Ülkemizde henüz EMAS konusunda oluşturulmuş yasal mevzuat bulunmamaktadır. EMAS’ın alınması için kuruluşların mevcut tüm çevre mevzuatına uyum sağlaması gerektiğinden, kuruluşları çevresel yönden mükemmeliyete ulaşma yönünde zorlayıcı önemli bir faktör olacaktır.
Ülkemizde Metalik Civa, Belirli Civa Bileşikleri ve Karışımlarının İhracatının Yasaklanması ve Metalik Civanın Güvenli Bir Şekilde Depolanmasına İlişkin 1102/2008/AT Tüzük gereklerini doğrudan karşılayan yasal bir düzenleme bulunmamaktadır.
E-PRTR (18 Ocak 2006 tarihli ve 166/2006 sayılı AB Tüzüğü) AB üye ülkelerinde sanayi kuruluşlarından alıcı ortamlara salınan 91 adet kirleticinin beyanını esas alan bir kayıt sistemidir. Halkın çevresel bilgiye erişiminin kolaylaştırılması ve karar verme aşamalarında daha aktif olmasını amaçlayan bir düzenlemedir.
EKRY sektörü ile ilgili olarak mevcut durum Tablo 5.4.1’de özetlenmiştir.
72
Tabl
o 5.
4.1
Endü
striy
el K
irlili
k ve
Risk
Yön
etim
i Sek
törü
Mev
cut D
urum
, Yas
al v
e Ku
rum
sal Ç
erçe
ve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
25 K
asım
200
9 ta
rihli
ve
66/2
010/
AT sa
yılı
AB
Eko-
Etik
et H
akkı
nda
Avru
pa P
arla
men
tosu
ve
Kon
sey
Tüzü
ğü
Tüzü
ğün
tam
üye
likle
iç
mev
zuat
a ak
tarıl
ması
Ulu
sal b
azda
çev
rese
l etik
etle
me
mek
anizm
asının
kur
ulm
ası
Uyu
mlu
değ
il
Uyu
mlaştırm
a :
2018
II. D
önem
Uyg
ulam
a :
2020
ÇŞB
ÇEDİ
DGM
Ta
slak
“Çev
re E
tiket
i Yö
netm
eliğ
i”
761/
2001
Tüz
üğü
ve
2001
/681
/AT
ve
2006
/193
/AT
sayı
lı Ko
misy
on K
arar
ların
ın
Değişt
iren
25 K
asım
20
09 ta
rihli
ve
1221
/200
9/AT
Sayılı
To
plul
uk E
ko-Y
önet
im
ve T
etki
k Pr
ogra
mın
a (E
MAS
) Kur
uluş
ların
Gö
nüllü
Katılı
mın
a İlişk
in A
vrup
a Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Tüz
üğü
Tüzü
ğün
tam
üye
likle
iç
mev
zuat
a ak
tarıl
ması v
e/ve
ya
tüzü
k ist
erle
rinin
kar
şılay
an b
ir ya
sal d
üzen
lem
e ya
pılm
ası
gere
klid
ir
U
yum
lu d
eğil
Uyu
mlaştırm
a:
2019
Uyg
ulam
a:
2020
ÇŞB
ÇEDİ
DGM
Ak
redi
tasy
on si
stem
inin
ku
rulm
ası v
e ba
ğım
sız ç
evre
sel
doğr
ulayıcıla
rın d
enet
imi
Kuru
luşla
rın k
aydı
için
bir
mek
anizm
a ol
uştu
rulm
ası,
Kayı
tlı
kuru
luşla
r ve
doğr
ulayıcıla
ra a
it ha
lkın
ulaşa
bile
ceği
bir
liste
nin
73
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
oluş
turu
lması y
ayın
lanm
ası
Kuru
luşla
rı ve
kam
uoyu
nu E
MAS
ha
kkın
da b
ilgile
ndirm
ek iç
in b
ir m
ekan
izma
oluş
turu
lması
Etki
li bi
r yap
tırım
/icra
sist
emin
in
kuru
lması,
Kuru
luşla
rın ö
zelli
kle
KOBİ
’lerin
ka
tılım
ını t
eşvi
k et
mek
için
bir
mek
anizm
a ol
uştu
rulm
ası
22 E
kim
200
8 ta
rihli
ve
1102
/200
8/AT
Sayılı
M
etal
ik C
iva,
Bazı Cıv
a Bi
leşik
leri
ve
Karışım
ların
ın
İhra
catın
ın
Yasa
klan
ması v
e M
etal
ik C
ivanın
Güv
enli
Bir Ş
ekild
e De
pola
nmasın
a İlişk
in
Avru
pa P
arla
men
tosu
ve
Kon
sey
Tüzü
ğü
Met
alik
civ
anın
dep
olan
masın
a ai
t şar
tların
tanı
mla
nması
Uyu
mlu
değ
il
Öne
rilen
GEF
pro
jesi
ve IP
A-2
proj
eler
i so
nuçl
arın
a gö
re
belir
lene
cekt
ir.
ÇŞB
Ülk
emizd
e 11
02/2
008/
AT
Tüzü
k ge
rekl
erin
i doğ
ruda
n ka
rşıla
yan
yasa
l bir
düze
nlem
e bu
lunm
amak
tadı
r.
Tüzü
k ge
rekl
ilikl
erin
i kısm
en
karşıla
yan
22 M
ayıs
2012
ta
rihli
ve 2
8300
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “A
tık
Elek
trik
li ve
Ele
ktro
nik
Eşya
ların
Kon
trol
ü Yö
netm
eliğ
i” A
tık Y
önet
imi
sekt
örün
de b
elirt
ilmişt
ir.
74
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Met
alik
civ
anın
dep
olan
masının
sa
ğlan
ması v
e m
etal
ik c
iva,
bazı
civa
bile
şikle
ri ve
karışı
mla
rının
ih
raca
tının
yas
akla
nması
yönü
nde
kont
rol,
ceza
ve
yaptırı
m si
stem
inin
ol
uştu
rulm
ası
ÇŞ
B
91/6
89/A
AT v
e 96
/61/
AT D
irekt
ifler
ini
Değişt
iren
18 O
cak
2006
tarih
li ve
16
6/20
06 sa
yılı
Avru
pa
Kirle
tici S
alınım
ı ve
Taşın
ımı K
aydı
nın
(E-
PRTR
) Kur
ulm
asın
a İlişk
in A
vrup
a Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Tüz
üğü
Elek
tron
ik u
lusa
l env
ante
r ça
lışm
ası
Uyu
mlu
değ
il
Uyu
mlaştırm
a:
2019
II. D
önem
Uyg
ulam
a :
2019
ÇŞB
, ÇED
, ÇYG
M
Tasla
k “K
irlet
ici
Salım
ve
Taşım
a Ka
ydı Y
önet
mel
iği”
Yetk
ili o
torit
e ve
önc
elik
li gr
upla
rın id
ari v
e te
knik
ka
pasit
esin
in a
rtırı
lması
Halkın
bilg
iye
erişi
mi
siste
mat
iğin
in b
elirl
enm
esi
75
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
24 K
asım
201
0 ta
rihli
ve
2010
/75/
AB S
ayılı
En
düst
riyel
Em
isyon
lara
İlişk
in (E
nteg
re K
irlili
k Ö
nlem
e ve
Kon
trol
-EK
ÖK)
Avr
upa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
15 O
cak
2008
tarih
li ve
20
08/1
/AT
Sayı
lı En
tegr
e Ki
rliliğ
in
Önl
enm
esi v
e Ko
ntro
lüne
İlişk
in
Kons
ey D
irekt
ifi (7
Oca
k 20
14’d
en it
ibar
en
2010
/75/
AB sa
yılı
Endü
striy
el E
misy
onla
r Di
rekt
ifi (E
ED) i
le
yeni
den
düze
nlen
erek
yü
rürlü
kten
ka
ldırı
lmıştır.
)
MET
Uyg
ulam
aları k
onus
unda
ku
rum
sal y
apının
gü
çlen
diril
mes
i, sa
nayi
bi
linçl
endi
rilm
esi v
e uy
gula
nması
Uyu
mlu
değ
il
Uyu
mlaştırm
a:
2017
II. D
önem
Uyg
ulam
a :
2024
ÇŞB
ÇYGM
Tasla
k “E
nteg
re Ç
evre
İzni
Yö
netm
eliğ
i”
Endü
striy
el se
ktör
lerle
işb
irlik
lerin
in g
erçe
kleş
tirilm
esi
(Sek
töre
l ent
egre
izin
uy
gula
mal
arı;
Mev
cut t
esisl
er
için
sekt
örel
geç
iş ta
kvim
i, , p
ilot
çalış
mal
ar)
Çevr
esel
Ent
egre
İzin
Sist
emi
Kuru
lması
76
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
2006
/105
/AT
ve
2009
/31/
AT
Dire
ktifl
eriy
le
Değişt
irile
n Bü
yük
Yakm
a Te
sisle
rinde
n (B
YT) K
ayna
klan
an B
azı
Kirle
tici E
misy
onla
rının
Sı
nırla
ndırı
lmasın
a İlişk
in 2
3 Ek
im 2
001
tarih
li ve
200
1/80
/AT
Sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
. (1
Oca
k 20
16’d
an it
ibar
en
2010
/75/
AB sa
yılı
Endü
striy
el E
misy
onla
r Di
rekt
ifi (E
ED) i
le
yeni
den
düze
nlen
en
ilgili
böl
ümün
yür
ürlüğe
gi
rmes
i ile
yür
ürlü
kten
ka
ldırı
lmıştır.
)
Büyü
k Ya
kma
Tesis
leri
Ulu
sal
Eyle
m P
lanı
hazırl
anm
ası
Kısm
en u
yum
lu
Belir
lenm
emiş
ÇŞ
B ÇY
GM
3 Te
mm
uz 2
009
ve 2
7277
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“San
ayi K
ayna
klı
Hava
Kirl
iliği
nin
Kont
rolü
(S
KHKK
) Yön
etm
eliğ
i”
20 A
ralık
201
4 ve
292
11 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “S
anay
i Kay
naklı H
ava
Kirli
liğin
in K
ontr
olü
(SKH
KK)
Yöne
tmel
iğin
de D
eğişi
klik
Ya
pılm
asın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Mül
ga B
üyük
Yak
ma
Tesis
leri
Yöne
tmel
iği,
20.1
2.20
14 ta
rihli
ve 2
9211
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n Yö
netm
elik
Değ
işikl
iği i
le
03.0
7.20
09 ta
rihli
ve 2
7277
sa
yılı
SKHK
K iç
ine
alın
arak
re
vize
edi
lmişt
ir.
PM, S
O2 v
e N
Ox yıllık
em
isyon
m
ikta
rların
ın b
elirl
enm
esi v
e ra
porla
nması
PM, S
O2 a
zaltı
mı,
Nox
aza
ltımı,
yakı
t dön
üşüm
ünün
sağl
anm
ası
Term
ik sa
ntra
llerin
yak
ma
tekn
oloj
isini
n iy
ileşt
irilm
esi
(Yer
li lin
yit k
ömür
ü ile
çalışa
n te
rmik
sant
ralle
rde
yakı
t ka
lites
inin
art
tırılm
ası-K
ükür
t Gi
derm
e-FG
D iç
in m
in. 4
5 ay
m
aks.
126
ay
öngö
rülm
ekte
dir.
1137
/200
8 Tü
züğü
ile
Değişt
irile
n Atık
ların
Ya
kılm
asın
a İlişk
in 4
Ar
alık
200
0 ta
rihli
ve
2000
/76/
AT S
ayılı
Av
rupa
Par
lam
ento
su
ve K
onse
y Di
rekt
ifi. (
7 O
cak
2014
’den
itib
aren
Lisa
nslı
Atık
Yak
ma
Tesis
lerin
in
Kuru
lması
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
U
ygul
ama:
2017
-202
3 ÇŞ
B ÇY
GM
6 Ek
im 2
010
tarih
ili v
e 27
721
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
ya
yım
lana
n “A
tıkla
rın
Yakı
lmasın
a İlişk
in
Yöne
tmel
ik”
77
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
2010
/75/
AB sa
yılı
Endü
striy
el E
misy
onla
r Di
rekt
ifi (E
ED) i
le
yeni
den
düze
nlen
erek
yü
rürlü
kten
ka
ldırı
lmıştır.
)
Atık
lar l
isans
lı atık
taşım
a ar
açla
rının
tem
in e
dilm
esi v
e U
lusa
l Atık
Taşım
a sis
tem
inin
ol
uştu
rulm
ası
Yakm
a/be
rabe
r yak
ma
tesis
ine
gele
n atık
ların
tehl
ikel
ilik
özel
likle
rini b
elirl
emey
e yö
nelik
la
bora
tuar
alt
yapı
sının
ol
uştu
rulm
ası v
e ge
liştir
ilmes
i
Tesis
lerd
en k
ayna
klan
an a
tıkla
r (c
üruf
, kaz
an to
zu v
e ba
ca g
azı
part
ikül
leri)
için
atık
yön
etim
pl
anla
rının
oluşt
urul
ması v
e lis
ans a
lmış
tesis
lerd
e ge
ri ka
zanı
mının
sağl
ayac
ak a
lt ya
pını
n ol
uştu
rulm
ası
Belir
li Fa
aliy
etle
rde
ve
Tesis
lerd
e Ku
llanı
lan
Org
anik
Çöz
ücül
erde
n Ka
ynak
lı U
çucu
Org
anik
Bi
leşik
Em
isyon
ların
ın
Sını
rland
ırılm
asın
a İlişk
in 1
1 M
art 1
999
tarih
li ve
199
9/13
/AT
Sayı
lı Ko
nsey
Dire
ktifi
(7
Oca
k 20
14’d
en it
ibar
en
2010
/75/
AB sa
yılı
Endü
striy
el E
misy
onla
r Di
rekt
ifi (E
ED) i
le
yeni
den
düze
nlen
erek
Tem
el sa
lım y
önte
mi t
ekni
kler
i- ür
etim
işle
mle
rinin
iy
ileşt
irilm
esi,
ve/v
eya
yöne
tim
uygu
lam
alarının
gel
iştiri
lmes
i U
yum
lu d
eğil
Uyu
mlaştırm
a:
2017
II. D
önem
ÇŞB
Tasla
k “B
elirl
i Boy
a ve
Ver
nik
ile A
raç
Yeni
lem
e Ü
rünl
erin
de
Kulla
nıla
n O
rgan
ik
Solv
entle
rden
Kay
nakl
anan
U
OB
Emisy
onla
rının
Sı
nırla
ndırı
lmasın
a İlişk
in
Yöne
tmel
ik”
Te
sisle
rde
atık
aza
ltım
te
dbirl
erin
in a
lınm
ası-İ
lave
te
knik
ler
78
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
yürü
rlükt
en
kaldırı
lmıştır.
)
Çözü
cü d
eğişt
irme-
Düşü
k çö
zücü
iç
eren
mal
zem
eler
le y
er
değişim
inin
hazırl
anm
ası-
uygu
lam
a
Tita
nyum
Dio
ksit
Endü
stris
inde
n ka
ynak
lana
n atık
lar
hakkın
da K
onse
y Di
rekt
ifler
i (7
8/17
6/EE
C),
(82/
883/
EEC)
ve
(92/
112/
EEC)
(7 O
cak
2014
’den
iti
bare
n 20
10/7
5/AB
sa
yılı
Endü
striy
el
Emisy
onla
r Dire
ktifi
(E
ED) t
arafın
dan
yürü
rlükt
en
kaldırı
lmıştır.
)
U
yum
lu d
eğil
Üye
likle
birl
ikte
ÇŞ
B
Bahs
edile
n di
rekt
ifler
TiO
2 ür
etim
inde
n ka
ynak
lana
n atık
lar i
le il
gilid
ir. Ü
lkem
izde
titan
yum
dio
ksit
üret
imi
yapı
lmadığın
dan,
bu
konu
da
herh
angi
bir
yasa
l düz
enle
me
mev
cut d
eğild
ir.
1999
/13/
AT D
irekt
ifi,
2009
/112
/AT
ve
1137
/200
8 Tü
zükl
eriy
le
Değişt
irile
n Ba
zı Bo
ya,
Cila
ve
Araç
Yen
ilem
e Ü
rünl
erin
deki
Org
anik
Çö
zücü
lerd
en K
ayna
klı
Etki
n ya
ptırı
m v
e izl
eme
siste
min
in k
urul
ması
Uyu
mlu
değ
il
Uyu
mlaştırm
a:
2017
II. D
önem
ÇŞB
Tasla
k “B
elirl
i Boy
a ve
Ver
nik
ile A
raç
Yeni
lem
e Ü
rünl
erin
de
Kulla
nıla
n O
rgan
ik
Solv
entle
rden
Kay
nakl
anan
U
OB
Emisy
onla
rının
Sı
nırla
ndırı
lmasın
a İlişk
in
Yeni
form
ülle
rin, r
eçin
eler
in
geliş
tirilm
esi (
Ar&
Ge)
Çözü
cü a
zaltı
m m
aliy
etle
rinin
ne
tleşt
irilm
esi
79
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Uçu
cu O
rgan
ik B
ileşik
Em
isyon
ların
ın
Sını
rland
ırılm
asın
a İlişk
in 2
1 N
isan
2004
ta
rihli
ve 2
004/
42/A
T Sa
yılı
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
Boy
alar
da ç
özüc
ü m
adde
iç
eriğ
inin
piy
asa
göze
tim v
e de
netim
i"
Yöne
tmel
ik”
Ürü
nler
in e
tiket
lenm
esi:
Yeni
den
etik
etle
med
e an
a ih
tiyaç
‘’U
OB
test
i ve
ürün
an
alizi
dir’’
Tehl
ikel
i Mad
dele
r İç
eren
Büy
ük K
aza
Risk
lerin
in K
ontr
olün
e İlişk
in 9
6/82
/AT
Sayı
lı Ko
nsey
Dire
ktifi
ni
Değişt
iren
ve A
kabi
nde
Yürü
rlükt
en K
aldı
ran
4 Te
mm
uz 2
012
tarih
li ve
20
12/1
8/AB
sayı
lı Av
rupa
Par
lam
ento
su
ve K
onse
y Di
rekt
ifi
(SEV
ESO
III)
Araz
i kul
lanı
m p
lanl
aması,
çevr
e dü
zeni
pla
n re
vizy
onla
rı
Kısm
en u
yum
lu
2017
ÇŞB
Ç.S.
G.B.
-AF
AD,
24 N
isan
1930
tarih
li ve
148
9 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
1593
num
aralı
“Um
umi H
ıfzsıh
ha K
anun
u”
19 O
cak
2002
tarih
li ve
246
45
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
ya
yım
lana
n 47
37 n
umar
alı
“End
üstr
i Böl
gele
ri Ka
nunu
”
15 N
isan
2000
tarih
li ve
240
21
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
ya
yım
lana
n 45
62 n
umar
alı
“Org
anize
San
ayi B
ölge
leri
Kanu
nu”
13 H
azira
n 20
10 ta
rihli
ve
2761
0 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
5996
num
aralı
“Vet
erin
er H
izm
etle
ri, B
itki
Sağlığı,
Gıda
ve
Yem
Kan
unu”
10 A
ğust
os 2
005
tarih
li ve
25
902
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
ya
yım
lana
n “İşy
eri A
çma
ve
Çalış
ma
Ruhs
atla
rına İlişk
in
Kuru
mla
r ara
sı ko
ordi
nasy
on
sağl
anm
ası i
çin
siste
m k
urul
ması
ÇŞB
MPG
M,
İçişl
eri B
.-AFA
D,
Bele
diye
ler,S
ağlık
Ba
kanlığı T
HSK
Haric
i Aci
l Dur
um P
lanl
arının
ha
zırla
nması v
e do
min
o et
kisi
olac
ak k
urul
uşla
rın b
elirl
enm
esi
(AFA
D İl
Afet
ve
Acil
duru
m M
üd.)
Güve
nlik
Rap
orla
rının
içer
ik v
e ye
terli
lik a
çısın
dan
değe
rlend
irilm
esi
ÇSG
B
Etki
ala
nlarının
bel
irlen
mes
i AF
AD
Dahi
li Ac
il Du
rum
Pla
nlarının
de
ğerle
ndiri
lmes
i (ÇŞ
B )
ÇŞB
80
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Rapo
rlam
a Si
stem
i ÇŞ
B
Yöne
tmel
ik”
10 E
ylül
200
8 ta
rihli
ve 2
6993
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de
yayı
mla
nan
“Siv
il Ha
va
Ulaşım
ına
Açık
Ha
vaal
anla
rında
Yer
Ala
n Te
rmin
alle
r ile
Sıh
hi İş
yerle
ri iç
in İş
yeri
Açm
a ve
Çalışm
a Ru
hsat
ların
a İlişk
in
Yöne
tmel
ik”
17 Ş
ubat
201
1 ta
rihli
ve 6
359
sayı
lı “Ç
evre
ve
Topl
um
Sağlığını O
lum
suz
Etki
leye
bile
cek
Gayr
isıhh
î M
üess
esel
erin
Etr
afın
da
Bıra
kıla
cak
Sağlık
Kor
uma
Band
ı Mes
afes
inin
Be
lirle
nmes
i Hak
kınd
a Yö
nerg
e”
14 H
azira
n 20
14 ta
rihli
ve
2903
0 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Mek
ansa
l Pla
nlar
Ya
pım
Yön
etm
eliğ
i”
Soru
mlu
Kur
um: Ç
evre
ve
Şehi
rcili
k Ba
kanlığı,
Sağlık
Ba
kanlığı,
Çalış
ma
ve S
osya
l Gü
venl
ik B
akan
lığı
30 A
ralık
201
3 ta
rihli
ve 2
8867
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Büy
ük
Endü
striy
el K
azal
arın
81
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Önl
enm
esi v
e Et
kile
rinin
Az
altıl
ması H
akkı
nda
Yöne
tmel
ik”
31 M
art 2
016
tarih
li ve
296
70
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
ya
yım
lana
n “B
üyük
En
düst
riyel
Kaz
a Ri
skle
rinin
Az
altıl
masın
a Yö
nelik
Dah
ili
Acil
Duru
m P
lanı
Teb
liği”
24 O
cak
2015
tarih
li ve
292
46
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
ya
yım
lana
n “G
üven
lik R
apor
u Te
bliğ
i”
4 Ağ
usto
s 201
5 ta
rihli
ve
2943
5 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Büy
ük K
aza
Önl
eme
Polit
ika
Belg
esi
Tebl
iği”
82
5.4.1. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
Endüstri ve yakma tesislerinden kaynaklanan her türlü kirletici emisyonlarının sürdürülebilir kalkınma ilkeleri de göz önüne alınarak en aza indirilmesi temel amaçtır.
1 .Amaç : Tesislerin yatırım ihtiyaçları ve bu yatırımların gerçekleşme süresi de göz önüne alınarak ilgili sektöre ait direktifler iç mevzuata kazandırılacak ve etkin olarak uygulanacaktır.
Hedef : Endüstriyel ve yakma tesislerinden kaynaklanan her türlü kirletici emisyonlarının sürdürülebilir kalkınma ilkeleri de göz önüne alınarak en aza indirilmesi.
Strateji : Endüstriden alıcı ortamlara yapılan her türlü desarjın kontrolü, kirliligin önlenmesi ve atık yönetiminin bütüncül yaklasım çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmesi
2. Amaç : Tesislere çevreyle ilgili izinlerin tek yetkili otorite tarafından verilmesine ve etkin bir izleme denetim sistemi kurulmasına yönelik yeterli ve gerekli kapasite olusturulacaktır.
Hedef : Sanayi tesisleri için izin veren veya koordine eden tek yetkili merci oluşturulması için ülkemizdeki çevre izinlerinin verilmesinden sorumlu kurumların yetki ve sorumluluk alanlarının bu izin prosedürü çerçevesinde yeniden tanımlanması.
Strateji : Direktiflerin uygulanması için kamu ve özel sektörün kurumsal yapılarının güçlendirilmesi
3. Amaç : Endüstriyel tesislerde ve büyük yakma tesislerinde mevcut en iyi tekniklerin uygulanmasına imkan verecek çalısmaların yapılması, ilgili tüm taraflarca işbirligi içerisinde yürütülecektir.
Hedef : Mevcut en iyi teknikler imalat sanayinin sektörlerine tanıtımı ve uygulamanın maliyetlerinin sektörel bazda belirlenmesi.
Strateji: Endüstriden alıcı ortamlara yapılan her türlü desarjın kontrolü, kirliligin önlenmesi ve atık yönetiminin bütüncül yaklaşım çerçevesinde ele alınarak değerlendirilmesi
4. Amaç : Endüstriyel tesislerden kaynaklanan kirletici salım ve taşımalarına ilişkin verilerin tesisler tarafından raporlanacak, Bakanlık tarafından değerlendirilecek ve halkın bilgiye ulaşımına imkan verecek kurumsal düzenleme ve altyapı oluşturulacaktır.
Hedef: Sanayi tesislerinden kaynaklanan her türlü kirletici salım ve taşımalarının izlenmesi, raporlanması, kamuoyu ile paylaşılacak bilgiler haline getirilmesi.
Strateji : Endüstriyel tesislere ve emisyonlara ilişkin verilerin tesisler tarafından raporlanmasına, Bakanlık tarafından değerlendirilmesine ve halkın bilgiye ulaşımına imkan verecek kurumsal düzenleme ve altyapı oluşturulmasına yönelik çalışmaların tamamlanması.
5. Amaç: Endüstriyel Emisyonlar Direktifinin iç mevzuata uyumlaştırılması için ayrıntılı maliyet analizlerini içeren uygulama planları hazırlanacaktır.
Hedef 1: Sanayi tesislerinde üretim tekniklerinin gelistirilmesi, ileri teknolojilerin uygulanması, enerjinin verimli kullanılması vb. çalısmalara yönelik yapılacak yatırımların programlaması
Hedef 2:Mevcut en iyi tekniklerin imalat sanayinin sektörlerine tanıtılması ve uygulama maliyetlerinin sektörel bazda belirlenmesi
Strateji: Mevcut en iyi tekniklerin sektör bazında tespiti, uygulanması ve bunun için kurumsal altyapının güçlendirilmesi
83
6. Amaç : Seveso III Direktifi çerçevesinde tesisleri işletenler ve yerel merciler tarafından acil durum planları hazırlanacaktır.
Hedef : 2023 yılına kadar büyük endüstriyel kazaların önlenmesine ilişkin kayıt sistemi ve tüm tesislerde acil durum planlarının oluşturulması
Strateji : Büyük kaza riski taşıyan tesislerin belirlenerek, bunların tesis dışı acil durum planlarının
hazırlanması
7. Amaç: Çözücü (solvent) kullanılan sanayi sektörlerinde çözücü kullanımının azaltılmasına yönelik çalısmalar ve petrol ürünlerinin depolanmasından kaynaklanan uçucu organik bilesiklerin emisyonlarının sınırlandırılması ile buna iliskin depolama standartlarının belirlenmesi için uygulama planları hazırlanacaktır.
Hedef : 2023 yılına kadar sanayide ve petrol depolama tesislerinde, çözücü salınımının azaltılmasına yönelik tekniklerin uygulanarak uçucu organik madde emisyonlarının azaltılması
Strateji 1: Çözücü salınımının azaltılmasına yönelik üretim islemlerinin iyilestirilmesi, çözücülerin degistirilmesi veya az çözücü içeren uygulamaların kullanılması, kayıp ve kaçakların azaltılması
Strateji 2:Petrol depolama tesislerinde, terminallerdeki yükleme-bosaltma teçhizatında, hareketli konteynırlarda ve servis istasyonlarındaki depolama tesislerinde uçucu organik madde emisyonları azaltma tasarımı yapılması ve isletme önlemlerinin alınmasının sağlanması
84
5.4.2. Öncelikler ve Önlemler
EKRY Sektörü için belirlenmiş olan öncelikli mevzuat ve alınması gereken önlemler Tablo 5.4.2’de verilmiştir.
Tablo 5.4.2 Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler10
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
EED/EKÖK
Mevcut tesisler için sektörel uyum çalışmaları (Çimento, Otomotiv, Metal, Mineral ürün, Tekstil vb.)
EED/EKÖK EÇİ Yönetmeliğinin Yayınlanması
EED/EKÖK Sektörel Geçiş Takvimi yayınlanması
EED/EKÖK Pilot Uygulamalar
BOYALAR Mevzuatın yayınlanması
BOYALAR
Boyalarda çözücü madde içeriğini piyasa denetim gözetiminin yapılması
BOYALAR
Yeni formüllerin, reçinelerin geliştirilmesi (Ar&Ge)
BOYALAR Ürünlerin etiketlenmesi
EED/BYT
Mevzuatın yayınlanması-(yeni emisyon limit değerleri)
EED/BYT Uygulama başlangıcı
EED/ATIK YAKMA
Yeni yakma tesisi kurulumu
EED/ÇÖZÜCÜLER Mevzuatın yayınlanması
10 Sektör altında yer aldığı halde henüz veri üretilmeyen, mevzuat çalışması başlamamış ya da olgunlaşmamış Tüzük ve Direktifler öncelikler kapsamında değerlendirilmemiştir.
85
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
EED/ÇÖZÜCÜLER
Temel salım yöntemi teknikleri- üretim işlemlerinin iyileştirilmesi
EED/ÇÖZÜCÜLER
Tesislerde atık azaltım tedbirlerinin alınması.
EED/ÇÖZÜCÜLER
Düşük çözücü içeren malzemelerle yer değişiminin hazırlanması
SEVESO
Güvenlik Raporlarının ve Dahili Acil Durum Planlarının değerlendirilmesi
SEVESO
Kurumlar arası koordinasyon sağlanması için sistem kurulması
SEVESO
Harici Acil Durum Planlarının hazırlanması ve domino etkisi olacak kuruluşların belirlenmesi
86
5.5. İklim Değişikliği
5.5.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
İklim değişikliğinin olumsuz etkilerinin geri döndürülemez bir düzeye ulaşmasını engellemek için küresel ortalama sıcaklık artışının Sanayi Devrimi öncesine kıyasla 2 0C’nin altında tutulması gerektiği uluslararası kamuoyu ve bilim çevreleri tarafından kabul edilmektedir. İklim değişikliği ile mücadeleye yönelik uluslararası alanda yürütülen çalışmalara liderlik eden AB, 2 0C’lik küresel eşiği temel alarak kendi sera gazı emisyonlarına ilişkin hedefler belirlemiştir. Bu kapsamda AB, 2020 yılına kadar sera gazı emisyonlarını 1990 seviyesine kıyasla %20 oranında azaltmayı amaçlamaktadır. AB’nin 2030 yılına yönelik emisyon hedefi ise yine 1990 referans yılına kıyasla %40 azaltım olarak belirlenmiştir.
İklim değişikliği ile mücadele konuları, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) tarafından küresel olarak ele alınmaktadır. BMİDÇS’ne 2004 yılında taraf olan Türkiye’nin Kyoto Protokolü kapsamında herhangi bir emisyon azaltım taahhüdü ve buna bağlı bir kamu yatırım ihtiyacı bulunmamaktadır. Ancak 22 Nisan 2016 tarihinde Paris Antlaşması’na imza atan Türkiye, referans senaryosuna göre sera gazı salımlarını 2030 yılında %21 oranına kadar azaltım taahhüdü veren Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı belgesini 30 Eylül 2015’te BMİDÇS Sekretaryasına sunmuştur. Türkiye’nin bu azaltım hedefine ulaşabilmesi için enerji, sanayi, ulaştırma, binalar ve kentsel dönüşüm, tarım, atık ve yutak alanlarında gerçekleştirmeyi öngördüğü politikalar ve tedbirler sunduğu raporda yer almaktadır.
İklim değişikliği AB müktesebatı incelendiğinde sera gazının emisyonlarının takibi, emisyon ticareti sistemi, emisyon ticareti sisteminin dışında kalan sektörlerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının azaltılması, karbon yakalama ve depolaması, F-gazlarının kontrolü ve ozon tabakasının korunması ile ilgili AB düzenlemelerinin bulunduğu görülmektedir. Türkiye’nin iklim değişikliği AB mevzuatına ilişkin mevcut ve uyum durumu Tablo 5.5.1’de ayrıntılı bir şekilde yer verilmektedir.
87
Tabl
o 5.
5.1 İk
lim D
eğişi
kliğ
i Sek
törü
Mev
cut D
urum
, Yas
al v
e Ku
rum
sal Ç
erçe
ve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
510/
2011
/AT
Hafif
Tic
ari T
aşıtl
arın
dan
(N1
kate
goris
i) Çı
kan
CO2
Emisy
onla
rını A
zaltm
aya
Yöne
lik Y
eni H
afif
Tica
ri Ar
açla
rın E
misy
on
Perf
orm
ans
Stan
dart
ların
ı Oluşt
uran
(A
B) 5
10/2
011
sayı
lı Tü
zük
Yeni
haf
if tic
ari a
raçl
arının
her
yıl
belir
li bi
r yü
zdes
inin
hed
efle
nen
orta
lam
a CO
2 em
isyon
ların
ı yak
alam
ası.
Uyu
mlu
değ
il 20
19 I.
Dön
em
BSTB
Yeni
haf
if tic
ari a
raçl
arının
her
yıl
belir
li bi
r yü
zdes
inin
spes
ifik
emisy
on h
edef
lerin
e uy
gun
üret
ilmes
i.
1014
/201
0/AT
Yeni
Bin
ek A
raçl
arın
Te
scil
Veril
erin
in
Dene
tlenm
esi v
e Ra
porla
nmasın
a İlişk
in
(AT)
101
4/20
10 sa
yılı
Tüzü
k
Bine
k ar
aç k
ayıt
siste
min
in o
luşt
urul
ması.
Uyu
mlu
değ
il 2
019
BSTB
Kayı
t sist
emin
de ik
ili y
akıt
kulla
nan
bine
k ar
açla
rının
CO
2 em
isyon
değ
erle
rinin
ra
porla
nması.
Bine
k ar
aç k
ayıt
siste
mi i
çin
veri
doğr
ulam
a ve
de
netim
alt
yapı
sının
oluşt
urul
ması.
Topl
anan
ver
ilerin
her
yıl
kom
isyon
a ile
tilm
esi
için
sist
em e
nteg
rasy
onun
un sa
ğlan
ması.
Uyu
mlu
değ
il AB
üye
liği i
le
1005
/200
9/AT
Ozo
n Ta
baka
sını İ
ncel
ten
Mad
dele
rin
Azal
tılm
asın
a İlişk
in (A
T)
1005
/200
9 sa
yılı
Tüzü
k
Klor
oflo
roka
rbon
(CFC
) kul
lanı
mı 2
006
itiba
rı ile
sıfır
tona
indi
rilm
esi v
e zo
runl
u ku
llanı
m
alan
ları
da d
ahil
olm
ak ü
zere
tüm
itha
latın
ın
yasa
klan
ması.
Büyü
k öl
çüde
uy
umlu
ÇŞB
7 N
isan
2017
tarih
li ve
300
31 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “O
zon
Taba
kasın
ı İnc
elte
n M
adde
lerin
Az
altıl
masın
a İlişk
in Y
önet
mel
ik”
1/
1/20
16 ta
rihin
den
itiba
ren
halo
nların
ku
llanı
mının
tam
amen
yas
akla
nması.
1/1/
2015
tarih
inde
n iti
bare
n se
rvis
amaç
lı
88
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
kulla
nım
ları
hariç
Hid
rokl
orof
loro
karb
on
(HCF
C) it
hala
tına
son
veril
mes
i.
Ozo
n ta
baka
sını i
ncel
ten
mad
dele
ri ith
al e
den
ithal
atçı
firm
alar
a Ko
ntro
l Bel
gesi
düze
nlen
mes
i.
“O
zon
Taba
kasın
ı İnc
elte
n M
adde
ler T
akip
Si
stem
i” p
rogr
amının
hazırl
anm
ası.
Kont
rol a
ltına
alın
an m
adde
lerin
ger
i kaz
anım
ı, ge
ri dö
nüşü
mü
ve im
ha e
dilm
esi i
le il
gili
çalış
an p
erso
nelle
r içi
n m
inim
um n
itelik
lerin
be
lirle
nmes
i.
Ozo
n Ta
baka
sını İ
ncel
ten
Mad
dele
r ile
ilgi
li ul
usal
üre
tim v
e tü
ketim
in k
ontr
ol a
ltına
alın
ması v
e bi
r tak
vim
çer
çeve
sinde
aşa
malı
olar
ak k
ulla
nım
ların
a so
n ve
rilm
esi.
Yöne
tmel
ik k
apsa
mın
da A
vrup
a Ko
misy
onu
ile
habe
rleşm
eyi s
ağla
yaca
k sis
tem
in k
urul
ması.
Uyu
mlu
değ
il AB
üye
liği i
le
Usu
lsüz y
olla
rla ta
şınan
kon
trol
altı
na a
lınan
m
adde
lerle
ilgi
li diğe
r ülk
eler
in d
enet
lem
e ist
ekle
rine
ceva
p ve
rece
k bi
r sist
emin
ku
rulm
ası.
443/
2009
/AT
Hafif
Hizm
et
Taşıt
ların
dan
(M1
Yeni
bin
ek o
tom
obill
erin
in 2
020
yılın
dan
itiba
ren
kilo
met
re b
aşın
a 95
gra
m C
O2 e
misy
on
hede
fine
uygu
n ür
etilm
esi.
Uyu
mlu
değ
il 20
19 I.
Dön
em
BSTB
, MB
“Kam
u M
ali Y
önet
imi v
e Ko
ntro
l Ka
nunu
ile
Bazı
Kanu
nlar
da v
e Ka
nun
Hükm
ünde
Kar
arna
med
e
89
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
kate
goris
i) Çı
kan
CO2
Emisy
onla
rını A
zaltm
aya
Yöne
lik Y
eni B
inek
O
tom
obill
erin
in E
misy
on
Perf
orm
ans
Stan
dart
ların
ı Oluşt
uran
(A
T) 4
43/2
009
sayı
lı Tü
zük
Mot
orlu
taşıt
lard
a se
ra g
azı e
misy
onla
rını
sınırl
andı
rmayı t
emel
ala
n bi
r ver
gile
ndirm
e ve
fiy
atla
ndırm
a sis
tem
inin
oluşt
urul
ması.
Değişik
lik Y
apılm
ası H
akkı
nda
Kanu
n Ta
sarısı”
Kam
u ku
rum
ve
kuru
luşla
rı ile
öze
l şirk
etle
rin
tem
iz ya
kıt v
e te
miz
araç
tekn
oloj
isi iç
eren
ara
ç fil
oları o
luşt
urm
aların
a yö
nelik
teşv
ik e
dici
yö
ntem
ve
mek
anizm
aların
gel
iştiri
lmes
i.
Kent
sel u
laşım
da ö
zel a
raç
kulla
nıcı
ları
ile ti
cari
araç
filo
ları
için
tem
iz ya
kıt v
e te
miz
araç
te
knol
ojile
rinin
kul
lanı
mının
öze
ndiri
lmes
i.
842/
2006
/AT
Bazı
Flor
lu S
era
Gazla
rına
İlişk
in (A
T) 8
42/2
006
sayı
lı Tü
zük
İthal
atın
kon
trol
edi
lmes
i ve
rapo
rlanm
ası.
Uyu
mlu
değ
il
Uyu
mlaştırm
a:
2017
Uyg
ulam
a:
2020
ÇŞB
Ba
zı Fl
orlu
Ser
a Ga
zların
a İlişk
in
(AB)
517
/201
4 sa
yılı
Tüzü
k’ün
uy
gula
nabi
lmes
i içi
n ön
ce m
ülga
(A
T) 8
42/2
006
sayı
lı Tü
zük’
ün
yürü
rlülüğe
kon
ulm
ası
gere
kmek
tedi
r.
Ülk
e iç
i tek
nik
pers
onel
eği
timin
in sa
ğlan
ması.
517/
2014
/AB
(AT)
842
/200
6 sa
yılı
Tüzü
ğü Y
ürür
lükt
en
Kaldıra
n, B
azı F
lorlu
Ser
a Ga
zların
a İlişk
in (A
B)
517/
2014
sayı
lı Tü
zük
Aşam
alı o
lara
k flo
rlu se
ra g
azı k
ulla
nımının
so
nlan
dırıl
ması.
Uyu
mlu
değ
il Be
lirle
nmem
iştir
ÇŞB
Bu Y
önet
mel
iğin
ve
uygu
lam
a te
bliğ
lerin
in
hükü
mle
rinin
ihla
li ha
linde
cez
ai iş
lem
lerin
in
uygu
lana
bilm
esi i
çin
siste
m k
urul
ması.
2009
/31/
AT
Karb
ondi
oksit
Yak
alam
a ve
Dep
olam
aya İlişk
in
(AT)
200
9/31
sayı
lı
CO2 y
akal
ama
için
ruhs
at a
lma
pros
edür
ünün
ol
uştu
rulm
ası.
Uyu
mlu
değ
il B
elirl
enm
emişt
ir ÇŞ
B
CO2 d
epol
ama
için
ruhs
at a
lma
pros
edür
ünün
ol
uştu
rulm
ası.
90
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Dire
ktif
Depo
nun
içer
iği,
tadi
lat v
e so
nlan
dırm
a işl
emle
ri iç
in ru
hsat
pro
sedü
rü iç
in ih
tiyaç
ların
be
lirle
nmes
i.
İzle
me
ve ra
porla
ma
için
sist
em k
urul
ması.
Sonl
andı
rma
ve so
nlan
dırm
a so
nrası a
lınac
ak
tedb
irler
e ilişk
in h
üküm
ve
yönt
emle
rin
belir
lenm
esi.
Göre
v de
ğişim
ine
ilişk
in h
üküm
ve
yönt
emle
rin
belir
lenm
esi.
Mal
i güv
enlik
ve
dest
ek iç
in g
erek
li dü
zenl
emel
erin
ger
çekl
eştir
ilmes
i.
Uyu
şmaz
lığın
çöz
ümle
nmes
i içi
n yö
ntem
lerin
be
lirle
nmes
i.
CO2 j
eolo
jik o
lara
k de
pola
nması h
akkı
nda
bilg
ilend
irme
siste
min
in o
luşt
urul
ması.
2003
/87/
AT
Emisy
on T
icar
et
Sist
emin
e Yö
nelik
Usu
l ve
Esa
sların
Be
lirle
nmes
ine İlişk
in
(AT)
200
3/87
sayı
lı Di
rekt
if
Sera
gazı e
misy
on ti
care
ti sis
tem
ini
oluş
turm
aya
yöne
lik g
erek
li al
tyapının
ol
uştu
rulm
ası.
Uyu
mlu
değ
il 20
19
ÇŞB
17 M
ayıs
2014
tarih
li ve
290
03 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “S
era
Gazı
Emisy
onla
rının
Tak
ibi H
akkı
nda
Yöne
tmel
ik”
22 T
emm
uz 2
014
tarih
li ve
290
68
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “S
era
Gazı
Emisy
onla
rının
İzle
nmes
i ve
Rap
orla
nması H
akkı
nda
Tebl
iğ”
Sera
gaz
ların
a ilişk
in k
ayıt
işlem
lerin
in
gerç
ekleşt
irilm
esi.
Yere
l bir
yöne
ticin
in a
tanm
ası.
Etki
n bi
r izle
me,
rapo
rlam
a ve
doğ
rula
ma
siste
min
in k
urul
ması.
Büyü
k öl
çüde
uy
umlu
91
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Kom
isyon
a bi
lgi s
ağla
mak
am
acıy
la b
ir ra
porla
ma
siste
mi v
e ve
ri ta
banı
nın
kuru
lması.
Uyu
mlu
değ
il AB
üye
liği i
le
2 N
isan
2015
tarih
li ve
293
14 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “S
era
Gazı
Emisy
on R
apor
ların
ın
Doğr
ulan
ması v
e Do
ğrul
ayıcı
Kuru
luşla
rın Y
etki
lend
irilm
esi
Tebl
iği”
1999
/94/
AT
Karb
ondi
oksit
Em
isyon
u ve
Yakıt
Tüke
timi
Konu
sund
a Tü
ketic
inin
Bi
lgile
ndiri
lmes
ine İlişk
in
(AT)
199
9/94
sayı
lı Di
rekt
if
Her y
eni o
tom
obild
e, a
racı
n ya
kıt t
üket
imi v
e ka
rbon
diok
sit e
misy
onun
un b
ir et
iket
le
göst
erilm
esi.
Büyü
k öl
çüde
uy
umlu
BSTB
28 A
ralık
200
3 ta
rihli
ve 2
5330
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “Y
eni
Bine
k O
tom
obill
erin
Yakıt
Ekon
omisi
ve
CO2 E
misy
onu
Konu
sund
a Tü
ketic
ilerin
Bi
lgile
ndiri
lmes
ine İlişk
in
Yöne
tmel
ik”
Gere
k sa
tılık
ger
ek k
iralık
ara
çların
yakıt
tüke
timi v
e em
isyon
ora
nların
a ilişk
in v
erile
ri iç
eren
pos
terle
r, sa
tış n
okta
ların
da tü
ketic
inin
gö
züne
çar
paca
k şe
kild
e se
rgile
nmes
i.
Tasa
rruf
lu b
enzin
kul
lanı
mı h
akkı
nda
çeşit
li fo
rmat
lard
a bi
lgile
ndirm
eler
in y
apılm
ası.
Asga
ri bi
rer y
ıllık
dön
emle
r hal
inde
yakıt
ekon
omisi
ve
CO2 e
misy
onu
ile il
gili
bir k
ılavu
z ha
zırla
nması.
98/7
0/AT
Benz
in v
e M
otor
in
Yakı
tların
Kal
itesin
e İlişk
in (A
T) 9
8/70
sayı
lı Di
rekt
if
Ulu
sal y
akıt
kalit
esi v
erile
ri iç
in b
ir ve
ri ta
banı
ol
uştu
rulm
ası.
Büyü
k öl
çüde
uy
umlu
ÇŞB,
EPDK
30 K
asım
201
3 ta
rihli
ve 2
8837
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “E
gzoz
Ga
zı Em
isyon
u Ko
ntro
lü İl
e Be
nzin
Ve
Mot
orin
Kal
itesi
Yöne
tmel
iği”
20/1
2/20
03 ta
rihli
ve 2
5322
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n 5
015
sayı
lı Pe
trol
Piy
asası K
anun
u
Kurş
unsu
z ben
zinin
paz
arla
nması i
le il
gili
gere
kli a
dım
ların
atıl
ması.
Kara
yolu
dışı
nda
kulla
nıla
n ha
reke
tli m
akin
e,
trak
tör v
b. a
raçl
arda
yal
nızc
a sü
lfür i
çeriğ
i 10
mg/
kg’d
an a
z ola
n ga
z yağ
ların
ın p
azar
lanm
ası
ile il
gili
gere
kli a
dım
ların
atıl
ması.
92
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Benz
in ö
zelli
kler
i ola
rak
Ek-1
’de
yer a
lan
krite
rleri
sağl
ayac
ak ü
retim
in sa
ğlan
ması.
10/0
9/20
04 ta
rihli
ve 2
5579
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n Pe
trol
Pi
yasa
sında
Uyg
ulan
acak
Tek
nik
Krite
rler H
akkı
nda
Yöne
tmel
ik
19 A
ralık
201
5 ta
rihli
ve 2
9567
Sayılı
Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n Ha
m
Petr
ol, A
kary
akıt,
İhra
kiye
, Mad
eni
Yağ,
Baz
Yağ
ve
Petr
olle
İlişk
ili
Mad
dele
re D
air K
arar
5 O
cak
2006
tarih
li ve
260
44 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n Be
nzin
Tü
rlerin
in Ü
retim
i, Yu
rtdışı
ve
Yurt
içi K
ayna
klar
dan
Tem
ini v
e Pi
yasa
ya A
rzın
a İlişk
in T
ekni
k Dü
zenl
eme
Tebl
iği
30 A
ralık
200
5 ta
rihli
ve 2
6039
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n M
otor
in T
ürle
rinin
Üre
timi,
Yurt
dışı
ve Y
urtiç
i Kay
nakl
arda
n Te
min
i ve
Piya
saya
Arzın
a İlişk
in T
ekni
k Dü
zenl
eme
Tebl
iği
29 O
cak
2015
tarih
li ve
292
51 s
ayılı
Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n M
otor
in v
e be
nzin
türle
rinde
31
/12/
2015
tarih
ine
kada
r “m
anga
n iç
eriğ
i” p
aram
etre
sinin
ar
anm
amasın
a ilişk
in K
arar
Dize
l yakıtl
arın
Ek
-2’d
e be
lirtil
en k
riter
leri
sağl
ayac
ak şe
kild
e ür
etim
inin
sağl
anm
ası.
TS E
N 2
28 v
e TS
EN
590
stan
dart
ların
a uy
gun
olar
ak ö
lçüm
ü ya
pılm
ış ya
kıtla
r içi
n TS
EN
14
274
stan
dardın
a uy
gun
bir y
akıt
kalit
e izl
eme
ve ra
porla
ma
siste
min
in k
urul
ması.
Met
alik
kat
kıla
rın k
ontr
ol a
ltınd
a tu
tulm
ası v
e izl
enm
esi.
Topl
anan
ver
ilerin
ve
uygu
nluk
ra
porla
mal
arının
3 yıld
a bi
r kom
isyon
a ile
tilm
esi i
çin
siste
m e
nteg
rasy
onun
un
sağl
anm
ası.
Her b
ir ya
kıt t
üren
e gö
re b
irim
ene
rji ü
retim
i es
nasın
da o
luşa
n se
ra g
azı e
tkisi
nin
yaşa
m
döng
üsü
anal
izini
n ya
pılm
ası.
Uyu
mlu
değ
il Be
lirle
nmem
iştir
Biyo
yakı
t üre
tim te
sisle
rinin
kur
ulm
ası.
93
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
525/
2013
/AT
Sera
Gazı E
misy
onla
rının
İz
lenm
esi v
e Ra
porla
nması H
akkı
ndak
i M
ekan
izma
ile İk
lim
Değişik
liğiy
le il
gili
Ulu
sal
ve B
irlik
Düz
eyin
deki
Di
ğer B
ilgile
rin
Rapo
rlanm
asın
a İlişk
in
(AB)
525
/201
3 sa
yılı
Tüzü
k
Kyot
o Pr
otok
olü
kaps
amın
da y
er a
lan
sera
gazı
emisy
onla
rının
izle
nmes
i içi
n m
ekan
izma
kuru
lması.
Uyu
mlu
değ
il 20
18
ÇŞB,
TÜİK
,
BSTB
,
ETKB
,
UDH
B,
GTHB
,
OSİ
B
Ulu
sal k
ayıt
ve e
nvan
ter s
istem
inin
ol
uştu
rulm
ası.
406/
2009
/AT
Sera
Gazı E
misy
on
Azal
tım H
edef
lerin
e İlişk
in (A
T) 4
06/2
009
sayı
lı Ka
rarı
Ulu
sal d
üzey
de se
ra g
azı e
misy
on a
zaltı
m
hede
flerin
in b
elirl
enm
esi.
Uyu
mlu
değ
il
AB ü
yeliğ
i ile
ÇŞB
U
lusa
l düz
eyde
sera
gazı e
misy
onu
sınırl
andı
rmay
a yö
nelik
pol
itika
ların
ve
ölçü
lerin
bel
irlen
mes
i içi
n bi
r mek
anizm
a ge
liştir
ilmes
i.
94
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Du
rum
u
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Dene
tlem
e sa
ğlam
ak v
e ra
porla
ma
yükü
mlü
lüğü
get
irmek
için
bir
mek
anizm
a ku
rulm
ası.
529/
2013
/AT
AKAK
DO A
ktiv
itele
ri So
nucu
nda
Oluşa
n Se
ra
Gazı
Emisy
onun
un
Hesa
plam
a Ku
ralla
rı Ve
Bu
Akt
ivite
lere
Yön
elik
Bi
lgile
re İl
işkin
(AT)
52
9/20
13 sa
yılı
Kara
rı
AKAK
DO il
işkin
akt
ivite
pla
nı h
azırl
anm
ası v
e uy
gula
nması.
Uyu
mlu
değ
il Be
lirle
nmem
iştir
OSİ
B,
OGM
AKAK
DO k
ayna
klı s
era
gazı
azal
tımın
a yö
nelik
de
vam
etm
ekte
ola
n ve
gel
ecek
te p
lanl
anan
ak
tivite
ler h
akkı
nda
bilg
ilend
irmel
erin
ya
pılm
ası v
e AB
Kom
isyon
u’na
rapo
rlanm
ası.
95
5.5.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
Türkiye’nin iklim değişikliğiyle küresel mücadele kapsamında temel amacı, iklim değişikliğini önlemeye yönelik uluslararası taraflarla işbirliği içerisinde, tarafsız ve bilimsel bulgular ışığında belirlenmiş küresel çabalara, sürdürülebilir kalkınma politikalarına uygun olarak Türkiye’nin özel şartları çerçevesinde katılmaktır.
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin “ortak fakat farklılaştırılmış sorumluluklar” ilkesine uygun olarak ve özel koşulları çerçevesinde; iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum politikaları ile önlemlerini, ulusal kalkınma planlarına dâhil etmek, Sera gazı emisyonlarının azaltılması gayesiyle geliştirilen küresel politikalar ve önlemlere kendi imkânları ölçüsünde, sürdürülebilir kalkınma ilkeleriyle uyumlaştırılmış kalkınma programını sekteye uğratmadan, sera gazı emisyon artış hızını sınırlayarak katkıda bulunmak, Küresel iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltma ve bu etkilere uyum sağlama doğrultusunda, ulusal hazırlık seviyesi ve kapasitesini artırmak; bu çabalarda elde edeceği tecrübe ve kazanımlarını bölge ülkeleri ile paylaşmak ve azaltım ve uyuma yönelik ikili ve çok taraflı ortak araştırma projeleri geliştirmek, Azaltım, uyum, teknoloji transferi ve finansman ana başlıklarındaki küresel stratejik amaçların, tarafların sorumlulukları göz önünde bulundurulması suretiyle tasarlanması ve yürütülmesine uyum sağlamak ve uluslararası faaliyetlerde etkin rol oynamak, Azaltım ve uyum faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duyulan mali kaynaklara erişimi artırmak, Mevcut teknoloji ve kalkınma düzeyimiz göz önüne alınarak temiz üretime yönelik Ar-Ge ve inovasyon kapasitesini geliştirmek, bu alanda rekabet ve üretimin artırılmasını sağlayacak ulusal ve uluslararası finansman kaynaklarını ve teşvik mekanizmalarını oluşturmak, İklim değişikliği ile mücadele ve uyum kapsamındaki faaliyetleri, etkin ve sürekli eşgüdüm sağlayarak, şeffaf, katılımcı ve bilimsel çalışmalara dayanan karar alma süreçleri ile geliştirmek, Kamu, özel sektör, üniversite, sivil toplum kuruluşları gibi tüm kesimlerin ortak çabaları ile tüketim kalıplarının iklim dostu olacak şekilde değiştirilebilmesi için kamuoyu bilincini artırmak, Ulusal iklim değişikliği çalışmalarında, bilgi akışını ve paylaşımını artırmak amacıyla bütüncül bir bilgi yönetim sistemini oluşturmaktır.
96
5.5.3. Öncelikler ve Önlemler
İklim Değişikliği AB müktesebatı ile beraber Türkiye’nin niyet ettiği ulusal katkıyı yerine getirebilmesi için gerekli plan ve politikalar da dikkate alınarak belirlenen önlemler senelere göre Tablo 5.5.2’de verilmektedir.
Tablo 5.5.2 İklim Değişikliği Sektörü için Önlemler
Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Sera gazı emisyonlarının (referans senaryoya göre) 2030 yılında %21 oranına kadar azaltılması.11
Kyoto Protokolü kapsamında yer alan sera gazı emisyonlarının izlenmesi için mekanizma kurulması.12
11 BMİDÇS Sekretaryasına sunulan Niyet Edilen Ulusal Olarak Belirlenmiş Katkı belgesi kapsamında Türkiye sera gazı salımını referans senaryoya göre 2030 yılında %21 oranına kadar azaltmayı öngörmektedir. 12 525/2013/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi’ne ilişkin bir öncelik.
97
5.6.Gürültü Yönetimi
5.6.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
Gürültü Yönetimi Sektörü altında yer alan 2002/49/AT sayılı Çevresel Gürültü Direktifi, kişilerin beden ve ruh sağlığını, huzur ve sükûnunu gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesi için, çevresel gürültüye maruz kalmanın etkileriyle mücadele etmeye yönelik esas ve kriterlerin belirlenmesi ve bu kriterlerin gürültü kaynakları bazında uygulanması için çeşitli kaynaklardan yayılan gürültü emisyonuna sınırlamalar getirmiştir. Direktif uyarınca; yerleşim yerleri, karayolları, demiryolları ve hava alanları için gürültü düzeylerini ve bu düzeylere maruz kalan konut, okul, hastane ve etkilenen kişi sayısını gösteren gürültü haritalarının hazırlanması ve bu harita sonuçları esas alınarak, özellikle çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere yol açtığı yerler ile çevresel gürültü seviyesinin aşılmamasının gerekli olduğu yerlerde, gürültünün kontrol altına alınmasına yönelik eylem planları hazırlanarak uygulamaya konulması öngörülmektedir. IPA fonlarından ve ulusal kaynaklardan istifade edilerek gerçekleştirilen projeler kapsamında, gürültü haritası hazırlama çalışmaları ve haritalama sonuçlarına göre belirlenen problemli alanlarda kısa, orta ve uzun vadede ne tür kontrol tedbirlerinin alınacağına dair yürütülen eylem planı çalışmalarında; veri toplanması, gürültü haritalarının hazırlanması, problemli alanların belirlenmesi, kontrol tedbirlerinin seçilmesi ve eylem planlarının hazırlanmasına yönelik eğitimler gerçekleştirilmiş ve bu çalışmalarla haritalar ile eylem planlarının hazırlanmasından sorumlu kurum/kuruluşların kapasitesi güçlendirilmiştir.
Bu direktifle ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgileri Tablo 5.6.1’de yer almaktadır. Gürültü yönetimi sektöründe, direktif içerisinde uygulama adımlarına göre finansman stratejisi belirlenmiş ve yatırım ihtiyaçları önceliklendirilmiştir.
98
Tabl
o 5.
6.1
Gürü
ltü Y
önet
imi A
B M
evzu
atı U
yum
Dur
umu
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a/U
ygul
ama
Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
25/6
/200
2 ta
rihli
2002
/49/
AT s
ayılı
Çe
vres
el
Gürü
ltü
Dire
ktifi
Yıld
a el
li bi
nden
faz
la
iniş/
kalkışı
n ya
pıldığı
hava
al
anla
rında
gü
rültü
öl
çüm
/kon
trol
/izle
me
siste
mi k
urul
ması
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
31/1
2/20
16
(Yön
etm
elik
te
veril
en ta
rih)
DHM
İ, HE
AŞ
04/0
6/20
10
tarih
li ve
27
601
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “Ç
evre
sel
Gürü
ltünü
n De
ğerle
ndiri
lmes
i ve
Yö
netim
i Yön
etm
eliğ
i”
18/1
1/20
15
tarih
li ve
29
536
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “Ç
evre
sel
Gürü
ltünü
n De
ğerle
ndiri
lmes
i ve
Yö
netim
i Yö
netm
eliğ
inde
De
ğişik
lik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
Soru
mlu
Kur
uluş
: ÇŞB
Stra
tejik
gü
rültü
ha
rital
arının
ha
zırla
nması
30/0
6/20
18
Bele
diye
ler,K
GM,
TCDD
, DH
Mİ,
ÇŞB(
onay
için
)
Eyle
m
plan
ların
ın
hazır
lanm
ası
18/0
7/20
19
Bele
diye
ler
ve
il öz
el
idar
eler
inin
ön
derli
ğind
e KG
M,
DHM
İ, TC
DD,
ÇŞB
ve
diğe
r ilg
ili k
urum
ve
kur
uluş
lar”
99
5.6.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
İnsanların huzur ve sükununu, beden ve ruh sağlığını korumak için gürültünün önlenmesi ve sessiz alanların korunmasına yönelik gerekli tedbirlerin alınması temel amaçtır.
1. Amaç : Gürültü haritaları hazırlanacak ve çevresel gürültüye maruz kalma belirlenecektir.
Hedef 1: 250 binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları, yılda 6 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları, yılda 60 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolu güzergahları ile yılda 50 binden fazla hareketin gerçekleştiği ana havaalanları için stratejik gürültü haritaları 2016 yılı Aralık ayı sonuna kadar, 100 binden fazla nüfusu olan yerleşim alanları, 3 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları ve 30 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolları için stratejik gürültü haritaları 2018 yılı Haziran ayı sonuna kadar hazırlanacak ve 5 yılda bir güncellenecektir.
Strateji 1: Gürültü haritalarının hazırlanması için görevli kurum ve kuruluşların kurumsal yapılarının güçlendirilmesi çalışmalarına devam edilecektir.
Strateji 2: Stratejik gürültü haritalarının hazırlanması için gürültü kaynakları bazında (karayolları, demiryolları, havaalanları ve endüstri) gerekli veriler toplanacak ve güncelleme çalışmaları devam edecektir.
2.Amaç: Gürültü kirliliğiyle mücadele için eylem planları hazırlanacaktır.
Hedef 1:250 binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları, yılda 6 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları, yılda 60 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolu güzergahları ile yılda 50 binden fazla hareketin gerçekleştiği ana hava alanları için 2017 yılı sonuna kadar, 100 binden fazla nüfusu olan yerleşim alanları, 3 milyondan fazla aracın geçtiği ana karayolları ve 30 binden fazla trenin geçtiği ana demiryolları için 2019 yılına kadar, stratejik gürültü haritaları sonuçları göz önüne alınarak eylem planları hazırlanacak ve 5 yılda bir güncellenecektir.
Strateji 1: Eylem planlarının hazırlanması için görevli kurum ve kuruluşların kurumsal yapılarıgüçlendirilecektir.
Strateji 2: Arazi kullanım planlaması, trafik planlaması, gürültü kaynaklarında teknik önlemler, daha az gürültü üreten kaynakların seçilmesi, ses yayımının azaltımına yönelik düzenleyici veya ekonomik nitelikli önlemlere yönelik eylem planları oluşturulacaktır.
3.Amaç : Çevresel gürültü ve etkileri hakkında kamuoyu bilgilendirilecektir.
Hedef : Stratejik gürültü haritaları ve eylem planlarının hazırlanması sırasında kamuoyunun bilgilendirilmesi ve kararlara katılımı sağlanacaktır.
Strateji 1: Gürültü haritalarının ve eylem planlarının hazırlanması ve halkı bilgilendirmeye yönelik görevli kurum ve kuruluşların kurumsal yapıları güçlendirilecektir.
Strateji 2: Stratejik gürültü haritaları ve eylem planları hazırlanması sırasında kamuoyu bilgilendirilecek ve katılımları sağlanacaktır.
5.6.3. Öncelikler ve Önlemler
Gürültü Yönetimi Sektörü kapsamında bir adet mevzuat bulunmaktadır. Tablo 5.6.2’de mevzuat kapsamındaki önlemler ve faaliyetlerin planlanan tamamlanma takvimi verilmiştir.
100
Tablo 5.6.2 Gürültü Yönetimi Sektörü için Önlemler
Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Yılda elli binden fazla iniş/kalkışın yapıldığı hava alanlarında gürültü ölçüm/kontrol/izleme sistemi kurulması
Stratejik gürültü haritalarının hazırlanması ve güncellenmesi13
Eylem planlarının hazırlanması
13 Stratejik gürültü haritaları ve eylem planları 5 yıllık periyotlarla hazırlanacağından, Yönetmelikte belirtilen tarihlere göre 2023 yılı itibari ile periyodu tamamlanan illerin 2. Stratejik gürültü haritaları da hazırlanmış olacaktır.
101
5.7.Kimyasalların Yönetimi
5.7.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
Kimyasallar Yönetimi Sektörü altında ele alınan mevzuat insan sağlığı ve çevrenin, kimyasalların olumsuz etkilerinden yüksek düzeyde korunmasını, diğer bir ifadeyle, sanayicilerin maddelerini, insan sağlığı ve çevrenin olumsuz etkilenmesine sebebiyet vermeden, üretmesini, ithal etmesini ya da piyasaya arz etmesini amaçlamaktadır. Avrupa Birliği’nde kimyasallar yönetimine ilişkin birçok mevzuatı tek bir çatı altında toplayan REACH Tüzüğü (Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Tüzük) 2006 yılında yayımlanmış ve 2007 yılında yürürlüğe girmiştir. Gümrük Birliği kapsamında ülkemiz ile AB arasında ticarete konu kimyasallara ilişkin pazara giriş kurallarını belirleyen bir teknik düzenleme olması nedeniyle REACH Tüzüğünün AB’de yürürlüğe girmesi itibari ile Gümrük Birliği kapsamında ürünlere ilişkin AB teknik mevzuatına uyum yükümlülüğümüzün bir sonucu olarak ülkemizde de bu tüzüğün uyumlaştırılması, kimyasallar yönetimine ilişkin nihai bir hedef haline gelmiştir. REACH tüzüğünün ulusal mevzuata aktarılması kapsamında “Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (KKDİK) Hakkında Taslak Yönetmelik” 23/06/2017 tarihli ve 30105 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Öte yandan, söz konusu Yönetmelik teknik hükümleri itibariyle REACH Tüzüğü’yle birebir uyumlu olmakla birlikte ülkemizin Avrupa Ekonomik Alanı (AEA) üyesi “Avrupa Serbest Ticaret Birliği” ülkeleri gibi Avrupa Kimyasallar Ajansı’na üye olmayışından kaynaklı olarak birtakım idari hükümleri itibariyle REACH Tüzüğü’nden ayrışmaktadır. Bu durumun gerek her iki tarafın da iktisadi işletmecileri üzerinde yaratabileceği olumsuz etkilerinin giderilmesi gerekse AB ile Gümrük Birliği ilişkimize en yakın model olması nedeniyle Avrupa Komisyonu ile halihazırda ülkemiz arasında bu mevzuat özelinde AEA modeline benzer bir yapının kurulması yoluyla anılan mevzuatın ticaret önünde teknik engel olmaktan çıkarılması imkanları araştırılmaktadır. Bununla birlikte, AB’de 2004 yılında yürürlüğe giren 850/2004/AAT sayılı Kalıcı Organik Kirleticler Tüzüğü’nün ülkemizde uyumlaştırılması amacıyla AB Katılım Öncesi Mali İşbirliği 2010 (IPA 2010) yılı programlamasına ait “Kalıcı Organik Kirleticiler Tüzüğü’nün Uygulanması İçin Teknik Destek Projesi” yürütülmüş olup proje ile kurumsal ve teknik kapasitenin arttırılması amacıyla çalışmalar gerçekleştirilmiş Ulusal Uygulama Planı güncellenmiş, taslak mevzuat hazırlanmış ve taslak mevzuatın uygulanmasına dair Sektörel ve Düzenleyici Etki Analizleri hazırlanmıştır.
“Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması (KKDİK) Hakkında Yönetmelik” ile ilgili maliyetlerin %99’u özel sektör tarafından sağlanması gereken maliyetler olup, bu miktarın %89’u izin ve kısıtlama listesindeki maddeler için alternatif madde arayışı, formülasyon değiştirme, üretim prosesini değiştirme/iyileştirme maliyetidir.
2013-2015 yılları arasında yürütülmüş olan “Kalıcı Organik Kirleticiler Tüzüğü’nün Uygulanması İçin Teknik Destek Projesi’nin (POPs Projesi)” amacı, sosyal ve ekonomik etkiler dikkate alınarak ulusal ve bölgesel düzeyde Türkiye’de AB KOK Tüzüğü’nün etkin bir şekilde uygulanması için gerekli kapasiteyi sağlamaktır. Proje kapsamında kapasite geliştirme faaliyetleri çerçevesinde, eğitimler, çalışma ziyaretleri, bilgilendirme ve bilinçlendirme aktiviteleri gerçekleştirilmiştir.
Kimyasalların yönetimine ilişkin mevzuat ile ilgili mevcut durum, yasal çerçeve ve kurumsal çerçeve bilgilerine Tablo 5.7.1’de yer verilmiştir.
102
Tabl
o 5.
7.1
Kim
yasa
llar Y
önet
imi M
evcu
t Dur
um, Y
asal
ve
Kuru
msa
l Çer
çeve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eksi
nim
leri
Mev
zuat
Uyu
m D
urum
u Ö
ngör
ülen
U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Tehl
ikel
i kim
yasa
lların
ih
raca
tı ve
itha
latın
a ilişk
in 4
Tem
muz
201
2 ta
rihli
ve 6
49/2
012
(AT)
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Tüz
üğü
İthal
at&İh
raca
t
Ek-I
kim
yasa
lların
ihra
catın
ı kon
trol
etm
ek iç
in
Ulu
sal Y
etki
li M
erci
lerin
Bel
irlen
mes
i
Uyu
mlu
değ
il
Uyu
mlaştırm
a:
2018
II. D
önem
ÇŞB
ÇYGM
; AB
Baka
nlığı;
EB;
GTB;
GTH
B; S
B
Kasım
201
5’te
baş
lamış
olan
24
ay
süre
li “T
ehlik
eli
Kim
yasa
lların
İtha
latı
ve
İhra
catı
Tüzü
ğü’n
ün
Uyg
ulan
ması İ
çin
Tekn
ik
Dest
ek P
roje
si” IP
A pr
ojes
i (IP
A-20
11) k
apsa
mın
da ta
slak
yöne
tmel
ik h
azırl
anac
aktır
.
İhra
cat b
ildiri
m si
stem
i oluşt
urm
a
Tüzü
ğün
ekin
de y
er a
lan
kim
yasa
lları
ithal
ve
ihra
ç ed
en fi
rma
enva
nter
i
Ulu
sal Y
etki
li M
erci
i tar
afın
dan İh
raca
tçıla
ra
rehb
erlik
hizm
eti v
erilm
esi i
çin
bir m
ekan
izma
oluş
turu
lması.
Kim
yasa
lların
ve
Karışım
ların
Sı
nıfla
ndırı
lması,
Etik
etle
nmes
i ve
Amba
lajla
nmasın
a ilişk
in 1
6 Ar
alık
200
8 ta
rihli
ve 1
272/
2008
(A
T) sa
yılı
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey T
üzüğ
ü Sı
nıfla
ndırm
a,
Amba
lajla
ma,
Et
iket
lem
e
Tüm
mad
de v
e ka
rışım
ların
yön
etm
eliğ
e uy
gun
sını
fland
ırılm
ası v
e za
rarlı
ola
nların
yö
netm
eliğ
e uy
gun
olar
ak e
tiket
lenm
esi v
e am
bala
jlanm
asının
sağl
anm
ası
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
ÇŞB
ÇYGM
26 A
ralık
200
8 ta
rihli
ve 2
7092
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Teh
likel
i M
adde
lerin
ve
Müs
tahz
arla
rın
Sını
fland
ırılm
ası,
Amba
lajla
nması v
e Et
iket
lenm
esi H
akkı
nda
Yöne
tmel
ik”
1 Ha
ziran
201
6’da
kal
dırıl
mış
olup
bu
yöne
tmel
iğin
yer
ini
11 A
ralık
201
3 ta
rihli
ve 2
8848
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Mad
dele
rin v
e Ka
rışım
ların
Sınıfl
andı
rılm
ası,
Etik
etle
nmes
i ve
Amba
lajla
nması H
akkı
nda
Yöne
tmel
ik”
almıştır.
Zara
rlılık
sını
fland
ırılm
asının
değ
erle
ndiri
lmes
i iç
in a
ltyap
ı kap
asite
sinin
gel
iştiri
lmes
i Za
rarlı
mad
dele
re d
air
bild
irim
lerin
de
ğerle
ndiri
lmes
i son
ucu
sınıfl
andı
rma
ve
etik
etle
me
enva
nter
inin
oluşt
urul
ması
İlgili
Kur
um v
e Ku
ruluşla
rda
Dene
tim v
e Ya
ptırı
m M
ekan
izmasının
Oluşt
urul
ması
Kom
isyon
a ra
por s
unm
ak iç
in m
ekan
izma
oluş
turu
lması
Üye
liği m
ütea
kip
103
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eksi
nim
leri
Mev
zuat
Uyu
m D
urum
u Ö
ngör
ülen
U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
Kim
yasa
l Mad
dele
rin
Kaydı,
Değe
rlend
irilm
esi, İz
ni
ve Kısı
tlanm
asın
a ilişk
in 1
8 Ar
alık
200
6 ta
rihli
ve 1
907/
2006
(A
T) sa
yılı
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey T
üzüğ
ü RE
ACH
14
Yöne
tmel
iğin
ger
eklil
ikle
rini y
erin
e ge
tirec
ek
uzm
an p
erso
nelin
sağl
anm
ası
(firm
alar
için
kur
um iç
i per
sone
l ve
KOBİ
’ler i
çin
tekn
ik h
izmet
sağl
anm
ası)
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
Uyu
mlaştırm
a:
2017
Uyg
ulam
a:
2017
’den
ba
şlam
ak ü
zere
Öze
l Sek
tör
“Kim
yasa
lların
Kay
dı,
Değe
rlend
irilm
esi, İz
ni v
e Kı
sıtla
nması (
KKDİ
K) H
akkı
nda
Yöne
tmel
ik”
23/0
6/20
17
tarih
li ve
301
05 (M
üker
rer)
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nmıştır
Kim
yasa
llar K
ayıt
Süre
cini
n O
luşt
urul
ması v
e Yü
rütü
lmes
i
(Kayıt
dosy
asının
hazırl
anm
ası,
Güv
enlik
Bilg
i Fo
rmla
rının
hazırl
anm
ası,
Firm
alar
da u
zman
pe
rson
el ih
tiyacının
sağl
anm
ası)
Öze
l Sek
tör
Gere
kli d
urum
lard
a ki
mya
salın
öze
lliği
ne il
işkin
sa
nayi
cile
r tar
afın
dan
yapı
lmak
iste
nen
test
ler
için
test
tekl
if do
syal
arının
hazırl
anar
ak
Baka
nlığ
a su
nulm
ası (
Üre
tilen
/itha
l edi
len
mad
deni
n ist
enen
mad
de ö
zelli
kler
ine
sahi
p ol
duğu
nu d
oğru
lam
ak iç
in te
mel
test
lerin
ya
pılm
ası,
AB R
EACH
için
ger
ekli
veril
erin
ol
uştu
rulm
ası)
Öze
l Sek
tör
Kayd
a yö
nelik
ve
ri al
mak
am
acıy
la
bilg
i er
işim
inin
(LoA
) sağ
lanm
ası
Öze
l Sek
tör
Kısıt
lam
a Sü
reçl
erin
in y
ürüt
ülm
esi
(alte
rnat
if m
adde
ar
ayışı
, fo
rmül
asyo
n Ö
zel S
ektö
r
14 İl
gili
mev
zuatın
Çev
re F
aslı
altın
da u
yum
laştırı
laca
k m
evzu
at o
lmasının
yanı sıra
aynı z
aman
da ü
lkem
iz ile
AB
arasın
da m
alla
rın s
erbe
st d
olaşım
ını t
esis
eden
Güm
rük
Birli
ği b
ağla
mın
da ta
rafla
r ar
asın
da t
icar
ette
te
knik
eng
elle
rin k
aldı
rılm
ası a
macıy
la ü
lkem
izce
uyum
laştırı
lma
taah
hüdü
bul
unan
AB
tekn
ik m
evzu
atı g
rubu
ara
sında
da
yer a
lması n
eden
iyle
, AB’
ye ta
m ü
yeliğ
i bek
lem
eksiz
in, A
B üy
esi o
lmay
an a
ncak
mev
zuatın
te
knik
ve
idar
i boy
utla
rı iti
bariy
le A
B üy
e ül
kele
ri ile
eşit
mua
mel
eye
tabi
tut
ulan
Avr
upa
Ekon
omik
Ala
nı m
odel
inde
n ha
reke
tle s
istem
e AB
üye
si ül
ke s
tatü
sünd
e en
tegr
e ol
unm
ası k
apsa
mın
da A
vrup
a Ko
misy
onu,
Çe
vre
ve Ş
ehirc
ilik
Baka
nlığı v
e Ek
onom
i Bak
anlığı a
rasın
da h
alih
azırd
a yü
rütü
len
tekn
ik ç
alışm
aların
net
ices
inde
, öng
örül
en u
yum
takv
imin
de b
irtakım
değ
iş ikl
ikle
r söz
kon
usu
olab
ilece
ktir.
104
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eksi
nim
leri
Mev
zuat
Uyu
m D
urum
u Ö
ngör
ülen
U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
değişt
irme,
ür
etim
pr
oses
ini
değişt
irme/
iyile
ştirm
e)
İzin
Sür
eçle
rinin
yür
ütül
mes
i
(İzne
Tab
i Mad
dele
r içi
n İz
in P
rose
dürü
nün
işlet
ilmes
i, al
tern
atif
mad
de a
rayışı,
fo
rmül
asyo
n de
ğişt
irme,
üre
tim p
rose
sini
değişt
irme/
iyile
ştirm
e)
Öze
l Sek
tör
Yöne
tmel
iğin
uyg
ulan
masın
da g
erek
li iş
ve
işlem
leri
yerin
e ge
tirec
ek in
san
kayn
akla
rının
sa
ğlan
ması
(Eği
tim ih
tiyacı,
uzm
an p
erso
nel
sağl
anm
ası)
ÇŞB,
ÇYG
M
Yöne
tmel
iğin
uyg
ulan
masın
a Yö
nelik
Den
etim
M
ekan
izmasının
Gel
iştiri
lmes
i ve
Uyg
ulan
ması
ÇŞB,
ÇED
GM
Baka
nlığın
gel
en te
st te
klifl
erin
i de
ğerle
ndirm
esi
ÇŞ
B,ÇY
GM
Baka
nlığın
Mad
de v
e Do
sya
Değe
rlend
irmes
i ÇŞ
B,ÇY
GM
Ri
sk A
zaltm
a Te
dbirl
erin
in B
elirl
enm
esi i
çin
Ulu
sal K
apas
iteni
n ye
terli
olu
p ol
mad
ığının
de
ğerle
ndiri
lmes
i ÇŞ
B,ÇY
GM
Baka
nlığın
yap
ılan
değe
rlend
irme
sonu
cuna
gö
re il
gili
Kuru
luşla
r ile
koo
rdin
eli o
lara
k kı
sıtla
may
a ve
yas
akla
may
a ilişk
in sü
reçl
eri
yürü
tmes
i (çe
vres
el, s
osya
l, ek
onom
ik v
e te
knik
yö
nler
den
kim
yasa
lların
kısı
tlanm
ası v
e ya
sakl
anm
asının
değ
erle
ndiri
lmes
i)
ÇŞB,
ÇYG
M,İl
gili
Kuru
luşla
r
Baka
nlık
ça İ
zne
tabi
kim
yasa
lların
bel
irlen
mes
i ve
izin
süre
cini
n yü
rütü
lmes
i ÇŞ
B,ÇY
GM
Kalıcı o
rgan
ik
kirle
ticile
re il
işkin
ve
79/1
17/A
AT D
irekt
ifini
Ulu
sal Y
etki
li M
erci
lerin
bel
irlen
mes
i U
yum
lu d
eğil
Uyu
mlaştırm
a:
2017
ÇŞB
ÇYGM
Düze
nley
ici v
e Se
ktör
el E
tki
Anal
izler
i ile
ilgi
li Ta
slak
Yöne
tmel
ik h
azırl
anmıştır.
Ü
retim
inin
kon
trol
ü, p
iyas
aya
arzı
ve
kulla
nımının
yas
akla
nması/k
ısıtl
anm
ası
105
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eksi
nim
leri
Mev
zuat
Uyu
m D
urum
u Ö
ngör
ülen
U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
değişt
iren
29 N
isan
2004
tarih
li (A
T) N
o 85
0/20
04 sa
yılı
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey T
üzüğ
ü
KOK
Yeni
KO
K bi
leşik
lerin
in e
nvan
terin
in çık
arılm
ası
İzin
/Lisa
ns iş
lem
lerin
i içe
ren
alte
rnat
if sü
reç
pros
edür
ü Et
kin İz
lem
e ve
Den
etim
Sist
emi
Bilg
ilend
irme
faal
iyet
leri
ile v
e eğ
itim
pr
ogra
mla
rının
düz
enle
nmes
i
Uzm
an p
erso
nel i
htiy
acı (
Pers
onel
eği
tim
mod
ülü
hazır
lanm
ası;
Piya
sa d
enet
im v
e gö
zetim
i içi
n ta
şra
ve m
erke
zdek
i per
sone
lin
eğiti
mi)
2010
/63
(AT)
sayı
lı ve
22
Eyl
ül 2
010
Tarih
li Bi
limse
l Am
açla
rla
Kulla
nıla
n Ha
yvan
ların
Ko
runm
ası D
air
Yöne
tmel
ik
Hayv
an D
eney
leri
Araş
tırm
a ye
tkili
kur
uluş
ların
ın
ruhs
atla
ndırı
lması,
bu y
erle
rin şa
rtla
ra u
ygun
ku
rulm
ası
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
OSİ
B, G
THB
13 A
ralık
201
1 ta
rihli
ve 2
8141
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Den
eyse
l ve
Diğe
r Bili
mse
l Am
açla
r içi
n Ku
llanı
lan
Hayv
anla
rın R
efah
ve
Kor
unm
asın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
15 Ş
ubat
201
4 ta
rihli
ve 2
8914
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Hay
van
Dene
yler
i Etik
Kur
ulla
rının
Ça
lışm
a U
sul v
e Es
asla
rına
Dair
Yöne
tmel
ik”
Hayv
an
yerin
e ku
llanı
labi
lece
k al
tern
atif
met
odun
gel
iştiri
lmes
i Ba
kım
, Ba
rınm
a ve
N
akill
erin
de
Gen
el
Stan
dart
lar,
Hayv
an
Refa
h Bi
rimin
in
Oluşt
urul
ması
Üre
tici,
Teda
rikçi
, Ku
llanı
cı
ve
Araş
tırm
aya
Yetk
ili K
urul
uşla
rla İl
gili
Yetk
ilend
irme
Nes
li te
hlik
ede
olan
türle
r iç
in k
ontr
ol b
irim
inin
ku
rulm
ası
Hayv
anla
rın a
ile y
anın
a ve
rilm
esi
veya
ser
best
bı
rakı
lması i
çin
prog
ram
Pe
rson
elin
ge
nel
yetk
i ve
so
rum
lulu
klarını
içer
en eği
timle
r Ba
kanlık
bu
Yö
netm
eliğ
in
uygu
lanm
asın
dan
soru
mlu
kam
u ku
rum
ları
dışın
da,
yetk
ili ö
zel
otor
itele
r bel
irley
ebili
r Ta
m u
yum
laştırm
a
106
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eksi
nim
leri
Mev
zuat
Uyu
m D
urum
u Ö
ngör
ülen
U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
87/2
17 (A
AT) s
ayılı
ve
19.0
3.19
87 ta
rihli
Asbe
stle
Çalışm
alar
da
Sağlık
ve
Güve
nlik
Ö
nlem
leri
Hakkın
da
Yöne
tmel
ik
Asbe
st
Asbe
st m
aruz
iyet
ine
yöne
lik ri
sk
değe
rlend
irmes
i yap
abile
n uz
man
kap
asite
sinin
ol
uştu
rulm
ası
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
ÇSG
B, ÇŞB
26 A
ralık
200
8 ta
rih v
e 27
902
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
ya
yım
lana
n yö
netm
elik
ile
diğ
er tü
rleri
yasa
klan
an a
sbes
tin h
er
türü
nün
çıka
rılm
ası,
işlen
mes
i, sa
tılm
ası v
e ith
alatı;
asbe
st iç
eren
her
türlü
ürü
nün
ithal
atı v
e sa
tılm
ası v
e as
best
ür
ünle
rinin
vey
a as
best
ilav
e ed
ilmiş
ürün
lerin
üre
timi v
e işl
enm
esi 2
9.08
.201
0 ta
rihin
de y
asak
lanm
ıştır.
25 O
cak
2013
tarih
li ve
285
39
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
ya
yım
lana
n “A
sbes
tle Ç
alışm
alar
da S
ağlık
Ve
Güv
enlik
Ö
nlem
leri
Hakkın
da
Yöne
tmel
ik”
107
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eksi
nim
leri
Mev
zuat
Uyu
m D
urum
u Ö
ngör
ülen
U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
1882
/200
3 sa
yılı
Tüzü
k ve
20
06/5
0/AT
, 20
06/1
40/A
T ve
20
09/1
51/A
T sa
yılı
Dire
ktifl
erle
De
ğişt
irile
n Bi
yosid
al
Ürü
nler
in
Piya
saya
Sü
rülm
esin
e İlişk
in 1
6 Şu
bat
1998
tar
ihli
ve
98/8
sa
yılı
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Ko
nsey
Dire
ktifi
Biyo
sidal
Ü
rünl
erin
Pi
yasa
da
Bulu
ndur
ulm
ası
ve
Kulla
nımın
a
İlişk
in
İlişk
in 2
2 M
ayıs
2010
Kapa
site
güçl
endi
rme
Kı
smen
Uyu
mlu
Uyu
mlaştırm
a:
2019
Uyg
ulam
a:
Üye
likle
Birl
ikte
15
SB
31 A
ralık
200
9 ta
rihli
ve 2
7449
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de
yayı
mla
nan
“Biy
osid
al Ü
rünl
er
Yöne
tmel
iği”
4. M
üker
rer o
lara
k ya
yınl
anmıştır.
(AB
) 98/
8 Di
rekt
ifine
uyu
m
tam
amla
nmışk
en, (
AB)
528/
2012
Reg
ulas
yonu
na
tam
amen
uyu
mlaştırm
a ça
lışm
ası S
B ta
rafın
dan
yürü
tülm
ekte
dir.
15 G
ümrü
k Bi
rliği
’nin
gün
celle
nmes
i çalışm
aları E
kono
mi B
akan
lığı t
arafın
dan
yürü
tülm
ekte
dir.
Bura
dan
çıka
cak
sonu
ca g
öre
üye
olun
mad
an d
a ta
m u
yum
müm
kün
olab
ilece
ktir.
108
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eksi
nim
leri
Mev
zuat
Uyu
m D
urum
u Ö
ngör
ülen
U
yum
laştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Ku
rum
U
lusa
l Mev
zuat
tarih
li ve
52
8/20
12
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su
ve
Kons
ey T
üzüğ
ü
Mev
cut
Biyo
sidal
Akt
if M
adde
lerin
Gö
zden
Ge
çiril
mes
ine
İlişk
in
04 A
ğust
os 2
014
tarih
li ve
10
62/2
014
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su
ve
Kons
ey
Tüzü
ğü
Biyo
sida
l Ürü
nler
AB/1
060/
2014
sayı
lı Tü
zük
ile A
B/52
8/20
12
sayı
lı T
üzüğ
e uy
um il
e ol
uşac
ak d
eğişi
klik
lerin
, pi
yasa
ve
konu
nun
tara
fların
ı ne şe
kild
e et
kile
yece
ğini
n de
ğerle
ndiri
lmes
i am
açla
nmak
tadı
r.
109
5.7.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
1. Amaç: Bu sektörde, kimyasalların toksikolojik, ekotoksikolojik ve fizikokimyasal özelliklerini içerir kimliklerinin tespiti, zararlılık özelliğine bağlı risklerinin ortaya konulması, gerekli güvenlik önlemlerinin belirlenmesi ve üretiminden bertarafına kadar geçen sürede kontrollü kullanımlarına yönelik politika ve programların uygulanması temel amaçtır.
Hedef: Ülkemizde üretilen veya ithal edilen kimyasalların kayıt altına alınmasına, değerlendirilmesine, gerekirse izne veya kısıtlamaya tabi tutulmasına ilişkin bütüncül bir sistemin kurulmasına yönelik çalışmaların yapılması
Faaliyet 1: Yılda 1 ton ve üzeri miktarda kendi halinde, karışım içerisinde veya eşya içerisinde üretilen veya ithal edilen maddelerin kayıt altına alınması.
Faaliyet 2: Sanayiciler tarafından online olarak yapılan kayıtların Bakanlıkça değerlendirilmesi.
Faaliyet 3: Riskleri kontrol altına alınabilecek olan kimyasalların kısıtlama çalışmalarının ÇŞB koordinasyonunda ilgili kurumlar ile işbirliği içerisinde belirlenmesi ve ilgili mevzuata dâhil edilmesi
Faaliyet 4:Riskleri kontrol altına alınamayacak kimyasalların izin sürecinin yürütülmesi
Faaliyet 5:Kurulan sistemin etkinliğinin sağlanması için gerekli denetim mekanizmalarının belirlenmesi ve yürütülmesi
Strateji 1: Kimyasalların Kaydı Değerlendirmesi İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik”in (KKDİK Yönetmeliği) 2017 yılı içerisinde yayımlanması.
Strateji 2: Yönetmeliğin uygulanabilmesi için Kimyasallar Kayıt Sisteminin tüm modüllerinin kullanıma açılması.
Strateji 3: Yönetmeliğin uygulanması ve denetiminin etkin bir şekilde yapılabilmesi için personelin bilgi kapasitesinin artırılması.
2. Amaç: Türkiye’de Kalıcı Organik Kirleticilerin etkin yönetiminin sağlanması
Hedef: KOK Stoklarının (HCH ve PCB) bertaraf edilmesi, ana endüstriyel sektörlerde üretimde istenmeden ortaya çıkan KOK salımlarının azaltılması ve konuya ilişkin kurumsal, düzenleyici ve teknik kapasitenin güçlendirilmesi
Strateji 1: Mevcut KOK Stoklarının ve Atıklarının Bertaraf Edilmesi
Strateji 2: PCB Stoklarının Çevreyle Uyumlu Etkin Yönetimi için Planlama Yapılması
Strateji 3: İstenmeden Üretilen KOK Salınımlarının Azaltılması
Strateji 4: KOKlarla kontamine olmuş sahaların yönetimi
Strateji 5: KOK’lar ve Çevreyle Uyumlu Kimyasal Yönetimi için Kurumsal ve Düzenleyici Kapasitenin Güçlendirilmesi için eğitim, çalıştay, seminer vb. etkinliklerin düzenlenmesi.
3. Amaç: Uluslararası ticarette yasaklanmış kimyasal maddelerin yasa dışı trafiğinin önlenmesinin yanında ithalat ve ihracat sırasında kimyasalların zararlarına ilişkin bilgiler içeren etiket ve güvenlik bilgi formları sayesinde bu kimyasal maddelerin insan sağlığı ve çevreyi tehdit etmeden Türkiye’de daha güvenli bir biçimde kullanılmasının sağlanması
110
Hedef: Ön Bildirimli Kabul Sisteminin ülkemizde uygulanması için yasal adımların atılması ve paydaşların kurumsal kapasitelerinin arttırılması
Strateji 1: Konuya ilişkin eğitim ve çalışma ziyaretleri ile kurumsal kapasitenin geliştirilmesi
Strateji 2: Ulusal profilin tanımlanması vasıtasıyla (SWOT analizi, DEA ve YBA) AB’deki uygulamalar doğrultusunda Türkiye’de ulusal ithalat ve ihracat bildirim prosedürünün yapısının oluşturulması ve taslak mevzuat hazırlanması ve konu hakkında çalıştaylar düzenlenmesi
Strateji 3: Bilgilendirme faaliyetleri (web sitesi ve broşür) ve pilot çalışmaların yapılması
Strateji 4: Zararlı maddelerin ithalat ve ihracatı hakkındaki farkındalığın arttırılmasına yönelik rehberlerin hazırlanması
Strateji 5: Proje dâhilinde oluşturulacak ihracat bildirim sisteminin test edilmesi için seçilen ihracatçılarla pilot çalışmaların yürütülmesi
5.7.3. Öncelikler ve Önlemler
Tablo 5.7.2 Kimyasallar Yönetimi Sektörü Öncelikleri ve Önlemler
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
İthalat & İhracat
Yönetmeliğin uygulanmaya başlanması
KOK’lar
Taslak yönetmeliğin yürürlüğe girmesi
Yönetmeliğin uygulanmaya başlanması
KKDİK
Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi
Kısıtlamalara ilişkin sürecin yürütülmesi
Kimyasalların kaydının yapılması
Yönetmelik kapsamında dosyaların ve maddelerin değerlendirmesi16
İzin sürecinin yürütülmesi17
16 KKDİK’in uygulanması kapsamında dosyaların değerlendirilmesine 2024 yılında başlanacaktır. 17 KKDİK’in uygulanması kapsamında izin sürecinin yürütülmesi 2024 yılından itibaren yapılacaktır.
111
5.8.Yatay Sektör
5.8.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
Yatay sektör mevzuatın önemli bölümü; izin usullerinin ve onay sürecinin belirlenmesi, verilerin toplanması ve paylaşılması ve farklı çevresel alanlarda uygulanmakta olan diğer mevzuat ile ilgili usullerin belirlenmesini kapsamaktadır. Bu bağlamda, tüm çevre alanına uygulanabilen, yönetim ve planlama süreçlerine yönelik olarak geniş kapsamlı çevresel standartlar oluşturma hususuna odaklanmaktadır (Çevre Hakkında AB Müktesebat Rehberi, 2012).
Yatay sektör mevzuatı usule ilişkin düzenlemeleri içeriyor olmasından dolayı, hava kalitesi, su kalitesi, atık yönetimi, doğa koruma, endüstriyel kirliliğin kontrolü, kimyasallar, iklim değişikliği ve gürültü alanındaki diğer sektör direktiflerinin mevzuat açısından etkin uygulamasına yönelik düzenlemeleri de içermektedir. Bu nedenle geniş kapsamlıdır ve tüm çevre sektörlerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemeye yönelik hukuksal ve teknik yöntem ve mekanizmaları kapsamaktadır.
Yatay Sektör mevzuatı kısaca; yeni gelişmelerin ve faaliyetlerin, tüm çevre sektörü hedefleri ve standartları ile uyumlu olması için gerekli önleyici adımların atılmasının sağlamayı da hedeflemektedir.
2007 yılında yayımlanan UÇES kapsamında sadece 3 direktif ve AÇA Tüzüğü değerlendirilmiştir. Güncel UÇES belgesi kapsamında yatay sektör 8 tane direktif, 1 tane tavsiye kararını ve 1 tane konsey tüzüğünün değerlendirilmesini içermektedir.
Yatay mevzuat kapsamında toplanan verilerin ve bilgilerin, kurumlar arasında organizasyonu ve koordinasyonu, halk ile paylaşımı konuları önem arz etmektedir. Örneğin 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi kapsamında toplanan çevresel bilgi ve verilerin, 91/692/AET sayılı Raporlama Direktifi ile dokümantasyonunun yapılması, 2003/35/AT sayılı Halkın Katılımı ve 2003/4/AT sayılı Çevresel Bilgiye Erişim Direktifleri kapsamında bilginin erişilebilir olması, halka duyurulması ve yaygınlaştırılmasına yönelik teknik altyapı ve idari usullerin belirlenmesi önemlidir.
Yatay sektör kapsamında belirtilen mevzuatın uygulamaya geçmesi için temel konu; kurumsal kapasitenin oluşturulması ve geliştirilmesidir. Ayrıca, gerekli idari usullerin uygulamaya konulması için gerekli hukuki araçların belirlenmesi de önemlidir. Mevzuat genel olarak, yeni idari usullerin uygulamaya konulması ve izleme sisteminin geliştirilmesi ile ilgilidir. Ancak aday ülkelerin, mevcut idari yapılanma üzerinde bir ihtiyaç değerlendirmesi yaparak, yeni hukuki araçları uygulamaya almasında gereken alanları net bir şekilde belirlemesi gerekmektedir.
AB Müktesebatı’na uyum, adaylık ile başlayan ve üyelikten sonra devam eden bir süreçtir. Müktesebat uyumu, mevzuat uyumlaştırmasıyla sınırlı değildir; uyumlaştırılmış mevzuatın tam olarak uygulanmasını da gerektirir. Bu şartlar altında en gerçekçi planlama ancak Avrupa Komisyonu’nun tarafımıza üyelik tarihi vermesiyle yapılabilecektir. Bu durum özellikle Yatay Sektör açısından kritiktir. Yatay Sektör açısından sadece AB mevzuatı ile uyumlaştırmak yeterli değildir, aynı zamanda gerekli idari yapıların kurulması ve verimli uygulamanın sağlanması da gerekmektedir.
Yatay Sektör’ün geneline bakıldığında daha çok kurumsal kapasite geliştirmesi ihtiyacı bulunduğu, 2011/92/AB sayılı ÇED, 2001/42/AT sayılı SÇD, 2003/4/AT sayılı Çevresel Bilgiye Erişim ve 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifleri için altyapı yatırımından bahsedilebileceği görülmektedir. Sektör toplantıları kapsamında; 401/2009 sayılı AÇA tüzüğü, 2003/4/AT sayılı Bilgiye Erişim, 2003/35/AT sayılı Halkın Katılımı, 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk, 2008/99/AT sayılı Çevresel Suç Direktifleri ve
112
2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri için Minimum Kriterler Tavsiye Kararı (RMCEI) ile ilgili yüksek maliyetli yatırım gerekmediği görüşülmüştür. Bu nedenle yatay mevzuatın uygulamaya konulması, çevre mevzuatının diğer başlıkları ile kıyaslandığında, çok daha az sermaye yatırımı gerektirdiği için önemli bir avantaja sahiptir. Sektör ile ilgili olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi ve 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk Direktifi kapsamındaki proje çalışmaları ve 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifinin uygulanmasına yönelik altyapı ihtiyaçları yatırım açısından değerlendirilmiştir.
Yatay mevzuat uyumlaştırma faaliyetler kapsamında;
Başlangıç maliyetleri olarak; özellikle halkın bilgiye erişimi ve bilgi üretimi kapsamında veri toplama, depolama ve veriye erişim standart ve usullerinin düzenlenmesi, iletişim ve bilginin yayılması yöntemlerinin iyileştirilmesi, veri tabanları, bilgi ağları ve web sitelerine yönelik bilgi teknolojilerine yönelik yazılım, donanım ve personel altyapısının iyileştirilmesi, Devam eden maliyet olarak; özellikle kirleten öder ve çevresel zararın izlenmesi ve denetlenmesi kapsamında raporlama ve izleme sistemlerinin geliştirilmesi, personel ve bilgi teknolojileri alt yapısının güncellenmesi gerekmektedir.
2011/92/AB sayılı ÇED Direktifi yatay mevzuat içerisinde öncelik taşımaktadır. ÇED Direktifi ile büyük ölçüde uyumlu olan ÇED Yönetmeliği 24 yılı aşkın süredir ülkemizde uygulanmaktadır. Tüzükler, üye devletler için Avrupa Birliği’ne kabul edildikleri tarih itibarıyla geçerli olacaktır, 2003 yılında “Avrupa Çevre Ajansı” üyesi olunmuş olup, bu kapsamda sorumluluklar yerine getirilmektedir. Ayrıca, 2009 yılında yürürlüğe giren Çevre Denetimi Yönetmeliği güncellenirken, 2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri için Minimum Kriterler Tavsiye Kararı (RMCEI)’den büyük ölçüde yararlanılmıştır. Üye devletlerin yerine getirmesi gereken raporlama faaliyetleri kapsamında gerekli düzenlemeler kuran bir çerçeve Direktifi olmasından dolayı 91/692/AET sayılı Raporlama Direktifi, birçok çevre direktifine atıfta bulunmakta olup uyum durumu tüm çevre mevzuatı ile beraber değerlendirilmelidir. Bu direktif kapsamında belirtilen tüm direktiflerin uyumlaştırılması ile 91/692/AET sayılı Raporlama Direktifi’nin uyumlaştırılması tamamlanmış olacaktır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2014-2020 dönemi yatırım programında; 2007/2/AT sayılı INSPIRE direktifine uygun ulusal coğrafi bilgi sistemi veri ve erişim standartlarının belirlenmesi, mekânsal veri alışverişinin geliştirilmesi ve mekânsal veri altyapısının oluşturulması ve uygulama yazılımlarının geliştirilmesi çalışmaları yer almıştır. 2011 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü’nün kurulması ile 2007/2/AT sayılı INSPIRE direktifi ve uygulama esasları da dikkate alınarak Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısının Oluşturulması faaliyetlerinin Genel Müdürlük tarafından yürütülmesi kararı alınmıştır. Bu kapsamda; 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi’nin uygulanmasına yönelik olarak, 2012 yılında Ulusal Coğrafi Bilgi Altyapısı Kurulumu ve Kent Bilgi Sistemleri Standartlarının Belirlenmesi Projeleri, yerel ve merkezi kurum ve kuruluşların katılımları ile tamamlanmıştır. Bu projelerin sonucunda 10 temel veri standartlarına ilişkin veri tanımlama dokümanları ve uygulama şemaları hazırlanmıştır. 2015 yılında “Ulusal Coğrafi Bilgi Sisteminin Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında Yönetmelik” yayınlanmış ve yürürlüğe girmiştir.
Yatay Sektör AB müktesebatının mevcut durumu, yasal çerçevesi ve kurumsal çerçevesi Tablo 5.8.1’de özetlenmiştir.
113
Tabl
o 5.
8.1
Yata
y Se
ktör
AB
Mev
zuatı M
evcu
t Dur
um, Y
asal
ve
Kuru
msa
l Çer
çeve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
85/3
37/A
ET sa
yılı
Dire
ktif
ve
97/1
1/AT
, 200
3/35
/AT
ve
2009
/31/
AT sa
yılı
Dire
ktifl
eri
Değişt
iren
Belir
li Ka
mu
ve Ö
zel
Proj
eler
in Ç
evre
sel E
tkile
rinin
De
ğerle
ndiri
lmes
i Hak
kınd
a 20
11/9
2/AB
ve
13 A
ralık
201
1 ta
rihli
Kons
ey D
irekt
ifi (k
odifi
ye e
dile
n).
Not
: 201
4/52
/AB
Dire
ktifi
ile
değişt
irilm
iştir.
(201
1/92
/AB
ÇED
(E
IA) –
13
Aralık
201
1)
ÇED
Yöne
tmel
iği A
vrup
a Bi
rliği
uyu
m
çalış
mal
arı v
e ül
kem
izin
ihtiy
açla
rı do
ğrul
tusu
nda
birk
aç k
ez re
vize
edi
lmişt
ir.
Yöne
tmel
ikte
hal
kın
katılım
ı sür
eci d
aha
da
güçl
endi
rilm
iş ve
yön
etm
elik
sını
r aşa
n hu
susla
r har
iç A
B ÇE
D Di
rekt
ifi il
e bü
yük
ölçü
de u
yum
lu h
ale
getir
ilmişt
ir.
2014
tarih
inde
Dire
ktif
günc
elle
nmiş
olup
20
14/5
2/AB
‘ye
göre
göz
den
geçi
rme
çalış
mal
arın
a 20
16 yılı
nda
başla
nmıştır.
Üye
De
vlet
ler’i
n en
geç
16
Mayıs
2017
ta
rihin
den
itiba
ren
bu k
ural
ları
uygu
lam
ası
bekl
enm
ekte
dir.
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
Uyg
ulam
a: Ü
yelik
le b
irlik
te
(Birl
eşm
iş M
illet
ler A
vrup
a Ek
onom
ik K
omisy
onu
tara
fında
n ha
zırla
nan
“Sınır
aşan
Çev
rese
l Etk
i De
ğerle
ndirm
esi
Sözle
şmes
i” (E
SPO
O
Sözle
şmes
i) ta
m ü
yelik
pe
rspe
ktifi
çer
çeve
sinde
de
ğerle
ndiri
lece
ktir.
)
ÇŞB,
ÇE
D İz
in v
e De
netim
Ge
nel M
üdür
lüğü
26 M
ayıs
2017
tarih
li ve
300
77 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
inde
Değ
işikl
ik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
” 25
Kasım
201
4 ta
rihli
ve 2
9186
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i”
7 Şu
bat 1
993
tarih
li ve
214
89 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de y
ayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i”
23 H
azira
n 19
97 ta
rihli
ve 2
3028
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “ Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i”
6 Ha
ziran
200
2 ta
rihli
ve 2
4777
sayılı
Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i”
16 A
ralık
200
3 ta
rihli
ve 2
5318
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i”
17 T
emm
uz 2
008
tarih
li ve
269
39
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i”
3 Ek
im 2
013
tarih
li ve
287
84 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “ Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i, 30
Haz
iran
2011
tarih
li ve
279
80
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n
114
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
“Çev
rese
l Etk
i Değ
erle
ndirm
esi
Yöne
tmel
iğin
de D
eğişi
klik
Ya
pılm
asın
a Da
ir Yö
netm
elik
” 14
Nisa
n 20
11 ta
rihli
ve 2
7905
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
inde
Değ
işikl
ik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
” 19
Ara
lık 2
009
tarih
li ve
274
37 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de y
ayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
inde
Değ
işikl
ik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
” 9 Şu
bat 2
016
tarih
li ve
296
19 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
inde
Değ
işikl
ik
Yapı
lmasın
a Da
ir Yö
netm
elik
” 4
Tem
muz
201
1 ve
279
84 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n “Ç
evre
ve
Şeh
ircili
k Ba
kanlığının
Teş
kila
t ve
Göre
vler
i Hak
kınd
a Ka
nun
Hükm
ünde
Kar
arna
me”
3
Ekim
201
3 ta
rihli
ve 2
8784
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “Ç
evre
sel E
tki D
eğer
lend
irmes
i Yö
netm
eliğ
i”
Belir
li pl
an v
e pr
ogra
mla
rın ç
evre
üz
erin
deki
etk
ilerin
in
değe
rlend
irmes
i üze
rine
27 H
azira
n 20
01 ta
rihli
ve 2
001/
42/A
T sa
yılı
Avru
pa P
arla
men
tosu
ve
Kons
ey
Dire
ktifi
(200
1/42
/AT
SÇD
(SEA
) – 2
7 Ha
zira
n 20
01)
Kam
u Ku
rum
ları
tara
fında
n ha
zırla
nan
belir
li pl
an v
e pr
ogra
mla
ra ç
evre
sel
unsu
rların
ent
egre
edi
lmes
i am
acıy
la
uygu
lam
aya
ilişk
in te
crüb
e ka
zanı
lması,
ayrıc
a ye
tkili
kur
umla
rın k
apas
itesin
in
güçl
endi
rilm
esi v
e ku
rum
sal y
apıla
ndırm
a ça
lışm
alarının
tam
amla
nması
hede
flenm
ekte
dir.
Tam
uyu
m k
apsa
mın
da
İhtiy
aç d
uyul
an b
aşlık
lar;
Ba
kanlık
ve
kuru
mla
rın S
ÇD u
ygul
ama
kapa
sites
inin
gel
iştiri
lmes
i,
SÇD
Yöne
tmel
iği
sınıra
şan
husu
slar h
ariç
AB
SÇD
Dire
ktifi
ile
büyü
k öl
çüde
uy
umlu
dur.
(Tam
uyu
mun
; AB’
ye
katılım
dan
2 yı
l önc
e ta
mam
lanm
ası
öngö
rülm
ekte
olu
p, u
yum
ve
uyg
ulam
anın
tam
üye
lik
ile b
irlik
te o
lması
hede
flenm
ekte
dir.)
Bi
rleşm
iş M
illet
ler A
vrup
a Ek
onom
ik K
omisy
onu
ÇŞB,
ÇE
D İz
in v
e De
netim
Ge
nel M
üdür
lüğü
8 N
isan
2017
tarih
li ve
300
32 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de y
ayım
lana
n “S
trat
ejik
Çev
rese
l Değ
erle
ndirm
e Yö
netm
eliğ
i”
115
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
SÇD
Yöne
tmel
iği h
akkı
nda
bi
lgile
ndirm
e fa
aliy
etle
rinin
dü
zenl
enm
esi
SÇD
Yöne
tmel
iği u
yarın
ca S
ÇD’y
e ta
bi
plan
/pro
gram
lara
SÇD
süre
cini
n uy
gula
nmasın
a da
ir de
stek
ver
ilmes
i, İlg
ili k
urum
ve
kuru
luşla
rın
farkın
dalık
ların
ın a
rttırılm
asıdır.
tara
fında
n ha
zırla
nan
“Sınır
aşan
Çev
rese
l Etk
i De
ğerle
ndirm
esi
Sözle
şmes
i” (E
SPO
O
Sözle
şmes
i) ta
m ü
yelik
pe
rspe
ktifi
çer
çeve
sinde
de
ğerle
ndiri
lece
ktir.
Avru
pa Ç
evre
Aja
nsının
ve
Avru
pa
Çevr
e Bi
lgi v
e Gö
zlem
Ağı
nın
Kuru
lması H
akkı
nda
23 N
isan
2009
ta
rih v
e 40
1/20
09 sa
yılı
Kons
ey
Tüzü
ğü (A
T/40
1/20
09 A
ÇA (E
EA) –
23
Nis
an 2
009 )
Tür
kiye
, 200
3 yı
lında
“Av
rupa
Çev
re
Ajan
sı” ü
yesi
olm
uştu
r. 14
-15
Ekim
201
4 ta
rihle
rinde
Ank
ara’
da
gerç
ekleşt
irile
n üs
t düz
ey to
plan
tıda;
AÇA
ile
uzu
n va
deli
verim
li bi
r işb
irliğ
inin
sa
ğlan
masın
a yö
nelik
çalışm
alar
ele
alın
mış
olup
ÇŞB
ve
AÇA
arasın
da b
ir işb
irliğ
i do
küm
anı h
azırl
anmıştır.
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
ÇŞ
B,
ÇED
İzin
ve
Dene
tim
Gene
l Müd
ürlüğü
28 O
cak
2003
ve
2500
7 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
4794
nu
mar
alı “
Avru
pa Ç
evre
Aja
nsın
a ve
Av
rupa
Bilg
i ve
Gözle
m A
ğına
Tü
rkiy
e Cu
mhu
riyet
inin
Katılı
mı i
le
İlgili
Ola
rak
Avru
pa T
oplu
luğu
ve
Türk
iye
Cum
huriy
eti A
rasın
da
Yapı
lan
Anlaşm
anın
Kab
ul E
dilm
esi
ile İl
gili
Müz
aker
eler
in N
ihai
Se
nedi
nin
ve T
ürki
ye C
umhu
riyet
i ile
Av
rupa
Top
luluğu
Ara
sında
Tür
kiye
Cu
mhu
riyet
inin
Avr
upa
Çevr
e Aj
ansı
ve A
vrup
a Bi
lgi v
e Gö
zlem
Ağı
na
Katılım
ı Anl
aşm
asının
O
nayl
anm
asının
Uyg
un
Bulu
nduğ
una
Dair
Kanu
n”
Çevr
eye İlişk
in B
azı D
irekt
ifler
in
Uyg
ulan
masın
a İlişk
in R
apor
ların
St
anda
rt v
e Ra
syon
el H
ale
Getir
ilmes
i Hak
kınd
a 23
Ara
lık 1
991
tarih
li ve
91/
692/
AET
sayı
lı Ko
nsey
Di
rekt
ifi (
91/6
92/A
ET R
apor
lam
a –
23 A
ralık
199
1 )
Üye
Ülk
eler
in R
apor
lam
a Di
rekt
ifi’n
i iç
huku
ka a
ktar
ma
soru
mlu
luğu
yok
tur.
Bu
Dire
ktif
ile Ü
ye Ü
lkel
er A
vrup
a Ko
misy
onu’
na ra
porla
ma
yapm
a yü
küm
lüğü
get
irilm
ekte
dir.
Avru
pa K
omisy
onun
a çe
şitli
dire
ktifl
er
hakkın
da y
apıla
cak
ulus
al ra
porla
mal
arın
dü
zenl
enm
esi v
e uy
gula
masın
a ai
t dü
zenl
emel
erdi
r. Bu
Dire
ktifi
n Av
rupa
Çe
vre
Ajan
sı ile
ilgi
li m
evzu
at il
e bi
rlikt
e de
ğerle
ndiri
lmes
i ger
ekm
ekte
dir.
Türk
iye
Avru
pa Ç
evre
Aja
nsı ü
yesi
olar
ak A
jans
’a
Kısm
en u
yum
lu
(Tür
kiye
’nin
Avr
upa
Çevr
e Aj
ansı’
na ü
yeliğ
i se
bebi
yle)
ÇŞ
B,
ÇED
İzin
ve
Dene
tim
Gene
l Müd
ürlüğü
116
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
bilg
i sağ
lam
akta
ve
AÇA
üyel
iği s
ebeb
i ile
zo
runl
u ol
an h
ava,
su, b
iyol
ojik
çeşit
lilik
ko
nula
rında
AÇA
’ya
düze
nli o
lara
k ra
porla
ma
yapm
akta
dır.
Avru
pa P
arla
men
tosu
ve
Kons
eyi 4
N
isan
2001
tarih
ve
2001
/331
/AT
sayı
lı Çe
vre
Dene
timle
ri İç
in
Min
imum
Krit
erle
r Tav
siye
Kara
rı (R
MCE
I) (2
001/
331/
AT R
MCE
I - 4
N
isan
200
1)
Üye
Devl
etle
rin Ç
evre
sel
Dene
timle
rde
Kulla
naca
kları A
sgar
i Ö
lçüt
leri
Belir
leye
n 4
Nisa
n 20
01
Tarih
li ve
200
1/33
1/AT
Sayılı
Avr
upa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey T
avsiy
e Ka
rarı
Bir ö
neri
nite
liğin
dedi
r, ba
ğlayıcılığı
yok
tur.
AB ü
yesi
ülke
lerin
süre
çler
ini b
irbiri
yle
uyum
laştırm
ak v
e sü
rekl
iliği
sağl
amak
am
acı t
aşım
akta
dır,
bu n
eden
le iç
huk
uka
akta
rım y
erin
e çe
vre
dene
tim v
e iz
lem
e ile
ilg
ili u
lusa
l mev
zuatın
öne
riler
i uyg
ulam
ada
karşıla
yıp
karşıla
madığı k
ritik
tir.
Çevr
e de
netim
lerin
e ilişk
in m
evzu
at R
MCE
I ta
vsiy
eler
ini b
üyük
ölç
üde
kaps
amak
tadı
r. Ku
rum
sal k
apas
iteni
n ge
liştir
ilmes
i içi
n kı
saca
ihtiy
aç d
uyul
an fa
aliy
etle
r;
Elek
tron
ik o
rtam
a alın
an ç
evre
de
netim
lerin
e ilişk
in y
azılı
mın
sü
rdür
üleb
ilirli
ğini
n sa
ğlan
ması v
e ge
rekl
i ha
llerd
e re
vize
edi
lmes
i, De
netim
le a
laka
lı yı
llık
eğiti
m
prog
ram
ların
ın a
rttırılm
ası v
e he
r de
netim
gör
evlis
inin
mut
laka
yıld
a bi
r kez
eğ
itim
alm
alarının
sağl
anm
asıdır.
Büyü
k öl
çüde
uyu
mlu
ÇŞ
B,
ÇED
İzin
ve
Dene
tim
Gene
l Müd
ürlüğü
21 K
asım
200
8 ta
rihli
ve 2
7061
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “Ç
evre
De
netim
i Yön
etm
eliğ
i ”
Çevr
e De
netim
i Yön
etm
eliğ
i gü
ncel
leni
rken
RM
CEI’d
en b
üyük
öl
çüde
yar
arla
nılm
ıştır.
Halkın
Çev
rese
l Bilg
iye
Erişi
mi
Hakkın
da 2
003/
4/AT
sayı
lı ve
28
Oca
k 20
03 ta
rihli
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
(200
3/4/
AT Ç
evre
sel B
ilgiy
e Er
işim
–
28 O
cak
2003
)
Ülk
emizd
e 49
82 sa
yılı
Bilg
i Edi
nme
Hakkı
Kanu
nu ç
erçe
vesin
de b
irçok
hük
üm, i
lgili
AB
Dire
ktifi
ile
uyum
ludu
r.
Kısm
en u
yum
lu
(Tür
kiye
Aar
hus
Sözle
şmes
i’ne
tara
f de
ğild
ir. A
arhu
s Sö
zleşm
esin
i uyg
ulam
a ve
uyu
m ta
m ü
yelik
pe
rspe
ktifi
çer
çeve
sinde
de
ğerle
ndiri
lece
ktir.
)
Ulu
sal M
evzu
at g
enel
ola
rak
2003
/4/A
T sa
yılı
Dire
ktif
ile
uyum
lu o
lup,
tam
uyu
mun
AB
’ye
k atılım
dan
2 se
ne
önce
tam
amla
nması
öngö
rülm
ekte
dir.
ÇŞB
24 E
kim
200
3 ta
rihli
ve 2
5269
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n 49
82
num
aralı “
Bilg
i Edi
nme
Kanu
nu”
22 K
asım
200
5 ta
rihli
ve 2
6001
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n 54
32
num
aralı “
Bilg
i Edi
nme
Hakkı
Kanu
nund
a De
ğişik
lik Y
apılm
asın
a Da
ir Ka
nun”
T.
C. A
naya
sası
– M
adde
40,
56
ve 7
4 13
Haz
iran
2006
tarih
li ve
261
67
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n 54
91 n
umar
alı “
Çevr
e Ka
nunu
nda
Değişik
lik Y
apılm
asın
a Da
ir Ka
nun”
11
Oca
k 20
03 ta
rihli
ve 2
4990
sayı
lı
117
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n 47
78
num
aralı “
Çeşit
li Ka
nunl
arda
De
ğişik
lik Y
apılm
asın
a İlişk
in K
anun
” 10
Kasım
198
4 ta
rihli
ve 1
8751
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n 30
71
num
aralı “
Dile
kçe
Hakkının
Ku
llanı
lmasın
a İlişk
in K
anun
” 27
Nisa
n 20
04 ta
rihli
ve 2
5445
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “B
ilgi
Edin
me
Hakkı K
anun
unun
U
ygul
anm
asın
a ilişk
in E
sas v
e U
sulle
r Hak
kınd
a Yö
netm
elik
” 18
Şub
at 2
014
tarih
li ve
289
17 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de y
ayım
lana
n “T
BMM
Baş
kanlığı B
ilgi E
dinm
e Ha
kkı U
ygul
ama
Yöne
tmel
iği”
Avru
pa T
oplu
luğu
’nda
Mek
ânsa
l Bilg
i İç
in A
ltyapı O
luşt
urul
masın
a İlişk
in 1
4 M
art 2
007
tarih
li ve
200
7/2/
AT sa
yılı
Avru
pa P
arla
men
tosu
ve
Kons
ey
Dire
ktifi
(200
7/2/
AT IN
SPIR
E
- 14
Mar
t 200
7 )
Ulu
sal C
oğra
fi Bi
lgi S
istem
i kap
samın
daki
co
ğraf
i ver
i tem
aları i
le b
unla
ra a
it ta
nım
ve
kaps
amla
rın, A
vrup
a M
ekân
sal V
eri
Alty
apısı
(IN
SPIR
E) D
irekt
ifi v
e uy
gula
ma
esas
ları
da d
ikka
te a
lınar
ak b
elirl
enm
esi
gere
kmek
tedi
r. Bu
kap
sam
da D
irekt
if ile
uyu
mlu
Ulu
sal
Coğr
afi B
ilgi S
istem
i alty
apısı
kur
ulum
u ça
lışm
aların
da;
Veri
tanı
mla
ma
dokü
man
ların
ın
hazır
lanm
ası v
e ve
ri de
ğişim
fo
rmat
ların
ın b
elirl
enm
esi,
Coğr
afi v
erile
rin y
ayım
lanm
ası i
le il
gili
ağ
serv
isler
ine
ilişk
in e
sasla
rın b
elirl
enm
esi,
Re
smi v
e öz
el k
urum
ve
kuru
luşla
rca
üret
ilen
coğr
afi v
erile
rin b
elirt
ilen
çerç
eved
e su
nulm
ası,
veri
yayı
n
Kısm
en u
yum
lu
Türk
iye
Coğr
afi B
ilgi
Stra
tejis
i ve
Eyle
m P
lanı
: 20
18 I
I. Dö
nem
i
ÇŞB,
Co
ğraf
i Bilg
i Sist
emle
ri Ge
nel M
üdür
lüğü
4 Te
mm
uz 2
011
tarih
li ve
279
84
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n “ Ç
evre
ve Şe
hirc
ilik
Baka
nlığı’nın
Te
şkila
t ve
Göre
vler
i Hak
kınd
a Ka
nun
Hükm
ünde
Kar
arna
me ”
2
0 M
art 2
015
tarih
li ve
293
01 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de y
ayım
lana
n “U
lusa
l Co
ğraf
i Bilg
i Sist
emin
in K
urul
ması v
e Yö
netil
mes
i Hak
kınd
a Yö
netm
elik
”,
Baka
nlar
Kur
ulun
un 2
9.12
.201
4 ta
rihli
2014
/717
9 sa
yılı
kara
rı ile
on
ayla
nmış
ve y
ürür
lüğe
girm
iştir.
118
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
birim
lerin
in c
oğra
fi ve
riyi c
oğra
fi bi
lgi
tekn
oloj
ilerin
e da
yalı
olar
ak su
nmasının
sa
ğlan
ması,
U
lusla
rara
sı ve
ri pa
ylaşım
ağl
arın
a ka
tılım
sağl
anm
ası,
Ve
ri ya
yın
birim
lerin
in p
aylaşa
cağı
ver
iler
için
met
a-ve
riler
in h
azırl
anm
ası v
e ka
yded
ilmes
i, U
lusa
l Coğ
rafi
Bilg
i Sist
emi k
ulla
nımı
yaygın
laştırı
lması h
usus
ların
a ye
r ve
rilm
esi g
erek
mek
tedi
r.
Çevr
e ile
ilgi
li be
lirli
plan
lar v
e pr
ogra
mla
rın h
azırl
anm
asın
da h
alkı
n ka
tılım
ının
sağl
anm
ası v
e ha
lkın
ka
tılım
ı ve
yargıy
a er
işim
ile
ilgili
85
/337
/AET
ve
96/6
1/AT
sayı
lı ko
nsey
dire
ktifl
erin
de d
eğişi
klik
ya
pılm
ası h
akkı
nda
26 M
ayıs
2003
ta
rihli
ve 2
003/
35/A
T sa
yılı
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
(200
3/35
/AT
Halkın
Katılı
mı –
3
Mayıs
200
3)
ÇED
Yöne
tmel
iği h
alkı
n ka
tılım
ını ş
art
koşm
akta
dır.
Anca
k Bi
lgiy
e Er
işim
Di
rekt
ifi’n
de sö
z kon
usu
oldu
ğu g
ibi A
arhu
s Sö
zleşm
esi t
emel
li ba
zı hu
susla
rın iç
hu
kuka
akt
arılm
ası t
am ü
yelik
per
spek
tifi
çerç
eves
inde
değ
erle
ndiri
lece
ktir.
Çe
vres
el E
tki D
eğer
lend
irmes
i (ÇE
D) v
e St
rate
jik Ç
evre
sel D
eğer
lend
irme
(SÇD
) Ha
lkın
Katılı
mı D
irekt
ifi il
e ilişk
ilidi
r ve
bu
Dire
ktifl
erin
uyg
ulam
aya
geçi
rilm
esin
de
önem
li bi
r yer
e sa
hipt
ir.
Ayrıc
a, ç
evre
dire
ktifl
eri k
apsa
mın
da
hazır
lana
n pl
an v
e pr
ogra
mla
ra h
alkı
n er
ken
ve e
tkin
katılı
mı v
e bi
lgile
ndiri
lmes
i sa
ğlan
malıdır.
Kısm
en u
yum
lu
(Tür
kiye
Aar
hus
Sözle
şmes
i’ne
tara
f de
ğild
ir. A
arhu
s Sö
zleşm
esin
i uyg
ulam
a ve
uyu
m ta
m ü
yelik
pe
rspe
ktifi
çer
çeve
sinde
de
ğerle
ndiri
lece
ktir.
)
ÇŞ
B
11 A
ğust
os 1
983
tarih
li ve
181
32
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n 28
72 n
umar
alı “
Çevr
e Ka
nunu
” 13
Haz
iran
2006
tarih
li ve
261
67
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n 54
91 n
umar
alı “
Çevr
e Ka
nunu
nda
Değişik
lik Y
apılm
asın
a Da
ir Ka
nun”
ÇE
D sü
reci
ne h
alkı
n ka
tılım
ı rev
ize
edile
n ÇE
D Yö
netm
eliğ
i ile
uy
gula
nmak
tadı
r. “
Stra
tejik
Çev
rese
l Değ
erle
ndirm
e (S
ÇD) Y
önet
mel
iği”
ile
kam
u ku
rum
ları
tara
fında
n ha
zırla
nan
belir
li pl
an v
e pr
ogra
mla
r a h
alkı
n ka
tılım
ının
sağl
anac
aktır
. Çe
vre
kanu
nu u
yarın
ca Ç
ED so
nucu
alın
an k
arar
ların
uyg
ulan
ması i
çin
yargıla
ma
usul
ünün
bel
irlen
mes
i 20
Oca
k 19
82 ta
rihli
ve 1
7580
sayı
lı
119
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n 25
77
num
aralı “
İdar
i Yar
gıla
ma
Usu
lü
Kanu
nu”
11
Ağu
stos
198
3 ta
rihli
ve 1
8132
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n 28
72 n
umar
alı “
Çevr
e Ka
nunu
” (3
0.
Mad
de il
e “B
ilgi E
dinm
e ve
Baş
vuru
Ha
kkı”
) ÇE
D yö
netm
eliğ
inin
9. M
adde
si ile
“H
alkı
n Ka
tılım
ı Top
lantıla
rı”
yapı
lmak
tadı
r.
Çevr
enin
Cez
a Hu
kuku
Ara
cılığı İ
le
Koru
nması 2
008/
99/A
T sa
yılı
19
Kasım
200
8 ta
rihli
Avru
pa
Parla
men
tosu
ve
Kons
ey D
irekt
ifi
(200
8/99
/AT
Çevr
esel
Suç
– 1
9 Ka
sım 2
008)
Türk
mev
zuatın
da, ç
evre
nin
ceza
huk
uku
aracılığı
ile
koru
nmasın
a yö
nelik
bazı
hükü
mle
r bul
unm
akla
birl
ikte
tam
uyu
m
için
ilav
e hü
küm
lere
ihtiy
aç b
ulun
mak
tadı
r.
Dire
ktifi
n uy
um d
üzey
i kon
usun
daki
ça
lışm
a ve
değ
erle
ndirm
eler
Çev
re v
e Şe
hirc
ilik
Baka
nlığı H
ukuk
Müş
avirl
iğin
ce
yürü
tülm
ekte
olu
p, u
yum
laştırı
lması
konu
sund
aki ç
alışm
aların
Ada
let B
akan
lığı
ile b
erab
er y
apılm
ası g
erek
mek
tedi
r.
Kısm
en u
yum
lu
ÇŞB,
Hu
kuk
Müş
avirl
iği
Adal
et B
akan
lığı
12 E
kim
200
4 ta
rihli
ve 2
5611
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n 52
37
num
aralı “
Türk
Cez
a Ka
nunu
”
2006
/21/
AT v
e 20
09/3
1/AT
sayı
lı Di
rekt
ifler
le D
eğişt
irile
n Çe
vres
el
Zara
rın Ö
nlen
mes
i ve İy
ileşt
irilm
esi
İle İl
gili
Çevr
esel
Sor
umlu
luk
Hakkın
da 2
004/
35/A
T sa
yılı
21 N
isan
2004
tarih
li Av
rupa
Par
lam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
Ce
za h
ukuk
u ar
acılığı
yla
çevr
enin
ko
runm
asın
a ilişk
in 1
9 Ka
sım 2
008
tarih
li ve
200
8/99
/AT
sayı
lı Av
rupa
Pa
rlam
ento
su v
e Ko
nsey
Dire
ktifi
(2
004/
35/A
T Çe
vres
el S
orum
lulu
k –
21 N
isan
200
4 )
Dire
ktifi
n ge
rekl
ilikl
eri kısa
ca şu
nlar
dır;
• Çe
vres
el so
rum
lulu
k ka
psam
ında
ye
r ala
cak
faal
iyet
lerin
ve
zara
r ölç
eğin
in
belir
lenm
esi,
bu fa
aliy
etle
r ile
çev
rese
l za
rara
sebe
p ol
an iş
letm
eler
in b
u za
rarın
iy
ileşt
irilm
esin
den
mal
i ola
rak
soru
mlu
tu
tulm
ası,
•
Çevr
esel
zara
rın o
luşu
p ol
uşm
adığını v
e işl
etm
enin
soru
mlu
olu
p ol
madığını t
espi
t ede
bilm
ek iç
in
kulla
nıla
cak
değe
rlend
irme
yönt
emle
rinin
be
lirle
nmes
i, D
irekt
if ‘in
uyg
ulan
masın
da
soru
mlu
luğu
bul
unan
yet
kili
mak
amın
vey
a m
akam
ların
bel
irlen
mes
i,
• Çe
vres
el ri
skin
ve
zara
rın
Kısm
en u
yum
lu
2018
II. D
önem
ÇŞ
B,
Huku
k M
üşav
irliğ
i
Ulu
sal m
evzu
atta
çev
rese
l so
rum
luluğa
ilişk
in m
evcu
t dü
zenl
emel
er:
Anay
asanın
56.
ve
125.
Mad
dele
ri 11
Mar
t 200
5 ta
rihli
ve 2
5752
sayı
lı Re
smi G
azet
e’de
yayım
lana
n 53
12
num
aralı “
Deni
z Çev
resin
in P
etro
l ve
Diğe
r Zar
arlı
Mad
dele
rle
Kirle
nmes
inde
Aci
l Dur
umla
rda
Müd
ahal
e ve
Zar
arla
rın T
azm
ini
Esas
ların
a Da
ir Ka
nun”
25
77 sa
yılı İd
ari Y
argı
lam
a U
sulü
Ka
nun
ve A
naya
sanı
n 12
5.
Mad
desin
e gö
re g
erçe
k ve
tüze
l kişil
erin
idar
i işle
mle
rin, y
etki
, şek
il,
120
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at U
yum
Dur
umu
Öng
örül
en U
yum
laştırm
a /U
ygul
ama
Tarih
i So
rum
lu K
urum
U
lusa
l Mev
zuat
be
lirle
nmes
i ile
zara
rın iy
ileşt
irilm
esi
süre
cine
ilişk
in u
sul k
ural
ların
ın
oluş
turu
lması v
e dü
zenl
eyic
i / ö
nley
ici
faal
iyet
lerin
uyg
ulan
ması i
çin
yönt
emle
rin
belir
lenm
esi,
• Fa
aliy
et sa
hipl
erin
in b
u Di
rekt
iften
kay
nakl
anan
yük
ümlü
lükl
eri
karşıla
mal
arını s
ağla
yaca
k sig
orta
gib
i fin
ansa
l güv
ence
lerin
oluşt
urul
masını t
eşvi
k ed
ecek
bir
düze
nlem
e ya
pılm
ası,
• So
rum
lu fa
aliy
et sa
hibi
yü
küm
lülü
kler
ini y
erin
e ge
tirm
ediğ
i ta
kdird
e, y
etki
li m
akam
ın g
erek
lilik
leri
yerin
e ge
tirm
esin
den
doğa
n m
aliy
etle
ri fa
aliy
et sa
hibi
nden
tazm
in e
debi
lmes
i içi
n bi
r usu
lün
oluş
turu
lması,
• Ye
tkili
mak
amın
kar
arla
rının
, ey
lem
lerin
in v
e ey
lem
de b
ulun
mam
asının
in
cele
nmes
ine
yöne
lik b
ir us
ulün
ol
uştu
rulm
ası,
• Za
rar g
ören
çev
reni
n es
ki h
alin
e ge
tirilm
esin
e ilişk
in y
ürüt
ülen
faal
iyet
lerin
de
netle
nmes
ine
ilişk
in u
sulü
n be
lirle
nmes
i, •
Sını
r öte
si işb
irliğ
i ve
danışm
a fa
aliy
etle
ri iç
in d
üzen
lem
e ya
pılm
ası.
sebe
p, k
onu
ve m
aksa
t yön
lerin
den
huku
ka u
ygun
luğu
nun
dene
tlenm
esi
için
mah
kem
eye
başv
urm
a ha
kkı
vardır.
Kişi
sel h
akla
rı za
rar g
ören
ler
de ta
zmin
at ta
l ebi
ile
mah
kem
eye
başv
urab
ilir.
4 Şu
bat 2
011
tarih
li ve
278
36 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n 60
98
num
aralı “
Türk
Bor
çlar
Kan
unu”
(41
ve 5
0. M
adde
ler)
11
Ağu
stos
198
3 ta
rihli
ve 1
8132
sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de y
ayım
lana
n 28
72 n
umar
alı “
Çevr
e Ka
nunu
” (3
/g
Mad
desi,
13.
15.
28.
30. M
adde
leri)
13
Haz
iran
2006
tarih
li ve
261
67
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n 54
91 n
umar
alı “
Çevr
e Ka
nunu
nda
Değişik
lik Y
apılm
asın
a Da
ir Ka
nun”
24
Şub
at 2
011
tarih
li ve
278
36 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete’
de y
ayım
lana
n 61
02
num
aralı “
Türk
Tic
aret
Kan
unu”
11
Mar
t 200
5 ta
rihli
ve 2
5752
sayı
lı Re
smi G
azet
e ’de
yayım
lana
n 53
12
num
aralı “
Deni
z Çev
resin
in P
etro
l ve
Diğe
r Zar
arlı
Mad
dele
rle
Kirle
nmes
inde
Aci
l Dur
umla
rda
Müd
ahal
e ve
Zar
arla
rın T
azm
ini
Esas
ların
a Da
ir Ka
nun ”
21
Eki
m 2
006
tarih
li ve
263
26 sa
yılı
Resm
i Gaz
ete ’
de y
ayım
lana
n “D
eniz
Çevr
esin
in P
etro
l ve
Diğe
r Zar
arlı
Mad
dele
rle K
irlen
mes
inde
Aci
l Du
rum
lard
a M
üdah
ale
ve Z
arar
ların
Ta
zmin
i Esa
sların
a Da
ir Ka
nunu
n U
ygul
ama
Yöne
tmel
iği”
121
5.8.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
1. Amaç : Çevre Bilgi Sisteminin oluşturulması ve çevresel bilgiye erişimi sağlamak, ileri seviyede çevre korumayı hedefleyen bir çevre yönetim sisteminin geliştirilmesi amacıyla Türkiye Çevresel Bilgi Değişim ağının oluşturulması ve Çevresel Bilgiye erişimin sağlanması
Hedef : Çevre Bilgi Sisteminin kurulması, geliştirilmesi, yayınlaştırılması ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi, halkın bilgilendirilmesi için gerekli araçların geliştirilmesi
Strateji 1. Kurumlar arasında bir çevre bilgi değişim ağının kurulması
Strateji 2. Çevre Bilgi Sisteminin dinamik yapısının korunmasını sağlamak
Strateji 3. Halkı çevresel bilgiye erişim konusunda bilinçlendirmek ve Çevresel konularda karar
verme sürecine halkın katılımının sağlanması,
Strateji 4. Çevresel bilginin sürekli olarak üretilmesini ve sisteme girişini sağlamak.
Strateji 5. Kurumlar arasında çevresel bilgi değişimi ve paylaşımının yasal zemin üzerine oturtulması.
Strateji 6. Çevresel performansın izlenmesi
2. Amaç : ÇED’nin etkin uygulanmasını sağlamak
Hedef : Mevcut kurumsal yapının güçlendirilmesi ve ÇED sürecine dahil tüm ilgi gruplarının kapasitesinin geliştirilmesi.
Strateji 1. Hedef ilgi gruplarının etki değerlendirme teknikleri konusunda eğitimler düzenlenmesini sağlamak.
Strateji 2. Sektörel rehberlerin uygulaması, güncellenmesi ve söz konusu rehberlere yönelik
eğitimlerin düzenlenmesini sağlanmak.
Strateji 3. Bakanlığın ÇED alanında kapasitesinin güçlendirilmesini sağlamak.
Strateji 4. ÇED izleme ve raporlama ile ilgili kurumsal kapasitenin geliştirilmesini sağlamak.
3. Amaç : SÇD’nin uygulanabilirliğini sağlamak.
Hedef : Mevcut kurumsal yapının güçlendirilmesi ve SÇD sürecine dahil tüm ilgi gruplarının
kapasitesinin geliştirmesi.
Strateji 1. Bakanlık ve kurumların SÇD uygulama kapasitesinin geliştirilmesi,
Strateji 2. SÇD Yönetmeliği hakkında bilgilendirme faaliyetlerinin düzenlenmesi,
Strateji 3. SÇD Yönetmeliği uyarınca SÇD’ye tabi plan/programlara SÇD sürecinin uygulanmasına dair
destek verilmesi,
Strateji 4. İlgili kurum ve kuruluşların farkındalıklarının arttırılması
çalışmaları yürütülecektir.
5.8.3. Öncelikler ve Önlemler
Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üye olabilmesi için AB’nin taraf olduğu sözleşmeler çerçevesinde işbirliğine gitmesi, 2003 senesinde kabul edilen Türkiye Katılım Ortaklığı Belgesinde dile getirilmiştir
122
(Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, 2011). “Sınır aşan Çevresel Etki Değerlendirmesi Sözleşmesi’ne (ESPOO Sözleşmesi) göre komşu Üye Ülkeler ile bilgi değişimi programları düzenlenmesi gerekecektir. Ayrıca, Avrupa Birliği 2005 senesinden beri Aarhus Sözleşmesine taraftır. Bu sözleşmenin üç temel prensibi bulunmaktadır: bilgiye erişim, halkın katılımı ve yargıya erişim. İlk iki prensip, 2003/4/AT sayılı Bilgiye Erişim Direktifi ve 2003/35/AT sayılı Halkın Katılımı Direktifi ile mevzuata geçirilmiştir. Yargıya erişim prensibi ise Aarhus Sözleşmesinin uygulanmasına dair 1367/2006 sayılı tüzük ile kabul edilmiştir. Türkiye Aarhus Sözleşmesi’ne taraf değildir, Aarhus Sözleşmesi tam üyelik perspektifi çerçevesinde değerlendirilecek olup Müzakere Pozisyon Belgemizde de belirtildiği gibi Aarhus Sözleşmesine uyum ve uygulamanın AB’ye katılım ile başlaması hedeflenmektedir.
AB Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı (2008) kapsamında belirlenen öncelikler; idari kapasitenin güçlendirilmesinin yanı sıra, özellikle sınır aşan durumları da içeren yatay mevzuatın ve uluslararası çevre sözleşmeleri ile ilgili müktesebatın iç hukuka aktarılmasına ve uygulanmasına yönelik çalışmaların devam edilmesi olarak belirlenmiştir. Yatay Sektör açısından Ulusal Programda çevre müktesebatının kademeli olarak iç hukuka aktarılması birinci öncelik olarak benimsenmiştir.
Yatay mevzuatın geneli için geçerli olan ve bu bağlamda önceliklendirilen faaliyetler kısaca şunlardır:
• Kurumsal kapasite geliştirilmesi ve eğitim
o Mevcut deneyim, personel, çalışma şart ve kaynaklarının gözden geçirilmesi
o Yeni veya güncellenen hukuki araçların uygulamaya konulması,
o Yeni Mevzuatın projelere uygulanması için rehberlerin hazırlanması
• Veri ve bilgi yönetim sistemleri altyapısı
o Çevresel bilginin paylaşılması ve etkin karar verme süreçlerinin sağlanması için altyapının geliştirilmesi,
• Rapor hazırlanması ve yaygınlaştırılması, halkın bilgilendirilmesi
o Direktiflerin uygulanması konusunda raporlama yapılabilmesi için gerekli altyapının oluşturulması,
o Ulusal düzeyde çevre durum raporlarının hazırlanması (ayrıca kurum/kuruluşların çevresel zararın durumu, etkisi ve sonuçları konusunda hazırladığı raporlar).
Yatay mevzuat kapsamında 2007/2/AT sayılı INSPIRE, 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk ve 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifleri ileriye dönük planlamada stratejik öncelik taşıyan direktiflerdir. 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi için birincil mevzuat çalışması 2015 I. Döneminde tamamlanmış olup, ikincil mevzuat çalışmaları devam etmektedir. 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk Direktifi için ulusal mevzuat çalışmaları tamamlanmak üzeredir. 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi ile ilgili olarak, 64. Hükümet Eylem Planı 165 numaralı eylemde; Stratejik Çevresel Değerlendirme çalışmalarına ilişkin ikincil mevzuat düzenlemelerinin 2016 yılı sonuna kadar tamamlanacağı hususu yer almaktadır. Ayrıca, SÇD Direktifi AB UEP 2014 / 2016 kapsamında ve ÇŞB Stratejik Planı (2015-2017) Altyapının güçlendirilmesi ve kapasite geliştirilmesi hedefi altında yer almaktadır. “Stratejik Çevresel Değerlendirme Yönetmeliği” 8 Nisan 2017 tarihli ve 30032 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Mevzuat uyumlaştırılması açısından
123
2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi öncelikli olarak kabul edilmiştir. Ayrıca, 2004/35/AT Çevresel Sorumluluk ve 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifleri de benzer öneme sahiptir.
64. Hükümet Eylem Planı 172 numaralı eylem ve 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı kapsamında Türkiye Coğrafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Planı, Kalkınma Bakanlığı koordinasyonunda 2016 Yatırım Programında yer almıştır. Ayrıca, 2007/2/AT sayılı INSPIRE Direktifi’nin uygulanmasına yönelik olarak kapasitenin artırılması için Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen “Yatay Sektörde INSPIRE Direktifinin Uygulanmasına İlişkin Kapasite Geliştirilmesi için Teknik Yardım Projesi” başlatılmıştır.
2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi ile ilgili olarak ÇŞB ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından 2023 yılının sonuna kadar sektörler için hazırlanan plan ve programlara çevresel unsurların entegre edilmesi amacıyla uygulamaya ilişkin tecrübe kazanılması, yetkili kurumların kurumsal kapasitesinin güçlendirilmesi ve kurumsal yapılandırma çalışmalarının tamamlanması hedeflenmektedir. Bu Direktif ile ilgili olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından IPA Kapasite Geliştirme projeleri kapsamında 2018 yılında başlamak üzere projesi önerisi geliştirilmiştir. Söz konusu Teknik Yardım 2001/42/AT sayılı SÇD Direktifi’nin etkin uygulanabilirliğinin sağlanması bakımından önemlidir.
Ulusal mevzuat 2004/35/AT sayılı Çevresel Sorumluluk Direktifi ile kısmen uyum içinde olup çalışmalar sürmektedir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hukuk Müşavirliği tarafından (Adalet Bakanlığı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı ana paydaş kurumlar) Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen “Yatay Sektörde Çevresel Sorumluluk Direktifinin Uygulanmasına İlişkin Kapasite Geliştirilmesi için Teknik Yardım Projesi” başlatılmıştır. Avrupa Birliği’ne Katılım İçin Ulusal Eylem Planı’nda çevresel zararın önlenmesi ve iyileştirilmesi ile faaliyetlerinden dolayı çevresel zarara sebebiyet veren işletmelerin bu zararın iyileştirilmesinden mali olarak sorumlu tutulması amacı ile birincil mevzuat olarak 2018 yılının II. Döneminde Çevresel Sorumluluk Kanunu’nun çıkarılması hedeflenmektedir. Bu hususlar gözetildiğinde Direktif ’in uyumlaştırılması kapsamında gerekli faaliyetler ise şu şekilde özetlenebilir:
Çevresel sorumluluk kapsamında yer alacak faaliyetlerin ve zarar ölçeğinin belirlenmesi, bu faaliyetler ile çevresel zarara sebep olan işletmelerin bu zararın iyileştirilmesinden mali olarak sorumlu tutulması,
Çevresel zararın oluşup oluşmadığını ve işletmenin sorumlu olup olmadığını tespit edebilmek için kullanılacak değerlendirme yöntemlerinin belirlenmesi, Direktif ‘in uygulanmasında sorumluluğu bulunan yetkili makamın veya makamların belirlenmesi,
Çevresel riskin ve zararın belirlenmesi ile zararın iyileştirilmesi sürecine ilişkin usul kurallarının oluşturulması ve düzenleyici / önleyici faaliyetlerin uygulanması için yöntemlerin belirlenmesi,
Faaliyet sahiplerinin bu Direktiften kaynaklanan yükümlülükleri karşılamalarını sağlayacak sigorta gibi finansal güvencelerin oluşturulmasını teşvik edecek bir düzenleme yapılması,
Sorumlu faaliyet sahibi yükümlülüklerini yerine getirmediği takdirde, yetkili makamın gereklilikleri yerine getirmesinden doğan maliyetleri faaliyet sahibinden tazmin edebilmesi için bir usulün oluşturulması,
124
Yetkili makamın kararlarının, eylemlerinin ve eylemde bulunmamasının incelenmesine yönelik bir usulün oluşturulması,
Zarar gören çevrenin eski haline getirilmesine ilişkin yürütülen faaliyetlerin denetlenmesine ilişkin usulün belirlenmesi,
Çevresel sorumluluğun uygulanmasına yönelik gerek merkez gerekse taşra teşkilatındaki ilgili personelin eğitimi, ayrıca, ilgili sektörün bilinçlendirilmesine yönelik eğitimlerin düzenlenmesi
Bir izleme ve değerlendirme sistemi kurulması ve işletilmesi faaliyetleri
Sınır ötesi işbirliği ve danışma faaliyetleri için düzenleme yapılması.
2011/92/AB sayılı ÇED Direktifi 2014 yılında 2014/52/AB Direktifi olarak değiştirilmiş ve bu değişim ile Direktif’in yasal ve teknik bağlamda geliştirilmesi hedeflenmiştir. Üye Devletler’in en geç 16 Mayıs 2017 tarihinden itibaren bu kuralları uygulaması beklenmektedir. Bu kapsamda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından 2007-2013 Çevre Operasyonel Programı kapsamında “Çevresel Etki Değerlendirmesi Alanında Kapasite Geliştirme Projesi” hazırlanmıştır. Proje kapsamında güncellenen Direktife uyum kapsamında aşağıdaki çalışmaların tamamlanması hedeflenmektedir;
ÇED Raporu Değerlendirmesine İlişkin Faaliyetler Mevzuat Çalışmaları (Mevzuat karşılaştırması) Kapasite Geliştirme Faaliyetleri PTD Değerlendirme ve Seçme-Eleme Kriterlerine İlişkin Faaliyetler (kılavuzların hazırlanması) İzleme Bilgi Sisteminin kurulması
2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri için Minimum Kriterler Tavsiye Kararı kurumsal kapasitenin geliştirilmesi için ihtiyaç duyulan faaliyetler; elektronik ortama alınan çevre denetimlerine ilişkin yazılımın sürdürülebilirliğinin sağlanması ve gerekli hallerde revize edilmesi, denetimle alakalı yıllık eğitim programlarının arttırılması ve her denetim görevlisinin mutlaka yılda bir kez eğitim almalarının sağlanmasıdır.
Tablo 5.8.2 Yatay Sektör Öncelikleri ve Önlemler
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
SÇD Direktifi
Ulusal mevzuatın çıkarılması (TAMAMLANDI) Kapasite Geliştirme Kapsamında;
Bakanlık ve kurumların SÇD uygulama kapasitesinin geliştirilmesi
SÇD Yönetmeliği hakkında bilgilendirme faaliyetlerinin düzenlenmesi
SÇD Yönetmeliği uyarınca SÇD’ye tabi plan/programlara SÇD sürecinin uygulanmasına dair destek verilmesi
İlgili kurum ve kuruluşların farkındalıklarının arttırılması
Çevresel Sorumluluk Direktifi
Ulusal mevzuatın çıkarılması ve yetkili makamın belirlenmesi
Kapasite Geliştirme Kapsamında; Çevresel zararın oluşup oluşmadığına yönelik tespitin yapılabilmesine yönelik teknik altyapının sağlanması Çevresel zarardan sorumlu faaliyet sahibinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde yetkili makamın gereklilikleri yerine getirmesinden doğacak
125
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
maliyetlerin karşılayabilmesine yönelik usullerin belirlenmesi Bir izleme ve değerlendirme sistemi kurulması Yeni rehberlerin yayınlanması
İlgili sektörün bilinçlendirilmesine yönelik faaliyeti
Yeni uzman personel alımı ve eğitim Faaliyetleri Mevzuat uyumlaştırması sonrasında çevresel zararın tespiti ve iyileştirilmesi ile Sigorta Sistemine yönelik altyapı çalışmalarının tamamlanması
INSPIRE Direktifi
Türkiye Coğrafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Planının yayınlanması. Bu dökümana göre kurum ve kuruluşların coğrafi veri uyumlaştırılması çalışmalarını tamamlanması.
Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısının Kurulumu kapsamında Kapasite Geliştirme Kapsamında;
Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi kurulum faaliyetleri (Veri tanımlama dokümanlarının hazırlanması, veri değişim formatlarının belirlenmesi, Coğrafi verilerin yayımlanması ile ilgili ağ servislerine ilişkin esasların belirlenmesi, veri yayın birimlerinin paylaşacağı veriler için meta-veriler dokümanlarının hazırlanması
Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi kullanımının yaygınlaştırılması Faaliyetleri (yeni uzman personel alımı ve eğitim Faaliyetleri dahil)
Kurum ve Kuruluşların coğrafi veri uyumlaştırma faaliyetleri
5.9.Doğa Koruma
5.9.1. Mevcut Durum, Yasal ve Kurumsal Çerçeve
Doğa Koruma Sektörü altında yer alan AB Mevzuatı, tür ve habitatların korunması ile birlikte çeşitli amaçlarla yakalanan veya ticareti yapılan hayvanların istismar edilmesinin önlenmesini hedefleyen tüzük ve direktiflerden oluşmaktadır. Sektöre ait AB mevzuatı, 4 farklı direktif ve 10 farklı tüzüğün oluşturduğu 9 farklı konuda oluşmaktadır. Tüzük ve Direktiflere ait mevcut durum ve yasal çerçeve Tablo 5.9.1’de özetlenmiştir.
Doğa Koruma sektöründe yer alan direktif ve tüzüklerle ilgili yasal süreç ve uyum çalışmalarının başlatıldığı mevzuatta koordinasyondan sorumlu ve başlıca yetkili kurum Orman ve Su İşleri Bakanlığı olarak belirlenmiştir. Ancak, Yasadışı Kereste ve FLEGT Tüzükleri ile ilgili yetkili kurumlar henüz belirlenmemiş olup uyumla ilgili herhangi bir çalışma başlamamıştır.
126
Tabl
o 5.
9.1
Doğa
Kor
uma
Sekt
örü
Mev
cut D
urum
, Yas
al v
e Ku
rum
sal Ç
erçe
ve
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Yaba
ni F
auna
ve
Flor
a ile
Ha
bita
tların
ın
Koru
nmasın
a İlişk
in
92/4
3/AE
T sa
yılı
Dire
ktif
Habi
tat D
irekt
ifi
Yetk
ili
otor
iteni
n ta
nım
lanm
ası
Kısm
en
uyum
lu
Uyu
mlaştırm
a:
2017
Uyg
ulam
a:
2017
sonu
OSİ
B
Tasla
k “T
abia
tı ve
Bi
yolo
jik
Çeşit
liliğ
i Kor
uma
Kanu
nu”
11
Ağus
tos
1983
ta
rihli
ve
1813
2 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
2872
nu
mar
alı
“Çev
re K
anun
u” (
3/g
Mad
desi,
13
. 15.
28.
30. M
adde
leri)
13
Hazir
an
2006
ta
rihli
ve
2616
7 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
5491
nu
mar
alı
“Çev
re
Kanu
nund
a De
ğişik
lik
Yapı
lmasın
a Da
ir Ka
nun”
11
Ağus
tos
1983
ta
rihli
ve
1813
2 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
2873
nu
mar
alı
“Mill
i Par
klar
Kan
unu”
13 K
asım
198
9 ta
rihli
ve 2
0341
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Öze
l Çe
vre
Koru
ma
Bölg
eler
ine
İlişk
in
Kanu
n Hü
kmün
de K
arar
nam
e”
23
Tem
muz
19
83
tarih
li ve
18
113
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n 28
63
num
aralı
Ulu
sal
Alan
Li
stes
inin
ha
zırla
nması
(pSC
A- M
adde
4)
Öze
l M
uhaf
aza
Alan
ların
ın
(SAC
) bel
irlen
mes
i
Öze
l M
uhaf
aza
Alan
ların
ın
Yöne
timin
in P
lanl
anm
ası
Habi
tat
ve
türle
rin
koru
nması
ve i
zlenm
esi
için
bi
r sist
emin
gel
iştiri
lmes
i
Belir
li ha
yvan
tü
rlerin
in
avla
nması/ö
ldür
ülm
esin
in
yasa
klan
ması
ve
izlem
e sis
tem
inin
gel
iştiri
lmes
i
Halkın
/top
lum
un
ve
payd
aşla
rın b
ilinç
lend
irilm
esi
127
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
“Kül
tür
ve
Tabi
at
Varlı
klarını
Koru
ma
Kanu
nu”
1 Te
mm
uz
2004
ta
rihli
ve
2550
9 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
5199
nu
mar
alı
“Hay
vanl
arı K
orum
a Ka
nunu
”
11
Tem
muz
20
03
tarih
li ve
25
165
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n 49
15
num
aralı
“Kar
a Av
cılığı K
anun
u”
4 N
isan
1971
tar
ihli
ve 1
3799
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
1380
num
aralı
“Su
Ürü
nler
i Kan
unu”
14 N
isan
2016
tar
ihli
ve 2
9684
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Av
ve
Yaba
n Ha
yvan
ların
ın
ve
Yaşa
m
Alan
ların
ın
Koru
nması,
Zara
rlıla
rıyla
Müc
adel
e U
sul v
e Es
asla
rı Ha
kkın
da Y
önet
mel
ik”
Yaba
ni
Kuşla
rın
Koru
nmasın
a İlişk
in
2009
/147
/AT
sayı
lı Di
rekt
if
Yetk
ili
otor
iteni
n ta
nım
lanm
ası
Kısm
en
uyum
lu
-
OSİ
B
Tasla
k “T
abia
tı ve
Biy
oloj
ik
Çeşit
liliğ
i Kor
uma
Kanu
nu”
14 N
isan
2016
tar
ihli
ve 2
9684
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
EK1
de y
er a
lan
kuş t
ürle
rinin
de
ğerle
ndiri
lmes
i ve
göçm
en
türle
rin
düze
nli
bir
şeki
lde
izlen
mes
i
128
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Öze
l Ko
rum
a Al
anla
rının
(S
PA) b
elirl
enm
esi
yayı
mla
nan
“Av
ve
Yaba
n Ha
yvan
ların
ın
ve
Yaşa
m
Alan
ların
ın
Koru
nması,
Zara
rlıla
rıyla
Müc
adel
e U
sul v
e Es
asla
rı Ha
kkın
da Y
önet
mel
ik”
11
Tem
muz
20
03
tarih
li ve
25
165
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n 49
15
num
aralı
“Kar
a Av
cılığı K
anun
u”
4 N
isan
2014
tar
ihli
ve 2
8962
sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Sul
ak
Alan
ların
Ko
runm
ası Y
önet
mel
iği”
11
Ağus
tos
1983
ta
rihli
ve
1813
2 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
2873
nu
mar
alı
“Mill
i Par
klar
Kan
unu”
8 Ka
sım 2
004
tarih
li ve
256
37
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “Y
aban
Ha
yatı
Koru
ma
ve
Yaba
n Ha
yatı
Geliş
tirm
e Sa
hala
rı ile
İlg
ili
Yöne
tmel
ik”
SPA’
lar
için
ku
ş po
püla
syon
ların
ın v
arlık
ların
ı sü
rdür
ebilm
esin
e yö
nelik
uy
gun
ölçü
de
gere
kli
tedb
irler
in a
lınm
ası
Ek 1
de
yer
alan
tür
lerin
ve
göçm
en
türle
rin
habi
tatla
rının
kor
unm
ası i
çin
özel
ko
rum
a te
dbirl
erin
in
alın
ması
Bütü
n ya
bani
kuş
tür
lerin
e yö
nelik
ge
nel
bir
koru
ma
siste
min
in o
luşt
urul
ması
mua
fiyet
vey
a ist
isnal
ar i
çin
izin
siste
mi o
luşt
urul
ması
Etki
li de
netim
ve
ya
sal
siste
mle
rin o
luşt
urul
ması
Kom
isyon
a gö
nder
ilece
k ra
porla
rın s
ağla
nabi
lmes
i içi
n bi
lgi s
istem
inin
oluşt
urul
ması
Yaba
ni
Hayv
an
Yetk
ili o
torit
enin
ta
nım
lanm
ası
Büyü
k Ö
lçüd
e U
yum
lu
Uyg
ulam
a:
Ek
lerd
e be
lirle
nmiş
türle
rin
ithal
at v
e ih
raca
tı, k
ontr
ol v
e
129
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
ve
Bitk
i Tü
rlerin
in,
Tica
retin
Dü
zenl
enm
esi
Yolu
yla
Koru
nmasın
a ilişk
in
338/
97/A
T sa
yılı
Kons
ey
Tüzü
ğü
CITE
S Tü
züğü
Yaba
ni
Hayv
an
ve
Bitk
i Tü
rlerin
in,
Tica
retin
Dü
zenl
enm
esi
Yolu
yla
Koru
nmasın
a ilişk
in
338/
97/A
T sa
yılı
Kons
ey
Tüzü
ğü’n
ün
Uyg
ulan
masın
a ilişk
in
Kura
lları
Belir
leye
n 86
5-20
06
No’
lu
onay
ları
ile il
gili
pros
edür
lerin
uyg
ulan
ması
için
ger
ekli
düze
nlem
eler
in
sağl
anm
ası
Ta
m u
ygul
ama
üyel
ikle
birl
ikte
ge
rçek
leşe
cekt
ir.
OSİ
B, G
THB
27 A
ralık
200
1 ta
rihli
ve 2
4623
sa
yılı
“Nes
li Te
hlik
e Al
tında
O
lan
Yaba
ni
Hayv
an v
e Bi
tki
Türle
rinin
U
lusla
rara
sı Ti
care
tine
İlişk
in
Sözle
şmen
in
Uyg
ulan
masın
a Da
ir Yö
netm
elik
”
06.0
8.20
04
tarih
li ve
25
545
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n ve
27
.12.
2001
ta
rihli
ve
2462
3 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
yöne
tmel
iği r
evize
ede
n “C
ITES
Tü
züğü
nün
Uyg
ulan
masın
a İlişk
in Y
önet
mel
ik”
27
Tem
muz
20
14
tarih
li ve
29
073
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n “N
esli
Tehl
ike
Altın
da O
lan
Yaba
ni H
ayva
n ve
Bi
tki
Türle
rinin
Dı
ş Ti
care
tine
Ona
y ve
izi
nler
iç
in
bir
siste
min
gel
iştiri
lmes
i
İnce
lem
e, d
eğer
lend
irme
ve
danışm
anlık
ların
ye
rine
getir
ilmes
ini
müm
kün
kıla
n bi
r sis
tem
in
geliş
tirilm
esi-
bilim
sel
otor
iteni
n ta
nım
lanm
ası
Topl
uluk
(AB)
iç
erisi
ndek
i tic
aret
ve
ha
reke
tler
için
ge
rekl
i pr
osed
ür
ve
otor
izasy
onun
sağl
anm
ası
İlgili
fo
rmla
rın
kulla
nılm
ası
için
pr
osed
ürle
rin
oluş
turu
lması
İhra
cat i
zinle
rinin
izle
nmes
ini
sağl
ayac
ak
bir
siste
min
ge
liştir
ilmes
i
Güm
rük
nokt
aların
daki
ha
lkın
bilg
ilend
irilm
esi
130
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Tüzü
k
Uyu
mun
izle
nmes
i ve
gere
kli
oldu
ğund
a ya
sal
yolla
ra
başv
urul
abilm
esi
için
et
kin
bir
dene
tlem
e,
izlem
e ve
ya
ptırı
m
siste
min
in
geliş
tirilm
esi
CITE
S O
fisle
rinin
ku
rulm
ası O
SİB,
GT
HB v
e Gü
mrü
k ve
Ti
care
t Bak
anlığı
tara
fında
n be
lirle
nece
ktir.
İlişk
in T
ebliğ
”
Öne
mli
güm
rük
nokt
aların
da
CITE
S of
isler
inin
kur
ulm
ası v
e işl
etilm
esi
İhla
l du
rum
unda
ge
rekl
i ya
ptırı
mla
rın
uygu
lanm
asını
sağl
amak
iç
in
gere
kli
tedb
irler
in a
lınm
ası
Baca
ktan
Ya
kala
yan
Tuza
kların
ve
in
sani
st
anda
rtla
rda
olm
ayan
tu
zakl
arın
To
plul
ukta
Ku
llanı
mını
ve
Bu
Tuza
kların
Ku
llanı
ldığı
Ülk
e M
enşe
ili
Bazı
Yaba
ni
Hayv
an
Yetk
ili
kuru
mun
ta
nım
lanm
ası
Büyü
k Ö
lçüd
e U
yum
lu
Uyg
ulam
a:
31/1
2/20
20
OSİ
B
11
Tem
muz
20
03
tarih
li ve
25
165
sayı
lı Re
smi
Gaze
te’d
e ya
yım
lana
n 49
15
num
aralı
“Kar
a Av
cılığı K
anun
u”
Baca
ktan
ya
kala
ma
tuza
klarının
yas
akla
nması
Dire
ktif
Ek 1
ve E
k 2
ye u
ygun
ya
saklı
tür
liste
lerin
in
bilim
sel
dest
ek
alın
arak
ha
zırla
nması
97/6
02/E
C no
lu
kons
ey
kara
rının
ek’
inde
list
elen
miş
ülke
ler v
e yi
ne li
sted
e ve
rilen
ül
kele
rle
ilişk
ili
yaba
n ha
yvan
ların
a ai
t po
st
ve
diğe
r ür
ünle
rinin
ith
alatın
a
131
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Türle
rine
Ait
Deri
ve İşle
nmiş
Ürü
nler
in
Topl
uluğ
a So
kulm
asını
Yasa
klay
an
3254
/91/
AET
sayı
lı Ko
nsey
Tü
züğü
izin
veril
mes
ini
sağl
ayan
ge
rekl
i dü
zenl
emen
in
oluş
turu
lması
97/6
02/E
C no
lu
kons
ey
kara
rının
ek’
inde
list
elen
miş
ülke
ler
dışın
daki
ülk
eler
den
yaba
ni h
ayva
nlar
a ai
t pos
t ve
diğe
r ür
ünle
rinin
ith
alatının
ya
sakl
anm
ası
için
ge
rekl
i dü
zenl
emen
in o
luşt
urul
ması
Etki
n bi
r izl
eme
ve y
aptırım
sit
emin
in g
elişt
irilm
esi
Yaba
ni
Hayv
anla
rın
Hayv
anat
Ba
hçel
erin
de
Barın
dırıl
masın
a ilişk
in
29
Mar
t 19
99
tarih
ve
99
/22/
AT
sayı
lı Ko
nsey
Dire
ktifi
Bü
yük
Ölç
üde
Uyu
mlu
OSİ
B –
DKM
PGM
11
Ağus
tos
2007
ta
rihli
ve
2661
0 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Hay
vana
t Ba
hçel
erin
in
Kuru
luşu
ile
Ça
lışm
a U
sul
ve
Esas
ları
Hakkın
da Y
önet
mel
ik”
28
Mar
t 19
83
tarih
li ve
83
/129
/AET
sa
yılı
Belir
li Ya
vru
Fokl
arın
Kü
rkle
rinin
ve
Yetk
ili
kuru
mun
ta
nım
lanm
ası
Büyü
k Ö
lçüd
e U
yum
lu
GT
HB
22
Ağus
tos
2008
ta
rihli
ve
2697
5 sa
yılı
Resm
i Ga
zete
’de
yayı
mla
nan
“Bel
irli
Yavr
u Fo
kların
Kü
rkle
rinin
ve
Bu
nlar
dan
Elde
Ed
ilen
Ürü
nler
in
İthal
atının
Grön
land
fo
ku
(Pag
ophi
lus
groe
nlan
dicu
s)
ve
balo
nlu
fok
(Cys
toph
ora
crist
ata)
tü
rlerin
in y
avru
ların
dan
elde
132
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Bunl
arda
n El
de
Edile
n Ü
rünl
erin
Ü
ye
Devl
etle
re
İthal
ine
İlişk
in
Kons
ey T
üzüğ
ü
edile
n ür
ünle
rin
ithal
atının
ya
sakl
anm
ası
Yasa
klan
masın
a İlişk
in
Yöne
tmel
ik”
Yasa
l çe
rçev
enin
ta
nım
lanm
ası
Fok
Ürü
nler
inin
Ti
care
ti’ni
n Dü
zenl
enm
esin
e Yö
nelik
10
07/2
009
(EC)
N
o’lu
Dü
zenl
emen
in
Uyg
ulan
masın
a İlişk
in
Kura
lları
Belir
leye
n 73
7/20
10
Sayı
lı Ko
nsey
Tüz
üğü
Yetk
ili
kuru
mun
ta
nım
lanm
ası
Uyu
mlu
değ
il Be
lirle
nmem
iştir
Tanı
mlı
deği
l -
Dire
ktift
e be
lirtil
en
fok
ürün
lerin
in
ithal
atının
ya
sakl
anm
ası
için
ya
sal
altlığı
n ol
uştu
rulm
ası
Dene
tim,
kont
rol
ve
ceza
land
ırma
mek
anizm
alarının
ta
nım
lanm
ası
Konu
ile
ilg
ili
süre
ce
dahi
l ol
acak
per
sone
lin v
e
Tica
ret
yapa
n fir
mal
arın
eğ
itim
i
133
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
20
Ekim
20
10
tarih
li ve
99
5/20
10
sayı
lı Pi
yasa
ya
Kere
ste
ve
Kere
ste
Ürü
nler
i Sü
ren
İşle
tmec
ilerin
Yü
küm
lülü
kler
ine İlişk
in T
üzük
995/
2010
sa
yılı
Tüzü
ğün
Uyg
ulan
ması
Kaps
amın
da
İzle
me
Kuru
luşla
rının
Ta
nınm
ası
ve
İpta
li ile
ilg
ili
Kura
llara
İlişk
in
23 Şu
bat
2012
ta
rihli
ve
363/
2012
sa
yılı
Tüzü
k
995/
2010
sa
yılı
Tüzü
ğün
Uyg
ulan
ması
Konu
sund
a İz
lem
e Ku
ruluşla
rının
Yetk
ili
otor
iteni
n be
lirle
nmes
i ve
yasa
l altlığın
ol
uştu
rulm
ası
Uyu
mlu
değ
il Be
lirle
nmem
iştir
Tanı
mlı
deği
l -
Yasa
dışı
Kere
ste
Tica
retin
in
önle
nmes
i sis
tem
inin
ge
liştir
ilmes
i
Dene
tim
ve
Kont
rol
siste
min
in g
elişt
irilm
esi
Eğiti
m,
bilin
çlen
dirm
e ve
fa
rkın
dalık
ar
tırm
a ça
lışm
aları
134
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Kont
rolle
ri ve
Ge
rekl
i Ö
zen
Sist
emi
ile İ
lgili
de
taylı
kura
lları
üzer
ine
6 Te
mm
uz
2012
ta
rihli
ve
607/
2012
sa
yılı
Tüzü
k
2173
/200
5-
20
Aralık
20
05
tarih
li ve
21
73/2
005
sayı
lı AB
’ye
Kere
ste
İthal
atın
a ilişk
in
FLEG
T Li
sans
lam
a Si
stem
inin
Ku
rulm
asın
a Da
ir Tü
zük
1024
/200
8 –
2173
/200
5 sa
yılı
Tüzü
ğün
Uyg
ulan
ması
Konu
sund
a Ay
rıntılı
Önl
emle
ri
Yetk
ili
otor
iteni
n be
lirle
nmes
i ve
yasa
l altlığın
ol
uştu
rulm
ası
Uyu
mlu
değ
il
Belir
lenm
emişt
ir
Tanı
mlı
deği
l
-
FLEG
T lis
ansla
ndırm
a sis
tem
inin
gel
iştiri
lmes
i
Taki
p ve
izl
eme
siste
min
in
kuru
lması
FLEG
T lis
ansın
a sa
hip
olm
ayan
ker
este
lerin
itha
lat/
ih
raca
tının
ön
lenm
esi
için
ya
ptırı
m
siste
min
in
kuru
lması
FLEG
T lis
ansın
a sa
hip
olan
ke
rest
eler
in
ithal
at/
ihra
catın
ın
sağl
anm
ası
için
te
şvik
m
ekan
izmasının
ol
uştu
rulm
ası
135
AB M
evzu
atı
Mev
zuat
Ger
eklil
ikle
ri M
evzu
at
Uyu
m
Duru
mu
Öng
örül
en
Uyu
mlaştırm
a /
Uyg
ulam
a Ta
rihi
Soru
mlu
Kur
um
Ulu
sal M
evzu
at
Ort
aya
Koya
n 17
Ek
im
2008
ta
rihli
ve
1024
/200
8 sa
yılı
Tüzü
k
Eğiti
m,
bilin
çlen
dirm
e ve
fa
rkın
dalık
ar
tırm
a ça
lışm
aları
136
AB’nin Doğa Koruma sektörü kapsamında en önemli mevzuatı, NATURA 2000 olarak adlandırılan koruma ağlarının kurulması yoluyla biyolojik çeşitliliğin korunmasını hedefleyen Habitat ve Kuş Direktifleri ile nesli tehlikede olan yabani hayvan ve bitki türlerinin ticaretinin düzenlenmesini hedefleyen CITES Tüzüğüdür. Habitat ve Kuş Direktifleri, biyolojik çeşitliliğin korunması amacı ile öncelikli olarak Özel Muhafaza Alanları (Special Areas of Conservation –SACs / Habitat Direktifinde)’nın, Özel Koruma Alanları (Special Protected Area – SPA /Kuş Direktifi)’nın belirlenmesi gerekmektedir.
Türkiye, biyolojik çeşitliliğin korunması, biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımını hedefleyen ve genetik kaynakların adil paylaşımı ilkeleri üzerine geliştirilmiş “Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (BÇS)”ni 1992’de imzalamış ve 29 Ağustos 1996 tarih ve 4177 sayılı Kanun ile onaylamıştır. Mevcut yasal süreç içerisinde Habitat ve Kuş Direktiflerindeki uygulamalar ve bazı gereklilikler;
• Çevre Kanunu (2872 – 11.08.1983)
• Milli Parklar Kanunu (2873-09.08.1983),
• Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (2863-1983),
• Kara Avcılığı Kanunu (4915- 11.07. 2003)
• Su Ürünleri Kanunu (1380 – 4.04.1971)
• Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı Kurulmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname (2863, 23.07.1983)
• Av ve Yaban Hayvanlarının ve Yaşam Alanlarının Korunması, Zararlarıyla Mücadele usul ve esasları hakkında Yönetmelik (25976 -24.10.2005),
• Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ( 28962 – 4.04.2014)
hükümleri içerisinde genel olarak yer bulmakla birlikte, tüm bu mevzuat direktiflerin gerekliliklerini tam olarak karşılayamamaktadır.
Türkiye’de çeşitli mevzuatla farklı statülerde korunan alan (kara ve deniz) sayısı 2016 itibari ile 2832 olup, 6.202.969 ha ile korunan alanların ülke yüzölçümüne oranı %7.95’tir (Tablo 5.9.2). Kara üzerindeki korunan alan büyüklüğü ise 4.687.045 ha olup, ülke yüzölçümüne oranı %6,01’dir.
137
Tablo 5.9.2 Korunan Alanlar
Orman ve Su İşleri Bakanlığı Korunan Alanlar Sayısı (Adet) Alanı (ha) Milli Park 42 845.814 Tabiat Parkı 209 99.378 Tabiatı Koruma Alanı 30 47.244 Tabiat Anıtı 111 7.142 Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 81 1.189.293 Sulak Alanlar (Ramsar Alanları) 14 184.487 Muhafaza Ormanı 38 469.830 Şehir (Kent) Ormanı 6 1.602 Gen Koruma Ormanı (in-situ) 55 251.548 Tohum Meşceresi (in-situ) 145 10.550 Tohum Bahçesi (ex-situ) 295 39.732 TEK YÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ TOPLAM 1.543 3.104.928 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Korunan Alanlar Sayısı (Adet) Alanı (ha) Özel Çevre Koruma Alanları 16 2.460.041 Doğal Sit 1.273 1.322.748 TEK YÜZEY HALİNE GETİRİLMİŞ GENEL TOPLAM 2.832 6.202.969
Kaynak: Tabiatı Koruma Durum Raporu, 2016
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi “Korunan Alanlar İş Programı” kapsamında İş programının maksadına uygun olarak; kapsamlı, etkin yönetilen ve ekolojik temsile dayanan ulusal ve bölgesel korunan alan sistemlerinin kurulması ve sürdürülmesi desteklenmektir. Bu maksat doğrultusunda 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ve yönetmeliği çerçevesinde çalışmalar yürütülmekte, mali ve teknik kaynakların sağlanması, hem merkez hem de taşra teşkilatının kapasite geliştirme çalışmaları ile birlikte izleme ve değerlendirme gibi destekleyici faaliyetler de gerçekleştirilmektedir.
Korunan alanların kaynak değerlerinin korunarak, bozulmadan gelecek nesillere bırakılabilmesi ile mevcut kaynakların koruma-kullanma dengesi içinde devamlılığının sağlanmasına yönelik olarak bu alanlarda her türlü kullanım kararlarının belirlendiği Uzun Devreli Gelişme Planı ve Gelişme Planları hazırlanmaktadır. Bu çerçevede 37 Mili Parkta Uzun Devreli Gelişme Planı ve 76 Tabiat Parkında Gelişme Planı hazırlanmış olup korunan alanlardaki uygulamalar bu planlara uygun olarak gerçekleştirilmektedir.
5.9.2. Amaçlar, Hedefler ve Stratejiler
Biyolojik çeşitliliğin korunmasını ve sürdürülebilir kullanımını sağlamak, flora ve fauna ile bunların doğal yaşam ortamlarının muhafaza edilmesi ve geliştirilmesi yoluyla biyolojik çeşitlilik kaybının önlenmesi temel amaçtır.
Amaç: Mevcut doğa koruma sisteminin güçlendirilmesi için AB Müktesebatına uyum sağlanacaktır.
Hedef 1: Doğa koruma ile ilgili AB müktesebatının etkin uygulanabilmesi için idari ve kurumsal altyapı ihtiyaçları belirlenecek ve personelin eğitimi sağlanarak kapasite güçlendirilecektir.
138
Hedef 2:Mevcut korunan alan statüleri gözden geçirilerek uygun kriterleri taşıyan alanlar potansiyel Natura 2000 alanları olarak belirlenecek, yönetim ve/veya koruma planları hazırlanarak uygulamaya geçirilecektir.
Hedef 3:Habitat ve türlere yönelik envanter tamamlanacak ve bunlara ilişkin olarak AB’de yaygın olarak kullanılan sistem esas alınarak kılavuzların hazırlanması ile birlikte habitat sınıflandırması ve haritalama çalışmaları yapılacaktır.
Hedef 4:Alan ve türlerdeki mevcut durumu ve değişimleri tespit ederek gerekli müdahaleleri yapmak üzere biyolojik çeşitliliği izleme sistemleri oluşturulacaktır.
Hedef 5: CITES türleri için kurtarma merkezleri yaygınlaştırılacaktır.
Hedef 6: CITES ile ilgili mevzuatın uygulanabilmesi için CITES Ofisi kurulacaktır.
Hedef 7: Ülkemizde sürdürülebilir avcılığın sağlanması maksadıyla tesis edilen avlaklarda avcı kuruluşları ile işbirliği içerisinde daha sağlıklı etüt ve envanter çalışmaları yaparak avına izin verilen türlerin yıllık avlanma kotalarını belirlenmesi sağlanacaktır.
Hedef 8: Halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi ve karar verme mekanizmalarına etkin katılımı sağlanacaktır.
Strateji 1: Biyolojik çeşitlilik ve Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanununu çalışmalarının tamamlanarak yürürlüğe konulması.
Strateji 2: Biyolojik çeşitliliğe ilişkin Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kurulu ile Mahalli Kurulların kurulması.
Strateji 3: Mevcut korunan alanların statülerinin gözden geçirilmesi, korunan alanların biyotop/habitat sınıflandırma ve haritalama çalışmalarının yapılması ve potansiyel Natura 2000 alanlarının değerlendirilmesi.
Strateji 4:Uygulamaya dönük idari ve kurumsal altyapının güçlendirilmesi kapsamında yeni personel istihdamı ve teknik altyapının geliştirilmesi.
Strateji 5: İlgi gruplarına yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme kampanyalarının düzenlenmesi.
Strateji 6: Biyolojik çeşitliliği izleme sistemlerinin kurulması kapsamında gerekli teknik altyapının oluşturulması, izlemeye yönelik göstergelerin belirlenmesi.
Strateji 7: Korunan alanların idaresi ile ilgili olarak ilgi grupları arasındaki iletişim, işbirliği ve bilgi akışı/paylaşımı gibi hususların ne şekilde sağlanacağının belirlenmesi, etkin koordinasyonun sağlanması.
Strateji 8: Biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açan etmenlerin belirlenmesi ve azaltılmasına yönelik önlemlerin alınması.
Strateji 9: Koruma alanlarının yönetimi ile ilgili uygun finans mekanizmalarının oluşturulması.
Strateji 10: Sektörel bazdaki politika, plan ve projelerle ilgili karar verme mekanizmalarına korunan alanlarla ilgili etki değerlendirmelerinin entegre edilmesi / geliştirilmesi.
Strateji 11: Biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik teşvik ve tedbirlerin belirlenerek, uygulamaya geçmesi.
139
5.9.3. Öncelikler ve Önlemler
Doğa Koruma sektöründe AB mevzuatına uyum süreci içerisinde Türkiye’deki mevcut durum değerlendirildiğinde sektörde öncelikli olarak belirlenmiş direktif ve tüzükler ile ilgili öncelikli olarak değerlendirilen faaliyetler ve bu faaliyetlerle ilgili 2023 yılına kadar olası planlama Tablo 5.9.3’te verilmiştir.
Tablo 5.9.3 Doğa Koruma Sektörü Öncelikleri ve Önlemler
Öncelikli Mevzuat Önlemler 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
Habitat/Kuş Direktifleri
Yasal Altyapının hazırlanması
Özel Muhafaza / Koruma Alanlarının (SAC ve SPA) belirlenmesi ile ilgili çalışmalar
Veri tabanının hazırlanması/ iyileştirilmesi
Özel Muhafaza Alanları Yönetiminin Planlanması
Halkın/toplumun ve paydaşların bilinçlendirilmesi
140
6. AB MÜKTESEBATINA UYUM SAĞLAMAK İÇİN GEREKLİ YATIRIM İHTİYACI VE FİNANSMANI
6.1. Planlanan ve Gerçekleşen Yatırımların Karşılaştırılması
AB Çevre Müktesebatına uyum sağlanması süreci üç bileşenden oluşmaktadır: Mevzuatın uyumlaştırılması (direktifler için iç hukuka aktarım), mevzuatın uygulamaya geçirilmesi ve mevzuattaki müeyyidelerin uygulanması (Human Dynamics Consortium, 2011). Ulusal mevzuat ile AB Müktesebatı arasında gerçekleştirilen fark analizini takiben AB Müktesebatının uygulamaya geçirilmesi için gerekli finansman ihtiyacının belirlenmesi ve ekonomik fark analizinin yapılması gerekmektedir. Finansman ihtiyacının genel bütçe ile mevzuatın uygulanmasından sorumlu olan kurum ve kuruluşların özkaynakları arasında mevzuatın içeriğine göre dengeli bir paylaşımının yapılması uyum çalışmalarını hızlandıracaktır. Özellikle yüksek maliyetli altyapı yatırımları söz konusu olduğunda ilgili mevzuat için ayrılması mümkün olan bütçe miktarı ve altyapının tamamlanabileceği süre göz önüne alınarak gerçekçi bir planlama yapılmalıdır.
Mevzuat fark analizi, mevcut durum, yasal ve kurumsal çerçeve ile sektörel öncelikler her bir sektör için 5. Bölümde verilmiştir. 6. Bölümde ise hâlihazırda uyum sağlanmış olan veya yakın tarihte uyum sağlanması planlanan mevzuatın uygulamaya geçirilebilmesi için gerekli finansman ihtiyacı verilmektedir.
AB Müktesebatına uyum, adaylık ile başlayan ve üyelikten sonra devam eden bir süreçtir (Human Dynamics Consortium, 2011). Avrupa Birliği, aday ülkelerin Çevre Müktesebatı ile tam uyumu kısa vadede gerçekleştirmelerinin mümkün olamayacağının bilinciyle aday ülkelerden öncelikli alanların belirlenmesini ve kalıcı uyum sağlanmasını öngören uzun vadeli stratejilerin geliştirilmesini beklemektedir. Müktesebat uyumu, mevzuat uyumlaştırmasıyla sınırlı değildir; uyumlaştırılmış mevzuatın tam olarak uygulamaya geçirilmesini de gerektirir (Human Dynamics Consortium, 2011). Bu şartlar altında en gerçekçi planlama ancak Avrupa Komisyonu’nun tarafımıza üyelik tarihi vermesiyle yapılabilecektir. Yeni adaylık statüsü almış, tarama sürecini yeni tamamlamış ülkeler için üyelik tarihinin belli olmaması, planlama açısından bir sorun teşkil etmeyebilir. Ancak ülkemizde tarama süreci 2006 senesinde tamamlanmış, Ulusal Çevre Entegre Uyum Stratejimiz 2007 senesinde Yüksek Planlama Kurulu (YPK) tarafından onaylanmış ve Çevre Faslı 2009 senesinde müzakerelere açılmıştır. Uyum sürecinde dikkate değer mesafe katedilmiş bulunmaktadır. Geldiğimiz noktada üyelik tarihinin belli olmaması ve bu kapsamda Avrupa Birliği tarafından taahhüt verilmemiş olması, uyum sürecinin planlanmasında ister istemez bazı hususların muallak kalmasına sebep olmaktadır.
Bu Bölümde (6.1), UÇES Belgesinin hazırlandığı tarihte yürürlükte olan AB Çevre Müktesebatına uygun olarak belirlenmiş olan yatırım ihtiyaçları, 2007-2015 dönemi için sektörel gerçekleşmeler, 2016-2023 dönemi için ise güncellenmiş öngörüler verilmekte ve karşılaştırma yapılmaktadır. Mevzuata ve finans kaynaklarına göre hazırlanmış olan yatırım ihtiyaçları arasında 5. Bölümde belirlenmiş önceliklerden öne çıkanlar için gerekli finansman ihtiyaçları tablolar halinde Bölüm 6.2’de verilmiştir. Finansman kaynaklarına göre ve mevzuata göre yatırım ihtiyaçları ise sırasıyla 6.3 ve 6.4’te açıklanmıştır.
Sektörlerin özellikleri birbirinden farklıdır. Her sektör kendi özelliklerine uygun olarak öncelik belirleme çalışması gerçekleştirmiştir. Su Kalitesi ve Atık Yönetimi gibi yoğun altyapı yatırımı
141
gerektiren sektörlerin yanı sıra, Yatay Sektör gibi idari düzenleme ağırlıklı sektörler bulunmaktadır. Sektörlerin uyum sürecinde bulundukları nokta da önceliklerini etkilemektedir. İklim Değişikliği Sektörü UÇES içinde yeni bir sektördür ve mevzuat uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Bu yatırım ihtiyaçları genel çerçeveyi belirlemektedir.
Sektör önceliklerinin belirlenmesi esnasında halen devam etmekte olan faaliyetlerin halihazırda öncelikli görülmüş olduğu kabul edilmiştir. Yatırımların gerçekleştirilmesinde sektör mevzuatının önceliğinden çok Ülkemizin ihtiyacı belirleyici olmaktadır. Bu sebeple Öncelikler ve Önlemler tablolarında 2016 senesini de kapsayan faaliyetler de bulunmaktadır. Bölüm 6.2’de verilen “Önceliklere ve Önlemlere Göre Yatırım İhtiyaçları”, sektörlerin finansman gerektiren önceliklerini kapsamaktadır. Önceliklerin belirlenmesi, mevzuatın uyumlaştırılmasından ve uygulamasından sorumlu olan Kurumların görüşleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.
2007-2015 dönemi içinde gerçekleştirilen yatırımların %77’si Su Kalitesi Sektörü için yapılmıştır. Su Kalitesi Sektörünün ardından Atık Yönetimi ve Hava Kalitesi Sektörleri gelmektedir. Çoğu yatırımların finansmanı kamu sektörü, özelikle de merkez kaynaklarından yapılmaktadır. 2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesinde ise kamu yatırımlarında yerel idarenin payının daha yüksek olması öngörülmüştür. Ancak gerçekleşmeler göstermektedir ki yerel yönetimler kendileri için planlanan öngörüleri yerine getirebilecek kurumsal ve finansal kapasiteye sahip değildir. AB üyesi ülkeler, özellikle su ve atık sektörlerinde konusunda uzmanlaşmış, özel sektör kurumlarına ya da kamu-özel sektör ortaklıklarına ağırlık vermektedirler. Çevre koruma harcamaları kapsamında AB üyesi ülkeler ve Ülkemiz arasında yapılan karşılaştırma Bölüm 4.1.1’de verilmiştir. Sonuç olarak gelecek dönem içinde yatırımların finansmanı hususunda dikkat edilmesi gereken birkaç ana unsur bulunmaktadır.
Öncelikle yerel idarelerin kurumsal ve finansal kapasitelerinin arttırılması gerekmektedir. AB Çevre Müktesebatı yerel idarelerin çevre yönetimindeki katkısını yüksek tutmakta, mevzuat bu şekilde belirlenmektedir. Toplumun ihtiyaçlarını karşılayabilmek için merkezi idarenin müdahalesi ancak belirli bir destek sağlamaktadır. Yapılan yatırımların sürdürülebilir olabilmesi, yerel idarelerin finansal yönetim konusunda güçlenmesine bağlıdır. Bu kapsamda kapasite geliştirme projelerinin önemi yüksektir.
İkinci olarak AB üyesi ülkelerde olduğu gibi özellikle yatırımı yüksek olan su ve atık sektörlerinde özel sektörün payının artacağı öngörülmektedir. Her ne kadar UÇES Belgesi kapsamında ilk yatırım, yenileme, bakım ve onarım maliyetleri çalışılmakta ise de işletme maliyetlerinin yüksek olduğu atıksu arıtma tesisleri ve entegre atık yönetim tesislerinde özel sektör ya da özel-sektör kamu ortaklıkları kamu sektörü üzerindeki finansman yükünü azaltacaktır.
UÇES 2007’de Atık Yönetimi Sektörü uyumlaştırma çalışmaları kamu yatırımı ağırlıklı olarak verilmiştir. Güncel AB Atık Yönetimi Mevzuatı, atık miktarının azaltılması, geri kazanım ve yeniden kullanım prensipleri üzerine oturtulmuştur. Her alanda belirleyici olan döngüsel ekonomi yaklaşımına göre hedef sıfır atık olarak belirlenmiştir (European Commission, 2014). Sanayide kaynak yönetimini de öngören bu düzende, özel sektörün ağırlığı daha fazladır. Ülkemizde de AB’nin Döngüsel Ekonomi Paketi kapsamında getirilmesi planlanan yasal düzenlemeler yakinen takip edilmektedir.
Son olarak ülkemiz Paris Antlaşmasını imzalayarak sera gazı emisyonlarını referans senaryoya göre 2030 yılında %21 oranına kadar azaltmayı öngörmüştür. İklim Değişikliği kapsamına giren bu alanda da ağırlık özel sektörde olacaktır.
142
İdeal şartlarda Çevre Mevzuatının Uyumlaştırılması ile ilgili yatırımların merkezi idareden yerel idareye, kamu sektöründen özel sektöre kayması beklenmelidir. Bu noktada, özellikle sanayi kuruluşlarını ilgilendiren mevzuatın uygulanması kapsamında, AB üyesi ülkelerin de uyum konusunda yavaş hareket ettiklerinin belirtilmesi gerekmektedir. Bunun sebebinin ülkelerin küresel ekonomide sanayilerinin rekabet gücünün azalmasından çekinmeleri olduğu söylenebilir (COWI, 2011).
UÇES 2007 Belgesinde; Su Kalitesi, Katı Atık (Atık Yönetimi), Hava Kalitesi, Endüstriyel Kirlilik Kontrolü ve Doğa Koruma sektörleri için finansman ihtiyacı tahmini yapılmıştır. Günümüzde müzakereleri Çevre Faslı kapsamında gerçekleştirilen İklim Değişikliği Sektörü yeni bir sektördür ve ilk defa olarak yeni UÇES Belgesinde yer almaktadır. Gürültü ve Kimyasalların Yönetimi Sektörleri için ilk UÇES Belgesinde öngörüde bulunulmamış, Yatay Sektör kapsamında ise ÇED ve SÇD direktiflerine dair metin içinde öngörü yapılmış olsa da yatırım ve izleme tablolarında sektöre yer verilmemiştir.
6. Bölüm dahilinde verilen maliyetlerin tamamı 2016 fiyatlarıdır. Maliyetler milyon Avro olarak verilmiştir.
143
Tabl
o 6.
1.1
2007
-201
5 Pl
anla
nan
Fina
nsm
an İh
tiyacı (
UÇE
S 20
07)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2007
(2
016
Fiya
tları)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Su S
ektö
rü
17.3
02
1.54
7 1.
645
1.77
2 1.
860
1.92
6 1.
977
2.03
9 2.
153
2.38
3 Ka
tı Atık
Sek
törü
* 4.
843
232
332
448
555
556
620
651
709
739
Hava
Sek
törü
(KİT
lerle
) 57
8 40
42
47
56
69
74
79
82
86
Gü
rültü
Sek
törü
-
- -
- -
- -
- -
- Ki
mya
salla
r Sek
törü
-
- -
- -
- -
- -
- EK
K** S
ektö
rü
5.59
3 61
17
7 61
2 65
7 71
2 76
6 80
9 86
9 93
0 Do
ğa K
orum
a Se
ktör
ü 12
2 4
8 12
12
14
16
17
19
19
G
enel
Top
lam
28
.438
1.
884
2.20
5 2.
891
3.14
2 3.
277
3.45
4 3.
596
3.83
2 4.
156
*Atık
ların
ber
eber
yak
ma
ve y
akm
a te
sisle
rinde
ger
i ka
zanı
mı
Endü
striy
el E
misy
onla
r Di
rekt
ifi a
ltınd
a ye
r al
mak
la b
irlik
te b
eled
iye
atık
ların
ın b
erta
rafı
için
ilk
yatırı
m m
aliy
etle
ri Ka
tı Atık
Sek
törü
altı
nda,
reh
ablil
tasy
on m
aliy
etle
ri
ise E
KRY
altın
da d
eğer
lend
irilm
iştir.
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
, 200
7 U
ÇES
Belg
esin
de “
Katı
Atık
Sek
törü
” ol
arak
ifad
e ed
ilmişt
ir.
** K
ayna
ktan
alın
tı ol
duğu
için
UÇE
S 20
07’d
e ku
llanı
ldığı ş
ekliy
le v
erilm
iştir.
Aynı s
ektö
r gün
ümüz
de E
KRY
olar
ak is
imle
ndiri
lmek
tedi
r. U
ÇES
2016
’da
EKRY
ola
rak
kulla
nılm
ıştır
, kar
şılaş
tırm
a ta
blol
arın
da d
a EK
RY o
lara
k ge
çmek
tedi
r.
Tabl
o 6.
1.2
2007
-201
5 Ge
rçek
leşm
eler
(UÇE
S 20
16)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2016
(2
016
Fiya
tları)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Su S
ektö
rü
21.1
67
2.64
3 2.
476
1.82
1 1.
952
1.63
6 2.
189
2.59
7 2.
711
3.14
3 Atık
Yön
etim
i Sek
törü
***
5.08
0 29
3 40
7 41
0 72
9 52
6 61
3 60
1 58
9 91
1 Ha
va S
ektö
rü
1.00
4 10
5 88
99
24
2 12
8 17
8 12
9 15
19
Gü
rültü
Sek
törü
12
,50
- 1,
69
- -
1,50
0,
07
0,67
4,
42
4,15
Ki
mya
salla
r Sek
törü
8,
95
- -
- 0,
32
1,05
1,
32
1,92
0,
82
3,52
EK
RY S
ektö
rü
306
15,1
8 6,
50
0,45
4,
80
4,60
19
,09
46,1
7 10
0,71
10
8,02
Do
ğa K
orum
a Se
ktör
ü 1,
74
0,00
0,
00
0,00
0,
00
0,00
0,
79
0,69
0,
00
0,26
Ya
tay
Sekt
ör!
43
9,28
2,
35
1,20
2,
76
9,92
2,
83
3,04
1,
92
9,58
G
enel
Top
lam
27
.622
3.
065
2.98
1 2.
332
2.93
1 2.
307
3.00
5 3.
379
3.42
3 4.
199
***
Atık
ların
ber
eber
yak
ma
ve y
akm
a te
sisle
rinde
ger
i kaz
anım
ı End
üstr
iyel
Em
isyon
lar D
irekt
ifi a
ltınd
a ye
r alm
akla
birl
ikte
bel
ediy
e atık
ların
ın b
erta
rafı
için
ilk
yatırım
mal
iyet
leri
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
altı
nda,
reha
blilt
asyo
n m
aliy
etle
ri ise
EKR
Y al
tında
değ
erle
ndiri
lmiş
tir.
! 2009
- 20
11 d
önem
inde
Mül
ga Ç
evre
ve
Orm
an B
akan
lığı B
ilişim
Tek
nolo
ji Da
ire B
aşka
nlığı,
ilgili
Bak
anlık
kap
samın
da ü
retil
en v
erile
rin
INSP
IRE
Dire
ktifi
ile
uyum
laştırı
lması k
apsa
mın
da k
i tüm
çalış
mal
arı y
ürüt
müş
tür.
Ayrıc
a, 2
011
yılın
a ka
dar,
Mül
ga B
ayın
dırlı
k ve
İska
n Ba
kanlığı d
önem
inde
IN
SPIR
E ve
TU
CBS
çalış
mal
arı;
Tapu
ve
Kada
stro
Gen
el M
üdür
lüğü
ile
Biliş
im v
e CB
S Da
ire B
aşka
nlığı t
arafın
dan,
"20
06-2
010
Bilg
i Top
lum
u St
rate
jisi"
kaps
amın
da y
ürüt
ülm
üştü
r. 20
11 yılı
ndan
son
ra,
644
sayı
lı KH
K ile
Çev
re v
e Şe
hirc
ilik
Baka
nlığı C
BS G
enel
Müd
ürlüğü
tara
fında
n IN
SPIR
E Di
rekt
ifi il
e uy
um ç
alışm
aları y
ürüt
ülm
ekte
dir.
144
2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesinde 2007-2015 dönemine ait finansman ihtiyacı Tablo 6.1.1’de, aynı döneme ait gerçekleşmeler Tablo 6.1.2’de verilmiştir. Sektörel açıdan incelendiğinde gerçekleşme oranlarının Su Kalitesi için %122, Atık Yönetimi için %105 ve Hava Kalitesi için %174 olduğu görülmektedir (
Tablo 6.1.3). Yüksek maliyetli bir sektör olan EKRY Sektöründe gerçekleşme oranı düşük kalmıştır. Buna rağmen toplam gerçekleşme %97 oranında olmuştur.
Tablo 6.1.3 2007-2015 Öngörülen Finansman İhtiyacı ile Gerçekleşmelerin Karşılaştırılması
2007-2015 Planlanan (UÇES 2007)
Gerçekleşen (UÇES 2016)
Sektör İçinde Gerçekleşme
Oranı Milyon Avro Milyon Avro % Su Kalitesi Sektörü 17.302 21.167 %122 Atık Yönetimi Sektörü 4.843 5.080 %105 Hava Kalitesi Sektörü 578 1.004 %174 Gürültü Yönetimi Sektörü - 12 - Kimyasalların Yönetimi Sektörü - 9 - EKRY Sektörü 5.593 306 %5,5 Doğa Koruma Sektörü 122 2 %1,4 Yatay Sektör - 43 - Genel Toplam 28.438 27.622 %97
Sektörlerin toplam içindeki payları Tablo 6.1.4’te verilmiştir. 2007 senesinde Su Kalitesi için %60,8 olarak belirlenen oran %76,63 olarak gerçekleşmiştir. %19,7 oranında pay öngörülen EKRY’de belirlenebilen harcama oranı ise %1,11’dir.
Tablo 6.1.4 2007-2015 Toplam Gerçekleşme İçinde Sektör Oranları
2007-2015 Planlanan (UÇES 2007)
Gerçekleşen (UÇES 2016)
Milyon Avro % % Milyon Avro Su Kalitesi Sektörü 17.302 %60,8 %76,63 21.167 Atık Yönetimi Sektörü 4.843 %17,0 %18,39 5.080 Hava Kalitesi Sektörü 578 %2,0 %3,63 1.004 Gürültü Yönetimi Sektörü - - %0,05 12 Kimyasalların Yönetimi Sektörü - - %0,03 9 EKRY Sektörü 5.593 %19,7 %1,11 306 Doğa Koruma Sektörü 122 %0,5 %0,01 2 Yatay Sektör - - %0,16 43 Genel Toplam 28.438 - - 27.622
145
Tabl
o 6.
1.5
2016
-202
3 Pl
anla
nan
Fina
nsm
an İh
tiyacı (
UÇE
S 20
07)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2007
(2
016
fiyat
ları)
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Su S
ektö
rü
22.1
40
2.53
2 2.
648
2.71
9 2.
798
2.86
5 2.
748
2.92
7 2.
902
Katı
Atık
Sek
törü
* 6.
257
739
740
740
797
797
797
797
849
Hava
Sek
törü
(KİT
lerle
) 84
3 88
93
97
10
2 10
8 11
3 11
7 12
3 Gü
rültü
Sek
törü
-
- -
- -
- -
- -
Kim
yasa
llar S
ektö
rü
- -
- -
- -
- -
- EK
K Se
ktör
ü**
11.5
39
864
1.31
0 1.
372
1.44
5 1.
517
1.59
4 1.
675
1.76
0 Do
ğa K
orum
a Se
ktör
ü 18
4 20
21
23
24
21
22
26
28
G
enel
Top
lam
40
.963
4.
243
4.81
2 4.
952
5.16
8 5.
308
5.27
5 5.
543
5.66
2 *A
tıkla
rın b
ereb
er y
akm
a ve
yak
ma
tesis
lerin
de g
eri
kaza
nımı
Endü
striy
el E
misy
onla
r Di
rekt
ifi a
ltınd
a ye
r al
mak
la b
irlik
te b
eled
iye
atık
ların
ın b
erta
rafı
için
ilk
yatırı
m m
aliy
etle
r Atık
Yön
etim
i Se
ktör
ü al
tında
de
ğerle
ndiri
lmişt
ir. A
tık Y
önet
imi S
ektö
rü, 2
007
UÇE
S Be
lges
inde
“Ka
tı Atık
Sek
törü
” ol
arak
ifad
e ed
ilmişt
ir.
**Ka
ynak
tan
alın
tı ol
duğu
için
UÇE
S 20
07’d
e ku
llanı
ldığı ş
ekliy
le v
erilm
iştir.
Aynı s
ektö
r gü
nüm
üzde
EKR
Y ol
arak
isim
lend
irilm
ekte
dir.
UÇE
S 20
16’d
a EK
RY o
lara
k ku
llanı
lmış,
kar
şılaş
tırm
a ta
blol
arın
da d
a EK
RY o
lara
k ge
çmek
tedi
r. Ta
blo
6.1.
6 20
16-2
023
Günc
elle
nen
Fina
nsm
an İh
tiyacı (
UÇE
S 20
16)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2016
(2
016
fiyat
ları)
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Su K
alite
si Se
ktör
ü
16.8
94
2.21
0 2.
741
2.27
7 1.
920
2.34
1 1.
819
1.83
1 1.
755
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
***
6.16
0 34
7 78
5 83
0 1.
016
1.06
1 69
8 72
5 69
8
Hava
Kal
itesi
Sekt
örü
628
21
76
74
116
87
87
90
77
Gürü
ltü Y
önet
imi S
ektö
rü
19,6
4 6,
57
3,86
3,
73
1,62
3,
52
0,11
0,
11
0,11
Kim
yasa
lların
Yön
etim
i S.
1.19
3 58
15
8 16
1 16
1 11
0 18
4 18
1 18
0
EKRY
Sek
törü
28
.844
4.
287
3.41
4 3.
784
3.71
8 3.
476
3.49
9 3.
499
3.16
8
Doğa
Kor
uma
Sekt
örü
42,7
9 7,
52
7,52
6,
07
3,76
5,
78
4,92
4,
34
2,89
İklim
Değ
işikl
iği S
ektö
rü
6.55
2 83
1 79
0 79
7 83
5 84
4 84
8 81
3 79
3
Yata
y Se
ktör
13
,08
6,31
1,
34
3,22
1,
60
0,60
0,
00
0,00
0,
00
Gen
el T
opla
m
60.3
47
7.77
3 7.
976
7.93
7 7.
773
7.93
0 7.
141
7.14
3 6.
674
***A
tıkla
rın b
ereb
er y
akm
a ve
yak
ma
tesis
lerin
de g
eri k
azanım
ı End
üstr
iyel
Em
isyon
lar D
irekt
ifi a
ltınd
a ye
r alm
akla
birl
ikte
bel
ediy
e atık
ların
ın b
erta
rafı
için
ilk
yatırım
mal
iyet
ler A
tık Y
önet
imi S
ektö
rü a
ltınd
a de
ğerle
ndiri
lmişt
ir.
146
2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesinde 2016-2023 dönemine ait finansman ihtiyacı Tablo 6.1.5’te, aynı döneme ait gerçekleşmeler Tablo 6.1.6’da verilmiştir. 2016-2023 dönemi için güncellenmiş olan finansman ihtiyacı, 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES Belgesi’nde 2016-2023 dönemi için öngörülen finansman ihtiyacına göre %47 artış göstermektedir (Tablo 6.1.7). Bu durumun ana sebebi EKRY Sektörüne ait finansman ihtiyacının güncel değerlendirmelere göre 2007 senesinde tahmin edilenin 2,5 katı olmasıdır.
Tablo 6.1.7 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması
2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)
Güncel (UÇES 2016) Fark
Milyon AVRO Milyon AVRO %
Su Kalitesi Sektörü 22.140 16.894 (%24)
Atık Yönetimi Sektörü 6.257 6.160 (%2)
Hava Kalitesi Sektörü 843 628 (%26)
Gürültü Yönetimi Sektörü - 20 -
Kimyasalların Yönetimi Sektörü - 1.193 -
EKRY Sektörü 11.539 28.844 %150
Doğa Koruma Sektörü 184 43 (%77)
İklim Değişikliği Sektörü - 6.552 -
Yatay Sektör - 13 -
Genel Toplam 40.963 60.347 %47
2007-2015 dönemi için gerçekleşmelerin planlamadan yüksek olduğu Su Kalitesi, Atık Yönetimi ve Hava Kalitesi Sektörleri için 2016-2023 dönemi finansman ihtiyacında azalma görülmekteyse de bu durum genel çerçeveyi etkilememektedir. Buna karşılık UÇES’e yeni eklenmiş olan İklim Değişikliği Sektörünün toplam içindeki payı %10,86 olmuştur. EKRY Sektörünün payı ise %47,80’e yükselmiştir (Tablo 6.1.8).
Tablo 6.1.8 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları
2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)
Güncel (UÇES 2016)
Milyon AVRO % % Milyon AVRO Su Kalitesi Sektörü 22.140 %54,0 %27,99 16.894 Atık Yönetimi Sektörü 6.257 %15,3 %10,21 6.160 Hava Kalitesi Sektörü 843 %2,1 %1,04 628 Gürültü Yönetimi Sektörü - - %0,03 20 Kimyasalların Yönetimi Sektörü - - %1,98 1.193 EKRY Sektörü 11.539 %28,2 %47,80 28.844 Doğa Koruma Sektörü 184 %0,5 %0,07 43 İklim Değişikliği Sektörü - - %10,86 6.552 Yatay Sektör - - %0,02 13 Genel Toplam 40.963 - - 60.347
147
AB üyesi ülkelerin bazılarının EKRY Sektörü mevzuatına uyumun küresel rekabet güçlerini azaltabileceği çekincesi göz önüne alınarak söz konusu sektörü toplam dışında bırakılmış olarak inceleme yapıldığında toplam ihtiyaçta sadece %7’lik bir artış olacağı görülmektedir (Tablo 6.1.9). Sektörlerin toplam finansman ihtiyacı içindeki payları ise 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES Belgesi’ne yakınlaşmaktadır (Tablo 6.1.10).18
Tablo 6.1.9 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Planlanan Finansman İhtiyacı ile Güncel Finansman İhtiyacının Karşılaştırılması
2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)
Güncel (UÇES 2016) Fark
Milyon AVRO Milyon AVRO %
Su Kalitesi Sektörü 22.140 16.894 (%24)
Atık Yönetimi Sektörü 6.257 6.160 (%2)
Hava Kalitesi Sektörü 843 628 (%26)
Gürültü Yönetimi Sektörü - 20 -
Kimyasalların Yönetimi Sektörü - 1.193 -
Doğa Koruma Sektörü 184 43 (%77)
İklim Değişikliği Sektörü - 6.552 -
Yatay Sektör - 13 -
Genel Toplam 29.424 31.503 %7
Tablo 6.1.10 EKRY Sektörü Hariç 2016-2023 Toplam İçinde Sektör Oranları
2016-2023 Planlanan (UÇES 2007)
Güncel (UÇES 2016)
Milyon AVRO % % Milyon AVRO Su Kalitesi Sektörü 22.140 %75,24 %53,64 16.894 Atık Yönetimi Sektörü 6.257 %21,26 %19,56 6.160 Hava Kalitesi Sektörü 843 %2,87 %1,99 628 Gürültü Yönetimi Sektörü - - %0,06 20 Kimyasalların Yönetimi Sektörü - - %3,79 1.193 Doğa Koruma Sektörü 184 %0,63 %0,14 43 İklim Değişikliği Sektörü - - %20,80 6.552 Yatay Sektör - - %0,04 13 Genel Toplam 29.424 - - 31.503
2016 fiyatları ile gerçekleştirilen karşılaştırma sonucunda 2007-2015 döneminde Su Kalitesi ve Hava Kalitesi Sektörleri için gerçekleşmelerin 2007 senesinde öngörülenden farklı olduğu görülmektedir. Karşılaştırma yapılırken geçen süre içinde Avrupa Birliğinin çevre politikasında değişiklik olduğu ve bu
18 Büyük Yakma Tesisleri Direktifi 2007 senesinde Atık Yönetimi Sektörü kapsamındadır. Günümüzde ise EKRY kapsamına alınmıştır. Güncel UÇES Belgesi’nde söz konusu direktif için 2007-2015 dönemindeki gerçekleşmeler ve 2016-2023 dönemi için güncellenmiş olan finansman ihtiyacı, sürekliliği sağlamak amacıyla belediye atıklarının bertarafı için Atık Yönetimi Sektörü kapsamında verilmiştir. Maliyet karşılaştırmalarında bu husus unutulmamalıdır.
148
durumun mevzuata yansıdığı göz önüne alınmalıdır. Bunun yanı sıra seneler içinde bütçenin Ülkemizin acil ihtiyaçlarına göre belirlenmiş olduğu da düşünülmelidir. UÇES 2007 Belgesinde, Hava Kalitesi Sektörü KİT’ler için maliyet öngörüleri ayrı olarak verilmiştir. Güncel UÇES Belgesi kapsamında yapılan karşılaştırma için KİT’ler için öngörülen maliyetler Hava Kalitesi Sektörü altına eklenmiş, KİT’ler ayrı tutulmamıştır. Ayrıca UÇES 2007 Belgesinde, taş ocaklarından kaynaklı toz emisyonlarının maliyet öngörüleri bulunmamakta olup güncel UÇES Belgesinde Hava Kalitesi Sektörü Temiz Hava (CAFE) direktifi yatırım ihtiyaçlarına dahil edilmiştir.
AB Atık Yönetimi Sektöründe geçtiğimiz seneler içerisinde gerçekleşen değişiklikler mevzuat güncellemelerinin ötesine geçmiş olup, atık yönetimine yönelik Avrupa Birliği politikaları değişiklik göstermiş ve özel sektör ağırlıklı yönetim modeli ağırlık kazanmıştır.
Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektöründe ağırlık özel sektör üzerindedir. Bu sektördeki mevzuat uyumu çalışmalarının gelmiş olduğu nokta ilgili bölümde sunulmuştur. Özel sektör verilerine erişimde ticari gizlilik söz konusudur. Bu durum AB’de de farklı değildir ve mevcut durumun analiz edilmesi hususunda zorluk teşkil etmektedir (COWI, 2011).
Geçmiş döneme ait gerçekleşmelerin ve öngörülerinin karşılaştırılması sonucu elde edilen sonuçlar, 2016-2023 dönemi öngörülerinin güncellenmesine ışık tutmuştur (Şekil 6.1.1). Güncellenen öngörüler, İklim Değişikliği Sektöründe uyum sağlanmasının da maliyetini yansıtmaktadır. Bunun yanı sıra EKRY Sektörü için öngörülen maliyetler 2007 senesinde yapılan tahminlerin iki buçuk katına çıkmıştır (Şekil 6.1.2).
Her bir sektör için hazırlanmış olan tablolar EK 3 2007 – 2015 dahilinde verilmiştir.
149
Şekil 6.1.1 2007-2015 gerçekleşmeleri ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması
Şekil 6.1.2 2016-2023 güncellenen finansman ihtiyacı ile UÇES 2007’de planlanan finansman ihtiyacının karşılaştırılması
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
4.500
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
mily
on €
Toplam Çevre Yatırımı 2007-2015
Planlanan
Gerçekleşen
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
8.000
9.000
2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023
mily
on €
Toplam Çevre Yatırımı 2016-2023
Planlanan
Güncel
150
Tabl
o 6.
1.11
200
7-20
23 P
lanl
anan
Fin
ansm
an İh
tiyacı (
UÇE
S 20
07)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2007
(2
016
fiyat
ları)
Topl
am
2007
20
08
2009
20
10
2011
20
12
2013
20
14
2015
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Su
Sek
törü
39
.442
1.
547
1.64
5 1.
772
1.86
0 1.
926
1.97
7 2.
039
2.15
3 2.
383
2.53
2 2.
648
2.71
9 2.
798
2.86
5 2.
748
2.92
7 2.
902
Katı
Atık
Sek
törü
*
11.0
99
232
332
448
555
556
620
651
709
739
739
740
740
797
797
797
797
849
Hava
Sek
törü
43
3
3 3
3 3
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
1 1
Hava
(KİT
ler)
1.
378
37
39
44
53
66
72
77
80
84
86
91
95
100
106
111
116
122
Gürü
ltü S
ektö
rü
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
Kim
yasa
llar S
ektö
rü
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
EKK
Sekt
örü*
* 17
.132
61
17
7 61
2 65
7 71
2 76
6 80
9 86
9 93
0 86
4 1.
310
1.37
2 1.
445
1.51
7 1.
594
1.67
5 1.
760
Doğa
Kor
uma
Sek.
30
6 4
8 12
12
14
16
17
19
19
20
21
23
24
21
22
26
28
Gen
el T
opla
m
69.4
01
1.88
4 2.
205
2.89
1 3.
142
3.27
7 3.
454
3.59
6 3.
832
4.15
6 4.
243
4.81
2 4.
952
5.16
8 5.
308
5.27
5 5.
543
5.66
2 *
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
, 200
7 U
ÇES
Belg
esin
de “
Katı
Atık
Sek
törü
” ol
arak
ifad
e ed
ilmiş
tir.
** E
KRY
Sekt
örü,
200
7 U
ÇES
Belg
esin
de “
EKK
Sekt
örü”
ola
rak
ifade
edi
lmişt
ir.
Tabl
o 6.
1.12
200
7-20
23 G
erçe
kleş
en v
e Gü
ncel
lene
n Fi
nans
man
İhtiy
acı (
UÇE
S 20
16)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2016
(2
016
fiyat
ları)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Su K
alite
si Se
ktör
ü
38.0
61
2.64
3 2.
476
1.82
1 1.
952
1.63
6 2.
189
2.59
7 2.
711
3.14
3 2.
210
2.74
1 2.
277
1.92
0 2.
341
1.81
9 1.
831
1.75
5
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
11
.240
29
3 40
7 41
0 72
9 52
6 61
3 60
1 58
9 91
1 34
7 78
5 83
0 1.
016
1.06
1 69
8 72
5 69
8
Hava
Kal
itesi
Sekt
örü
1.63
2 10
5 88
99
24
2 12
8 17
8 12
9 15
19
21
76
74
11
6 87
87
90
77
Gürü
ltü Y
önet
imi S
ek.
32
- 1,
69
- 0,
00
1,50
0,
07
0,67
4,
42
4,15
6,
57
3,86
3,
73
1,62
3,
52
0,11
0,
11
0,11
Kim
yasa
llar Y
ön.
Sek.
1.
202
- -
- 0,
32
1,05
1,
32
1,92
0,
82
3,52
58
15
8 16
1 16
1 11
0 18
4 18
1 18
0
EKRY
Sek
törü
29
.150
15
,18
6,50
0,
45
4,80
4,
60
19,0
9 46
,17
100,
71
108,
02
4.28
7 3.
414
3.78
4 3.
718
3.47
6 3.
499
3.49
9 3.
168
Doğa
Kor
uma
Sekt
örü
45
- -
- -
- 0,
79
0,69
-
0,26
7,
52
7,52
6,
07
3,76
5,
78
4,92
4,
34
2,89
İklim
Değ
işikl
iği S
ek.
6.55
2 -
- -
- -
- -
- -
831
790
797
835
844
848
813
793
Yata
y Se
ktör
56
9,
28
2,35
1,
20
2,76
9,
92
2,83
3,
04
1,92
9,
58
6,31
1,
34
3,22
1,
60
0,60
0,
00
0,00
0,
00
Gen
el T
opla
m
87.9
69
3.06
5 2.
981
2.33
2 2.
931
2.30
7 3.
005
3.37
9 3.
423
4.19
9 7.
773
7.97
7 7.
937
7.77
3 7.
937
7.14
1 7.
143
6.67
4
151
Tabl
o 6.
1.13
EKR
Y Se
ktör
ü Ha
riç 2
007-
2023
Pla
nlan
an F
inan
sman
İhtiy
acı (
UÇE
S 20
07)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2007
(2
016
fiyat
ları)
Topl
am
2007
20
08
2009
20
10
2011
20
12
2013
20
14
2015
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Su
Sek
törü
39
.442
1.
547
1.64
5 1.
772
1.86
0 1.
926
1.97
7 2.
039
2.15
3 2.
383
2.53
2 2.
648
2.71
9 2.
798
2.86
5 2.
748
2.92
7 2.
902
Katı
Atık
Sek
törü
*
11.0
99
232
332
448
555
556
620
651
709
739
739
740
740
797
797
797
797
849
Hava
Sek
törü
43
3
3 3
3 3
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
1 1
Hava
(KİT
ler)
1.
378
37
39
44
53
66
72
77
80
84
86
91
95
100
106
111
116
122
Gürü
ltü S
ektö
rü
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
Kim
yasa
llar S
ektö
rü
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
- -
Doğa
Kor
uma
Sek.
30
6 4
8 12
12
14
16
17
19
19
20
21
23
24
21
22
26
28
Gen
el T
opla
m
52.2
69
1.82
4 2.
028
2.27
9 2.
484
2.56
5 2.
688
2.78
7 2.
963
3.22
7 3.
379
3.50
2 3.
580
3.72
3 3.
791
3.68
1 3.
868
3.90
1 *
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
, 200
7 U
ÇES
Belg
esin
de “
Katı
Atık
Sek
törü
” ol
arak
ifad
e ed
ilmiş
tir.
** E
KRY
Sekt
örü,
200
7 U
ÇES
Belg
esin
de “
EKK
Sekt
örü”
ola
rak
ifade
edi
lmişt
ir.
Tabl
o 6.
1.14
EKR
Y Se
ktör
ü Ha
riç 2
007-
2023
Ger
çekl
eşen
ve
Günc
elle
nen
Fina
nsm
an İh
tiyacı (
UÇES
201
6)
Mily
on A
VRO
U
ÇES
2016
(2
016
fiyat
ları)
Topl
am
2007
20
08
2009
20
10
2011
20
12
2013
20
14
2015
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Su K
alite
si Se
ktör
ü
38.0
62
2.64
3 2.
476
1.82
1 1.
952
1.63
6 2.
189
2.59
7 2.
711
3.14
3 2.
210
2.74
1 2.
277
1.92
0 2.
341
1.81
9 1.
831
1.75
5
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
11
.239
29
3 40
7 41
0 72
9 52
6 61
3 60
1 58
9 91
1 34
7 78
5 83
0 1.
016
1.06
1 69
8 72
5 69
8
Hava
Kal
itesi
Sekt
örü
1.63
1 10
5 88
99
24
2 12
8 17
8 12
9 15
19
21
76
74
11
6 87
87
90
77
Gürü
ltü Y
önet
imi S
ek.
32
- 1,
69
- 0,
00
1,50
0,
07
0,67
4,
42
4,15
6,
57
3,86
3,
73
1,62
3,
52
0,11
0,
11
0,11
Kim
yasa
llar S
ektö
rü
1.20
2 -
- -
0,32
1,
05
1,32
1,
92
0,82
3,
52
58
158
161
161
110
184
181
180
Doğa
Kor
uma
Sekt
örü
45
- -
- -
- 0,
79
0,69
-
0,26
7,
52
7,52
6,
07
3,76
5,
78
4,92
4,
34
2,89
İklim
Değ
işikl
iği S
ek.
6.55
1 -
- -
- -
- -
- -
831
790
797
835
844
848
813
793
Yata
y Se
ktör
56
9,
28
2,35
1,
20
2,76
9,
92
2,83
3,
04
1,92
9,
58
6,31
1,
34
3,22
1,
60
0,60
0,
00
0,00
0,
00
Gen
el T
opla
m
58.8
19
3.05
0 2.
975
2.33
1 2.
926
2.30
2 2.
985
3.33
3 3.
322
4.09
1 3.
487
4.56
3 4.
152
4.05
5 4.
454
3.63
3 3.
644
3.50
7
152
2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesi’nde 2007-2023 dönemine ait finansman ihtiyacı 2016 fiyatlarıyla Tablo 6.1.11’de verilmiştir. Mevcut durumun incelenmesi için, 2007-2015 dönemine ait gerçekleşmeler ile 2016-2023 dönemine ait güncellenen öngörüler Tablo 6.1.12’de bir araya getirilmiştir. Aynı tablolar EKRY Sektörü hariç sırasıyla Tablo 6.1.13 ve Tablo 6.1.14’te verilmiştir. Genel toplamın geçen süre içinde %26,7 artmış olduğu görülmektedir (Tablo 6.1.15). İklim Değişikliği Sektörünün eklenmesi ile EKRY Sektörünün ihtiyaçlarının değişmesi artışın başlıca sebepleridir. EKRY Sektörü hariç karşılaştırma yapıldığında ise ihtiyacın tahmin edilen genel toplama göre artışın %12,5 seviyesinde kaldığı görülmektedir ki bu miktar İklim Değişikliği Sektörünün eklenmesi ile uyumludur. (Tablo 6.1.16).
Tablo 6.1.15 Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark
2007-2023 Planlanan UÇES 2007
Güncel UÇES 2016 Fark
Milyon AVRO % % Milyon AVRO %
Su Sektörü 39.442 %56,83 %43,27 38.061 (%4,5) Atık Yönetimi Sektörü 11.099 %15,99 %12,78 11.240 %1,3 Hava Sektörü 1.421 %2,05 %1,85 1.632 %14,8 Gürültü Sektörü - - %0,04 32 - Kimyasallar Sektörü - - %1,37 1.202 - EKRY Sektörü 17.132 %24,69 %33,14 29.150 %70,2 Doğa Koruma Sek. 306 %0,44 %0,05 45 (%85,5) İklim Değişikliği Sek. - - %7,45 6.552 - Yatay Sektör - - %0,06 56 - Genel Toplam 69.401 %100 %100 87.969 %26,7
Tablo 6.1.16 EKRY Sektörü Hariç Sektörlerin 2007-2023 Dönemi İçinde Dağılımı ve Genel Toplamdaki Fark
2007-2023 Planlanan UÇES 2007
Güncel UÇES 2016 Fark
Milyon AVRO % % Milyon AVRO %
Su Sektörü 39.442 %75,46 %64,71 38.061 (%3,5) Atık Yönetimi Sektörü 11.099 %21,24 %19,11 11.240 %1,3 Hava Sektörü 1.421 %2,72 %2,77 1.632 %14,8 Gürültü Sektörü - - %0,05 32 - Kimyasallar Sektörü - - %2,04 1.202 - Doğa Koruma Sek. 306 %0,59 %0,08 45 (%85,5) İklim Değişikliği Sek. - - %11,14 6.552 - Yatay Sektör - - %0,10 56 - Genel Toplam 52.269 %100 %100 58.819 %12,5
153
6.2.Öncelikler ve Önlemler Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı
Her bir sektör için belirlenmiş olan Öncelikler ve Önlemler 5. Bölümde verilmiştir. Bu önlemler arasından öne çıkan ve özellikle yatırım gerektirenler ise Bölüm 6.2’de verilmektedir.
Su Kalitesi Sektörü mevzuatının büyük çoğunluğu uyumlaştırılmıştır ve uygulamaya geçilmiştir. Su ile ilgili AB mevzuatının önde gelen direktifi olarak bilinen Su Çerçeve Direktifi bir çok açıdan tam olarak uygulanmaktadır. Taslak Su Kanunu üzerinde ise çalışmalar devam etmektedir.
Mevzuat uyumlaşması büyük ölçüde tamamlanmış olduğu için sektörün finansman önceliği uygulamaya yöneliktir. Ülke çapında atıksu arıtma tesisleri, kanalizasyon, içme suyu tesisleri ve şebekelerinin tamamlanması, tarım kaynaklı nitrata hassas bölgeler için eylem planları hazırlanması ve planların uygulanması, Su Kalitesi Sektörünün öncelikli faaliyetlerinin başında gelmektedir (Tablo 5.1.2). Bu önceliklere uygun olarak alınması gereken önlemler Tablo 6.2.1’de yıllara sari olarak verilmiştir. Öncelikler ve önlemler altyapı ağırlıklı olup toplam finansman ihtiyacının %78’ine tekabül etmektedir.
Atık Yönetimi Sektörü mevzuatının çoğunluğu büyük oranda ya da kısmen uyumlaştırılmıştır ve uygulama çalışmaları devam etmektedir. Atık Yönetimi Daire Başkanlığı’nın görüşü ile bütün Atık Yönetimi Mevzuatı öncelikli kabul edilmiş ve Tablo 5.2.2’de ileriye dönük planlama verilmiştir. Tablo 6.2.2’de ise her bir mevzuatın öncelikli olarak uygulanması için önlemler verilmektedir. Haliyle önlemler için ihtiyaç duyulan ihtiyaç toplam finansman ihtiyacının %94’üne tekabül etmektedir. (Atık Yakma Tesisleri Direktifi maliyet açısından belediye atıkları için Atık Yönetimi Sektörü kapsamında değerlendirilmektedir.)
Hava Kalitesi Sektörü mevzuatı için uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Kısmen uyumlu olan Temiz Hava (CAFE) ve 4. Kardeş Direktifleri sektörün öncelikli mevzuatıdır (Tablo 5.3.2), tekabül eden ulusal mevzuat kapsamında yerine getirilmesi gereken faaliyetlerin 2020 senesine kadar tamamlanması hedeflenmektedir. 2016-2023 dönemi için belirlenen toplam ihtiyacın %11’i önceliklidir (taş ocakları kaynaklı toz emisyonları hariç)(Tablo 6.2.3).
Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Sektörü mevzuatı kapsamında SEVESO III ve Büyük Yakma Tesisleri Direktiflerinde kısmen mevzuat uyumlaştırması gerçekleşmiştir. Diğer mevzuat uyumlu değildir. Sektör altında yer aldığı halde henüz veri üretilmeyen, mevzuat çalışması başlamamış ya da olgunlaşmamış Tüzük ve Direktifler öncelikler kapsamında değerlendirilmemiştir ( EKRY Sektörü için belirlenmiş olan öncelikli mevzuat ve alınması gereken önlemler Tablo 5.4.2’de verilmiştir.) Son derece kapsamlı olan ve maliyeti ağırlıklı olarak özel sektör tarafından karşılanması gereken uyum çalışmaları Tablo 6.2.4’te verilmektedir. Finansman kaynağı özel sektör olduğu için maliyet belirlenen tüm faaliyetler arasında bir sıralama yapılamamış ve EKRY Sektörü’nün bütün maliyet kalemleri verilmiştir. (Atık Yakma Tesisleri Direktifi kapsam dışında tutulmuştur)
İklim Değişikliği Sektörü UÇES kapsamında yeni bir sektör olup mevzuat uyumlaştırma çalışmaları başlamıştır. Tablo 5.5.2’de verilmiş olduğu üzere sektör kapsamında iki adet öncelikli faaliyet bulunmaktadır. Uygulama esnasında maliyetlerin neredeyse tamamının özel sektör tarafından karşılanması gerekmektedir. Sera gazı emisyonlarının salımının (referans senaryoya göre) 2030 yılında %21 oranına kadar azaltılması faaliyeti kapsamında henüz bir maliyet öngörüsünde bulunulması mümkün olamamıştır(Tablo 6.2.5).
154
Gürültü Yönetimi Sektöründe mevzuat uyumlaştırması tamamlanmış ve uygulamaya geçilmiş bir tek direktif bulunmaktadır. Tablo 5.6.2’de uygulamanın tamamlanması amacıyla yerine getirilmesi gereken faaliyetler, Tablo 6.2.6’da ise finansman ihtiyacı verilmiştir. Tek bir direktif ve göreceli olarak küçük bir meblağ olduğu için ayrıca bir değerlendirme yapılmamıştır.
Kimyasalların Yönetimi Sektörü kapsamında mevzuat uyumlaştırma çalışmaları devam etmektedir. Maliyet açısından öne çıkan mevzuatlar REACH ve KOK Tüzükleridir. Öncelikli olarak yerine getirilmesi gereken faaliyetler Tablo 5.7.2’de verilmiştir. Ulusal mevzuat yürürlüğe girdiği zaman uygulamanın maliyeti özel sektör tarafından karşılanacaktır. REACH Tüzüğüne dair öncelikle yapılması gereken faaliyetler Tablo 6.2.7’de sunulmuştur. Öncelikli maliyetler REACH Tüzüğü uyum maliyetinin neredeyse tamamını, toplam finansman ihtiyacının ise %65’ini oluşturmaktadır.
Yatay Sektör için mevzuat uyumlaştırma çalışmaları mevcut durumda tamamlanmıştır. Uyumun tamamlanması üyelikten sonra gerçekleşecektir. Öncelikli mevzuat olarak belirlenmiş olan SÇD, Çevresel Sorumluluk ve INSPIRE Direktifleri kapsamında yapılması gerekenler Tablo 5.8.2’de; söz konusu mevzuatın uygulanması kapsamında gerçekleştirilmesi gereken kapasite geliştirme çalışmalarının maliyetleri Tablo 6.2.8’de verilmiştir.
Doğa Koruma Sektörü için 2007 senesinde yayımlanmış olan UÇES’te verilmiş olan maliyetin %47’si personel istihdamıdır. Doğa Koruma Sektörü için belirlenen yatırım ihtiyacı 42,79 milyon Avro’dur. Öncelikli mevzuat Habitat ve Kuş Direktifleri (Tablo 5.9.3)olup önlemler bir bütün oluşturduğu için yatırım ihtiyacı diğer sektörlerde olduğu gibi detaylandırılmamıştır (Tablo 6.2.9).
155
Tabl
o 6.
2.1
Su K
alite
si Se
ktör
ü Ö
nlem
lerin
in Y
atırı
m İh
tiyaç
ları
(Mily
on A
vro)
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Kana
lizas
yon
yeni
lem
e+ y
eni
yapı
laca
k şe
beke
ler
6.34
2,3
1.01
1,4
1.14
0,9
663
694,
7 69
2,3
682,
4 71
3,3
744,
4
Atık
su a
rıtm
a sis
tem
leri
ile
ilgili
har
cam
alar
2.
315,
8 32
0,6
292,
2 31
2 38
4,1
363,
9 28
9,8
230,
2 12
3
İçm
esuy
u - s
tand
artla
ra
uyul
madığı d
urum
da ö
zel
arıtı
m
779
730
7 7
7 7
7 7
7
Havz
a ko
rum
a ey
lem
pl
anla
rının
neh
ir ha
vzası
yöne
tim p
lanl
arın
a dö
nüşt
ürül
mes
i -çev
rese
l he
def s
u ka
ynak
ları
pota
nsiy
el k
ulla
nım
56
7 7
7 7
7 7
7 7
Yera
ltı su
ların
ın k
irlen
mey
e ve
boz
ulm
aya
karşı
koru
nması h
akkı
nda
yöne
tmel
iğin
uyg
ulan
ması
ve ö
nlem
ler
152,
9 30
28
,5
26
13,7
13
,7
13,7
13
,7
13,7
Nitr
ata
Hass
as B
ölge
ler i
çin
Eyle
m P
rogr
amla
rının
O
luşt
urul
ması,
Önl
emle
r ve
uygu
lam
alar
1.38
6,1
11,9
45
0,9
450,
2 0,
4 44
7,2
8,4
8,5
8,6
Taşkın
Yön
etim
Pla
nlarının
(T
YP) t
üm h
avza
lar i
çin
hazır
lanm
ası v
e uy
gula
nması
124,
5 0,
7 7,
6 7,
9 8,
2 5,
2 5,
2 44
,8
44,8
Gen
el T
opla
m
11.1
56,7
2.
111,
6 1.
934,
1 1.
473,
2 1.
115,
1 1.
536,
3 1.
013,
4 1.
024,
5 94
8,4
156
Tabl
o 6.
2.2
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
Önl
emle
rinin
Yatırı
m İh
tiyaç
ları
(Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Atık
ların
Taşınım
ı Tüz
üğü
Dene
timle
rinin
Yür
tülm
esi
(Taşıt,
Yazılı
m v
e Do
nanı
m)
0,24
0,
24
- -
- -
- -
-
Atık
ların
Taşınım
ı Tüz
üğü
Yazılım
ve
Dona
nım
Al
tyapısı
nın
Geliş
tirilm
esi
0,15
0,
15
- -
- -
- -
-
RoHS
Piy
asa
Dene
tim v
e Ko
ntro
lü
0,88
0,
88
- -
- -
- -
-
Atık
tan
Türe
tilm
iş Ya
kıt
(ATY
) Hazırl
ama
Tesis
lerin
in
Kuru
lum
u 20
4 24
24
24
24
36
36
36
-
Bele
diye
Atık
ları
Atık
Yak
ma
ve E
nerji
Üre
timi T
esisl
erin
in
Kuru
lum
u 98
3,22
-
110,
81
190,
81
190,
81
190,
81
100
100
100
Atık
Get
irme
Mer
kezle
rinin
Ku
rulu
mu
398
122,
80
158,
40
116,
80
- -
- -
-
Atık
Mad
eni Y
ağla
rdan
Baz
Ya
ğ Ge
ri Ka
zanı
m
Tesis
lerin
in K
urul
umu
180,
24
30,0
4 30
,04
120,
16
- -
- -
-
Hayv
ansa
l Atık
Bi
yom
etan
izasy
on
Tesis
lerin
in K
urul
umu
630
70
70
70
70
70
70
105
105
Atık
Akü
Ger
i Kaz
anım
Tes
is M
oder
niza
syon
u 2
2 -
- -
- -
- -
Atık
Pil
Geri
Kaza
nım
Te
sisle
rinin
Kur
ulum
u 4,
50
1,50
1,
50
1,50
-
- -
- -
Yeni
Mad
en A
tığı B
erta
raf
Tesis
lerin
in İn
şası
53,7
3 11
,4
19,4
3 22
,90
-
- -
-
Atık
Ele
ktrik
li ve
Ele
ktor
nik
Eşya
İşle
me
Tesis
lerin
in
Kuru
lum
u (1
. ve
3. G
rup)
14
,40
2,40
-
3 -
- 3
3 3
157
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
ÖTA
İşle
me
Tesis
lerin
in
Mod
erni
zasy
onu
41,6
0 5,
20
5,20
5,
20
5,20
5,
20
5,20
5,
20
5,20
Yeni
Düz
enli
Depo
lam
a Te
sisle
rinin
Kur
ulum
u 1.
176
27
255
202
281
320
28
33
30
Düze
nsiz
Depo
lam
a Sa
hala
rının
Reh
abili
tasy
onu
1.88
4,72
-
- -
376,
94
376,
94
376,
94
376,
94
376,
94
PCB/
PCT
ve K
onta
min
e Atık
Arın
dırm
a/Be
rtar
af
Tesis
lerin
in K
urul
umu
3,87
0,
86
0,43
0,
43
0,43
0,
43
0,43
0,
43
0,43
Amba
laj A
tıkla
rı To
plam
a Ar
aç v
e Ek
ipm
an S
ayıla
rının
Ar
ttırı
lması
168,
64
- 68
,62
29,2
2 19
,6
10,6
22
,6
5,2
12,8
Ayırm
a ve
Ger
i Dön
üşüm
Te
sisle
rinin
Kur
ulum
u 12
,71
12,7
1 -
- -
- -
- -
Arıtm
a Ça
mur
u Ak
redi
te
Labo
ratu
var A
ltyapısı
nın
Kuru
lum
u 0,
16
0,02
0,
02
0,02
0,
02
0,02
0,
02
0,02
0,
02
Gem
i Ger
i Dön
üşüm
Te
sisle
rinin
Mod
erni
zasy
onu
16,6
0 7,
7 8,
9 -
- -
- -
-
Gen
el T
opla
m
5.77
5,66
31
8,9
752,
35
786,
04
968
1.01
0 64
2,19
66
4,79
63
3,39
158
Tabl
o 6.
2.3
Hava
Kal
itesi
Önl
emle
rinin
Yatırı
m İh
tiyaç
ları
(Mily
on A
vro)
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Tem
iz Ha
va M
erke
zlerin
in (T
HM) K
urul
ması
22,4
8 7,
01
7,95
6,
07
1,45
-
- -
- Ye
rel e
misy
on e
nvan
terle
rinin
oluşt
urul
ması
ve ra
porla
nması
3,37
0,
96
1,68
0,
72
- -
- -
-
Göst
erge
ölç
üm m
etot
ları:
Tem
iz ha
va
mer
kezle
ri iç
in ö
n de
ğerle
ndirm
e ça
lışm
alarının
yapılm
ası
0,74
0,
74
- -
- -
- -
-
Hava
kal
itesi
mod
elle
mes
i: M
odel
lem
e,
eğiti
m v
e do
nanı
m ih
tiyacı
0,10
-
- 0,
03
0,03
0,
03
- -
-
Hava
kal
itesi
plan
ları
(tem
iz ha
va p
lanl
arı)
ve
eyle
m p
lanl
arının
hazırl
anm
ası
0,03
-
- -
0,03
-
- -
-
Gen
el T
opla
m
26,7
2 8,
70
9,64
6,
83
1,52
0,
03
- -
-
159
Tabl
o 6.
2.4
Endü
striy
el K
irlili
k ve
Risk
Yön
etim
i Sek
törü
Önl
emle
rinin
Yatırı
m İh
tiyaç
ları
(Mily
on A
vro)
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Mev
cut t
esisl
er iç
in S
ektö
rel U
yum
U
ygul
amal
arının
Tam
amla
nması
(Çim
ento
, Oto
mot
iv, M
etal
, Min
eral
ür
ün, T
ekst
il vb
.)
17.5
62,9
6 2.
964,
62
2.08
5,62
2.
085,
62
2.08
5,62
2.
085,
62
2.08
5,62
2.
085,
12
2.08
5,12
EÇİ Y
önet
mel
iğin
in Y
ayın
lanm
ası,
uygu
lam
aya
geçiş
256,
30
51,7
3 53
,71
50,3
8 20
,30
20,3
0 20
,30
19,8
0 19
,80
24 sa
hada
mev
cut 5
5 ad
et B
YT te
sisi i
çin
ilave
yatırı
m y
apılm
ası;
20 sa
hada
m
evcu
t 20
adet
BYT
tesis
i içi
n ile
ri de
rece
alty
apı y
atırı
mı y
apılm
ası
8.99
9,83
1.
245,
81
1.24
5,81
1.
245,
66
1.24
5,65
1.
004,
35
1.00
4,35
1.
004,
10
1.00
4,10
Yeni
lisa
nslı
katı
atık
yak
ma
tesis
leri
kuru
lum
u (3
ade
t); y
eni l
isans
lı te
hlik
eli
atık
yak
ma
tesis
i kur
ulum
u (5
ade
t)
46,3
7 12
,88
14,9
8 12
,98
1,57
3,
37
0,36
0,
11
0,11
Ürü
nler
de so
lven
t içe
riğin
in a
zaltı
lması-
su b
azlı
boya
lara
geç
iş 20
0,04
-
- 40
,15
15,2
8 15
,28
43,1
1 43
,11
43,1
1
Org
anik
çöz
ücül
erde
n ka
ynak
lana
n uç
ucu
orga
nik
bileşik
em
isyon
ların
ın
azal
tılm
ası
1.65
2,44
-
- 33
0,49
33
0,49
33
0,49
33
0,49
33
0,49
-
Seve
so u
yum
u iç
in ö
zel s
ektö
rün
kapa
site
güçl
endi
rmes
i (de
pola
ma,
em
niye
t, ta
tbik
at v
b.);
haric
i aci
l dur
um
plan
ları,
güv
enlik
rapo
rların
ın
oluş
turu
lması
38,0
4 4,
18
5,71
5,
61
6,02
4,
73
3,12
4,
46
4,21
Tasla
k Ki
rletic
i Salım
ve
Taşım
a Ka
ydı
Yöne
tmel
iği Y
ayım
ı 14
,65
1,92
2,
05
1,84
1,
84
1,84
1,
72
1,72
1,
72
160
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
EMAS
için
yer
el m
evzu
at o
luşt
urm
a pr
ojes
i (AB
Pro
jesi)
15
,41
4,25
3,
95
1,50
1,
50
1,13
1,
03
1,03
1,
03
Ulu
sal Ç
evre
Etik
etle
me
Mek
anizm
ası
Kuru
lması
54,3
7 0,
75
0,75
9,
40
8,69
8,
69
8,69
8,
69
8,69
Ülk
emizd
e ku
llanı
lan
civa
mik
tarın
ın
belir
lenm
esi (
GEF
Pro
jesi)
5
1 1
1 1
0,25
0,
25
0,25
0,
25
Gen
el T
opla
m
28.8
44,4
0 4.
287,
15
3.41
3,58
3.
784,
38
3.71
7,70
3.
476,
80
3.49
9,78
3.
498,
87
3.16
8,14
161
Tabl
o 6.
2.5 İk
lim D
eğişi
kliğ
i Sek
törü
Önl
emle
rinin
Yatırı
m İh
tiyaç
ları
(Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Sera
ga
zı em
isyon
ların
ın
salım
ının
(r
efer
ans
sena
ryoy
a gö
re)
2030
yılı
nda
%21
ora
nına
kad
ar a
zaltı
lması.
* -
- -
- -
- -
-
Kyot
o Pr
otok
olü
kaps
amın
da y
er a
lan
sera
gazı
emisy
onla
rının
izle
nmes
i iç
in
mek
anizm
a ku
rulm
ası.
1,39
0,
70
0,70
-
- -
- -
0,00
005
Gen
el T
opla
m*
- -
- -
- -
- -
-
* M
aliy
eti h
enüz
bel
irlen
mem
iştir.
Bu
nede
nle İk
lim D
eğişi
kliğ
i sek
törü
önl
emle
rinin
topl
am y
atırı
m ih
tiyaç
ları
sunu
lam
amak
tadı
r.
Tabl
o 6.
2.6
Gürü
ltü Y
önet
imi S
ektö
rü Ö
nlem
lerin
in Y
atırı
m İh
tiyaç
ları
(Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Yıld
a el
li bi
nden
fazla
iniş/
kalkışı
n ya
pıldığı h
ava
alan
ların
da g
ürül
tü
ölçü
m/k
ontr
ol/iz
lem
e sis
tem
i kur
ulm
ası
0,25
0,
25
- -
- -
- -
-
Stra
tejik
gür
ültü
har
itala
rının
ha
zırla
nması
12,2
8 3,
34
2,32
2,
43
0,32
3,
52
0,11
0,
11
0,11
Eyle
m p
lanl
arının
hazırl
anm
ası (
Mal
iyet
he
sapl
aması d
aha
sonr
a ya
pıla
caktır)
7,
11
2,98
1,
53
1,30
1,
30
- -
- -
Gen
el T
opla
m
19,6
4 6,
57
3,86
3,
73
1,62
3,
52
0,11
0,
11
0,11
162
Tabl
o 6.
2.7
Kim
yasa
lların
Yön
etim
i Sek
törü
Önl
emle
rinin
Yatırı
m İh
tiyaç
ları
(Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
RE
ACH-
Kim
yasa
l Mad
de K
aydı
7
4,50
- -
-
0
,56
0
,56
2
4,87
24,
87
2
3,65
REAC
H-Ki
mya
sal
Mad
dele
rin İ
zne
tabi
ol
ması v
e kı
sıtla
nması
698
,35
-
99,
66
9
9,68
99,
70
9
9,72
99,
83
9
9,86
99,
90
Gen
el T
opla
m
772,
84
-
99,6
6 99
,68
100,
26
100,
26
104,
70
104,
73
10
3,65
Tabl
o 6.
2.8
Yata
y Se
ktör
Önl
emle
rinin
Önc
elik
lere
Gör
e Da
ğılım
ı (M
ilyon
Avr
o)
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
SÇD
Ulu
sal m
evzu
atın
çık
arılm
ası
sonr
asın
da u
ygul
amal
ar v
e ka
pasit
e ge
liştir
me
çalış
mal
arı
1,67
0,
35
- 0,
66
0,63
0,
03
- -
-
ÇSD
Ulu
sal m
evzu
atın
çık
arılm
ası,
izlem
e ve
de
ğerle
ndirm
e sis
tem
inin
kur
ulm
ası e
sas v
e us
ulle
re il
işkin
rehb
erle
rin y
ayın
lanm
ası v
e ka
pasit
e ge
liştir
me
çalış
mal
arı
2,06
0,
57
0,57
0,
46
0,43
0,
03
- -
-
Türk
iye
Coğr
afi B
ilgi S
trat
ejisi
ve
eyle
m
planının
yayın
lanm
ası i
le; e
sas v
e us
ulle
re
ait r
ehbe
rlerin
yayın
lanm
ası v
e ya
ygın
laştırı
lması (
kapa
site
geliş
tirm
e ça
lışm
aları)
9,12
5,
38
0,53
2,
11
0,55
0,
55
- -
-
Gen
el T
opla
m
12,8
5 6,
30
1,29
2,
76
1,17
0,
77
0,19
0,
19
0,19
Ta
blo
6.2.
9 Do
ğa K
orum
a Se
ktör
ü Ö
nlem
lerin
in Ö
ncel
ikle
re G
öre
Dağı
lımı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Do
ğa K
orum
a (G
enel
) 42
,79
7,52
7,
52
6,07
3,
76
5,78
4,
92
4,34
2,
89
Gen
el T
opla
m
42,7
9 7,
52
7,52
6,
07
3,76
5,
78
4,92
4,
34
2,89
163
6.3.Finansman Kaynakları Bazında Yıllara Göre Gerçekleştirilmesi Gereken Yatırım İhtiyacı
Ülkemizde AB Çevre Müktesebatına uyum ile ilgili yatırımların karşılandığı belli başlı kaynaklar merkezi idare, yerel idare, AB fonlarından sağlanan hibeler ve özel sektör kaynaklarıdır. İller Bankası tarafından yerel idarelerin çevre altyapı yatırımlarına uygun koşullarda kredi sağlanmakta ve KÖYDES, BELDES, SUKAP gibi hibe destek programları yürütülmektedir. Bu bölümde Yerel İdare, Merkezi İdare, Hibeler ve Özel Sektör yatırımları tablolarda her sektör için verilmektedir.
2007 senesinde yayımlanan UÇES Belgesi’nde 2007-2015 seneleri arasında planlanan yatırımların kaynaklara dağılım oranları Tablo Tablo 6.3.1’de verilmiştir.19 UÇES 2007’de AB Çevre Müktesebatı ile uyumlu olarak belirlenen kaynak dağılımına ağırlık yerel idarelerdedir. Bu plana göre yerel idarelerin yatırımlarının yarıdan fazlasını özkaynakları ile karşılamaları öngörülmüştür. Ancak gerçekleşmeler incelendiğinde yatırımların ağırlıklı olarak merkezi idare tarafından yapılmış olduğu görülmektedir. Yerel idare yararına yatırım yapılsa dahi bütçe çoğunlukla yerel idarenin özkaynaklarından sağlanmamıştır.
Tablo 6.3.1 2007-2023 Planlanan Yatırım Oranları (UÇES 2007)
Kaynak (2007-2023) Kaynaklara Dağılım oranı Yerel İdare Dağılım Oranı
1-Merkezi İdare %13 -
2-Yerel İdare %37 -
Belediye özkaynakları - %59,70
İller Bankası - %32,00
Dış Krediler - %4,55
KÖİ (PPP) - %3,75
3-Özel Sektör %26 -
4- KİT %2 -
5-Fonlar (AB+Diğ.Hibe) %22 -
19 Belediye özkaynakları, İller Bankası kredileri ve dış krediler ile kamu özel sektör ortaklıkları UÇES kapsamında Yerel İdare kaynağı olarak belirlenmiştir. Fonlar ise AB ve diğer hibeleri işaret etmektedir. UÇES Belgesi güncellenirken aynı sistem takip edilmiştir. Merkezi İdare tarafından verilen hibeler Merkezi İdare kaynağı kapsamındadır. Karşılaştırma yapıldığı için aynı sistemin takip edilmesi önem arzetmektedir.
164
Tablo 6.3.2 2007-2015 Planlanan ve Gerçekleşen Yatırım Oranları
Kaynak (2007-2015) Planlanan Yatırım (UÇES 2007)
Gerçekleşen Yatırım (UÇES 2016)
1-Merkezi İdare %19 %42
2-Yerel İdare %46 %36
3-Özel Sektör (4-KİT dahil) %22 %13
5-Fonlar (AB+Diğ.Hibe) %13 %9
Yerel İdare kaynakları, öz kaynaklardan, vergi gelirlerinden, cezalardan, hizmet bedellerinin tahsilatından ve hibelerden oluşmaktadır. Belediyelerin öz kaynakları söz konusu olduğundatam maliyet (tüm maliyet kurtarımı) prensibinin ülkemiz genelinde uygulanması gerektiği unutulmamalıdır. Özellikle su, atıksu ve atık alanlarında yerel idare tarafından verilen hizmetin mümkün mertebe karşılığının alınması, projelerin finansmanı ve mevcut hizmet ağının artan nüfusa göre genişletilmesi açısından önem arz etmektedir. Geçen dönem içinde küçük çaplı yerel yönetimlerin her hâlükârda kurumsal kapasitelerinin yetersiz kalması söz konusu olmuştur. Yeni büyükşehir belediyeleri kurulması ve bazı büyükşehir belediyelerinin sınırlarının genişletilmesini de kapsayan 6 Aralık 2012 tarihinde yayınlanmış 6360 sayılı kanun ile yerel idarelerin güçlendirilmesi amaçlanmıştır.
AB üyeliğine aday bir ülke olarak Avrupa Komisyonu tarafından mali yardımların kullanılmasına yönelik IPA (Instrument for Pre-Acession/Katılım Öncesi Mali Araç) Programından 2007-2013 seneleri arasında yararlanılmıştır. 2014-2020 seneleri arasını kapsayan IPA II Programı için ise 644,6 milyon Avro ayrılmıştır.
Özel sektör tarafından AB Çevre Müktesebatına uyum kapsamında geçtiğimiz dönemde ayrılan bütçe için TÜİK kaynaklarından yararlanılmıştır. Ancak ticari gizlilik sebebiyle istenilen bütün verilerin istenildiği şekilde alınması mümkün değildir. Bunun yanı sıra özel sektörün çevre ile ilgili yaptığı bazı yatırımları operasyonel yatırım olarak sınıflandırmasından dolayı ayrım yapılması oldukça güçtür.
Sektörlerin finans kaynaklarına göre yatırım gerçekleşmelerinin dağılımları EK 3 2007 – 2015 dahilinde verilmiştir.
Tablo 6.3.3 2016-2023 Öngörülen ve Güncellenen Yatırım Oranları
Kaynak (2016-2023) Planlanan Yatırım (UÇES 2007)
Güncellenen Yatırım (UÇES 2016)
1-Merkezi İdare %18 %10,55
2-Yerel İdare %28 %20,50
3-Özel Sektör (4-KİT dahil) %29 %63,60
5-Fonlar (AB+Diğ.Hibe) %25 %5,35
165
2016-2023 döneminde yatırım ihtiyacının kaynaklar arasında dağılımı EKRY ve İklim Değişikliği Sektörlerindeki Özel Sektör ağırlığından etkilenmiştir. Geçen dönemde yerel yönetimler planlandığı şekliyle kendi yatırımlarını gerçekleştirme olanağı bulamamışlar ve merkezi yönetim tarafından desteklenmiştir. Buna rağmen geleceğe yönelik planlar güncellenirken ulusal mevzuatımıza göre su kalitesi kapsamındaki su ve atıksu hizmetlerinin yerel idareler tarafından karşılanması gerekliliğine istinaden ağırlık Merkezi İdareye verilmemiştir.
Sektörlerin finans kaynaklarına göre 2016-2023 yatırım ihtiyaçları, bu Bölümdeki tablolarda verilmektedir.
166
Tabl
o 6.
3.4
Su K
alite
si Se
ktör
ü Ka
ynak
lara
Gör
e Ya
tırım
İhtiy
acı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
M
erke
zi İd
are
5.
551
543
970
968
508
955
517
544
545
Yere
l İda
re
9.42
7 1.
380
1.46
3 1.
087
1.17
2 1.
154
1.08
5 1.
074
1.01
2 Diğe
r fon
lar
1.91
6 28
7 30
8 22
2 24
0 23
2 21
7 21
2 19
8 Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
Gen
el T
opla
m
16.8
94
2.21
0 2.
741
2.27
7 1.
920
2.34
1 1.
819
1.83
1 1.
755
Tabl
o 6.
3.5
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
Kay
nakl
ara
Göre
Yatırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Mer
kezi
İdar
e* 39
9,3
21,8
3 56
,60
92,3
6 11
3,03
87
,82
9,54
9,
93
8,24
Ye
rel İ
dare
3.
904,
7 15
2,44
31
9,1
421,
14
728,
72
644,
80
542,
37
546,
85
549,
32
Diğe
r fon
lar
224,
3 -
30,7
8 -
- 19
3,55
-
- -
Öze
l Sek
tör
1.63
2 17
2,62
37
8,36
31
6,36
17
4,45
13
5,30
14
6,49
16
8,13
14
0,31
G
enel
Top
lam
6.
160
346,
9 78
4,8
829,
9 1.
016,
2 1.
061,
5 69
8,4
724,
9 69
7,9
* KAP
kaps
amın
da sa
ğlan
acak
hib
eler
mer
kez k
ayna
klı o
lması s
ebeb
iyle
Mer
kezi
İdar
e ya
tırım
ı ola
rak
değe
rlend
irilm
iştir.
Tabl
o 6.
3.6
Hava
Kal
itesi
Yöne
timi S
ektö
rü K
ayna
klar
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Mer
kezi
İdar
e 10
6,53
20
,67
22,2
2 20
,04
10,7
7 9,
75
10,2
0 12
,85
0,03
Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
Diğe
r fon
lar
- -
- -
- -
- -
- Ö
zel S
ektö
r 52
1,28
-
54,1
7 54
,17
105,
04
76,9
7 76
,97
76,9
7 76
,97
Gen
el T
opla
m
627,
82
20,6
7 22
,22
20,0
4 61
,64
32,5
5 33
35
,65
22,8
3
167
Tabl
o 6.
3.7
Endü
striy
el K
irlili
k ve
Risk
Yön
etim
i Sek
törü
Kay
nakl
ara
Göre
Yatırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
M
erke
zi İd
are
277,
83
56,1
3 58
,44
54,6
1 23
,55
22,0
2 21
,30
20,7
4 21
,05
Yere
l İda
re
0,60
0,
30
0,30
-
- -
- -
- Diğe
r fon
lar
30,1
1 5,
46
5,46
3,
45
3,25
3,
25
3,25
3
3 Ö
zel S
ektö
r 28
.535
,86
4.22
5,26
3.
349,
39
3.72
6,32
3.
690,
90
3.45
0,53
3.
474,
23
3.47
5,14
3.
144,
08
Gen
el T
opla
m
28.8
44,4
0 4.
287,
15
3.41
3,58
3.
784,
38
3.71
7,70
3.
475,
80
3.49
8,78
3.
498,
87
3.16
8,14
Ta
blo
6.3.
8 İk
lim D
eğişi
kliğ
i Sek
törü
Kay
nakl
ara
Göre
Yatırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
M
erke
zi İd
are
14,9
7 3,
75
3,73
3,
66
0,82
0,
75
0,75
0,
75
0,75
Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
Diğe
r fon
lar
32,3
8 8,
77
9,33
8,
61
4,67
0,
25
0,25
0,
25
0,25
Ö
zel S
ektö
r 6.
504,
51
818,
72
777,
12
785,
10
829,
82
843,
33
846,
73
811,
91
791,
78
Gen
el T
opla
m
6.55
2 83
1 79
0 79
7 83
5 84
4 84
8 81
3 79
3 20
03/8
7/AT
sayı
lı Em
isyon
Tic
aret
i Sist
emi D
irekt
ifi iç
in sa
nayi
de y
apıla
cak
emisy
on a
zaltı
mın
a yö
nelik
yatırı
mla
r dah
il ed
ilmem
iştir.
Tabl
o 6.
3.9
Gürü
ltü Y
önet
imi S
ektö
rü K
ayna
klar
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
M
erke
zi İd
are
3,19
1,
00
0,79
0,
78
0,21
0,
08
0,11
0,
11
0,11
Ye
rel İ
dare
16
,45
5,57
3,
07
2,95
1,
42
3,44
-
- -
Diğe
r fon
lar
- -
- -
- -
- -
- Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
Gen
el T
opla
m
19,6
4 6,
57
3,86
3,
73
1,62
3,
52
0,11
0,
11
0,11
168
Tabl
o 6.
3.10
Kim
yasa
lların
Yön
etim
i Sek
törü
Kay
nakl
ara
Göre
Yatırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Mer
kezi
İdar
e 8
,97
0
,06
1
,08
1
,24
1
,29
1
,20
1
,32
1
,37
1
,42
Ye
rel İ
dare
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Diğe
r fon
lar
29,
92
3
,10
3
,45
6
,28
6
,03
3
,90
4
,45
1
,35
1
,35
Ö
zel S
ektö
r 1
.154
,50
5
7,54
157
,98
1
60,9
6
161
,47
1
10,3
1
184
,08
1
81,1
9
179
,86
G
enel
Top
lam
1.
193,
39
5
7,54
157
,98
1
60,9
6
161
,47
1
10,3
1
184
,08
1
81,1
9
179
,86
Ta
blo
6.3.
11 Y
atay
Sek
tör K
ayna
klar
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
M
erke
zi İd
are
5,34
3,
90
0,77
0,
26
0,20
0,
20
- -
- Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
Diğe
r fon
lar
7,74
2,
41
0,57
2,
96
1,40
0,
40
- -
- Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
Gen
el T
opla
m
13,0
8 6,
31
1,34
3,
22
1,60
0,
60
- -
- Ta
blo
6.3.
12 D
oğa
Koru
ma
Sekt
örü
Kayn
akla
ra G
öre
Yatırım
İhtiy
acı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
M
erke
zi İd
are
37,5
9 5,
78
5,78
4,
34
3,76
5,
78
4,92
4,
34
2,89
Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
Diğe
r fon
lar
5,20
1,
73
1,73
1,
73
- -
- -
- Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
Gen
el T
opla
m
42,7
9 7,
52
7,52
6,
07
3,76
5,
78
4,92
4,
34
2,89
169
6.4.
Mev
zuat
Bazın
da Yıll
ara
Göre
Ger
çekl
eştir
ilmes
i Ger
eken
Yatırı
m İh
tiyacı
Tabl
o 6.
4.1
Su K
alite
si Se
ktör
ü M
evzu
ata
Göre
Yatırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
SU
SEK
TÖRÜ
MEV
ZUAT
I To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
Çe
vre
Kalit
e St
anda
rtla
rı *
1,43
0,
72
0,72
-
- -
- -
- De
niz S
trat
ejisi
10
,79
2,54
2,
32
0,99
0,
99
0,99
0,
99
0,99
0,
99
Taşkın
12
4,54
0,
72
7,62
7,
91
8,24
5,
20
5,20
44
,82
44,8
2 Ye
r altı
suyu
15
2,93
30
,04
28,4
6 26
,03
13,6
8 13
,68
13,6
8 13
,68
13,6
8 Yü
zme
suyu
16
,00
2,16
1,
62
1,62
1,
91
1,91
2,
27
2,27
2,
27
Su Ç
erçe
ve D
irekt
ifi**
6.
209,
41
776,
18
776,
18
776,
18
776,
18
776,
18
776,
18
776,
18
776,
18
Lim
an A
tık A
lımla
rı 11
5,58
25
,91
12,2
9 11
,96
12,3
2 12
,69
13,0
7 13
,46
13,8
7 N
itrat
1.
386,
11
11,8
8 45
0,93
45
0,24
0,
45
447,
23
8,37
8,
46
8,55
Ke
ntse
l Atık
su
8.65
8,17
1.
332,
00
1.43
3,09
97
5,00
1.
078,
75
1.05
6,19
97
2,20
94
3,54
86
7,40
İç
me
Suyu
21
9,08
27
,38
27,3
8 27
,38
27,3
8 27
,38
27,3
8 27
,38
27,3
8 G
enel
Top
lam
16
.894
2.
209,
53
2.74
0,62
2.
277,
31
1.91
9,88
2.
341,
45
1.81
9,34
1.
830,
78
1.75
5,13
*E
rgen
e, S
usur
luk,
Aka
rçay
, Sak
arya
ve
Gedi
z Ha
vzal
arı:
5 h
avza
için
izle
me
mal
iyet
i KDV
dah
il 4.
774.
870
TL/yıl;
Kızı
lırm
ak, M
arm
ara,
Ant
alya
, Küç
ük M
ende
res
ve K
onya
Kap
alı:
5 ha
vza
için
izle
me
mal
iyet
i KDV
dah
il 4.
850.
000
TL/yıl’
dır.
Diğe
r hav
zala
rın iz
lenm
e pr
ogra
mı t
amam
land
ığın
da m
aliy
et ö
ngör
ümle
rinin
gün
celle
nmes
i ger
ekm
ekte
dir.
** B
asın
çlı s
ulam
aya
geçiş i
le iç
me
suyu
tesis
ve şe
beke
leri
mal
iyet
leri
Su Ç
erçe
ve D
irekt
ifi k
apsa
mın
da v
erilm
iştir.
170
Tabl
o 6.
4.2
Atık
Yön
etim
i Sek
törü
Mev
zuat
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
ATI
K SE
KTÖ
RÜ M
EVZU
ATI
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Atık
Çer
çeve
* 2.
395,
4 24
6,8
393,
2 52
1,8
284,
8 29
6,8
206
241
205
Düze
nli D
epol
ama
3.06
0,6
26,8
25
4,5
201,
8 65
8,2
696,
6 40
5,3
410,
1 40
7,3
Amba
laj A
tıkla
rı 18
1,30
12
,7
68,6
29
,2
19,6
10
,6
22,6
5,
2 12
,8
AEEE
14
,40
2,4
- 3
- -
3 3
3 Ö
TA
41,6
0 5,
2 5,
2 5,
2 5,
2 5,
2 5,
2 5,
2 5,
2 Ge
mi G
eri D
önüş
ümü
16,5
9 7,
7 8,
89
- -
- -
- -
Atık
Pill
er
6,50
3,
5 1,
5 1,
5 -
- -
- -
Mad
en A
tıkla
rı 53
,73
11,4
19
,43
22,9
-
- -
- -
Arıtm
a Ça
mur
u
(Top
rakt
a Ku
llanı
m)
385,
16
28,2
33
,06
44,0
7 47
,94
51,8
8 55
,9
59,9
7 64
,14
RoHS
0,
88
0,88
-
- -
- -
- -
Atık
ların
Taşınım
ı 0,
39
0,39
-
- -
- -
- -
PCB/
PCT
3,87
0,
86
0,43
0,
43
0,43
0,
43
0,43
0,
43
0,43
G
enel
Top
lam
6.
160
346,
9 78
4,8
829,
9 1.
016,
2 1.
061,
5 69
8,4
724,
9 69
7,9
*Bel
ediy
e atık
ların
ın b
ertr
afı i
çin
plan
lana
n Atık
Yak
ma
Tesis
leri
yatırım
ları,
Atık
Çer
çeve
Dire
ktifi
altı
nda
yer a
lmak
tadı
r.
171
Tabl
o 6.
4.3
Hava
Kal
itesi
Sekt
örü
Mev
zuat
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
HAV
A SE
KTÖ
RÜ M
EVZU
ATI
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Tem
iz Ha
va (C
AFE)
a 40
6,17
8
.71
6
3.84
61.
04
5
5.72
54.
24
5
4.21
54.
21
5
4.21
4. K
arde
şb -
-
-
-
-
-
-
-
-
Ulu
sal E
misy
on T
avan
ları
(NEC
)c -
-
-
-
-
-
-
-
-
Sıvı
Yakıtl
arda
Kük
ürt İ
çeriğ
i -
-
-
-
-
-
-
-
-
Petr
ol F
az Id
146,
10
12
1
3
13
4
5
17
1
8
21
8
Petr
ol F
az II
d 75
,55
-
-
-
1
5
15
1
5
15
1
5
Gen
el T
opla
m
627,
82
20,6
7 76
,39
74,2
1 11
5,81
86
,73
87,1
8 89
,82
77,0
1
a 200
4/10
7/AT
sayı
lı 4.
Kar
deş D
irekt
ifi k
apsa
mın
daki
yatırı
m m
aliy
etle
ri de
dah
il ed
ilmişt
ir. T
aş o
cakl
arın
dan
kayn
aklı
toz e
misy
onla
rının
önl
enm
esi m
aliy
eti d
e da
hil e
dilm
iş ol
up d
iğer
kirl
etic
i kay
nakl
arının
önl
enm
esi
mal
iyet
i (ısı
nma
vb.)
belir
lend
iği z
aman
yatırı
m ih
tiyacı g
ünce
llene
cekt
ir.
b Bu
Dire
ktif
için
pla
nlan
an y
atırı
m m
aliy
etle
ri CA
FE D
irekt
ifine
dah
il ed
ilmişt
ir.
c Bu
Dire
ktif
için
fina
nse
edilm
iş ya
tırım
mal
iyet
leri
Endü
striy
el K
irlili
k ve
Risk
Yön
etim
i Sek
törü
altı
nda
(BYT
ve
Çözü
cüle
r ka
psam
ında
) yer
alm
akta
dır (
tarım
sek
törü
nde
emisy
on a
zaltı
mı i
çin
belir
len
0,43
mily
ar T
L ha
riç tu
tulm
uştu
r).
d İşle
tme
mal
iyet
leri
dahi
l edi
lmem
iştir.
172
Tabl
o 6.
4.4
Endü
striy
el K
irlili
k ve
Risk
Yön
etim
i Sek
törü
Mev
zuat
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
EKR
Y M
EVZU
ATI
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Eko-
etik
et
54,3
7 0,
75
0,75
9,
40
8,69
8,
69
8,69
8,
69
8,69
EM
AS
15,4
1 4,
25
3,95
1,
50
1,50
1,
13
1,03
1,
03
1,03
Ci
va
5 1
1 1
1 0,
25
0,25
0,
25
0,25
E-
PRTR
14
,65
1,92
2,
05
1,84
1,
84
1,84
1,
72
1,72
1,
72
EED
17.8
19,2
6 3.
016,
35
2.13
9,33
2.
136,
00
2.10
5,92
2.
105,
92
2.10
5,92
2.
104,
92
2.10
4,92
EK
ÖK
- -
- -
- -
- -
- U
OBl
er -
boya
lar
200,
04
- -
40,1
5 15
,28
15,2
8 43
,11
43,1
1 43
,11
Büyü
k Ya
kma
Tesis
leri*
* 8.
999,
83
1.24
5,81
1.
245,
81
1.24
5,66
1.
245,
65
1.00
4,35
1.
004,
35
1.00
4,10
1.
004,
10
Atık
Yak
ma*
45
,37
12,8
8 14
,98
12,7
3 1,
32
3,12
0,
11
0,11
0,
11
UO
Bler
- çö
zücü
ler*
* 1.
652,
44
- -
330,
49
330,
49
330,
49
330,
49
330,
49
- Se
veso
III
38,0
4 4,
18
5,71
5,
61
6,02
4,
73
3,12
4,
46
4,21
G
enel
Top
lam
28
.844
,40
4.28
7,15
3.
413,
58
3.78
4,38
3.
717,
70
3.47
5,80
3.
498,
78
3.49
8,87
3.
168,
14
* Ve
rilen
mal
iyet
mev
cut a
tık y
akm
a te
sisle
rinin
reha
bilit
asyo
n m
aliy
etid
ir. Y
eni a
tık y
akm
a te
sisle
ri , A
tık Ç
erçe
ve D
irekt
ifi m
aliy
etle
ri ka
psam
ında
ver
ilmişt
ir.
** D
irekt
if EE
D ka
psam
ında
olm
asın
a ra
ğmen
, yazıla
n m
aliy
etle
r EED
uyu
mu
için
sekt
ör iç
inde
hes
apla
nan
uyum
mal
iyet
lerid
ir. B
ir ba
şka
deyişle
, EED
uyu
mu
için
sekt
ör iç
inde
oluşa
cak
mal
iyet
ler (
pros
es d
eğişi
kliğ
i,
ham
mad
de d
eğişi
kliğ
i vb.
), EE
D ‘y
e uy
um iç
in h
arca
naca
k ge
nel m
aliy
etle
rden
fark
lıdır .
173
Tabl
o 6.
4.5 İk
lim D
eğişi
kliğ
i Sek
törü
Mev
zuat
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
İKLİ
M D
EĞİŞİK
LİĞİ M
EVZU
ATI
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Yeni
Haf
if Ti
cari
Araç
ların
Em
isyon
Per
form
ans
Stan
dart
ların
ın B
elirl
enm
esi (
510/
2011
/AT)
24
3,42
28
,28
30,4
2 29
,65
31,8
3 33
,34
33,4
7 29
,23
27,2
0
Yeni
Bin
ek A
raçl
arın
Tes
cil V
erile
rinin
Den
etle
nmes
i ve
Rapo
rlanm
ası (
1014
/201
0/AT
) 0,
00
0 0
0 0
0 0
0 0
Ozo
n Ta
baka
sını İ
ncel
ten
Mad
dele
rin A
zaltı
lması
(100
5/20
09/A
T)
8,79
2,
96
2,96
2,
88
0 0
0 0
0
Yeni
Bin
ek O
tom
obill
erin
in E
misy
on P
erfo
rman
s St
anda
rtla
rının
Bel
irlen
mes
i (44
3/20
09/A
T)
5.97
3,68
74
4,68
72
0,02
72
5,89
76
5,53
77
4,64
77
6,46
74
2,99
72
3,45
Bazı
Flor
lu S
era
Gazla
rı-I (
842/
2006
/AT)
5,
28
0,65
0,
65
0,65
0,
72
0,65
0,
65
0,65
0,
65
Bazı
Flor
lu S
era
Gazla
rı-II
(517
/201
4/AB
) 89
,61
2,31
5,
00
7,90
10
,79
13,0
1 14
,46
17,3
5 18
,79
Karb
ondi
oksit
Yak
alam
a ve
Dep
olam
a (2
009/
31/A
T)
3,00
0,
38
0,38
0,
38
0,38
0,
38
0,38
0,
38
0,38
Em
isyon
Tic
aret
Sist
emi*
(200
3/87
/AT)
20
9,59
46
,54
25,4
4 25
,44
25,4
4 21
,69
21,6
9 21
,69
21,6
9 Ka
rbon
diok
sit E
misy
onu
ve Y
akıt
Tüke
timi K
onus
unda
Bi
lgile
ndirm
e (1
999/
94/A
T)
0,00
0
0 0
0 0
0 0
0
Benz
in v
e M
otor
in Y
akıtl
arın
Kal
itesi
(98/
70/A
T)
3,00
0,
38
0,38
0,
38
0,38
0,
38
0,38
0,
38
0,38
Se
ra G
azı E
misy
onla
rını İ
zlem
e (5
25/2
013/
AT)
1,39
0,
70
0,70
0
0 0
0 0
0 Se
ra G
azı E
misy
on A
zaltı
m H
edef
leri
(406
/200
9/AT
) 2,
00
0,25
0,
25
0,25
0,
25
0,25
0,
25
0,25
0,
25
AKAK
DO K
ayna
klı S
era
Gazı
Emisy
onu
(529
/201
3/AB
) 12
,09
4,12
3,
98
3,98
0
0 0
0 0
Gen
el T
opla
m
6.55
2 83
1 79
0 79
7 83
5 84
4 84
8 81
3 79
3 *
2003
/87/
AT sa
yılı
Emisy
on T
icar
eti S
istem
i Dire
ktifi
için
sana
yide
yap
ılaca
k em
isyon
aza
ltımın
a yö
nelik
yatırı
mla
r dah
il ed
ilmem
iştir.
Tabl
o 6.
4.6
Gürü
ltü S
ektö
rü M
evzu
ata
Göre
Yatırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
GÜ
RÜLT
Ü M
EVZU
ATI
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Çevr
esel
Gür
ültü
19
,637
3 6,
5669
3,
8560
3,
7308
1,
6250
3,
5211
0,
1125
0,
1125
0,
1125
G
enel
Top
lam
19
,637
3 6,
5669
3,
8560
3,
7308
1,
6250
3,
5211
0,
1125
0,
1125
0,
1125
174
Tabl
o 6.
4.7
Kim
yasa
lların
Yön
etim
i Sek
törü
Mev
zuat
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
KİM
YASA
LLAR
MEV
ZUAT
I To
plam
20
16
2017
20
18
2019
20
20
2021
20
22
2023
RE
ACH
779
,33
-
1
00,2
4
101
,46
1
02,0
4
100
,86
1
25,2
8
125
,32
1
24,1
3
KOK'
lar
406
,07
5
7,14
5
7,44
5
8,45
5
7,29
7
,64
5
7,10
5
5,57
5
5,43
İT
HALA
T-İH
RACA
T 5
,00
0
,40
0
,30
1
,05
1
,15
0
,80
0
,70
0
,30
0
,30
Bİ
YOSİ
DAL
3,0
0
-
-
-
1,0
0
1,0
0
1,0
0
-
-
Gen
el T
opla
m
1.1
93,3
9
57,
54
157
,98
1
60,9
6
161
,47
1
10,3
1
184
,08
1
81,1
9
179
,86
Ta
blo
6.4.
8 Ya
tay
Sekt
ör M
evzu
ata
Göre
Yatırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
YAT
AY S
EKTÖ
R M
EVZU
ATI
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Çevr
esel
Etk
isini
n De
ğerle
ndiri
lmes
i 0,
24
- 0,
24
- -
- -
- -
Stra
tejik
Çev
rese
l Değ
erle
ndirm
e
1,67
0,
35
- 0,
66
0,63
0,
03
- -
- Av
rupa
Çev
re A
jansı
0,01
0,
01
- -
- -
- -
- Ra
porla
ma
- -
- -
- -
- -
- RM
CEI
-
- -
- -
- -
- -
Çevr
esel
Bilg
iye
Erişi
mi
- -
- -
- -
- -
- IN
SPIR
E
9,
12
5,38
0,
53
2,11
0,
55
0,55
-
- -
Halkın
Katılı
mı
- -
- -
- -
- -
- Çe
vres
el S
uç
- -
- -
- -
- -
- Çe
vres
el S
orum
lulu
k
2,05
0,
57
0,57
0,
46
0,43
0,
03
- -
- G
enel
Top
lam
13
,08
6,31
1,
34
3,22
1,
60
0,60
-
- -
Tabl
o 6.
4.9
Doğa
Kor
uma
Sekt
örü
Mev
zuat
a Gö
re Y
atırı
m İh
tiyacı (
Mily
on A
vro)
DOĞA
KO
RUM
A M
EVZU
ATI
Topl
am
2016
20
17
2018
20
19
2020
20
21
2022
20
23
Doğa
Kor
uma
(Gen
el)
42,7
9 7,
52
7,52
6,
07
3,76
5,
78
4,92
4,
34
2,89
G
enel
Top
lam
42
,79
7,52
7,
52
6,07
3,
76
5,78
4,
92
4,34
2,
89
175
7. ULUSAL ÇEVRE ENTEGRE UYUM STRATEJİSİNİN UYGULANMASI
7.1. Uygulamanın Sağlanması İçin Gereken Yönetim ve Kontrol Yapısı
AB mevzuatına uyum çalışmalarının önemli bir bölümünü oluşturan Çevre Mevzuatı uyum çalışmaları, içerdiği çok sayıda mevzuat ve bu mevzuatın uygulanmasından sorumlu çok sayıda kurum olması nedeni ile oldukça karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle, mevzuatımızın AB’ye uyumlaştırılması çalışmalarının yönlendirilmesi amacıyla “UÇES Yönlendirme Kurulu”nun oluşturulması hedeflenmiştir. Bu Kurul; Başbakanlık, Kalkınma Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, İller Bankası Genel Müdürlüğü ile Türkiye İstatistik Kurumu üst düzey temsilcilerinden oluşturulacaktır.
Yönlendirme Kurulu UÇES’in uygulanmasından, koordinasyonundan, sonuçların izlenmesinden ve ihtiyaç duyulduğunda revize edilerek Yüksek Planlama Kurulu’na (YPK) sunulmasından sorumludur. “UÇES Yönlendirme Kurulu”nun sekretarya hizmetleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından sağlanacaktır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu doğrultuda kuruluşlar arası koordinasyonu sağlamak, UÇES’te yer alan amaçları gerçekleştirilmesine yönelik yıllık faaliyet planlarını hazırlamak, izleme ve raporlama yapmak ve sonuçları UÇES Yönlendirme Komitesine bildirmekten sorumludur. Ancak, UÇES'te yer alan amaçların ve hedeflerin gerçekleştirilmesi sorumluluğunun pek çok farklı kurumda bulunması nedeni ile kurumlar arası koordinasyonun sağlanması ve sürecin takibi zorlaşmaktadır. Bu nedenle, yüksek maliyet gerektiren kamu yatırımları gerektiren mevzuat uyumu çalışmalarının kim tarafından ve nasıl yapılacağının, gelinen durum ve mali kaynak kullanımı gibi ihtiyaç duyulan bilgilerin takibinin yapılabileceği, diğer bir deyişle UÇES'te yer alan hedeflerin gerçekleştirilmesinin takip edilebileceği bir yazılım oluşturulacaktır. Böylece ilgili kurumların kendilerini ilgilendiren verileri yazılıma girerek sürecin takibinin kolaylaştırılması amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra bir İzleme ve Değerlendirme Rehberi hazırlanarak uyum sağlanması gereken her bir mevzuat için belirlenen göstergeler üzerinden uyumlaştırma çalışmalarının takibi yapılacaktır. AB Müktesebatının değişmesi durumunda Rehberin güncellenmesi için gerekli değerlendirme “UÇES Yönlendirme Kurulu” tarafından yapılacaktır. Yönlendirme Kurulu yılda en az bir defa toplanarak UÇES’in uygulanması hakkındaki gelişmeleri değerlendirecektir. Bu toplantılara UÇES Web Tabanlı Yazılımı tarafından hazırlanan yıllık değerlendirme raporları sunulacaktır.
7.2. İzleme ve Değerlendirme Mekanizması
Çevre müktesebatımızın AB’ye uyumlaştırılması için ülkemizde izleme, değerlendirme ve raporlama konularında kurumsal yapıların güçlendirilmesine ihtiyaç duyulmasından dolayı izleme yazılımının geliştirilmesi ve bir rehberin yayınlanması hedeflenmiştir. Bu yazılım ve rehber ile uyumlaştırma faaliyetlerinin güncelliğinin sistematik izlenmesi sağlanmıştır. İzleme ve değerlendirme mekanizmasına ve yöntemine ait detaylı bilgileri içeren ayrıca bir rehber döküman hazırlanmıştır.
Kısaca; UÇES Belgesi ile beraber AB mevzuatına ait uyum ve yatırım ihtiyacının gerçekleşme oranlarının yıl bazında tespiti ve izleme ve değerlendirme mekanizmasının oluşturulması için bir UÇES Web Tabanlı UÇES Karar Destek Sistemi (KDS) Yazılımı geliştirilmiştir. Ayrıca, faaliyetlerin etkili,
176
ekonomik ve verimli olarak gerçekleştirilmesinde ve olumsuzlukların giderilmesinde; yönetime destek olan etkin bir şekilde izlenmesi ve değerlendirilmesi için sorumlulara yardımcı olmak amacıyla İzleme ve Değerlendirme Rehberi hazırlanmıştır. Bu rehber ile, güncellenen UÇES Belgesinde belirlenen hedefler ve stratejiler doğrultusunda 2016-2023 döneminde mevzuat uyumu ve yatırım ihtiyacının gerçekleşme oranlarının yıl bazında tespiti, uyum sürecindeki gelişmelerin izlenebilmesi için bir mekanizmasının hazırlanması amaçlanmıştır.
UÇES Belgesinde yer alan mevzuat için hazırlanan bu rehber aşağıdaki hususları içermektedir;
Sektör Bazında Toplanacak Verilerin ve Veri Toplama Mekanizmasının Belirlenmesi Sektör Bazında Göstergelerin Belirlenmesi Mevzuat Uyumunun İzlenmesi ve Yatırımların İzlenmesi için Yöntemin Oluşturulması İzlenen İlerlemelerin Hedef ve Stratejiler Kapsamında Değerlendirilmesi
Söz konusu rehber bütün AB Çevre Mevzuatı kapsamındaki uyum gelişmelerinin takibi amacıyla kullanılacaktır. 2016 yılında uygulamaya alınan UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ve kullanım kılavuzu bu rehberin tamamlayıcı dokümanlarıdır. UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ile özellikle farklı kurum ve kuruluşlar tarafından uyum amacıyla yapılmakta olan yatırımların gerçek zamanlı takibinin yapılması hedeflenmektedir. Bu yazılım ile UÇES in sürekli güncellemesi sağlanarak izlenebilirliği sağlanabilecektir. Yazılım; AB mevzuatına uygun olarak gerçekleştirilecek olan çevre yatırımlarının izlenmesine ve planlamasına yönelik olarak, değerlendirme ve raporlama desteğine de sahip karar destek sistemi olarak tasarlanmıştır. Bu şekilde halen uyum sağlanması gereken hususlar ve ihtiyaç duyulan yatırım miktarı da eş zamanlı olarak takip edilebilecektir.
İzleme ve Değerlendirme Rehberi kapsamında her sektör için UÇES Belgesi ile orta ve uzun vadeli belirlenecek olan stratejik hedefler doğrultusunda “sektörel hedefler” ve “kritik göstergeler” belirlenmiştir. Bu göstergeler stratejik amaç ve hedeflere ulaşmak amacıyla yürütülen faaliyetlerin sonuçlarını ölçmek, izlemek ve değerlendirmek için kullanılan araçlar olark tasarlanmıştır. Göstergelerin karşılaştırılabilir ve güvenilir olması; doğru ve güncel verinin toplanmasına ve ortak veri standartlarının belirlenmesi ile sağlanmaktadır. UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ile bu sağlanacaktır. UÇES belgesinin onaylanması ile yazılım sektör sorumlularının kullanımına açılacaktır.
İzleme ve Değerlendirme Rehberi kısaca aşağıdaki süreçleri içermektedir;
UÇES Belgesi ile belirlenen hedef ve stratejiler doğrultusunda tarafsız ve doğrulanabilir kritik göstergelerin belirlenmesi ve planlanması, göstergelerin izlenmesi ve değerlendirmesi, 2016-2023 döneminde ulusal çevre mevzuatı ve AB Müktesebatı uyumlaştırma faaliyetlerinin ve yatırım gerçekleşmelerinin izlenmesi, Her bir sektöre ait gerçekleşmelerin takibi için gerekli veriler ve bilgilerin toplanması
Rehber özellikle yazılım için de gerekli olan veri ihtiyaçlarının tanımlanması ve veri toplama araçlarının tasarlanmasından veri yönetimi, analiz edilmesi ve belirli aralıklarla raporlanmasına kadar tüm süreçlere ait tanımları içermektedir.
UÇES kapsamında çevre mevzuatı ve AB Müktesebatı doğrultusunda takip edilecek sektörler yapısal olarak birbirinden çok farklılık göstermektedir. Bu neden ile sektörler kapsamında laboratuvar altyapısının, hazırlanan harita veya plan sayısının, bertaraf edilecek atık miktarlarının izlenmesi, Ar-Ge faaliyetlerin gerçekleşmelerinin, eğitim sayısı, ilan sayısı, paydaş toplantısı veya uzman kadro sayısı vd. birbirinden farklı birçok gösterge belirlenmiştir. Sektörlerin takibi; sadece faaliyet sayılarına bağlı,
177
ayrıntıya girmeksizin yapılan işleri gösteren basit göstergelerden, bazıları ise endeks, oran, birim başına ölçü şeklindeki karşılaştırmalı ifadelerden oluşan kapsamlı göstergeler ile sağlanacaktır.
“UÇES Yönlendirme Kurulu” ve sorumlu/uygulayıcı kurum ve kuruşlar arasında iletişimin sağlanması, UÇES’in uygulanması, koordinasyonu, sonuçların izlenmesi ve ihtiyaç duyulduğunda güncellemesi UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı ile takip edilecektir. UÇES ile beraber AB Çevre Mevzuatı içinde uyumlaşma amacıyla yüksek maliyetli yatırım gerektiren sektörler ve direktifler belirlenmiştir. UÇES web tabanlı yazılım, bu belirlenen yüksek maliyet gerektiren kamu yatırımları için hazırlanmıştır.
AB müzakere sürecinde Çevre Faslının uyumlaştırılmasından sorumlu kuruluş Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır. Bununla birlikte uyum amacıyla birçok kurum ve kuruluş tarafından çalışmalar yapılmakta, projeler gerçekleştirilmektedir. Web tabanlı yazılım ile özellikle farklı kurum ve kuruluşlar tarafından uyum amacıyla yapılmakta olan bu yatırımların da gerçek zamanlı takibi hedeflenmektedir. Bu şekilde halen uyum sağlanması gereken hususlar ve ihtiyaç duyulan yatırım miktarı da eş zamanlı olarak takip edilebilecektir. Özellikle veri üretimi, kullanımı ve gösterge belirlenmesi konularında ilgili diğer kurum ve kuruluşlar ile beraber TÜİK'in de katılımın sağlanması hedeflenmiştir.
UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Coğrafi Bilgi Sistemi tabanlı olarak geliştirilmiştir. Böylece, faaliyetlerin ve yatırımların hangi idari sınırlar ( illerde gibi) ve/veya coğrafi sınır (havza sınırları gibi) içinde yapıldığı, kaynakların (Kalkınma Bakanlığı, IPA, yerel yönetimler, özel kuruluş vd.) nereden sağlandığı, hangi idari birim/ler (merkez veya taşra teşkilatı, belediye vd.) tarafından faaliyetin gerçekleştirildiği ve izlendiği gibi faaliyetlerin coğrafik dağılımlarına göre takibi yapılabilinecektir. Uygulamanın ana sayfasında üzerinde gerçekleşen faaliyetlerin gösterildiği Türkiye haritası, planlanan ve gerçekleşen faaliyetlere ilişkin istatistiksel grafikler vb yer alacaktır. Böylece; karar vericilere yönelik olarak hızlı izleme ve değerledirmeyi kolaylaştıracak bir arayüz tasarlanmıştır (Şekil 7.2.1)
Şekil 7.2.1 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Ana Sayfa Ekranı
UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı aşağıdaki modüllerden oluşmaktadır (Şekil 7.2.2) :
Veri Girişi (UÇES belgesinde yer alan mevzuatın uyumu, yatırım ihtiyaçlarının gerçekleşme durumlarının tespiti ve izleme-değerlendirme mekanizması oluşturulması amacıyla sisteme girdi sağlayacak olan verilerin aktarılacağı; AB Mevzuatı ve Gereklilikler, Planlama Faaliyetleri ve Gerçekleşme Faaliyetleri şeklinde 3 panelden oluşacaktır). İzleme ve Değerlendirme (İzleme ve Değerlendirme modülünde, UÇES belgesinde belirlenen mevzuat uyumu ve yatırımların fiziki/mali gerçekleşmelerinin belirlenen hedef
178
ve stratejiler doğrultusunda değerlendirilmesine imkan sağlayacak sorgulamalar yer alacaktır). Raporlama (AB mevzuatı, sektör, yıl, il/havza ve finans kaynağı gibi filtreler kullanılarak kurum tarafından ihtiyaç duyulan çeşitli raporlar elde edilebilecektir). Sistem Yönetimi (Sistem Yönetimi menüsü, uygulama içerisinde veri girişi aşamasında kullanıcı kolaylığı ve veri kontrolü sağlamak amacıyla hazır veri listelerinin içeriğinin sisteme aktarılması için kullanılacaktır). Kullanıcı Yönetimi (Sistemi kullanacak olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerinin kurum içi ve dışı kullanıcıları ve kullanıcı gruplarını yönetebildiği, farklı yetkiler atayabildiği modüldür).
Şekil 7.2.2 UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı Uygulama Bileşenleri
İzleme ve değerlendirme sisteminin bir parçası olarak UÇES Web Tabanlı KDS Yazılımı kapsamında raporlar da belirlenmiştir. Uygulama içerisinde görüntülenecek raporların Excel ve PDF formatlarında çıktısı alınabiliyor olacaktır. Bu raporlar;
Tanımlı periyotlarda (3 ay) / Faaliyetin %100 gerçekleşmesi durumunda / Yatırımın %100 gerçekleşmesi durumunda / Tam uyumun sağlanması durumunda / Dış etkenlere veya değişikliklere bağlı (sorumluların veya AB mevzuatının değişmesi gibi) güncelleme gereken durumlarda / Durdurma veya kapatma durumlarında hazırlanacak olan; Durum Tespiti ve Güncelleme Raporu Yöneticiler ve“UÇES Yönlendirme Kurulu” için gerekli özet bilgiyi içerecek olan; Yıl sonu İzleme ve Değerlendirme Raporu
Temel olarak hem mevzuat bazında hem de sektör bazında gerçekleşen toplam yatırıma ilişkin raporlama yapılması gerekli görülmektedir. Aşağıda belirtilen ihtiyaçlar çerçevesinde belirlediğimiz UÇES uygulaması kullanılarak izleme ve değerlendirme, raporlama anlamında elde edilebilecek sonuçlar kısaca şunlardır;
Planlanan faaliyetlerin gerçekleşip gerçekleşmediği Planlananlardan hangi faaliyetlerin gerçekleştiği İl/bölge bazında hangi faaliyetlerin gerçekleştiği İl/bölge bazında planlanan faaliyetlerin sektörlere göre dağılımı İl/bölge bazında gerçekleşen faaliyetlerin sektörlere göre dağılımı
179
Planlanan tüm uyum faaliyetleri için belirlenen bütçe toplamı (sektörlere göre dağılım olabilir) Yıllık sektör bazlı gerçekleşmeler Yıllık sektör bazlı harcamalar Belirli tarih aralıklarında yapılan planlamalar Planlanan ve gerçekleşen faaliyetlerin türlerine göre dağılımı Planlanan ve gerçekleşen faaliyetlerin ilgili sorumlu kurumlara göre dağılımı Kritik faaliyetlerin son durumları Planların genel olarak yıllık gerçekleşme durumları Tüm bu sonuçların belirlenen aralıklarda farklı formatlarda raporlanması
180
EKLE
R
EK 1
GZF
T AN
ALİZİ
Ana
Bölg
e Al
t Böl
ge
Güç
lü Y
önle
r Za
yıf Y
önle
r
Hukuki
AB Av
rupa
Birl
iği M
ükte
seba
tı iç
huk
uka
akta
rım v
e uy
um sü
reci
nin
deva
m e
tmes
i. U
yum
süre
ci d
evam
etm
ekle
ber
aber
uyu
mlaştırı
lması
gere
ken
çok
sayı
da m
evzu
at b
ulun
ması
Yüks
ek M
aliy
etli
Çevr
e Ya
tırım
ların
ın P
lanl
anm
ası P
roje
si ka
psam
ında
18
dire
ktif
için
hes
apla
ma
yönt
emle
rini d
e iç
eren
Di
rekt
ife Ö
zgü
Uyg
ulam
a Pl
anla
rı’nı
n ha
zırla
nmış
olm
ası
AB Ç
evre
Mük
tese
batı’
na u
yum
sağl
amanın
yük
sek
mal
iyet
i.
2007
sene
sinde
yayın
lanm
ış ol
an A
B En
tegr
e U
yum
Str
atej
i Bel
gesi
(200
7-20
23)’n
in (U
ÇES)
Yük
sek
Plan
lam
a Ku
rulu
tara
fında
n on
ayla
nmış
olm
ası
2007
’de
yayı
mla
nan
UÇE
S’te
bel
irlen
en y
atırı
m
prog
ramın
daki
aks
amal
ar v
e çe
vre
yatırım
ların
ın
plan
lanm
asın
da U
ÇES’
te b
elirl
enen
yatırı
m p
rogr
amın
a uy
gunl
uğun
izle
nmem
esi.
UÇE
S Be
lges
i’nin
201
6 se
nesin
de y
ayın
lanm
ak ü
zere
gü
ncel
lenm
ekte
olm
ası.
Bazı
alan
lard
a Dü
zenl
eyic
i Etk
i Ana
lizi (
DEA)
rapo
rların
ın
hazır
lanm
ış ol
ması.
AB’y
e ka
tılım
için
Ulu
sal E
ylem
Pla
nı’nın
hazırl
anmış
olm
ası
Ulusal
2014
-201
8 yı
lların
ı kap
saya
n 10
. Kal
kınm
a Pl
anı’nın
ona
ylan
ması.
Veril
erin
kay
nağı
nda
topl
anıp
arş
ivle
nmem
esi v
e ve
ri ye
ters
izliğ
i Ye
ters
iz izl
eme,
den
etle
me
ve y
ürüt
me;
. Su
Çer
çeve
Dire
ktifi
ile
uyum
kap
samın
da il
gili
mev
zuatın
uy
gula
may
a ko
nulm
uş o
lması.
Çevr
e al
anın
da k
urum
sal y
apıd
a sık
ça y
apıla
n de
ğişik
likle
r.
Ba
zı ka
psam
lı m
evzu
at iç
in d
üzen
leyi
ci e
tki a
naliz
inin
ha
len
yapı
lmam
ış ol
ması.
181
Ana
Bölg
e Al
t Böl
ge
Güç
lü Y
önle
r Za
yıf Y
önle
r
Su Y
önet
imi K
oord
inas
yon
Kuru
lu’n
un k
urul
muş
olm
ası.
Su Ç
erçe
ve
Dire
ktifi
ve
Havz
a Ko
rum
a Ey
lem
Pla
nları’nın
uyg
ulan
masın
a yö
nelik
Hav
za Y
önet
im H
eyet
lerin
in T
eşek
külü
, Gör
evle
ri, Ç
alışm
a U
sul v
e Es
asla
rı Ha
kkın
da T
ebliğ
yayın
lanm
ıştır.
Mev
zuatın
uyg
ulan
masın
da y
aşan
an zo
rlukl
ar.
Sekt
örel
Str
atej
i Eyl
em P
lanl
arı h
azırl
anmıştır.
M
evzu
atın
ilgi
li se
ktör
değ
erle
ndiri
lmey
e ta
bi tu
tulm
adan
ve
ya a
ltyapı ç
alışm
aları t
amam
lanm
adan
yür
ürlüğe
ko
nulm
ası.
Kırs
al a
lanl
arda
uyg
ulan
abili
rliği
nin
zor o
lması.
Tekn
oloj
ik A
fetle
r Yol
Har
itası
Belg
esi’n
in y
ayım
lanm
ış ol
ması.
Sü
reçl
erde
pay
daşla
rın ç
okluğu
ve
herk
esin
süre
ce
katıl
amam
ası.
Do
ğal A
fetle
r Yön
etim
i Str
atej
i Dok
üman
ı ve
Doğa
l Afe
tlere
Pla
nı
ilgili
mak
amla
r tar
afın
dan
kulla
nılıy
or o
lması.
Ulu
sal E
misy
on Y
önet
im S
istem
i” o
luşt
urul
ması ç
alışm
aları
yürü
tülm
ekte
dir.
Ente
gre
bir ç
evre
sel i
zin b
eyan
sist
emin
in h
alen
mev
cut
olm
aması.
İklim
Değ
işikl
iği v
e Ha
va Y
önet
imi K
oord
inas
yon
Kuru
lu’n
un
kuru
lması.
Atık
Bey
an S
istem
i çev
rimiç
i ola
rak
yürü
rlükt
e ol
ması.
İklim
Değ
işikl
iği E
ylem
Pla
nı’nın
hazırl
anm
ası.
Su k
alite
sinin
izle
nmes
ine
ilişk
in so
rum
lulu
kların
fark
lı ku
rum
lara
pay
laştırı
lmış
olm
ası.
Hava
Yön
etim
i Pol
itika
ların
ın g
üçle
ndiri
lmes
i içi
n ça
lışm
aları y
ürüt
ülen
“U
lusa
l Em
isyon
Yön
etim
Si
stem
i”ni
n sü
rdür
üleb
ilirli
ğini
n sa
ğlan
ması i
çin
don
anım
al
t yapısı
nın
geliş
tirilm
esi g
erek
mek
tedi
r. Su
Yön
etim
i Koo
rdin
asyo
n Ku
rulu
, Hav
za Y
önet
imi M
erke
z Kur
ulu,
Ha
vza
Yöne
tim H
eyet
leri
ve İl
Su
Yöne
timi K
oord
inas
yon
Kuru
lları’
nın
oluş
turu
lması.
Tüm
mal
iyet
istir
dadı
nın
(tüm
mal
iyet
kur
tarım
ı) ha
len
uygu
lanm
aması.
Ye
terli
sayı
da e
lver
işli g
eri d
önüş
üm si
stem
inin
ku
llanı
mda
olm
aması.
İk
lim d
ostu
tüke
tim a
nlayışı
nın
insa
nlar
a ka
zand
ırmak
am
acıy
la y
apıla
cak
kam
uoyu
bili
nçle
ndirm
e ça
lışm
alarının
ye
terli
şeki
lde
gerç
ekleşe
mem
esi.
182
Ana
Bölg
e Al
t Böl
ge
Güç
lü Y
önle
r Za
yıf Y
önle
r
Do
ğa k
orum
aya
yöne
lik y
önet
im p
lanl
arının
uy
gula
nmasın
da k
apas
iteni
n ye
ters
iz ka
lması.
Ko
rum
a al
anla
rını
ilişk
in d
üzen
lem
eler
in v
e so
rum
luluğu
n bi
rden
fazla
kur
umun
yet
kisin
de o
lması v
e bu
ndan
dol
ayı
kayn
akla
nan
koor
dina
syon
eks
ikliğ
i.
Kurumsal
İnsan Kaynakları Çe
vre
duya
rlılığı v
e ha
ssas
iyet
ini ö
zelli
kle
yeni
nes
ilde
artış
ta o
lması
Bazı
mer
kezi
idar
e bi
rimle
rinde
ve
yere
l ida
rele
rde
çevr
e st
rate
jiler
inin
ve
yatırım
pla
nlarının
uyg
ulan
ması i
çin
gere
kli k
urum
sal k
apas
iteni
n bu
lunm
aması
Sekt
örde
kal
ifiye
ve
tecr
übel
i per
sone
l sayısı
nda
artış
olm
ası.
Sını
rlı sa
yıda
bel
ediy
ede
çevr
e yö
netim
ine
yöne
lik h
izmet
ve
ren
birim
lerin
ve
konu
uzm
anı p
erso
nelin
bul
unm
ası
Yete
rli sa
yıda
kal
ifiye
bili
m in
sanı
ve
tekn
ik p
erso
nelin
doğ
a ko
rum
a al
anın
da is
tihda
m e
dilm
iş ol
ması
Kim
yasa
lların
yön
etim
inde
de ç
alışa
n ye
terli
sayı
da k
alifi
ye
bilim
insa
nı v
e te
knik
per
sone
lin b
ulun
mam
ası.
Coğr
afi B
ilgi S
istem
leri
Gene
l Müd
ürlüğü
’nün
kur
ulm
uş o
lması,
“Ulu
sal C
oğra
fi Bi
lgi S
istem
inin
Kur
ulm
ası v
e Yö
netil
mes
i Hak
kınd
a Yö
netm
elik
”in
yayı
nlan
ması,
Ulu
sal C
oğra
fi Bi
lgi S
istem
i Str
atej
isi v
e Ey
lem
Pla
nı’nın
pla
nlan
ması
Bilg
i tek
nolo
jiler
i ve
coğr
afi b
ilgi s
istem
leri
alan
ların
da
konu
ya v
akıf
taşr
a te
şkila
tı pe
rson
elin
in e
ksik
olm
ası
Tür
kiye
Su
Enst
itüsü
’nün
kur
ulm
uş o
lması
Sivi
l top
lum
kur
uluş
ları
ve ü
nive
rsite
lerle
işbi
rlikl
erin
ye
ters
iz se
viye
de k
alm
ası.
Ka
pasit
e ge
liştir
me
faal
iyet
lerin
kur
umsa
llaştırı
lmam
ış ol
ması.
Kı
rsal
ala
nlar
da y
eter
li sa
yıda
uzm
an b
ulun
mam
ası.
Pe
rson
el d
eğişi
mi v
e bu
na b
ağlı
olar
ak te
knik
ve
kuru
msa
l bi
lgin
in k
aybo
lması.
Kurumsal
Altyapı
Sermaye Yatırımı
Yete
rli se
viye
de u
lusa
l kay
nak
ayrıl
ması.
Çevr
esel
alty
apı y
atırı
mla
rına
ayrıl
an fi
nans
al k
ayna
klar
ye
ters
iz se
viye
de k
alıp
yük
sek
mal
iyet
li ya
tırım
ları
karşıla
yam
aması.
Yasa
l koş
ulla
rın h
azır
olm
ası.
GSYİ
H’ni
n ul
usal
ort
alam
anın
altı
nda
kaldığı b
ölge
lerd
e ye
r ala
n ye
rel y
önet
imle
r, al
tyapı p
roje
yatırı
mla
rının
de
vam
lılığını s
ağla
mak
ta zo
rlanm
aları.
183
Ana
Bölg
e Al
t Böl
ge
Güç
lü Y
önle
r Za
yıf Y
önle
r
AB’
nin
finan
sal v
e te
knik
des
tek
imka
nı sa
ğlam
ası.
Atık
yön
etim
i, atık
su y
önet
imi v
e ha
va k
alite
sinin
izl
enm
esin
de a
ltyap
ının
yet
ersiz
kal
ması.
Hukuki
AB
Mek
ansa
l ver
i pay
laşım
ı sta
ndar
tları
oluş
turu
lmasın
a ba
şlanm
ış ol
ması.
AB M
ükte
seba
tının
din
amik
yap
ısı
AB
Mük
tese
batı
konu
sund
a uy
gula
yıcı
ların
bilg
i ye
ters
izliğ
i
AB
Mük
tese
batın
ın ta
mam
ıyla
uyg
ulan
abilm
esin
in ç
ok
yüks
ek m
aliy
etli
olm
ası v
e ul
usal
kay
nakl
ar il
e diğe
r hib
e ka
ynak
ların
ın b
u m
aliy
eti k
arşıl
amasının
müm
kün
olm
aması.
Ta
m ü
yelik
için
tarih
inin
bel
li ol
mam
ası
Ulusal
Çevr
e ko
rum
ada
kara
r ver
me
ve h
ukuk
i yap
tırım
kon
uların
da
çalış
an ç
evre
org
aniza
syon
ların
ın (s
ivil
topl
um k
urul
uşla
rı da
hil)
sayı
sında
artış
olm
ası.
Çevr
esel
ihtiy
açla
rın ta
rım, e
nerji
, tur
izm, u
laşım
vb.
se
ktör
lerin
pol
itika
ların
a ye
terli
sevi
yede
ent
egre
ed
ilem
emes
i.
Kam
u Ö
zel S
ektö
r Ort
aklığı v
eya
Öze
l Sek
törü
n Ka
tılım
ının
çev
re
yatırım
ları
ve ç
ağda
ş çev
rese
l yön
etim
pre
nsip
leri
için
teşv
ik
edilm
esi
AB M
ükte
seba
tı’nı
n di
nam
ik y
apısı
ve
tam
üye
lik ta
rihin
in
belli
olm
aması s
ebeb
iyle
uyu
m v
e fin
ansm
an p
lanl
arının
ta
m o
lara
k ya
pıla
mam
ası.
Türk
iye’
nin
AB ü
yeliğ
ine
aday
olm
ası.
Uyu
mlaştırm
ası t
amam
lana
n AB
Mük
tese
batı’
nın
değişm
esiy
le y
enid
en u
yum
çalışm
ası g
erek
mes
i.
Sürd
ürül
ebili
r gel
işim
, ikl
im d
eğişi
kliğ
i ve
afet
yön
etim
i kon
uların
da
bilin
cin
artm
ası.
Türk
iye’
nin
doğa
l afe
tler k
arşı
savu
nmasız
kalm
ası.
Tü
rkiy
e’ni
n co
ğraf
i kon
umu
sebe
biyl
e ik
lim d
eğişi
kliğ
ine
karşı s
avun
masız
kalm
ası
İn
san
kayn
aklı
afet
lerd
e ar
tış g
özle
mle
nmes
i.
184
Ana
Bölg
e Al
t Böl
ge
Güç
lü Y
önle
r Za
yıf Y
önle
r
Kurumsal
İnsan Kaynakları
AB’n
in k
apas
ite g
elişt
irme
ve eşle
ştirm
e (t
win
ning
) pro
jele
rine
dest
ek v
erm
esi.
Öze
l sek
törü
n su
nduğ
u iş
olan
akla
rının
çek
irdek
per
sone
li ka
mud
an u
zakl
aştır
masın
a se
bep
olm
ası.
Ulu
sal b
ilim
ve
araş
tırm
a ku
rum
ların
ın ç
alıştık
ları
konu
lard
a uz
man
laşm
aları i
çin
elle
rinde
fırs
at b
ulun
ması.
Kuru
msa
l yapı v
e yö
netim
değ
işikl
ikle
ri
Bilg
i tek
nolo
ji ile
ilgi
li ko
nula
rda
bilin
ci a
rtm
ası v
e kı
rsal
ala
nlar
daki
pe
rson
ele
uzak
tan
eğiti
m sa
ğlan
abilm
esi.
Kuru
msa
l yapının
değ
işmes
i seb
ebiy
le p
roje
lerin
sahi
psiz
kalm
ası
Kuru
mla
rda
iç d
enet
lem
e m
ekan
izmasının
gel
işm
e sü
reci
nde
olm
ası.
Kuru
mla
rın (A
B ve
diğ
er o
rgan
lard
an sa
ğlan
an) t
ekni
k bi
lgiy
i ve
dest
ekle
ri tr
ansf
er e
debi
lece
k se
viye
de o
lmal
arı.
Altyapı
Sermaye Yatırımı
Gerç
ekçi
çev
rese
l tar
ifele
r, ve
rgile
r ve
harç
ların
kes
ilmes
i ile
uzu
n va
deli
plan
lam
a, iş
letm
e, b
akım
ve
yatırım
alty
apı ç
alışm
alarının
ge
rçek
leşt
irilm
esi fırs
atının
eld
e ed
ilmes
i.
Fiya
t artışl
arının
(enf
lasy
on) r
iskin
in m
evcu
t ve
gele
cek
yatırım
lara
olu
msu
z etk
isini
n sü
rdür
mes
i.
Alty
apı y
atırı
mla
rının
yur
tdışı
ndak
i don
örle
rinin
dik
katin
i çek
mes
i. Be
klen
med
ik e
kono
mik
kriz
lerin
etk
isiyl
e ba
nkal
arın
ye
terin
ce ç
evre
kon
uların
a eğ
ilim
gös
term
emes
i.
185
Ana
Bölg
e Al
t Böl
ge
Güç
lü Y
önle
r Za
yıf Y
önle
r
İş d
ünya
sının
çev
re k
orum
a fa
aliy
etle
rine
daha
fazla
katılı
mı
sağl
anab
ilmes
i. Ba
nkal
ar v
e diğe
r fin
ansa
l kur
umla
r tar
afın
dan
çevr
e al
tyap
ı çalışm
alarının
bire
r yatırı
m a
racı
ola
rak
değe
rlend
irilm
emes
i.
Kam
u Ö
zel S
ektö
r Ort
aklığı ü
zerin
den
geliş
tirile
n al
tyap
ı pro
jele
rinin
be
lirli
bir d
erec
ede
kend
i ken
dine
fina
nse
edeb
ilme
pota
nsiy
eli.
Kend
ilerin
e sa
ğlan
an h
ibel
erin
ger
i öde
mes
iz dü
şünü
lmes
i son
ucu
proj
eler
in d
aha
ilk sa
fhal
arın
da
bele
diye
lerin
aşırı t
alep
lerd
e bu
lunm
aları v
e pr
ojel
erin
, be
ledi
yele
rdek
i geç
ici g
örev
sür
eler
i gib
i diğ
er e
tken
lerin
de
etk
isiyl
e ta
mam
lana
mam
ası.
Doğa
kor
uma
proj
eler
inin
çok
sayı
da d
onör
tara
fında
n ul
usal
ve
ulus
lara
rası
plat
form
lard
a de
stek
lenm
esi v
e fo
nlan
ması.
UDH
B De
niz v
e İç
sula
r Düz
enle
me
Gene
l Müd
ürlüğü
tara
fında
n Ac
il M
üdah
ale
Mer
kezl
erin
in K
urul
ması P
roje
si bu
lunm
akta
dır.
“Aci
l M
üdah
ale
mer
kezl
erin
in K
urul
ması v
e De
nizle
rimizd
e M
evcu
t Du
rum
un T
espi
ti Pr
ojes
i” il
e Te
kird
ağ’d
a U
lusa
l Den
iz Em
niye
ti ve
Ac
il M
üdah
ale
Mer
kezi’
nin
2016
’da
tam
amla
naca
k ol
masıv
e tü
m
acil
müd
ahel
e sis
tem
inin
201
7 yı
lı so
nund
a hi
zmet
e gi
rmes
i. U
DHB
için
Pet
rol v
e diğe
r zar
arlı
mad
dele
rle o
luşa
n de
niz k
irliliği
ne
müd
ahal
e am
açlı
coğr
afi b
ilgi s
istem
i tab
anlı
kara
r des
tek
siste
mi
(YAK
AMO
S) si
stem
inin
kur
ulm
uş o
lması
Kırs
al a
lanl
arda
n şe
hirle
re g
erçe
kleş
en g
öçle
rin a
rtm
ası
sonu
cu a
ltyap
ı çalışm
aları i
çin
plan
lana
ndan
dah
a fa
zla e
k ya
tırım
a ih
tiyaç
duy
ulm
ası.
IPA
kaps
amın
da fo
nların
bir
kısm
ının
pla
nlan
an sü
re
dahi
linde
kul
lanı
lam
aması
İşletme
Çevr
e ko
nula
rına
ilişk
in b
eled
iyel
erde
art
an d
uyar
lılık
ve
bilg
i dü
zeyi
, bun
a ba
ğlı o
lara
k do
ğan
alty
apı g
elişt
irme
ihtiy
acı.
Su v
e kı
yı a
lanl
arın
da g
erçe
kleş
en k
irlili
kler
in b
ir kı
smın
a Tü
rkiy
e’ni
n ko
ntro
lü dışı
nda
kala
n (K
arad
eniz,
Akd
eniz
gibi
) kay
nakl
ar se
bep
olm
akta
dır.
Katı
atık
yön
etim
i içi
n ge
ri dö
nüşü
m sa
nayi
sinin
gel
işmes
i Bi
limse
l ara
ştırm
a, d
eğer
lend
irme
ve iz
lem
e ya
pmad
an
gerç
ekleşt
irile
n ko
ntro
lsüz a
tık y
önet
imi.
186
Ana
Bölg
e Al
t Böl
ge
Güç
lü Y
önle
r Za
yıf Y
önle
r
6360
sayı
lı ya
sa il
e bü
yükş
ehir
bele
diye
lerin
in k
urul
ması s
onuc
u kü
çük
bele
diye
lerin
kap
asite
lerin
i gel
iştirm
esin
e ve
atık
su a
rıtm
a te
sisle
ri işl
etm
eler
ini i
yileşt
irmel
erin
e ol
anak
sağl
aması.
“Tem
iz Ü
retim
” ve
“Sa
nayi
de E
ko-v
erim
lilik
” pr
ensip
lerin
in
Verim
lilik
Gen
el M
üdür
lüğü
tara
fında
n ön
celik
kab
ul e
dilm
esi.
Bele
diye
lerin
alty
apıla
rı işl
etm
ede
yaşa
dığı
zorlu
klar
, lis
anssız
atık
topl
ama
ve b
erta
raf t
esis
ve
hizm
etle
rinin
va
rlığı
. Ko
ntro
lsüz g
öç n
eden
iyle
alty
apının
yet
ersiz
se
viye
de k
alm
ası.
187
EK 2 AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE MÜKTESEBATI
SU KALİTESİ AB MÜKTESEBATI
2008/105/AT
Çevresel Kalite Standartları
82/176/AET, 83/513/AET, 84/156/AET, 84/49 l/AET, 86/280/AET sayılı Konsey Direktiflerini Değiştiren ve Akabinde Yürürlükten Kaldıran ve 2000/60/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifini Değiştiren 16 Aralık 2008 tarihli ve 2008/105/AT sayılı Su Politikası Alanında Çevresel Kalite Standartlarına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2013/39/AB
Öncelikli Maddeler Açısından Çevresel Kalite Standartları Direktifi
Su Politikası Alanında Öncelikli Maddeler Açısından 2000/60/AT Sayılı Direktifi ve 2008/105/EC Sayılı Direktifi Değiştiren 2013/39/AB Sayılı Direktif
2008/56/AT
Deniz Stratejisi Çerçeve Direktifi
2010/477/AB
İyi Çevresel Durum Standartları
Deniz Çevresi Politikası Alanında Topluluk Düzeyinde Eylem Çerçevesi Oluşturulmasına İlişkin 17 Haziran 2008 tarihli ve 2008/56/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
Deniz Sularının İyi Çevresel Durumu İçin Kriterler ve Metodolojik Standartlara İlişkin 1 Eylül 2010 tarihli ve 2010/477/AB saylı Konsey Kararı
2007/60/AT
Taşkın Direktifi Taşkın Risklerinin Değerlendirmesi ve Yönetimine İlişkin 23 Ekim 2007 tarihli ve 2007/60/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2006/118/AT
Yeraltı Suyu Yeraltı Suyunun Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunmasına İlişkin 12 Aralık 2006 tarihli ve 2006/118/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2006/7/AT
Yüzme Suyu
76/160/AET sayılı Direktifini Değiştiren ve Akabinde Yürürlükten Kaldıran 15 Şubat 2006 tarihli ve 2006/7/AT sayılı Yüzme Suyu Kalitesinin Yönetimine İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi (596/2009 sayılı Tüzük ile değişik).
2000/60/AT
Su Çerçeve Direktifi
2455/2001/AT sayılı Komisyon Kararı ve 2008/32/AT, 2008/10/AT ve 2013/39/AB sayılı Direktiflerle Değiştirilen Su Politikası Alanında Topluluk Eylem Çerçevesinin Oluşturulması Hakkında 23 Ekim 200 tarihli ve 2000/60/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2000/59/AT
Liman Kabul Tesisleri
Gemilerin Ürettiği Atıklar ve Yük Artıkları İçin Kullanılan Liman Atık Alım Tesisleri Hakkında 27 Kasım 2000 tarihli ve 2000/59/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
98/83/AT
İçme Suyu
1882/2003 ve 596/2009 sayılı Tüzükler ile Değiştirilen İnsani tüketime yönelik suyun kalitesine ilişkin 3 Kasım 1998 tarihli ve 98/83/AT sayılı Konsey Direktifi. Su Sektörü Direktifi ile ilgili Ankete İlişkin 95/337/AT sayılı Komisyon Kararı.
91/676/AET
Nitratlar
1882/2003 ve 1137/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen Tarımsal Kaynaklı Nitratın Neden Olduğu Kirliliğe Karşı Suların Korunmasına İlişkin 12 Aralık 1991 tarihli ve 91/676/AET sayılı Direktif.
91/271/AET
Kentsel Atıksu Arıtımı
98/15/AT sayılı Direktif, 1882/2003 sayılı Tüzük, 1137/2008 sayılı Tüzük ve 91/271/AET sayılı Direktifin 17 nci Maddesinde öngörülen ulusal programların takdimi için oluşturulacak formata ilişkin 93/481/AET sayılı Komisyon Kararıyla Değiştirilen Kentsel Atıksu Arıtımına İlişkin 21 Mayıs 1991 tarihli ve 91/271/AET sayılı Konsey Direktifi.
2009/90/EC
Analiz ve İzleme
2000/60/EC Sayılı sayılı Avrupa Parlementosu ve Konsey Direktifi uyarınca hazırlanan 31 Temmuz 1990 tarihli ve 2009/90/EC sayılı Kimyasal Analiz ve Su Statüsünün İzlenmesi için Teknik Özellikler Direktifi
188
ATIK YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI
EC/1013/2006
Atıkların Taşınımı
1379/2007, 669/2008, 219/2009 ve 308/2009 Tüzükleri ile 2009/31/AT sayılı Direktifle Değiştirilen 14 Haziran 2006 tarihli ve 1013/2006 sayılı Atıkların Taşınımına İlişkin Tüzük.
1013/2006 sayılı Tüzüğün Ek III veya IIIA’sında listelenen bazı atıkların geri kazanım için, atıkların sınır ötesi hareketlerinin kontrolüne ilişkin OECD Kararının uygulanmadığı ülkelere ihraç edilmesine ilişkin hükümler hakkında 740/2008 ve 967/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen 29 Kasım 2007 tarihli ve 1418/2007 sayılı Komisyon Tüzüğü.
2011/65/EU
RoHS
8 Temmuz 2011 tarihli ve 2011/65/EU sayılı Elektrik ve Elektronik Eşyalarda (EEE) Bazı Tehlikeli Maddelerin Kısıtlanmasına İlişkin (yeniden gözden geçirilmiş) Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2008/98/EC
Atık Çerçeve Direktifi
Bazı direktifleri yürürlükten kaldıran ve Atığa ilişkin 2008/98/EC sayılı Direktif (Atık Çerçeve Direktifi)
2006/66/EC
Atık Pil 91/157/EEC sayılı Direktifi yürürlükten kaldıran, piller ve akümülatörler ile atık piller ve akümülatörlere ilişkin 2006/66/EC sayılı Direktif
2006/21/EC
Maden Atıkları Maden Çıkartma ve İşleme Endüstrisinden Kaynaklanan Atıkların Yönetimine ilişkin 2006/21/EC sayılı Direktif
2002/96/EC
AEEE
2012/19/EU
AEEE
AEEE Direktifinin 11(2) Maddesi Gereğince Elektrik ve Elektronik Ekipmanların İşaretlenmesi hakkında EN 50419 Avrupa Standardı ile 2003/108/EC, 2008/34/EC ve 2008/112/EC sayılı Direktiflerle Değiştirilen Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlara (AEEE) İlişkin 27 Ocak 2003 tarihli ve 200296/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi (15 Şubat 2014 tarihinde itibaren yürürlükten kalkacaktır).
2002/96/EC Direktifini Yürürlükten Kaldıracak 4 Temmuz 2012 tarihli ve 2012/19/EU sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlara (AEEE) İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2000/53/EC
ÖTA
2002/525/EC, 2005/63/EC, 2005/437/EC, 2005/438/EC, 2005/673/EC, 2008/689/EC, 2010/115/EC sayılı Konsey Kararları ve 2008/33/EC ile 2008/112/EC sayılı Direktiflerle Değiştirilen 18 Eylül 2000 tarihli ve 2000/53/EC sayılı Ömrünü Tamamlamış Araçlara İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
1999/31/EC
Düzenli Depolama
1882/2003 ve 1137/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen 26 Nisan 1999 tarihli ve 1999/31/EC sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına İlişkin Konsey Direktifi.
1999/31/EC Direktifinin 16 ncı Maddesi ve Ek-II’sine İstinaden Düzenli Depolama Tesislerine Atık Kabul Kriterleri ve Prosedürlerinin Belirlenmesine İlişkin 19 Aralık 2002 tarihli Konsey Kararı.
96/59/EC
PCB/PCT 596/2009 sayılı Tüzükle Değiştirilen 16 Eylül 1996 tarihli ve 96/59/EC sayılı Poliklorlubifenil ve Poliklorlu Terfenillerin (PCB/PCT) Kontrolüne İlişkin Konsey Direktifi.
94/62/EC
Ambalaj Atıkları
1882/2003 ile 219/2009 sayılı Tüzükler ve 2004/12/EC ile 2005/20/EC sayılı Direktiflerle Değiştirilen 20 Aralık 1994 tarihli ve 94/62/EC sayılı Ambalaj ve Ambalaj Atıklarına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
86/278/EEC
Arıtma Çamuru
91/692/EEC Direktifi, 807/2003 ve 219/2009 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen Arıtma Çamurunun Tarımda Kullanılması Halinde Çevrenin ve Özellikle Toprağın Korunması hakkında 12 Haziran 1986 tarihli ve 86/278/EEC sayılı Konsey Direktifi.
1257/2013
Gemi Geri Dönüşümü
20 Kasım 2013 tarih ve 1257/2013 sayılı Yönetmelikle Değiştirilen 1013/2006 ve 2009/16/EC sayılı Gemi Geri Dönüşümüne İlişkin Konsey Yönetmeliği
189
HAVA KALİTESİ AB MÜKTESEBATI
2008/50/AT
Temiz Hava (CAFE)
Dış Ortam Hava Kalitesi ve Avrupa İçin Daha Temiz Havaya İlişkin 21 Mayıs 2008 tarihli ve 2008/50/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
2004/107/AT
4. Kardeş
Dış Ortam Havası İçerisindeki Arsenik, Kadmiyum, Cıva, Nikel ve Polisiklik Aromatik Hidrokarbonlara İlişkin 15 Aralık 2004 tarihli ve 2004/107/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
2001/81/AT
Ulusal Emisyon Tavanları (NEC)
2006/105/AT Direktifi ve 219/2009 sayılı Tüzükle Değiştirilen Belirli Atmosferik Kirleticiler İçin Ulusal Emisyon Tavanlarına İlişkin 23 Ekim 2001 tarihli ve 2001/81/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
1999/32/AT
Sıvı Yakıtlarda Kükürt İçeriği
2012/33/AB
1882/2003 ve 219/2009 Tüzükleri ile 2005/33/AT ve 2009/30/AT Direktifleriyle Değiştirilen Bazı Sıvı Yakıtların Kükürt Oranının Azaltılmasına ve 93/12/AET sayılı Direktifin Değiştirilmesine Dair 26 Nisan 1999 tarihli ve 1999/32/AT sayılı Konsey Direktifi
1999/32/AT sayılı Direktifi Değiştiren Deniz Yakıtlarının Kükürt Oranına İlişkin 21 Kasım 2012 tarihli ve 2012/33/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
94/63/AT
Petrol Faz I
1882/2003 ve 1137/2008 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen Petrolün Depolanması İle Petrol İstasyonlarına Dağıtılmasından Kaynaklanan Uçucu Organik Bileşik (UOB) Emisyonlarının Kontrolüne İlişkin 20 Aralık 1994 tarihli ve 94/63/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
2009/126/AT
Petrol Faz II
Petrol İstasyonlarında Motorlu Araçların Yakıt Dolumu Sırasında Ortaya Çıkan Petrol Buharının Geri Kazanımına (Faz II) İlişkin 21 Ekim 2009 tarihli ve 2009/126/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
190
ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK VE RİSK YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI
AT/66/2010
Eko-etiket 25 Kasım 2009 tarihli ve 66/2010/AT sayılı AB Eko-Etiket Hakkında Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
AT/1221/2009
EMAS
2011/832/AT
EMAS Global
2013/131/EU
EMAS Users Guide
761/2001 Tüzüğü ve 2001/681/AT ve 2006/193/AT sayılı Komisyon Kararlarının Değiştiren 25 Kasım 2009 tarihli ve 1221/2009/AT Sayılı Topluluk Eko-Yönetim ve Tetkik Programına (EMAS) Kuruluşların Gönüllü Katılımına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
1221/2009/AT Sayılı Topluluk Eko-Yönetim ve Tetkik Programına (EMAS) Kuruluşların Gönüllü Katılımına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü Kapsamında AB Birleştirilmiş Kaydı, Üçüncü Ülkeler ve Global Kayıt Rehberi Hakkında Komisyon Kararı
1221/2009/AT Sayılı Topluluk Eko-Yönetim ve Tetkik Programına (EMAS) Kuruluşların Gönüllü Katılımına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü Kapsamında, EMAS’a Katılım İçin Atılacak Adımların Açıklandığı Kullanıcı Rehberinin Oluşturulmasına İlişkin Komisyon Kararı
AT/1102/2008
Civa
22 Ekim 2008 tarihli ve 1102/2008/AT Sayılı Metalik Cıva, Bazı Cıva Bileşikleri ve Karışımlarının İhracatının Yasaklanması ve Metalik Civanın Güvenli Bir Şekilde Depolanmasına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
AT/166/2006
E-PRTR 91/689/AAT ve 96/61/AT Direktiflerini Değiştiren 18 Ocak 2006 tarihli ve 166/2006 sayılı Avrupa Kirletici Salım ve Taşıma Kaydının Kurulmasına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
2010/75/AB
EED 24 Kasım 2010 tarihli ve 2010/75/AB Sayılı Endüstriyel Emisyonlara İlişkin (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol) Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2008/1/AT
EKÖK (EED Bölüm 2)
15 Ocak 2008 tarihli ve 2008/1/AT Sayılı Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolüne İlişkin Konsey Direktifi (7 Ocak 2014’den itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenerek yürürlükten kaldırılmıştır).
2001/80/AT
Büyük Yakma Tesisleri (BYT) (EED Bölüm 3)
2006/105/AT ve 2009/31/AT Direktifleriyle Değiştirilen Büyük Yakma Tesislerinden Kaynaklanan Bazı Kirletici Emisyonlarının Sınırlandırılmasına İlişkin 23 Ekim 2001 tarihli ve 2001/80/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi. (1 Ocak 2016’dan itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenen ilgili Bölümün yürürlüğe girmesi ile yürürlükten kaldırılmıştır).
2000/76/AT
Atık Yakma (EED Bölüm 4)
1137/2008 Tüzüğü ile Değiştirilen Atıkların Yakılmasına İlişkin 4 Aralık 2000 tarihli ve 2000/76/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi. (7 Ocak 2014’den itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenerek yürürlükten kaldırılmıştır)
1999/13/AT
UOB Çözücüler (Solvent)(EED Bölüm 5)
Belirli Faaliyetlerde ve Tesislerde Kullanılan Organik Çözücülerden Kaynaklı Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Sınırlandırılmasına İlişkin 11 Mart 1999 tarihli ve 1999/13/AT Sayılı Konsey Direktifi (7 Ocak 2014’den itibaren 2010/75/AB sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi (EED) ile yeniden düzenlenerek yürürlükten kaldırılmıştır)
(78/176/EEC), (82/883/EEC) ve (92/112/EEC) Titanyum (EED Bölüm 6)
Titanyum Dioksit Endüstrisinden kaynaklanan atıklar hakkında Konsey Direktifleri
2004/42/AT
UOB Boyalar (Dekoratif Boyalar)
1999/13/AT Direktifi, 2009/112/AT ve 1137/2008 Tüzükleriyle Değiştirilen Bazı Boya, Cila ve Araç Yenileme Ürünlerindeki Organik Çözücülerden Kaynaklı Uçucu Organik Bileşik Emisyonlarının Sınırlandırılmasına İlişkin 21 Nisan 2004 tarihli ve 2004/42/AT Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
191
ENDÜSTRİYEL KİRLİLİK VE RİSK YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI
96/82/AT
Seveso II
2012/18/AB
Seveso III
2003/105/AT Direktifi ile 1882/2003 ve 1137/2008 Tüzükleriyle Değiştirilen Tehlikeli Maddeler İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin 9 Aralık 1996 tarihli ve 96/82/AT sayılı Konsey Direktifi (1 Haziran 2015’den itibaren yürürlükten kaldırılmıştır).
Tehlikeli Maddeler İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin 96/82/AT Sayılı Konsey Direktifini Değiştiren ve Akabinde Yürürlükten Kaldıran 4 Temmuz 2012 tarihli ve 2012/18/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
192
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ AB MÜKTESEBATI
510/2011/AT
Yeni Hafif Ticari Araçların Emisyon Performans Standartlarının Belirlenmesi
Hafif Ticari Taşıtlarından (N1 kategorisi) Çıkan CO2 Emisyonlarını Azaltmaya Yönelik Yeni Hafif Ticari Araçların Emisyon Performans Standartlarını Oluşturan (AB) 510/2011 sayılı Tüzük
1014/2010/AT
Yeni Binek Araçların Tescil Verilerinin Denetlenmesi ve Raporlanması
Yeni Binek Araçların Tescil Verilerinin Denetlenmesi ve Raporlanmasına İlişkin (AT) 1014/2010 sayılı Tüzük
1005/2009/AT
Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılması
Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına İlişkin (AT) 1005/2009 sayılı Tüzük
443/2009/AT
Yeni Binek Otomobillerinin Emisyon Performans Standartlarının Belirlenmesi
Hafif Hizmet Taşıtlarından (M1 kategorisi) Çıkan CO2 Emisyonlarını Azaltmaya Yönelik Yeni Binek Otomobillerinin Emisyon Performans Standartlarını Oluşturan (AT) 443/2009 sayılı Tüzük
842/2006/AT
Bazı Florlu Sera Gazları-I Bazı Florlu Sera Gazlarına İlişkin (AT) 842/2006 sayılı Tüzük
517/2014/AB
Bazı Florlu Sera Gazları-II (AT) 842/2006 sayılı Tüzüğü Yürürlükten Kaldıran, Bazı Florlu Sera Gazlarına İlişkin (AB) 517/2014 sayılı Tüzük
2009/31/AT
Karbondioksit Yakalama ve Depolama
85/337/AET sayılı Konsey Direktifi, 2000/60/AT, 2001/80/AT, 2004/35/AT, 2006/12/AT, 2008/1/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifleri ve 1013/2006/AT sayılı Tüzüğü Değiştiren Karbon Dioksitin Jeolojik Olarak Depolanmasına İlişkin 23 Nisan 2009 tarihli ve 2009/31/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
2003/87/AT
Emisyon Ticaret Sistemi
96/61/AT Direktifini Değiştiren ve 2004/101/AT, 2008/101/AT ve 2009/20/AT Direktifleri ve 219/2009 Tüzüğüyle Değiştirilen Topluluk İçerisinde Emisyon Ticaretine İzin Verilmesine İlişkin Program Oluşturulması Hakkında 13 Ekim 2003 tarihli ve 2003/87/AT sayılı Direktif.
1999/94/AT
Karbondioksit Emisyonu ve Yakıt Tüketimi Konusunda Bilgilendirme
Yeni binek otomobillerin pazarlanmasında yakıt ekonomisi ve karbondioksit salımına yönelik olarak tüketicilerin bilgilendirilmesinin sağlanmasına ilişkin 13 Aralık 1999 tarihli ve 1999/94/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
98/70/AT
Benzin ve Motorin Yakıtların Kalitesi
93/12/EEC sayılı Konsey Direktifini Değiştiren, Benzin ve Motorin Yakıtların Kalitesine İlişkin 13 Ekim 1998 tarihli ve 98/70/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
525/2013/AT
Sera Gazı Emisyonlarını İzleme
Sera Gazı Emisyonlarını İzleme ve Raporlama Mekanizmasına ve İklim Değişikliği ile İlgili Ulusal ve Avrupa Birliği Seviyesinde Diğer Bilgilerin Raporlanmasına İlişkin ve 280/2004/AT Sayılı Direktifin Yürürlükten Kaldırılması Hakkında 21 Mayıs 2013 tarihli ve 525/2013/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
406/2009/AT
Sera Gazı Emisyon Azaltım Hedefleri
AB’nin 2020 Yılına Yönelik Emisyon Azaltım Hedefini Karşılamak Amacıyla Üye Ülkelerin Sera Gazı Emisyonlarını Düşürmeye Yönelik Çabalarına İlişkin 23 Nisan 2009 tarihli ve 406/2009/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Kararı.
529/2013/AB
AKAKDO Kaynaklı Sera Gazı Emisyonu
Sera Gazı Emisyonu Ve AKAKDO Aktiviteleri Sonucu Oluşan Kayıplara İlişkin Muhasebe Kuralları Ve Bu Aktivitelere Yönelik Bilgiler Hakkında 21 Mayıs 2013 tarihli ve 529/2013/AB sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Kararı.
193
GÜRÜLTÜ YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI
2002/49/AT
Çevresel Gürültü
25/6/2002 tarihli 2002/49/EC sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
KİMYASALLARIN YÖNETİMİ AB MÜKTESEBATI
649/2012/AT
İthalat&İhracat 4 Temmuz 2012 tarihli ve 649/2012/EC sayılı Tehlikeli Kimyasalların İthalat ve İhracatına ilişkin Konsey Tüzüğü (1 Mart 2014’ten itibaren yürürlükte)
1272/2008/AT
Sınıflandırma,
Ambalajlama,
Etiketleme
1907/2006 sayılı Tüzüğü Değiştiren ve 67/548/AET ve 1999/45/AT sayılı Direktifleri Değiştirerek Yürürlükten Kaldıran Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında 16 Aralık 2008 tarihli ve 1272/2008 Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
AT/1907/2006
REACH Tüzüğü
1999/45/AT sayılı Direktif ve 793/93 sayılı Konsey Tüzüğü ile 1488/94 Tüzüğünün Yanı Sıra 76/769/AET sayılı Konsey Direktifi ile 91/155/AET, 93/67/AET, 93/105/AT ve 2000/21/AT sayılı Komisyon Direktiflerini Değiştiren, Avrupa Kimyasallar Ajansını Kuran Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında 18 Kasım 2006 tarihli ve 1907/2006 Sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
850/2004/AT
KOKlar
79/117/AET sayılı Direktifi ve 1195/2006, 172/2007, 323/2007, 219/2009 ve 304/2009 sayılı Tüzükleri Değiştiren Kalıcı Organik Kirleticilere ilişkin 29 Nisan 2004 tarihli ve 850/2004/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
2010/63/AT
Hayvan Deneyleri Bilimsel amaçlarla kullanılan hayvanların korunmasına ilişkin 22 Ekim 2010 tarihli ve 2010/63 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
98/8/AT
Biyosidal Ürünler
AB/528/2012
Biyosidal Ürünler
AB/1062/2014
1882/2003 sayılı Tüzük ve 2006/50/AT, 2006/140/AT ve 2009/151/AT sayılı Direktiflerle Değiştirilen Biyosidal Ürünlerin Piyasaya Sürülmesine İlişkin 16 Şubat 1998 tarihli ve 98/8 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.
Biyosidal Ürünlerin Piyasada Bulundurulması ve Kullanımına İlişkin İlişkin 22 Mayıs 2010 tarihli ve 528/2012 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü.
Mevcut Biyosidal Aktif Maddelerin Gözden Geçirilmesine İlişkin 04 Ağustos 2014 tarihli ve 1062/2014 (AT) sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü
87/217/AET
Asbest
91/692/AET Direktifi ve 807/2003 Tüzüğü ile Değiştirilen Asbest Kirliliğinin Azaltılması ve Önlenmesine İlişkin 19 Mart 1987 tarihli ve 87/217 sayılı Konsey Direktifi.
194
YATAY SEKTÖR AB MÜKTESEBATI
2011/92/AB
Çevresel Etki Değerlendirmesi – ÇED
85/337/AET sayılı Direktif ve 97/11/AT, 2003/35/AT ve 2009/31/AT sayılı Direktifleri Değiştiren Belirli Kamu ve Özel Projelerin Çevresel Etkisinin Değerlendirilmesi Hakkında 2011/92/AB ve 13 Aralık 2011 tarihli Konsey Direktifi (kodifiye edilen). Not: 2014/52/AB Direktifi ile değiştirilmiştir.
2001/42/AT
Stratejik Çevresel Değerlendirme – SÇD
Belirli plan ve programların çevre üzerindeki etkilerinin değerlendirmesi üzerine 27 Haziran 2001 tarihli ve 2001/42/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
2001/331/AT RMCEI
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi 4 Nisan 2001 tarih ve 2001/331/AT sayılı Çevre Denetimleri İçin Minimum Kriterler Tavsiye Kararı (RMCEI)
Üye Devletlerin Çevresel Denetimlerde Kullanacakları Asgari Ölçütleri Belirleyen 4 Nisan 2001 Tarihli ve 2001/331/AT Sayılı Avrupa Parlamen. ve Konsey Tavsiye Kararı
2003/35/AT
Halkın Katılımı
Çevre ile ilgili belirli planlar ve programların hazırlanmasında halkın katılımının sağlanması ve halkın katılımı ve yargıya erişim ile ilgili 85/337/AET ve 96/61/AT sayılı konsey direktiflerinde değişiklik yapılması hakkında 26 Mayıs 2003 tarihli ve 2003/35/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
AT/401/2009
AÇA
Avrupa Çevre Ajansının ve Avrupa Çevre Bilgi ve Gözlem Ağının Kurulması Hakkında 23 Nisan 2009 tarih ve 401/2009 sayılı Konsey Tüzüğü
91/692/AET Raporlama
Çevreye İlişkin Bazı Direktiflerin Uygulanmasına İlişkin Raporların Standart ve Rasyonel Hale Getirilmesi Hakkında 23 Aralık 1991 tarihli ve 91/692/AET sayılı Konsey Direktifi
2007/2/AT
INSPIRE
Avrupa Topluluğu’nda Mekânsal Bilgi İçin Altyapı Oluşturulmasına İlişkin 14 Mart 2007 tarihli ve 2007/2/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
2003/4/AT
Çevresel Bilgiye Erişim
Halkın Çevresel Bilgiye Erişimi Hakkında 2003/4/AT sayılı ve 28 Ocak 2003 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
2004/35/AT Çevresel Sorumluluk
2006/21/AT ve 2009/31/AT sayılı Direktiflerle Değiştirilen Çevresel Zararın Önlenmesi ve İyileştirilmesi İle İlgili Çevresel Sorumluluk Hakkında 2004/35/AT sayılı 21 Nisan 2004 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
Ceza hukuku aracılığıyla çevrenin korunmasına ilişkin 19 Kasım 2008 tarihli ve 2008/99/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
2008/99/AT Çevresel Suç
Çevrenin Ceza Hukuku Aracılığı İle Korunması 2008/99/AT sayılı 19 Kasım 2008 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi
195
DOĞA KORUMA AB MÜKTESEBATI
92/43/AET
Habitat Direktifi
97/62/AT, 2006/105/AT Direktifleri ile 1882/2003 sayılı Tüzüğü Değiştiren 21 Mayıs 1992 tarihli ve 92/43/AET sayılı Yabani Fauna ve Flora ile Habitatlarının Korunmasına İlişkin Konsey Direktifi
2009/147/AET
Yabani Kuş Direktifi
30 Kasım 2009 tarihli ve 2009/147/AET sayılı Yaban Kuşlarının Korunmasına İlişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi.(79/406/AET sayılı Direktif ile Bu Direktifi Değiştiren Direktiflerin Kodifiye Edilmiş Hali)
AT/338/97
CITES Tüzüğü
938/97, 2307/97, 2214/98, 1476/99, 2724/2000, 1579/2001, 2476/2001, 497/2003, 1882/2003, 834/2004, 252/2005, 1332/2005, 318/2008, 398/2009
ve 407/2009 sayılı Tüzüklerle Değiştirilen 9 Aralık 1996 tarihli ve 338/97 sayılı Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin, Ticaretin Düzenlenmesi Yoluyla Korunmasına İlişkin Tüzük
AT/865/06 338/97 sayılı Tüzüğün Uygulanmasına İlişkin Detaylı Kuralları Belirleyen 865/2006 sayılı Komisyon Tüzüğü
AET/3254/91
Bacaktan Yakalama Tuzakları
Bacaktan Yakalayan Tuzakların Toplulukta Kullanımını ve Bu Tuzakların Kullanıldığı Ülke Menşeili Bazı Yaban Hayvan Türlerine Ait Deri ve İşlenmiş Ürünlerin Topluluğa Sokulmasını Yasaklayan 4 Kasım 1991 tarihli ve AET/3254/91 sayılı Tüzük
1007/2009
Fok Ürünleri Ticareti 16 Eylül 2009 tarihli ve 1007/2009 sayılı Fok Ürünlerinin Ticaretine İlişkin Tüzük
737/2010 1007/2009 sayılı Tüzüğün Uygulanmasına İlişkin Ayrıntılı Kuralları Ortaya Koyan 10 Ağustos 2010 tarihli ve 737/2010 sayılı Tüzük
83/129/AET
Yavru Fok Ticareti 28 Mart 1983 tarihli ve 83/129/AET sayılı Belirli Yavru Fokların Kürklerinin ve Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Üye Devletlere İthaline İlişkin Direktif
1999/22/AT
Hayvanat Bahçeleri Yabani Hayvanların Hayvanat Bahçelerinde Barındırılmasına ilişkin 29 Mart 1999 tarihli ve 1999/22/AT sayılı Direktif
995/2010
Yasadışı Kereste Düzenlemesi
20 Ekim 2010 tarihli ve 995/2010 sayılı Piyasaya Kereste ve Kereste Ürünleri Süren İşletmecilerin Yükümlülüklerine İlişkin Tüzük
363/2012 995/2010 sayılı Tüzüğün Uygulanması Konusunda İzleme Müesseselerinin Tanınması ve İptali ile ilgili Kurallara İlişkin 23 Şubat 2012 tarihli ve 363/2012 sayılı Tüzük
607/2012 995/2010 sayılı Tüzüğün Uygulanması Konusunda İzleme Müesseselerinin Kontrolleri ve Gerekli Özen Sistemi ile ilgili detaylı kurallara ilişkin 6 Temmuz 2012 tarihli ve 607/2012 sayılı Tüzük
2173/2005
FLEGT tüzüğü 20 Aralık 2005 tarihli ve 2173/2005 sayılı AB’ye Kereste İthalatına ilişkin FLEGT Lisanslama Sisteminin Kurulmasına Dair Tüzük
1024/2008 2173/2005 sayılı Tüzüğün Uygulanması Konusunda Ayrıntılı Önlemleri Ortaya Koyan 17 Ekim 2008 tarihli ve 1024/2008 sayılı Tüzük
196
EK 3
200
7 –
2015
MAL
İYET
TAB
LOLA
RI
Su K
alite
si –
Yatırı
mla
rın m
evzu
ata
göre
dağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Çevr
esel
Kal
ite S
tand
artla
rı 4,
69
- -
- -
0,33
1,
41
1,27
0,
84
0,83
De
niz S
trat
eji
8,92
-
- 0,
02
0,19
0,
82
2,17
2,
03
2,30
1,
40
Taşkın
2,
69
- -
- -
- 0,
61
0,63
0,
61
0,84
Ye
raltı
Suy
u 24
,51
- -
- -
- -
0,03
3,
21
21,2
7 Yü
zme
Suyu
7,
54
- -
- 0,
81
0,68
0,
94
0,23
0,
50
4,38
SÇ
D 11
.751
,37
1.52
4,57
1.
388,
65
874,
58
1.32
2,31
1.
068,
59
1.20
9,66
1.
332,
56
1.34
4,46
1.
685,
99
Lim
an A
tık A
lım T
esisl
eri
147,
83
34,7
5 7,
26
8,88
13
,61
23,0
8 17
,23
15,7
6 13
,38
13,8
7 İç
me
Suyu
16
9,61
6,
63
9,47
7,
30
12,3
1 19
,63
22,8
3 30
,04
29,6
4 31
,77
Nitr
atla
r 11
3,60
13
,66
16,8
2 14
,41
16,5
7 13
,12
10,1
4 9,
77
8,31
10
,80
Kent
sel A
tıksu
Arıt
ma
8.93
5,97
1.
062,
94
1.05
3,63
91
5,75
58
6,27
50
9,54
92
4,11
1.
204,
37
1.30
7,80
1.
371,
57
Gen
el T
opla
m
21.1
66,7
3 2.
642,
54
2.47
5,84
1.
820,
93
1.95
2,06
1.
635,
80
2.18
9,09
2.
596,
70
2.71
1,04
3.
142,
71
Su K
alite
si –
Yatırı
mla
rın k
ayna
ğa g
öre
dağı
lımı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 9.
885,
81
906,
62
1.23
5,40
1.
077,
14
822,
72
733,
27
973,
89
946,
00
1.06
8,43
2.
122,
33
Yere
l İda
re
9.21
6,75
1.
541,
47
892,
73
625,
89
835,
37
817,
78
899,
32
1.18
7,99
1.
457,
06
959,
14
Diğe
r fon
lar
2.06
4,17
19
4,45
34
7,70
11
7,90
29
3,96
84
,76
315,
88
462,
71
185,
56
61,2
4 Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
- G
enel
Top
lam
21
.166
,73
2.64
2,54
2.
475,
84
1.82
0,93
1.
952,
06
1.63
5,80
2.
189,
09
2.59
6,70
2.
711,
04
3.14
2,71
197
SÇD
kaps
amın
da İç
me
Suyu
Arıt
ma
Tesi
sler
i (M
ilyon
Avr
o)
İçm
e Su
yu
Arıtı
m
Tesi
sler
i To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 1.
929
169
253
213
223
189
218
196
233
234
Yere
l İda
re
(İşle
tme
ve
Bakı
m
Mal
iyet
leri)
684,
37
42,3
4 95
,65
77,6
5 83
,78
61,0
3 77
,92
69,6
3 97
,43
78,9
3
Yere
l İda
re
(SU
KAP
Kred
i) 20
8 -
- -
- 1
23
37
121
26
Yere
l İda
re
4.75
1 90
8 59
0 22
9 37
0 39
3 43
2 56
2 41
2 85
6 Di
ğer F
onla
r 41
8 11
10
1 0
215
1 -
- 64
26
G
enel
To
plam
7.
306
1.08
9 94
3 44
3 80
7 58
3 67
3 79
5 83
0 1.
143
SÇD
kaps
amın
da B
asın
çlı S
ulam
a Si
stem
leri
(Mily
on A
vro)
Bası
nçlı
Sula
ma
Topl
am
2007
20
08
2009
20
10
2011
20
12
2013
20
14
2015
Mer
kezi
İdar
e 4.
446
436
445
432
515
485
537
537
514
543
198
Atık
Yön
etim
i – Y
atırı
mla
rın m
evzu
ata
göre
dağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Atık
Çer
çeve
2.
193
83,0
3 13
1,77
14
2,74
22
7,99
18
3,68
28
8,62
31
7,90
27
7,38
53
9,66
Düze
nli D
epol
ama
1.87
0 15
3,75
23
8,26
20
9,46
42
7,75
19
4,63
19
9,84
13
7,93
17
7,28
13
0,89
Amba
laj A
tıkla
rı 75
4 20
,58
17,2
9 40
,35
53,2
4 91
,85
115,
44
109,
67
102,
32
203,
68
AEEE
16
-
- -
1,11
2,
84
- 1,
15
9,32
1,
45
ÖTA
20
-
- -
2,01
1,
37
0,44
13
,99
- 2,
68
Gem
i Ger
i Dön
üşüm
ü 34
-
- -
- -
- 11
,00
12,9
8 10
,16
Atık
Pill
er
6 -
- -
-
2,20
-
1,13
-
2,78
Mad
en A
tıkla
rı 12
4 28
,22
12,6
9 17
,59
16,8
5 11
,42
8,20
8,
28
4,42
16
,68
Arıtm
a Ça
mur
u (T
opra
kta
Kulla
nım
) 58
7,
22
7,08
-
- 38
,45
- -
4,70
0,
51
RoHS
-
- -
- -
- -
- -
-
Atık
ların
Taşınım
ı -
- -
- -
- -
- -
-
PCB/
PCT
3,75
-
- -
- -
0,45
-
0,50
2,
80
Gen
el T
opla
m
5.08
0 29
2,80
40
7,09
41
0,14
72
8,96
52
6,44
61
2,98
60
1,04
58
8,90
91
1,30
Atık
Yön
etim
i – Y
atırı
mla
rın k
ayna
ğa g
öre
dağı
lımı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 48
6 61
,35
36,3
6 52
,52
73,0
9 68
,25
56,9
5 59
,97
42,8
9 34
,98
Yere
l İda
re
871
122,
08
176,
81
143,
99
70,6
4 97
,61
85,8
4 53
,24
58,2
2 62
,74
Diğe
r fon
lar
270
9,26
11
,53
27,2
1 33
,45
21,3
5 69
,19
33,1
2 20
,74
43,7
5 Ö
zel S
ektö
r 3.
453
100,
12
182,
39
186,
42
551,
78
339,
23
401,
00
454,
71
467,
05
769,
84
Gen
el T
opla
m
5.08
0 29
2,80
40
7,09
41
0,14
72
8,96
52
6,44
61
2,98
60
1,04
58
8,90
91
1,30
199
Hava
Kal
itesi
– Y
atırı
mla
rın m
evzu
ata
göre
dağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Tem
iz Ha
va (C
AFE)
51
,22
- 1,
06
4,66
6,
72
5,98
11
,38
7,01
6,
71
7,69
4.
Kar
deş
- -
- -
- -
- -
- -
Ulu
sal E
misy
on T
avan
ları
(NEC
) 51
2,83
10
5,15
55
,00
35,8
4 38
,25
14,8
8 13
2,54
11
3,80
6,
26
11,1
1 Sı
vı Y
akıtl
arda
Kük
ürt İ
çeriğ
i 43
9,64
-
31,6
2 58
,74
196,
93
106,
74
34,4
7 8,
18
2,35
0,
60
Petr
ol F
az I
- -
- -
- -
- -
- -
Petr
ol F
az II
-
- -
- -
- -
- -
- G
enel
Top
lam
1.
003,
69
105,
15
87,6
8 99
,25
241,
89
127,
60
178,
39
129,
00
15,3
3 19
,41
Hava
Kal
itesi
– Ya
tırım
ların
kay
nağa
gör
e da
ğılım
ı (M
ilyon
Avr
o)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 98
6,81
10
5,15
86
,62
95,4
1 23
7,68
12
4,55
17
6,00
12
7,12
15
,33
18,9
6 Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
- Di
ğer f
onla
r 16
,87
- 1,
06
3,83
4,
21
3,05
2,
39
1,88
-
0,45
Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
- G
enel
Top
lam
1.
003,
69
105,
15
87,6
8 99
,25
241,
89
127,
60
178,
39
129,
00
15,3
3 19
,41
200
Endü
striy
el K
irlili
k ve
Ris
k Yö
netim
i – Y
atırı
mla
rın m
evzu
ata
göre
dağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Eko-
etik
et
0,21
-
- -
- -
- -
0,21
-
EMAS
-
- -
- -
- -
- -
- Ci
va
- -
- -
- -
- -
- -
E-PR
TR
- -
- -
- -
- -
- -
EED
0,29
-
- -
- -
- -
- 0,
29
EKÖ
K 4,
67
- -
- 2,
13
0,60
0,
82
0,70
0,
42
- U
OBl
er B
oyal
ar
- -
- -
- -
- -
- -
Büyü
k Ya
kma
Tesis
leri
129,
34
15,1
8 5,
98
- -
- -
- 0,
50
107,
68*
Atık
Yak
ma
94,4
3 -
- -
- -
3,16
25
,58
65,7
0 -
UO
Bler
Çöz
ücül
er
2,89
-
- -
- 0,
97
0,88
1,
04
- -
Seve
so II
I 73
,71
- 0,
52
0,45
2,
67
3,04
14
,23
18,8
5 33
,89
0,05
G
enel
Top
lam
30
5,53
15
,18
6,50
0,
45
4,80
4,
60
19,0
9 46
,17
100,
71
108,
02
*Tic
ari g
izlili
k se
bebi
yle
kesin
raka
ma
ulaşıla
madığı i
çin
ilgili
DEA
’ya
uygu
n ol
arak
var
sayı
mda
bul
unul
muş
tur.
Endü
striy
el K
irlili
k ve
Ris
k Yö
netim
i – Y
atırı
mla
rın k
ayna
ğa g
öre
dağı
lımı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 90
,20
15,1
8 6,
50
0,45
1,
07
1,81
12
,90
18,3
0 33
,59
0,39
Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
- Di
ğer f
onla
r 10
8,15
-
- -
3,72
2,
79
6,18
27
,87
67,1
3 0,
45
Öze
l Sek
tör
107,
18
- -
- -
- -
- -
107,
18
Gen
el T
opla
m
305,
53
15,1
8 6,
50
0,45
4,
80
4,60
19
,09
46,1
7 10
0,71
10
8,02
201
Gür
ültü
Yön
etim
i – Y
atırı
mla
rın m
evzu
ata
göre
dağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Çevr
esel
Gür
ültü
12
,50
- 1,
69
- -
1,50
0,
07
0,67
4,
42
4,15
G
enel
Top
lam
12
,50
- 1,
69
- -
1,50
0,
07
0,67
4,
42
4,15
G
ürül
tü Y
önet
imi –
Yatırı
mla
rın k
ayna
ğa g
öre
dağı
lımı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 4,
71
- 0,
04
- -
1,47
0,
01
0,28
1,
08
1,84
Ye
rel İ
dare
0,
81
- -
- -
0,04
0,
07
0,37
0,
13
0,20
Di
ğer f
onla
r 6,
99
- 1,
65
- -
- -
0,03
3,
20
2,11
Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
- G
enel
Top
lam
12
,50
- 1,
69
- -
1,50
0,
07
0,67
4,
42
4,15
202
Kim
yasa
lların
Yön
etim
i – Y
atırı
mla
rın m
evzu
ata
göre
dağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
REAC
H 3,
56
- -
- -
1,05
1,
32
1,19
-
- PO
Ps
5,08
-
- -
- -
- 0,
74
0,82
3,
52
CLP
0,32
-
- -
0,32
-
- -
- -
Gen
el T
opla
m
8,95
-
- -
0,32
1,
05
1,32
1,
92
0,82
3,
52
Kim
yasa
lların
Yön
etim
i – Y
atırı
mla
rın k
ayna
ğa g
öre
dağı
lımı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e -
- -
- -
- -
- -
- Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
- Di
ğer f
onla
r 8,
95
- -
- 0,
32
1,05
1,
32
1,92
0,
82
3,52
Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
- G
enel
Top
lam
8,
95
- -
- 0,
32
1,05
1,
32
1,92
0,
82
3,52
203
Yata
y Se
ktör
– Y
atırı
mla
rın m
evzu
ata
göre
dağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Çevr
esel
Etk
isini
n De
ğerle
ndiri
lmes
i 2,
65
0,17
0,
17
0,37
0,
18
0,17
0,
63
0,58
0,
04
0,34
St
rate
jik Ç
evre
sel D
eğer
lend
irme
0,
80
- 0,
12
- -
- -
- 0,
38
0,30
Av
rupa
Çev
re A
jansı
0,01
-
- -
- -
- -
0,01
-
Rapo
rlam
a -
- -
- -
- -
- -
- RM
CEI
-
- -
- -
- -
- -
- Çe
vres
el B
ilgiy
e Er
işim
i 0,
41
- 0,
20
- -
- -
- 0,
21
- IN
SPIR
E
38
,05
8,82
1,
86
0,83
2,
42
9,75
2,
20
2,46
1,
27
8,44
Ha
lkın
Katılı
mı
0,44
0,
28
- -
0,16
-
- -
- -
Çevr
esel
Suç
-
- -
- -
- -
- -
- Çe
vres
el S
orum
lulu
k
0,50
-
- -
- -
- -
- 0,
50
Gen
el T
opla
m
42,8
7 9,
28
2,35
1,
20
2,76
9,
92
2,83
3,
04
1,92
9,
58
Yata
y Se
ktör
– Y
atırı
mla
rın k
ayna
ğa g
öre
dağı
lımı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 38
,26
8,28
2,
12
0,99
2,
64
9,81
2,
72
2,93
0,
97
7,80
Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
- Di
ğer f
onla
r 4,
62
1,00
0,
24
0,21
0,
11
0,11
0,
11
0,11
0,
94
1,78
Ö
zel S
ektö
r -
- -
- -
- -
- -
- G
enel
Top
lam
42
,87
9,28
2,
35
1,20
2,
76
9,92
2,
83
3,04
1,
92
9,58
204
Doğa
Kor
uma
– Ya
tırım
ların
mev
zuat
a gö
re d
ağılı
mı (
Mily
on A
vro)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
HABİ
TAT
0,26
-
- -
- -
- -
- 0,
26
KUŞ
- -
- -
- -
- -
- -
CITE
S 1,
48
- -
- -
- 0,
79
0,69
-
- G
enel
Top
lam
1,
74
- -
- -
- 0,
79
0,69
-
0,26
Do
ğa K
orum
a –
Yatırım
ların
kay
nağa
gör
e da
ğılım
ı (M
ilyon
Avr
o)
To
plam
20
07
2008
20
09
2010
20
11
2012
20
13
2014
20
15
Mer
kezi
İdar
e 0,
11
- -
- -
- 0,
06
0,05
-
- Ye
rel İ
dare
-
- -
- -
- -
- -
- Hi
be, k
redi
, vs,
1,63
-
- -
- -
0,74
0,
64
- 0,
26
Öze
l Sek
tör
- -
- -
- -
- -
- -
Gen
el T
opla
m
1,74
-
- -
- -
0,79
0,
69
- 0,
26
205
KAYNAKÇA
COWI. (2011). The costs of not implementing the environmental acquis.
Erkan, D. (2014). REACH Tüzüğünün Türkiye’de Uygulanabilirliği, Uzmanlık Tezi. Ankara: ÇŞB.
European Central Bank. (2016). Statistical Warehouse European Central Bank. Eylül 29, 2016 tarihinde European Central Bank: https://sdw.ecb.europa.eu/browseExplanation.do?node=qview&SERIES_KEY=320.MNA.A.N.I7.W2.S1.S1.B.B1GQ._Z._Z._Z.IX.D.N&trans=N adresinden alındı
European Commission. (2014). Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions; Towards a circular economy: A zero waste Programme for Europe/*COM/2014/0398 final/.
European Commission. (2016, 12 06). European Neighbourhood Policy And Enlargement Negotiations- Glossary. Retrieved 07 26, 2017, from https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/policy/glossary_en
European Union. (2017, 07 26). Official Site of the European Union - EU Law. Retrieved 07 26, 2017, from https://europa.eu/european-union/law_en
EUROSTAT a. (2016, Haziran 14). Environmental protection expenditure in Europe - detailed data (NACE Rev. 2). Eylül 29, 2016 tarihinde EUROSTAT Your Key to European Statistics: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=env_ac_exp1r2&lang=en adresinden alındı
EUROSTAT b. (2016, Haziran 14). Environmental protection expenditure in Europe - EUR per capita and % of GDP. Eylül 29, 2016 tarihinde EUROSTAT Your Key to Environmental Statistics: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=env_ac_exp2&lang=en adresinden alındı
EUROSTAT c. (2008). NACE Rev.2 Statistical classification of economic activites in the European Community. Aralık 30, 2016 tarihinde EUROSTAT Methodologies and Working Papers: http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3859598/5902521/KS-RA-07-015-EN.PDF adresinden alındı
Human Dynamics Consortium. (2011). "Monitoring Transposition and Implementation of the EU Environmental acquis" MANUAL 2011. Avrupa Komisyonu.
Nederland B.V. (NL), DHI Water, Environment, Health (DK), Trasys S.A. (BE), KMO Bilgi Sistemleri (TR) ve ICC Danışmanlık (TR). (2013). REACH Tüzüğünün Uygulanması İçin Teknik Destek Projesi. Düzenleyici Etki Analizi, Ankara.
(2013). REACH Kimyasallar Projesi.
T. C. Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü. (2007). Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları. Ekim 11, 2016 tarihinde T. C. Adalet Bakanlığı Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü E- Kütüphane: http://www.abgm.adalet.gov.tr/e-kutuphane/e-kutuphane.html adresinden alındı
206
T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı. TEMEL AB TERİMLERİ. Aralık 30, 2016 tarihinde T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı: http://www.ab.gov.tr/files/rehber/10_rehber.pdf adresinden alındı
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2015). Sector Operational Programme Environment and Climate Change. Ankara.
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2016, Mayıs 15). Atıksu Arıtımı Eylem Planı (2015-2023). http://www.csb.gov.tr/db/cygm/editordosya/Atiksu_Aritimi_Eylem_Plani.pdf adresinden alınmıştır
T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2013). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2015. Ankara.
T.C. Maliye Bakanlığı. (2016, Ocak). Yıllık Ekonomik Rapor 2015. Ağustos 2016 tarihinde https://www.maliye.gov.tr/Documents/YILLIK%20EKONOM%C4%B0K%20RAPOR%202015.pdf adresinden alındı
TÜİK a. Türkiye İstatistik Kurumu. 10 27, 2016 tarihinde www.tuik.gov.tr adresinden alındı
TÜİK b. (2015, Aralık 23). Çevre İstatistikleri. Eylül 29, 2016 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1019 adresinden alındı
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2011). Avrupa Birliği ile Su Konusu. Eylül 29, 2016 tarihinde T.C. Dışişleri Bakanlığı: http://www.mfa.gov.tr/avrupa-birligi-ile-su-konusu-.tr.mfa adresinden alındı
World Economic Forum. (2016). Global Competitiveness Report. 2016 tarihinde http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2015-2016/economies/#economy=TUR adresinden alındı
207
208
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü koordinasyonunda, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Marmara Araştırma Merkezi tarafından
ilgili kurum ve kuruluşların katkısıyla hazırlanmıştır.
209