Autorkà cz´Êci I jest Katarzyna Zieliƒska, cz´Êci II Katarzyna B∏achowska

Ok∏adk´ i stron´ tytu∏owà projektowa∏a Ewa Szyd∏owska

Koncepcja graficzna Andrzej Ozi´b∏o

Redaktor inicjujàcy projektu Danuta Rogowska

Redaktorzy merytoryczni Wojciech Chmielewski (cz´Êç I), ¸ukasz Marks (cz´Êç II)

Redaktor kartograficzny Jerzy Domosud i Zespó∏

Redaktorzy techniczni Danuta Hutkowska, Monika Rudnik-Kulikowska

Recenzent dr Ma∏gorzata Macha∏ek

Autorów tekstów êród∏owych i t∏umaczeƒ, do których Wydawnictwu nie uda∏o si´ dotrzeç, prosimy o zg∏oszenie si´ do WSiP-u.

ISBN 83-02-08868-4

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó∏ka Akcyjna

Warszawa 2004

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó∏ka Akcyjna

02–305 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136

Adres do korespondencji: 00–965 Warszawa, P. poczt. nr 9

www.wsip.com.pl

Wydanie drugie

Arkuszy drukarskich: 30,5

Sk∏ad i ∏amanie: Monika Rudnik-Kulikowska/ Studio DTP WSiP S.A.

Wydrukowano na papierze produkcji International Paper – Kwidzyn S.A.

Druk i oprawa: Zak∏ady Graficzne im. KEN SA, Bydgoszcz

3www.wsip.com.pl

SPIS TREÂCI

Od autorek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Historia. Poziom podstawowy

Staro˝ytnoÊç – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Staro˝ytnoÊç – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Staro˝ytnoÊç – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Staro˝ytnoÊç – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Âredniowiecze – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Âredniowiecze – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Âredniowiecze – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Âredniowiecze – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Nowo˝ytnoÊç – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Nowo˝ytnoÊç – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Nowo˝ytnoÊç – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Nowo˝ytnoÊç – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

Nowo˝ytnoÊç – test III A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Nowo˝ytnoÊç – test III B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

XIX–XX wiek – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

XIX–XX wiek – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

XIX–XX wiek – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

XIX–XX wiek – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

XIX–XX wiek – test III A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

XIX–XX wiek – test III B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

Historia. Poziom rozszerzony

Zadania zwiàzane z analizà êróde∏ wiedzy historycznej Staro˝ytnoÊç – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

Staro˝ytnoÊç – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Staro˝ytnoÊç – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

Staro˝ytnoÊç – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . . 140

Âredniowiecze – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

Âredniowiecze – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

Âredniowiecze – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

Âredniowiecze – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . 161

Nowo˝ytnoÊç – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167

Nowo˝ytnoÊç – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172

Nowo˝ytnoÊç – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

Nowo˝ytnoÊç – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . . 183

XIX–XX wiek – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

XIX–XX wiek – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

XIX–XX wiek – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

XIX–XX wiek – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . 207

Zadania rozszerzonej odpowiedzi Uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

Zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

Zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215

Zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216

Zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

Przyk∏adowy arkusz egzaminacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221

43www.wsip.com.pl

 R E D N I O W I E C Z E – T E S T I I A

Rozró˝nij cechy charakterystyczne Êredniowiecznej kultury ludowej i mieszczaƒskiej, uzupe∏niajàc

poni˝szà tabel´ odpowiednimi okreÊleniami.

(4 pkt.)

Po∏àcz nazwy typów wi´zi wyst´pujàcych w Êredniowieczu z odpowiednimi przyk∏adami.

1. wi´ê terytorialna a) stan rycerski

2. wi´ê prawna b) cech szewców

3. wi´ê religijna c) ród Spytka z Melsztyna

4. wi´ê krewniacza d) bractwo Êw. Rocha

e) mieszkaƒcy Krakowa

1/.. . . . . . . . . . 2/. . . . . . . . . . 3/. . . . . . . . . . 4/. . . . . . . . . . (4 pkt.)

Rozró˝nij poj´cia z dziedziny kultury Êredniowiecznej, dopisujàc obok informacji w tabeli odpo-

wiednio: prawda, fa∏sz.

A. Scholastyka to filozofia wyk∏adana na Êredniowiecznych uniwersytetach.

B. Teologia to nauka o dobrych i z∏ych uczynkach.

C. Tryptyk to dzie∏o sztuki sk∏adajàce si´ z trzech cz´Êci.

D. Baka∏arz to kupiec handlujàcy skórami.

(4 pkt.)

8.

Kategorie porównawcze

Jakie czynniki wyznacza∏y

rytm g∏ównych zaj´ç?

Jakie umiej´tnoÊci by∏y

potrzebne w ˝yciu?

Jak i gdzie kszta∏cono po-

trzebne umiej´tnoÊci?

Jakie idea∏y i cnoty cenio-

no najwy˝ej?

Kultura ludowa

1.

2. znajomoÊç roÊlin i zwierzàt, to-

pografii okolicy,

3.

4. osiad∏oÊç, podporzàdkowanie

wspólnocie, poszanowanie i pod-

porzàdkowanie tradycji

Kultura mieszczaƒska

1. rytm zaj´ç by∏ cz´Êciowo

tylko zale˝ny od pór roku, ale

zale˝ny od pór dnia; czas wolny

wyznacza∏y Êwi´ta koÊcielne

2.

3. przez szko∏´ i praktyk´

w kantorze kupieckim i warsz-

tacie rzemieÊlniczym

4.

9.

10.

44

POZIOM PODSTAWOWY

Przyporzàdkuj podane fakty historyczne zwiàzane z etapami kszta∏towania si´ polskiej Êwiadomo-

Êci paƒstwowej i narodowej. Wpisz oznaczajàce je litery w odpowiednie przedzia∏y czasowe.

a) kanonizacja Êw. Stanis∏awa – patrona Polski

b) procesy polsko-krzy˝ackie demonstracjà polskiej ÊwiadomoÊci narodowej i paƒstwowej

c) obalenie zasady senioratu

d) odbudowa w∏adztwa dynastii piastowskiej przez Kazimierza Odnowiciela po buncie poddanych

X w. XI w. XII w. XIII w. XIV w. XV w.

(4 pkt.)

Przeczytaj fragment Kroniki polskiej Galla Anonima i odpowiedz na trzy pytania:

„Nigdy bowiem s∏owa i rycerskie czyny Rzymian czy Gallów nie by∏yby tak powszechnie znane po

ca∏ym Êwiecie, gdyby pisane Êwiadectwa nie przechowa∏y ich ku pami´ci i naÊladowaniu potom-

nych. Równie˝ ogromna Troja, jakkolwiek opustosza∏a leg∏a w gruzach, wieczystej pami´ci jednak

przekazanà zosta∏a w dzie∏ach poetów [...]. Troja i jej [zamek] s∏ynne sà wsz´dzie dzi´ki g∏osowi

martwych liter, a o Hektorze i Priamie cz´Êciej si´ mówi dziÊ, gdy le˝à w prochu, ni˝ [za ich ˝ycia].

Po có˝ jeszcze mam wymieniaç Aleksandra Wielkiego, Antiocha, królów Medów i Persów, czy bar-

barzyƒskich tyranów.”(Gall Anonim Kronika polska Wroc∏aw–Warszawa 1975)

A . Które dzie∏o literatury staro˝ytnej ma na myÊli kronikarz, piszàc „przekazanà zosta∏a w dzie∏ach

poetów”?

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B . Kim by∏ Aleksander Wielki (podaj dwie funkcje i jedno osiàgni´cie)?

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C . Jakimi jeszcze rodzajami Êwiadectw do poznania losów Troi, oprócz wymienionych przez kro-

nikarza, dysponujemy?

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(3 pkt.)

12.

11.

45www.wsip.com.pl

1 pkt1 pkt

1 pkt

1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt

po 1 pkt. za ka˝dàpoprawnàodpowiedê

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt

2 pkt.

1 pkt

2 pkt.

4 pkt.

4 pkt.

4 pkt.

3 pkt.

4 pkt.

4 pkt.

4 pkt.

4 pkt.

3 pkt.

NR

ZADANIA

MODELODPOWIEDZI

A – misja Cyryla i MetodegoB – utworzenie Uniwersytetu w Krakowie

1 – Mieszko I2 – Grzegorz VII3 – Jakub Âwinka4 – Êw. Jadwiga Andegaweƒska5 – Pawe∏ W∏odkowic

Bizancjum: a, f, gRzym: b, c, d, e

A/4B/5C/1D/3

A/5B/2C/4D/3

PrusowiePomorzanieLitwiniJaçwingowie

a. 1, 3b. 2, 4c. 5, 6

1. rytm zajàç u∏o˝ony (zgodny) ze zjawiskami przyrodyi cyklem wegetacji roÊlinnej;

2. znajomoÊç pisma i rachunkowoÊci (ew. te˝ znajomoÊçdróg i miast);

3. poprzez uczestnictwo w pracy doros∏ych orazceremoniach rodzinnych i koÊcielnych;

4. swoboda osobista, zdolnoÊç ponoszenia ryzyka,kalkulowania zysków i strat, znajomoÊç Êwiata

1/e2/a3/d4/c

A – prawdaB – fa∏szC – prawdaD – fa∏sz

a) XIII w.b) XIV w.c) XII w.d) XI w.

A. Iliada,B. Aleksander Wlk.= król Macedonii, wódz grecki, zdo-

bywca Bliskiego WschoduC. Rzeêbami, obiektami architektury, ceramikà, bi˝uterià,

czyli tym, co pochodzi z wykopalisk archeologicznych.

Punkty za ca∏e zadanie

Zasadyprzyznawania

punktów

SCHEMAT PUNKTOWANIA

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

46

POZIOM PODSTAWOWY

� ÂREDNIOWIECZE – TEST II B

WÊród wymienionych wydarzeƒ wska˝ to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostat-

nie (wpisz w tabeli liter´ A obok wydarzenia pierwszego, a liter´ B obok ostatniego).

upadek ostatniego paƒstwa krzy˝owców w Ziemi Âwi´tej

powstanie kroniki Galla Anonima

utworzenie uniwersytetu w Pradze

misja biskupa Wojciecha do Prusów

spisanie relacji Marco Polo z wyprawy do Chin

(2 pkt.)

Uporzàdkuj chronologicznie podane postacie, wpisujàc je w odpowiednie wiersze poni˝szej tabeli:

Wincenty Kad∏ubek, Êw. Jadwiga Andegaweƒska, Boles∏aw I Chrobry, Grzegorz I Wielki, Pawe∏

W∏odkowic

1.

2.

3.

4.

5.

(1 pkt)

WÊród wymienionych poni˝ej krajów Europy Ârodkowo-Wschodniej i Po∏udniowej wska˝ te, które

ostatecznie przyj´∏y chrzeÊcijaƒstwo z Bizancjum oraz te, które przyj´∏y je z Rzymu, wpisujàc ich

oznaczenia literowe w odpowiednie kolumny tabeli.

a) W´gry, b) Serbia, c) Czechy, d) Polska, e) Bu∏garia, f) Litwa, g) RuÊ

Bizancjum Rzym

(2 pkt.)

Poni˝ej zamieszczono cztery fotografie przedstawiajàce Êwiàtynie ró˝nych religii i wyznaƒ

obecnych w Êredniowiecznej Europie. Przyporzàdkuj tym rysunkom w∏aÊciwe opisy, umieszczajàc

odpowiednie cyfry pod ilustracjami.

1. cerkiew

2. meczet

3. chram

4. synagoga

5. koÊció∏

1.

2.

3.

4.

A .. . . . . . . B . . . . . . . .

A . Nazwij zjawisko spo∏eczne skomentowane przez poet´.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B . Nazwij zjawisko gospodarcze, które by∏o przyczynà przemian spo∏ecznych.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C . Wymieƒ nowe zaj´cia rycerstwa.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(3 pkt.)

Porównaj zestawienia wartoÊci walut polskiej i tureckiej oraz amerykaƒskiej w II po∏. XVIII wieku

i obecnie, a nast´pnie wykonaj zadania A i B.

Zestawienie wartoÊci kruszcowej najwa˝niejszych jednostek pieni´˝nych w II po∏. XVIII w.

Kraj Nazwa pieniàdza ZawartoÊç czystego WielokrotnoÊç wartoÊci

srebra w gramach kruszcowej z∏p

Polska z∏oty polski 3 1

(30 groszy srebrnych)

Turcja piastr ok. 20 ok. 7

Stany dolar (amerykaƒski i talar) 24 8

Zjednoczone

[èród∏o: E. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII., Warszawa 1994]

Kursy walut w Narodowym Banku Polskim z lutego 2004 roku

Kraj Waluta Kurs Êredni

Turcja milion lirów tureckich 1,1

USA 1 dolar 3,7

A . Oceƒ, kiedy import do Polski a) z Turcji b) z USA by∏ bardziej op∏acalny dla polskich konsu-

mentów, w XVIII czy w poczàtku XXI wieku? W tym celu porównaj wielokrotnoÊç wartoÊci

kruszcowej z kursem Êrednim.

a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B . Wymieƒ dwie ró˝nice pomi´dzy gospodarkà walutowà krajów europejskich i USA w XVIII

wieku i w poczàtkach XXI wieku.

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(4 pkt.)

72

POZIOM PODSTAWOWY

10.

73www.wsip.com.pl

NR

ZADANIA

MODELODPOWIEDZI

Polityczne – b, f Gospodarcze – e, g Spo∏eczne – aKulturowe – c, d

A. W handlu ba∏tyckim g∏ównà rol´ odgrywali Holen-drzy.

B. Banki centralne zajmowa∏y si´ równie˝ emisjà pieni´-dzy.

C. G∏ównà rol´ w org. handlu odgrywa∏y kompanie han-dlowe i gie∏dy.

D. Zasady gospodarcze by∏y oparte na zasadach merkan-tylizmu propagowanych przez Colberta.

B

A. 37 miesi´cy (czyli ponad trzy lata)B. 15 miesi´cy (czyli ponad rok)C. porcelan´, wyroby z laki, tkaniny jedwabne, herbat´

(ew. równie˝ korzenie azjatyckie dostarczone do Chinz krajów Dalekiego Wschodu)

A.– prawda B.– prawda C.– fa∏sz

... ˝yjàcy w Wielkiej Brytanii w XVIII wieku. Twierdzi∏ on,˝e êród∏em bogactwa paƒstwa jest wolnoÊç produkcjii handlu, a produkcja jest wtedy wartoÊciowa, gdy wk∏a-da si´ w nià prac´ i wysokie kwalifikacje.

A. W latach 1775–1785.B. Skutki wojny ze zbuntowanymi koloniami amerykaƒ-

skimi.C. Niepodleg∏oÊç kolonii (powstanie Stanów Zjedno-

czonych Ameryki).

SS P S S P

A. podejmowanie dzia∏alnoÊci produkcyjno-handlowejprzez szlacht´ (przemiana rycerstwa w szlacht´-ziemian);

B. rewolucja cen (op∏acalnoÊç produkcji rolnej);C. tworzenie folwarku (gospodarstwa produkcyjnego),

nadzorowanie robót ch∏opów paƒszczyênianych,sprzedawanie surowców

A. a) na pocz. XXI w. b) na pocz. XXI w.

B. – obecnie nie oblicza si´ wartoÊci waluty na podsta-wie kruszcowej,

– powsta∏a Europejska Unia Gospodarczo-Walutowa,której wspólna waluta – euro – jest bardzo silnaw stosunku do z∏otego i do dolara

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt

1 pkt

1 pkt

1 pkt

1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt

2 pkt.

1 pkt1 pkt

1 pkt

1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt

1 pkt

1 pkt1 pkt

1 pkt1pkt1 pkt

1 pkt

4 pkt.

4 pkt.

1 pkt

3 pkt.

3 pkt.

2 pkt.

3 pkt.

6 pkt.

3 pkt.

4 pkt.

Punkty za ca∏e zadanie

Zasadyprzyznawania

punktów

SCHEMAT PUNKTOWANIA

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

74

POZIOM PODSTAWOWY

� NOWO˚YTNOÂå – TEST III A

W epoce nowo˝ytnej trwa∏ proces narzucania przez Turków swojej religii i kultury niektórym gru-

pom spo∏ecznym i narodowym na Ba∏kanach. WÊród wymienionych poj´ç podkreÊl to, które okre-

Êla ten proces:

a) arabizacja b) chrystianizacja c) islamizacja d) europeizacja (1 pkt)

W podanym zestawie cztery poj´cia odnoszà si´ do chrzeÊcijaƒstwa wschodniego, a jedno do juda-

izmu, wypisz to poj´cie poni˝ej:

a) ihumen b) patriarchat c) monaster d) w∏adyka e) cadyk

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1 pkt)

Poni˝ej zamieszczono map´ Organizacja koÊcio∏ów w Polsce i na Litwie w 1500 roku. Wykorzystu-

jàc informacje w niej zawarte oraz wiedz´ pozaêród∏owà wykonaj zadania A, B i C.

1.

2.

3.

75www.wsip.com.pl

N O W O ˚ Y T N O Â å – T E S T I I I A

A . Wymieƒ przynajmniej trzy miasta, w których znajdowa∏y si´ siedziby zarówno diecezji katolic-

kich, jak i prawos∏awnych.

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B . Wymieƒ te z powy˝szych, które obecnie znajdujà si´ na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C . Nazwij dwa problemy, które mog∏o zrodziç to sàsiedztwo w epoce nowo˝ytnej.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(4 pkt.)

Przeczytaj fragment pracy polskiego historyka Krzysztofa Pomiana, a nast´pnie wykonaj polecenie A.

„[...] kultura humanistyczna stanowi od XV do XIX wieku wspólne dobro elit europejskich [...] we

wszystkich krajach [...] przyczynia si´ do post´pu j´zyków rodzimych i rozwoju literatur narodo-

wych, którym oferuje bogaty repertuar rodzajów literackich [...] oraz tematy, typy ludzkie i aneg-

doty, pochodzàce z literatury greckiej i rzymskiej. Powstanie kultury humanistycznej [...] z jednej

strony umacnia jednoÊç elit europejskich, wspierajàc jà uznaniem przez wszystkich uniwersalnej,

ponadczasowej i globalnej wartoÊci dziedzictwa staro˝ytnych, dzi´ki czemu ta jednoÊç przetrzyma

reformacj´, z drugiej zaÊ pog∏´bia ró˝nicowanie si´ tych elit, nobilitujàc przesz∏oÊç, j´zyk, literatu-

r´ ka˝dego narodu z osobna”.(èród∏o: Krzysztof Pomian Europa i jej narody, Warszawa 1992)

A . Na podstawie tekstu okreÊl dwojakie skutki upowszechnienia w Europie kultury humanistycznej.

1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

(2 pkt.)

Rozstrzygnij, czy podane informacje sà prawdziwe, czy fa∏szywe. Do punktów A, B, C dopisz obok

podanych informacji: prawda, fa∏sz.

A. Studia humanistyczne obejmowa∏y wykszta∏conà po upadku

Cesarstwa Rzymskiego ∏acin´, j´zyki narodowe

i odbywa∏y si´ na uniwersytetach.

B. Kartezjanizm uznawa∏ rozum ludzki za jedyne wiarygodne

narz´dzie poznania, odrzucajàc Êwiadectwa zmys∏ów

i autorytet Objawienia.

C. Empiryzm i racjonalizm XVI–XVII wieku ró˝ni∏y si´ mi´dzy

sobà postawami metodologicznymi.

(3 pkt.)

Przyporzàdkuj wymienionym osiàgni´ciom epoki renesansu nazwiska ich twórców:

1. kopu∏a katedry florenckiej

2. pierwszy atlas Êwiata

3. dzie∏o Pochwa∏a g∏upoty i przek∏ad

Biblii na odnowionà ∏acin´

4. portret Cecylii Gallerani znany

jako Dama z ∏asiczkà

1......., 2......., 3......., 4......., (4 pkt.)

5.

6.

4.

a. Gerhard Kremer zw. Mercatorem

b. Leonardo da Vinci

c. Erazm z Rotterdamu

d. Rafael Santi

e. Filippo Brunelleschi

76

POZIOM PODSTAWOWY

W podanym zestawie trzy rysunki przedstawiajà widoki miast wyposa˝onych w nowo˝ytne systemy

obronne, a jeden przedstawia widok miasta ze Êredniowiecznym systemem obronnym. Na ich pod-

stawie wykonaj zadania A i B.

A . Podpisz odpowiedni rysunek: Êredniowieczny system obronny

B . Uzasadnij wybór

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7.

A .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

77www.wsip.com.pl

N O W O ˚ Y T N O Â å – T E S T I I I A

(2 pkt.)

Uporzàdkuj chronologicznie podane postaci, wpisujàc je w odpowiednie miejsca od najwczeÊniej

do najpóêniej ˝yjàcej:

Bartolomeo Berecci, Jan Gutenberg, Izaak Newton, Jan Zamoyski

1. ....................................................................................

2. ...................................................................................

3. ...................................................................................

4. ................................................................................... (1 pkt)

Poni˝ej zamieszczono teksty charakteryzujàce ró˝ne wyznania religijne obecne w Europie

XVI–XVII wieku. Przyporzàdkuj im odpowiednie nazwy wybrane spoÊród podanych poni˝ej.

A. Jego wyznawcy uznawali, ˝e jest jedna widoma g∏owa KoÊcio∏a, Tradycja obok Biblii jest êró-

d∏em Objawienia, kap∏aƒstwo ma charakter sakralny i zwiàzane jest z celibatem, istnieje siedem

sakramentów, w tym komunia udzielana wiernym pod jednà postacià.

.........................................

B. Jego wyznawcy uznawali, ˝e król jest g∏owà koÊcio∏a, Biblia i Tradycja czterech pierwszych sobo-

rów stanowià podstaw´ wiary, istniejà tylko dwa sakramenty ustanowione przez Chrystusa, w tym

komunia przyjmowana przez wiernych pod dwiema postaciami, kap∏aƒstwo nie ma charakteru sa-

kramentalnego, istnieje hierarchia biskupów, diakonów i ksi´˝y, którzy mogà si´ ˝eniç.

.........................................

C. Jego wyznawcy uznawali, ˝e wspólnota wiernych zorganizowana jest w niezale˝nych admini-

stracyjnie i hierarchicznie koÊcio∏ach ró˝nych krajów, Biblia i Tradycja sà elementami Objawie-

nia, jednym z sakramentów jest komunia udzielana wiernym pod dwiema postaciami. Biskupi

wybierani sà spoÊród zakonników, a ksi´˝a mogà si´ ˝eniç.

.........................................

kalwinizm, prawos∏awie, anglikanizm, katolicyzm (3 pkt.)

Poni˝ej zamieszczono map´ Podzia∏ wyznaniowy Europy w koƒcu XVI wieku. Wykorzystujàc infor-

macje w niej zawarte oraz wiedz´ pozaêród∏owà, wykonaj zadania A, B i C.

A . Wymieƒ dwa paƒstwa/terytoria, które pozosta∏y jednolicie katolickie.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

B. Wymieƒ paƒstwo/terytorium, gdzie miesza∏y si´: prawos∏awie, katolicyzm, luteranizm, kalwi-

nizm.

.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8.

9.

10.

D .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .