1

Dr Elżbieta Kościńska Załącznik nr 1

Zakład Pedagogiki Społecznej

Instytut Pedagogiki

Wydział Pedagogiki i Psychologii

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Autoreferat

I. Informacje podstawowe

1. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy, miejsca i roku ich

uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej:

1997 – Dyplom magistra pedagogiki w zakresie wychowania zdrowotnego (studia 5

-letnie/zaoczne), Wydział Pedagogiki i Psychologii, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w

Bydgoszczy na podstawie pracy pt. Starzenie się i starość w oczach ludzi dorosłych

(promotor: dr Irena Kropińska).

2004 – Dyplom doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, Wydział Pedagogiki i

Psychologii Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego na podstawie rozprawy

pt. Edukacja Zdrowotna jako czynnik modyfikujący styl życia ludzi z cukrzycą typu 2.

promotor: prof. zw. dr hab. Krystyna Marzec-Holka, recenzenci: prof. zw. dr hab.

Zofia Kawczyńska-Butrym, dr hab. Ewa Syrek, prof. nadzw. UŚ.

***

2015 – Świadectwo ukończenia studiów podyplomowych (II – semestralnych) Zarządzanie

Oświatą, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa we Włocławku.

2015 – Certyfikat ukończenia szkolenia zawodowo – trenerskiego I-go i II-go stopnia oraz

treningu umiejętności trenerskich, realizowane przez Krajową Agencję Informacyjną

„INFO” Sp. z o.o.

2. Informacje o zatrudnieniu

Przed ukończeniem studiów:

Od 01.08.1981 - 01.08.1993 Wojewódzki Szpital Zespolony, Oddział Kardiologii –

pielęgniarka

2

Od 01.08.1993 – 01.08.2004 Wojewódzki Szpital Zespolony, Centrum Diabetologii –

edukator chorych na cukrzycą

Po ukończeniu studiów

Od 01.10.1997 - 1.10. 2004 – asystent: Zakład Edukacji Zdrowotnej, Instytut Pedagogiki,

Wydział Pedagogiki i Psychologii, Wyższa Szkoła Pedagogiczna

w Bydgoszczy (od 2000 do 21.04. 2005, Akademia Bydgoska).

Od 01.10.2004 – 01.10.2012 – adiunkt: Zakład Edukacji Zdrowotnej, Instytut Pedagogiki,

Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet Kazimierza

Wielkiego (do 21.04.2005 Akademia Bydgoska).

Od 01.10.2012 – do obecnie, adiunkt: Katedra Pedagogiki Społecznej (od 1.10.2017 Zakład

Pedagogiki Społecznej) Instytut Pedagogiki, Wydział Pedagogiki i

Psychologii, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego.

Dodatkowe zatrudnienie (umowa zlecenie):

01.10.2005 – do obecnie: Powszechna Wyższa Szkoła Humanistyczna „Pomerania” w

Chojnicach – wykładowca.

01.10.2012 – do obecnie: Katedra Pracy Socjalnej, Instytut Pedagogiki, Wydział Nauk

Pedagogiki, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – wykładowca.

19.02.2009 – 30.06.2015 – Zespół Szkół Społecznych w Toruniu – nauczyciel mianowany.

II. Wskazanie osiągnięcia wynikającego z art. 16. Ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r.

o stopniach i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. nr 65,

poz. 596 ze zm.)

1. Tytuł osiągnięcia naukowego

Elżbieta Kościńska, Zachowania ryzykowne seniorów uwarunkowania, profilaktyka,

Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2016, ISBN

978-83-8018-054-3, ss. 198 rec. prof. dr hab. med. Barbara Woynarowska, prof. dr hab. Zofia

Kawczynska-Butrym.

2. Wprowadzenie

Moje zainteresowania badawcze dotyczące zachowań ryzykownych seniorów wynikają

z doświadczeń w pracy z osobami starszymi chorującymi na cukrzycę. Przez kilka lat

zajmowałam się edukacją zdrowotną pacjentów z cukrzycą. Zauważyłam, że większość osób

chorych, pomimo zagrożenia poważnymi powikłaniami wynikającymi z rozwoju choroby

paliła tytoń, spożywała alkohol i zażywała leki bez zaleceń lekarza. Późniejsze

zainteresowania badawcze dotyczące problemów zdrowotnych i egzystencjalnych seniorów

3

utwierdziły mnie w przekonaniu, że problem zachowań ryzykownych seniorów jest poważny

i wymaga dogłębnych dociekań naukowych. W pracy przedstawionej do oceny koncentruję,

się na osobach starszych w tzw. „trzecim wieku” i „czwartym wieku”. Moje zainteresowania

naukowo-badawcze dotyczą podejmowanych przez seniorów zachowań ryzykownych

szkodliwych dla zdrowia i życia. Starość jest ostatnim etapem w życiu człowieka, efektem

naturalnego i wielopłaszczyznowego procesu starzenia się organizmu, przebiegającego

indywidualnie u każdego człowieka. Starość to kategoria „naznaczona” specyficznymi

właściwościami i wynikającymi stąd problemami. Indywidualność starzenia się organizmu

powoduje, że osoby starsze są populacją bardzo zróżnicowaną. Na tę kategorię należy

spojrzeć z różnych perspektyw – biologicznej, fizjologicznej, społeczno-kulturowej,

psychologicznej, ekonomicznej i pedagogicznej.

Kwestia starości pojawia się coraz częściej w różnorodnych dziedzinach życia

społecznego. Przyczyną żywego zainteresowania jest sytuacja demograficzna współczesnego

świata, wskazująca na ciągły wzrost liczby osób w podeszłym wieku. Starość jest coraz

gruntowniej analizowana pod kątem jej przejawów oraz skutków, jakie wywiera na życie

człowieka. Poszukuje się sposobów przedłużania życia, uczynienia podeszłego wieku bardziej

sprawnym, dostatnim, przyjemniejszym (Uzar 2011). W tych wszystkich rozważaniach

odczuwa się niedosyt problematyki trudnej, ale jakże istotnej z punktu widzenia zdrowia i

jakości życia seniorów, a mianowicie zachowań ryzykownych podejmowanych przez nich.

Jest to problematyka złożona, wymagająca głębokiej i bezustannej refleksji naukowej, a

jednocześnie sporadycznie podejmowana w literaturze przedmiotu. Można zaryzykować

stwierdzenie, iż zachowania ryzykowne podejmowane przez seniorów są zjawiskiem

podlegającym sepizacji. Biorąc pod uwagę negatywny wpływ zachowań ryzykownych na

zdrowie starzejącego się człowieka należy podejmować działania kontrsepizacyjne

(Czyżewski, Dunin, Piotrowski, 1991 s. 7).

Pytanie o relację między wiekiem starszym a prawdopodobieństwem podjęcia

zachowań ryzykownych wymaga sięgania do wielu złożonych zagadnień. Zachowań

ryzykownych nie powinni podejmować seniorzy, tak jak osoby w żadnym innym wieku.

Niemniej różne trudne sytuacje życiowe pojawiające się w okresie starości (śmierć

współmałżonka, samotność, trudna sytuacja materialna, choroby przewlekłe i zaburzenia

psychiczne) mogą sprzyjać podejmowaniu zachowań, które są szkodliwe dla zdrowia.

Prezentowana monografia nie jest pracą pionierską, lecz wpisuje się w nurt refleksji nad

zachowaniami ryzykownymi i ich profilaktyką, którą ukształtowały publikację między

innymi, Zbigniewa B. Gasia, Brunona Hołysta, Mariusza Jędrzejko, Krzysztofa Wojcieszka,

4

Marka Dziewieckiego, Katarzyny Bauman, Marzeny Binczyckiej-Anholcer, Czesława

Cekiery, Zygmunta Chodorowskiego. O jej nowatorstwie świadczy jednak interdyscyplinarne

podejście zarówno do rozpoznawania problemu, jak i do profilaktyki zachowań ryzykownych

seniorów.

Do problematyki zachowań ryzykownych postanowiłam podejść z perspektywy

lekarzy pierwszego kontaktu, pielęgniarek środowiskowych, pracowników socjalnych oraz

samych seniorów.

3. Cel badań

Realizowane dla potrzeb rozprawy badania wpisują się w kontekst badań teoretyczno-

praktycznych, podjętych zarówno w celu budowania teoretycznej wiedzy pedagogicznej, jak

również rozwiązywania problemów praktyki edukacyjnej. Badania mieszczą się w

paradygmacie pozytywistycznym, w przyjętej procedurze badawczej zastosowano strategię

ilościową. Podjęte eksploracje sytuują się w obszarze pedagogiki społecznej.

Celami moich badań są:

1. Diagnoza rozpowszechnienia (częstości i wzorców) zachowań ryzykownych

wśród seniorów oraz zbadanie ich związku między: płcią, wiekiem,

wykształceniem, stanem cywilnym, miejscem zamieszkania,

zamieszkiwaniem (nie) samotnym, rodzajem zamieszkiwanego lokalu,

uczestnictwem w zajęciach, stosunkiem do wiary, sytuacją materialną,

samooceną zdrowia i satysfakcją z życia.

2. Diagnoza działań zmierzających do ograniczenia zachowań ryzykownych

wśród seniorów, podejmowanych przez pracowników medycznych i

socjalnych.

4. Problematyka badań

W podjętych badaniach sformułowano cztery problemy główne. Pierwszy dotyczył

częstości i wzorców zachowań ryzykownych podejmowanych przez seniorów. Drugi problem

badawczy dotyczył związku między wybranymi zmiennymi a częstością i wzorcami

zachowań ryzykownych seniorów. Odpowiedzi na powyższe problemy poszukiwano

przeprowadzając badania w grupie osób w wieku 60 i więcej lat. Trzeci problem łączył się z

pytaniem o postrzeganie zachowań ryzykownych podejmowanych przez seniorów,

skierowanym do pracowników medycznych (lekarzy i pielęgniarek) i pracowników

socjalnych. Czwarty problem dotyczył pytania o podejmowane przez pracowników

medycznych i socjalnych działania profilaktyczne w kierunku zminimalizowania zachowań

ryzykownych podejmowanych przez seniorów. Odpowiedzi na tak przedstawione problemy

5

poszukiwano przeprowadzając badania w grupie lekarzy, pielęgniarek środowiskowych i

pracowników socjalnych.

Dla każdego problemu głównego sformułowano problemy szczegółowe, precyzyjnie

wytyczające obszar i kierunek poszukiwań badawczych, które umożliwiły dogłębną analizę

zebranego materiału badawczego.

5. Metody i narzędzia badań oraz grupa badawcza

Badania miały charakter badań ilościowych. Zastosowano w nich metodę sondażu

diagnostycznego. Posłużono się narzędziami badawczymi odrębnymi dla seniorów i dla

pracowników. W badaniach seniorów zastosowano następujące narzędzia badawcze:

- Poprawiona wersja Fagerström Test for Nicotine Dependence (FTND). Test

Fagerströma jest standaryzowanym narzędziem do oceny stopnia uzależnienia od

nikotyny oraz jego komponenty farmakologicznej przeznaczonym dla osób dorosłych.

- Test Alkohol Use Disorders Identification, Test (AUDIT). Test pozwala na

oszacowanie spożycia alkoholu, ocenę zachowań związanych z piciem i problemów

związanych z używaniem alkoholu, które wystąpiły w ciągu roku poprzedzającego

badanie.

- Kwestionariusz konstrukcji własnej składający się z dwóch części: „Częstość

zażywania leków bez zaleceń lekarza” i „Zachowania samobójcze”.

- Skala satysfakcji z życia SWLS.

Do badań personelu wykorzystano kwestionariusz konstrukcji własnej składający się z

trzech części: „Badanie opinii na temat rozpowszechniania zachowań ryzykownych wśród

seniorów”, „Badanie opinii na temat uwarunkowań zachowań ryzykownych seniorów”,

„Działania profilaktyczne podejmowane przez pracowników medycznych i socjalnych wobec

zachowań ryzykownych seniorów”.

Badania zrealizowano w Toruniu i na terenie powiatu toruńskiego. W doborze seniorów

zastosowano nielosowy schemat doboru grupy, posłużono się próbą kwotową. W grupie

badanej odtworzono rozkład procentowy zmiennych (płeć i wiek) właściwy dla populacji

osób w wieku 60 i więcej lat. Na podstawie procentowego rozkładu zmiennych przygotowano

tzw. układ próby uwzględniający liczbę osób w określonym przedziale wiekowym, różnej

płci.

Badania nad percepcją zachowań ryzykownych osób starszych przeprowadzono wśród

pracowników sektora pomocy społecznej oraz opieki zdrowotnej – osób zawodowo

związanych z opieką nad ludźmi starszymi. Doboru grupy pracowników dokonano na

zasadzie doboru celowego. Kryterium doboru był wykonywany zawód (lekarz, pielęgniarka

6

środowiskowa, pracownik socjalny) oraz miejsce pracy (MOPS, DPS, POZ). Ankiety rozdano

tym pracownikom, którzy wyrazili zgodę na ich wypełnienie. Łącznie w badaniach

uczestniczyło 1000 osób – seniorów (570), lekarzy (38), pielęgniarek środowiskowych (110),

pracowników socjalnych (282).

6. Wnioski z badań

Wyniki prezentowanych badań potwierdziły wiele już znanych zjawisk i ujawniły nowe

dane, które mogą być wykorzystane w przyszłych działaniach prewencyjnych, w tym edukacji

zdrowotnej i programach profilaktycznych. Nowatorskimi elementami pracy są:

Ukazanie związku między podejmowaniem zachowań ryzykownych z takimi

zmiennymi jak: zamieszkiwanie (nie) samotne, rodzaj zamieszkiwanego lokalu,

uczestnictwo w zajęciach Uniwersytetu Trzeciego Wieku (UTW), Klubu Seniora

(KS), poziomem satysfakcji życiowej;

Opinie pracowników medycznych i socjalnych na temat rozpowszechnienia zachowań

ryzykownych wśród seniorów;

Opinie pracowników medycznych i socjalnych na temat uwarunkowań

podejmowanych zachowań ryzykownych przez seniorów;

Opinie pracowników medycznych i socjalnych dotyczące realizacji przez nich działań

profilaktycznych mających na celu zmniejszenie rozpowszechnienia zachowań

ryzykownych seniorów i ich konsekwencji zdrowotnych.

Na podstawie przeprowadzonych badań sformułowałam wnioski szczegółowe odnoszące

się do wszystkich badanych aspektów oraz wnioski końcowe. Wybrane wnioski

szczegółowe odnoszące się do poszczególnych zachowań ryzykownych przedstawiają się

następująco:

A. Wnioski dotyczące palenia tytoniu

W badanej grupie seniorów ponad ¼ (27,2%) przyznała się do palenia tytoniu, w tym

ponad ¾, to osoby palące codziennie i wykazujące cechy uzależnienia od tytoniu. Na duże

rozpowszechnienie zjawiska palenia tytoniu wśród seniorów wskazali badani pracownicy, że

problem ten dotyczy dużej liczby seniorów, najczęściej podawali lekarze. Wzorce palenia

tytoniu wykazały istotny statystycznie związek z sześcioma, spośród dwunastu

analizowanych zmiennych (płcią, stanem cywilnym, zamieszkiwaniem (nie) samotnym,

stosunkiem do wiary, samooceną stanu zdrowia i poziomem satysfakcji z życia). Kobiety

częściej niż mężczyźni paliły okazjonalnie, natomiast wśród mężczyzn, najwięcej przejawiało

7

typ uzależnienia fizycznego od tytoniu. Większe rozpowszechnienie palenia tytoniu wśród

mężczyzn wskazali również badani pracownicy.

Ponad 2/3 palących tytoń, to osoby stanu wolnego (wdowa/wdowiec, panna/kawaler,

rozwiedziona/y), niemal połowa palących tytoń to osoby mieszkające samotnie. Według

pracowników, problem palenia tytoniu częściej dotyczy osób mieszkających z rodziną niż

samotnie. Rozbieżność w opiniach seniorów i pracowników w tej kwestii pokazuje, że

związek palenia tytoniu a zmienną zamieszkiwanie (nie) samotne wymaga głębszych analiz.

Wśród palaczy codziennych, największy odsetek (24,3%) uzależnionych fizycznie stanowią

badani, którzy podali, że są osobami wierzącymi/niepraktykującymi. Palaczy okazjonalnych

jest najwięcej wśród osób wierzących/praktykujących. Z przejawianymi wzorcami palenia

tytoniu ma również związek odczuwalny poziom satysfakcji z życia seniorów. Wśród

codziennych palaczy tytoniu największy odsetek przejawiających uzależnienie fizyczne

wykazali badani z umiarkowanym i niskim poziomem satysfakcji z życia. Uzależnienie

fizyczne przejawiało najwięcej badanych z wykształceniem zawodowym i średnim. Częściej

palą mieszkańcy miasta niż wsi.

B. Wnioski dotyczące picia alkoholu

Picie alkoholu z różną częstością podało 307 seniorów, co stanowi ponad połowę

badanych. Największy odsetek (40,4%) spożywa alkohol na niskim poziomie ryzyka. Ponad

1/3 przejawia ryzykowny wzór picia, picie szkodliwe 17,6% spożywających alkohol, a

pozostali 4,5% przejawiali wzór picia wskazujący na podejrzenie uzależnienia. Problem

nadużywania alkoholu dostrzegają również pracownicy. Tylko 3,6% pielęgniarek podało, że

problem ten wśród seniorów nie istnieje. Ponad połowa pielęgniarek i lekarzy oraz ponad 1/3

pracowników socjalnych twierdziła, że dotyczy on dużej liczby seniorów. Według 36,8%

lekarzy, problem nadużywania alkoholu dotyczy większości seniorów.

Z przeprowadzonych badań wynika, że wśród seniorów dominują dwa wzorce picia

alkoholu: spożywanie na niskim poziomie ryzyka i picie ryzykowne. Nie zawsze picie

ryzykowne prowadzi do uzależnienia (Poprawa 2013) należy jednak podkreślić, że

spożywanie alkoholu przez osoby starsze, nawet w niewielkich ilościach może być bardzo

niebezpieczne dla ich zdrowia. Zmiany zachodzące w organizmie, związane z jego starzeniem

się, choroby i związane z nimi zażywanie leków, zwiększają podatność organizmu na alkohol

i narażenie na negatywne skutki jego spożywania.

Wzorce picia alkoholu wykazały istotny statystycznie związek między jedenastoma

spośród dwunastu analizowanych zmiennych. Nie stwierdzono takiego związku między

zmienną uczestnictwo w zajęciach UTW, KS. Picie szkodliwe i wskazujące na podejrzenie

8

uzależnienia częściej przejawiali mężczyźni, badani w wieku 60-70 lat, stanu wolnego, z

wykształceniem zawodowym, mieszkający w mieście. Wzorce picia alkoholu istotnie

statystycznie korelują ze stosunkiem do wiary. Osoby wierzące/niepraktykujące najczęściej

przejawiały wzór picia wskazujący na podejrzenie uzależnienia od alkoholu oraz picie

szkodliwe. Z opinii pracowników medycznych i socjalnych wynika, że częstość nadużywania

alkoholu jest największa wśród seniorów, których sytuacja materialna jest bardzo zła.

Jednocześnie pracownicy wykazali, że problem nadużywania alkoholu najczęściej dotyczy

seniorów cierpiących na choroby psychiczne. Seniorzy, którzy wykazali niski poziom

satysfakcji z życia spożywają alkohol w sposób wskazujący na podejrzenie uzależnienia.

B. Wnioski dotyczące zażywania leków bez zaleceń lekarza

Zażywanie leków bez zaleceń lekarza podały 383 osoby, w tym 39,5% kilka razy w

roku, 33,0% raz/kilka razy w miesiącu, 17,5% raz w tygodniu i 10,0% codziennie. Z opinii

pracowników medycznych wynika, że zażywanie leków bez zaleceń lekarza jest problemem,

który dotyczy większości ich podopiecznych. Natomiast pracownicy socjalni uważają, że

problem ten dotyczy małej liczby seniorów. Chociaż nie stwierdzono istotnego statystycznie

związku między zażywaniem leków bez zaleceń lekarza, a analizowanymi zmiennymi, to

zarówno na podstawie badań seniorów jak i pracowników medycznych i socjalnych można

stwierdzić, iż problem ten częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn, osób z wykształceniem

zawodowym, mieszkańców miasta. Istotny statystycznie związek stwierdzono ze zmienną

zamieszkiwanie (nie) samotne, najczęściej zażywają je osoby mieszkające samotnie.

C. Wnioski dotyczące zachowań samobójczych

Do zachowań samobójczych (myśli i prób samobójczych) przyznało się 119 badanych

seniorów w tym: przynajmniej jeden raz o samobójstwie myślało 54,6%; więcej niż jeden raz

21,0%; próbę samobójczą jeden raz podejmowało 16,0%; więcej niż jeden raz 8,4%.

Pracownicy socjalni twierdzili, że wśród ich podopiecznych problem ten dotyczy małej grupy

osób i częściej dotyczy kobiet. Wszyscy lekarze twierdzili, że problem podejmowania prób

samobójczych istnieje wśród ich podopiecznych i częściej dotyczy mężczyzn.

W badaniach nie stwierdzono istotnego statystycznie związku między częstością

zachowań samobójczych a płcią, wiekiem, wykształceniem i miejscem zamieszkania. Należy

jednak podkreślić, iż mężczyźni czterokrotnie częściej w porównaniu do kobiet podejmowali

próbę samobójczą. Kobiety natomiast częściej myślały o samobójstwie. Z badań

przeprowadzonych wśród seniorów i pracowników medycznych wynika, że częstość

podejmowania zachowań samobójczych wzrasta z wiekiem. Zachowania te przejawiają

również częściej mieszkańcy wsi i osoby mieszkające samotnie oraz z trudną sytuacja

9

materialną i złym stanem zdrowia. Istotny statystycznie związek stwierdzono ze stosunkiem

do wiary. Próby samobójcze częściej podejmowały osoby niewierzące oraz

wierzące/niepraktykujące. Pracownicy medyczni najczęściej problem zachowań

samobójczych dostrzegali wśród seniorów, którzy cierpią na choroby psychiczne, a socjalni

wśród podopiecznych z chorobami przewlekłymi somatycznymi. Podejmowaniu zachowań

samobójczych sprzyja niska satysfakcja z życia.

D. Wnioski dotyczące działań profilaktycznych realizowanych przez

pracowników medycznych i socjalnych

Z uwagi na rozpowszechnienie palenia tytoniu i jego negatywne konsekwencje

zdrowotne, zwalczanie tego nałogu jest ważnym elementem działań profilaktycznych. W

zakresie palenia tytoniu niemal wszyscy lekarze i wszystkie pielęgniarki podejmowali

edukacje zdrowotną pacjenta. Zdecydowanie gorzej przedstawiają się działania profilaktyczne

w kierunku nadużywania alkoholu. Żadnych działań w tym kierunku nie podejmowało 49,4%

lekarzy, 32,5% pielęgniarek i 10,8% pracowników socjalnych.

Najczęściej realizowaną formą działań profilaktycznych, była edukacja zdrowotna

pacjenta/podopiecznego. Działania profilaktyczne w zakresie zażywania leków bez zaleceń

lekarza najczęściej podejmowały pielęgniarki środowiskowe, najrzadziej pracownicy socjalni.

Badane pielęgniarki podawały, że podejmują edukację zarówno pacjenta, jak i jego rodziny w

tym zakresie.

W kierunku profilaktyki zachowań samobójczych podejmowanie działań podali tylko

lekarze. Profilaktyką tych zachowań nie zajmowali się ani pracownicy socjalni, ani

pielęgniarki. Przyczyny braku podejmowania działań profilaktycznych przez przedstawicieli

tych grup zawodowych mogą być co najmniej dwie. Może to wynikać z braku umiejętności

identyfikowania czynników ryzyka zachowań samobójczych oraz braku wiedzy

umożliwiającej udzielanie pomocy potencjalnym samobójcom.

Problemy: palenia tytoniu, nadużywania alkoholu, zażywania leków bez zaleceń

lekarza i zachowań samobójczych przez seniorów wymagają zintensyfikowania działań

profilaktycznych. Prezentowane badania dostarczyły informacji na temat rozpowszechnienia

wzorców zachowań ryzykownych podejmowanych przez seniorów. Przedstawiona w nich

analiza uwzględnia również czynniki społeczno-demograficzne (płeć, wiek, stan cywilny,

poziom wykształcenia) oraz: miejsce zamieszkania, zamieszkiwanie (nie) samotne, rodzaj

zamieszkiwanego mieszkania, uczestnictwo w zajęciach, stosunek do wiary, sytuację

materialną, samoocenę zdrowia i satysfakcję z życia. Umożliwi ona wdrażanie programów

10

profilaktycznych i lepiej ukierunkowanych działań prewencyjnych. Kluczowe elementy, które

mogłyby zwiększyć efektywność tych działań, to:

Uwzględnienie w planowanych działaniach przede wszystkim następujących

zmiennych dotyczących seniorów: stan cywilny, zamieszkiwanie (nie) samotne oraz

poziom satysfakcji z życia. Wymienione zmienne wykazały istotny statystycznie

związek z wszystkimi analizowanymi zachowaniami ryzykownymi.

Zwiększenie zaangażowania pracowników medycznych i socjalnych w realizację

działań profilaktycznych.

Działania profilaktyczne zmierzające do wyeliminowania i/lub zmniejszenia zjawiska

zachowań ryzykownych przejawianych przez seniorów, powinny być ukierunkowane

zarówno na wywołanie zmian w samych seniorach, jak i w środowisku społecznym

(opieka medyczna, pomoc społeczna). W działaniach profilaktycznych skierowanych do

seniorów, szczególnie przydatna może być strategia edukacyjna, której jednym z celów

jest pomoc w rozwijaniu umiejętności psychospołecznych, m.in. takich, jak:

nawiązywanie kontaktów z ludźmi (Ostaszewski 2007; Szymańska 2002). Badania

dowodzą, że stan wolny i zamieszkiwanie samotne sprzyjają podejmowaniu zachowań

ryzykownych. Przyczyn związku między tymi zmiennymi można upatrywać w częściej

odczuwanej samotności przez seniorów nie będących w związkach i zamieszkujących

samotnie (Szukalski 2005). Wydaje się zatem słuszne przyjęcie założenia, że

nawiązywanie relacji społecznych i ich podtrzymywanie, szczególnie przez osoby

samotne może sprzyjać zmniejszaniu częstości przejawianych zachowań ryzykownych.

Uzupełnieniem strategii edukacyjnej może być strategia alternatyw (organizacja czasu

wolnego) kładącej nacisk na samorealizację, co oznacza tworzenie oferty atrakcyjnych

zajęć dla seniorów. Dopełnienie powyższych dwóch strategii może stanowić strategia

informacyjna.

W realizacji działań profilaktycznych oprócz profesjonalistów (pracownicy medyczni i

socjalni) należy uwzględnić również: rodzinę, Kościół a także środki masowego przekazu,

jako potencjalne źródła wiedzy i możliwości aktywizacji seniorów. Profilaktyka

zachowań ryzykownych seniorów powinna mieć wieloaspektowy charakter. Dopiero

połączenie różnych strategii profilaktycznych i działań instytucji wspierających może

przynieść oczekiwane efekty.

Wnioski końcowe

Wyniki badań pozwalają na sformułowanie następujących wniosków końcowych:

11

1. Istnieje potrzeba rozwijania poradnictwa medycznego i szeroko pojętego wsparcia

społecznego dla seniorów w zakresie ograniczenia lub całkowitego zaprzestania

palenia tytoniu, ograniczenia picia alkoholu, ograniczenia zażywania leków bez

zaleceń lekarza oraz w zakresie podejmowania zachowań samobójczych.

2. Działania profilaktyczne w zakresie:

palenia tytoniu należy kierować przede wszystkim do seniorów: płci męskiej,

samotnych, mieszkających samotnie, wierzących/niepraktykujących, ze średnim

stanem zdrowia oraz umiarkowaną i niską satysfakcją z życia;

nadużywania alkoholu przede wszystkim do seniorów: płci męskiej, do młodszych

wiekiem 60-70 lat, samotnych, posiadających wykształcenie zawodowe,

mieszkających w mieście, mieszkających samotnie, mieszkających w domu

rodzinnym, wierzących/niepraktykujących, z trudną sytuacją materialną, ze średnim

stanem zdrowia i z umiarkowaną i niską satysfakcją z życia;

zażywania leków bez zaleceń lekarza przede wszystkim do seniorów: samotnych,

mieszkających samotnie, mieszkających w domu rodzinnym, mających trudną

sytuację materialną, oceniających stan swojego zdrowia jako średni, z umiarkowaną i

niską satysfakcją z życia;

podejmowania zachowań samobójczych przede wszystkim do seniorów:

wdowy/wdowców, mieszkających samotnie, mieszkających w domu rodzinnym,

niewierzących i wierzących/niepraktykujących, z niską satysfakcją z życia.

3. Istnieje pilna potrzeba działań profilaktycznych i edukacji zdrowotnej oraz kontroli

efektów działań na rzecz walki z nikotynizmem, nadużywaniem alkoholu i zażywania

leków bez zaleceń lekarza oraz podejmowania zachowań samobójczych wśród osób

po 60. r.ż.

4. Szczególnego znaczenia nabiera rola lekarza rodzinnego i pielęgniarki środowiskowej,

jako osób motywujących i nakłaniających seniorów do zmiany stylu życia na

prozdrowotny.

5. Zadaniem pracownika socjalnego w zakresie profilaktyki zachowań ryzykownych

powinno być dążenie do zachowania aktywności osób starszych, zapobieganie

osamotnieniu i izolacji społecznej poprzez promowanie odpowiedzialności za swoje

zdrowie i pomoc w odnawianiu lub podtrzymywaniu i rozwijaniu kontaktów

społecznych z rodziną, sąsiadami, szerszą społecznością. Zachęcanie do uczestnictwa

w zajęciach proponowanych np. przez uniwersytety trzeciego wieku, kluby seniora.

12

III. Okoliczności rozwoju moich zainteresowań naukowo-badawczych

1. Wprowadzenie

Kierunki mojej pracy naukowo – badawczej stanowią cztery wątki, wzajemnie się

przenikające i uzupełniające, są to:

edukacja zdrowotna seniorów;

aktywność seniorów a jakość życia;

problemy egzystencjalne i wsparcie seniorów;

zachowania ryzykowne seniorów.

Moje zainteresowania naukowe zrodziły się podczas wieloletniej pracy z osobami starszymi

w szpitalu w oddziale kardiologii i w poradni edukacji diabetologicznej. Ukształtowały się

podczas gromadzenia i opracowywania materiałów do pracy magisterskiej, a bardziej

pogłębione i usystematyzowane zostały w trakcie przygotowywania się do rozprawy

doktorskiej i prowadzenia zajęć dydaktycznych ze studentami z zakresu problematyki

starości.

2. Kierunki pracy naukowo-badawczej przed uzyskaniem stopnia doktora

W początkowym okresie aktywności akademickiej moje zainteresowania i związane z

nimi publikacje wiązały się z zagadnieniami przygotowywanej rozprawy doktorskiej, to jest z

edukacją zdrowotną osób przewlekle chorych związanych także z ich jakością i stylem życia.

Czerpiąc wiedzę z opracowań między innymi prof. Barbary Woynarowskiej, prof. Jana

Tatonia i anglojęzycznych źródeł medycznych opracowywałam równocześnie autorskie

programy edukacyjne dla dzieci i dla osób dorosłych z cukrzycą oraz programy szkoleń dla

pielęgniarek. Jednocześnie na bazie autorskich programów prowadziłam edukację chorych i

pracowników medycznych, prowadząc ich ewaluację. Dostrzegłam również potrzebę

realizacji edukacji zdrowotnej w szkole. Prowadziłam badania nad jej realizacją w szkołach

podstawowych. Oto podejmowane przeze mnie wątki:

Edukacja zdrowotna w szkole. Odnosząc się do badań epidemiologicznych, które

jednoznacznie wskazują na rozwój chorób przewlekłych, cywilizacyjnych, zwróciłam uwagę

na edukacyjne implikacje procesu kształtowania się postaw wobec zdrowia własnego i

innych. Zauważyłam, że zachowania zdrowotne mają silne zakorzenienie w latach wczesnego

dzieciństwa, na co wskazywał między innymi prof. Maciej Demel (1980). Kształtują się

również wskutek czerpania z negatywnych wzorców i pod wpływem informacji często

sprzecznych, pochodzących z różnych źródeł, których obfitość i zmienność wiążą się z

13

koniecznością dokonywania wyborów. Niewłaściwe wybory w aspekcie zachowań

zdrowotnych nie tylko negatywnie wpływają na osiągnięcia szkolne dzieci, ale również mogą

implikować pojawienie się w dorosłości chorób przewlekłych. Należy również zauważyć, iż

pojawiają się nowe zagrożenia i problemy zdrowotne, a jednocześnie, nawet w najbogatszych

krajach środki na ich rozwiązywanie są ograniczone (Woynarowska 1999). Z tego faktu

wynikło wezwanie zawarte w Deklaracji IV Międzynarodowej Konferencji Promocji

Zdrowia, która odbyła się w Dżakarcie, do współdziałania między istniejącymi systemami i

nowymi partnerami („nowi aktorzy dla nowej ery”). Wobec powyższego przed szkołą staje

ważne zadanie realizacji edukacji zdrowotnej, szkoła powinna być środowiskiem

wspierającym i promującym zdrowie. Zagadnienie to podjęłam w artykułach: (E. Kościńska,

M. Rębiałkowska, Realizacja edukacji zdrowotnej w szkole podstawowej w opinii nauczycieli

- diagnoza i perspektywy,1999 [w:] Edukacja zdrowotna dzieci i młodzieży, pod red. H.

Kosętki, J. Wyczesany, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Seria: Problemy Studiów

Nauczycielskich, Kraków); (E. Kościńska, M. Rębiałkowska, Przygotowanie do realizacji

edukacji zdrowotnej w autoocenie nauczycieli nauczania początkowego,2002 [w:] Nauczyciel

w edukacji zdrowotnej, Zeszyty Naukowe Nr 86, Tom I, pod red. W. Wrony-Wolny, B.

Małkowskiej, B. Jawień, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie). Problematykę

edukacji zdrowotnej w szkole przedstawiłam jeszcze w jednym rozdziale po doktoracie

(Edukacja zdrowotna w szkole podstawowej, 2006 [w:] Zaniedbane i zaniechane obszary

edukacji w szkole, pod red. M. Suświłło, Wyd. UWM, Olsztyn).

Edukacja zdrowotna osób przewlekle chorych. Podejmując problematykę edukacji osób

przewlekle chorych zajęłam się przede wszystkim osobami chorującymi na cukrzycę. W

zakresie moich zainteresować badawczych znalazły się zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe.

W trakcie analiz badawczych i studiowania literatury przedmiotu, sprecyzowałam moje

zainteresowania, ukierunkowując je na osoby dorosłe i starsze z cukrzycą typu 2. Edukacja

zdrowotna osób dorosłych z cukrzycą i dzieci ma odmienny charakter. W przypadku chorych

dzieci, edukowani są również ich rodzice (czasami przede wszystkim rodzice) i to oni,

nauczają swoje dzieci, jak żyć z cukrzycą. Ze względu na wcześniejsze doświadczenie w

pracy z osobami starszymi, ta grupa stała się mi bliższa. Zagadnienia te podjęłam w

artykułach: (Funkcjonowanie społeczne dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 w wieku szkolnym

w opinii własnej badanych i ich rodziców, 2000 [w:] Auksiologia a promocja zdrowia. T. 2.,

pod red. A. Jopkiewicza, Kieleckie Towarzystwo Naukowe); (Efektywność prozdrowotnych

oddziaływań edukacyjnych w zakresie profilaktyki cukrzycy typu 2 (insulino-niezależna) na

przykładzie ''Szkoły Cukrzycowej'' w Centrum Diabetologii w Toruniu, 2000 [w:] Zdrowie

14

człowieka w jego egzystencji, pod red. I. Kropińskiej, Wyższa Szkoła Humanistyczna w

Elblągu).

Społeczne konsekwencje rozwoju cukrzycy. Badania populacyjne wykonane w Polsce

wskazują, że częstość występowania cukrzycy w naszym kraju, wśród osób powyżej 60. roku

życia wynosi 21% (Sieradzki 2009). Rozwój cukrzycy niejednokrotnie prowadzi do

inwalidztwa (np. utrata wzroku, amputacja stopy i inne) to sprawia, że osoby (szczególnie

starsze) dotknięte tym problemem, potrzebują wsparcia osób bliskich, ale również ze strony

instytucji pomocowych. W świetle powyższych faktów, cukrzyca jest problem społecznym.

Problematykę tę przedstawiłam w artykule: (Cukrzyca jako problem społeczny w kontekście

pracy socjalnej, 2003 [w:] Pomoc społeczna, praca socjalna: teoria i praktyka, T. 2. pod red.

K. Marzec-Holki, Bydgoszcz).

Przygotowanie specjalistów w zakresie edukacji zdrowotnej osób z cukrzycą.

Skuteczność edukacji osób przewlekle chorych (szczególnie starszych) jest uwarunkowana

wieloma czynnikami. Z jednej strony są to czynniki, które dotyczą pacjenta, z drugiej strony –

osoby edukującej. Niewiele można zrobić, jeśli chodzi o czynniki dotyczące pacjenta, można

natomiast wiele zmienić w zakresie przygotowania personelu, do prowadzenia skutecznej

edukacji. W celu podwyższenia swoich kompetencji w zakresie edukacji zdrowotnej osób z

cukrzycą, uczestniczyłam w wielu szkoleniach i kursach, prowadzonych przez polskich i

zagranicznych specjalistów. Zdobyta wiedza i doświadczenie zaowocowały współpracą z

Naczelną Radą Pielęgniarek i Położnych w Warszawie, w zakresie opracowywania projektu:

(Kwalifikacje specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego, 2003 [w:]

Kwalifikacje zawodowe pielęgniarki i położnej posiadającej tytuł specjalisty: projekt,

Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych, Warszawa).

Swoje zainteresowania naukowo-badawcze rozwijane w tym czasie wygłaszałam

uczestnicząc w konferencjach i sympozjach:

- Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Promocja zdrowia w edukacji” Rabka, 15-

16.11.1998, organizowana przez Akademię Pedagogiczną w Krakowie;

- Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Nauczyciel w Edukacji Zdrowotnej” Kraków, 27-

28.05. 1999, organizowana przez Akademię Wychowania Fizycznego w Krakowie;

- V i VI Ogólnopolskie Sympozjum Diabetologiczne „Diabetica Expo 2001”.

3. Kierunki pracy naukowo-badawczej po uzyskaniu stopnia doktora

Po uzyskaniu stopnia doktora podjęta przeze mnie działalność naukowo-badawcza

zaowocowała licznymi publikacjami, dzięki którym uzyskałam 230,500 punktów na

15

podstawie analizy bibliometrycznej, uwzględniającej punktację MNiSW. Na osiągnięcia

naukowe, których szczegółowy wykaz znajduje się w załączniku nr 3 , składają się dwie

monografie autorskie (w tym wskazana jako główne osiągnięcie); redakcja jednej

monografii; współredakcja dwóch monografii; 26 rozdziałów w monografiach

wieloautorskich i pokonferencyjnych; 9 artykułów w czasopismach znajdujących się na

liście B MNiSW; 13 artykułów spoza list MNiSW.

Moje badawcze zainteresowania problematyką osób starszych i perspektywa ich

rozwoju na gruncie pedagogiki społecznej uległy poszerzeniu i pogłębieniu. Zmiana ta z

oczywistych względów jest związana z rozwojem naukowym; wynika z inspirujących

spotkań, nowych lektur i ciągłego namysłu nad własną praktyką badawczą, osiągniętymi

rezultatami poznawczymi i możliwościami ich interpretacji. Z okresu sprzed uzyskania

stopnia doktora rozwijałam nurty zainteresowań związane z edukacją zdrowotną w cukrzycy

oraz funkcjonowaniem osób z cukrzycą, skupiając się jednak głównie na aspekcie

funkcjonowania osób starszych. Dzięki studiowaniu literatury przedmiotu i doświadczeniom

we współpracy z ośrodkami naukowymi i instytucjami wspierającymi osoby starsze,

uczestnictwie w licznych konferencjach naukowych oraz działalności wolontaryjnej,

poszerzyłam swoje zainteresowania naukowo – badawcze w zakresie problematyki starości i

osób starszych. Dostrzegłam, że moje dotychczasowe podejście do człowieka starszego jest

niewystarczające. Zaczęłam rozpatrywać szerzej problematykę seniorów, podchodząc do niej

w sposób bardziej holistyczny, nie ograniczając jej tylko do wymiaru choroby przewlekłej i

edukacji zdrowotnej. Rozszerzyłam swoje zainteresowania o problemy społeczne i

indywidualne seniorów także o aktywność osób starszych, (w ostatnim czasie z

ukierunkowaniem na aktywność seniorów mieszkających na wsi, co w przyszłości zamierzam

rozwijać). Analiza podjętych zagadnień doprowadziła mnie do refleksji, na której obecnie

koncentruję się najbardziej, a mianowicie na zachowaniach ryzykownych seniorów. Obszary

moich zainteresowań i związane z nimi publikacje w okresie po uzyskaniu stopnia doktora są

następujące:

Edukacja zdrowotna seniorów. W kolejnych publikacjach rozwinęłam podjęte wcześniej

wątki związane z edukacją zdrowotną seniorów, wskazując na jej szersze zastosowanie. W

literaturze z zakresu edukacji zdrowotnej niewiele miejsca poświęca się edukacji osób

starszych. Wychodząc z założenia, że edukacja zdrowotna zwiększa kompetencje osób

starszych zauważyłam potrzebę realizacji następujących zagadnień: zasady odżywiania osób

starszych, aktywności: fizycznej, edukacyjnej, rodzinnej, społecznej, kulturalnej oraz

wsparcia społecznego. Efektem moich zainteresowań problematyką edukacji zdrowotnej

16

seniorów były dwie monografie (autorska i pod współredakcją), rozdziały w monografiach

zbiorowych i artykuły w czasopismach. Celem monografii Edukacja zdrowotna seniorów i

osób przewlekle chorych 2010, było ukazanie złożoności problemów zdrowotnych i

egzystencjalnych seniorów, przede wszystkim jednak omówienie obszarów edukacji

zdrowotnej kierowanej do seniorów i osób przewlekle chorych. Tak wstępnie określony cel,

który podlegał uszczegółowieniu, prowadził do celu praktycznego wyrażającego się we

wskazaniu rozwiązań zmierzających do kompleksowego zaspokajania potrzeb osób starszych

poprzez edukację. Celem monografii, której jestem współredaktorką (M. Kuchcińska, E.

Kościńska), Konteksty zdrowia i edukacji zdrowotnej 2010, była próba refleksyjnego ujęcia

problematyki zdrowia/choroby i edukacji zdrowotnej. W tej publikacji zamieściłam dwa

rozdziały (Biologiczne aspekty zdrowia; Psychologiczne aspekty zdrowia). Jak wspomniałam

powyżej problematyka edukacji zdrowotnej została przedstawiona również w rozdziałach w

monografiach zbiorowych i czasopismach: (Edukacja zdrowotna seniorów, 2008 [w:]

Edukacja do i w starości: wybrane konteksty – problemy – uwarunkowania, pod red. M.

Kuchcińskiej, Bydgoszcz); (Profilaktyka chorób przewlekłych (na przykładzie cukrzycy typu

2) w okresie późnej dorosłości, 2011 [w:] Acta Pomerania nr 3). (Świadomość osób starszych

na temat roli Nordic Walking w profilaktyce chorób przewlekłych, 2016 [w:] Journal of

Education, Health and Sport, Vol. 6, no 12); (Sposób odżywiania się seniorów w świetle

badań własnych, 2017 [w:] Starzenie się, a może długowieczność, pod red, J. Hoffmann

Aulich, A. Wojciechowskiej-Łęckiej, ISBN 978-83-7842-4, Oficyna Wydawnicza UZ. W tym

nurcie moich zainteresowań mieści się również tekst dotyczący konsekwencji

nieprawidłowego żywienia (Konsekwencje nieprawidłowego żywienia i zaburzeń odżywiania

w okresie dzieciństwa i młodości, 2012 [w:] Dzieci i młodzież w obliczu współczesnych

problemów i zagrożeń, pod red. K.M. Wasilewskiej-Ostrowskiej, Bydgoszcz). W tym miejscu

chcę również podkreślić, że w latach 2006 – 2010 byłam członkiem zarządu Polskiej

Federacji Edukacji w Diabetologii. Federacja wydawała kwartalnik „Magazyn Edukacyjny”

dla pielęgniarek i położnych, którego byłam współredaktorem. W tym czasie na łamach

magazynu opublikowałam serię artykułów na temat edukacji zdrowotnej osób z cukrzycą:

(Edukacja zdrowotna (część I) - założenia ogólne, 2008; Edukacja zdrowotna (część II) -

modele edukacji zdrowotnej, 2008; Edukacja zdrowotna (część III) - planowanie edukacji

zdrowotnej, 2008; Tworzenie warunków do edukacji zdrowotnej (diabetologicznej) (część

pierwsza) - komunikowanie jako podstawa edukacji zdrowotnej, 2009; Tworzenie warunków

do edukacji zdrowotnej (diabetologicznej) (część druga) - rola i kompetencje osób

prowadzących edukację zdrowotną (diabetologiczną), 2009; Edukacja zdrowotna (część

17

czwarta) - ewaluacja edukacji zdrowotnej, 2009. Jako członek zarządu PFED uczestniczyłam

w opracowywaniu standardów dotyczących wykonywania zabiegów u osób z cukrzycą:

(Pomiar glikemii na glukometrze: zalecenia Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii i

konsultanta krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa, 2006; Podawanie insuliny

wstrzykiwaczem automatycznym typu pen : zalecenia Polskiej Federacji Edukacji w

Diabetologii i konsultanta krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa, 2006). W 2013 r. z

inicjatywy PFED, zespół specjalistów w dziedzinie diabetologii opracował pierwsze w Polsce

Pielęgniarstwo Diabetologiczne pod red. A. Szewczyk, Wyd. PZWL, w którym zamieściłam

rozdział poświęcony edukacji osób dorosłych z cukrzycą.

Aktywność seniorów a jakość życia. Analizując aktywność osób starszych z cukrzycą i

jej znaczenie dla poprawy zdrowia i jakości życia postanowiłam zgłębić to zagadnienie

odnosząc je również do populacji seniorów bez cukrzycy. Jak podkreślała prof. Małgorzata

Halicka (2004) poczucie satysfakcji życiowej warunkują różne czynniki między innymi

aktywność i kontakty społeczne. Moje zainteresowania badawcze koncentrowały się, oprócz

aktywności fizycznej również wokół takich aktywności, jak: rodzinna, społeczna, edukacyjna.

Moje zainteresowania w tym aspekcie przedstawione są w następujących publikacjach: (Rola

seniorów w profilaktyce zaburzeń w funkcjonowaniu współczesnej rodziny polskiej, 2007 [w:]

Zagrożenia i zaburzenia funkcjonowania polskich rodzin, pod red. T. Sołtysiak, M.

Gołębowskiej, Wyższa Szkoła Humanistyczna, Włocławek); (Aktywność seniorów, 2007 [w:]

Pomoc i opieka w starości, pod red. B. Kromolickiej, B. Bugajskiej, K. Seredyńskiej, Zapol,

Szczecin); (Aktywność fizyczna ludzi z cukrzycą typu 2, 2007 [w:] Kultura fizyczna i

zdrowotna w życiu współczesnego człowieka, pod red. A. Kaźmierczak, A. Makarczuk, A.

Maszorek-Szymala, SATORIdruk, Łódź); (Aktywność fizyczna seniorów, 2008 [w:]

Aktywność fizyczna i zdrowotna współczesnego człowieka: teoretyczne podstawy i praktyczne

implikacje, pod red. A. Kaźmierczaka, A. Maszorek-Szymala, E. Dębowskiej, Wyd. UŁ);

(Satysfakcja życiowa seniorów w świetle preferowanych wartości, 2009 [w:] Człowiek w

zmieniającej się współczesnej kulturze, pod red. K. Kalka, A. Musielewicz, Wyd. Elbląskiej

Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej); (Motywy uczestnictwa seniorów w Uniwersytecie

Trzeciego Wieku, 2010 [w:] Edukacja dorosłych jako czynnik rozwoju społecznego:

(Materiały I Ogólnopolskiego Zjazdu Andragogicznego, Kraków 23-24 czerwca, pod red. T.

Aleksander, Wyd. Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji - PIB, Radom); (Człowiek

stary w rodzinie w opiniach seniorów, 2011 [w:] Rodzina w świecie współczesnym, pod red.

M. Howorus-Czajka, K. Kaczor, A. Wierucka, Wyd. UG); (Wolontariat w okresie średniej i

późnej dorosłości, 2012 [w:] Uczestnictwo społeczne w średniej i późnej dorosłości, pod red.

18

D. Seredyńskiej, Wyd. UKW). Efektem podejmowania problematyki aktywności osób

starszych była Ogólnopolska Konferencja Naukowa, której byłam współorganizatorem

„Starzejące się społeczeństwo wyzwaniem dla pomocy społecznej”, Toruń 24 – 25. 05. 2012r

Pokłosiem konferencji jest monografia wydana pod współredakcją A. Baranowska, E.

Kościńska, K.M. Wasilewska Społeczny wymiar życia i aktywności osób starszych, 2013, w

której zamieściłam tekst pt. Rola rodziny w życiu człowieka starego w opiniach seniorów.

Kolejne publikacje z tego obszaru zainteresowań badawczych to: (Zadowolenie z życia i

bilans życiowy osób starszych: analiza wybranych badań, 2014 [w:] Acta Pomerania nr 5);

(Czynniki wpływające na satysfakcję życiową seniorów, 2014 [w:] Wychowanie na co Dzień

nr 1); (Rola człowieka starego w kształtowaniu zachowań prospołecznych w opinii

licealistów, 2016 [w:] Wychowanie na co Dzień nr 3 ); (Style życia seniorów chorych na

cukrzycę, 2016 [w:] Edukacja Dorosłych nr 2); (Aktywność rodzinna starszych mężczyzn,

2016 [w:] Exlibris Biblioteka Gerontologii Społecznej - 2016, nr 1 (11)); (Aktywność

społeczna seniorów (z cukrzycą), w kontekście edukacji zdrowotnej, 2016 [w:] Edukacja

Ustawiczna Dorosłych nr 2); (Kapitał społeczny seniorów jako źródło wsparcia rodziny, 2017

[w:] Pedagogika Społeczna Rok XVI Nr 1 (63).

Problemy egzystencjalne i wsparcie seniorów. Podejmując badania własne w tym

obszarze rozpoczęłam od analiz funkcjonowania zawodowego i społecznego osób dorosłych z

cukrzycą. Rozważania na ten temat przedstawiłam w rozdziale: Choroba przewlekła jako

czynnik wykluczający ludzi z życia zawodowego i społecznego (na przykładzie badań osób z

cukrzycą typu 2, 2006) [w:] Wykluczenie i marginalizacja społeczna: wokół problemów

diagnostycznych i reintegracji społecznej, pod red. K. Białobrzeskiej, S. Kawuli, wyd. Akapit

Toruń. Tekst ten zainspirował mnie do dalszych badań nad kryzysami występującymi w

okresie starości, które opisałam w: (Kryzysy w fazie starości, 2009 [w:] Acta Pomerania nr

21). W artykule wskazuje na czynniki dynamizujące kryzysy, które mogą negatywnie

wpływać na jakość życia osób starszych. Kontynuację moich zainteresowań zagadnieniami

problemów osób starszych przedstawiłam w kolejnym artykule (Przemoc wobec seniorów,

2010 [w:] Młode pokolenia: ofiary czy sprawcy przemocy, pod red. T. Sołtysiak, A.

Nowakowskiej, Wyd. UKW). Niejako w opozycji do powyższej problematyki powstała

monografia pod moją redakcją (Wybrane formy opieki i pomocy dla seniorów, 2013, Wyd.

UKW Bydgoszcz) u podłoża tej książki znalazł się zamysł interdyscyplinarnej dyskusji nad

zagadnieniem wsparcia społecznego osób starszych. Zaproponowana przeze mnie struktura

książki wyznacza obszar zagadnień szczegółowych, w ramach których autorzy – pedagodzy,

psychologowie, praktycy, medycy, prawnik, duchowny – analizują różnorodne kwestie

19

wsparcia społecznego osób starszych. Autorzy analizują wsparcie medyczne, prawne,

instytucjonalne, duchowe i edukacyjne. Podniesiona została również kwestia edukacji

tanatologicznej i aktywności w ramach czasu wolnego, a także aspekt samokształcenia

seniorów. W tejże publikacji zawarte są trzy rozdziały mojego autorstwa. W rozdziale

pierwszym starałam się przybliżyć aspekty starzenia się biologicznego, psychicznego i

społecznego, cechy starzenia fizjologicznego i patologicznego oraz problemy zdrowotne i

egzystencjalne ludzi starszych. W kolejnym rozdziale omówiłam zagadnienie samoopieki i

samopomocy. Mój rozdział trzeci poświęciłam edukacji zdrowotnej seniorów. W

prezentowanych tekstach formułowane są dyrektywy wyznaczające ramy działania

społecznego i indywidualnego dla seniorów oraz przykłady dobrych praktyk w sferze

działania na rzecz osób starszych. Zamysł podjęcia się redakcji tejże monografii wynikał z

przekonania o ważności interdyscyplinarnego podejścia do aspektów wsparcia osób starszych.

Kwestii problemów egzystencjalnych osób starszych poświęcone są również następujące

teksty zawarte w monografiach: (Kobiecość w starości. Konteksty negatywne, 2016 [w:]

Człowiek wobec rzeczywistości społecznej XXI wieku pod red. E. Karpuszenko, A. Marca,

Wyd. im. Stanisława Podobińskiego. Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie);

(Realizacja funkcji opiekuńczo-pielęgnacyjnej wobec seniorów w obliczu migracji kobiet,

2016 [w:] Opieka nad dziećmi i starszymi rodzicami w rodzinach migrujących kobiet pod red.

Z. Kawczyńskiej-Butrym, E. Czapki, Wyd. Polihymnia, Lublin); (Sytuacja społeczna i

zdrowotna starszych kobiet w Polsce w świetle dotychczasowych badań – zarys problematyki,

2016, [w:] Edukacja Etyczna nr 12); (Warunki rzetelnej diagnozy przemocy wobec osób

starszych, 2017 [w:] Resocjalizować we współczesnej rzeczywistości społecznej? Ale jak? pod

red. T. Sołtysiak, M. Gołembowskiej, Wyd. UKW, Bydgoszcz);

Zachowania ryzykowne seniorów. Moje badawcze zainteresowania problematyką

zachowań ryzykownych seniorów zrodziły się w trakcie studiowania i pogłębiania problemów

egzystencjalnych seniorów. W tym obszarze moich zainteresowań oprócz monografii

wskazanej jako główne osiągnięcie naukowe powstały dwa teksty: (Zachowania

antyzdrowotne podejmowane przez seniorów, 2008 [w:] Acta Pomerania nr 1); (Wyzwania

pracy socjalnej wobec uzależnień u osób w wieku podeszłym, 2014 [w:] Praca socjalna z

osobą uzależnioną i jej rodziną : wybrane problemy, pod red. K. M. Wasilewskiej-

Ostrowskiej, Wyd. Difin, Warszawa). Zwieńczeniem mojej pracy naukowo-badawczej po

uzyskaniu stopnia doktora było opracowanie monografii poświęconej zachowaniom

ryzykownym seniorów, którą zgłosiłam jako osiągnięcie w przewodzie habilitacyjnym.

20

Efekty mojej pracy naukowo-badawczej miałam okazję przedstawić podczas licznych spotkań

naukowych. W latach 1998-2017 wygłosiłam 40 referatów na krajowych i

międzynarodowych konferencjach i sympozjach tematycznych (4 przed uzyskaniem stopnia

doktora; 36 po uzyskaniu stopnia doktora). (załącznik nr 4)

4. Współpraca naukowa

W roku 2016 w ramach programu ERASMUS+ uczestniczyłam w projekcie: „Kształcenie

zawodowe w obszarze usług pielęgnacyjno-opiekunczych – doświadczenia Portugalii jako

dobra praktyka dla Polski”, akcja 1: Mobilność Edukacyjna nr projektu 2015-1-PLO1-

KA102-015403, wyjazd studyjny do Lizbony (dwa tygodnie). Podczas pobytu w Lizbonie

poznałam metody opieki nad osobami starszymi realizowanymi w Portugalii.

Recenzowałam artykuły w takich czasopismach naukowych jak:

1). Miscellanea, Anthropologica et Sociologica, czasopismo naukowe wydawane przez

Wydział Nauk Społecznych, Uniwersytetu Gdańskiego (red. nacz. Anna Kłonkowska).

2). Edukacja Etyczna (red. nacz. Marta Szabat).

3). Zeszyty Naukowe PWSZ im. Witelona w Legnicy (red. nacz. Wioletta Drzystek).

Od 2016 roku współpracuje, z Wydawnictwem Lekarskim PZWL. Na zlecenie Wydawnictwa

napisałam pięć tekstów do Vademecum Pielęgniarstwa Diabetologicznego i Poradnika

Diabetologicznego: „Infekcje układu moczowego (ZUM) u chorych na cukrzycę –

zapobieganie i leczenie w przypadku stwierdzenia”; „Wskazówki dla otoczenia sprawującego

opiekę nad osobą starszą z cukrzycą dotyczące komunikacji interpersonalnej”; „Działania

profilaktyczne pielęgniarki w chorobach przyzębia”; „Hospitalizacja pacjenta z cukrzycą:

wskazówki dla pielęgniarek i położnych”; „Prawidłowe odżywianie-behawioralną metodą

leczenia cukrzycy”.

W latach 2006-2009 byłam członkiem Zarządu Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii

(PFED), od 2009 roku jestem członkiem PFED. Od 2006 roku jestem członkiem Europejskiej

Federacji Edukacji w Cukrzycy (FEND). PFED i FEND są organizacjami pozarządowymi,

których misją jest promowanie profesjonalnej roli zespołów terapeutycznych w opiece

diabetologicznej w Polsce i w Europie.

Od 15.01.2007r. jestem członkiem Rady Naukowo-Programowej Uniwersytetu Trzeciego

Wieku (UTW) w Sępólnie Krajeńskim.

Ponadto:

21

Od 2013 roku współpracuję z Fundacją Pro Europa w Toruniu, w zakresie

przygotowania i realizacji kwalifikacyjnych szkoleń organizatora pomocy społecznej i

opiekunów osób starszych. Uczestniczyłam i obecnie uczestniczę w realizacji projektu

systemowego „Przygotowanie pracowników instytucji pomocy społecznej do awansu

zawodowego” współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego, na specjalizacji II stopnia w zawodzie

pracownik socjalny, specjalność: Praca socjalna z osobą i rodziną z problemem

przemocy (cztery edycje). W trzeciej edycji projektu byłam ekspertem ds. oceny prac

dyplomowych (56 prac);

W 2013 roku współpracowałam z Miejskim Ośrodkiem Edukacji i Profilaktyki

Uzależnień w Toruniu uczestnicząc w realizacji projektu pn. „Usługi opiekuńcze bez

GRANIC” w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013, Priorytet VI

– Rynek pracy otwarty dla wszystkich współfinansowanym ze środków Europejskiego

Funduszu Społecznego na podstawie umowy o dofinansowanie projektu nr: WND-

POKL.06.01.01-04-252/12-00.

Od 2014 roku współpracuję ze szkołą TEB Edukacja w Toruniu w zakresie

przygotowywania i realizacji programów i prowadzenia szkoleń dla opiekunów osób

starszych wyjeżdżających do pracy do Niemiec.

Od 1995 współpracuję z Okręgową Izbą Pielęgniarek i Położnych w Toruniu i

Bydgoszczy, w zakresie opracowywania programów i realizacji kursów:

dokształcających Podstawy diabetologii dla pielęgniarek i położnych;

kwalifikacyjnych Pielęgniarstwo rodzinne – dla pielęgniarek; specjalistycznych

Edukator w cukrzycy; specjalizacjach: Pielęgniarstwo zachowawcze. W ramach

współpracy uczestniczyłam w realizacji projektu w „Wzrost umiejętności i

kwalifikacji w zakresie świadczenia usług opiekuńczych nad osobami starszymi”.

Numer projektu: WND-POKL.08.01.01-04-250/11. Projekt był współfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Kapitał Ludzki,

Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.1 Rozwój pracowników i

przedsiębiorstw w regionie, Poddziałanie 8.1.1. Wspieranie rozwoju kwalifikacji

zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw. Czas trwania projektu: 01.01.2012r. –

31.12.2012r.

Od 2008 r. współpracuję z Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej (GOPS) w

Lubiczu, w zakresie organizacji szkoleń dla pracowników socjalnych i prowadzenia

22

badań na temat funkcjonowania osób starszych w gminie Lubicz. Na zlecenie GOPS, w

latach 2015-2016 realizowałam badania mające na celu poznanie problemów

funkcjonalnych osób starszych oraz zjawiska przemocy wobec seniorów, ze

szczególnym uwzględnieniem seniorów z chorobą Alzhaimera. Wyniki badań zostały

zaprezentowane podczas dwóch konferencji organizowanych przez wójta gminy

Lubicz. Obecnie realizuje badania dotyczące zapotrzebowania seniorów na różne

formy pomocy, których oczekują od instytucji pomocy społecznej. W oparciu o

wstępne wyniki tych badań opracowywana jest wieloautorska monografia, której

ukończenie przewiduje w 2018 roku. W ramach współpracy z GOPS w Lubiczu

uczestniczyłam i uczestniczę w realizacji następujących projektów: Projekt

systemowy „Aktywni i zintegrowani w gminie Lubicz” współfinansowany z Unii

Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VII Promocja

integracji społecznej, Działanie 7.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji,

Poddziałanie 7.1.1 Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji przez ośrodki

pomocy społecznej (sześć edycji 2008-2013). Projekt konkursowy „Klub Integracji

Społecznej „Nad Drwęcą” współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Programu

Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VII Promocja integracji społecznej, Działanie

7.2 Przeciwdziałanie wykluczeniu, wzmocnienie sektora ekonomii społecznej,

Poddziałanie 7.2.1 Aktywizacja zawodowa i społeczna osób zagrożonych

wykluczeniem społecznym (cztery edycje 2009/2010, 2011, 2013/2014, 2015).

Projekt konkursowy „Aktywni niepełnosprawni w gminie w gminie Lubicz”

współfinansowany z Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki, Priorytet VII Promocja integracji społecznej, Działanie 7.4 Niepełnosprawni na

rynku pracy 2013/2014. Projekt konkursowy Ministra Rodziny, Pracy i Polityki

Społecznej pt. Partnerstwo przeciw wykluczeniu społecznemu – profesjonalne formy

pomocy ze szczególną rolą zatrudnienia socjalnego” Edycja 2016. Projekt

konkursowy MRPiPS pt. Nowe horyzonty aktywnej integracji w środowisku lokalnym

– animacja, edukacja, aktywizacja na rzecz zmniejszenia wykluczenia społecznego”

Edycja 2017. Program osłonowy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu

„Przeciwdziałanie przemocy w rodzinach w gminie Lubicz” – 2016. Program

osłonowy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lubiczu – konkurs MRPiPS pt.

23

„Wspieranie jednostek Samorządu Terytorialnego w tworzeniu Systemu

Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie” Edycja 2017 Projekt „STOP PRZEMOCY”.

Od 2005 roku współpracuję z Domem Dziennego Pobytu „Senior” w Bydgoszczy. W

ramach tej współpracy organizuje i prowadzę ze studentami (w latach 2005-2012

studenci specjalności edukacja zdrowotna i geragogika, od 2012 roku studenci

kierunku praca socjalna) warsztaty aktywizujące i wykłady dla seniorów.

Wygłosiłam 26 wykładów dla seniorów w: UTW w Sępólnie Krajeńskim; UTW w

Chojnicach; Domu Dziennego Pobytu „Senior” w Bydgoszczy; Kazimierzowskim

Uniwersytecie Trzeciego Wieku; Stowarzyszeniu Rozwoju Jaksic; UTW w

Łobżenicy; UTW w Toruniu; UTW w Inowrocławiu; Demokratycznej Unii Kobiet w

Golubiu Dobrzyniu; W ramach wykładów otwartych prowadzonych w Kolegium

Pracowników Służb Społecznych w Toruniu; Bydgoskim Forum Seniora w ramach

obchodów Ogólnopolskiego Dnia Seniora.

Za osiągnięcia naukowe zostałam dwukrotnie nagrodzona przez Rektora Uniwersytetu

Kazimierza Wielkiego:

a) Nagrodą Rektora UKW za wyróżniające się osiągnięcia naukowe w roku

akademickim 2003/2004 (nagroda indywidualna III stopnia),

b) Nagrodą Rektora UKW za wyróżniające się osiągnięcia naukowe w 2011 roku

(nagroda zespołowa III stopnia).

5. Działalność dydaktyczna, organizacyjna i popularyzatorska

Obok działalności naukowej, aktywność dydaktyczna i organizacyjna stanowi ważny element

mojej biografii zawodowej. Jako adiunkt prowadziłam zajęcia na pierwszym i drugim stopniu

kształcenia oraz na studiach podyplomowych. Są to wykłady i/lub konwersatoria, laboratoria

między innymi z takich przedmiotów jak: „Edukacja zdrowotna”, „Metodyka edukacji

zdrowotnej”, „Promocja zdrowia”, „Gerontologia”, „Animowanie aktywności seniorów”,

„Edukacja gerontologiczna z metodyką”, „Poradnictwo gerontologiczne”, „Zjawiska

patologiczne w starości”, „Podstawy pracy z osobami starszymi”, „Aktywność seniorów i

geragogika”, „Rehabilitacja i zatrudnienie osób niepełnosprawnych”, „Europejskie modele

pomocy społecznej”, „Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania człowieka”.

Od 2013 roku prowadziłam zajęcia fakultatywne na studiach stacjonarnych i

niestacjonarnych I° i II°. W ramach tych zajęć realizowałam następujące przedmioty:

„Zaburzenia odżywiania”, „Profilaktyka otyłości”, „Zasady zdrowego żywienia”, „Instytucje

wspierające seniorów”. Prowadziłam również seminaria dyplomowe i magisterskie.

24

Wypromowałam 197 prac licencjackich i 152 prace magisterskie. Zrecenzowałam 242 prace

licencjackie i 275 prac magisterskich.

Ponadto:

Od 01.10.2009-31.08.2012 - opiekun studiów Iº stacjonarnych (pedagogika o

specjalności edukacja zdrowotna i geragogika).

Od 01.10.2012-31.08.2015 - opiekun studiów Iº stacjonarnych praca socjalna.

Od 01.10.2013-31.08.2016 – opiekun studiów Iº niestacjonarnych praca socjalna.

Od 01.10.2016 - jestem opiekunem studiów Iº stacjonarnych praca socjalna.

27-28.04.2005 - Koordynator Dni Nauki Akademii Bydgoskiej w Instytucie

Pedagogiki oraz prowadzenie warsztatu pt. „Zachowania zdrowotne jako profilaktyka

cukrzycy typu 2”.

26-27.04.2006 Dni Nauki UKW - prowadzenie warsztatu pt. „Czy wiesz jak być

odpornym na choroby cywilizacyjne”.

2015 Dzień Otwarty UKW – organizacja i aktywny udział wraz ze studentami pracy

socjalnej.

18-21.05. 2016 Bydgoski Festiwal Nauki – organizacja i prowadzenie razem ze

studentami warsztatów „Odłóż chipsy, colę też – wyjdź do ludzi, jabłko zjedz”.

2016 - Koordynator Dni Otwartych na kierunku praca socjalna.

2016 i 2017 - Promocja kierunku praca socjalna podczas Finału Wielkiej Orkiestry

Świątecznej Pomocy w Bydgoszczy.

W latach 1998-2014 - członek Wydziałowej Komisji Rekrutacyjnej na studia

stacjonarne.

2015 - Przewodnicząca Wydziałowej Komisji Rekrutacyjnej.

2016-2017 - Sekretarz Wydziałowej Komisji Rekrutacyjnej.

20-23.03. 2017 - Organizacja Tygodnia Pracy Socjalnej w ramach Ogólnopolskiego

TPS pod patronatem PSSPS. W programie m.in.: Dzień Seniora (20.03) z udziałem

realizatorów projektów socjalnych i kulturalnych adresowanych do seniorów;

prezentacja urządzenia Symulator dysfunkcji; Dzień Cudzoziemców (23.03) w

programie spotkanie i dyskusja z przedstawicielami Urzędu do spraw Cudzoziemców

oraz ośrodka dla cudzoziemców, prezentacja Gdańskiego Modelu Integracji

Imigrantów.

2016-2017 - Członek Rady Programowej dla kierunku Praca Socjalna.

25

1998- 2012 - Opiekun praktyk na kierunku pedagogika o specjalności edukacja

zdrowotna i geragogika na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych.

2013 – 2017 - Opiekun praktyk na kierunku praca socjalna, studia stacjonarne.

2016 – organizacja współpracy studentów pracy socjalnej z Fundacją Wiatrak w

Bydgoszczy, przy organizacji i przebiegu zawodów sportowych z dziećmi i młodzieżą

niepełnosprawną i młodzieżą z ośrodków wychowawczo-resocjalizacyjnych. Misją

Fundacji jest niesienie pomocy osobom niepełnosprawnym i ciężko chorym.

Współorganizator konferencji:

1. I Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Edukacja do i w starości”, organizowana

przez Zakład Edukacji Zdrowotnej UKW w Bydgoszczy, Zakład Gerontologii

Pedagogicznej Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy - Bydgoszcz, 18-

19.X.2006.

2. II Ogólnopolska Konferencja Naukowo – Szkoleniowa „Pielęgniarstwo diabetologiczne

– nowe zadania”, organizowana przez PFED – Warszawa, 15-16.XII. 2006r.

3. III Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Szkoleniowa „Edukacja diabetologiczna –

teraźniejszość a wyzwania przyszłości”, organizowana przez PFED - Warszawa, 5-

6.XII.2008r.

4. II Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Uczestnictwo społeczne w średniej i późnej

dorosłości – wymiar teoretyczny i praktyczny”, organizowana przez Zakład Edukacji

Zdrowotnej UKW w Bydgoszczy, Zakład Gerontologii Pedagogicznej, Zakład Ewaluacji

Jakości Kształcenia Kujawsko – Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy – Bydgoszcz

13-14.X.2010r.

5. Konferencja Naukowa „Rodzina współczesna w perspektywie kapitału społecznego i

edukacyjnego”, organizowana przez Katedrę Pedagogiki Społecznej UKW w Bydgoszczy

- Bydgoszcz 8 listopada 2011r. Prowadziłam warsztat: Rodziny z seniorami.

6. Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Starzejące się społeczeństwo wyzwaniem dla

pomocy społecznej”, organizowana przez Katedrę Pedagogiki Społecznej UKW, KPSS w

Toruniu – Toruń, 2-25.V.2012r.

26

7. Konferencja Naukowa „Wielowymiarowość aktywności człowieka starszego”,

organizowana przez Instytut Pedagogiki UKW, przy współpracy Urzędu

Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego – Bydgoszcz 16.XII.2013r.

Uczestnictwo w warsztatach i szkoleniach (inne niż w punkcie I.1):

1. 20.03.1999 Szkolenie dla edukatorów w cukrzycy, organizowane przez Ośrodek

Edukacji Lilly przy współpracy bydgoskiego Centrum Diabetologii i Endokrynologii

oraz Katedry i Kliniki Chorób Przemiany Materii A.M. w Warszawie.

2. 22.09-27.09.2006 Kurs dokształcający w zakresie pielęgniarstwa diabetologicznego,

organizowany przez Stowarzyszenie Polskiej Federacji Edukacji w Diabetologii,

Warszawa.

1. 10.03.2007 Warszawa, Estyma PR: Public Relations w ochronie zdrowia.

2. 19.05.2011 Toruń, Warsztaty: W poszukiwaniu zasobów. ABC mocnych stron.

Organizowane przez UKW Bydgoszcz, KPSS w Toruniu.

3. 22-23.09. 2011r. Toruń, Kolegium Pracowników Służb Społecznych: Interaktywne

warsztaty nt. Zarządzanie czasem i technik coachingu. Nowoczesne metody pracy w

domu.

4. 12.04.2013 - Warsztaty Metodologii Jakościowych „Jakość w badaniach

jakościowych”. Uniwersytet Kazimierza Wielkiego , Dolnośląska Szkoła Wyższa,

Bydgoszcz.

5. 30.05.2017r. Warsztaty szkoleniowe nt. Wzmacnianie aktywności osób starszych.

Streetworking – pierwszy etap pracy socjalnej z osobami bezdomnymi. Organizowane

przez Wielkopolską Wyższą Szkołę Społeczno-Ekonomiczna, Środa Wielkopolska:

6. 07.11.2016 - Udział w warsztatach metodologicznych w ramach Ogólnopolskiego

Seminarium Naukowego Dyskurs Edukacyjny w ujęciu interdyscyplinarnym, UKW

Bydgoszcz (Warsztaty analizy mediacyjnej i analizy konwersacyjnej. Warsztaty analizy

postfoucaultowskiej, Warsztaty analizy narracyjnej.

7. 06.06.2017 – udział w spotkaniu z ks. Anthonym Lappinem – specjalistą w zakresie

pracy socjalnej i psychoterapeutą, przez 25 lata pracującym w systemie szkockiej

pracy społecznej, a obecnie pracującym w rejonie Livingston i Edynburga,

organizowanym przez Katedrę Pracy Socjalnej WNP UMK.

8. 06.10.2015 - Szkolenie teoretyczno-praktyczne na temat „Kombinezon geriatryczny”,

(10 godz.) organizator TEB Edukacja Bydgoszcz.

27

Liczbowe zestawienie osiągnięć naukowo badawczych, dydaktycznych, organizacyjnych i

popularyzatorskich (po uzyskaniu stopnia doktora) przedstawia poniższa tabela.

Lp. Wyszczególnienie Liczba

efektów

1. Autorstwo publikacji naukowych w czasopismach znajdujących się na

liście European Reference Index for the Humanities (ERIH)

-

2. Autorstwo monografii, publikacji naukowych w czasopismach międzynarodowych lub

krajowych innych niż znajdujących się w bazach lub na liście, o których mowa w

punkcie 1:

a) autorstwo monografii 2

b) redakcja monografii 1

c) współredakcja monografii 2

d) autorstwo rozdziałów w monografiach 26

e) autorstwo artykułów w czasopismach z listy B MNiSW 9

f) autorstwo/współautorstwo innych publikacji naukowych (sprawozdania,

recenzje, publikacje w pracach zbiorowych, artykuły w czasopismach

spoza listy MNiSW

13

3. Sumaryczny impact factor publikacji naukowych według listy Journal

Citation Reports (JCR), zgodnie z rokiem opublikowania

-

4. Liczba cytowań publikacji

a) Według Bazy Web of Science (WoS) -

b) Google Scholar 5

5. Indeks Hirscha opublikowanych publikacji według baz: Web of Science (WoS),

Google Scholar

a) Web of Science (WoS) -

b) Google Scholar – h index 2

6. Kierowanie międzynarodowymi lub krajowymi projektami badawczymi lub udział w

takich projektach

a) udział w projektach międzynarodowych i krajowych 1

b) kierowanie krajowymi projektami badawczymi -

c) udział w krajowych projektach wdrożeniowych 21

7. Międzynarodowe lub krajowe nagrody za działalność odpowiednio

naukową lub artystyczną

-

28

8. Wygłoszenie referatów lub inne wystąpienia na międzynarodowych lub krajowych

naukowych konferencjach i seminariach tematycznych

a) wygłoszenie referatów na konferencjach międzynarodowych

organizowanych w Polsce

5

b) wygłoszenie referatów na konferencjach lub innych wystąpieniach

krajowych

32

c) udział w międzynarodowych i krajowych konferencjach bez wygłoszenia

referatu

6

9. Udział w komitetach redakcyjnych i radach naukowych -

10. Członkostwo w międzynarodowych i krajowych organizacjach i towarzystwach

naukowych

a) Międzynarodowych 1

b) Krajowych 2

11. Osiągnięcia dydaktyczne w zakresie popularyzacji nauki

a) Opiekun roku studenckiego (liczba roczników) 4

b) Opiekun praktyk studenckich (liczba roczników) 8

c) wykłady popularyzujące naukę w środowisku lokalnym 26

d) współpraca z instytucjami i organizacjami w regionie w zakresie działań na

rzecz osób starszych (liczba instytucji)

6

e) opieka naukowa nad doktorantami w charakterze opiekuna naukowego lub

promotora pomocniczego

-

f) inne osiągnięcia dydaktyczne w zakresie popularyzacji nauki 12

12. Opieka naukowa nad studentami

a) wypromowani magistrowie i licencjaci (łącznie) 349

b) zrecenzowane prace magisterskie i licencjackie (łącznie) 517

13. Udział w zespołach eksperckich i konkursowych 1

14. Staże w zagranicznych lub krajowych ośrodkach naukowych lub

akademickich

-

15. Wykonanie ekspertyz lub innych opracowań na zamówienie organów

władzy publicznej, samorządu terytorialnego, podmiotów

realizujących zadanie publiczne lub przedsiębiorców

2

29