Upload
hoangtram
View
263
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
NORTON
N E I L S . N O RTO N
ATLAS ANATOMII GŁOWY I SZYI DLA STOMATOLOGÓW
NETTERA
ATLAS ANATOMII GŁOWY I SZYI DLA STOMATOLOGÓW
NETTERA ATLA
S AN
ATO
MII G
ŁOW
Y I SZ
YI
DLA
STOM
ATOLO
GÓ
W N
ETT
ERA
WYDANIE 3
Redakcja wydania polskiego
JERZY WALOCHA
WYDANIE 3
Atlas anatomii głowy i szyi dla stomatologów Nettera – najlepszy przewodnik w zdobywaniu całościowej wiedzy o anatomii głowy i szyi nie tylko dla studentów kierunków lekarsko- -dentystycznych, ale również dla klinicystów różnych dyscyplin medycznych oraz już praktykujących stomatologów.
W nowym wydaniu Atlasu:
• poszerzenie wielu istotnych zagadnień z zakresu anatomii głowy i szyi
• zwięzły tekst i tabele ułatwiające zrozumienie klinicznego znaczenia pojęć anatomicznych
• radiogramy uzupełniające ryciny anatomiczne
• rozdział poświęcony anatomii, unaczynieniu żylnemu i unerwieniu kończyny górnej, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy
• rozszerzony rozdział na temat stawu skroniowo-żuchwowego
• istotne wiadomości dotyczące budowy układu chłonnego z naciskiem na obszar głowy i szyi
• korelacje kliniczne pomocne w zapoznaniu się z sytuacjami, z którymi można zetknąć się w praktyce
• uwagi kliniczne na końcu każdego rozdziału
• 50 pytań sprawdzających
WYDANIE
3
www.edraurban.pl
Tytuł oryginału: Netter’s Head and Neck Anatomy for Dentistry, 3rd edition. Publikację wydano na podstawie umowy z Elsevier.
NEIL S. NORTON
ATLAS ANATOMII GŁOWY I SZYI
DLA STOMATOLOGÓW NETTERA
Wydanie 3
Neil S. Norton
IlustracjeFrank H. Netter
Współtwórcy ilustracjiCarlos A.G. Machado
Kip CarterAndrew E.B. SwiftWilliam M. Winn
Tiffany S. DaVanzoJames A. Perkins
John A. Craig
Redakcja wydania polskiego
Jerzy Walocha
Tytuł oryginału: Netter’s Head and Neck Anatomy for DentistryThird Edition
Autor: Neil S. Norton, PhDIlustracje: Frank H. Netter, MDWspółtwórcy ilustracji: Carlos A.G. Machado, MD; Kip Carter, MS, CMI; Andrew E.B. Swift, MS, CMI; William M. Winn, MS, FAMI; Tiffany S. DaVanzo, MA, CMI; James A. Perkins, MS, MFA; John A. Craig, MD
ELSEVIERCopyright © 2017 by Elsevier, Inc. All rights reserved.
Tłumaczenie niniejszej publikacji zostało podjęte przez wydawnictwo EDRA URBAN & PARTNER na jego własną odpowie-dzialność. Lekarze kliniczni oraz prowadzący badania naukowe, oceniając oraz wykorzystując jakiekolwiek opisane tu infor-macje, metody, związki chemiczne czy eksperymenty, muszą zawsze opierać się na swoim osobistym doświadczeniu i wiedzy. Ze względu na szybko dokonujący się postęp w dziedzinie nauk medycznych należy przede wszystkim zwrócić uwagę na niezależną weryfikację rozpoznania oraz dawkowania leków. W najpełniejszym zakresie dozwolonym przepisami prawa Else-vier, autorzy, redaktorzy ani inne osoby, które przyczyniły się do powstania niniejszej publikacji, nie ponoszą żadnej odpowie-dzialności w odniesieniu do jej tłumaczenia ani za jakiekolwiek obrażenia czy zniszczenia dotyczące osób czy mienia związane z wykorzystaniem produktów, zaniedbaniem lub innym niedopatrzeniem ani też wynikające z zastosowania lub działania jakichkolwiek metod, produktów, instrukcji czy koncepcji zawartych w przedstawionym tu materiale.
ISBN 978-0-323-39228-0
This edition of Netter’s Head and Neck Anatomy for Dentistry, third edition, by Neil S. Norton, PhD is published by arrangement with Elsevier Inc.
Książka Netter’s Head and Neck Anatomy for Dentistry, wyd. 3, autor: Neil S. Norton, została opublikowana przez Elsevier Inc.
Wszelkie prawa zastrzeżone, zwłaszcza prawo do przedruku i tłumaczenia na inne języki. Żadna część tej książki nie może być w jakiejkolwiek formie publikowana bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawnictwa. Ze względu na stały postęp w naukach medycznych, jak również możliwość wystąpienia błędu, prosimy, aby w trakcie podej-mowania decyzji lekarskiej uważnie oceniać zamieszczone w książce informacje. Pomoże to zmniejszyć ryzyko wystąpienia błędu lekarskiego.
© Copyright for the Polish edition by Edra Urban & Partner, Wrocław 2018.
Redakcja naukowa wydania polskiego: prof. dr hab. n. med. Jerzy Walocha
Tłumaczenie z języka angielskiego: lek. Klaudia M. Walocha
W drugim wydaniu polskim zostały wykorzystane teksty tłumaczone i redagowane przez:prof. dr. hab. n. med. Wiesława Kurleja (redakcja naukowa pierwszego wydania polskiego)lek. stom. Kalinę Kulaszyńską (tłumaczenie z języka angielskiego rozdz. 15, 16 wydania pierwszego polskiego)dr n. med. Katarzynę Łagowską (tłumaczenie z języka angielskiego rozdz. 17-20 oraz Dodatku wydania pierwszego polskiego)dr n. med. Agnieszkę Szulgan-Mądrzak (tłumaczenie z języka angielskiego rozdz. 1-14, 21 wydania pierwszego polskiego)
Prezes Zarządu: Giorgio AlbonettiDyrektor wydawniczy: lek. med. Edyta BłażejewskaRedaktor prowadzący: Dorota Lis-OlszewskaOpracowanie skorowidza: lek. med. Anna Świderska-Popczyk
ISBN 978-83-65835-68-0
Edra Urban & Partnerul. Kościuszki 29, 50-011 Wrocławtel.: 71 726 38 [email protected]
www.edraurban.pl
Łamanie i przygotowanie do druku: Paweł KazimierczykDruk i oprawa: KDD, Konin
vi ATLAS GŁOWY I SZYI DLA STOMATOLOGÓW NETTERA
O AUTORZE
Dr n. med. Neil S. Norton, PhD rozpoczął pracę na Uniwersytecie Creighton w Omaha (Nebraska, USA) w 1996 roku i od tamtej pory – jako znany profesor nadzwyczajny biologii jamy ustnej – pracuje w School of Dentistry. Ukończył również drugi fakultet na Wydziale Farmacji. Po ukończeniu Phi Beta Kappa w College Randolph-Macon w Ashland, w Wirginii (z tytułem magistra) podjął studia doktoranckie na Wydziale Anatomii w Nebraska Medical Center i uzyskał tytuł doktora nauk medycznych. Dr Norton otrzymał liczne nagrody związane z nauczaniem, włączając w to osiem nagród dla wybitnych nauczycieli, przyznawanych co roku, oraz pięć nagród klinicznych im. dra Theodore’a J. Urbana, przyznawanych przez grupę seniorów wybitnym wykładowcom wiedzy podstawowej. Dr Norton jest trzecim profesorem w historii School of Dentistry, który otrzymał prestiżową Nagrodę Pamięci Roberta F. Kennedy’ego za osiągnięcia w dziedzinie nauczania, najwyższe wyróżnienie przyznawane przez Uniwersytet. W 2007 roku doktor Norton otrzymał GlaxoSmithKline Sensodyne Teaching Award, najwyższe krajowe wyróżnienie w dziedzinie nauczania przyznawane przez Amerykańskie Stowarzyszenie Edukacji Dentystycznej (ADEA – American Dental Education
Association). Będąc aktywnym członkiem kadry School of Dentistry, został wybrany przez swoich kolegów honorowym członkiem Omicron Kappa Upsilon – Honorowego Towarzystwa Dentystycznego, gdzie członkostwo jest zwyczajowo zarezerwowane dla dentystów. Jego nauczanie obejmuje anatomię głowy i szyi, anatomię prawidłową, naukę o układzie nerwowym i kontroli bólu. Dr Norton przez cztery lata pełnił funkcję dziekana oraz przewodniczył wielu komitetom, włączając w to University Committee on Rank and Tenure (Uczelniana Komisja ds. Stopni Naukowych i Kadencji) oraz University Committee on Academic Freedom and Responsibility (Uczelnianą Komisję ds. Wolności Akademickiej i Odpowiedzialności). Obecnie zajmuje stanowisko Faculty Athletic Representative Uniwersytetu Creighton w ramach BIG EAST Conference. Pomimo swoich obowiązków administracyjnych w dalszym ciągu aktywnie publikuje prace dotyczące różnorodnych zagadnień anatomicznych. Jest członkiem Amerykańskiego Stowarzyszenia Anatomów Klinicznych (AACA – American Association of Clinical Anatomists), gdzie pełnił funkcję skarbnika przez siedem lat oraz prezesa w latach 2015–2017.
O ARTYSTAch vii
O ARTYSTACH
Frank H. NetterFrank H. Netter urodził się w 1906 roku w Nowym Jorku. Przed wstąpieniem do Szkoły Medycznej na Uniwersytecie w Nowym Jorku, gdzie otrzymał tytuł lekarza medycyny w 1931 roku, studiował w Szkole Artystycznej i w Narodowej Akademii Grafiki. Już podczas studenckich lat szkice dra Nettera zawarte w jego notesie przykuły uwagę innych lekarzy na wydziale medycznym. Jego ilustracje zostały wyko-rzystane w wielu artykułach i podręcznikach. Kontynuował pracę ilustratorską w czasie swojej praktyki chirurgicznej w 1933 roku, którą ostatecznie zdecydował się porzucić, oddając się całkowicie sztuce. Po odbyciu służby w Armii Stanów Zjednoczonych podczas II wojny światowej zaczął współpracę z CIBA Towarzystwem Farmaceutycznym (obecnie Novartis Pharmaceuticals). 45-letnia współpraca zaowocowała wydaniem nadzwyczajnej kolekcji sztuki medycznej, tak bliskiej lekarzom wszystkich specjalności medycznych na całym świecie.
Icon Learning Systems wszedł w posiadanie Kolekcji Nettera w lipcu 2000 roku i uaktualnił oryginały plansz dra Nettera, dodając nowe ryciny wykonane przez artystów wyszkolonych w stylu dra Nettera. W 2005 roku Wydawnictwo Elsevier, Inc. zakupiło całą kolekcję Nettera. Istnieje ponad 50 publikacji zawierających ilustracje Nettera, dostępnych tylko dzięki Wydawnictwu Elsevier.
Prace dra Nettera są – spośród wszystkich tego typu dzieł sztuki – dobrym przykładem wykorzystania ilustracji w nauczaniu medycyny. Trzynaste wydanie Kolekcji medycznych ilustracji według Nettera, które zawierają ponad 20 000 namalowanych przez niego plansz, pozostało jednym z najsławniejszych medycznych opracowań, jakie zostały opublikowane. Atlas anatomii człowieka Nettera został najpierw opublikowany w 1989 roku, przedstawiał anatomiczne ilustracje z jego kolekcji. Atlas przetłumaczono na 16 języków, mogą go wybrać do nauki anatomii studenci medycyny na całym świecie.
Ilustracje Nettera są doceniane nie tylko za swoje estetyczne walory, ale także za zawartość intelektualną. Jak napisał dr Netter w 1949 roku, „wyjaśnienie tematu jest celem i podstawą ilustracji. Nie ma znaczenia, jak estetycznie namalowane są ryciny, jak subtelnie wytłumaczony może być temat, stanowi on jednak małą wartość jako medyczna ilustracja, jeśli nie służy do wyjaśnienia konkretnego medycznego tematu”. Planowanie, koncepcja, pogląd na życie, podejście dra Nettera było tym, co nadawało jego ilustracjom nie tylko charakter informacyjny, lecz czyniło je także intelektualnie wartościowymi.
Lek. med. Frank H. Netter, lekarz i artysta, zmarł w 1991 roku.
Więcej o lekarzu-artyście, którego prace zainspirowały kolekcję Netter Reference, można dowiedzieć się na stronie www.netterimages.com/artist/netter.htm.
Carlos MachadoCarlos Machado został wybrany na sukcesora doktora Nettera przez Novartis. Wiedzie prym w tworzeniu kolekcji ilustracji medycznych Nettera.
Samouk w zakresie tworzenia ilustracji medycznych, kardiolog Carlos Machado skrupulatnie uaktualnił niektóre oryginalne plansze doktora Nettera i stworzył wiele obrazów w jego stylistyce na potrzeby poszerzenia kolekcji. Doświadczenie doktora Machado w zakresie fotorealizmu oraz głęboki wgląd w relację lekarz/pacjent charakteryzują jego barwny i niezapomniany styl wizualny. Poświęcenie, które wkłada w badanie każdego ilustrowanego przez niego tematu i przedmiotu, umiejscawia go pomiędzy najznamienitszymi ilustratorami medycznymi dzisiejszych czasów.
Więcej o przeszłości artysty oraz możliwość zapoznania się z innymi jego dziełami na stronie www.netterimages.com/artist/machado.htm.
SPIS TREścI xi
SPIS TREŚCI
O autorze vi
O artystach vii
Przedmowa viii
Podziękowania ix
1 Rozwój głowy i szyi 1
2 Osteologia – nauka o kościach 25
3 Podstawy neuroanatomii i nerwy czaszkowe 65
4 Szyja 107
5 Skóra głowy i mięśnie mimiczne 153
6 ślinianka przyuszna i okolica przyusznicza 187
7 Dół skroniowy i dół podskroniowy 207
8 Mięśnie żucia 229
9 Staw skroniowo-żuchwowy 241
10 Dół skrzydłowo-podniebienny 257
11 Nos i jama nosowa 275
12 Zatoki przynosowe 311
13 Jama ustna 341
14 Język 399
15 Gardło 425
16 Krtań 445
17 Powięź szyjna 465
18 Narząd słuchu i równowagi 483
19 Narząd wzroku i oczodół 509
20 Autonomiczny układ nerwowy głowy i szyi 543
21 Iniekcje wewnątrzustne 567
22 Wprowadzenie do kończyny górnej, grzbietu, klatki piersiowej i jamy brzusznej 589
Dodatek A Układ chłonny 655
Dodatek B Pytania i odpowiedzi 661
Skorowidz 667
ROZDZIAŁ 1
ROZWÓJ GŁOWY I SZYI
Wprowadzenie 2
Łuki skrzelowe 4
Kieszonki, błony i bruzdy skrzelowe 7
czaszka 10
Twarz 13
Podniebienie 15
Język 17
Gruczoł tarczowy 18
Uwagi kliniczne 19
ROZWÓJ GŁOWY I SZYI 3
1
Przekrój poprzeczny przez zarodek
struna grzbietowa płytkanerwowa
mezoderma przyosiowa(podzielona na somity)
mezodermapośrednia
mezoderma boczna
Wewnątrzzarodkowa jama ciała w obrębie mezodermy bocznej połączona z pozazarodkową jamą ciała poprzez mezodermę sercotwórczą
Przechodząca strzałka – tymczasowe połączenie pomiędzy zewnątrzzarodkową jamą ciała a wewnątrzzarodkową jamą ciała (wtórna jama ciała – coeloma)
szypuła łącząca
owodnia (przekrój)
płytkanerwowa
pęcherzyk żółtkowy
mezoderma pośrednia: przednercze śródnercze listewki płciowe
opłucna trzewna (endoderma i blaszka trzewna mezodermy bocznej)opłucna ścienna (ektoderma i blaszka ścienna mezodermy bocznej)
jelitopierwotne
pęcherzyk żółtkowy (przewód żółtkowo--jelitowy poza płaszczyzną przekroju)
mezoderma przyosiowa
mezoderma pośrednia
mezoderma boczna
struna grzbietowa
nerw rdzeniowy
dermomiotomy
sklerotom otaczający cewę nerwową i strunę grzbietową – zawiązek kręgosłupa
aorta
krezka grzbietowa
krezka brzuszna
sznur pępowinowy
owodnia przylegająca do kosmówki
grzebień nerwowy
płytka nerwowa tworząca cewę nerwową
somit
wewnątrz-zarodkowa jama ciała
strunagrzbietowa
mezodermapośrednia
lewa i prawaaorta grzbietowa
płytka boczna – cienka warstwamezodermypokrywającazarodkowąjamę ciała
tworzenie się krezki brzusznej
owodnia zrastająca się z kosmówką
blaszka ścienna mezodermy bocznej
endoderma zarodkowa tworząca jelito pierwotne – cewę jelitową pierwotną
blaszka trzewna mezodermy bocznej
owodnia układa-jąca się wokół fałdującego się bocznie zarodka
mezoderma pośrednia wpuklona grzbietowo do wewnątrz-zarodkowej jamy ciała
szypuła łącząca
Przekrój kręgosłupa ludzkiego po 4. tygodniu życia
Rycina 1-2
WPROWADZENIE � Wprowadzenie
4 ATLAS GŁOWY I SZYI DLA STOMATOLOGÓW NETTERA
1
zwój rzęskowy (V1)
nerw oczny, odgałęzienie nerwutrójdzielnego (V1), unerwienieczuciowe oczodołu,nosa i czoła
zwój uszny(V3)
zwój podżuchwowy (V3)
zwój skrzy-dłowo-podnie-bienny (V2)
struna bębenkowa
bodźce smakowe z 2/3 przedniej części języka i przywspółczulne do gruczołów ślinowych
nerw bębenkowyczuciowy trzewny dla ucha środkowego i przywspół-czulny dla ślinianki przyusznej
łuk 1 – nerw trójdzielny (V) (+ częściowo przez n. VII); część szczękowa łuku 1 – nerw szczękowy (trójdzielny, V2)żuchwowa część łuku 1 – nerw żuchwowy (trójdzielny, V3)łuk 2 – nerw twarzowy (VII)łuk 3 – nerw językowo-gardłowy (IX)łuk 4 – nerw błędny (X)łuk 6 – nerw błędny (X)[Łuk 5 występuje tylko przejściowo, a niekiedy wcale.Oba (łuki 5 i 6) nie są widoczne na zewnątrz u zarodka ludzkiego– cyt. za: Embriologia, pod red. prof. dr hab. H. Bartel – przyp. red.]
Łuki skrzelowe i ich nerwy:
przywspółczulna i czuciowatrzewna gałąź nerwu błędnego (X) dla jelita przedniego i środkowego
mezenchyma głowowa
dołek wzrokowy
soczewka(płytka oczna)
płytkawęchowa
wyniosłośćserca
nerw dodatko-wy (XI) w odnie-sieniu do me-zenchymalnych somitów 6 łuku skrzelowego
somity przeduszne somity zauszne
pęcherzykoczny
II
V
III
IV
VIII
XIX
XII
XI
VIVII
I
� Zaczynają się kształtować w 4. tygodniu rozwoju.� Rozwijają się jako bloki rozdzielone przez szczeliny skrze-
lowe� Początkowo rozwija się 6 łuków, ale 5. ulega zanikowi.� Powstające z endodermy elementy zwane kieszonkami
skrzelowymi rozszerzają się w kierunku bruzd skrzelo-wych.
� Uczestniczą w tworzeniu 4 z 5 wypukłości (zawiązków pierwotnych) twarzy:�2 wyrostki żuchwowe (łuk skrzelowy)�2 wyrostki szczękowe (łuk skrzelowy)�1 wyniosłość czołowo-nosowa
� Złożone są z:�powierzchni zewnętrznej – ektodermy�powierzchni wewnętrznej – endodermy�części centralnej – mezodermy bocznej, mezodermy
przyosiowej, grzebienia nerwowego (mezoderma wewnątrzzarodkowa)
� Elementy szkieletu rozwijają się z komórek grzebienia nerwowego.
� Elementy mięśniowe rozwijają się wspólnie z mezodermy (miotom).
� Każdy z łuków jest unerwiony przez odpowiedni nerw czaszkowy, który przemieszcza się wraz z mięśniami.
Rycina 1-3
ŁUKI SKRZELOWE � Wprowadzenie
40 ATLAS GŁOWY I SZYI DLA STOMATOLOGÓW NETTERA
2 KOŚCI CZASZKI � Lemiesz (vomer)
Charakterystyka Części Kostnienie Komentarz
W kształcie „pługa”Tworzy tylną dolną część przegrody nosaIstnieje jeden lemiesz
Na podłożu łącz-notkankowym
Łączy się z blaszką pionową kości sitowej, szczęką, kością podniebienną oraz kośćmi klinowymi i chrząstką przegrody
Granica tylna nie łączy się z żadną z kości
os parietale
os palatinum
vomer
os sphenoidale
os frontale
os ethmoidale
os nasale
maxilla
crista galli
lamina cribrosa
laminaperpendicularis
conchanasalis inferior
os temporale
os occipitale
os nasale
vomer
cartilago septi nasi
maxilla
crista gallilamina cribrosa
lamina perpendicularis
os ethmoidale
os sphenoidale
os palatinum
os frontale
(bruzda lemiesza) dla nerwui naczyń nosowo-podniebiennych
Rycina 2-10
OSTEOLOGIA – NAUKA O KOścIAch 41
2KOŚCI CZASZKI � Małżowina nosowa dolna (concha nasalis inferior)
Charakterystyka Części Kostnienie Komentarz
Opisywana jako zakrzywiona kość, która współtworzy boczną ścianę jamy nosowej
Są dwie małżowiny nosowe dolne
Na podłożu chrzęst-nym
Leży w obrębie krzywizny bocznej ściany jamy nosowej
Łączy się ze szczęką i blaszką pionową kości pod-niebiennej, kością łzową i kością sitową
Kość podniebienna (os palatinum)
Charakterystyka Części Kostnienie Komentarz
Tworzy część jamy nosowej i podniebienia twardego
Ma kształt litery LSą dwie kości podniebienne
Blaszka pionowa (lamina perpendicularis)
Na podłożu tkanki łącznej
Ma kształt pionowego prostokątaNa górnej granicy jest wcięcie, które łączy się z kością
klinową, tworząc otwór klinowo-podniebienny (foramen sphenopalatinum)
Mały wyrostek oczodołowy pomaga tworzyć część oczodołu
Tworzy część ściany dołu skrzydłowo-podniebiennego i boczną ścianę jamy nosowej
Ściana boczna łączy się ze szczęką, tworząc kanał pod-niebienny
Blaszka pozioma (lamina horizontalis)
Tworzy tylną część podniebienia kostnegoPowyżej blaszki poziomej jest jama nosowaNa części przyśrodkowej utworzonej przez dwie blaszki
podniebienne znajduje się tylny kolec nosowyOtwór podniebienny większy znajduje się na tej (pozio-
mej) blaszce
Wyrostek piramidowy Rozciąga się ku tyłowi i w dół od połączenia blaszki pio-nowej z poziomą podniebienia
Otwory podniebienne mniejsze są umieszczone tutaj
Rycina 2-11
os sphenoidale
foramensphenopalatinum
maxilla
concha nasalis inferior
lamina perpendicularis
lamina horizontalislaminae ossis palatini}
śLINIANKA PRZYUSZNA I OKOLIcA PRZYUSZNIcZA 189
6ZACHYŁKI OKOLICY PRZYUSZNICZEJ � Krawędzie i struktury
Krawędzie Struktury
Przednia Mięsień żwacz (m. masseter), gałąź żuchwy (ramus mandibulae)
Przednio-przyśrodkowa Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (m. pterygoideus medialis)Powięź rylcowo-żuchwowa (fascia stylomandibularis)
Przyśrodkowa Wyrostek rylcowaty (processus styloideus) od góry i przyśrodkowo.Wyrostek poprzeczny kręgu szczytowego (processus transversus atlantis) od dołu i przyśrodkowo
Tylno-przyśrodkowa Mięsień rylcowo-gnykowy (m. stylohyoideus)Tylny brzusiec mięśnia dwubrzuścowego (venter posterior m. digastrici)
Tylna Wyrostek sutkowaty kości skroniowej (processus mastoideus)Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideus)
Boczna Warstwa pokrywająca powięź głęboką szyi pomaga utworzyć torebkę
Górna Przewód słuchowy zewnętrzny (meatus acusticus externus)Głowa wyrostka kłykciowego żuchwy (caput processus condylaris) bierze udział w budowie stawu (zwrócona
do dołu żuchwowego)
Dolna Pasmo kątowe (tractus angularis Eislera), między kątem żuchwy a mięśniem mostkowo-obojczykowo-sutko-wym
processus condylaris mandibulae
mandibularamus
angulusatlas (C1)
processus styloideus
processus mastoideus
meatus acusticus externus
Przekrój poprzeczny poniżej języczka żuchwy (lingula mandibulae)(widok od góry) przedstawia łoże ślinianki przyusznej
m. masseter
ramus mandibulae
m. pterygoideus medialis
glandula parotidean. facialis
m. stylohyoideus
m. sternocleidomastoideusm. digastricus
Axis (C2)warstwa powierzchowna okrywającej powięzi
warstwa głęboka okrywającej powięzi
Rycina 6-2
śLINIANKA PRZYUSZNA I OKOLIcA PRZYUSZNIcZA 191
6ZAWARTOŚĆ OKOLICY PRZYUSZNICZEJ � Główne struktury
rami temporales
rami zygomatici
ductus parotideus
rami buccales
ramus marginalis mandibulae
ramus colli
Przekrój poprzeczny
m. pterygoideus medialis
ramus mandibulae
m. masseter
glandula parotidea
pień głównynerwu twarzowego
processusmastoideus
ramus temporofacialis
n. auricularis posterior
pień główny nerwutwarzowego
ramus cervicofacialis
ramus temporalis
rami zygomatici
rami buccales
ramus marginalis mandibulae
ramus colli
glandulaparotidea
n. auricularisposterior
nerw do brzuśca tylnego mięśnia dwubrzuścowegoi mięśnia rylcowo-gnykowego
główny pień nerwu twarzowego wychodzący przez otwórrylcowo-sutkowy
nerw do tylnego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego i mięśnia rylcowo-gnykowego
Rycina 6-3
NORTON
N E I L S . N O RTO N
ATLAS ANATOMII GŁOWY I SZYI DLA STOMATOLOGÓW
NETTERA
ATLAS ANATOMII GŁOWY I SZYI DLA STOMATOLOGÓW
NETTERA ATLA
S AN
ATO
MII G
ŁOW
Y I SZ
YI
DLA
STOM
ATOLO
GÓ
W N
ETT
ERA
WYDANIE 3
Redakcja wydania polskiego
JERZY WALOCHA
WYDANIE 3
Atlas anatomii głowy i szyi dla stomatologów Nettera – najlepszy przewodnik w zdobywaniu całościowej wiedzy o anatomii głowy i szyi nie tylko dla studentów kierunków lekarsko- -dentystycznych, ale również dla klinicystów różnych dyscyplin medycznych oraz już praktykujących stomatologów.
W nowym wydaniu Atlasu:
• poszerzenie wielu istotnych zagadnień z zakresu anatomii głowy i szyi
• zwięzły tekst i tabele ułatwiające zrozumienie klinicznego znaczenia pojęć anatomicznych
• radiogramy uzupełniające ryciny anatomiczne
• rozdział poświęcony anatomii, unaczynieniu żylnemu i unerwieniu kończyny górnej, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy
• rozszerzony rozdział na temat stawu skroniowo-żuchwowego
• istotne wiadomości dotyczące budowy układu chłonnego z naciskiem na obszar głowy i szyi
• korelacje kliniczne pomocne w zapoznaniu się z sytuacjami, z którymi można zetknąć się w praktyce
• uwagi kliniczne na końcu każdego rozdziału
• 50 pytań sprawdzających
WYDANIE
3
www.edraurban.pl
Tytuł oryginału: Netter’s Head and Neck Anatomy for Dentistry, 3rd edition. Publikację wydano na podstawie umowy z Elsevier.