Embed Size (px)
Citation preview
Astronomiako Oinarrizko LexikoaEuskaltzaindiaren Zientzia eta Teknika Hiztegia Biltzeko egitasmoaren (ZTHB) helburua da HiztegiBatua zientzia eta teknologiaren arloetako kontzeptuez eta haiek adierazteko hitzez aberastea. Euskal-tzaindiak erabaki du Hiztegi Batuaren uneko bertsioan sartu ez diren baina bi alderdi hauetatik begiratutasartu behar liratekeen hitzak biltzea eta gizarteratzea:
• Hezkuntzan irakasten den kontzeptua izatea: Bigarren Hezkuntza, Batxilergoa eta Unibertsitatekolehen mailak.
• Zientzia eta teknologiaren dibulgazioan (komunikabideetan, liburuetan. . . ) erabilia izatea.
Horretarako, arloka egiten da lan, eta, arlo bakoitzean, ZTHB lantaldeak arloko adituz osatutakoberariazko talde baten laguntza du. Arloko testuetako tradizioa eta erabilera aztertu ondoren, eta Eus-kaltzaindiaren lexikorako irizpide orokorrak kontuan izanik, lantaldeak arloko oinarrizko kontzeptuetarakoeuskarazko adierazleak proposatzen dizkio Euskaltzaindiari.Helburu hori lortzeko, bi lan hauek egin behar izan ditu lantaldeak:
• Lehenik, Hiztegi Batuan onartu diren arloko hitzak bildu.
• Bigarren, Hiztegi Batuan ez dauden eta lantaldearen ustez hara biltzea merezi luketen arloko hitzakhautatu.
Lan horien emaitzak bilduz, arlo bakoitzeko "oinarrizko lexikoa" osatzen da. Lan-prozedurak lau urratsditu:
• Arloko materiala bildu eta lantzea, baliabide lexikalak eta testualak erabiliz. Horren emaitza arlokohautagai-zerrenda da. Erabilera-datuak eta hiztegietako informazioa ere bildu da.
• Arloko aditu-taldeak aurreko hautagaien multzotik kontzeptuak eta horiek adierazteko hitzak hau-tatzea.
• ZTHB lantaldeak adituek hautatutako kontzeptuak adierazteko hitzak areago dokumentatzea,aztertzea eta, adituekin adostu ondoren, Euskaltzaindiari aurkeztekoa den proposamena lantzea.
• Euskaltzain osoek proposamena aztertzea eta, egoki baderitzote, osoko bilkuran onartzea.
Lan hori egiteko, lantaldeak baliabide hauek erabili ditu:
• Baliabide lexikalak: Hiztegi Batua, Euskalterm datu-banku publikoa, Elhuyarren Zientzia eta Tek-nologiaren Hiztegi Entziklopedikoa, Ibon Sarasolaren Zehazki hiztegia, Bostak Bat elkartearenAdorez saileko Hiztegia 5000 , Labayru Ikastegiaren Euskara-Gaztelania/Castellano-Vasco hiztegia,eta Elhuyar Hiztegia (eu-es/es-eu).
• Testu-baliabideak:
◦ Arloko testu-bilduma, egitasmo honetarako berariaz bildua (577 359 hitz):– ARREGI, J.; LARIZGOITIA, K.: Astronomiaren oinarriak, UEU, 1980.– ARREGI, J.: Unibertsoa: Big Bang-etik gaur egunera, UEU, 1988.– ASIMOV, I.: Unibertsoa. Lur launetik kuasareetaraino, Elhuyar-Elkar, 1988.– Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklopedikoan argitaratutako astronomia-arlokoartikulu entziklopedikoak. Elhuyar, 2009.
– Zientzia.net-eko astronomia-arloko artikuluak (2002tik aurrerakoak, 2002 artekoak ZTCnbaitaude).
Testu-bilduma horretatik, termino hautagaiak automatikoki erauzi dira, Elhuyar eta Ixa tal-dearen Erauzterm termino-erauzlea erabiliz.
1
◦ Arloko web-corpusa, Elhuyarrek Internetetik automatikoki eratua, bere I+G sailak garatutakoCO3 aplikazioaren bidez (585 604 hitz). Aurrekoan bezala, honetan ere Erauzterm erabili datermino hautagaiak lortzeko.
◦ Espezialitate-corpusak: Zientzia eta Teknologiaren Corpusa (ZTC). Aurrekoan bezala, hone-tan ere Erauzterm erabili da termino hautagaiak lortzeko (ZTCko "Materia eta energiarenzientziak" eremuko Astronomia/Astrofisika arloko azpicorpusa; 155 939 hitz).
◦ Corpus orokorrak: Euskaltzaindiaren Lexikoaren Behatokia, EHUko Euskara InstitutuarenEgungo Testuen Corpusa, Elhuyar Web-corpusa (euskarazko elebakarra), eta Elhuyarren Cor-peus tresna, Internet corpus gisa kontsultatzeko.
• Aditu-taldea:
◦ Itziar Aretxaga. Instituto Nacional de Astrofísica, Optica y Electrónica (INAOE) – Astrofisikasaileko koordinatzailea.
◦ Jesus Arregi. EHUko Gasteizko Ingeniaritzako Unibertsitate Eskola – Fisika Aplikatua I sailekoirakaslea.
◦ Manu Arregi. Bergarako Aranzadi Ikastolako irakaslea.◦ Josu Jon Legarreta. EHUko Bilboko Industria Ingeniaritza Teknikoko Unibertsitate Eskola –Sistemen Ingeniaritza eta Automatika saileko irakaslea.
◦ Miren Millet. Donostiako Eureka Zientzia Museoko Planetariumeko arduraduna.◦ Julen Sarasola. Bilboko Unamuno Bigarren Hezkuntzako Institutuko irakasle ohia.
Euskaltzaindiak 2014ko irailaren 26an onartua, Zangozan.
2
Euskara-erdarak zerrenda
aberrazioen: aberrationes: aberraciónfr: aberration
abiadura orbitalen: orbital speedes: velocidad orbitalfr: vitesse orbitale
adatsen: haloes: cabellera; cola; halofr: halo
aerolitoen: aerolitees: aerolitofr: aerolithe
afelioen: apheliones: afeliofr: aphélie
akrezioen: accretiones: acreciónfr: accrétion
albedoen: albedoes: albedofr: albédo
altitudeen: altitude; elevationes: alturafr: hauteur
apoastroen: apastrones: apoastrofr: apoastre
apogeoen: apogeees: apogeofr: apogée
argi-kutsadurasin. argi-poluzio
en: light pollutiones: contaminación lumínicafr: pollution lumineuse
argi-poluziosin. argi-kutsadura
en: light pollutiones: contaminación lumínicafr: pollution lumineuse
argi-urteen: light yeares: año luzfr: année-lumière
argitasun-klaseen: luminosity classes: clase de luminosidadfr: classe de luminosité
argizagisin. astro
en: celestial body; heavenly bodyes: astrofr: astre
arkeoastronomiaen: archeoastronomyes: arqueoastronomíafr: archéoastronomie
arrokazko planetasin. harrizko planeta; planeta teluriko
en: rocky planet; telluric planet; terrestrialplanet
es: planeta rocoso; planeta telúrico; planetaterrestre
fr: planète tellurique
asteroideen: asteroides: asteroidefr: astéroïde
asteroide-gerrikoen: asteroid beltes: cinturón de asteroidesfr: ceinture d’astéroïdes
astrosin. argizagi
en: celestial body; heavenly bodyes: astrofr: astre
astroargazkigintzaen: astrographics; astrophotographyes: astrofotografíafr: astrographie; astrophotographie
3
astrobiologiasin. exobiologia
en: astrobiology; exobiology; space biologyes: astrobiología; exobiologíafr: exobiologie
astrofisikaen: astrophysicses: astrofísicafr: astrophysique
astrofisikarien: astrophysicistes: astrofísico, -afr: astrophysicien, -enne
astrolabioen: astrolabees: astrolabiofr: astrolabe
astronomiaen: astronomyes: astronomíafr: astronomie
astronomia-behatokisin. behatoki astronomiko
en: astronomical observatoryes: observatorio astronómicofr: observatoire astronomique
astronomikoen: astronomices: astronómico, -afr: astronomique
astronomoen: astronomeres: astrónomo, -afr: astronomeaurorasin. aurora polar
en: aurora; polar auroraes: aurora; aurora polarfr: aurore; aurore polaire
aurora australen: aurora australises: aurora australfr: aurore australe
aurora borealen: aurora borealises: aurora borealfr: aurore boréale
aurora polarsin. aurora
en: aurora; polar auroraes: aurora; aurora polarfr: aurore; aurore polaire
azimuten: azimuthes: acimut; azimutfr: azimut
balestillasin. Jakoben makulu
en: balestilha; ballastella; cross-staff;fore-staff; Jacob’s staff
es: ballastella; ballestilla; vara de Jacobfr: arbalestrille; arbalète; bâton de Jacob
banalerrosin. termimadore
en: terminatores: línea divisoria; terminadorfr: terminateur
barne-planetaen: inner planetes: planeta interiorfr: planète intérieure
behaketa astronomikoen: astronomical observationes: observación astronómicafr: observation astronomique
behatoki astronomikosin. astronomia-behatoki
en: astronomical observatoryes: observatorio astronómicofr: observatoire astronomique
beso espiralsin. beso kiribil
en: spiral armes: brazo espiralfr: bras spiral
beso kiribilsin. beso espiral
en: spiral armes: brazo espiralfr: bras spiral
Big Bangen: Big Banges: Big Bang; Gran Explosiónfr: Big Bang
Big Crunchen: Big Crunches: Big Crunch; Gran Colapso; Gran
Implosiónfr: Big Crunch
biraketa-periodoen: rotation periodes: período de rotaciónfr: période de rotation
4
bolidoen: bolidees: bólidofr: bolide
data juliotaren: Julian datees: fecha julianafr: date julienne
deklinazioen: declinationes: declinaciónfr: déclinaison
denbora sideralen: sidereal timees: tiempo sideral; tiempo sidéreofr: temps sidéral
disko iz. Akrezio-diskoa.en: diskes: discofr: disque
distantzia angeluaren: angular distancees: distancia angularfr: distance angulaire
distiraen: brightnesses: brillofr: brillance
Drakeren ekuazioen: Drake equationes: ecuación de Drakefr: équation de Drake; formule de Drake
efemerideen: ephemerises: efeméride; efeméridesfr: éphéméride
egutegi iz. Egutegi juliotarra.Eguzki-egutegia. Ilargi-egutegia.en: calendares: calendariofr: calendrier
eguzki1 iz. ‘Lurraren planeta-sistemako izarra’ (letralarriz hasita) Astrofisikaren ikuspuntutik,Eguzkia izar arrunta da.en: Sunes: Solfr: Soleil
2 iz ‘planeta-sistema bateko izarra’ Bi eguzkiorbitatzen dituen planeta bat aurkitu dute.en: sunes: solfr: soleil
eguzki-aktibitatesin. eguzki-jarduera
en: solar activityes: actividad solarfr: activité solaire
eguzki-ekaitzen: solar stormes: tormenta solarfr: tempête solaire
eguzki-eklipseen: solar eclipsees: eclipse de solfr: éclipse de soleil
eguzki-erupziosin. eguzki-fulgurazio
en: solar flarees: erupción solar; fulguración solarfr: éruption solaire
eguzki-fulguraziosin. eguzki-erupzio
en: solar flarees: erupción solar; fulguración solarfr: éruption solaire
eguzki-haizeen: solar windes: viento solarfr: vent solaire
eguzki-jarduerasin. eguzki-aktibitate
en: solar activityes: actividad solarfr: activité solaire
eguzki-masaen: solar masses: masa solarfr: masse solaire
eguzki-orbanen: sunspotes: mancha solarfr: tache solaire
eguzki-orbanen ziklosin. eguzki-ziklo
en: solar cycle; sunspot cyclees: ciclo de manchas solares; ciclo solarfr: cycle des taches solaires; cycle solaire
5
eguzki-protuberantziasin. protuberantzia
en: prominence; solar prominencees: protuberancia solarfr: protubérance solaire
eguzki-sistemaen: solar systemes: sistema solarfr: système solaire
eguzki-ziklosin. eguzki-orbanen ziklo
en: solar cycle; sunspot cyclees: ciclo de manchas solares; ciclo solarfr: cycle des taches solaires; cycle solaire
ekinokzio iz. Udaberriko ekinokzioa.Udazkeneko ekinokzioa.en: equinoxes: equinocciofr: équinoxe
ekinokzioen prezesioen: precession of the equinoxeses: precesión de los equinocciosfr: précession des équinoxes
eklipseen: eclipsees: eclipsefr: éclipse
eklipse anular iz. Eguzki-eklipse anularra.sin. eraztun-eklipse
en: annular eclipsees: eclipse anularfr: éclipse annulaire
eklipse osoen: total eclipsees: eclipse totalfr: éclipse totale
eklipse partzialen: partial eclipsees: eclipse parcialfr: éclipse partielle
ekliptikaen: ecliptices: eclípticafr: écliptique
elongazioen: elongationes: elongaciónfr: élongation
energia ilunen: dark energyes: energía oscurafr: énergie noire; énergie sombre
epizikloen: epicyclees: epiciclofr: épicycle
eraztun iz. Saturnoren eraztunak.en: ringes: anillofr: anneau
eraztun-eklipsesin. eklipse anular
en: annular eclipsees: eclipse anularfr: éclipse annulaire
eredu geozentrikosin. sistema geozentriko
en: geocentric model; geocentric systemes: modelo geocéntrico; sistema geocéntricofr: modèle géocentrique; système
géocentrique
eredu heliozentrikosin. sistema heliozentriko
en: heliocentric model; heliocentric systemes: modelo heliocéntrico; sistema
heliocéntricofr: modèle héliocentrique; système
héliocentrique
erraboilsin. galaxia-erraboil
en: bulge; galactic bulgees: bulbo galácticofr: bulbe galactique
erradiante iz.en: radiantes: radiantefr: radiant
erradiazio kosmikosin. izpi kosmikoak
en: cosmic radiation; cosmic rayses: radiación cósmica; rayos cósmicosfr: rayonnement cosmique; rayons
cosmiques
erraldoi gorrien: red giantes: gigante rojafr: géante rouge
6
errefrakzio-teleskopioen: refracting telescope; refractor telescopees: telescopio refractorfr: lunette astronomique
espazioen: spacees: espaciofr: espace
espazio-behatokisin. espazio-teleskopio; teleskopio espazial
en: space observatory; space telescopees: observatorio espacial; telescopio espacial,fr: observatoire spatial; télescope spatial
espazio-teleskopio iz. Hubbleespazio-teleskopioa.sin. espazio-behatoki; teleskopio espazial
en: space observatory; space telescopees: observatorio espacial; telescopio espacial,fr: observatoire spatial; télescope spatial
estintziosin. itzaltze
en: extinctiones: extinciónfr: extinction
estragalaktikoen: extragalactices: extragaláctico, -afr: extragalactique
eszintilaziosin. izarniadura
en: scintillationes: centelleofr: scintillation
exobiologiasin. astrobiologia
en: astrobiology; exobiology; space biologyes: astrobiología; exobiologíafr: exobiologie
exoplanetasin. planeta estrasolar
en: exoplanet; extrasolar planetes: exoplaneta; planeta extrasolarfr: exoplanète; planète extrasolaire
ezkutatzesin. okultazio
en: occultationes: ocultaciónfr: occultation
fakulaen: facula; solar faculaees: fáculafr: facule
fotosferaen: photospherees: fotosferafr: photosphère
Fraunhofer lerro iz. (batez ere pl.)en: Fraunhofer lineses: rayas de Fraunhoferfr: raies de Fraunhofer
galaxiaen: galaxyes: galaxiafr: galaxie
galaxia aktiboen: active galaxyes: galaxia activafr: galaxie active
galaxia eliptikoen: elliptical galaxyes: galaxia elípticafr: galaxie elliptique
galaxia espiralsin. galaxia kiribil
en: spiral galaxyes: galaxia espiralfr: galaxie spirale
galaxia irregularen: irregular galaxyes: galaxia irregularfr: galaxie irrégulière
galaxia kiribilsin. galaxia espiral
en: spiral galaxyes: galaxia espiralfr: galaxie spirale
galaxia-erraboilsin. erraboil
en: bulge; galactic bulgees: bulbo galácticofr: bulbe galactique
galaxia-kumuluen: galaxy clusteres: cúmulo de galaxiasfr: amas de galaxies; amas galactique
galaxia-talde (galaxia-kumulu txikiakizendatzeko erabili ohi da; sarritan, talde hutsaerabiltzen da; esaterako, Talde Lokala)en: galaxy group; groupes: grupo de galaxiasfr: groupe; groupe de galaxies
7
gamma izpien eztandaen: gamma-ray burst; GRBes: brote de rayos gammafr: sursaut de rayons gamma; sursaut
gamma
gasezko erraldoisin. planeta erraldoi
en: gas giant; gas giant planet; giant planetes: gigante gaseoso; planeta gigantefr: géante gazeuse
gauerdiko eguzkien: midnight sunes: sol de medianochefr: soleil de minuit
geozentriko adj. Sistema geozentrikoa.en: geocentrices: geocéntrico, -afr: géocentrique
gertaeren horizontesin. gertaeren muga
en: event horizones: horizonte de sucesosfr: horizon des événements
gertaeren mugasin. gertaeren horizonte
en: event horizones: horizonte de sucesosfr: horizon des événements
gorriranzko lerrakuntza iz.Gorriranzko lerrakuntza kosmologikoa.en: redshiftes: corrimiento al rojo; desplazamiento al
rojofr: décalage vers le rouge
grabitazio-leiarsin. grabitazio-lente
en: gravitational lenses: lente gravitacional; lente gravitatoriafr: lentille gravitationnelle
grabitazio-lentesin. grabitazio-leiar
en: gravitational lenses: lente gravitacional; lente gravitatoriafr: lentille gravitationnelle
Greenwich meridianoen: Greenwich Meridianes: meridiano de Greenwichfr: méridien de Greenwich
halosin. zisku
en: haloes: halofr: halo
harrizko planetasin. arrokazko planeta; planeta teluriko
en: rocky planet; telluric planet; terrestrialplanet
es: planeta rocoso; planeta telúrico; planetaterrestre
fr: planète tellurique
hedapen kosmikoen: cosmic expansiones: expansión cósmicafr: expansion cosmique
heliopausaen: heliopausees: heliopausafr: héliopause
heliosferaen: heliospherees: heliosferafr: héliosphère
heliozentriko adj. Eredu heliozentrikoa.Koordenatu heliozentrikoak.en: heliocentrices: heliocéntrico, -afr: héliocentrique
hemisferioen: hemispherees: hemisferiofr: hémisphère
Hertzsprung-Russell diagramaen: Hertzsprung-Russell diagrames: diagrama Hertzsprung-Russellfr: diagramme Hertzsprung-Russell
hodei molekularen: molecular cloudes: nube molecularfr: nuage moléculaire
hondoko mikrouhin-erradiaziosin. mikrouhin-erradiazio kosmiko
en: cosmic microwave background; cosmicmicrowave background radiation;microwave background radiation
es: radiación de fondo de microondasfr: fond diffus cosmologique
horizontesin. zeruertz; zerumuga
en: celestial horizones: horizonte celestialfr: horizon céleste
8
Hubbleren konstanteen: Hubble constantes: constante de Hubblefr: constante de Hubble
igoera zuzenen: right ascensiones: ascensión rectafr: ascension droite
igorpen-nebulosaen: emission nebulaes: nebulosa de emisiónfr: nébuleuse en émission
ihes-abiaduraen: escape velocityes: velocidad de escapefr: vitesse d’échappement; vitesse d’évasion;
vitesse de fuite; vitesse de libération
ilargi1 iz ‘Lurraren satelitea’ (letra larriz hasita)Lurraren eta Ilargiaren arteko distantzia 300.000kilometro inguru da.en: Moones: Lunafr: Lune2 iz. ‘planeta baten satelitea’ Jupiterren ilargiak.en: moones: lunafr: lune
ilargi berrisin. ilberri
en: new moones: luna nueva; noviluniofr: nouvelle lune
ilargi betesin. ilbete
en: full moones: luna llena; pleniluniofr: pleine lune
ilargi-eklipseen: eclipse of the Moon; lunar eclipsees: eclipse de lunafr: éclipse de lune
ilargi-hilabetesin. ilargialdi
en: lunar month; lunation; synodic monthes: lunación; mes lunarfr: lunaison; mois lunaire
ilargialdisin. ilargi-hilabete
en: lunar month; lunation; synodic monthes: lunación; mes lunarfr: lunaison; mois lunaire
ilbeheraen: last quarter; waning moones: cuarto menguante; luna menguantefr: dernier quartier; lune décroissante
ilberrisin. ilargi berri
en: new moones: luna nueva; noviluniofr: nouvelle lune
ilbetesin. ilargi bete
en: full moones: luna llena; pleniluniofr: pleine lune
ilgoraen: first quarter; waxing moones: cuarto creciente; luna crecientefr: lune croissante; premier quartier
ilunantzsin. penunbra
en: penumbraes: penumbrafr: pénombre
inflazioaren teoriaen: inflationary theoryes: teoría inflacionariafr: théorie de l’inflation
inklinazio iz. Ardatzaren inklinazioa.Orbitaren inklinazioa.en: inclinationes: inclinaciónfr: inclinaison
interestelarsin. izarrarteko
en: interstellares: interestelarfr: interstellaire
iragatesin. trantsitu
en: transites: tránsitofr: transit
irrati-astronomiaen: radio astronomyes: radioastronomíafr: radioastronomie
irrati-iturrien: radio sourcees: radiofuentefr: radiosource
9
irrati-teleskopioen: radio telescopees: radiotelescopiofr: radiotélescope
islapen-nebulosaen: reflection nebulaes: nebulosa de reflexiónfr: nébuleuse par réflexion
islatze-teleskopioen: reflecting telescope; reflectores: telescopio reflectorfr: télescope
itxurazko magnitudeen: apparent magnitudees: magnitud aparentefr: magnitude apparente
itzaltzesin. estintzio
en: extinctiones: extinciónfr: extinction
izaren: stares: estrellafr: étoile
izar aldakoren: variable stares: estrella variablefr: étoile variable
izar bitarsin. izar-sistema bitar
en: binary star; double stares: estrella binariafr: étoile binaire
izar finkoen: fixed stares: estrella fijafr: étoile fixe
izar iheskorsin. izar uxo
en: shooting stares: estrella fugazfr: étoile filante
izar nanosin. nano
en: dwarf; dwarf stares: enana; estrella enanafr: étoile naine; naine
izar supererraldoisin. supererraldoi
en: supergiant; supergiant stares: estrella supergigante; supergigantefr: étoile supergéante; supergéante
izar uxosin. izar iheskor
en: shooting stares: estrella fugazfr: étoile filante
izar-eurisin. meteoro-zaparrada; ozar-izar
en: meteor showeres: lluvia de estrellas; lluvia de meteorosfr: averse météorique; pluie d’étoiles
filantes; pluie de météores
izar-haizeen: stellar windes: viento estelarfr: vent stellaire
izar-kumuluen: star clusteres: cúmulo estelarfr: amas stellaire
izar-kumulu globularsin. kumulu globular
en: globular cluster; globular star clusteres: cúmulo globularfr: amas globulaire
izar-kumulu irekien: open clusteres: cúmulo estelar abiertofr: amas ouvert
izar-sistema bitarsin. izar bitar
en: binary star; double stares: estrella binariafr: étoile binaire
izarniadurasin. eszintilazio
en: scintillationes: centelleofr: scintillation
izarrarteko adj. Izarrarteko ingurunea.Izarrarteko hautsa.sin. interestelar
en: interstellares: interestelarfr: interstellaire
10
izpi kosmiko iz. (batez ere pl.)sin. erradiazio kosmiko
en: cosmic radiation; cosmic rayses: radiación cósmica; rayos cósmicosfr: rayonnement cosmique; rayons
cosmiques
Jakoben makulusin. balestilla
en: balestilha; ballastella; cross-staff;fore-staff; Jacob’s staff
es: ballastella; ballestilla; ballestina; cruzgeométrica; palo de Jacob; vara deJacob; varilla de oro
fr: arbalestrille; arbalète; bâton de Jacob
kanpo-planetaen: outer planetes: planeta exteriorfr: planète extérieure
Keplerren legeaken: Kepler’s lawses: leyes de Keplerfr: lois de Kepler
kolapso grabitazionalen: gravitational collapsees: colapso gravitatoriofr: effondrement gravitationnel
kolatitudeen: colatitudees: colatitudfr: colatitude
komaen: comaes: comafr: chevelure; coma
kometaen: cometes: cometafr: comète
konjuntzioen: conjunctiones: conjunciónfr: conjonction
konstante kosmologikoen: cosmological constantes: constante cosmológicafr: constante cosmologique
konstelazioen: constellationes: constelaciónfr: constellation
koordenatu astronomiko iz. (batezere pl.)en: astronomical coordinates; celestial
coordinateses: coordenadas astronómicasfr: coordonnées astronomiques
koordenatu azimutalen: azimuthal coordinatees: coordenada azimutalfr: coordonnée azimutale
kopernikar adj. Iraultza kopernikarra.Sistema kopernikarra.en: Copernicanes: copernicano, -afr: copernicien, -enne
kosmiko adj. Izpi kosmikoak. Hedapenkosmikoa.en: cosmices: cósmico, -afr: cosmique
kosmogoniaen: cosmogonyes: cosmogoníafr: cosmogonie
kosmografiaen: cosmographyes: cosmografíafr: cosmographie
kosmografikoen: cosmographices: cosmográfico, -afr: cosmographique
kosmografoen: cosmographeres: cosmógrafo, -afr: cosmographe
kosmologiaen: cosmologyes: cosmologíafr: cosmologie
kosmologikoen: cosmologices: cosmológico, -afr: cosmologique
kosmosen: cosmoses: cosmosfr: cosmos
11
kromosferaen: chromospherees: cromosferafr: chromosphère
kulminazioen: culminationes: culminaciónfr: culmination
kumulu iz. Izar-kumulua. Galaxia-kumulua.en: clusteres: cúmulofr: amas
kumulu globularsin. izar-kumulu globular
en: globular cluster; globular star clusteres: cúmulo globularfr: amas globulaire
kupulaen: domees: cúpulafr: coupole; dôme
latitudeen: latitudees: latitudfr: latitude
librazioen: librationes: libraciónfr: libration
linboen: limbes: limbofr: limbe
longitudeen: longitudees: longitudfr: longitude
Lur iz. (mugatuan erabiltzen da) Lurra da gureplaneta.en: Earthes: Tierrafr: Terre
Lurraz kanpoko adimenarenbilaketasin. SETI
en: search for extraterrestrial intelligence;SETI
es: búsqueda de inteligencia extraterrestre;SETI
fr: recherche d’une intelligenceextraterrestre; SETI
magnetosferaen: magnetospherees: magnetosferafr: magnétosphère
magnitudeen: magnitudees: magnitudfr: magnitude
magnitude absolutuen: absolute magnitudees: magnitud absolutafr: magnitude absolue
materia ilunen: dark matteres: materia oscurafr: matière noire; matière sombre
meridianoen: meridianes: meridianofr: méridien
meteoritoen: meteoritees: meteoritofr: météorite
meteoroen: meteores: meteorofr: météore
meteoro-zaparradasin. izar-euri; ozar-izar
en: meteor showeres: lluvia de estrellas; lluvia de meteorosfr: averse météorique; pluie d’étoiles
filantes; pluie de météores
meteoroideen: meteoroides: meteoroidefr: météoroïde
mikrometeoritoen: micrometeoritees: micrometeoritofr: micrométéorite
mikrouhin-erradiazio kosmikosin. hondoko mikrouhin-erradiazio
en: cosmic microwave background; cosmicmicrowave background radiation;microwave background radiation
es: radiación de fondo de microondasfr: fond diffus cosmologique
12
mota espektralen: spectral class; spectral typees: clase espectral; tipo espectralfr: type spectral
nadiren: nadires: nadirfr: nadir
nanosin. izar nano
en: dwarf; dwarf stares: enana; estrella enanafr: étoile naine; naine
nano gorrien: red dwarfes: enana rojafr: naine rouge
nano marroien: brown dwarfes: enana marrónfr: naine brune
nano zurien: white dwarfes: enana blancafr: naine blanche
nebulosaen: nebulaes: nebulosafr: nébuleuse
nebulosa planetarioen: planetary nebulaes: nebulosa planetariafr: nébuleuse planétaire
neguen: winteres: inviernofr: hiver
neutroi-izaren: neutron stares: estrella de neutronesfr: étoile à neutrons
nobaen: novaes: novafr: nova
nodoen: nodees: nodofr: noeud
nukleosintesien: nucleosynthesises: nucleosíntesisfr: nucléosynthèse
nutazioen: nutationes: nutaciónfr: nutation
okultaziosin. ezkutatze
en: occultationes: ocultaciónfr: occultation
Olbersen paradoxaen: Olbers’ paradoxes: paradoja de Olbersfr: paradoxe d’Olbers
oposizioen: oppositiones: oposiciónfr: opposition
orbitaen: orbites: órbitafr: orbite
ordu unibertsal koordinatuen: coordinated universal time; universal
time coordinatedes: tiempo universal coordinadofr: temps universel coordonné
ozar-izarsin. izar-euri; meteoro-zaparrada
en: meteor showeres: lluvia de estrellas; lluvia de meteorosfr: averse météorique; pluie d’étoiles
filantes; pluie de météores
panspermiaen: panspermiaes: panspermiafr: panspermie
paralaxien: parallaxes: paralajefr: parallaxe
parsecen: parseces: pársecfr: parsec
13
penunbrasin. ilunantz
en: penumbraes: penumbrafr: pénombre
periastroen: periastrones: periastrofr: périastre
perigeoen: perigeees: perigeofr: périgée
perihelioen: periheliones: periheliofr: périhélion
periodo sideralen: sidereal periodes: periodo sideralfr: période sidérale
periodo sinodikoen: synodic periodes: período sinódicofr: période de révolution synodique
planetaen: planetes: planetafr: planète
planeta erraldoisin. gasezko erraldoi
en: gas giant; gas giant planet; giant planetes: gigante gaseoso; planeta gigantefr: géante gazeuse
planeta estrasolarsin. exoplaneta
en: exoplanet; extrasolar planetes: exoplaneta; planeta extrasolarfr: exoplanète; planète extrasolaire
planeta nanoen: dwarf planetes: planeta enanofr: planète naine
planeta telurikosin. arrokazko planeta; harrizko planeta
en: rocky planet; telluric planet; terrestrialplanet
es: planeta rocoso; planeta telúrico; planetaterrestre
fr: planète tellurique
planetario1 adj. Nebulosa planetarioa.en: planetaryes: planetario, -afr: planétaire
2 iz. Iruñeko planetarioa.en: planetariumes: planetariofr: planétarium
planetesimal iz.en: planetesimales: planetesimalfr: planétésimal
planisferioen: planispherees: planisferiofr: planisphère
polaren: polares: polarfr: polaire
polo magnetikoen: magnetic polees: polo magnéticofr: pôle magnétique
posizio-astronomiaen: positional astronomyes: astronomía de posiciónfr: astronomie de position
protogalaxiaen: protogalaxyes: protogalaxiafr: protogalaxie
protoizaren: protostares: protoestrellafr: protoétoile
protoplanetaen: protoplanetes: protoplanetafr: protoplanète
protuberantziasin. eguzki-protuberantzia
en: prominence; solar prominencees: protuberancia solarfr: protubérance solaire
pulsaren: pulsares: pulsarfr: pulsar
14
quasaren: quasares: quásarfr: quasar
sarosen: saroses: sarosfr: saros
sateliteen: satellitees: satélitefr: satellite
seeingen: seeinges: seeingfr: seeing
sekuentzia nagusien: main sequencees: secuencia principalfr: séquence principale; série principale
sestanteen: sextantes: sextantefr: sextant
SETI (ingelesezko Search for ExtraTerrestrialIntelligenceren sigla)sin. Lurraz kanpoko adimenaren bilaketa
en: search for extraterrestrial intelligence;SETI
es: búsqueda de inteligencia extraterrestre;SETI
fr: recherche d’une intelligenceextraterrestre; SETI
sideralen: sidereales: sideral; sidéreo, -afr: sidéral, -e
sistema geozentrikosin. eredu geozentriko
en: geocentric model; geocentric systemes: modelo geocéntrico; sistema geocéntricofr: modèle géocentrique; système
géocentrique
sistema heliozentrikosin. eredu heliozentriko
en: heliocentric model; heliocentric systemes: modelo heliocéntrico; sistema
heliocéntricofr: modèle héliocentrique; système
héliocentrique
solstizio iz. Udako solstizioa. Negukosolstizioa.en: solsticees: solsticiofr: solstice
supererraldoisin. izar supererraldoi
en: supergiant; supergiant stares: estrella supergigante; supergigantefr: étoile supergéante; supergéante
superkumulu iz. Galaxia-superkumulua.Superkumulu Lokala.en: superclusteres: supercúmulofr: superamas
supernobaen: supernovaes: supernovafr: supernova
teleskopioen: telescopees: telescopiofr: télescope
teleskopio espazialsin. espazio-behatoki; espazio-teleskopio
en: space observatory; space telescopees: observatorio espacial; telescopio espacial,fr: observatoire spatial; télescope spatial
teleskopio optikoen: optical telescopees: telescopio ópticofr: télescope optique
terminadoresin. banalerro
en: terminatores: línea divisoria; terminadorfr: terminateur
translazioen: Earth’s orbital motion; revolutiones: movimiento de traslación; traslaciónfr: translation
trantsitusin. iragate
en: transites: tránsitofr: transit
tropikoen: tropices: trópicofr: tropique
15
udaen: summeres: estío; veranofr: été
udaberrien: springes: primaverafr: printemps
udazkenen: autumnes: otoñofr: automne
unbraen: umbraes: umbrafr: ombre
unibertsoen: universees: universofr: univers
unitate astronomikoen: astronomical unites: unidad astronómicafr: unité astronomique
urtaroen: seasones: estaciónfr: saison
zefeidaen: Cepheid; Cepheid variablees: cefeidafr: céphéide
zeniten: zenithes: cenitfr: zénith
zeruen: skyes: cielofr: ciel
zeru sakoneko objektuen: deep-sky objectes: objeto del cielo profundo; objeto del
espacio profundofr: objet du ciel profond
zeru-ekuatoreen: celestial equatores: ecuador celestefr: équateur céleste
zeru-esferaen: celestial spherees: esfera celestefr: sphère céleste
zeruertzsin. horizonte; zerumuga
en: horizones: horizontefr: horizon
zerumugasin. horizonte; zeruertz
en: celestial horizones: horizonte celestialfr: horizon céleste
zirkunpolar adj. Konstelazio zirkunpolarra.en: circumpolares: circumpolarfr: circumpolaire
ziskusin. halo
en: haloes: halofr: halo
zodiakoen: zodiaces: zodíacofr: zodiaque
zona zirkunestelar bizigarrisin. zona zirkunestelar habitagarri
en: circumstellar habitable zonees: zona de habitabilidad estelarfr: zone habitable circumstellaire
zona zirkunestelar habitagarrisin. zona zirkunestelar bizigarri
en: circumstellar habitable zonees: zona de habitabilidad estelarfr: zone habitable circumstellaire
zulo beltzen: black holees: agujero negrofr: astre occlus; trou noir
16
Ingeles-euskara zerrenda
aberration aberrazio
absolute magnitude magnitude absolutu
accretion akrezio
active galaxy galaxia aktibo
aerolite aerolito
albedo albedo
altitude altitude
angular distance distantzia angeluar
annular eclipse eklipse anulareraztun-eklipse
apastron apoastro
aphelion afelio
apogee apogeo
apparent magnitude itxurazko magnitude
archeoastronomy arkeoastronomia
asteroid asteroide
asteroid belt asteroide-gerriko
astrobiology astrobiologiaexobiologia
astrographics astroargazkigintza
astrolabe astrolabio
astronomer astronomo
astronomic astronomiko
astronomicalcoordinates
koordenatu astronomikoak
astronomicalobservation
behaketa astronomiko
astronomicalobservatory
astronomia-behatokibehatoki astronomiko
astronomical unit unitate astronomiko
astronomy astronomia
astrophotography astroargazkigintza
astrophysicist astrofisikari
astrophysics astrofisika
aurora auroraaurora polar
aurora australis aurora austral
aurora borealis aurora boreal
autumn udazken
azimuth azimut
azimuthal coordinate koordenatu azimutal
balestilha balestillaJakoben makulu
ballastella balestillaJakoben makulu
Big Bang Big Bang
Big Crunch Big Crunch
binary star izar bitarizar-sistema bitar
black hole zulo beltz
bolide bolido
brightness distira
brown dwarf nano marroi
bulge erraboilgalaxia-erraboil
calendar egutegi
celestial body argizagiastro
celestial coordinates koordenatu astronomikoak
17
celestial equator zeru-ekuatore
celestial horizon horizontezerumuga
celestial sphere zeru-esfera
Cepheid zefeida
Cepheid variable zefeida
chromosphere kromosfera
circumpolar zirkunpolar
circumstellar habitable zona zirkunestelar bizigarrizone zona zirkunestelar
habitagarri
cluster kumulu
colatitude kolatitude
coma koma
comet kometa
conjunction konjuntzio
constellation konstelazio
coordinated universaltime
ordu unibertsal koordinatu
Copernican kopernikar
cosmic kosmiko
cosmic expansion hedapen kosmiko
cosmic microwavebackground
hondokomikrouhin-erradiaziomikrouhin-erradiaziokosmiko
cosmic microwavebackground radiation
hondokomikrouhin-erradiaziomikrouhin-erradiaziokosmiko
cosmic radiation erradiazio kosmikoizpi kosmikoak
cosmic rays erradiazio kosmikoizpi kosmikoak
cosmogony kosmogonia
cosmographer kosmografo
cosmographic kosmografiko
cosmography kosmografia
cosmologic kosmologiko
cosmological constant konstante kosmologiko
cosmology kosmologia
cosmos kosmos
cross-staff balestillaJakoben makulu
culmination kulminazio
dark energy energia ilun
dark matter materia ilun
declination deklinazio
deep-sky object zeru sakoneko objektu
disk disko
dome kupula
double star izar bitarizar-sistema bitar
Drake equation Drakeren ekuazio
dwarf izar nanonano
dwarf planet planeta nano
dwarf star izar nanonano
Earth Lur
Earth’s orbital motion translazio
eclipse eklipse
eclipse of the Moon ilargi-eklipse
ecliptic ekliptika
elevation altitude
elliptical galaxy galaxia eliptiko
18
elongation elongazio
emission nebula igorpen-nebulosa
ephemeris efemeride
epicycle epiziklo
equinox ekinokzio
escape velocity ihes-abiadura
event horizon gertaeren horizontegertaeren muga
exobiology astrobiologiaexobiologia
exoplanet exoplanetaplaneta estrasolar
extinction estintzioitzaltze
extragalactic estragalaktiko
extrasolar planet exoplanetaplaneta estrasolar
facula fakula
first quarter ilgora
fixed star izar finko
fore-staff balestillaJakoben makulu
Fraunhofer lines Fraunhofer lerroak
full moon ilargi beteilbete
galactic bulge erraboilgalaxia-erraboil
galaxy galaxia
galaxy cluster galaxia-kumulu
galaxy group galaxia-talde
gamma-ray burst gamma izpien eztanda
gas giant gasezko erraldoiplaneta erraldoi
gas giant planet gasezko erraldoiplaneta erraldoi
geocentric geozentriko
geocentric model eredu geozentrikosistema geozentriko
geocentric system eredu geozentrikosistema geozentriko
giant planet gasezko erraldoiplaneta erraldoi
globular cluster izar-kumulu globularkumulu globular
globular star cluster izar-kumulu globularkumulu globular
gravitational collapse kolapso grabitazional
gravitational lens grabitazio-leiargrabitazio-lente
GRB gamma izpien eztanda
Greenwich Meridian Greenwich meridiano
group galaxia-talde
halo [kometarena] adats
halo [efektu optikoa] halozisku
heavenly body argizagiastro
heliocentric heliozentriko
heliocentric model eredu heliozentrikosistema heliozentriko
heliocentric system eredu heliozentrikosistema heliozentriko
heliopause heliopausa
heliosphere heliosfera
hemisphere hemisferio
Hertzsprung-Russelldiagram
Hertzsprung-Russelldiagrama
horizon zeruertz
Hubble constant Hubbleren konstante
inclination inklinazio
inflationary theory inflazioaren teoria
19
inner planet barne-planeta
interstellar interestelarizarrarteko
irregular galaxy galaxia irregular
Jacob’s staff balestillaJakoben makulu
Julian date data juliotar
Kepler’s laws Keplerren legeak
last quarter ilbehera
latitude latitude
libration librazio
light pollution argi-kutsaduraargi-poluzio
light year argi-urte
limb linbo
longitude longitude
luminosity class argitasun-klase
lunar eclipse ilargi-eklipse
lunar month ilargialdiilargi-hilabete
lunation ilargialdiilargi-hilabete
magnetic pole polo magnetiko
magnetosphere magnetosfera
magnitude magnitude
main sequence sekuentzia nagusi
meridian meridiano
meteor meteoro
meteor shower izar-eurimeteoro-zaparradaozar-izar
meteorite meteorito
meteoroid meteoroide
micrometeorite mikrometeorito
microwave backgroundradiation
hondokomikrouhin-erradiaziomikrouhin-erradiaziokosmiko
midnight sun gauerdiko eguzki
molecular cloud hodei molekular
Moon [Lurrarensatelitea]
Ilargi
moon [planeta batensatelitea]
ilargi
nadir nadir
nebula nebulosa
neutron star neutroi-izar
new moon ilargi berriilberri
node nodo
nova noba
nucleosynthesis nukleosintesi
nutation nutazio
occultation ezkutatzeokultazio
Olbers’ paradox Olbersen paradoxa
open cluster izar-kumulu ireki
opposition oposizio
optical telescope teleskopio optiko
orbit orbita
orbital speed abiadura orbital
outer planet kanpo-planeta
panspermia panspermia
parallax paralaxi
20
parsec parsec
partial eclipse eklipse partzial
penumbra ilunantzpenunbra
periastron periastro
perigee perigeo
perihelion perihelio
photosphere fotosfera
planet planeta
planetarium planetario
planetary planetario
planetary nebula nebulosa planetario
planetesimal planetesimal
planisphere planisferio
polar polar
polar aurora auroraaurora polar
positional astronomy posizio-astronomia
precession of theequinoxes
ekinokzioen prezesio
prominence eguzki-protuberantziaprotuberantzia
protogalaxy protogalaxia
protoplanet protoplaneta
protostar protoizar
pulsar pulsar
quasar quasar
radiant erradiante
radio astronomy irrati-astronomia
radio source irrati-iturri
radio telescope irrati-teleskopio
red dwarf nano gorri
red giant erraldoi gorri
redshift gorriranzko lerrakuntza
reflecting telescope islatze-teleskopio
reflection nebula islapen-nebulosa
reflector islatze-teleskopio
refracting telescope errefrakzio-teleskopio
refractor telescope errefrakzio-teleskopio
revolution translazio
right ascension igoera zuzen
ring eraztun
rocky planet arrokazko planetaharrizko planetaplaneta teluriko
rotation period biraketa-periodo
saros saros
satellite satelite
scintillation eszintilazioizarniadura
search forextraterrestrial
Lurraz kanpokoadimenaren bilaketa
intelligence SETI
season urtaro
seeing seeing
SETI Lurraz kanpokoadimenaren bilaketaSETI
sextant sestante
shooting star izar iheskorizar uxo
sidereal sideral
sidereal period periodo sideral
21
sidereal time denbora sideral
sky zeru
solar activity eguzki-aktibitateeguzki-jarduera
solar cycle eguzki-orbanen zikloeguzki-ziklo
solar eclipse eguzki-eklipse
solar faculae fakula
solar flare eguzki-erupzioeguzki-fulgurazio
solar mass eguzki-masa
solar prominence eguzki-protuberantziaprotuberantzia
solar storm eguzki-ekaitz
solar system eguzki-sistema
solar wind eguzki-haize
solstice solstizio
space espazio
space biology astrobiologiaexobiologia
space observatory espazio-behatokiespazio-teleskopioteleskopio espazial
space telescope espazio-behatokiespazio-teleskopioteleskopio espazial
spectral class mota espektral
spectral type mota espektral
spiral arm beso espiralbeso kiribil
spiral galaxy galaxia espiralgalaxia kiribil
spring udaberri
star izar
star cluster izar-kumulu
stellar wind izar-haize
summer uda
Sun [Lurrarenplaneta-sistemakoizarra]
Eguzki
sun [planeta-sistemabateko izarra]
eguzki
sunspot eguzki-orban
sunspot cycle eguzki-orbanen zikloeguzki-ziklo
supercluster superkumulu
supergiant izar supererraldoisupererraldoi
supergiant star izar supererraldoisupererraldoi
supernova supernoba
synodic month ilargialdiilargi-hilabete
synodic period periodo sinodiko
telescope teleskopio
telluric planet arrokazko planetaharrizko planetaplaneta teluriko
terminator banalerroterminadore
terrestrial planet arrokazko planetaharrizko planetaplaneta teluriko
total eclipse eklipse oso
transit iragatetrantsitu
tropic tropiko
umbra unbra
universal timecoordinated
ordu unibertsal koordinatu
universe unibertso
variable star izar aldakor
waning moon ilbehera
waxing moon ilgora
22
white dwarf nano zuri
winter negu
zenith zenit
zodiac zodiako
23
Gaztelania-euskara zerrenda
aberración aberrazio
acimut azimut
acreción akrezio
actividad solar eguzki-aktibitateeguzki-jarduera
aerolito aerolito
afelio afelio
agujero negro zulo beltz
albedo albedo
altura altitude
anillo eraztun
apoastro apoastro
apogeo apogeo
arqueoastronomía arkeoastronomia
ascensión recta igoera zuzen
asteroide asteroide
astro argizagiastro
astrobiología astrobiologiaexobiologia
astrofísica astrofisika
astrofísico, -a astrofisikari
astrofotografía astroargazkigintza
astrolabio astrolabio
astronomía astronomia
astronomía de posición posizio-astronomia
astronómico, -a astronomiko
astrónomo, -a astronomo
aurora auroraaurora polar
aurora austral aurora austral
aurora boreal aurora boreal
aurora polar auroraaurora polar
azimut azimut
año luz argi-urte
ballastella balestillaJakoben makulu
ballestilla balestillaJakoben makulu
ballestina Jakoben makulu
Big Bang Big Bang
Big Crunch Big Crunch
bólido bolido
brazo espiral beso espiralbeso kiribil
brillo distira
brote de rayos gamma gamma izpien eztanda
bulbo galáctico erraboilgalaxia-erraboil
búsqueda deinteligencia
Lurraz kanpokoadimenaren bilaketa
extraterrestre SETI
cabellera adats
calendario egutegi
cefeida zefeida
cenit zenit
centelleo eszintilazioizarniadura
ciclo de manchassolares
eguzki-orbanen zikloeguzki-ziklo
24
ciclo solar eguzki-orbanen zikloeguzki-ziklo
cielo zeru
cinturón de asteroides asteroide-gerriko
circumpolar zirkunpolar
clase de luminosidad argitasun-klase
clase espectral mota espektral
cola adats
colapso gravitatorio kolapso grabitazional
colatitud kolatitude
coma koma
cometa kometa
conjunción konjuntzio
constante cosmológica konstante kosmologiko
constante de Hubble Hubbleren konstante
constelación konstelazio
contaminación lumínica argi-kutsaduraargi-poluzio
coordenada azimutal koordenatu azimutal
coordenadasastronómicas
koordenatu astronomikoak
copernicano, -a kopernikar
corrimiento al rojo gorriranzko lerrakuntza
cósmico, -a kosmiko
cosmogonía kosmogonia
cosmografía kosmografia
cosmográfico, -a kosmografiko
cosmógrafo, -a kosmografo
cosmología kosmologia
cosmológico, -a kosmologiko
cosmos kosmos
cromosfera kromosfera
cruz geométrica Jakoben makulu
cuarto creciente ilgora
cuarto menguante ilbehera
culminación kulminazio
cúmulo kumulu
cúmulo de galaxias galaxia-kumulu
cúmulo estelar izar-kumulu
cúmulo estelar abierto izar-kumulu ireki
cúmulo globular izar-kumulu globularkumulu globular
cúpula kupula
declinación deklinazio
desplazamiento al rojo gorriranzko lerrakuntza
diagramaHertzsprung-Russell
Hertzsprung-Russelldiagrama
disco disko
distancia angular distantzia angeluar
eclipse eklipse
eclipse anular eklipse anulareraztun-eklipse
eclipse de luna ilargi-eklipse
eclipse de sol eguzki-eklipse
eclipse parcial eklipse partzial
eclipse total eklipse oso
eclíptica ekliptika
ecuación de Drake Drakeren ekuazio
25
ecuador celeste zeru-ekuatore
efeméride efemeride
efemérides efemeride
elongación elongazio
enana izar nanonano
enana blanca nano zuri
enana marrón nano marroi
enana roja nano gorri
energía oscura energia ilun
epiciclo epiziklo
equinoccio ekinokzio
erupción solar eguzki-erupzioeguzki-fulgurazio
esfera celeste zeru-esfera
espacio espazio
estación urtaro
estío uda
estrella izar
estrella binaria izar bitarizar-sistema bitar
estrella de neutrones neutroi-izar
estrella enana izar nanonano
estrella fija izar finko
estrella fugaz izar iheskorizar uxo
estrella supergigante izar supererraldoisupererraldoi
estrella variable izar aldakor
exobiología astrobiologiaexobiologia
exoplaneta exoplanetaplaneta estrasolar
expansión cósmica hedapen kosmiko
extinción estintzioitzaltze
extragaláctico, -a estragalaktiko
fácula fakula
fecha juliana data juliotar
fotosfera fotosfera
fulguración solar eguzki-erupzioeguzki-fulgurazio
galaxia galaxia
galaxia activa galaxia aktibo
galaxia elíptica galaxia eliptiko
galaxia espiral galaxia espiralgalaxia kiribil
galaxia irregular galaxia irregular
geocéntrico, -a geozentriko
gigante gaseoso gasezko erraldoiplaneta erraldoi
gigante roja erraldoi gorri
Gran Colapso Big Crunch
Gran Explosión Big Bang
Gran Implosión Big Crunch
grupo de galaxias galaxia-talde
halo [kometarena] adats
halo [efektu optikoa] halozisku
heliocéntrico, -a heliozentriko
heliopausa heliopausa
heliosfera heliosfera
hemisferio hemisferio
horizonte zeruertz
26
horizonte celestial horizontezerumuga
horizonte de sucesos gertaeren horizontegertaeren muga
inclinación inklinazio
interestelar interestelarizarrarteko
invierno negu
latitud latitude
lente gravitacional grabitazio-leiargrabitazio-lente
lente gravitatoria grabitazio-leiargrabitazio-lente
leyes de Kepler Keplerren legeak
libración librazio
limbo linbo
línea divisoria banalerroterminadore
lluvia de estrellas izar-eurimeteoro-zaparradaozar-izar
lluvia de meteoros izar-eurimeteoro-zaparradaozar-izar
longitud longitude
Luna [Lurrarensatelitea]
Ilargi
luna [planeta batensatelitea]
ilargi
luna creciente ilgora
luna llena ilargi beteilbete
luna menguante ilbehera
luna nueva ilargi berriilberri
lunación ilargialdiilargi-hilabete
magnetosfera magnetosfera
magnitud magnitude
magnitud absoluta magnitude absolutu
magnitud aparente itxurazko magnitude
mancha solar eguzki-orban
masa solar eguzki-masa
materia oscura materia ilun
meridiano meridiano
meridiano de Greenwich Greenwich meridiano
mes lunar ilargialdiilargi-hilabete
meteorito meteorito
meteoro meteoro
meteoroide meteoroide
micrometeorito mikrometeorito
modelo geocéntrico eredu geozentrikosistema geozentriko
modelo heliocéntrico eredu heliozentrikosistema heliozentriko
movimiento detraslación
translazio
nadir nadir
nebulosa nebulosa
nebulosa de emisión igorpen-nebulosa
nebulosa de reflexión islapen-nebulosa
nebulosa planetaria nebulosa planetario
nodo nodo
nova noba
novilunio ilargi berriilberri
nube molecular hodei molekular
nucleosíntesis nukleosintesi
nutación nutazio
27
objeto del cieloprofundo
zeru sakoneko objektu
objeto del espacioprofundo
zeru sakoneko objektu
observaciónastronómica
behaketa astronomiko
observatorioastronómico
astronomia-behatokibehatoki astronomiko
observatorio espacial espazio-behatokiespazio-teleskopioteleskopio espazial
ocultación ezkutatzeokultazio
oposición oposizio
órbita orbita
otoño udazken
palo de Jacob Jakoben makulu
panspermia panspermia
paradoja de Olbers Olbersen paradoxa
paralaje paralaxi
pársec parsec
penumbra ilunantzpenunbra
periastro periastro
perigeo perigeo
perihelio perihelio
período de rotación biraketa-periodo
periodo sideral periodo sideral
período sinódico periodo sinodiko
planeta planeta
planeta enano planeta nano
planeta exterior kanpo-planeta
planeta extrasolar exoplanetaplaneta estrasolar
planeta gigante gasezko erraldoiplaneta erraldoi
planeta interior barne-planeta
planeta rocoso arrokazko planetaharrizko planetaplaneta teluriko
planeta telúrico arrokazko planetaharrizko planetaplaneta teluriko
planeta terrestre arrokazko planetaharrizko planetaplaneta teluriko
planetario planetario
planetario, -a planetario
planetesimal planetesimal
planisferio planisferio
plenilunio ilargi beteilbete
polar polar
polo magnético polo magnetiko
precesión de losequinoccios
ekinokzioen prezesio
primavera udaberri
protoestrella protoizar
protogalaxia protogalaxia
protoplaneta protoplaneta
protuberancia solar eguzki-protuberantziaprotuberantzia
pulsar pulsar
quásar quasar
radiación cósmica erradiazio kosmikoizpi kosmikoak
radiación de fondo demicroondas
hondokomikrouhin-erradiaziomikrouhin-erradiaziokosmiko
radiante erradiante
radioastronomía irrati-astronomia
28
radiofuente irrati-iturri
radiotelescopio irrati-teleskopio
rayas de Fraunhofer Fraunhofer lerroak
rayos cósmicos erradiazio kosmikoizpi kosmikoak
saros saros
satélite satelite
secuencia principal sekuentzia nagusi
seeing seeing
SETI Lurraz kanpokoadimenaren bilaketaSETI
sextante sestante
sideral sideral
sidéreo, -a sideral
sistema geocéntrico eredu geozentrikosistema geozentriko
sistema heliocéntrico eredu heliozentrikosistema heliozentriko
sistema solar eguzki-sistema
Sol [Lurrarenplaneta-sistemakoizarra]
Eguzki
sol [planeta-sistemabateko izarra]
eguzki
sol de medianoche gauerdiko eguzki
solsticio solstizio
supercúmulo superkumulu
supergigante izar supererraldoisupererraldoi
supernova supernoba
telescopio teleskopio
telescopio espacial, espazio-behatokiespazio-teleskopioteleskopio espazial
telescopio óptico teleskopio optiko
telescopio reflector islatze-teleskopio
telescopio refractor errefrakzio-teleskopio
teoría inflacionaria inflazioaren teoria
terminador banalerroterminadore
tiempo sideral denbora sideral
tiempo sidéreo denbora sideral
tiempo universalcoordinado
ordu unibertsal koordinatu
Tierra Lur
tipo espectral mota espektral
tormenta solar eguzki-ekaitz
tránsito iragatetrantsitu
traslación translazio
trópico tropiko
umbra unbra
unidad astronómica unitate astronomiko
universo unibertso
vara de Jacob balestillaJakoben makulu
varilla de oro Jakoben makulu
velocidad de escape ihes-abiadura
velocidad orbital abiadura orbital
verano uda
viento estelar izar-haize
viento solar eguzki-haize
zodíaco zodiako
zona de habitabilidad zona zirkunestelar bizigarriestelar zona zirkunestelar
habitagarri
29
Frantses-euskara zerrenda
aberration aberrazio
accrétion akrezio
activité solaire eguzki-aktibitateeguzki-jarduera
aerolithe aerolito
albédo albedo
amas kumulu
amas de galaxies galaxia-kumulu
amas galactique galaxia-kumulu
amas globulaire izar-kumulu globularkumulu globular
amas ouvert izar-kumulu ireki
amas stellaire izar-kumulu
anneau eraztun
année-lumière argi-urte
aphélie afelio
apoastre apoastro
apogée apogeo
arbalestrille balestillaJakoben makulu
arbalète balestillaJakoben makulu
archéoastronomie arkeoastronomia
ascension droite igoera zuzen
astéroïde asteroide
astre argizagiastro
astre occlus zulo beltz
astrographie astroargazkigintza
astrolabe astrolabio
astronome astronomo
astronomie astronomia
astronomie de position posizio-astronomia
astronomique astronomiko
astrophotographie astroargazkigintza
astrophysicien, -enne astrofisikari
astrophysique astrofisika
aurore auroraaurora polar
aurore australe aurora austral
aurore boréale aurora boreal
aurore polaire auroraaurora polar
automne udazken
averse météorique izar-eurimeteoro-zaparradaozar-izar
azimut azimut
bâton de Jacob balestillaJakoben makulu
Big Bang Big Bang
Big Crunch Big Crunch
bolide bolido
bras spiral beso espiralbeso kiribil
brillance distira
bulbe galactique erraboilgalaxia-erraboil
calendrier egutegi
ceinture d’astéroïdes asteroide-gerriko
30
céphéide zefeida
chevelure koma
chromosphère kromosfera
ciel zeru
circumpolaire zirkunpolar
classe de luminosité argitasun-klase
colatitude kolatitude
coma koma
comète kometa
conjonction konjuntzio
constante cosmologique konstante kosmologiko
constante de Hubble Hubbleren konstante
constellation konstelazio
coordonnée azimutale koordenatu azimutal
coordonnéesastronomiques
koordenatu astronomikoak
copernicien, -enne kopernikar
cosmique kosmiko
cosmogonie kosmogonia
cosmographe kosmografo
cosmographie kosmografia
cosmographique kosmografiko
cosmologie kosmologia
cosmologique kosmologiko
cosmos kosmos
coupole kupula
culmination kulminazio
cycle des taches solaires eguzki-orbanen zikloeguzki-ziklo
cycle solaire eguzki-orbanen zikloeguzki-ziklo
date julienne data juliotar
décalage vers le rouge gorriranzko lerrakuntza
déclinaison deklinazio
dernier quartier ilbehera
diagrammeHertzsprung-Russell
Hertzsprung-Russelldiagrama
disque disko
distance angulaire distantzia angeluar
dôme kupula
éclipse eklipse
éclipse annulaire eklipse anulareraztun-eklipse
éclipse de lune ilargi-eklipse
éclipse de soleil eguzki-eklipse
éclipse partielle eklipse partzial
éclipse totale eklipse oso
écliptique ekliptika
effondrementgravitationnel
kolapso grabitazional
élongation elongazio
énergie noire energia ilun
énergie sombre energia ilun
éphéméride efemeride
épicycle epiziklo
équateur céleste zeru-ekuatore
équation de Drake Drakeren ekuazio
équinoxe ekinokzio
31
éruption solaire eguzki-erupzioeguzki-fulgurazio
espace espazio
été uda
étoile izar
étoile à neutrons neutroi-izar
étoile binaire izar bitarizar-sistema bitar
étoile filante izar iheskorizar uxo
étoile fixe izar finko
étoile naine izar nanonano
étoile supergéante izar supererraldoisupererraldoi
étoile variable izar aldakor
exobiologie astrobiologiaexobiologia
exoplanète exoplanetaplaneta estrasolar
expansion cosmique hedapen kosmiko
extinction estintzioitzaltze
extragalactique estragalaktiko
facule fakula
fond diffuscosmologique
hondokomikrouhin-erradiaziomikrouhin-erradiaziokosmiko
formule de Drake Drakeren ekuazio
galaxie galaxia
galaxie active galaxia aktibo
galaxie elliptique galaxia eliptiko
galaxie irrégulière galaxia irregular
galaxie spirale galaxia espiralgalaxia kiribil
géante gazeuse gasezko erraldoiplaneta erraldoi
géante rouge erraldoi gorri
géocentrique geozentriko
groupe galaxia-talde
groupe de galaxies galaxia-talde
halo [kometarena] adats
halo [efektu optikoa] halozisku
hauteur altitude
héliocentrique heliozentriko
héliopause heliopausa
héliosphère heliosfera
hémisphère hemisferio
hiver negu
horizon zeruertz
horizon céleste horizontezerumuga
horizon des événements gertaeren horizontegertaeren muga
inclinaison inklinazio
interstellaire interestelarizarrarteko
latitude latitude
lentille gravitationnelle grabitazio-leiargrabitazio-lente
libration librazio
limbe linbo
lois de Kepler Keplerren legeak
longitude longitude
lunaison ilargialdiilargi-hilabete
32
Lune [Lurrarensatelitea]
Ilargi
lune [planeta batensatelitea]
ilargi
lune croissante ilgora
lune décroissante ilbehera
lunette astronomique errefrakzio-teleskopio
magnétosphère magnetosfera
magnitude magnitude
magnitude absolue magnitude absolutu
magnitude apparente itxurazko magnitude
masse solaire eguzki-masa
matière noire materia ilun
matière sombre materia ilun
méridien meridiano
méridien de Greenwich Greenwich meridiano
météore meteoro
météorite meteorito
météoroïde meteoroide
micrométéorite mikrometeorito
modèle géocentrique eredu geozentrikosistema geozentriko
modèle héliocentrique eredu heliozentrikosistema heliozentriko
mois lunaire ilargialdiilargi-hilabete
nadir nadir
naine izar nanonano
naine blanche nano zuri
naine brune nano marroi
naine rouge nano gorri
nébuleuse nebulosa
nébuleuse en émission igorpen-nebulosa
nébuleuse par réflexion islapen-nebulosa
nébuleuse planétaire nebulosa planetario
noeud nodo
nouvelle lune ilargi berriilberri
nova noba
nuage moléculaire hodei molekular
nucléosynthèse nukleosintesi
nutation nutazio
objet du ciel profond zeru sakoneko objektu
observationastronomique
behaketa astronomiko
observatoireastronomique
astronomia-behatokibehatoki astronomiko
observatoire spatial espazio-behatokiespazio-teleskopioteleskopio espazial
occultation ezkutatzeokultazio
ombre unbra
opposition oposizio
orbite orbita
panspermie panspermia
paradoxe d’Olbers Olbersen paradoxa
parallaxe paralaxi
parsec parsec
pénombre ilunantzpenunbra
périastre periastro
périgée perigeo
33
périhélion perihelio
période de révolutionsynodique
periodo sinodiko
période de rotation biraketa-periodo
période sidérale periodo sideral
photosphère fotosfera
planétaire planetario
planétarium planetario
planète planeta
planète extérieure kanpo-planeta
planète extrasolaire exoplanetaplaneta estrasolar
planète intérieure barne-planeta
planète naine planeta nano
planète tellurique arrokazko planetaharrizko planetaplaneta teluriko
planétésimal planetesimal
planisphère planisferio
pleine lune ilargi beteilbete
pluie d’étoiles filantes izar-eurimeteoro-zaparradaozar-izar
pluie de météores izar-eurimeteoro-zaparradaozar-izar
polaire polar
pôle magnétique polo magnetiko
pollution lumineuse argi-kutsaduraargi-poluzio
précession deséquinoxes
ekinokzioen prezesio
premier quartier ilgora
printemps udaberri
protoétoile protoizar
protogalaxie protogalaxia
protoplanète protoplaneta
protubérance solaire eguzki-protuberantziaprotuberantzia
pulsar pulsar
quasar quasar
radiant erradiante
radioastronomie irrati-astronomia
radiosource irrati-iturri
radiotélescope irrati-teleskopio
raies de Fraunhofer Fraunhofer lerroak
rayonnement cosmique erradiazio kosmikoizpi kosmikoak
rayons cosmiques erradiazio kosmikoizpi kosmikoak
recherche d’uneintelligence
Lurraz kanpokoadimenaren bilaketa
extraterrestre SETI
saison urtaro
saros saros
satellite satelite
scintillation eszintilazioizarniadura
seeing seeing
séquence principale sekuentzia nagusi
série principale sekuentzia nagusi
SETI Lurraz kanpokoadimenaren bilaketaSETI
sextant sestante
sidéral, -e sideral
Soleil [Lurrarenplaneta-sistemakoizarra]
Eguzki
soleil [planeta-sistemabateko izarra]
eguzki
34
soleil de minuit gauerdiko eguzki
solstice solstizio
sphère céleste zeru-esfera
superamas superkumulu
supergéante izar supererraldoisupererraldoi
supernova supernoba
sursaut de rayonsgamma
gamma izpien eztanda
sursaut gamma gamma izpien eztanda
système géocentrique eredu geozentrikosistema geozentriko
système héliocentrique eredu heliozentrikosistema heliozentriko
système solaire eguzki-sistema
tache solaire eguzki-orban
télescope [adierahertsia]
islatze-teleskopio
télescope [adierazabala]
teleskopio
télescope optique teleskopio optiko
télescope spatial espazio-behatokiespazio-teleskopioteleskopio espazial
tempête solaire eguzki-ekaitz
temps sidéral denbora sideral
temps universelcoordonné
ordu unibertsal koordinatu
terminateur banalerroterminadore
Terre Lur
théorie de l’inflation inflazioaren teoria
transit iragatetrantsitu
translation translazio
tropique tropiko
trou noir zulo beltz
type spectral mota espektral
unité astronomique unitate astronomiko
univers unibertso
vent solaire eguzki-haize
vent stellaire izar-haize
vitesse d’échappement ihes-abiadura
vitesse d’évasion ihes-abiadura
vitesse de fuite ihes-abiadura
vitesse de libération ihes-abiadura
vitesse orbitale abiadura orbital
zénith zenit
zodiaque zodiako
zone habitable zona zirkunestelar bizigarricircumstellaire zona zirkunestelar
habitagarri
35
