Το σύνδρομο του μικρού σοφού

Ένα αγόρι τριγυρίζει μόνο του στο διάλειμμα και το παιχνίδι του είναι μοναχικό. Προτιμά να παρατηρεί τη φύση και τα έντομα, ενώ ξέρει για τα τρένα και τους πλανήτες περισσότερα και από έναν ενήλικο. Κάποια στιγμή επιθυμεί να παίξει με τα άλλα παιδιά, αλλά είναι αδέξιο ή έντονα ηγετικό ή πολύ μαζεμένο ή ακόμη και πολύ επιθετικό - σε κάθε περίπτωση, κάτι του διαφεύγει, δεν καταλαβαίνει τους κανόνες των παιχνιδιών, αλλά ούτε και τους άγραφους κώδικες των ανθρώπινων σχέσεων. Συνήθως είναι η νηπιαγωγός που παρατηρεί ότι το παιδί δυσκολεύεται να σχετιστεί με τα άλλα παιδιά, αν δεν έχει ήδη παρατηρήσει πρώτος ο γονιός τη διαφορετικότητά του.

Ξετυλίγοντας το κουβάριΚάπως έτσι -με αναρίθμητες, ωστόσο, παραλλαγές- τα πρώτα δείγματα μιας «εκκεντρικής» για τους άλλους συμπεριφοράς μπορεί να γίνουν αντιληπτά και να οδηγήσουν στη διάγνωση του συνδρόμου Asperger (συνήθως στην ηλικία των 5-6 ετών). Όπως εξηγεί η κ. Νατάσσα Γιάννακα, διδάκτορας Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοπαθολογίας του Παιδιού, «υπάρχουν πολλά και διαφορετικά προφίλ. Κάποια παιδιά μπορεί να έχουν μαθησιακές δυσκολίες, ενώ άλλα να είναι άριστοι μαθητές, ακόμα και σημαιοφόροι».

Who is whoΤο σύνδρομο Asperger ανήκει στις αναπτυξιακές διαταραχές. Συχνά χαρακτηρίζεται ως αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας και τα αίτιά του είναι νευροβιολογικά, ενώ υπάρχει και μεγάλος βαθμός κληρονομικότητας (σε ποσοστό 80% ο ένας γονιός έχει επίσης το σύνδρομο). Ωστόσο, διαφέρει από τον αυτισμό, επειδή τα παιδιά με Asperger έχουν φυσιολογική ή ανώτερη νοημοσύνη και δεν καθυστερούν να μιλήσουν, εν αντιθέσει με τον κλασικό αυτισμό, όπου υπάρχει καθυστέρηση στον λόγο. Eμφανίζεται στα αγόρια 4 φορές συχνότερα από τα κορίτσια, ενώ σε ένα ποσοστό 20% τα άτομα με σύνδρομο Asperger είναι ιδιοφυΐες.

Ένα «εκκεντρικό» προφίλΑν και η αναπτυξιακή διαταραχή μπορεί να είναι από πολύ ελαφριάς έως πολύ βαριάς μορφής, υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά του συνδρόμου εξαιτίας των οποίων συχνά τα παιδιά ή οι ενήλικοι με Asperger φαίνονται «εκκεντρικοί» ή «αφελείς», όπως:

* Η εμφανής δυσκολία να δημιουργήσουν φιλίες παρότι το επιθυμούν.

* Το μοναχικό, φανταστικό και ασυνήθιστο για την ηλικία τους παιχνίδι.

* Η αδυναμία τους να κατανοήσουν το χιούμορ, τα λογοπαίγνια και τις μεταφορές, παρότι το λεξιλόγιό τους είναι ανεπτυγμένο.

* Η προσκόλλησή τους στη ρουτίνα και την επανάληψη των ίδιων πράξεων (στερεοτυπίες) και οι εκρήξεις άγχους και θυμού στις αλλαγές προγράμματος και τις μεταβατικές καταστάσεις (π.χ. αλλαγή σχολείου, ταξίδι).

* Η κινητική αδεξιότητά τους (π.χ. δυσκολεύονται στο πέταγμα της μπάλας, το δέσιμο των κορδονιών, το ποδήλατο, το σκαρφάλωμα).

* Η ευαισθησία σε ήχους, μυρωδιές ή γεύσεις που δεν φαίνεται να ενοχλούν τους άλλους. Τα παιδιά έχουν δυσκολία στη συγκέντρωση προσοχής στην τάξη, επειδή οι θόρυβοι τα ενοχλούν πολύ.

* Η δυσκολία στο να γράφουν καθαρά (δυσγραφία) και η υπερβολική κούραση κατά το γράψιμο (γι' αυτό και προβλέπεται η εξέτασή τους με λιγότερη ύλη, σε υπολογιστή ή προφορικά). Τα χαρακτηριστικά αυτά παρατηρούνται στα μισά από τα παιδιά με σύνδρομο Asperger.

Σε λάθος πλανήτηΗ ήπια μορφή της αναπτυξιακής αυτής διαταραχής, καθώς και η αδυναμία των γονιών ή και των εκπαιδευτικών να την αναγνωρίσουν, πολλές φορές έχουν ως αποτέλεσμα να μη διαγιγνώσκεται κατά την παιδική ηλικία. Πολλοί ενήλικοι με σύνδρομο Asperger κάνουν για πρώτη φορά αυτοδιάγνωση ερχόμενοι σε επαφή με κάποιο σχετικό δημοσίευμα. Και τότε συνειδητοποιούν από πού πηγάζει η δυσκολία τους να

καταλάβουν τον κόσμο, να αναπτύξουν την κοινωνικότητά τους, αλλά και τον λόγο που οι άλλοι τους βλέπουν ως αγενείς ή παράξενους, προερχόμενους από «άλλον πλανήτη».

Η εμμονή που σώζειΤα άτομα με σύνδρομο Asperger καταπιάνονται -συχνά σε βαθμό εμμονής- με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, όπως π.χ. το διάστημα, τα φυσικά φαινόμενα, οι μάρκες των αυτοκινήτων, οι διαδρομές, η γεωγραφία, οι υπολογιστές. Αρκετές φορές αυτές οι εμμονές μπορούν να τα βοηθήσουν στην εκμάθηση ενός αντικειμένου και στην επιτυχημένη επαγγελματική τους αποκατάσταση μελλοντικά.

Η πρώτη φοράΉταν το 1944 όταν για πρώτη φορά ο αυστριακός παιδίατρος Hans Asperger παρατήρησε ότι 4 αγοράκια που ήταν ασθενείς του είχαν μια παράξενη ιδιοσυγκρασιακή συμπεριφορά, την οποία ονόμασε «Αυτιστική ψυχοπάθεια παιδικής ηλικίας». Επί πολλά χρόνια, οι ειδικοί διαφωνούσαν για το αν το σύνδρομο Asperger αποτελεί ξεχωριστή διαταραχή ή αν πρόκειται για αυτισμό ελαφριάς μορφής. Αν και έχει ταξινομηθεί επισήμως ως ανεξάρτητη διαταραχή, στην τελευταία ταξινόμηση της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (DSM V) αποφασίστηκε να μη θεωρείται πια ξεχωριστή κατηγορία και να ενσωματωθεί στο φάσμα του αυτισμού.

H αντιμετώπισηΗ μεγαλύτερη δυσκολία των ανθρώπων με σύνδρομο Asperger αφορά στην αλληλεπίδραση με τους άλλους ανθρώπους. Γι' αυτό και η στήριξη που προσφέρεται από το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον, καθώς και από θεραπευτές πολλών ειδικοτήτων (ψυχολόγους, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές κ.ά.), εστιάζει στο να τους βοηθήσει να διαχειριστούν τις σχέσεις τους και να ελέγχουν το άγχος που τους κυριεύει όταν κάτι δεν εξελίσσεται σύμφωνα με το αναμενόμενο πρόγραμμα. Το παιδί με σύνδρομο Asperger έχει ανάγκη υποστήριξης, ώστε να προσαρμοστεί καλύτερα κοινωνικά και να αναπτύξει τις ιδιαίτερες ικανότητές του. «Κάθε παιδί έχει ξεχωριστές δυσκολίες. Μπορεί να προτείνουμε εργοθεραπεία για τη βελτίωση των αισθητηριακών δυσκολιών ή του ψυχοκινητικού συντονισμού, λογοθεραπεία για την εκπαίδευση στην επικοινωνία, στο χιούμορ, στις μεταφορές και στα κρυφά νοήματα των εκφράσεων, ειδική διαπαιδαγώγηση για τις μαθησιακές δυσκολίες, αλλά κυρίως ψυχολογική στήριξη και εκπαίδευση στην κατανόηση συναισθημάτων, στην κοινωνική αλληλεπίδραση, στην εκμάθηση στρατηγικών για την αποφυγή του σχολικού εκφοβισμού (bullying), γιατί τα παιδιά αυτά είναι ευάλωτα στα πειράγματα και τις κοροϊδίες, στη διαχείριση συγκρούσεων, καθώς και συμβουλευτική γονέων. Ιδιαίτερα σημαντική επίσης θεωρείται και η συμμετοχή του παιδιού σε ομάδες κοινωνικών δεξιοτήτων με συνομήλικα παιδιά», εξηγεί η δρ. Γιάννακα.Μάλιστα το μοντέλο «friends' play», που έχει δημιουργήσει η ίδια και ήδη εφαρμόζεται στην Ελλάδα και τη Γαλλία, είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών με σύνδρομο Asperger μέσα από ατομικό πρόγραμμα, συμμετοχή σε ομάδα παιδιών, πρόγραμμα στην τάξη και στο διάλειμμα και εκπαίδευση των γονέων (www.friendsplay-yannaca.eu).(vita)

Σύνδρομο ASPERGER - Ο αντίποδας του κλασικού αυτισμού.

«Τα παιδιά με Σύνδρομο Asperger δεν ζουν στον κόσμο τους. Απλά ζουν στον κόσμο μας με το δικό τους τρόπο» (Wing, 1991).

Το σύνδρομο Asperger πήρε το όνομά του από τον Αυστριακό παιδίατρο Hans Asperger, ο οποίος το 1944 δημοσίευσε την πρώτη εργασία για μια ομάδα παιδιών που είχαν πολλές ικανότητες, αλλά ταυτόχρονα αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση.

Επιδημιολογικά στοιχείαΣύμφωνα με πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα, ένα στα 250 παιδιά παρουσιάζει το σύνδρομο Asperger. Επίσης έχει βρεθεί πως στα αγόρια το σύνδρομο αυτό εκδηλώνεται με τρεις έως τέσσερεις φορές μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με τα κορίτσια (NINDS, 2005).

ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ASPERGER

Το σύνδρομο Asperger ταξινομείται στο φάσμα των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών και μάλιστα στο πιο ήπιο άκρο του φάσματος, έχοντας στον αντίποδα τον κλασικό αυτισμό. Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger έχουν φυσιολογική γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη, χαρακτηριστικά που τα διαφοροποιούν από τα παιδιά με αυτισμό, αλλά συχνά συγκαλύπτουν παράλληλα και τις κοινωνικές τους δυσκολίες.

Κοινωνικές και συναισθηματικές δυσκολίεςΤα παιδιά με σύνδρομο Asperger δυσκολεύονται να κάνουν σχέσεις με συνομηλίκους, μοιάζουν να μην ξέρουν πώς να παίξουν και πώς να συναναστραφούν με τους άλλους, γι αυτό προτιμούν να μένουν μόνα τους. Μπορεί να κάνουν σχόλια που προσβάλουν ή να μην κατανοούν τη συναισθηματική κατάσταση του συνομιλητή τους. Συνήθως εκφράζουν τα συναισθήματά τους με υπερβολικό τρόπο και αναστατώνονται έντονα από τις αλλαγές της καθημερινής ρουτίνας. Η αλλαγή του προγράμματος στο σχολείο ή ένα διαφορετικό δρομολόγιο για το σχολείο μπορεί να τα αναστατώσουν υπερβολικά. Πολλές φορές αναπτύσσουν συγκεκριμένες τελετουργίες τις οποίες πρέπει να ολοκληρώσουν, όπως πχ πρέπει να τακτοποιήσουν με ορισμένο τρόπο τα παιχνίδια τους πριν πάνε για ύπνο.

Δυσκολίες στην επικοινωνίαΤα παιδιά με σύνδρομο Asperger μπορεί να έχουν ευχέρεια στο λόγο, συνήθως όμως δεν ενδιαφέρονται για την αντίδραση αυτών με τους οποίους συνομιλούν. Μπορεί να συνεχίσουν να μιλάνε ανεξάρτητα από το ενδιαφέρον που δείχνει ο συνομιλητής τους γι αυτά που λένε. Ο λόγος τους είναι συνήθως πολύ ακριβής και τυπικός και μπορεί να έχουν ένα μονότονο ή ασυνήθιστο τόνο στη φωνή. Πολλές φορές, οι εκφράσεις που χρησιμοποιεί ένα παιδί με το σύνδρομο Asperger είναι “επίσημες” και περισσότερο παραπέμπουν σε έναν μικρό σοφό, ωστόσο η δυσκολία γύρω από τη μεταφορά, το χιούμορ, το ασαφές και το αφηρημένο παραμένει.

Γνωστικές δεξιότητεςΣυγκρατούν πολλές πληροφορίες, έχουν πολύ καλή μνήμη, θυμούνται πράγματα που συνέβησαν πριν από χρόνια ή ασήμαντες για εμάς λεπτομέρειες, όπως πχ τα νούμερα του αυτοκινήτου ενός φίλου. Δεν παίζουν παιχνίδια που απαιτούν φαντασία και συμβολισμό και δυσκολεύονται στα θεωρητικά μαθήματα όταν απαιτείται κατανόηση αφηρημένων εννοιών. Έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και πολλές γνώσεις που συνήθως όμως δυσκολεύονται να τις επικοινωνήσουν.

Άλλα χαρακτηριστικά

Πολλές φορές τα παιδιά αυτά φαίνονται να αναστατώνονται από κάποιους συνηθισμένους ήχους ή αναπάντεχους θορύβους, από ένα ελαφρό άγγιγμα ή από την παραμονή τους σε ένα πολυπληθές μέρος. Μπορεί να κτυπούν τα χέρια τους ή να κουνιούνται μπρος-πίσω, στερεοτυπίες που ενισχύονται περισσότερο όταν είναι ευχαριστημένα ή αναστατωμένα.

Υπάρχουν κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις;Υπάρχουν ειδικά προγράμματα που γίνονται από εξειδικευμένες θεραπευτικές ομάδες (που αποτελούνται από παιδοψυχιάτρους, ψυχολόγους, ειδικούς παιδαγωγούς, λογοπεδικούς και εργοθεραπευτές) που στοχεύουν στη βελτίωση των συμπεριφορικών, κοινωνικών, γλωσσικών και κινητικών δεξιοτήτων.Μέσα από αυτά τα προγράμματα το παιδί ενθαρρύνεται να είναι πιο κοινωνικό, ευέλικτο και συνεργάσιμο στο παιχνίδι ή στην τάξη. Βοηθιέται στην εκμάθηση κωδίκων επικοινωνίας και στην αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων. Ενισχύεται στην ανάπτυξη ειδικών ενδιαφερόντων που θα βελτιώσουν την εικόνα του εαυτού του και θα συντελέσουν στην απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων και γενικότερης αυτονομίας.

Εύα Τζώρτζη ΨυχολόγοςΗράκλειο Κρήτης

Με αφορμή ένα πολύ ωραίο ντοκιμαντέρ που είδα, καθώς και μια ερώτηση που μου τέθηκε χωρίς να μπορώ να απαντήσω, αποφάσισα να εντρυφήσω στα (ξένα;) χωράφια της ψυχολογίας. Έτσι μετά από μια μικρή έρευνα, άκρως ενδιαφέρουσα, σήμερα θα αναλύσουμε το σύνδρομο savant ή σύνδρομο του σοφού καθώς και το σύνδρομο Asperger ή σύνδρομο του "μικρού σοφού".

Συχνά τα άτομα με σύνδρομο savant ονομάζονται "όμορφα μυαλά" αγγλιστί beautiful minds. Αυτός ο χαρακτηρισμός είναι απόλυτα δικαιολογημένος αν αναλογιστούμε τις ξεχωριστές ικανότητες που διαθέτουν. Ο πρώτος που αναγνώρισε το εν λόγω σύνδρομο ήταν ο Άγγλος γιατρός John Langdon Down (παρακάτω φωτογραφία), γνωστός και από το σύνδρομο Down που πήρε το όνομά του, το 1887. Τα άτομα με σύνδρομο savant έχουν δείκτη νοημοσύνης (IQ) χαμηλότερο από τον μέσο όρο, αλλά η ευφυΐα τους σε συγκεκριμένους τομείς είναι πολύ υψηλή. Αυτό τους επιτρέπει για παράδειγμα να αποστηθίζουν μεγάλες αλληλουχίες αριθμών ή να εκτελούν πολύπλοκους μαθηματικούς υπολογισμούς και μετά να τους θυμούνται για πάντα!

Διάσημα άτομα με το σύνδρομο savant είναι ο Kim Peek (παρακάτω φωτογραφία), η ζωή του οποίου αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την ταινία "Rain man", καθώς και ο Matt Savage που θεωρείται παιδί θαύμα της μουσικής jazz.

Το δεύτερο σύνδρομο που θα εξετάσουμε, αναγνωρίστηκε από τον Αυστριακό παιδίατρο Hans Asperger(παρακάτω φωτογραφία) το 1944 . Άτομα με σύνδρομο Asperger παρουσιάζουν υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης (IQ) από το μέσο όρο και γενικά υψηλό επίπεδο ανεξάρτητης σκέψης καθώς και ικανότητα για εξαιρετικά επιτεύγματα. Παρά την αναπτυγμένη ευφυΐα τους όμως συναντούν δυσκολίες στην κοινωνική συναναστροφή με άλλους ανθρώπους, παρουσιάζουν έλλειψη προσαρμοστικότητας και αφηρημένης σκέψης. Η διάγνωση είναι εξαιρετικά δύσκολη λόγω της ιδιαίτερης φύσης του συνδρόμου καθώς και των πολλών ομοιοτήτων της με άλλες μαθησιακές δυσκολίες.

Διάσημα άτομα με το σύνδρομο Asperger εικάζεται ότι είναι ο Bill Gates, ιδρυτής και ιδιοκτήτης της Microsoft, o Steven Spielberg, διάσημος σκηνοθέτης του Hollywood καθώς και ο Albert Einstein ο μεγάλος νομπελίστας φυσικός του 20ου αιώνα.

Σύνδρομο Asperger Το σύνδρομο του ‘μικρού σοφού’

Πώς γίνεται ένα παιδί να έχει ιδιαίτερη κλίση στα μαθηματικά, στη μουσική, στις ξένες γλώσσες, στη μετεωρολογία, να έχει ξεχωριστές ικανότητες και ενδιαφέροντα,

Αλλά

να δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σχολείου;

Επιπλέον, πώς γίνεται να έχει ένα ιδιαίτερα ανεπτυγμένο λεξιλόγιο,

Αλλά

να έχει προβλήματα στην επικοινωνία, να δυσκολεύεται να συζητήσει με τους συνομηλίκους του, να τους αποφεύγει γιατί δεν μπορεί να τους καταλάβει, να μην μπορεί να παίξει μαζί τους γιατί δεν καταλαβαίνει τους κανόνες των παιχνιδιών;

Τα παιδιά με σύνδρομο Αsperger αντιλαμβάνονται τον κόσμο διαφορετικά από εμάς τους άλλους. Συχνά πιστεύουν ότι όλα κινούνται μ’ ένα παράξενο ρυθμό. Γιατί άλλα λέμε και άλλα εννοούμε; Γιατί οι κοινωνικές σχέσεις είναι τόσο περίπλοκες και τόσο συναισθηματικά φορτισμένες;Το σύνδρομο Αsperger πήρε το όνομά του από τον Αυστριακό παιδίατρο Ηans Asperger . Ο Asperger, το 1944, παρατήρησε μια ομάδα παιδιών και εφήβων τα οποία, παρόλο που είχαν πολλά θετικά χαρακτηριστικά, όπως υψηλό επίπεδο ανεξάρτητης σκέψης και ικανότητα για, εξαιρετικά επιτεύγματα, δυσκολεύονταν ν’ ανταποκριθούν κοινωνικά, και παρουσίαζαν δυσκολίες στην κοινωνική χρήση του λόγου, καθώς και επαναληπτικές – στερεοτυπικές συμπεριφορές και εμμονές με συγκεκριμένα αντικείμενα. Το σύνδρομο αγνοήθηκε για χρόνια από τους ειδικούς και μόλις το 1981 η Lorna Wing με ένα άρθρο της παρουσίασε παιδιά με παρόμοια χαρακτηριστικά και δημιούργησε ένα νέο πεδίο ερευνών που τα τελευταία χρόνια έχει διευρυνθεί σημαντικά και έχει βοηθήσει στην κατανόηση.

Συνήθως το παιδί με σύνδρομο Αsperger έχει νοημοσύνη πάνω από το μέσο όρο και δεν παρουσιάζει καθυστέρηση ούτε στο λόγο ούτε στη γνωστική του ανάπτυξη.

Το σύνδρομο εντάσσεται στην κατηγορία των αναπτυξιακών διαταραχών. Συχνά χαρακτηρίζεται ως αυτισμός υψηλής λειτουργικότητας και είναι νευροβιολογικής αιτιολογίας. Συναντάται περισσότερο στα αγόρια με πιθανή αναλογία 4 αγόρια σε κάθε κορίτσι (κατ’ άλλους η αναλογία είναι 10 προς 1).

Ανάμεσα στους ενήλικες μ’ αυτό το σύνδρομο, συναντάμε επιστήμονες, καθηγητές πανεπιστημίων, κατόχους Νόμπελ. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, ο Νεύτων, ο Albert Einstein , ο Βill Gates και ο Steven Spielberg είναι κάποιοι από αυτούς.

Το σύνδρομο Αsperger συμπεριλαμβάνεται από το 1992 στη Διεθνή Ταξινόμηση των Νόσων της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας ΙCD-10 και από το 1994 στo DSΜ-ΙV της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρίας.

Χαρακτηριστικά

Αν συνοψίζαμε τα διαγνωστικά κριτήρια του συνδρόμου Asperger (σύμφωνα με τους Gilberg and Gilberg (1989), Szatmari, Bremner and Nagy (1989), το DSM-IV(1994) και Gray and Attwood) θα διαπιστώναμε ότι το παιδί παρουσιάζει τα περισσότερα από τα εξής:

- αδυναμία να δημιουργήσει σχέσεις με τους συνομηλίκους και να συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια, αν και το επιθυμεί

- δυσκολία κατανόησης των συναισθημάτων των άλλων

-ιδιορρυθμία και συχνά εκκεντρικότητα στην κοινωνική του συμπεριφορά

- δυσκολία να αντιληφθεί τους κοινωνικούς κώδικες

- συχνά μη επικοινωνιακή χρήση του λόγου

-στερεοτυπίες και επαναλαμβανόμενες κινήσεις («φτερούγισμα χεριών») και εμμονή σε λεπτομέρειες του κόσμου που το περιβάλλει (εικόνες, αντικείμενα)

- προβλήματα στην ανάπτυξη της φαντασίας, την ευελιξία της σκέψης και το φανταστικό παιχνίδι

- δυσκολία στον κινητικό συντονισμό

- ιδιαίτερες δεξιότητες σε ορισμένους τομείς όπως: τα μαθηματικά, τη φυσική, τις ξένες γλώσσες, τη μουσική κλπ

- ιδιαίτερη ευαισθησία στα αισθητηριακά ερεθίσματα (ήχους, μυρωδιές, υφή των πραγμάτων)

-δυσκολία προσαρμογής σε καινούργιες καταστάσεις

- διάσπαση προσοχής και αδυναμία βλεμματικής επαφής

-συχνές εκρήξεις θυμού, άγχος και καταθλιπτικά στοιχεία, λόγω της δυσκολίας του στην επικοινωνία

Θεραπευτική παρέμβαση

Το παιδί με σύνδρομο Asperger έχει σημαντική ανάγκη υποστήριξης ώστε να προσαρμοστεί καλύτερα κοινωνικά και να καταφέρει να αναπτύξει και να αναδείξει τις ιδιαίτερες ικανότητές του.

Οι στρατηγικές ψυχοπαιδαγωγικής υποστήριξης μπορεί να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του παιδιού με σύνδρομο Asperger και εστιάζονται:

- στην ανάπτυξη των κοινωνικών του δεξιοτήτων

- στην εκμάθηση των κοινωνικών κανόνων

- στη βελτίωση της ενσυναίσθησης

- στη μείωση των στερεοτυπιών

- στην ανάπτυξη επικοινωνιακού λόγου

- στη δημιουργία φιλικών σχέσεων με συνομηλίκους

- στη μείωση του άγχους του παιδιού και των προβλημάτων συμπεριφοράς

Τι Κάνουμε;

Ως Γονείς

√ Δείχνουμε σεβασμό στις ιδιαιτερότητες του παιδιού και ενισχύουμε τις ικανότητές του

√ Διδάσκουμε στο παιδί τους κοινωνικούς κανόνες (πώς να συμπεριφέρεται όταν συναντά κάποιον, πώς να χαιρετά, πώς να κάνει διάλογο χωρίς να μονολογεί και να διακόπτει…..)

√ Εξηγούμε στο παιδί ποια θα ήταν η σωστή συμπεριφορά σε περίπτωση που η συμπεριφορά του δεν είναι η αρμόζουσα

√ Ενθαρρύνουμε τα ομαδικά παιχνίδια

√ Δημιουργούμε κατάλληλες συνθήκες για γνωριμία και δημιουργία σχέσεων με άλλα παιδιά (εγγραφή του παιδιού σε αθλητικές, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, να προσκαλούμε παιδιά στο σπίτι..)

Στο Σχολείο

Συνήθως το παιδί με σύνδρομο Asperger έχει καλή σχολική επίδοση με υψηλές επιδόσεις σε ορισμένα μαθήματα. Φοιτά στο κανονικό σχολείο αλλά συχνά αντιμετωπίζει δυσκολίες, τόσο σε μαθησιακό επίπεδο όσο και σε επίπεδο επικοινωνίας και κοινωνικών σχέσεων.

Η δυσκολότερη ώρα για ένα παιδί με σύνδρομο Asperger είναι. το διάλειμμα Προτιμά να απομονώνεται και δεν συμμετέχει στα ομαδικά παιχνίδια, γιατί δεν μπορεί να καταλάβει ούτε τους κανόνες των παιχνιδιών αλλά ούτε και τον τρόπο που αντιδρούν οι συνομήλικοί του σε διάφορες καταστάσεις.

Σε ορισμένες περιπτώσεις και ανάλογα με τις δυσκολίες του παιδιού, συνιστάται, στην τάξη ή στο διάλειμμα, η υποστήριξη από συνοδό παιδαγωγό, ο οποίος θα διευκολύνει, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια του δημοτικού, την ένταξη του παιδιού στις ομάδες συνομηλίκων και θα το υποστηρίζει στην επικοινωνία του με τους άλλους.

Ως Εκπαιδευτικοί;

Αφού γνωρίσουμε και κατανοήσουμε τις διαφορές, αλλά και τις ιδιαίτερες ικανότητες του παιδιού με Asperger:

√ Το ενθαρρύνουμε να ξεδιπλώνει τις ικανότητές του, αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά του μέσα από εργασίες και άλλες δράσεις

√ Κατανοούμε και σεβόμαστε την ανάγκη του για διατήρηση της ρουτίνας

√ Το βοηθάμε να κατανοεί τις ερωτήσεις και τις εντολές που αφορούν τις σχολικές εργασίες

√ Βοηθάμε την ένταξή του σε ομάδες και την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων με τους συνομηλίκους

√ Μιλάμε για τη διαφορετικότητα στα άλλα παιδιά

Ως Πολίτες

Ως εργοδότες, συνάδελφοι, γείτονες, ή συμπολίτες των ατόμων με το σύνδρομο Asperger, οφείλουμε απέναντί τους ό,τι και στους περισσότερους από τους άλλους συμπολίτες μας: την αποδοχή της διαφορετικότητάς τους σε σχέση μ' εμάς.

Όπως ακριβώς περιμένουμε από ένα άτομο με μία σωματική δυσλειτουργία να μας καθοδηγήσει ως προς το πώς προσδοκά να το βοηθήσουμε να εξυπηρετηθεί, έτσι και για τους συνανθρώπους μας με το σύνδρομο Asperger θα περιμένουμε να μας δείξουν ή να μας πουν εκείνοι τι χρειάζονται, τι τους ενοχλεί, τι απολαμβάνουν. Να τους παρέχουμε τον επιπλέον χρόνο που χρειάζονται για να εκφραστούν ή να λειτουργήσουν και να ανταποκρινόμαστε στις ιδιαίτερες ανάγκες τους - π.χ. τη μείωση των έντονων θορύβων, ή του έντονου φωτισμού.

Εάν δώσουμε στα άτομα με το σύνδρομο Asperger αυτό το "τράτο", το χρόνο να τους γνωρίσουμε, το χρόνο να μας εξηγήσουν τις ανάγκες τους, το όφελος θα είναι μεγάλο, όχι μόνο για τους ίδιους αλλά και για την κοινωνία, που θα μπορέσει να αφομοιώσει έντιμους, αφοσιωμένους, εργατικούς και, συχνά, πραγματικά χαρισματικούς πολίτες.

«Κατά τη γνώμη μου, οι άνθρωποι με σύνδρομο Asperger αποτελούν ένα ζωηρόχρωμο νήμα μέσα στην πλούσια ύφανση της ζωής. Ο πολιτισμός μας θα ήταν εξαιρετικά πληκτικός και στείρος αν δεν είχαμε και δεν θεωρούσαμε ανεκτίμητους τους ανθρώπους με σύνδρομο Asperger».

Tony Attwood Νατάσσα Γιάννακα MSc Εξελικτικής Ψυχολογίας MSc Ψυχογλωσσολογίας