Hazırlayanlar

Züleyha TUNÇDİREK Ayşe ÖZATAFatma POLAT Gazi Üniversitesi Hastanesi

Anne Sütü ve Bebek BeslenmesiAnne Sütü ve Bebek BeslenmesiBeslenme ProblemleriBeslenme Problemleri

Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com

Anne Sütü;Anne Sütü;

Enerji, protein, yağ, karbonhidrat ve diğer besin öğeleriyle yenidoğanda büyüme ve gelişmeyi sağlayan karmaşık biyolojik bir sıvı ve içerdiği birçok biyoaktif enzim, hormon,büyüme etmeni ve bağışıklık öğelerini içeren yapısıyla eşsiz bir besindir.

Anne Sütünün SalınımıAnne Sütünün Salınımı

Sağlık Slaytları

• Süt yapımı ve salınımı için gerekli hormonlar prolaktin ve oksitosindir.

• Prolaktin annenin hipofiz bezinden salgılanır ve anne kanındaki konsantrasyonu gebeliğin 5. haftasından itibaren artarak doğumda en yüksek seviyesine çıkar.

• Annenin bebeğine her meme verişinde, meme başlarından hipotalamusa ulaşan sinyaller yaklaşık 1 saat boyunca prolaktin sekresyonunu 10 kat arttırır.

• Prolaktin memeler üzerine etki yaparak, gelecek emzirme periyoduna kadar sütün oluşumunu sağlar.

• Eğer prolaktinde artış yoksa veya hipotalamik hipofizer sistem haraplanma sonucu bloke edilmişse yada emzirme devam etmiyorsa , memeler süt üretim yeteneğini bir kaç gün içerisinde kaybederler.

PROLAKTİNHer emzirme sonrasında salgılanır.Bir sonraki emzirme için süt oluşturur

Meme başından

duygusal uyarı

Kandaki prolaktin

    Gece daha fazla prolaktin salgılanır

Ovulasyonu baskılar

18

• Oksitosin hormonu ise hipofiz arka lobundan salgılanır , kan yoluyla memeye geçer.

• Oksitosin önceden yapılmış olan sütün alveollerden(süt üreten hücreler) süt kanallarına oradan da süt havuzcuklarına akmasını saglar.

• Oksitosin hormonu annenin duygu,düşünce ve algılamalarından etkilenmektedir.

• Annenin bebeğini görmesi,onunla birlikte olması,dokunması,sesini duyması oksitosin refleksini uyarır ve sütün akmasına yardımcı olur .

OKSİTOSİN REFLEKSİ Emzirmeden önce veya emzirme sırasında oluşur. Sütün oluşmasını sağlar.

Meme başından duygusal

uyarı Kandaki oksitosin

Bebek emiyor

Uterusun kasılmasını sağlar

19

• Yeterli süt yapılabilmesi için bebeğin sürekli anneyle birlikte olması,yeterli sıklıkta ve doğru emzirilmesi gerekir.

• Bebek bir memeden emmeyi keserse o memede süt yapımı durur.

Kas hücresi

Oksitosin Kasılmayı sağlar

Süt salgılayan hücreler

Prolaktin süt salgısını uyarır

Süt kanalları

Laktiferöz sinüsler(süt sinüsleri)

Süt burada birikir

Meme başı

Areola

Montgomeri bezleri

Alveol Destek bağ ve yağ dokusu

17

Anne sütü salgılandığı döneme ve bileşimine göre;• Kolostrum : Doğumdan sonra ilk beş gün boyunca salgılanır.

• Geçiş Sütü : Kolostrumdan sonra 5-15. günler arasında salgılanır.

• Mature Süt (Olgun) : On beşinci günden sonra salgılanır.

• Beta karotenden dolayı sarımsı renktedir.• Yağ ve karbonhidrat içeriği düşüktür.• Protein, potasyum, magnezyum, kalsiyum içeriği yüksektir.• Antikorlardan zengindir.• Yüksek doz K vitamini içerir.Yenidoğanın

hemorajik hastalığından korunmasını sağlar

KolostrumKolostrum

KolostrumKolostrumÖZELLİK ÖNEM

Antikordan zengin Enfeksiyondan ve allerjiden korur.

Akyuvardan zengin Enfeksiyondan korur.

Barsakları temizleyici Mekonyumu temizler, sarılığın önlenmesine yardım eder

Büyüme faktörleri Barsağın olgunlaşmasına yardım eder, allerji ve intoleransı önler.

A vitaminden zengin Enfeksiyonların ağırlaşmasını ve göz hastalıklarını önler.

Anne Sütünün İçeriğiAnne Sütünün İçeriği

• Anne sütündeki besin ögelerinin miktarı; laktasyon süresince bireyler arasındaki biyokimyasal farklılıklara, alınan diyetin içeriğine, laktasyon dönemlerine ve emzirme zamanının uzunluğuna göre değişir

Anne sütünün içeriği oldukça geniş bir dağılım göstermektedir. Anne sütü; yağda ve suda çözünebilen 200’den fazla bileşik madde içeren kompleks bir bileşiktir.

Bileşimin büyük çoğunluğunu (%88 ve daha fazla) su oluşturmaktadır. Besin ögeleri bu ortam içinde değişik şekillerde dağılmış haldedir.

ProteinProtein

Protein

 

Laktoz Laktoz

Yağ YağYağ

Laktoz

ÖN SÜT SON SÜT

İLK SÜT (COLOSTRUM)

OLGUNLAŞMIŞ SÜT

 

8

PROTEİNPROTEİN Değişik memelilerin süt protein

içerikleri yavrularının büyüme hızına bağlı olarak değişir ;

.İnek sütü : 3,3 mg/dl

.Keçi sütü : 5,5 mg/dl

.İnsan sütü : 0,9 mg/dl

.Hayvan sütü insan sütünden daha fazla protein içerir.

. Bütün sütlerde yağ bulunur. Bu

insan veya hayvan yavrusunun ihtiyacı olan enerjinin çoğunu sağlar.

. İnsan sütünde hayvan sütü yada süt formüllerinde bulunmayan veya miktarı çok az olan yağ asitleri vardır.

YAĞYAĞ

Esansiyel yağ asitleri bebeğin

büyüyen beyni ve gözleri ile sağlıklı kan damarlarının gelişimi için gereklidir.

Bu yağ asitleri ayrıca prostaglandin sentezi içinde gereklidir.

KARBONHİDRATKARBONHİDRAT

İnsan sütünün en önemli şekeri Laktoz dur. Ayrıca sütün içinde az miktarda galaktoz, fruktoz ve oligosakkaritler bulunur. Laktoz enerji gereksiniminin % 40 nı sağlar.

ANNE SÜTÜ İLE İNEK SÜTÜNÜN BİLEŞİMLERİ:(100 ml)

Enerji ve besin öğeleri Anne Sütü İnek SütüSu 87 87

Enerji (kal) 69 61

Laktoz(g) 7,2 4,3

Yağ (g) 4,1 3,0

VİTAMİNLERVİTAMİNLER İnsan sütündeki vitamin düzeyleri

annede bir yetersizlik yoksa her zaman bebeğin gereksinimlerini karşılayacak durumdadır.

Anne sütündeki A ve C vitaminleri inek sütünden fazladır. Ancak K vitamin düşüktür.

Eğer kolostrum yeteri kadar

alınmamışsa yeni doğanın hemorajik hastalığı gelişebilir.

• Bunu önlemek için yeni doğana 1 mg Im K vitamini yapılır.

B vitaminleri çoğu inek sütünde anne sütünden

2 – 3 katı fazladır. Bu yüksek konsantrasyonlar bebeğin gereksinimden fazladır.

Normal koşullarda anne sütündeki D vitamini bebek için yeterlidir. Ancak annenin depolarının düşük oluşu, bebeğin yeterince güneşlendirilememesi halinde anne sütündeki D vitamini bebeği Raşitizm den koruyamaz.

Bebek anneden yeterli depoyu

alabilmiş ise insan sütündeki demir miktarı hayatın ilk 4 – 6 ayı demir eksikliği anemisini gelişimini önler. İnek sütündeki demirin % 10, insan sütündeki demirin % 50 si emilir.

DEĞİŞİK SÜTLERDEKİ VİTAMİN FARKLARI

İNSAN SÜTÜ İNEK SÜTÜ

B VİT

C VİT

A VİT

5

Anne Sütü /Emzirmenin Bebek İçin Yararları

1.Sağlık yönünden akut ve kronikhastalıkların riskini azaltır

• Alt solunum yolu enfeksiyonları• Otitis media (orta kulak iltihabı)• Bakteriyel menenjit• İdrar yolu enfeksiyonlar• Nekrotizan enterokolit• Allerjik hastalıklar

. Lenfomalar

. Obezite

. Crohn’s hastalığ• Ülseratif kolit

. Kronik gastroentestinal hastalıklar . İshal . Ani bebek ölümü sendromu . İnsuline bağımlı diyabet

2- Bağışıklık sistemini güçlendirir

• Antikorlar, salgısal Ig A• Hücresel immünite, canlı hücreler• Normal floranın oluşmasına yardım• Prebiyotik ve probiyotik özellikleri enfeksiyonlara karşı korur.

• Aşıların etkinliğini artırır.

3- Büyüme-Gelişme vePsikolojik yönden yararları

•Anne-bebek ilişkisini kuvvetlendirir•Bebeğin ruhsal, bedensel ve zekâgelişimine yardımcı olur. •Dikkat azlığı sendromu, ilgisizlik gibiolgularda anne sütü alımı önemkazanmaktadır.•Çene diş gelişimini iyi yönde etkiler•Büyüme faktörleri, organ ve doku

olgunlaşmasını sağlar

Anne Sütü /Emzirmenin Anne Için Yararları

•Emzirme, göğüs kanseri. over kanseriendometrium kanseri ve meme kanserine

yakalanma riskini azaltır•Emzirme, anneyi ileride ortaya çıkacak

kemik erimesinden (osteoporozis) korur.•Emzirme, uterusun eski haline dönmesine

yardımcı olur, anneyi aşırı kan kaybından ve anemiden korur

•Emzirme kilo vermeyi kolaylaştırır

•Emzirme, anne ile bebek arasındaki bağı güçlendirir.

•Emziren annelerin kendilerine güvenleri fazladır bu durum süt verimini olumlu yönde etkiler.

•Annelik duygusunun gelişmesine neden olur.

•Emzirmek anne için doğal bir sakinleştiricidir

Anne Sütü /Emzirmenin Sosyal-ekonomik (ToplumsalSosyal-ekonomik (Toplumsal) )

YararlarıYararları • Sağlık harcamaları azalır. • Çocuk hastalıklarının

tedavisindeki iş gücü azalır. • İş günü kaybı azalır, izin alma ve para

kaybı azalır

EMZİRME POZİSYONLARI

Beşik Pozisyonu

Çapraz Beşik Pozisyonu

Çanta Pozisyonu

Yatar Pozisyon

• Emzirme sırasında meme başının tamamı ve areolanın büyük bir kısmının bebeğin ağzında olması gerekir.

• Bebek memeye iyi yerleşmedi ise ve memenin başını emiyorsa sütü boşaltamaz ve etkisiz emmer.

EMZİRMEEMZİRME

yanlış doğru

yanlış doğru

Memeye yanlış yerleştirmenin Memeye yanlış yerleştirmenin nedenlerinedenleri

Biberon kullanılması

Deneyimsiz anne Meme başı küçük veya meme dokusunun

esnekliği azsa Memelerin sütle çok dolu olması Emzirme konusunda anneye destek

olunmaması

BEBEĞİ MEMEYE YANLIŞ YERLEŞTİRMENİN SONUÇLARI

ŞEKİLDE ALAMAMASI

BEBEĞİN SÜTÜ ETKiN

MEME UÇLARINDA

AĞRI / ZEDELENME

MEME UCUNDA TAHRİŞ / ZEDELENME

MEMELER SÜTLE DOLU KALABİLİR

BEBEK DOYMAZSIK / UZUN SÜRELİ BESLENMEK İSTER SÜT YAVAŞ GELİR

SÜT YAPIMI AZALIR

BEBEK HUYSUZLAŞIR EMMEYİ TÜMÜYLE REDEDER

BEBEK KİLO ALAMAZ

26

EMZİRME SORUNLARIEMZİRME SORUNLARI .

MEME BAŞI ÇATLAĞIMEME BAŞI ÇATLAĞI • Bebek memenin areolasını tam

kavrayamadan yalnızca meme başından emmeye çalışırsa meme başı zedelenir ve ağrılı meme başı ortaya çıkar.

• Bu durum düzeltilmezse meme başı çatlağı gelişir

• .Bebeğin memeyi yanlış teknik ile emmesi en sık bebeğin doğumdan hemen sonra emzirilmediği yada doğumdan sonraki ilk dört haftada bebeğe yalancı meme,biberon verildiği durumlarda gelişir.

• Meme başının temizlik maddeleri ile silinmesi,yanlış kremlerin kullanılması sonucu meme başı çatlağı oluşur.

• Meme başı çatlağı meme başının çeşitli yerlerinde görülebilir

• .Meme başı çatlağının tedavisinde katkısız,doğal lanolin içerikli krem tercih edilmelidir.

• Katkısız olması nedeni ile temizleme ve silmeye gerek kalmadan bebek emzirilir.

SÜT KANALLARINDA SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIKTIKANIKLIK

Dokunmakla hassas bir nodül ve nodül’ün üstündeki deride kızarıklık olabilir.

Annenin genel durumu iyidir, ateş yoktur.

SÜT KANALLARINDA SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIKTIKANIKLIK

• Bu durum süt kanallarının tam boşalamaması,annenin sütün dolaşımını engelleyen dar sütyen giymesi yada süt akımını engelleyecek biçimde yüzükoyun uyuması sonucu gelişebilir.

• Kanal tıkanıklığı bebeğe ek besin başlanması,hatalı emzirme tekniği sonucu da olabilir.

• Emzirmeye şişliğin olduğu taraftan başlanmalı

• Emzirme sırasında koltuk altından meme başına doğru masaj yapılmalı

.Her emzirme sonunda göğüsler iyice boşaltılmalıdır.

SÜT KANALLARINDA SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIKTIKANIKLIK

SÜT KANALLARINDA SÜT KANALLARINDA TIKANIKLIKTIKANIKLIK

Emzirme farklı pozisyonlarda yapılmalı

Şişliğin olduğu bölgeye sıcak kompresler uygulanmalı

Süt sağma aleti ile göğüsler iyice boşaltılmalı

Annenin dinlenmesi sağlanmalıdır

MASTİT MASTİT • Süt kanalı tıkanıklığında yada

göğüslerde süt birikmesi sonucu mastit gelişir.

• Bunun nedeni çevre dokuya basınç nedeni ile sızan süt olabilir.

• Memede bölgessel sertlik,kızarıklık, şiddetli ağrı,devamlı ateş ve annede

halsizlik görülebilir.• Mastit iki taraflı olabilir.

MASTİTMASTİT

.Mastitin nedenleri yetersiz emme,emme sıklığı ve süresinde azalma,memeye iyi yerleşmeme sonucu bebeğin etkili ememeyişi,memede travma veya doku zedelenmesi,meme başı çatlaklarıdır.

MASTİTMASTİT .Memeye iyi yerleşmenin sağlanması,sık

emzirme,ılık pansuman,tıkalı bölgeden meme ucuna doğru hafif masaj gibi yöntemlerle süt akışı sağlanmalıdır.

Yirmi dört saat sonra belirtilerin şiddetlenmesi,iyileşmenin olmaması veya çatlak olması durumlarında ise analjezik ve uygun antibiyotiklerin yanı sıra annenin dinlenmesi sağlanmalıdır

MEME APSESİMEME APSESİ • Genellikle iyi tedavi edilmemiş

mastite bağlı olarak gelişir.• Acil tedavi edilmesi gereken ağrılı bir

durumdur.• Antibiyotik tedavisine ek olarak, uygun zamanda cerrahi drenaj yapılmalıdır.

Emzirmenin kesilmesi gereken durumlar

• Galaktozemi • Tedavisiz aktif Tbc • Annede ilaç bağımlılığı • Annede HIVEmzirmenin geçici olarak kesilmesi gereken durumlar

• Radyoaktif izotop tedavisi • Antimetabolit tedavisi

• Kanser kemoterapisi !

•Emzirmenin kesilmesi gerekmeyen durumlar

.Annede Hepatitis B yüzey antijen pozitifliği,

• Hepatitis C virusu ile enfekte olması,

• Annenin ateşli hastalık geçirmesi,

• CMV seropozitif olması • Hiperbilirubinemi

Anne Sütünün Sağılması Anne Sütünün Sağılması Gereken DurumlarGereken Durumlar

Tıkalı memeyi rahatlatmak

Kanal tıkanıklığını yada süt birikmesini tedavi etmek

Meme uçları çökük olan annelerin, emzirmeden hemen önce meme uçlarını

dışarı çıkarmak

Memeyi reddeden bir bebeği emmeyi öğrenene kadar beslemekte

Anne Sütünün Sağılması Anne Sütünün Sağılması Gereken DurumlarGereken Durumlar

• Bebek annesin ememeyecek kadar prematüre doğmuş ise

• Sütün fazla olduğu durumlarda saklamak için

• Anne çalışmaya başladı ise bebeğine süt bırakmak için

• Anne bebeğinden uzakta iken süt akmasını önlemek için

Anne Sütünün Sağılması Anne Sütünün Sağılması Gereken DurumlarGereken Durumlar

Bebeğin çok dolu ve gergin memeyi almasını kolaylaştırmak için

Annenin kullandığı mutlak bir ilaç varsa,bu ilaç süte geçip bebeğe zararlı olacaksa,annenin tedavisi bitene kadar sütü sağıp sütün kesilmesini önlemek için

Annenin sütü azalmış veya kesilmiş ise,yeniden arttırmak için bebeğinin sık sık emmesi yeterli olmuyorsa anne sütü sağılır.

Güvenli Süt Saklama Güvenli Süt Saklama KoşullarıKoşulları

Odanın serin bir yerinde 6-8 saat

Buzdolabının rafında 24 saat (1 gün)

Buzdolabının buzluğunda 4 hafta (1 ay)

Derin dondurucuda 3-4 ay

ANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASIANNE SÜTÜNÜN SAKLANMASI Sağılan sütleri saklamak için steril süt

saklama poşetleri kullanılır. Sağılan sütler 24 saat içinde kullanılacaksa

dondurmaya gerek yoktur

Her zaman önce en eski tarihli süt kullanılır.

Çözülmüş süt kullanılana kadar buzdolabında saklanmalıdır. 24 saat içinde kullanılmalıdır

ÖNERİLER

• DOĞUMDAN SONRAKİ İLK 1/2 - 1 SAAT İÇİNDE EMZİRMEYE BAŞLANMALIDIR

. İLK 6 AYDA SADECE ANNE SÜTÜ VERİLMELİDİR

• 6 AYDAN İTİBAREN EK BESİNLERE BAŞLANMALIDIR

• 2 YAŞINA KADAR EK BESİNLERLE BİRLİKTE EMZİRMEYE DEVAM EDİLMELİDİR

TEŞEKKÜR EDERİZ