ANG SIBILISASYON NG Amerika, Olmec, Inca Aztec at Maya

7/17/2019 ANG SIBILISASYON NG Amerika, Olmec, Inca Aztec at Maya

http://slidepdf.com/reader/full/ang-sibilisasyon-ng-amerika-olmec-inca-aztec-at-maya 1/9

Eugene Spencer Lopez

8-CV

SIBILISASYON NG MAYA:

Ang kabihasnang Maya ay namuhay noong 2000 BCE. Sa pagdaan ng mga taon, sila ay

naging mga matagumpay na magsasaka at gumawa ng mga dakilang lungsod mula sa

mga bato na may kahanga-hangang istilo.

• Karamihan sa mga Maya ay mga magsasaka na naninirahan sa mga kubo sa mga

kabundukan at nagpupunta lamang sa mga lungsod kapag namimili at may pagdiriwang

na panrlihiyon.

• Ang kabihasnang Maya ay isang sibilisasyong Msoamrikano, na kilala dahil sa nag-

iisang nalalamang nasusulat na wika sa pr-Kolumbyanong panahon Mga Amrika, pati

na ang kanyang sining,arkitktura, at mga sistmang matmatiko at astronomiko. !nang

nalunsad noong panahong "r-Klasiko #sirka 2000 BK hanggang 2$0 A%&, ayon sa

kronolohiyang Msoamrikano, maraming mga lungsod na Maya ang umabot sa

kanilang pinakamataas na katayuan ng pag-unlad noong panahon ng Klasikong

#bandang 2$0 A% hanggang '00 A%&, at nagpatuloy hanggang sa panahong Matapos

ang Klasiko hanggang sa pagdating ng mga Kastila sa (u)at*n. Sa sukdulan nito, ito

ang pinakamasinsing populasyon at mga lipunang may kasiglahan ang kultura sa buong

mundo.

• +amuhay ang mga taong nagsasalita ng ikang Maya sa uwatmala at imog Mhiko

sa loob ng may /,000 mga taon. %ating mga mangangalap ng pagkain, mga maninila, atmga mangingisda ang mga Maya, bago naipakilala sa kanila ang pagsasaka ng kapit-

bahay na mga tribo #hindi nalalaman ng mga arkologo kung kailan talaga naganap ang

pagpapakilala sa pagbubukid&. +aniniwala silang si (um Kaa #litral na 1panginoon ng

mga kagubatan1&, ang diyos ng mais. !munlad ang mga Maya bilang mga magsasaka.

• Kaugnay ng wika, nakalikha ang mga Maya ng isang sistma ng hiroglipikong

pagsusulat. umikha sila ng kalndaryo. Kaugnay ng mga kasangkapan, naging

tagagawa sila ng mga pasong gawa sa putik. +agtayo sila ng mabusising mga libingan,mga tmplo, at mga kahang yari sa bato.



MAYA

SINING

Ang kabihasnang Maya ay isang sibilisasyong Msoamrikano, na kilala dahil sa nag-iisang

nalalamang nasusulat na wika sa pr-Kolumbyanong panahon Mga Amrika, pati na ang

kanyang sining,arkitktura, at mga sistmang matmatiko at astronomiko. !nang nalunsad

noong panahong "r-Klasiko #sirka 2000 BK hanggang 2$0 A%&, ayon sa kronolohiyang

Msoamrikano, maraming mga lungsod na Maya ang umabot sa kanilang pinakamataas na

katayuan ng pag-unlad noong panahon ng Klasikong #bandang 2$0 A% hanggang '00 A%&, at

nagpatuloy hanggang sa panahong Matapos ang Klasiko hanggang sa pagdating ng mga

Kastila sa (u)at*n. Sa sukdulan nito, ito ang pinakamasinsing populasyon at mga lipunang may

kasiglahan ang kultura sa buong mundo.

Ang Sibilisasyong Maya

• isang Mso-Amri)an )i3ili4ation

• sila lang ay may organisadong writtn languag sa buong "r-Columbian Amri)a at

sila ay may sariling numri)al systm

• maraming kaalaman sa larangan ng5

• astronomiya

• matmatika

ANTAS NG LIPUNAN- maraming mga lungsod na Maya ang umabot sa kanilang pinakamataas na katayuan ng pag-

unlad noong panahon ng Klasikong #bandang 2$0 A% hanggang '00 A%&, at nagpatuloy

hanggang sa panahong Matapos ang Klasiko hanggang sa pagdating ng mga Kastila sa

(u)at*n. Sa sukdulan nito, ito ang pinakamasinsing populasyon at mga lipunang may

kasiglahan ang kultura sa buong mundo.

-mayroon silang 6 na antas ng lipunan

7. Mga Maharlika

2. "ari

/. Mga Magsasaka

6. Mga Alipin

Ang sibilisasyong Mayan ay nahahati sa tatong pana!on5



7& Preca""#c- 7800 B.C.

- simula ng pagpapatayo ng stppd pyramids

- pottry at 9ird )lay 9igurins

2& Ca""#c #). 2$0-'00&

- umusbong ang konsptong urbanismo

- lungsod-stado

- Can)un- isang malaking lungsod sa sibilisasyong Maya kung saan makikita ang mga

malalaki at magagandang palasyo at pyramid

Ang Pag$ag"a% ng Ma&a:

- 8th- 'th )ntury

Mga 'a!#an:

- o3rpopulation

- pasant r3olt

- 9orign in3asion

- pidmi) disas

- )limat )hang

/& Po"tca""#c

- Yucatan: lungsod

- Ma&apan: lungsod-stado

- sinasabing dito nakuha ang pangalan nila na 1Maya1

- Popo Vu!:Mayan mythology

- natagpuan sa kaharian ng ;ui)h

I$a pang #(portanteng )apat (aa(an tung%o "a "#$##"a"&ong Ma&an:

7. Ang bawat Mayan ay may apat na pangalan5 una ang kanyang palayaw na ginagamit lamang

pag siya ay nasa bahay, pangalawa ang kanyang 1pampublikong1 pangalan- yun ang tinatawag

sa kanya ng mga taong hindi niya kapamilya, pangatlo at pang-apat- mga pangalang galing sa

pamilya ng kanyang nanay at kanyang tatay. <to ay upang masigurado na hindi magkamag-anakang kanyang mga magulang.

2. Ang intrprtasyon ng kagandahang pisikal para sa mga Mayan ay pagkakaroon ng5 9lattnd

skull, malaking ilong, at pagiging duling. Kaya nagsusuot sila ng )lay noss para magmukhang

malaki ilong nila.



/. Ang kanilang paraan ng pagsakripisyo ay ang pag-aalay ng dugo sa kanilang mga %iyos.

Karaniwang part ng katawan na kinukuhaan ng dugo ay ang tnga, labi at dila. At pag mataas

ang iyong antas sa lipunan, inaasahan na marami kang mai-aalay na dugo.

6. <sa pang inaalay ng mga Mayan ay human hart. +a)on ang tawag sa taga-tanggal ng

human hart at Cha)s yung tawag sa taga-hawak ng human hart.

Mga #(portanteng $aga&:

Paraan ng pag%a"a ng (ga Ma&an5 Arrangd marriag

Atanza!o$- mat)hmakr para sa arrangd marriag

A! %#n- pari

Cancun- 1ugar ng mga Ahas1

Po%-a-to%- isang ball gam na parang so))r

*u##c! U#n#c- pinuno

Bata$- tumutulong sa pinuno. nagsisilbi ring 1=udg1 at ta )oll)tor ng taong bayan

+ELI*IYON

Co"(o"5 ha3n, arth, undrworld

'#,#ng Go)- suprm od

• ar9ar- para sa Mayans, ito ay isang ritwal. Bago makipag-digmaan, kumakanta at

sumasayaw ang mga Mayan para sa kanilang mga %iyos. Matatapang ang mga Mayan

at naniniwala sila na mas mabuti pang mamatay sila kaysa matalo ng kanilang kaaway

• "olitistiko

•

"angunahing %iyos ay si >unab Ku

Sa"! an) $urn- ginagamit nila para sa kanilang agrikultura

AMBAG NG MAYA

• +akalikha ang mga Maya ng isang sistma ng hiroglipikong pagsusulat. umikha

sila ng kalndaryo. Kaugnay ng mga kasangkapan, naging tagagawa sila ng mgapasong gawa sa putik. +agtayo sila ng mabusising mga libingan, mga tmplo, atmga kahang yari sa bato.

• Kalndaryo

• +akagawa ng maraming bagay ukol sa matmatika at astronomiya

ANG SIBILISASYON NG AZTEC:

• Ang A4t) ang pinakamarahas na kabihasnan dahil sila ay nag-aalay ng buhay na tao

para sa kanilang %iyos.



• Ang kabihasnang A4t) ay umusbong sa ?ally o9 Mi)o.

• Tenoc!t#ta! - lungsod-)apital@ 1an island in a lak1

• O$"#)#an - batong galing sa bulkan

• C!#na(pa"- 9loating gardn

• *ue& *atoann# - rat Spakr@ ulr

• *ernan)o Cortez - sumakop sa kabihasnang A4t)• Ang mga A4t) ay mga nomadikong tribu na nagmula sa tuyong lupain ng hilaga at unti-

unting tumungo patimog sa ?ally o9 Mi)o sa pagsapit ng ika-72 siglo C.E.

• Ang salitang A4t) ay nangangahulugang isang nagmula sa A4tlan, isang mitikong

lugar sa hilagang Mi)o.Ang konomiya ng A4t) ay nakabatay sa pagtatanim. Ang

lupa sa paligid ng mga lawa ay mataba subalit hindi lubos na malawak para sa buong

populasyon.

• Ang mga A4t), A4tk, o Astk at Astka sa pagsasalin, ay mga tao na Katutubong Amrikano na nanirahan sa Mhiko. Ang <mpryong A4t), <mpryong Astk, o

<mpryong Astka ay tumagal mula ika-76 hanggang ika-7D na daangtaon. inawag nila

ang kanilang sarili bilang Me!#%ano o Na!ua. <lang bahagi ng kalinangang Astk ang

gumamit ng mga sakripisyong tao at ang paniniwala sa mga nilalang na mitikal. Ang

mga Astk ay may lubhang tumpak na %aen)ar&ong $#nu$uo ng ./ (ga ara01

Ma&roon )#n "#ang #"ang %aen)ar&ong pangre#!#&on na $#nu$uo ng 2.3 (ga

ara01

ANTAS NG LIPUNAN

/ antas5 maharlika, ordinaryong mamamayan, alipin #pinakamababa&

"o)ht) - pangkat na pinahahalagahan@ spiya ng kaharian #spy&

"agsasaka - batayan ng kabuhayan

<rigasyon, hagdan-hagdang palayan sa mga burol, at gumamit ng mga pataba

Chimampa - pinakamahalagang pamamaraan ng pagsasaka

"ASASAKA- kinabubuhay ng mga A4t) at para makasigurado sa masaganang ani, madalas

ang pagsasagawa ng srmonya para sa kanilang mga bathala.

alang prang mtal ang A4t) kayat produkto ang kanilang ginagamit sa pamalit.

+ELI*IYON

Ang mga AEC ay naniniwala sa mga sumusunod na bathala5

7. >!<<F"FC><- bathala ng digmaan.2. A+A<!>- bathala ng araw./. AFC- bathala ng ulan.



6. ;!EACFA- may pakpak at isang bathala at tinuturing isang bayan

MGA AMBAG

7. tmplo at pamilihang bayan

2. maliliit na himnasyo/. makukulay na bahay6. unang impryo ng amrika$. pamahalaan-)hi9 o9 mnD. training )ntr-dukasyon

SINING

7. Kalndaryong Bato2. <sa sa pinakasikat at nabubuhay na produkto ng istraktura

May bigat na 22 mtri) ton

4a!uugan ng CALPULLI1 #"ang %ap#"anan o 0ar) $u(u$uo ang panguna!#ng &un#t ng

Aztec #punan1

4utura ng Aztec

Ang mga a4t) ay mayroong tunay na pananampalataya sa mga dyos na kanilang sinasamba

ngunit mayroon ring mga di kanais nais na katangian ang nai papa malas ng mga a4t) sa

kanilang kultura.

<to ang pagdukot ng puso ng mga tao upang ialay sa kani-kanilang mga dyos na sinasamba.

"amumuhay ng A4t)Chinampas - mga artipisyal na pulo na kung tawagin ay mga 9loating gardn sa gitna ng lawa.

+aniniwala ang mga a4t) na kailangan laging malakas ang diyos upang mahadlangan nila ang

masasamang diyos na sirain ang daigdig.

%ahil sila ay magsasaka, ang mga A4t) ay taimtim na umaasa sa mga pwrsa ng kalikasan at

sinasamba ang mga ito bilang diyos.

Ang mga A4t) ay mahuhusay na mga inhinyro at tagapagtayo ng mga istraktura tulad ng mga

kanal o aGua du)t, mga dam, gayundin ng sistma ng irigasyon , liwasan at mga pamilihan.

ANG SIBILISASYON NG INCA:

• Ang <n)a ang isa sa mga may sinaunang kabihasnan sa latin amrika. Matatagpuan

ang kanilang impryo sa timog na bahagi ng bundok ng ands sa pinakahilagang



hangganan sa )uador. +aging kabisra nito ang )us)o na sa kasalukuyan ay ang

bansang pru.

• <tinuturing na hua)a o banal ng mga in)a ang maraming bagay at lugar. Kabilang dito ay

ang mga mummis o9 th dad at ang mga bagay na may kaugnay dito5 mga tmplo,

banal at makasaysayang lugar, mga bukal, bato at mga kabundukan. Bawat tahanan ng

mga in)a ay may pinaglaanang lugar na para lamang sa mga bagay na maituturingnilang hua)a sa kanilang pamilya.

• Ang paghahandog at pagaalay ng sakripisyo na may dasal ay isang malaking bahagi ng

srmonyang panrlihiyon ng mga <n)a.

*eograp#&a

Ang kontinnt ng >ilagang Amrika at imog Amrika ay nasa pagitan ng Karagatang "asipiko

at Karagatang Atlantiko.

S#n#ng

• >agdan-hagdang palayan

• Musika na kinabibilangan ng mga wind, pr)ussion instrumnts

• "inagkukunan ng kasuotan ang mga llama

+e#!#&on

• nakasntro sa rlihiyon ang buhay• <nti - diyos ng araw #pinakamahalaga&

A($ag

• olt)

• ambak ng Mhiko - pinamayanihan ng lungsod ng otihua)an

• olt) - nagtungo sa Sntral Mhiko - nagtatag ng isang stado

• Chi)ha- br na gawa sa mais

Anta" ng L#punan

• +agkaroon ng tatlong lugar ang kabihasnan

7. Sa Cu4)o #"ru&2. ianhuan)o #Boli3ia&/. Ma)hu "i))hu

• Magagaling na inhinyro

• Ang mga daan ay gawa sa bato at nakabitin sa lubid



SIBILISASYON NG OLMEC

-inatawag na Flm) o mga taong goma #rubbr popl& ang mga pamayananna nainirahan sa

baybayin ng olpo ng Mi)o noong 7200 BCE.

-Sinasabi na ang kabihasnan ng mga Flm) ang bas )ultur ng Amri)a dahil ang kanilang

mga naimbnto at nilikhang mga kasangkapan at kaalaman ay hiniram at ginamit ng mga

sumunod na kabihasanan.

AMBAG

7. anhing sistma ng pagbibilang ang nauunawaan ng mga ksprto. Binubuo ito ng5

-7- isang dotHtuldok

-$- isang bar

-at 0

2. inamit nila ang sistma ng pagbibilang sa pag-tala ng mga klips at paggalaw ng mga

planta.

/. umikha rin sila ng dalawang kalndaryo na gamit sa pang-araw-araw at sa panrlihiyong

srmonya.

6. +akagawa ng isang Sistma ng panulat na may halintulad sa >iroglyphi)s

ANTAS NG LIPUNAN

SilaIy gumagamit ng mga kagamitan na nagpapadali ng kanilang buhay tulad ng luwad,

buto, kahoy at sungay ng usa.

SilaIy isang agri)ultural na pamayanan. umagamit sila ng slash-burn t)hniGu sa

9arming.

+ELI*IYON

Sumasamba saw along mga %iyos5

51 Flm) %ragon21 Bird Monstr 1 Jish Monstr 61 Bandd-y od/1 atr od.1 Mai4 god71 r-aguar 81 Jathrd Srpnt

-nagpatayo ng tmplong hugis pyramid



- sinasabayan ito ng isang srmonya kung saan maglalaban ang dalawang pangkat ng

manlalaro sa isang ball )ourt, ang matatalo ay sasakripisyo sa kanilang diyos

SINING

Sila ay mahusay sa larangan ng pottry. inagamit ang mga pots sa pag-imbak atpagluto ng pagkain.

Sila ay mahusay sa larangan ng pag-ukit. <lan sa mga halimbawa ay ang ston )ar3ing,

wood )ar3ing, at )a3 painting.

Documents

ANG SIBILISASYON NG Amerika, Olmec, Inca Aztec at Maya