analitis.gr http://analitis.gr/i-simerini-skotini-archontes-ton-chrimatoikonomikon/

Οι σημερινοί Σκοτεινοί Άρχοντες των Χρηματοοικονομικών

21

SHARESShare on

Στο βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο του, Lords of Finance (μτφ. Οι Άρχοντες των Χρηματοοικονομικών), οοικονομολόγος Liaquat Ahamad εξιστορεί πώς τέσσερις κεντρικοί τραπεζίτες, υποκινούμενοι από την αυστηρήπροσήλωση στον κανόνα του χρυσού, «διέσπασαν τον κόσμο» και προκάλεσαν τη Μεγάλη Ύφεση. Οι σημερινοίκεντρικοί τραπεζίτες σημερινή μοιράζονται σε μεγάλο βαθμό μια νέα επικρατούσα αντίληψη – ως προς τα οφέλητης χαλαρής νομισματικής πολιτικής. Μήπως οι φορείς χάραξης νομισματικής πολιτικής ετοιμάζονται και πάλι ναδιασπάσουν τον κόσμο;

Η ορθόδοξη νομισματική πολιτική δεν κατοχυρώνει πλέον κατοχυρώνει τον κανόνα του χρυσού, ο οποίοςοδήγησε τους κεντρικούς τραπεζίτες της δεκαετίας του 1920 στην κακοδιαχείριση των επιτοκίων, προκαλώνταςμία παγκόσμια οικονομική καθίζηση που τελικώς έθεσε τις βάσεις για το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ωστόσο, ηπρωτοφανής περίοδος συντονισμένης χαλαρής νομισματικής πολιτικής από την αρχή της χρηματοπιστωτικήςκρίσης το 2008 θα μπορούσε να είναι εξίσου προβληματική. Μάλιστα η αισθητή επίδραση στις χρηματοπιστωτικέςαγορές υπήρξε ήδη τεράστια.

Ο αντίκτυπος πρώτης τάξης είναι σαφής. Οι θεσμικοί επενδυτές δυσκολεύονται να επιτύχουν θετικές πραγματικέςαποδόσεις σε οποιαδήποτε από τις παραδοσιακές επενδύσεις ασφαλούς καταφυγίου. Οι ασφαλιστές ζωής, γιαπαράδειγμα, έχουν παλέψει για τα εγγυημένα ποσοστά επιστροφών τους. Σύμφωνα με μία πρόσφατη έκθεση τηςSwiss Re, αν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων κυμαίνονταν πιο κοντά στην «εύλογη αξία» τους, οιασφαλιστές στην Αμερική και την Ευρώπη θα είχαν κερδίσει κάπου 40 έως 80 δισεκατομμύρια δολάρια από το2008 ως το 2013 (υποθέτοντας μια τυπική διάθεση ενός ποσοστού 50 έως 60 τοις εκατό σε σταθερά εισοδήματα).Για τα δημόσια συνταξιοδοτικά ταμεία, μία επιπρόσθετη ποσοστιαία μονάδα απόδοσης κατά τη διάρκεια αυτής τηςπεριόδου θα είχε αυξήσει το ετήσιο εισόδημα κατά 40 έως 50 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι επενδυτές αντέδρασαν στα σχεδόν μηδενικά επιτόκια με πρωτοφανείς προσαρμογές στον τρόπο διάθεσηςπεριουσιακών στοιχείων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, έχουν ανέλαβαν περισσότερο κίνδυνο. Κατ΄ αρχάς,στράφηκαν σε πιο ριψοκίνδυνα πιστωτικά μέσα, με αποτέλεσμα τη συμπίεση των διαφορών (spreads) μεταξύ τωναποδόσεων των εταιρικών ομολόγων. Μόλις οι επιστροφές των εμπορικών χρεογράφων είχαν οδηγηθεί σειστορικά χαμηλά, οι επενδυτές συνέχισαν να ασκούν πιέσεις στις μετοχές. Περίπου το 63% των παγκόσμιωνθεσμικών επενδυτών αύξησαν τα διατιθέμενα σε μετοχές ανεπτυγμένων αγορών κατά τους έξι μήνες πριν από τονΑπρίλιο του 2015, σύμφωνα με στοιχεία από μια πρόσφατη έρευνα της State Street – παρόλο που το 60% εξαυτών αναμένουν μια διόρθωση της αγοράς της τάξης του 10 έως 20%.

Ακόμα και οι πιο συντηρητικοί επενδυτές του κόσμου έχουν αναλάβει πρωτοφανείς κινδύνους. Τα δημόσιασυνταξιοδοτικά ταμεία της Ιαπωνίας, στα οποία περιλαμβάνεται και το μεγαλύτερο του κόσμου, έχουν ρίξει ταεγχώρια ομόλογα σε τιμές-ρεκόρ. Εκτός του ότι ενίσχυσαν τις επενδύσεις σε σε ξένες μετοχές και ομόλογα, έχουνπλέον αυξήσει τις διακρατήσεις τους σε εγχώριες μετοχές για πέμπτο συνεχόμενο τρίμηνο.

Αυτές οι αποφάσεις διάθεσης χρημάτων είναι κατανοητές, δεδομένων των γλίσχρων αποδόσεων πουπροσφέρονται στις επενδύσεις σταθερού εισοδήματος, αλλά ο αντίκτυπος δεύτερης τάξης θα μπορούσε τελικά νααποδειχθεί καταστροφικός.

Η ανοδική πορεία της αγοράς μετοχών κρατά πλέον έξι χρόνια. Ακόμα και μετά την αστάθεια της αγοράς πουακολούθησε την κρίση στην Ελλάδα και την βουτιά της κινεζικής χρηματιστηριακής αγοράς, οι αποτιμήσειςμοιάζουν υψηλές. Ο S&P 500 έχει ξεπεράσει τα επίπεδα προ του 2008, με τις μετοχές των εταιρειών νασυναλλάσσονται σε τιμές 18 φορές μεγαλύτερες από τα κέρδη τους.

Όσο οι ούριοι άνεμοι της παγκόσμιας ποσοτικής χαλάρωσης, του φθηνού πετρελαίου, και των περαιτέρωθεσμικών εισροών συνεχίζουν να πνέουν, οι μετοχές θα μπορούσαν να συνεχίσουν το ράλι. Αλλά κάποια στιγμή,θα επέλθει μια πραγματική διόρθωση της αγοράς. Και όταν αυτό συμβεί, τα συνταξιοδοτικά ταμεία και οιασφαλιστικές εταιρείες θα είναι πιο εκτεθειμένες από ποτέ στην αστάθεια των μετοχικών αγορών.

Αυτή η υπερβολική έκθεση έρχεται σε μια εποχή όπου οι δημογραφικές τάσεις λειτουργούν εις βάρος τωνσυνταξιοδοτικών ταμείων. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, όπου το 20% του πληθυσμού είναι μεγαλύτερο των 65ετών, ο αριθμός των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας θα συρρικνωθεί από τα περίπου 50 εκατομμύρια σήμερα σε 34εκατομμύρια το 2060. Στις αναδυόμενες αγορές, το ταχέως αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής και η μειωνόμενηγεννησιμότητα είναι πιθανό να διπλασιάσουν τον πληθυσμό άνω των 60 ετών στην Κίνα μέχρι το 2050 –προσθέτοντας περίπου μισό δισεκατομμύριο ανθρώπους που θα χρειάζονται υποστήριξη στα μη παραγωγικάτους χρόνια.

Αν το συνδυασμένο αποτέλεσμα των απότομων απωλειών στις μετοχικές αγορές και των αυξανόμενων επιπέδωνεξάρτησης φέρουν τα συνταξιοδοτικά ταμεία στο σημείο να παλεύουν για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσειςτους, θα εναπόκειται στις κυβερνήσεις να παράσχουν δίκτυα ασφαλείας – αν μπορούν. Το δημόσιο χρέος ωςποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ αυξάνεται με ετήσιο ρυθμό της τάξης του 9,3% από το 2007.

Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που πνίγεται στο χρέος. Το 2014, τα επίπεδαχρέους καθόλα τα μήκη και πλάτη της ευρωζώνης συνέχισαν να αναρριχώνται, φτάνοντας σχεδόν το 92% τουΑΕΠ – το υψηλότερο ποσοστό τους από την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος το 1999. Αν συντάξεις καικυβερνήσεις αποδειχθούν αμφότερες ανίκανες να δώσουν παροχές στους ηλικιωμένους, οι χώρες σε ολόκληρητην ήπειρο θα μπορούσαν να βιώσουν κλιμακούμενη κοινωνική αστάθεια – μια ευρύτερη εκδοχή της ιστορίας πουεκτυλίσσεται στην Ελλάδα.

Οι νέοι Άρχοντες των Χρηματοοικονομικών υπήρξαν αναμφισβήτητα επιτυχείς σε πολλούς από τους στόχουςτους, από τη στιγμή που ξέσπασε η οικονομική κρίση πριν από επτά χρόνια. Γι΄ αυτό, αξίζουν συγχαρητήρια.Αλλά, όταν προκύπτει μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης, οι μεγάλης κλίμακας αντιδράσεις πολιτικής επιφέρουνπάντα απρόβλεπτες συνέπειες, προλειαίνοντας συνήθως το έδαφος για την επόμενη πλήρους κλίμακας κρίση.Δεδομένης της πρόσφατης αναταραχής στις αγορές, το ερώτημα πλέον είναι μήπως η επόμενη κρίση έχει ήδηαρχίσει.