Allez André' brochure

3Op het einde van de negentiende eeuw start het verhaal van de fiets in Ieper. Omwille van de hoge prijs is het voornamelijk een speeltje van de welstellende burgerij. Een groep van lokale ondernemers investeert in een imposante velodroom ten noordwesten van de stad. In volle belle poque organiseren de plaatselijke elitaire Cycle Club en Rapid Club er grote wielerevenementen.

Kort voor de Eerste Wereldoorlog wordt de fiets betaalbaar en daardoor populair bij de gewone man die zich nu vlot kan verplaatsen. De successen van enkele West-Vlaamse wielrenners zoals Cyriel Van Hauwaert, Odiel Defraeye en de Ieperling Arthur Vanderstuyft maken van wielrennen de sport van het volk. In elke wijk ontstaan er feestkoersen en het publiek geniet van haar streekhelden.

De Eerste Wereldoorlog tempert even de wielergekte in Ieper en omgeving. Maar de wielrenners kruipen al snel weer in het zadel en koersen tussen de slagvelden. Het aantal wedstrijden gaat in stijgende lijn en de vele successen van West-Vlamingen zijn amper bij te houden. Het is een gouden tijd voor het wielrennen. Iedere wijk organiseert zijn Grote Prijs tijdens de jaarlijkse kermis. De supporters dragen hun vedetten op handen en de kranten van toen staan vol kleurrijke verslagen en fotos.

Ieper heeft zijn eigen fraaie wielergeschiedenis. De herinnering aan dit verleden willen we met deze publicatie levendig houden. Het is een koers tegen de tijd, want de beelden en herinneringen aan dit sporterfgoed vervagen langzaam maar zeker. Het maakt niet uit of het gaat over een grote klassieker die hier zijn doortocht maakt, of een wedstrijd voor beginnelingen die toertjes rijden rond de kerktoren. Zowel grote als kleine wielerhelden verdienen het om in de kijker te worden gezet.

Allez Andr brengt het verhaal van de koers in Ieper en deelgemeenten in ruim tweehonderd oude beelden. Verschillende oproepen lokten koersfanaten, oud-renners of hun familie en supporters naar het stadsarchief. Hun gekoesterde wielermomenten werden er dankbaar gedigitaliseerd en vormen een unieke aanvulling op de eigen collecties.

De beelden worden ingedeeld in themas waarbij onze wielrenners aan bod komen, maar ook de volkse kermiskoersen, de ondersteunende rol van de vele wieler- en supportersclubs, de actiefotos en natuurlijk ook de fotos waarbij de winnaar stralend van trots de bloemen en de beker van het bloemenmeisje of de burgemeester in ontvangst neemt. Het overzicht van de renners is niet volledig hoewel de niet opgenomen renners evenveel respect en bewondering verdienen. Aanvullingen zijn uiteraard meer dan welkom.

De start van de vijfde etappe van de Tour de France 2014 vormt voor het stadsarchief een extra tussenspurt om ook in de 21ste eeuw het cultureel erfgoed van Ieper te verzamelen en in de kijker te plaatsen.

Katrien GoudeseuneStadsarchief Ieper

5 KERMISKOERS 7

WIELERHELD 17

SUPPORTERS 31

OVER DE MEET 37

IN DE SPURT 43

ZOEK DE COUREUR 51

BLOEMEN & BEKERS 57

KATTEKOERS 65

WIELERCLUBS & -TOERISTEN 73

Start van een wielerwedstrijd in de Rijselstraat, 1928.IEPER Verbeeldt

7KERMISKOERS

8Rond de eeuwwisseling maken lokale wielerwedstrijden hun opgang. Deze wedstrijden vinden meestal plaats tijdens de wijk- of kermisfeesten. Het peloton bestaat voornamelijk uit jongemannen van eenvoudige komaf, koersend voor geldprijzen en eeuwige lokale faam.

Na de Eerste Wereldoorlog herrijzen de koersen uit hun as. Geen Tuindag- of Kattenfeest zonder wielerwedstrijd! Het aanbod breidt zich doorheen de tijd verder uit. Elke wijk of dorp organiseert tijdens zijn kermisfeest een koers, zoals die van Ieper Hoekje of de prachtig klinkende Parel van Montmartre.

Centraal in de organisatie van de wielerevenementen staan de Ieperse cafs, waar de renners aan de inschrijvingstafel hun rugnummer komen ophalen. Na de inschrijving rest er meestal nog wat tijd om de fiets op punt te zetten, een beetje op te warmen en de aankomstzone te verkennen. Dan wordt het stilaan tijd voor het moment van de dag: de start. Het peloton trekt zich op gang en weg is de bonte bende voor een resem rondjes rond de kerktoren.

De kers op de taart voor elke wielerliefhebber is het reikhalzend uitkijken naar het verloop van de finale: voert een deelnemer een ultiem solonummer op richting eindstreep, kan een groepje renners zich op de valreep losrukken van het peloton of stormt de hele bende vervaarlijk naar de meet? Tijdens en na de wedstrijd kunnen de supporters hun dorst laven in de cafs.

Vanaf de jaren zeventig drukken de verregaande professionalisering en internationalisering van het wielrennen het aantal kermiskoersen fors naar beneden. De lokale wedstrijden overleven de tand des tijds, maar figureren niet meer zo talrijk op de wielerkalender. Tot op vandaag zijn er nog kermiskoersen in onder meer Vlamertinge, Sint-Jan, Dikkebus en Boezinge.

Wielerwedstrijd op de Grote Markt, 1938.Fotocollectie stadsarchief Ieper

9Start van een wielerwedstrijd op de Grote Markt, eind jaren twintig.IEPER Verbeeldt

Wielerwedstrijd aan de Westkaai, april 1935.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Enkele renners aan de start in de Stationsstraat voor de wedstrijd Grote Prijs Statiestraat, april 1935.

Fotocollectie stadsarchief Ieper

Wedstrijd aan het voormalige slachthuis, augustus 1946.Privcollectie

10

Raphal Ghisquire na zijn overwinning op Sint-Pieters, juli 1955.


Bernard Vanthuyne (Krombeke) wint de kermiskoers in de Kruisstraat, mei 1956.


Remi Deloof met burgemeester Albert Dehem na de koers Ster van Ieper, augustus 1954.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Privcollectie

11

Romain Van Wynsberghe (Moorsele) en Roger Beke (Torhout) na de koers op de Potyze, september 1956.


Roger Hendrickx (Woumen) wint de Sint-Pietersprijs, juli 1957. Fotocollectie stadsarchief IeperPrivcollectie

12

Privcollectie Andr Durnez uit Vlamertinge wint de kermiskoers in Vlamertinge, mei 1956.Privcollectie

Roger Becarren (Woumen) wint de tweede rit van de tweedaagse van Ieper Hoekje, mei 1959.


Martial Volckaert uit Brielen na de kermiskoers van Brielen, september 1959.

Privcollectie

Danil Carpentier uit Elverdinge wint de koers in Vlamertinge, mei 1958.


13

Privcollectie Patrick Sercu (Roeselare) wint als 15-jarige zijn eerste koers op de Brandhoek in Vlamertinge, oktober 1959.


Bernard Vanthuyne (Krombeke) wint de kermiskoers op de Potyze, september 1959.


14

Marcel Ossieur uit Sint-Jan tijdens het interclubkampioenschap op rollen in Sint-Jan, ingericht door wielerclub Blijf Jong,

november 1970.Privcollectie

Danil Delameilleure uit Boezinge op weg naar zijn overwinning in Elverdinge, juli 1964.

Privcollectie

Andr Durnez uit Vlamertinge en Andr Vandamme worden in de bloemen gezet na hun prestatie in de

Parel van Montmartre, juli 1959.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Sprint in de kermiskoers van Brielen met o.a. Valeer Clauw en Martial Volckaert uit Brielen,

september 1961.Privcollectie

Louis Vandenbroeck (Hasselt) wint het criterium voor liefhebbers in Boezinge, juli 1966.

Privcollectie

15

Eddy Musseeuw (Klemskerke) wint de kermiskoers van Elverdinge, oktober 1965.

IEPER Verbeeldt

Ludo Vandromme (Kachtem) krijgt bloemen van burgemeester Petillion na zijn overwinning in Boezinge, augustus 1968.

Privcollectie

Serge Devos na zijn overwinning op de Brandhoek in Vlamertinge, begin jaren tachtig.IEPER Verbeeldt

Enkele renners van Het Stalen Paard aan de start van de wedstrijd tijdens

Brandhoekkermis, mei 1971. IEPER Verbeeldt

Danil Crabeels (Middelkerke) wint de driedaagse Parel van Montmartre, juli 1957.


16

Andr Noyelle (Poelkapelle) behaalt goud tijdens de Olympische Spelen in Helsinki, 1952.Privcollectie

17WIELERHELD

18

In 1912 wint Odiel Defraeye de Tour. Aangemoedigd door zijn succes en het verdiende prijzengeld ambiren heel wat mannen van eenvoudige afkomst wielrennen als broodwinning. De broodrenners koersen zich in het zweet voor de centen die aan de eindmeet liggen te wachten.

Deze wielrenners van weleer verwerven eeuwige roem in hun dorp en streek. De meesten kunnen niet leven van hun prijzengeld. Velen zijn geroepen, maar weinigen uitverkoren. Het profbestaan is maar voor een aantal weggelegd zoals Alphonse Ghisquire, Remi Capoen of Emiel Decroix.

Door zijn winst in de Olympische wegrit in Helsinki in 1952 schrijft Andr Noyelle zich de geschiedenisboeken in. Het jaar daarop verzilvert hij zijn grootste overwinning ooit en tekent hij een profcontract bij de befaamde ploeg van fietsconstructeur Alcyon-Dunlop.

Na hun wielercarrire spelen verschillende wielerhelden hun reputatie uit om via een (supporters)caf of een fietsenzaak een tweede carrire op te starten.

Arthur Vanderstuyft, Iepers wielertalent van voor de Eerste Wereldoorlog. Privcollectie

19

Leon Vanderstuyft is wereldkampioenbij de Stayers, 1922.

Privcollectie

Odiel Taillieu in volle inspanning tijdens Parijs-Rijsel, april 1929.

Privcollectie

Alphonse Ghisquire, Joseph Demuysere (Wervik), Flicien Vervaecke (Dadizele), Gaston Rebry (Rollegem-Kapelle),

Emiel Decroix en Julien Vervaecke (Dadizele), circa 1935. Privcollectie

Paul Salom houdt de beker in zijn handen na zijn prestatie in de juniorenkoers, juni 1939.


De broers Isidoor (tweede van rechts) en Sevre Leroy (tweede van links). Naast coureur is Isidoor ook fietsenmaker en

uitbater van herberg In de Potyze, begin jaren twintig. Privcollectie

20

Arthur Vanderstuyft (tweede van links), wielertalent van voor de Eerste Wereldoorlog.

Privcollectie

Paul Salom met de zwarte koerstrui spurt naar een tweede plaats, circa 1939.

IEPER Verbeeldt

Albert Woets wint de koers voor junioren in Ieper, maart 1936.Privcollectie

Lucien Storme (Nieuwkerke), Gaston Rebry (Rollegem-Kapelle), Remi Capoen uit Dikkebus, Albert Woets, Emiel Decroix en Alphonse Ghisquire tijdens de Grote Prijs van Ieper, 1938.

Privcollectie

21

Alphonse Ghisquire baat caf In den Slachter uit in de

Boomgaardstraat, 1938.Privcollectie

Remi Capoen uit Dikkebus, circa 1935.Privcollectie

Emiel Decroix, winnaar van de Ronde van Belgi, mei 1936.

Privcollectie

Albert Woets wint de koers voor junioren in Ieper, maart 1936.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Alphonse Ghisquire poseert samen met Flicien Vervaeke

(Dadizele) voor zijn caf In den Slachter in de

Boomgaardstraat, 1938.Privcollectie

22

Georges Vanhove is eerst renner, daarna wordt hij een succesvol mecanicien, circa 1948.

IEPER Verbeeldt

Andr Noyelle (Poelkapelle), renner bij wielerclub het Vliegend Wiel in Vlamertinge, circa 1950.

Privcollectie

Lucien Depoorter uit Boezinge wint de koers in Langemark, september 1949.

Privcollectie

Georges Vanhove wint de Grote Prijs de Beurs in de Menenstraat, 1943.

Privcollectie

Gerard Indevuyst, circa 1950. Privcollectie

23

Andr Noyelle (Poelkapelle) en Albert Vandevoorde (Kemmel) na hun prestatie tijdens het legerkampioenschap in Brussel, mei 1952. Privcollectie

Renners van het Vliegend Wiel aan de start van een wedstrijd, circa 1950.

IEPER Verbeeldt

Roger Meerseman uit Vlamertinge, circa 1950. Privcollectie

Arthur Cleenewerck uit Vlamertinge wint de koers in Luingne, juli 1952.

Privcollectie

24

Danil Carpentier uit Elverdinge en Danil Logie uit Vlamertinge, juli 1953. Privcollectie

Arthur Cleenewerck en Danil Logie, beiden uit Vlamertinge, na het clubkampioenschap van het Vliegend Wiel in Vlamertinge, april 1952.

Privcollectie

Raphal Ghisquire wint de koers in Zillebeke, juli 1955.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Danil Carpentier uit Elverdinge tijdens het clubkampioenschap van het Vliegend Wiel in Vlamertinge, maart 1955.

IEPER Verbeeldt

25

Florent Rondel uit Zuidschote wordt in de bloemen gezet door zijn supportersclub

Hoger Op na zijn prestatie op de piste in Moorslede, mei 1953.

IEPER Verbeeldt

Jean Vandemaele uit Vlamertinge, circa 1955.

IEPER Verbeeldt

Joseph Vankemmel uit Vlamertinge, circa 1955.

Privcollectie

Raphal Ghisquire beklimt de Rode Berg tijdens het

kampioenschap van Belgi,juni 1957.


Gilbert Desmedt, augustus 1962.Privcollectie

Andr Durnez uit Vlamertinge (rechts) en Andr Noyelle (centraal), eind jaren vijftig.

Privcollectie

Danil Carpentier uit Elverdinge is spurtwinnaar in Passendale, juni 1959.

Privcollectie

26

Andr Vandamme, eind jaren vijftig. Privcollectie

Andr Lemoine, juni 1958. Privcollectie

Werner Pattyn uit Elverdinge na zijn overwinningin Pilkem, maart 1960.

IEPER Verbeeldt

Danil Delameilleure uit Boezinge tijdens een wedstrijd op rollen in Boezinge, februari 1962.

Privcollectie

27

Martial Volckaert uit Brielen, circa 1960. Privcollectie

Gilbert Verlinde uit Zillebeke, circa 1967.IEPER Verbeeldt

Jong talent sluit zich aan bij wielerclub de Moedige Renners van Elverdinge, 1985.

IEPER Verbeeldt

Pierre-Paul Lambert na zijn prestatie in de koers van Beveren-Leie, oktober 1966.

IEPER Verbeeldt

28

Danil Delameilleure (zittend links), Danil Callewaert (zittend rechts) en

Nol Knockaert (rechtstaand rechts), drie renners uit Boezinge vergezeld van een

supporter, circa 1965.Privcollectie

Gilbert Verlinde uit Zillebeke, 1967. IEPER Verbeeldt

Danny Dehaene uit Elverdinge, circa 1988.

IEPER Verbeeldt

Nol Vantieghem tijdens een tijdrit op rollen, ingericht door wielerclub Blijf Jong

in t Hof van Commerce in Sint-Jan, november 1969.

Privcollectie

29

Wim Verbeke uit Hollebeke wint de nieuwelingenkoers in Zarren, oktober 1987.

Privcollectie

Jean-Pierre Van Renterghem uit Hollebeke na zijn overwinning in Merelbeke, 1988.

IEPER Verbeeldt

Patrick Mervaille, eind jaren zeventig.Privcollectie

30

Arthur Cleenewerck uit Vlamertinge voor zijn supporterscaf De Sportwereld, 1953. Privcollectie

31SUPPORTERS

32

Andr Noyelle (Poelkapelle) na zijn prestatie op de Olympische Spelen, 1952.Privcollectie

Gerard Indevuyst krijgt een nieuwe fiets van zijn supporters, circa 1953. Privcollectie

Wielrennen is de eerste echte sport voor het volk. Door de verplichte zondagsrust (1905) en de achturige werkdag (1921) heeft de werkman van bescheiden komaf meer tijd voor het volgen van de wielersport. Bovendien blijft het wielrennen lokaal verankerd waardoor iedereen voldoende gelegenheid heeft om de wielrenners in eigen streek aan te moedigen.

Grote kampioen of kleine garnaal, geen wielrenner kan zonder de steun van zijn supporters. Hun luide aanmoedigingen schreeuwen de renners over de meet. Supportersclubs beperken zich niet enkel tot de morele steun tijdens de wedstrijd. Enkele coureurs krijgen van hun fans een wedstrijd naar hen genoemd. Denk maar aan de Grote Prijs Gerard Indevuyst. De gulle supporters schenken hun lokale wielerhelden vaak een nieuw stalen ros.

Uitvalsbasis van dit alles is het supporterscaf. De exploitanten beleven gouden tijden. Wie zijn of haar caf aan de lokale wielerheld koppelt, ziet de gelagzaal geregeld vollopen. De bekers, wielertruitjes, fotos en andere memorabilia vormen het kleurrijk decor van een typisch Vlaams volkscaf.

33

Stichting supportersclub Andr Lemoine in het lokaal Au Cadran Dor in de Rijselstraat, juni 1958.

Privcollectie

Stichting supportersclub Andr Vandamme in het lokaal De Linde in de Zonnebeekseweg, juli 1958.

Privcollectie

Joseph Vankemmel uit Vlamertinge met zijn supportersclub, juni 1953. Privcollectie

Danil Delameilleure, Danil Callewaert en Nol Knockaert. Drie Boezingse renners met hun supporters in caf De Vuurlinie in Boezinge,

begin jaren zestig.Privcollectie

Lidkaart van de supportersclub van Martial Volckaert uit Brielen, circa 1960.

Privcollectie

34

Johny Bendel uit Dikkebus krijgt een nieuwe fiets van zijn supporters in het lokaal Au Progrs in Dikkebus,

januari 1960.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Patrick Mervaille krijgt een nieuwe fiets van zijn supportersclub Samen Sterk in hun lokaal

De Gouden Hoorn, februari 1979.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Yves Pype met zijn supporters in caf De Bankin de Fochlaan, februari 1975.


Patrick Debrock omringd door zijn supporters in het lokaal t Hof van Lizerne in Zuidschote, februari 1977.


Guy Hennebel ontvangt zijn nieuwe fiets in het supporterslokaal De Gouden Hoorn, februari 1976.


Didier Couchez krijgt een nieuwe fiets van zijn supportersclub in caf De Sportwereld in de

Rijselstraat, februari 1981.Fotocollectie stadsarchief Ieper

35

Zelfklever van de supportersclub van Patrick Mervaille, circa 1979.

Privcollectie

Karl Dehaene, omringd door zijn supporters, neemt zijn nieuwe koersfiets in ontvangst, februari 1984.Fotocollectie stadsarchief Ieper

36

Pol Duthoo uit Zillebeke is fabriekskampioen van het wielerkampioenschap van Picanol, april 1964.Privcollectie

37OVER DE MEET

Prijzen worden pas aan de meet uitgedeeld. Bijna elke wedstrijd bestaat uit premies tijdens de rit en prijzen aan de eindmeet voor de overwinnaar.Het lokale bestuur of de middenstand zoals herbergiers, slagers, bakkers, ... vullen deze prijzenpot, meestal met producten uit hun eigen winkel. Denk maar aan de beenhespen en andere naturaprijzen.

Gulle schenkers krijgen ter compensatie reclameadvertenties op de affiche of brochures. In enkele gevallen wordt er een rit genoemd naar de sponsor, zoals de ereprijs Garage Renault tijdens de driedaagse Parel van Montmartre in 1958.

Na de aankomst stapt de renner richting wedstrijdlokaal, meestal een caf, om zijn deel van de prijzen te incasseren. Door de uitgebreide prijzenpot in natura vallen maar weinig renners buiten de prijzen. Eigenlijk zijn het maar troostprijzen, want ze wegen niet op tegen de gedane kosten.

Andr Noyelle (Poelkapelle) behaalt goud tijdens de Olympische Spelen in Helsinki, 1952.

Privcollectie

39

Albert Decin (Kuurne) komt als eerste aanop het Colaertplein, augustus 1946.


Andr Noyelle (Poelkapelle) wint de koers van Dikkebus, juli 1952.Privcollectie

Andr Noyelle (Poelkapelle) komt als eerste over de finish in het militair kampioenschap van Belgi in Brussel, mei 1952.

Privcollectie

Andr Durnez uit Vlamertinge wint in eigen dorp, 1956.Privcollectie

40

Andr Lemoine behaalt de zege in de koers van Vlamertinge, oktober 1959. IEPER Verbeeldt

Danil Delameilleure uit Boezinge wint de koers in de Haiglaan, mei 1964.Privcollectie

Andr Lemoine haalt het in de spurt van Luc Delaforterie (Krombeke) in de Brandhoek, oktober 1958.

IEPER Verbeeldt

Andr Lemoine wint de koers op de Dikkebusseweg, mei 1959.Privcollectie

41

Andr Hommez uit Boezinge wint het wielerkampioenschap van Picanol, april 1965.

Privcollectie

Roger Verschaeve (Geluwe) wint de koers in de Haiglaan, mei 1971.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Dirk Ongenae (Loppem) komt als eerste aan in Boezinge, april 1974. Fotocollectie stadsarchief Ieper

Marc Deseyne (Poperinge) rijdt als eerste over de meet in Elverdinge, juli 1976.


42

Spurt tussen Danil Delameilleure uit Boezinge en Christiaan Lignel (Langemark) in de koers van Elverdinge, circa 1963.Privcollectie

43IN DE SPURT

44

Tijdens de finale van de koers wurmt het publiek zich richting eindmeet, een kalkstreep getrokken over de breedte van de weg. Een slap gespannen koord en enkele politieagenten houden de gedisciplineerde toeschouwers in bedwang.

In de beginjaren wordt de spurt uitgevochten met een beperkt aantal tandwielen zonder versnellingsapparaat waardoor de wielersport een zuivere krachtsport blijft. Elke broodrenner rijdt voor zichzelf. Er is nog geen sprake van samenwerking of treintjesvorming om de spurt voor een renner aan te trekken. Het is elk voor zijn schelle.

Een groep renners rijdt in volle snelheid de Neermarkt op, circa 1928. IEPER Verbeeldt

Het peloton op weg naar de meet op de Grote Markt, circa 1928.IEPER Verbeeldt

45

Doortocht van de Ronde van Belgi onder de Menenpoort, mei 1936.Privcollectie

Doortocht van de Ronde van Belgi in de Menenstraat, mei 1935. Fotocollectie stadsarchief Ieper

Doortocht van de Ronde van Belgi onder de Menenpoort, mei 1935. Privcollectie

Doortocht van de Ronde van Belgi op de Grote Markt, mei 1936. Fotocollectie stadsarchief Ieper

46

De Ronde van Belgi passeert in Brielen, mei 1936.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Arthur Cleenewerck uit Vlamertinge en Andr Noyelle (Poelkapelle) beklimmen de Rode Berg tijdens de Vijf Bergen Prijs, mei 1953.

Privcollectie

Andr Noyelle (Poelkapelle) tijdens de Olympische Spelen in Helsinki, 1952.Privcollectie

Spurt in de Menenstraat tijdens de Grote Prijs de Beurs, augustus 1943.Privcollectie

47

Spurt in Esen met o.a. Raphal Ghisquire, Albert Vandevoorde (Kemmel) en Gerard Indevuyst, mei 1953.

Privcollectie

Ren Mertens (Emelgem) op kop tijdens de eindspurt in Vlamertinge, mei 1955.


Een groep renners met o.a. Danil Carpentier uit Elverdinge in de spurt op het Colaertplein tijdens de Ster van Ieper, augustus 1958.


Spurt met o.a. Andr Vandamme tijdens de koers in de Kruisstraat, mei 1959.


48

Stadsarchief Ieper

Eindspurt in de Ster van Ieper met o.a. Gerard Indevuyst, augustus 1956.


Spurt in Poperinge met o.a. Andr Noyelle en Danil Delameilleureuit Boezinge, juli 1965.

Privcollectie

49

Danil Callewaert uit Boezinge tijdens de spurt in Boezinge, augustus 1968.

Privcollectie

Jean-Pierre Monser (Roeselare) en Eddy Musseeuw (Klemskerke) sprinten voor de overwinning tijdens de kermiskoers in Elverdinge, juni 1968.

IEPER Verbeeldt

Wim Verbeke uit Hollebeke haalt het in de spurt van Patrick Willemyns tijdens het Criterium van de

Westhoek in Alveringem, mei 1986.Privcollectie

Andr Lemoine na zijn overwinning in Dikkebus, mei 1959. Privcollectie

51ZOEK DE COUREUR

52

De supporters kunnen onmogelijk het verloop van de kermiskoers van start- tot eindmeet volgen. Wel zijn ze op de hoogte van het verloop via luidsprekers. De dag nadien kan men het relaas van de wedstrijd in de krant lezen.

De lokale correspondenten geven via de herosche schrijfstijl kleur aan de prestaties van de wielerhelden. Op die manier spelen lokale en nationale kranten een grote rol in de popularisering van het wielrennen. Vooral vanaf de jaren vijftig en zestig is wielrennen een favoriet sportonderwerp in de kranten, rijk gellustreerd met fotos.

Een foto van de glunderende overwinnaar net na de aankomst is een onontbeerlijk moment tijdens de huldiging. Soms wordt de winnaar bijna verpletterd door supporters, familie en politici die even hard blinken van trots als de triomfator zelf.

Albert Landtsheere en Michiel Deltombe (Langemark) na een wielerwedstrijd op de Kalfvaart, juni 1935.


Gerard Indevuyst wint de selectieproef voor het wereldkampioenschap liefhebbers in Wevelgem, juli 1953.

Privcollectie

53

Alfons Beckaert (Wervik) en Victor Huyghe (Zandvoorde) na hun prestatie tijdens de Parel van Montmartre, juli 1955.


Willy Vanheste (De Panne), winnaar van de kermiskoers in Elverdinge, juli 1962.

IEPER Verbeeldt

Valeer Clauw behaalt de spurtzege voor Martial Volckaert uit Brielen, september 1961.Privcollectie

54

Andr Noyelle (Poelkapelle) na zijn overwinning in Beselare, 1950. Privcollectie

Patrick Mervaille, circa 1980.Privcollectie

55

Willy Vandenbroeck (Rumst) en Louis Van Huyck (Mechelen) na hun prestatie in de Kattekoers, maart 1959.


Wim Verbeke na zijn overwinning in hetCriterium van de Westhoek in Oost-Cappel, juli 1986.

IEPER Verbeeldt

56

Lucien Depoorter uit Boezinge, circa 1950.Privcollectie

57BLOEMEN & BEKERS

58

Niet alleen premies en prijzen vormen de inzet van een wielerwedstrijd. Als kers op de taart krijgt de winnaar een bos bloemen en een kus van een lokale schoonheid. Vaak komt er nog een beker bovenop. De trofeen vormen een tastbare herinnering aan de overwinningen en worden als memorabilia in het supporterscaf of op de eigen schouw tentoongesteld.

De winnaar van de Kattekoers wordt extra in de watten gelegd. Hij krijgt na enkele uren zwoegen en zweten een wollen trui, toepasselijk versierd met een gestileerde kat en jaartal. Bovendien wordt de Kattekoers sinds 1962 volgens een nieuwe formule betwist: een wedstrijd in clubverband waarbij de wisselschaal wordt genoemd naar de overleden medestichter Pol Beddeleem. Na drie overwinningen wordt het kleinood definitief eigendom van de club.

Gilbert Verlinde uit Zillebeke doet een ereronde met zijn bloemen na zijn overwinning, circa 1967.

IEPER Verbeeldt

59

Albert Landtsheere na zijn overwinning op Sint-Pieters, juli 1934. Fotocollectie stadsarchief Ieper

Emiel Decroix wint de Ronde van Belgi, mei 1936.Privcollectie

Remi Capoen uit Dikkebus, circa 1935.Privcollectie

60

Gerard Indevuyst, begin jaren vijftig. Privcollectie

Jean-Pierre Monser (Roeselare) met bloementuil na zijn spurtzege op Ieper Hoekje, mei 1968.

IEPER Verbeeldt

Andr Noyelle legt een ereronde af na zijn prestatiein de Ronde van Belgi, juni 1959.


61

Romain Van Wynsberghe (Moorsele) met zijn bloemenkrans na de eerste rit in de Ster van Ieper, augustus 1958.


Andr Durnez heeft de lach van een overwinnaar, maar de bloemen zijn voor Jan Lauwers (Zemst) tijdens de

Grote Prijs Roger Sintobin in Boezinge, augustus 1959.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Freddy Tourlouse (Woumen) wordt in de bloemen gezet na zijn overwinning in Elverdinge, juni 1959.


Gilbert Lingier (Ichtegem) wint de eerste rit van de Parel van Montmartre, juli 1959.


62

Gilbert Lingier (Aartrijke) is spurtwinnaar in de kermiskoers van Elverdinge, juni 1960.

IEPER Verbeeldt

Danil Delameilleure na zijn overwinning in de Haiglaan, 1964. Privcollectie

Lucien Pattyn uit Zillebeke, winnaar van het fabriekskampioenschap van Picanol, april 1964. Privcollectie

63

Jan Blomme (Jabbeke) krijgt bloemen na zijn overwinning op Sint-Pieters, juli 1976.

Privcollectie

Frank Verleyen (Antwerpen) behaalt de spurtzege in de Kattekoers, maart 1983.

Privcollectie

Marcel Bostoen (Luingne) en Eric Esprit (Gullegem) na de wielerwedstrijd in Elverdinge, juli 1958. Fotocollectie stadsarchief Ieper

64

Georges Vanhove en Albert Vandevoorde (Kemmel) tijdens de Kattekoers, maart 1952.IEPER Verbeeldt

65KATTEKOERS

66

De Yperse Wielryders Club wordt in 1927 boven de doopvont gehouden. Joseph Debeer, Aim Gruwez, Oscar Coulembier, Pol Beddeleem zijn enkele van de oprichters. Onder de rubriek Sportkroniek verschijnen in de lokale kranten wekelijkse bijdragen over de krachttoeren van de Ieperse wielergoden, steevast ondertekend met het pseudoniem Sportman.

Hun eerste Groote Velokoers loopt over zes lokale rondjes met aankomst in de Stationsstraat ter hoogte van het toenmalig clubcaf De Sportwereld. Later organiseert de Yperse Wielryders Club wedstrijden die het lokale niveau overstijgen. De club staat onder andere in voor de organisatie van de Tuindagkoers tussen Roeselare en Ieper.

Grote bekendheid verwerft de club met de organisatie van de Driebelfortstedenkoers Gent-Brugge-Ieper. Later bekend als de Kattekoers wordt deze wedstrijd eerst toegewezen aan juniores. Na een kort intermezzo onafhankelijken wordt de wedstrijd sinds 1948 onder liefhebbers uitgevochten. Fons de Wolf, Eddy Planckaert, Nico Eeckhout of Greg Van Avermaet, het zijn maar enkele ronkende namen die na winst in de Kattekoers een mooie profcarrire uitbouwen.

Alos Delchambre (Waasten) wint de Kattekoers, maart 1938.Fotocollectie stadsarchief Ieper

67

Leon Kint (Zwevegem) rijdt als eerste over de eindmeet in de Stationsstraat tijdens de Kattekoers, maart 1939.


Pol Verhaeghe (Sint-Katelijne-Waver), winnaar van de Kattekoers, maart 1946. Fotocollectie stadsarchief Ieper

68

Andr Noyelle (Poelkapelle) en Albert Vandevoorde (Kemmel)na hun prestatie in de Kattekoers, maart 1951.


Andr Noyelle (Poelkapelle) wint voor Gilbert Desmet (Roeselare)in de Kattekoers, maart 1951.


Willy Vandenbroeck (Rumst) bereikt als eerste de eindmeet op het Colaertplein tijdens de Kattekoers, maart 1959.


De Nederlander Piet De Jongh haalt het in de spurt tijdens de Kattekoers, maart 1956.


69

Robert Lelangue (Sint-Genesius-Rode) haalt de spurtzege tijdens de Kattekoers, maart 1960.

Fotocollectie stadsarchief IeperStadsarchief Ieper

Gilbert Lingier (Aartrijke) doet verslag na zijn overwinning in de Kattekoers, maart 1961.


70

Het peloton raast over het Vandenpeereboomplein tijdens de Kattekoers, maart 1973.Fotocollectie stadsarchief Ieper

71

Ren Dillen (Wilrijk) krijgt bloemen van de kattenkoningin na zijn overwinning in de Kattekoers, maart 1973.


Eddy Planckaert (Nevele) wint voor de eerste maal de Kattekoers, maart 1979.


Alfons De Wolf (Breendonk), winnaar van de Kattekoers, wordt gefeliciteerd door de kattenkoningin, maart 1977.


Paul Clinckaert (Schoten) wint de Kattekoers, maart 1976.Fotocollectie stadsarchief Ieper

72

De Sint-Pietersvrienden uit Elverdinge na de ploegentijdrit voor wielertoeristen in Kemmel, september 1972.IEPER Verbeeldt

73WIELERCLUBS & -TOERISTEN

74

De club is de draaischijf in het lokale wielerbestaan. De meeste renners zijn lid van een lokale wielerclub. Velen hopen via deze springplank in de gunst van een profploeg te vallen.

Het merendeel van de lokale koersen wordt door clubs georganiseerd. Door de lokale verankering van deze clubs ontgroeien de koersen de kerktoren niet. Tijdens het wielerseizoen wordt Vlaanderen gedomineerd door deze kermiskoersen.

Vanaf de jaren zeventig verhoogt de professionalisering en krijgen profwielrenners lucratieve contracten. Hierdoor vormen startgelden en winstpremies van lokale koersen geen onmisbare bijdrage meer in het rennersloon. Doordat het profpeloton wegblijft, daalt het aantal kermiskoersen.

Verschillende wielerclubs herorinteren zich door jongeren en amateurs te ondersteunen of door zich op het wielertoerisme toe te spitsen. Vooral de promotiecampagnes van BLOSO zijn een duwtje in de rug van het wielertoerisme.

De Ieperse Wielerclub, maart 1927.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Joseph Vankemmel uit Vlamertinge en Danil Carpentier uit Elverdinge na hun prestatie in het clubkampioenschap

van het Vliegend Wiel, februari 1955.Fotocollectie stadsarchief Ieper

75

Clubkampioenschap van het Vliegend Wielin Vlamertinge, maart 1951.


Het Vliegend Wiel uit Vlamertinge bestaat tien jaar, juni 1956.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Michel Deboodt (Poelkapelle) en Bernard Vanthuyne (Krombeke) na het clubkampioenschap van

het Vliegend Wiel uit Vlamertinge, mei 1956. Fotocollectie stadsarchief Ieper

76

Andr Boudt (Slijpe) wint de Grote Prijs der Sasspurters in Boezinge, augustus 1958.


Renners van het Vliegend Wiel uit Vlamertinge na het clubkampioenschap, maart 1958.


Danil Callewaert uit Boezinge in actie op rollen tijdens een sportavond ingericht door de Sasspurters.

Privcollectie

77

Blijf Jong uit Sint-Jan voor het clublokaal t Hof van Commerce, juli 1969.

Privcollectie

Blijf Jong uit Sint-Jan voor het clublokaal t Hof van Commerce, juli 1969.

Privcollectie

De Sint-Pietersvrienden uit Elverdinge, mei 1969.IEPER Verbeeldt

78

Wielerwedstrijd op rollen georganiseerd door Blijf Jong in t Hof van Commerce in Sint-Jan, circa 1970.

IEPER Verbeeldt

De Ware Vijverclub van Dikkebus, november 1971. Fotocollectie stadsarchief Ieper

Hulde aan de oprichters van de Sasspurters uit Boezinge naar aanleiding van hun 25-jarig bestaan, december 1970.


Blijf Jong uit Sint-Jan, april 1970.IEPER Verbeeldt

79

De Ware Vijverclub van Dikkebus, juli 1970. Fotocollectie stadsarchief Ieper

80

Huldiging van de stichters van het Vliegend Wiel uit Vlamertinge naar aanleiding van het 25-jarig bestaan, september 1971.


Verbroedering tussen de Ontspanningsfietsers 2000 uit Voormezele en de Plezante Nijverseel uit Opwijk voor het lokaal t Damberd

in Voormezele, september 1971. Fotocollectie stadsarchief Ieper

Wielertoeristen van de Ware Vijverclub van Dikkebus tijdens de Ronde van Groot-Ieper, juni 1972. Fotocollectie stadsarchief Ieper

De Sint-Pietersvrienden uit Zillebeke in de feestzaal van Bellewaerde, oktober 1972.


81

De Ware Vijverclub van Dikkebus, april 1972. Fotocollectie stadsarchief Ieper

De Sint-Pietersvrienden uit Elverdinge, 1972.IEPER Verbeeldt

De Cristof Boys in hun clublokaal caf St. Christophe in de Poperingseweg, december 1972.


Het Stalen Paard uit Vlamertinge, 1972. Fotocollectie stadsarchief Ieper

82

Blijf Jong uit Sint-Jan organiseert voor de eerste maal de Ronde van Groot-Ieper voor wielertoeristen, september 1972. Fotocollectie stadsarchief Ieper

83

De Cristof Boys in hun clublokaal caf St. Christophe in de Poperingseweg, december 1974.


Het Stalen Paard uit Vlamertinge, 1972.Fotocollectie stadsarchief Ieper

De Cristof Boys krijgen nieuwe truitjes, september 1974. Fotocollectie stadsarchief Ieper

De Torretrappers voor hun lokaal t Torretje op het Colaertplein, mei 1976. Fotocollectie stadsarchief Ieper

84

Wielertoeristen van het Stalen Paard uit Vlamertinge voor hun clublokaal In den Ast, april 1972.Fotocollectie stadsarchief Ieper

85

De Kattetrappers voor hun lokaal De Telegraaf in de Stationsstraat, juli 1974.


De Kattetrappers vieren hun kampioen in hun lokaal De Telegraaf in de Stationsstraat, december 1974.


Fietstombola bij de Sint-Pietersvrienden uit Elverdinge voor hun lokaal De Sportman bij Danil Carpentier, november 1975.


86

De Torretrappers na hun deelname aan de wedstrijd Ieper-Genk-Ieper, mei 1975.


De Sint-Pietersvrienden uit Elverdinge voor hun lokaal De Sportman bij Danil Carpentier, april 1976.


De Ontspanningsfietsers 2000 uit Voormezele voor hun lokaal t Damberd, april 1976.Fotocollectie stadsarchief Ieper

Leden van de Moedige Renners van Elverdinge trainen rond de vijver van Bellewaerde ter voorbereiding van de Zillebeekse cyclocross, 1986.

IEPER Verbeeldt

87

Kampioenenviering bij de Sint-Pietersvrienden uit Elverdinge, augustus 1976.


89 SAMENSTELLING CATALOGUS EN TENTOONSTELLING: STADSARCHIEF IEPER

MET MEDEWERKING VAN: IEPER VERBEELDT BIBLIOTHEEK IEPER

MET TECHNISCHE EN FINANCILE STEUN VAN: CULTUURBELEID IEPER TECHNISCHE DIENST IEPER

GRAFISCHE VORMGEVING: FREDERIK PATTYN GRAFISCHE DIENST IEPER

ILLUSTRATIES: HEATHER CAIN WETTELIJK DEPOT: D/2014/0271/05

Documents

Allez André' brochure