Allah�ým

bana çukulata, sakýz,

mama ve bol bol bez ver emi

Allah�ým....

13-14-15-16. SAYILARÞUBATMARTNÝSANMAYIS

kardelenseckisi@gmail.com

2 ÝÇÝNDEKÝLER

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Aydýn 3Çok amaçlý program cd�si, www.aydin.gov.tr

8 Deðiþik Yönden Dostluk 9www.birizbiz.org/e-posta grubu

Akýl Okulu 9www.birizbiz.org/e-posta grubu

Ama Suç Bende... 11Abdüssamed AKSU

Bir Müddet Zeytin Yiyeceðiz... 12www.birizbiz.org/e-posta grubu

Anahtar 14www.birizbiz.org/e-posta grubu

Arýyorum 15www.birizbiz.org/e-posta grubu

Baklavayý Neden Rumlara Kaptýrdýk? 16www.tercuman.com.tr / Osman ÖZSOY

Hz. Abdullah Ýbn Revâha 17Çok amaçlý program cd�si

Arap ile Yahudi 18www.birizbiz.org/e-posta grubu

At 18www.birizbiz.org/e-posta grubu

Muhasebecinin Düðün Davetiyesi 19www.birizbiz.ogr/e-posta grubu

Belgeleriyle Osmanlý Hoþgörüsüwww.birizbiz.ogr/e-posta grubu

Bir Eþ ve Hayat Arkadaþý Olarak Hz. Muhammed (s.a.v) 22www.firaset.net

Koyun 23Mustafa Hakký ERTAN

Önemli Bilgiler 24www.birizbiz.org/e-posta grubu

Kanuni�nin Fransa Fermaný 28www.aktifhaber.com

Saç Kesimi Muhabbetleri 29www.birizbiz.org/e-posta grubu

Deðiþen Sizin Kalbiniz 30www.birizbiz.org/e-posta grubu

Osmanlý Padiþahlarýnýn Resulullah (s.a.v) Sevgisi 31www.birizbiz.org/e-posta grubu

Ebced Hesabý 33www.dervisan.com

Fýrsatlarý Görebilmek 35www.birizbiz.org/e-posta grubu

Hangi Hastalýða Hangi Bitki Kullanýlmalý 36www.birizbiz.org/e-posta grubu

Balýkesir 48Çok Amaçlý Program cd�si, www.balikesir.gov.tr

Hz. Abdullah Bin Zubeyr 58Çok Amaçlý Program cd�si

Çar ve Fakir Ýþçi 59www.birizbiz.org/e-posta grubu

Ýlginç Resim 60www.birizbiz.org/e-posta grubu

Trafikte Hayat Kurtaran Teknikler 61www.birizbiz.org/e-posta grubu

Her Eve Lazým Bilgiler 65www.birizbirz.org/e-posta grubu

Tren Kaçtý 66www.birizbiz.org/e-posta grubu

Ahmedinecat�ýn Mektubu 67www.birizbiz.org/e-posta grubu

Halil Ýbrahim Bereketi 72www.birizbiz.org/e-posta grubu

Bartýn 73Çok Amaçlý Program Cd�si

Kýssadan Hisse 76www.selam.org

Hz. Abdullah B. Ömer B. El-Hattâb 84Çok Amaçlý Program Cd�si

Kâinat Havayollarý 88Ayhan YALÇIN

Kuþ Saraylarý 89www.sihirlitur.com

Ýdarecilere Tavsiyeler 1 91www.selam.org

Bir Dua 103Sözün Özü Gündoðan Yayýnlarý

Ümit Meriç Ýle Söyleþi 104www.cemilmeric.net

Batman 108Çok Amaçlý Program Cdsi, www.batman.gov.tr

Aþcýlýk Okulu 117Çaðrý CEBECÝ

Kulaða Küpeler 119Bülent TARHAN

Üç Evlat 120www.birizbiz.org.e-posta grubu

HAZIRLAYANAHMET BÝLGEHAN ARIKAN

KAPAKAHMET FARUK ADIGÜZEL

e-posta: kardelenseckisi@gmail.com

A ydýn, Tralles antikkentinin üzerine ku-rulmuþtur. Eski çað-

larda Ege Bölgesi�nin en önemlikentlerinden birisidir. Antik dö-nemin birçok bilgin, mimar, hey-keltýraþý Aydýn�da yetiþmiþtir.Bunlar arasýnda Antemiyus,Thales, Anaximandros, Anaxi-menes, Hekotaios, Hippodamos,Ýsodor sayýlabilir.

ÝLÇELERBozdoðan: Büyük Menderes

havzasýnýn güneyinde Akçay�ýnsuladýðý ovanýn yanýnda yükselenMadran daðý eteklerindeki ikitepe üzerine kurulmuþtur. Ay-dýn�a 76 km. uzaklýktadýr. Ýlçede-ki tarihsel yapý kalýntýlarý ve bu-luntularý çok eski çaðlara aittir.Roma, Bizans ve Selçuklu kül-türlerinin izlerini taþýyan eserlerde vardýr. Koyuncular köyü yaký-nýnda bulunan Neopolis Kavak-lý köyü, Körteke kalesi, Örtülüve Konaklý köylerindeki Sarnýç-lar ve Kemer Köprüsü bunlarýnbaþlýca örnekleridir.

Buharkent: Ýl merkezine 86km. mesafedeki Ýlçede Kýzýlderekaplýcalarý bulunmaktadýr.

Çine: Aydýn il merkezine 38km. uzaklýktadýr. Çine, Antik ,Karya ve Onya bölgelerini bir-birine baðlayan geçit üzerindeolmasý nedeniyle Aydýn�ýn eskive önemli yerleþim yerlerindenbiridir.

Gerga: Eski Çine�nin 6 km.güneydoðusundaki ovacýk köyü-nün kuzeyinden bir saat sürenyaya týrmanma ile ulaþýlabilenGerga ören yeri, ulaþým güçlü-ðüne raðmen görülmeye deðerbir karya kentidir

Koçarlý: Aydýn il merkezine22 km. uzaklýktadýr. Büyük Men-deres vadisinin ortasýnda ve Ko-çarlý çayýnýn iki yakasýndaki ya-maçlarda kurulmuþtur. Amyzonantik kenti ve Cihanzade Musta-fa Camii önemli eserlerdendir.

KuþadasýNazilli: Aydýn�a 45 km uzak-

lýktadýr. Nazilli ilçesine 3 km.uzaklýkta, Bozkurt ve Eyeli yay-lalarý arasýnda kurulmuþ olanMastavra Antik Kenti, zamanýn-da menderes havzasýnýn ticaretmerkezlerinden biriydi.

Söke: Aydýn�ýn 59 km. batý-sýnda olup, Büyük Menderesakarsuyunun yakýnýnda kurul-muþtur. Didyma, Miletos, Prienegibi ünlü kentler, ilçe yakýnýn-dadýr. Ýlçenin 12 km uzaklýktaGüllübahçe kasabasýnýn yakýnýn-da yer alan Priene antik kenti,Mykale Daðý yamacýnda güneyebakan doðal bir platform veçevresine kurulmuþtur.

Sultanhisar: Aydýn iline 25km uzaklýktadýr. Kuzeyinde Ay-dýn daðlarý uzanmaktadýr. Nisa(Nyssa) Sultanhisar ilçesininkuzeyinde yükselen Malgaç daðýeteklerinde, doðal güzelliklerle

dolu yamaçlara kurulmuþtur. Ýl-çeden kývrýlarak yükselen 3 kmasfalt yol ile ören yerine ulaþýlýr.

Akaraka (Acharake): Kutsalsýrlarýný saklayan bir saðlýk mer-kezi olarak nitelenebilir. Sala-vatlý köyü yakýnýnda olup eskikaynaklara göre Pluton ve Charoadlý iki tanrýlý dinin de kutsalmerkeziydi.

Yenihisar: Aydýn iline 108km. mesafede olup, antik Miletve Priene kentlerine komþudur.Bodrum hava alanýna Akbüküzerinden ulaþýlabilen ilçede,Ege�nin en güzel deniz, kum vegüneþi mevcuttur. Zengin tarihi,Didim ve Altýnkum sahili ile tu-rizm alanýnda önemli bir yeriolan Yarhisar, Ege sahilinde gö-rülmesi gereken en güzel turizmbeldelerindendir. Antik çaðýnkehanet merkezi olan Didim�de,güneþ tanrýsý Apollon adýna ku-rulan büyük bir tapýnak bulun-maktadýr. Kadere çok inananantik çaðýn insanlarý Apollon�uayný zamanda bir kehanet tanrýsýolarak tanýmýþtýr.

Yenipazar: Aydýn il merkezi-ne 41 km. uzaklýktadýr. Orthasia(Ortosi) antik kenti ilçenin 5km. doðusunda, Donduran kö-yündedir. Ýonlar tarafýndan ku-rulmuþ, M.Ö 7 yy.da Asyalý atlýbozkýr kavimlerinden, Kimmer-lerin istilasýna uðramýþ, dahasonraki yüzyýllarda Lidya, Pers,Roma ve Bizans dönemleriniyaþamýþtýr.

NASIL GÝDÝLÝR? Karayolu: Aydýn ili E-24

karayolu üzerindedir. Demiryolu: Demir yolu ula-

þýmý mevcuttur. Denizyolu: Kuþadasý Lima-

ný�ndan denizyolu ulaþýmý sað-lanmaktadýr.

Havayolu: Küçük uçaklarýninebileceði bir havalimaný vardýr.Ýzmir havalimaný 130 km. uzak-lýktadýr.

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

AYDIN 3

AYDIN

AYDIN EFELERÝ

GEZÝLECEK YERLERMüzeler Aydýn Müzesi: Aydýn Müzesi

1959 yýlýnda kurulmuþtur. Çokgeniþ ve güzel bir bahçe içindemodern Müze binasýna sahiptir.Müze bahçesinde Aydýn çevre-sinden derlenmiþ lahitler, mezartaþlarý, sütun baþlýklarý, yazýtlýsteller ve çeþitli mimari parçalarsergilenmektedir. Müze içeri-sinde bir Arkeoloji salonu, birsikke salonu ve bir etnografyasalonu mevcuttur.

Milet Müzesi: Milet antikkenti içinde yer alýr. 1973 yýlýndahizmete açýlan Milet Müzesi�ndemavi salon, küçük salon ve ortasalon olmak üzere üç teþhir sa-lonu vardýr. Mavi salonda; kro-nolojik sýrayla eserler teþhir edil-miþtir. Bunlar, fosiller, keramik-ler, geometrik eserler, taban mo-zaikler ile amphoralardýr. Küçüksalonda; tiyatro maskeleri, kan-diller, maden eserleri, cam eser-ler, heykelcikler, altýn eserler veküçük madeni eþyalar ile sikkelerbulunmaktadýr. Orta salonda;heykeller ve mezar taþlarý yer alýr.

Afrodisyas Müzesi: Karacasuilçesi, Afrodisyas antik kentiiçinde bulunmaktadýr. 1979�daziyarete açýlan Müzede Afrodis-yas kazýlarýndan elde edilen ar-keolojik buluntular sergilenmek-tedir. M.Ö. 4000�den itibarenyapýldýðý anlaþýlan eserler sekizayrý salonda yer almakta olup, busalonlar; Afrodit salonu, Pant-hesilaia salonu, küçük eserlersalonu, bitmemiþ eserler salonu,odeon salonu, Melpomene salo-nu( iç avlu ve bahçe açýk salo-nu)�dur. Ayrýca bu salonlarýn dý-þýnda bahçede birçok eser bulun-maktadýr.

Örenyerleri Nysxa: Sultanhisar ilçesinin

kuzeyindeki Malgaç Daðý etek-lerinde zeytin bahçeleriyle doluyamaçlara kurulmuþ Nysxa (Ni-

sa) antik kentinin tarihinin kay-naðý, coðrafyacý Strabon�dur. Selyataðýndan dolayý iki kýsýmdanoluþan kent Atymbra isimli eskibir; yerleþmenin üzerine Selek-vos Kralý I. Antiochus tarafýndankurulmuþ ve kralýn eþinin adýnýalmýþtýr. Nyxsa�da yetiþmiþ olanAristodem�in kurduðu iki katlýkütüphane, Hellenistik çaða aitsu deposu, Roma dönemine aitstadyum ve köprü, halk meclisive Acharaka yolu üzerindekiþehir nekropolü görülebilecekbaþlýca yapý kalýntýlarýdýr.

Alabanda: Ýsmi Karia dilindeat ve zafer anlamýna gelen ALAve BANDA sözcüklerinden oluþ-muþ bir Karia kentidir. Helenis-tik ve Roma dönemlerindenkalma kuleli sur, tiyatro, senato,halk meclisi binasý, Agora veanýt mezar görülebilecek kalýn-týlardandýr. Ayrýca güney yönün-deki Kemer Deresi üzerindeRoma yapýsý bir su kemeri uzanýr.

Priene: Çaðýnýn önemli pis-koposluk merkezi olan antikkent Prienne, Milet�in kuzeyin-de, dik açýlarla kesiþen bir geo-metrik düzene göre kurulmuþtur.

Kentin en önemli yapýsý ken-tin tepesine kurulmuþ olan At-hena Tapýnaðýdýr. Bundan baþkakentin; kuzeydoðusunda bulu-

nan ve Helenistik devirde yapýl-dýðý belirtilen tiyatroda görül-meye deðerdir.

Milet: Yenihisar ilçesi, Balatköyü yakýnlarýndadýr. Milet�te ilkyerleþimin M.Ö. 2000 ortalarýn-dan baþlamak üzere Myken kolo-nisi varlýðý ile görüldüðü bilin-mektedir.

Daha sonra Milet, AtinaKralý Kodros�un oðlu Nekus ön-derliðindeki Ýonialýlar tarafýndantekrar kurulmuþtur. Ýonia�nýn enönemli þehir limanlarýndan biri-sidir. Dört limaný vardýr.

Ören yerinde bu dönemler-den kalma; Milet Tiyatrosu, Fa-ustina Hamamý, agora, törencaddesi, anýtsal çeþme, gymnasi-um, Virgilius Capito, hamam,Türk hamamý, Athena Tapýnaðýstadium, delphinion, liman anýtý,agora, Zeus Olympios Temenosu,bouleuterion (Senato Binasý,Mýsýr Tanrýlarýnýn Temenosu ka-lýntýlarý bulunmaktadýr.

Tralles (Tiral): Aydýn il mer-kezine 1 km. kadar uzaklýktadýr.Kentten günümüze halk arasýnda�üç göz� olarak bilinen yapý vekuzeydeki tiyatroya ait bir kalýntýolan cavea gibi az sayýda eserkalmýþtýr. 1997 yýlýndan itibarenburada arkeolojik kazýlara baþ-lanmýþ olup, Roma dönemine ait

4 AYDIN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

KONSER SALONU

bir hamam, Hellenistik. Romave Bizans dönemlerinde kulla-nýlmýþ bir Arsenal yapýsý ve birBizans dini yapýsý açýða çýkarýl-mýþtýr.

Afrodisyas: Bu kent AntikÇaðýn önde gelen mimarlýk,sanat, heykeltýraþlýk ve tapýnmamerkezlerindendir. Karacasu il-çesinin 12 km. güneydoðusundabir Karia kenti olarak kurulanAfrodisyas altýn çaðýný Roma dö-neminde yakalamýþtýr. Bu dö-nemde olaðanüstü güzellikte;mermer heykeller ve yapýlar inþaedildi.

Yapýlan arkeolojik araþtýrma-lar sonucunda kentte mimarlýkve heykeltýraþlýðýn yaný sýra týpve astronomi alanlarýnda da ça-lýþmalar yapýldýðý belirlenmiþtir.Kentte görülebilecek baþlýca yapýkalýntýlarý, MS 12. yy.da Ýmpara-tor Hadrianus zamanýnda; yapý-lan hamam, büyük havuzlu ago-ra, MÖ. 100 yýllarýnda tanrýçaAfrodit için yapýlan tapýnak,stadyum, tiyatro, hamam,odeon,psikopos sarayý, felsefe okuludur.

Panionon: Kuþadasý Davutlarbeldesindedir. Antik Dönemde,Ýon kentleri birliðinin merkeziy-di. Ýonlar burada toplanýp, karar-lar alýrlardý.

Neopolis: Kuþadasý�nýn he-men yakýnýnda, Yýlancý Burundenilen yerdedir. Ýlçenin ilk an-tik yerleþimi olarak bilinir.

Didyma: Miletos�un 18 km.güneyindedir. Antik çaðýn keha-net merkezidir. Apollon tapýnaðýen önemli eserlerindendir. Tapý-nak dipteros planlý (çift sýra sü-tun) olup, hiçbir zaman bitirile-memiþtir.

Myus: Söke�nin 18 km. güne-yindedir. Ýyon birliðine ait önem-li bir kýyý kenti idi.

Iassos: Didim ilçesi yakýn-larýnda bulunmaktadýr. Bu antikkent, Dionysos þarap tanrýsý adý-na inþa edilmiþ tiyatro ve burada

yapýlan festivaller ile bir müzikve tiyatro kenti olarak ün kazan-mýþtýr.

Gerga: Çine ilçesi yakýnýn-dadýr. Kaidelerden koparak düþ-müþ dev boyutlu insan heykelleriile �Gerga� yazýlý yapýlar dikkatçekicidir.

Alinda: Karpuzlu ilçesi yaký-nýndadýr. Kraliçe Ada�nýn granitkentidir. 35 sýralý bir tiyatro, ikikatlý kule, agora ve surlar önem-li kalýntýlardýr.

Mastaura (Mastavra): Nazil-li ilçesi yakýnýndadýr. Eskidenpara basýlan ticaret merkezle-rinden biriydi. Ören yerinde sur,tiyatro, su kemeri ve bazý yapýkalýntýlarý vardýr.

Magnesia: Germencik ilçesi,Ortaklar beldesi yakýnýndadýr.Önemli olaylara sahne olduðuiçin olaylar kenti olarak taným-lanýr. M.Ö.3 yy.a ait Artemis veZeus tapýnaklarý, agora, hamam,tiyatro, gymnasium, stadium veBizans surlarýna ait kalýntýlarmevcuttur.

Orthasýa (Ortosý): Yenipazarilçesi yakýnýndadýr. Menderes va-disine bakan bir tepede Akro-polü mevcuttur.

Acharaka (Akaraka): Sul-tanhisar ilçesi, Salavatlý köyü ya-kýnýndadýr. Saðlýk merkezi olarakbahsedilir. Plutonium tapýnaðý veiçindeki þifalý su ve gazlar bulu-nan Charonium maðarasýndanbahsedilir.

KalelerKüçük Ada Kalesi: Kuþadasý

ilçesi, Güvercin Adasý�ndadýr.Çok eski bir yapý olup, 19. yüzyýl-da meydana gelen Mora ayak-lanmasý sýrasýnda, adalardansaldýrýlara karþý ileri karakol ola-rak Osmanlýlar tarafýndan kul-lanýlmýþtýr.

Arpaz Kalesi: Nazilli ilçe-sinde bulunan kale, 18. yüzyýlOsmanlý dönemi yapýtýdýr.

Körteke Kalesi: Bozdoðanilçesine baðlý Körteke köyü ileÖrencik köyü arasýnda doðaltepenin üzerindedir.

Cin Cin Kalesi: Koçarlý ilçe-sinin ayný adý taþýyan köyün-dedir. 18. yüzyýlda Cin Bey tara-fýndan yaptýrýlmýþtýr.

CamilerBey Camii: Ýstasyon binasý

yakýnýnda bulunan ve SüleymanBey Camii olarak da bilinen bubüyük yapý, 1683 yýlýnda Süley-man Bey tarafýndan yaptýrýlmýþ-týr. Kare planlý ve kesme taþtaninþa edilmiþ olan cami, 16 kenar-lý kasnaðýnda 16 pencere bulu-nan bir kubbe ile örtülüdür. Kub-be içi, kalem iþleri ile süslenmiþ-tir. Kesme taþtan yapýlmýþ mih-rabý sade olup, mermerden yapýl-mýþ minberin merdiven altý iþle-melidir. Tek þerefeli minaresiningövdesi çok kenarlýdýr.

Ramazan Paþa Camii: ÜveysPaþa�nýn kardeþi Ramazan Paþatarafýndan 1595 yýlýnda yaptýrýl-mýþtýr. Kare planlý olup, kesmetaþtan yapýlmýþtýr. Ahþap giriþkapýsý, oyma iþleri ile bezenmiþtir.Yapýnýn üzeri büyük bir kubbe ileörtülmüþtür. Ýçerisini 10 uzunpencere ve su damlacýðý þeklin-deki küçük pencereler aydýnlat-maktadýr. Alçý kabartmalar, ren-kli cam iþçiliði ve aðaç oymacýlýðýbakýmýndan süslemeleri önem-lidir.

Üveys Paþa Camii: MýsýrBeylerbeyi Üveys Paþa tarafýndan1568 yýlýnda yaptýrýlmýþtýr. Kareplanlý olan yapýyý yüksek kasnaküzerindeki kubbe örtmektedir.Mermer giriþ kapýsý üzerinde biryapým yazýtý bulunmaktadýr.Mihrabý ve minberi az süsleme-lidir.

Ýlyas Bey Camii: Menteþ-oðullarýndan Ýlyas Bey tarafýn-dan 1404 yýllarýnda yaptýrýlmýþtýr.Cami önünde, avluyu çevre-leyen, medrese ve imaret odalarý

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

AYDIN 5

mezarlýk içindedir. Han Menteþ-oðullarýndan kalmýþtýr. Dörtgenþekilli bina ortada bir avlu, etra-fýnda tonoz çatý, örtülü, ahýr veodalardan meydana gelmiþtir veiki katlýdýr.

MaðaralarSýrtlanini ve Karaca Maða-

ralarý ilin önemli maðaralarýdýr.Karaca MaðarasýKaplýcalarMenderes Havzasý 900�lü ra-

kýmlardan baþlayarak Ege deni-zine kadar sað ve sol yamaçlar-dan kaynaklanan zengin su akýþ-larýyla binlerce yýl içersinde oluþ-turduðu tekne biçimindeki buzengin vadi zengin yer altý sukaynaklarýna da sahiptir. Ger-mencik; ilçesi; Bozköy ve Gü-müþköy mevkilerindeki kaplý-calar bölgenin önemli kaplý-calarýdýr. Davutlar ilçesindekisýcak su kaplýcasý ve Sultanhi-sar�ýn batýsýnda yeralan SalavatlýKaplýcasý yöre halký tarafýndankullanýlmaktadýr.

PlajlarTuristlerin turizm çekiciliði

açýsýndan raðbet ettikleri plajlar;Pigale Plajý (Kuþadasý), KadýnlarDenizi Plajý (Kuþadasý), Güver-cinada Plajý (Kuþadasý), Yavansuve Aslanburnu Plajý (Kuþadasý),Güzelçamlý Plajý (Kuþadasý), Al-týnkum Plajý (Didim), Tavþan-burnu Plajý (Didim), Gevrek veAkbük (Didim) plajlarýdýr.

YaylalarÝlin önemli yaylalarý Paþa Yay-

lasý, Kahvederesi Yaylasý, Necip-pazar Yaylasý, Bulgurlu, Sarýca-ova, Ömür, Madran, Korumazyaylasý, Kavþit Yaylasýdýr.

Sportif EtkinliklerDoða Yürüyüþüne en elveriþli

alan, Dilek Yarýmadasýndan baþ-layan Karina�da devam ederekBüyük Menderes nehri ile deltasýve Bafa Gölü�ne kadar uzananbölgedir. Bütün bu bölgeyi orta-layan Söke kentinin golf tesisleride göz önünde tutulduðundaAydýn ilinin en önemli dinlenceve sportif turizm merkezi olarakadlandýrýlabilir. Ayrýca Paþa yay-lasý, Karacasu yaylasý ve MadranYaylasý Potansiyel dinlence vesportif turizm merkezleridir. Af-rodisias�tan Baba daðýna doðrudoða yürüyüþü yapýlabildiði gibi,Karacasu-Dandalas Yaylasý�nda,Aydýn Merkez Paþa Yaylasý�nda,Çine Madran Yaylasý�nda veGüzelçamlý Karina da yapýlabilir.

Güzelçamlý-Dilek Yarýmadasýile Didim - Akbük bisiklet turuiçin uygundur. Bafa Gölündesportif amaçlý olta balýkçýlýðý,Bozdoðan Alamut köyünde deav turizmi için elveriþlidir.

Aydýn ilinin Söke ilçesindeGençlere yönelik Orman kamp-larý, Kuþadasý ilçesinde GençlikKamplarý mevcuttur.

Aydýn Orman KamplarýAydýn Gençlik KamplarýKruvaziyer ve Yat Limanlarý Kruvaziyer ve Yat Limanlarý

Aydýn�ýn deniz kapýsý KuþadasýLimaný olup, turist gemilerininyanaþtýðý iki adet iskele ve ayrýca650 yat kapasiteli yat limanýbulunmaktadýr.

Kuþ Gözlem AlanýAydýn ve Muðla ili sýnýrlarý

içerisinde kalan Bafa GölüÖnemli Kuþ Alanlarýndandýr.

Bafa GölüCOÐRAFYA

Coðrafi konumu nedeniyle ilkçaðlardan beri önemli bir yer-leþim merkezi olan Aydýn�ýn ku-zeyinde Ýzmir ve Manisa, doðu-sunda Denizli, Güneyinde Muðlayer alýr. Batý sýnýrlarý ise EgeDenizi kýyýlarý çizer. Ýlin deniz-den yüksekliði 40 metredir.

Akdeniz ikliminin etkisinde-dir. Bu iklim þartlarý ve topog-rafik yapý Aydýn ve çevresindeiki ayrý bitki topluluðunun (makive orman) geliþmesine neden ol-muþtur. Bunun yanýnda zeytin,incir, turunçgiller, kestane vb.kýrsal kesimde ise çam ve benzeritürler mevcuttur.

En yaðýþlý mevsim kýþtýr. Yazmevsiminde yok denecek kadaraz yaðýþ almaktadýr. Kar yaðýþýender görünür. Aydýn, özelliklebatýdan gelen hava akýnlarýnaaçýktýr. Rüzgar yönü daha çokdoðu - güneydoðusudur. Bunugüneybatý (lodos) ve batý rüzgar-larý izler.

TARÝHÇEAydýn, Traklar tarafýndan ku-

rulmuþ ve Tralles adý ile anýlmýþ-týr. Depremle yýkýldýktan sonrayeniden imar edilen kentte,Traklar�dan sonra Spartalýlar,Hititler, Frigler, Ýyonlar, Lidya-lýlar, Persler ve Romalýlar zamanzaman yörede hakimiyetlerini

6 AYDIN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

DEVE GÜREÞÝ

kurarak kendi kültürlerini böl-geye taþýmýþ ve yörenin geliþme-sine öncü olmuþlardýr. 1186 yý-lýnda Selçuklularýn, 1300 yýlýndaAydýnoðullarý�nýn eline geçenþehrin adý Aydýn Güzelhisar ol-muþtur. Bu ad Aydýn þekline dö-nüþmüþtür. 1426 da Osmanlý-larýn eline geçen Aydýn bu gün-kü yerine kurulmuþtur. 1923 yý-lýnda il olmuþtur.

NE YENÝR? Aydýn�da yapýlan yemekler-

den bazýlarý; kulak çorbasý, patlý-can�biber taratorlu turþu, kuyutandýrý, etli kereviz, etli enginar,pelvize tatlýsý, paþa böreði, yuvar-lama, ýsýrganotu böreði, ebegü-meci kavurmasý ve arapsaçýdýr.

NE ALINIR? Halý, kilim, deri giysiler ve

mücevherat yöreden alýnabile-cek hediyelik eþyalardýr.

YAPMADAN DÖNMEAphrodisias antik kenti ile

Didyma Apollon tapýnaðýný ziya-ret etmeden,

Kuþadasý Altýn Güvercin ya-rýþmasýný seyretmeden,

Ege yöresine özgün zeytin-yaðlý yemeklerinden, nefis incir-lerinden, þaheser üzümlerindenve bunlardan yapýlan þaraplar-dan, narenciye ürünlerinden tat-madan,

Turunç reçeli almadan,Baþta çipura, kefal, mercan

ve barbunya olmak üzere enfesbalýk türlerini denemeden,

Halý, kilim, deri giysiler, mü-cevherat vb. hatýra eþyalarý satanzarif butiklere uðramadan,

Dönmeyin...

Efe Kimdir? Efe; zulme, iþkenceye, hak-

sýzlýða baþkaldýran ve silahlanýpdaða çýkan, Kýzanlarýyla birliktefakir fukarayý koruyup gözeten,zalimleri tepeleyen, ulusal çýkar-

larý düþünerek gerektiðinde yurtsavunmasýna koþan yiðittir.

Efe kelimesinin baþka anlam-larý da vardýr. Mesela; Ege böl-gesinin köy yiðitlerine, gençlere�EFE� denir. Zeybek sözü de�EFE� anlamýnda kullanýlýr. Ký-zan sözcüðü de �Delikanlý� anla-mýna gelir.

Efe; kýzanlarýn, zeybeklerinbaþýdýr. Efe�nin ekibindekilere�Kýzan� denir. Kýzanlarý Efe�denayýran özellik giyimde de belliolur. Efe, gümüþ saat kösteði,gümüþ sigara tabakasý kullanýr,kýzanlarý kullanamaz. Kýzanlar,Efenin izni olmadan evlenemez-ler. Efe, kýzanlarýnýn babasý, ko-ruyucusu ve lideridir.

Efe ile eþkýyayý birbirine karýþ-týrmamalýdýr. Eþkýya, yol kesen,ev basan, soyguncu ve can kýyý-cýdýr.

Çete sözü Efenin ekibine ve-rilen ad olduðu gibi, eþkýyanýnekibine de verilen bir addýr.

Efe, gönüllerde bir kahramanolarak yaþayan bir kültür hazine-sidir. Zenginden aldýðýný fakireveren, yoksul kýzlara çeyiz düzen,düðün dernek kuran kiþidir.

Aydýn�ýn 27 Mayýs 1919�daYunanlýlar tarafýndan iþgali üze-rine Kýllýoðlu Hüseyin Efe ileYörük Ali Efe�nin kýzanlarý biraraya gelerek askeri komutanlar-

la (Albay Þefik Bey ve arkadaþ-larý) iþbirliði yapmýþlardýr. Efelerasker toplamaya baþlamýþlar,halký silahlandýrarak Karaha-yýt�ýn Armutlu köyünde bir arayagelmiþlerdir. Burada KozalaklýMehmet Efendi de gruba katýl-mýþtýr. Ortaya çýkan birliðin baþý-na Yörük Ali Efe geçmiþtir.

Milli Mücadeleye Katýlan Efeler

Yörük Ali Efe Demirci Mehmet Efe Kýllýoðlu Efe Ese Efe Tekeli Ýsmail Efe Sancaktarýn

Ali Efe Ýsmail Arslan Yürek Dokuzun

Mehmet Efe Sökeli Ali Efe Daniþmentli Ýsmail Efe Dur-

muþ Ali Efe Ýbrahim Çetin Çavuþ Mestan

(Emir) Efe Çete Efe Adalý Efe Tuzsuz Efe Sökeli Caferaki Duacýllý Ýbrahim Koca Mus-

tafa Keleþ Mehmet Efe Kara Ahmet Kara Erkek

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

AYDIN 7

Gökçen Efe Kuru Köylü Ahmet Efe Alim Efe Bakýrlý Efeler Saçlý Efe Tavaslý Ömer Salcý Ali Çavuþ Muharrem Çavuþ Solaðýn Ahmed Kara Mustafa Pataðýn Mehmet Cesur Ýbrahim Kör Ahmed Kadýköylü Tahir Mehmet Alinin Süleyman Soðancýlý Kara Ýmam Böcekli Halil Davaslý Osman Kara Ýbrahimoðlu

Efeler ve ZeybeklikZeybeklik son dönemde bir

yandan popüler bir nostaljik öðehaline gelmiþ gibi görünmesinekarþýn, diðer yandan da toplumubaský altýna almýþ olan bilgisizlikve yüzeysellik akýmý nedeniylegenel kabullenmeler ve yapýþtý-rýlmaya çalýþýlan yaftalardan dabüyük zarar görmektedir. Bazýtelevizyon dizilerinin ve müzikeserlerinin, zeybeklik olgusunave zeybek ezgilerine eskisine na-zaran daha aðýrlýklý olarak vurguyaptýðý hiç birimizin dikkatindenkaçmýþ olmasa gerektir.

Bu ilginin doðurduðu birbaþka sonuç daha var ki, bu kim-senin arzulamadýðý bir çeþit yanetki. Efeliðin bu kadar tuttuðunugören bazý fýrsatçýlar da kendile-rine gün doðduðunu düþünüp bu�trend�den faydalanmaya çalýþ-maktalar. Bunlarýn baþýnda köþedönmeci ve kolaycýlar geliyor. Ýlkiþ olarak Ege zeybek ve türküle-rine el atarak bunlarý kendile-rince, �güncelleþtirerek� piyasayasürüyorlar. Bu sahtekarlýk, pek

tutmasa da, Ege kültürünün yoz-laþmasý riskini artýran bir alýþkan-lýk halini almýþtýr. Türkülerimizihakkýyla yorumlayan yetkin sa-natçýlarýmýzýn yaný sýra, zeybek-leri �bale� veya �opera� halinegetirmeye çalýþanlardan tutunda, arabesk balçýðý içine sokmayaçalýþanlar da müzik piyasasýndazeybekleri bizim kadar sevmekte-dir(!).

Bir baþka tehlike, bu popüla-riteden faydalanmak isteyen birbaþka grup sahtekardan gelmek-tedir. Bunlar da cüz�i akýllarýndabulunan birkaç kýrýntýyla zeybek-liðin tarihi geliþimini, zeybekoyunlarýnýn kökenini ve anlamý-ný açýklayarak kendini satmayaçalýþan budala tayfasýdýr. Bun-larýn en son örneðini MilliyetGazetesinde çýkan bir haberdeDr. Alper Aksoy adýndaki birþahsýn hezeyanlarýnda gördük.Ýstanbul�da bir zeybek ekibi ku-rarak yarýþmalara katýlan bu kiþi,yapýlan söyleþide hem zeybekoyunlarýnýn orijinal karakterinibozduðunu itiraf etmekte; hemde efelerin geçmiþine dil uzata-rak bu insanlarýn Türklüðünden,Ýslamlýðýndan ve efeliðinden þüp-he ile bahsetmektedir.

Efelerimizin ve zeybek türkü-lerinin bir sahipleneni olmadýkçabu saldýrýlarýn bitmesi beklene-mez. Zeybeklerin sahibi, en do-ðalýdýr ki Aydýnlýlardýr. Demekoluyor ki Aydýnlýlar, çaba ve gi-riþimleriyle zeybekliði ve zeybek-leri her þeyiyle sahiplendiklerinigöstereceklerdir.

Aydýn�a Özgü Atasözleri Aydýn çukuru, altýn çukuru

!

Aydýn yaylasý, incir deryasý !

Dað dað üstüne olmuþ, hanehane üstüne olmamýþ

!

Pekmez gibi malýn olsun, si-neði Koçarlý�dan gelir

!

Pis boðazla, boþ boðaz dert-ten kurtulmaz

!

Akan çay her zaman kütükgetirmez

!

Karasu�da bardak yaparlar,akþama kalamadan Kuyucak�takulpunu takarlar

!

Kaza gelmez hak yazmayýnca,bela gelmez kul azmayýnca

Aydýn�a Özgü Deyimler Caný Çekmek: Þekerleme

Yapmak !

Paþaya kelle yetiþtirmek:Çok acele etmek

!

Ekmeði yanýnda zeytini gün-deliði: Bedava çalýþmak

!

Eski hasýr gerilir durur, ana-sýnýn evi görülüp durur: Aslýnýnne olduðu belli

Kültür El Sanatlarý Ýðne oyalarý (iplik-ipek) Grep oyalarý Kefiye oyalarý Kýl dokumacýlýk (çadýr, kilim,

halý, heybe, yörük çuvalý) Toprak seramik Havut yapýmý Semer eðer yapýmý Aðaç iþleri (aðýzlýk, beþik,

biblo, çocuk oyuncaðý) Hasýr dokumacýlýðý Sepet yapýmý, baþlýcalarýdýr.

8 AYDIN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

8 DEÐÝÞÝK YÖNDENDOSTLUK

*Yüz yüze dostluklar vardýr.Güneþle ayçiçeðinin dostluðu

böyle bir dostluktur mesela. Ay-çiçeði sabahtan akþama kadarhiç ayýramaz yüzünü güneþten...

* Uzak dostluklar vardýr.Denizlerin ortasýndaki bir

adayla, daðlarýn arasýndaki birgöl, birbirlerinin uzak dostlarýdýr.Dostluklarýný gündüz kuþlarla,gece yýldýzlarla iletirler birbirle-rine...

* Sessiz dostluklar vardýr.Dilsiz bir adamla, duymayan

bir baþka adamýn elleri arasýndasessiz bir dostluk oluþur. Her þey-den konuþur sessizce bu eller...

* Zorunlu dostluklar vardýr.Pazarla pazartesinin dostluðu

gibi. Pazar aðýr bir gündür, Pazar-tesi hýzlý bir gün... Ayak uydura-mazlar birbirlerine. Ama dostolmak, yan yana durmak zorun-dadýrlar...

* Uzun dostluklar vardýr. Ýkindi güneþinin altýnda uza-

yan gölgeler birbirlerine kavuþur-lar ve uzun boylu bir dostluk olu-þur aralarýnda...

* Günün birinde ölen dost-luklar vardýr.

Bir bahçe içindeki ahþap evile yaný baþýnda duran ceviz aða-cýnýn dostluðu gibi... Bir gün ko-caman elli adamlar ve kocamangövdeli makineler o bahçeye gi-rip de, bir süre sonra evin ve ce-viz aðacýnýn yerinde asýk suratlýbinalar yükseldiði zaman ölendostluklar...

* Vakitsiz dostluklar vardýr. Bir peçete, bir kâðýt mendil

vakitsizce dostu oluverir gözle-rimizin...

Ya da ayrýlýrken verilen birdal karanfil ellerimize o andagelen dostluktur...

* Bakýmsýz dostluklar vardýrbir de...

Zaten var, zaten dostuz deyipyýllarca bir telefonun, bir kaçcümlelik mektubun bile çokgörüldüðü dostluklar...

HÝÇ BÝR DOSTLUÐUNBAKIMSIZ KALMAMASI

DÝLEÐÝYLE...

!

AKIL OKULUBir gün ülkenin küçük kasa-

balarýndan olan Yitan�da þöylebir haber yayýlmýþ:

- Güzel baþkentimizde birAkýl Okulu varmýþ. Her kim ookula giderse orada akýl öðretili-yormuþ. Herkes bu haberi þaþ-kýnlýkla birbirine anlatýyormuþ.Kasabanýn en zenginlerinden o-lan bir adam da bu haberi du-yunca kahkahalarla gülmeye baþ-lamýþ:

- Efendim, hayatýmda hiç bukadar komik bir þey duymamýþ-tým. Bir insan akýllýysa akýllýdýr.Sonradan akýl kazanýlýr mý hiç?Olacak þey midir? Duyulmuþmudur? Görülmüþ müdür?

Bu adam çok zengin olduðuiçin çocuklarýnýn hiçbirisini o-kutmamýþ. Öyle çok parasý var-mýþ ki, istese kasabanýn tamamý-ný satýn alabilirmiþ. Fakat çocuk-larýna devamlý þöyle diyormuþ:

- Þükürler olsun çok paramýzvar. Yine de paramýza para kat-malýyýz. Ne kadar çok kazanýrsako kadar güçlü oluruz. Çocuk-larýndan biri ise, babasýnýn budüþüncesine katýlmýyormuþ. De-vamlý:

- Babacýðým, okumak gibisivar mýdýr? diyormuþ. Bak ne çokparamýz var. Ama bu paraylabilgi satýn alamayýz. Buna kim-senin de gücü yetmez. Nedenokumayý kötü görüyorsun? A-

dam, çocuðunun bu sözlerinigünlerce, gecelerce düþünmüþdurmuþ. Sabahlara kadar sayýk-lar olmuþ: �Akýl okulu? Akýlokulu?� Bir sabah dayanamamýþve kararýný vermiþ:

- Böyle olmayacak. Þu AkýlOkulu neymiþ gidip göreceðim.Adam yolculuk için hazýrlanmýþ.Atýna binmiþ ve yola koyulmuþ.

Günler geçmiþ. Geceler geç-miþ. Memleketinden ayrýlalý tamotuziki gün olmuþ. Günün birin-de, yolda aðýr aðýr yürüyen bir ih-tiyara rastlamýþ. Ýhtiyarýn gözlerigörmüyormuþ. Adam bu ihtiya-rýn haline acýmýþ. Yanýna yakla-þarak:

- Ey yolcu, nereye gidiyorsun?diye sormuþ. Ýhtiyar da baþkentegitmek istediðini söylemiþ. Bu-nun üzerine adam atýndan inmiþve ihtiyarý atýna bindirmiþ:

- Ben de baþkente gidiyorum.demiþ. Bir günlük yolum kaldý.Birlikte konuþa konuþa gideriz.Ýhtiyar atýn üzerinde, adam yayayolculuklarýna devam etmiþler.Þehre vardýklarý zaman adam ih-tiyara:

- Ýþte baþkente geldik, demiþ.Burada inebilirsin. Fakat ihtiyar,adama þunlarý söylemiþ:

- Madem bir iyilik yaptýn,bunun gerisini de getir. Beniþehrin meydanýna kadar götür.Ondan sonra var git nereye gide-ceksen. Adam hiç karþý çýkma-mýþ ve tamam demiþ. Beþ-on da-kika sonra þehrin meydanýna gel-miþler. Tam bu sýrada ihtiyar ba-ðýrmaya baþlamýþ:

- Ýmdat!.. Yardým edin. Buadam atýmý çalmak istiyor. Bugaribana yardým elini uzatacakyok mu? Ýmdat!..Meydandaki in-sanlar koþa koþa gelmiþler onla-rýn yanýna. Ýhtiyar kör olduðuiçin ona acýmýþlar ve adamý suç-lamýþlar:

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

8 DEÐÝÞÝK YÖNDEN DOSTLUK / AKIL OKULU 9

K

- Utanmýyor musun bu yaþtahýrsýzlýk yapmaya! Hem de körbir adamýn atýný çalmaya çalýþý-yorsun. Adam haykýrýyormuþ:

- Hayýr yalan söylüyor. Bu atbenim. Onu yoldan ben aldým.Ýhtiyardýr, yorulmasýn, bir iyilikyapmýþ olayým, dedim. Bu atbenim. Ben hayatýmda hýrsýzlýkyapmadým. O yalancýdýr.

Fakat gel gelelim insanlaradamý dinlememiþler. Atý, körihtiyarý ve adamý doðruca þehrinhâkimine götürmüþler. Hâkimönce kör ihtiyarý, sonra adamýdinlemiþ. Ardýndan da þöyledemiþ:

- Bana bir baytar, bir nalbant,bir de saraç çaðýrýn. Hemen gel-sinler. Bekliyoruz. Adam bu üçkiþinin neden çaðrýldýðýný bir tür-lü anlayamamýþ. Kimseye de so-ramamýþ. Mecburen çaðrýlanla-rýn gelmesini beklemiþ. Kýsa birzaman sonra da hep berabergelmiþler. Hâkim gelenleri tektek huzuruna kabul etmiþ. Öncebaytar alýnmýþ odaya. Hâkim onasormuþ:

- Ata bak. Bu at hangi mem-lekete aittir? Baytar þöyle karþýlýkvermiþ:

- Çok fazla incelemeye gerekyok. Bu at bu þehirden alýnma-mýþ. Yitan yöresine ait bir attýr.Adam kendi memleketinin ismi-ni duyunca hayretler içinde kal-mýþ. Bu sefer de hâkim nalbandýçaðýrmýþ ve ona:

- Sen de bu atýn nerede nal-landýðýna bak, demiþ. Nalbantbiraz inceledikten sonra þunlarýsöylemiþ:

- Bu at burada nallanmamýþ.Yitan yöresinde atlar böyle nal-lanýr. Bizimkine benzemez. A-dam yine þaþýrmýþ. Kendi kendi-ne, �Nasýl bilebilirler?� diye sorupduruyormuþ. Hâkim son olaraksaraca:

- Bu atýn koþumlarýný incele,

demiþ. Nasýl eyerlenmiþ? Saraçhiç beklemeden cevap vermiþ:

- Efendim, ilk bakýþta bizimyöremize ait olmadýðý anlaþýlýyor.Yitan yöresinin koþum þeklidir.Hakim cevaplarý aldýktan sonraatýn sahibine dönerek:

- Evet, sen doðru söylüyor-dun, demiþ. Bu at senin. Artýkatýný alýp gidebilirsin. Ýhtiyara dagereken ceza verilecektir. Hiçmeraklanma. Fakat adam daya-namayarak hâkime sormuþ:

- Siz böyle bir þey yapmayýnasýl düþündünüz? Bu adamlar,bu atýn Yitan yöresine ait oldu-ðunu nereden anladýlar? Lütfenbana söyler misiniz bütün bunlarnasýl olabiliyor? Hâkim adamýnsorusuna gülerek cevap vermiþ:

- Ben ve bu gördüðün herkes,bu þehirdeki Akýl Okulunu bi-tirdik. Her þeyi o okulda öðren-dik. Orada doðrunun nerede venasýl bulunacaðý öðretilir. Adamböylece Akýl Okulunun ne anla-ma geldiðini yaþayarak öðrenmiþ.Heyecanla memleketi olan Yi-tan�a dönmüþ. Bütün olanlarýailesine ve arkadaþlarýna anlat-

mýþ. Sonra da bütün çocuklarýnýbu Akýl Okuluna göndermiþ.Anlamýþ ki, herkeste akýl var,ama onu kullanabilmek için eði-tim gerekiyor.

!

10 AKIL OKULU

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

SELAMÝALLAH ANNEMÝ,

BABAMIKORUSUN...ALLAH BANA

SAÐLIK, GÜÇ,SABIR

VERSÝN...

ALLAHBANA DA PARASAÐLIK VERSÝNMUAMMER...

BÝR DEALLAH

SEVDÝKLERÝMÝKORUSUN...

KENDÝ ARANIZDA

DUA ETMEYÝNLEN!!

�ALTIN

NE OLUYOR,

CAN NE OLUYOR,

ÝNCÝ, MERCAN DA

NEDÝR

BÝR SEVGÝYE

HARCANMADIKTAN,

BÝR GÜZELE FEDA

EDÝLMEDÝKTEN SONRA.�Divân-ý Kebir�den Seçmeler

MevlânâCelâleddin-i Rûmî

K

T üm hatalardan mü-nezzeh olmak insanahas bir özellik deðil-

dir. Yaptýðýmýz hatalarýn farkýndaolmak ve bu hatalarý göz ardý et-meden düzeltme yoluna gitmekgayet güzel bir davranýþtýr. Heran vicdanýmýzla muhasebe ha-linde olmalý, artýlarýmýzý, eksile-rimizi denetmeli ve deðerlendir-meliyiz. Muhakeme yaparken demakul ve adil olmalýyýz. Kendi-mizi yargýsýz infaz etmekten kaçý-narak, iyi hallerde de ödüllen-dirmeliyiz. Yaþasýn adalet!..

Sorular1- Yeni bir bilgisayar aldýnýz

fakat bilgisayardan istediðinizverim alamýyorsunuz. Ailenizdebundan dolayý sizi suçluyor��

a) Deðiþtiririz olur biter b) Evet benim hatam c) Kendileri alsýn o halde 2- Arkadaþýnýzla sudan se-

beplerle tartýþtýnýz ve arkadaþýnýzyok yere sizi suçladý�..

a) Kesin haklýdýrb) Onda da suç vardýrc) Hakkýmý savunurum3- Yolda yürürken kaldýrýma

takýlýp düþtünüz�.. a) Ahlanýp vahlanýrým b) Kalkar, yoluma devam

ederim c) Kendi kendime söylenirim4- Arkadaþýnýzýn doðum gü-

nünü unuttunuz �.. a) Þimdi hatýrladým ya! b) Bunu nasýl yaparým! c) Keþke hatýrlasaydým! 5- Kek yaptýnýz ve fýrýna pi-

þirmek üzere attýnýz. Aksilik buya uyuya kalmýþsýnýz�..

a) Çok ihmalkârým b) Saati kursaydým böyle ol-

mazdýc) Caným sað olsun6- Dondurma yediniz ve ba-

demcikleriniz þiþti, öksürmeyebaþladýnýz��

a) Su içseydim böyle olmazdý b) Olan olmuþ ne yapalým c) Belliydi böyle olacaðý 7- Kýz kardeþinize hediye ola-

rak saç tokasý alacaksýnýz. Tuha-fiyede üç renk kalmýþ�.. tokaalýrým.

a) Kavuniçi b) Gri c) Mor 8- Dýþarý dolaþmaya çýkacak-

sýnýz ama hava bulutlu�.. a) Daha iyi ya b) Bir daha düþünürüm c) Ýptal ederim 9- Arabayla giderken park

halindeki bir araca çarptýnýz�.. a) Dikkatsizdim b) Park yasaðý var mýydý aca-

ba? c) Suçluyum 10- Tatile çýkacaksýnýz ama

patronunuz iki yerine bir haftaizin veriyor�..

a) Ýki hafta olmalý b) Olmayabilirdi de c) Olsun o da güzel

Puanlama16 Puan ve Altý Kendinize bu kadar haksýzlýk

etmeyin. Elbette hata yapacak-sýnýz, yapmalýsýnýz da. Bu demekdeðildir ki kasýtlý hata yapýn.Hata insana has bir özelliktir. Vesiz, eðer hatalarýný fark ederek

telafi ediyor, düzeltiyorsanýz hiçbir sorun yok. Hatalarýnýzdandolayý kendi kendinize iþkenceçektirmeyin. Yaptýklarýnýzdanders alýn ve ayný hatayý yinele-memek için elinizden gelen gay-reti gösterin. Daha ne olsun�

17�23 Puan Vicdan, üzerine düþen vazi-

feyi her zamanki gibi tam ma-nasýyla mükemmel yapýyor. Sizdevicdanýnýzla istiþare ederek bumekanizmayý iyi iþletiyorsunuz.Hayatýmýzdaki artýlar ve eksilertoplandýðýnda artýlarýn çoðun-lukta olmasý hepimizin arzusu-dur. Bu nedenle sürekli kendi-nizle hesaplaþýn ve vicdanýnýzagüvenmeye devam edin, onunlairtibatý koparmayýn. Vicdanýnýzsizi felaha ulaþtýracaktýr�

24 Puan ve Üstü Bu rahatlýðý neye borçlusunuz

böyle? Bir bakýma iyi yapýyor-sunuz ama unutmamalýsýnýz kihatalarýnýzdan ders almayý dabilmelisiniz ve üstüne üstlük aynýhatayý yaparsanýz, durumuz va-him. Hatalarýnýzla deðil amakendinizle barýþýk olamaya de-vam edin ve kendinizin iç hesap-laþmanýzý nalýncý keseri gibi ol-maksýzýn �bir sana bir bana� þek-linde yapýn. Dikkatli olun üçyanlýþ bir doðruyu götürüyorhaaa!..

!

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

AMA SUÇ BENDE 11

AMA SUÇ BENDE...

PUAN DURUMUa b c

1 1 2 32 2 3 13 3 1 24 1 2 35 2 3 16 3 1 27 1 2 38 2 3 19 1 2 3

K

Kendisini karþýlayan sekrete-re; Nazif Beyle görüþmek istedi-ðini söyledi.

Bunun üzerine sekreter bir-den ciddileþti: �Nazif Bey mi?�dedi.

�Evet, Nazif Bey!� diye cevapalýnca, hüzünlü bir ses tonuyla�Nazif Bey sizlere ömür efendim,onu kaybedeli dört yýl oldu.�dedi.

Hiç beklemediði bu haberlebir acý saplandý yüreðine. �Ya,öyle mi...?� diyebildi sadece.Hicranlý bir suskunlukla birmüddet öylece kalakaldý. Gözle-rine hücum eden yaþlar yanak-larýndan süzülüp göðsüne damla-dý. Kendisini Toparlayýp �Onunadýna görüþebileceðim bir yakýnývar mý acaba?� diye sordu.

�Evet var, oðlu Selim Bey....�. Titrek bir sesle �Öyleyse Se-

lim Beyle görüþebilir miyim?�dedi.

Görevli haným, insanda saygýuyandýran bu kibar beyefendiye,

�Selim Bey oldukça meþgulbir insan, randevusuz görüþmekpek mümkün olmuyor; ama benyine de kendisine bir haber ve-reyim.

� Dedi ve telefona yöneldi..Sonra �Kim diyelim efendim?�diye sordu.

�Kendimi ona ben tanýtmakistiyorum kýzým.� cevabý üzerinesekreter dahili telefonu çevirdi.

Daha sonra mütebbessim birçehreyle, �Selim Bey sizinle gö-rüþmeyi kabul etti, lütfen benitakip edin.� dedi.

Beraber merdivenden çýktýlar.Ýnce bir zevkle döþenmiþ geniþbir salondan geçip büyük birkapýnýn önünde durdular, sekre-ter kapýyý açarak, �Buyurun!�dedi. O da içeri girdi. Kendisiniayakta bekleyen vakur ve müte-bessim gence doðru hýzlý adým-larla yürüdü, elini uzatarak,

�Merhaba, ben Prof. Dr.Mehmet Baydemir.� dedi.

�Bendeniz de Selim Cebeci...Lütfen buyurun, oturun.� dedi,genç iþ adamý.

Mehmet Bey, kendisine gös-terilen yere oturur oturmaz:

�Yirmi üç yýl, tam yirmi üçyýl... Vaktiyle bana burs veripokumama vesile olan insanýnelini öpmek için bu âný bekle-dim.� dedi ve dudaklarý titredi,gözleri doldu.

�Ama o büyük insanýn eliniöpmek nasip deðilmiþ, bununiçin ne kadar üzgünüm anlata-mam.� Yaþarmýþ gözlerini kuru-ladýktan sonra Selim Beye dön-dü: �Fakat en azýndan o büyükinsanýn mahdumunun elini sýk-maktan da bahtiyarým.� Misafi-rin bu sözleri üzerine Selim Beyyerinden fýrladý, kulaklarýna ina-namýyordu. Kelimelerinin herbiri birer hayret nidâsý gibi dizildicümlelerine:

�Mehmet Baydemir demiþ-tiniz deðil mi, Tosyalý MehmetBaydemir mi?� Profesör, delikan-lýnýn bu heyecanlý haline bir an-lam veremeyerek baþýyla �Evet�dedi. Bunun üzerine Selim Beyingözleri sevinçle parladý.

�Babamla sizi uzun yýllar ara-dýk; ama bulamadýk.� dedi.

Profesörün yanýna gelerek ikieliyle elini tuttu, candan bir dostgibi sýktý ve �Sizi karþýma Allahçýkardý.� dedi.

Bu sözler profesörü çok þaþýrt-mýþtý

�Uzun yýllar beni mi aradýnýz?Peki ama neden?� dedi.

Selim Bey gülen gözlerle pro-fesöre bakarak

�Bizdeki emanetinizi vermekiçin...� deyince, profesörün þaþ-kýnlýðý iyiden iyiye arttý.

�Emanet mi?� dedi. Selim Bey cevap vermeden

yerine geçip telefonu çevirdi. Karþýsýndakine �Gelebilir mi-

siniz?� deyip telefonu kapattý.Mehmet Bey, Þaþkýn gözlerleSelim Beye bakarken kapý çalýn-dý, odaya iyi giyimli bir bey girdi.

Selim Bey ona yanýna gelme-sini iþaret etti, sonra kulaðýna birþeyler fýsýldadý. Gelen kiþi bir þeysöylemeden geldiði kapýya yönel-di. O çýkarken Selim Bey, mi-safiriyle tatlý bir sohbete baþladý.Sohbetleri koyulaþtýkça, çehrele-rindeki þaþkýnlýk, yerini birbirle-rine hasret kýrk yýllýk ahbaplarýnyeniden buluþmalarýndaki se-vinç, samimiyet ve güvene býrak-mýþtý. Mehmet Bey yurt dýþýnda-ki tahsilinden, araþtýrmalarýndanve yirmi üç yýl boyunca her yýlbüyüyen memleket hasretindenbahsetti. Sonra Nazif Beyin du-vardaki portresini göstererek,

12 BÝR MÜDDET ZEYTÝN YÝYECEÐÝZ!

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

BÝR MÜDDET ZEYTÝN YÝYECEÐÝZ SONRA...

�Bu günlerimi þu büyük in-sana borçluyum.� dedi. �Banayalnýzca maddî destek vermedi,mânen de beni hiç yalnýz býrak-madý.

Yurt dýþýnda tahsil görürkenyanlýþa her yeltendiðimde haya-len yanýmda hazýr oldu.

�Sana bunun için burs ver-medim.�

Diyerek bana istikamet verdi.Ona her namazýmda dua ediyo-rum dedi ve gözlerini Nazif Beyinduvardaki fotoðrafýna mýhladý.Sonra gözleri portrenin altýndakiilk anda mânâ veremediði diðertabloya kaydý.

Son derece þýk bir çerçeveniniçinde, bazý yerleri yamalý vetamir görmüþ oldukça eski birçift çorap duruyordu.

Biraz daha dikkatli baktýðýn-da çerçevede bazý cümlelerin desýralandýðýný fark etti:

�Bir müddet zeytin yiyeceðiz,sonra...�

Selim Bey, kendisine bir sorusorduðu için baþýný ona çevirdi;fakat aklý tabloda kalmýþtý.

Selim Beye cevap verirkentabloya bir daha baktý. Ýkincicümle de birinci cümle gibi üçnokta ile bitiyordu:

�Bir müddet sabredeceðiz,sonra...�

Ýyice meraklanmýþtý. Bu ilkgörüþmeleri olmasaydý, yanýnagidip tabloyu iyice inceleyecekti;fakat bu uygun düþmez, düþün-cesiyle yalnýzca sohbet arasýndagöz ucuyla merakýný gidermeyeçalýþýyordu.

Ancak her seferinde birazdaha artan bir merakýn içindekalýyordu. Üçüncü cümlede:

�Bir müddet yürüyeceðiz,sonra...� diye yazýyor ve alttaböyle birkaç cümle daha sýralaný-yordu. Artýk aklý hep tablodaydý.Sonunda dayanamayýp, �Selim

Bey merakýmý mazur görün. Þutabloya bir mânâ veremedim.�Dedi.

Selim Bey kendisine has birgülüþ ile misafirine baktý, derinbir nefes alarak �Malumunuz,babam varlýklý bir insandý. Ol-dukça iyi bir hayatýmýz vardý.Sonra ne olduysa her þeyimizikaybettik. O zenginlikten geriyehiçbir þey kalmadý. Köþkümüz-deki hizmetçiler de gitti. Yemek-leri artýk annem yapýyordu.

Hatýrlýyorum da bir sabah,kahvaltýya sadece zeytin koya-bilmiþti.

O zengin kahvaltýlarýmýzabedel, yalnýzca zeytin...

Þaþkýnlýk içinde, �Baþka birþey yok mu?� diye sormuþtum. Busoru karþýsýnda annemin hüngürhüngür aðlayýþý gözümün önün-den hiç gitmiyor. Annemin aðla-yýþýna mukabil babam:

�Bir müddet zeytin yiyeceðiz,sonra...� dedi ve durdu, güçlübakýþlarýný üzerimizde gezdirdi,�Alýþacaðýz.� dedi.

Ve iþtahla bir zeytin alýp aðzý-na attý. Birkaç gün sonra hacizmemurlarý gelip köþkümüzü deelimizden aldýlar. Kenar bir ma-hallede küçük, eski bir eve ta-þýndýk. Doðru dürüst bir eþyamýzda kalmamýþtý. Annem bezgin birsesle: �Bu evde hiçbir þey yok!Burada nasýl yaþayacaðýz.� Diyehaykýrdý. Bunun üzerine babam:

�Bir müddet sabredeceðiz,sonra alýþacaðýz.� dedi

Gittiðim özel okuldan ayrýl-mýþ, bir devlet okuluna yazýlmýþ-tým. Sabahleyin okula servislegitmeyi umarken, babam elim-den tuttu, �Bu ilk günün, okulaberaber gideceðiz.� dedi. Yürü-meye baþladýk. Okul oldukçauzak gelmiþti bana, yorulupgeride kaldýðýmý hatýrlýyorum.Babam kim bilir hangi düþünce-lere dalmýþtý. Geride kaldýðýmý

fark etmemiþti. Biraz sonra farkedince bana döndü. Ýsyan dolubakýþlarýmý yüzünde gezdirdim.Bir an bana ýzdýrapla baktýktansonra, yanýma geldi. Bir þey söy-lemesine fýrsat vermeden, kýzgýnayný zamanda nazlý bir tavýrla,�Yoruldum.� dedim.

Babam oldukça sakin bir þe-kilde: �Bir müddet yürüyeceðiz,sonra alýþacaðýz.� dedi. Babamher sabah erkenden çýkýyor, geçsaatlerde ancak dönüyordu.

Döndüðünde ise küçük odayaçekiliyor, bazen saatlerce oradakalýyordu. Çoðu zaman buradangözyaþlarý içerisinde çýktýðýný gö-rüyordum.

Bir gün, merakýma yenilipbabamýn küçük odasýna girdim.Yerde bir seccade, seccadeninüzerinde de bir tespih vardý.Duvarda ise Arapça bir ibareninaltýnda þu yazý vardý:

�Allah borcunu ödeme niye-tinde olanýn kefilidir.� Babamýndediði gibi oldu, zor da olsazamanla alýþtýk. Bu hal birkaç yýlsürdü.

Bir gün babam eve çok farklýbir yüz ifadesiyle geldi. Aðla-maklý bir yüz ifadesi vardý. Herbirimize bir paket getirmiþti.Köþkten ayrýldýðýmýz günden beriilk defa paketlerle eve geliyordu.Bizi bir araya topladý.

�Bugün, benim için ne mânâ-ya geliyor biliyor musunuz?� dedi,kelimeleri boðazýna düðümlendi,gözlerine yaþlar hücum etti.Sözlerini kesmek zorunda kaldý.Her birimize hediyelerimizi tekerteker verdi ve bizi ayrý ayrý ku-caklayýp yanaklarýmýzdan öptü,kendisi de bir koltuða oturdu.Cebinden gazeteye sarýlý bir þeyçýkardý. O sýrada da aðlýyordu.Hepimiz þaþkýnlýk içinde babamabakýyorduk. Gazeteyi açtý, için-den bir çift yeni çorap çýkardý.Bu gözyaþlarýyla, bir çift çorabýnalâkasýný kurmaya çalýþýrken

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

BÝR MÜDDET ZEYTÝN YÝYECEÐÝZ! 13

babam, beklemediðimiz bir þeyyaptý. Çorabý burnuna götürdü,kokladý, kokladý. Arkasýndanhýçkýrarak aðlamaya baþladý. He-pimiz þok olmuþtuk, tek kelimebile söylemeden bekledik.

Babam nihayet kendisini top-ladý ve �Bir zaman önce, büyükbir borcun altýna girmiþtim.

Borcumu ödeme niyetiyleyeniden çalýþmaya baþladýðýmzaman kendi kendime �bütünkazancým, borçlarýmý ödeyinceyekadar alacaklýlarýmýn hakkýdýr.Onlarýn hakkýný vermeden aya-ðýma bir çorap almak bile banaharam olsun.� demiþtim. Bugünise, Allah�ýn yardýmýyla, borcumubitirdim. Artýk kimseye tek ku-ruþ borcum kalmadý.� dedi.Sonra gözyaþlarý içinde ayaðýn-daki çoraplarý çýkarýp yeniçoraplarýný giydi.

Ben de o eski çoraplarý hemaziz bir baba yadigârý, hem de biribret niþanesi olarak sakladým.Bu çoraplar her gün bana:�Paralarýný ödeyinceye kadarbütün kazancým alacaklýlarýnýnhakkýdýr.� diyor�.

Selim Beyin bakýþlarý bilin-mez âlemlere dalarken o, nemle-nen gözlerini kuruladý, sonradönüp duvardaki siyah-beyazfotoðrafa hayran hayran baktý.

�Babanýz sandýðýmdan da bü-yükmüþ Selim Bey. Ben olsaydýmöyle müreffeh bir hayattan sonraanlattýðýnýz gibi bir darlýkta, her-halde çýldýrýrdým.�

Selim Beye döndü ve �Siz neyapardýnýz?� diye sordu.

Selim Bey kendisine has te-bessümü ile:

�Bir müddet zeytin yerdim,sonra...�dedi ve gülümsedi.

O sýrada kapý çalýndý, birazönceki beyefendi elinde birKutuyla içeriye girdi. KutuyuSelim Beyin masasýna býrakýpçýktý. Selim Bey yerinden kalkýp

kutuyu alarak Mehmet Beyeuzattý.

�Buyurun, yýllarca size vermekistediðimiz emanetiniz.� dedi.

Mehmet Bey bilinmez duygu-lar içerisinde kutuyu açtý. Ýçin-den kadife bir kese çýktý. Keseyiaçýp içini kutuya boþalttýðýndameraký iyiden iyiye arttý.

Keseden birkaç tane cumhu-riyet altýný ile bir not çýkmýþtý.Mehmet Bey hassasiyetle katlan-mýþ kâðýdý açýp okumaya baþladý.

Sevgili Mehmet Bey oðlum,Bazen istediðimizi yaparýz,

çoðu zaman da mecbur olduðu-muzu... Tahsil hayatýnýz boyuncasize burs vermeyi taahhüt etmiþ-tim. Ancak eðitiminizin son altýayýnda size burs verme imkânýnýbulamadým. Bir müddet sonraimkânlarýma yeniden kavuþtum;lâkin bu sefer de size ulaþama-dým. Dolayýsýyla size borçlandýmve borçlu kaldým. Eðer böyle birborcu gözyaþý ve ýzdýrapla öde-mek mümkün olsaydý, ben buborcu fazlasýyla ödemiþ olurdum.

Zira sevgili oðlum, bu altýaylýk zaman diliminde bursunuverememenin ýzdýrabýyla kaçgece aðladým. Her neyse, bur-sunuzu tarihlerindeki deðeriylealtýna çevirdim. Bu altýnlar si-zindir. Bunlar elinize ulaþtýðýnda,borçlarýmýn tamamýný ödemiþolacaðým.

Sevgilerimle, Nazif Cebeci.Mehmet Bey neye uðradýðýný

þaþýrmýþtý. Bu büyük insanýn yü-celiði karþýsýnda bir çocuk gibiyalnýzca aðlýyor, aðlýyordu.

Selim Bey de bir hayli duygu-lanmýþtý. Onun da yanaklarýn-dan yaþlar süzülüyordu.

Bir ara yaþlý gözlerle babasý-nýn siyah-beyaz portresine baktý.Kendisine yýllarca hüzünle bakangözleri, bu sefer sevinçle bakýyorgibiydi.

ANAHTARJulia Dixon, kazayla anah-

tarýný evde unutup da sokaktakaldýðý sýrada postacý ona doðruyaklaþtý.

-Bayan Dixon, üzgün görünü-yorsunuz, bir sorun mu var?

-Ne yapacaðýmý bilmiyorum.Kapýda kaldým. Anahtar evde veyedeðini býraktýðým komþum þe-hir dýþýnda. Kocamda anahtarvar, fakat oda þehir merkezindebir otelde konferansa katýldý.Ona ulaþabileceðimi sanmýyo-rum. Eve nasýl gireceðim?

Postacý kadýný sakinleþtirme-ye çalýþtý ve ona bir çilingir çaðýr-masýný tavsiye etti.

-Sanýrým yapabileceðim tekþey bu, fakat doðruyu söylemekgerekirse, çilingirler dünya kadarpara alýyorlar. Oysa þu anda üze-rimde bir kuruþ bile yok.

Postacý kadýnýn derdine ortakoldu. Kadýnýn baþka çaresi yoktu.

-Gitmem gerekiyor, buyurunmektubunuzu. Kim bilir, içindebelki sizi neþelendirecek güzelhaberler vardýr.

Julia zarflara baktý. KardeþiJonathan�dan bir mektup vardý.Geçen hafta onlarý ziyaret etmiþve birkaç gün kalmýþtý. Neden bukadar çabuk mektup yazdý acabadiye mýrýldandý Julia. Zarfý yýrtýpaçtýðýnda, avucuna bir anahtardüþtü. Mektupta þunlar yazýlýydý:

�Sevgili Julia. Geçen haftasizde kalýrken, siz alýþveriþe git-tiðinizde kazayla kapýda kaldým.Komþunuzdan yedeðini istedimAMA geri vermeyi unuttum. Bumektupta onu da gönderiyo-rum.�

Yorum; Kapalý bir kapýyla yüzyüze gelmiþ ve kendinizi ümitsizhissediyorsanýz, bilin ki tümkapýlar zamaný gelince içeri gir-meniz için ardýna kadar açýlacak-týr...

14 BÝR MÜDDET ZEYTÝN YÝYECEÐÝZ! / ANAHTAR

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

KK

Karaman oðlu Mehmet Beyiarýyorum.

Göreniniz, bileniniz, duyaný-nýz var mý?

Bir ferman yayýmlamýþtý;Bu günden sonra divanda, Dergâhta, bergahta, meclis-

te, meydanda, Türkçe�den baþka dil konu-

þulmaya diye,Hatýrlayanýnýz var mý?Dolanýn yurdun dört bir ya-

nýný,Çarþýyý, pazarý, köyü, þehriFermana uyanýnýz var mý?Nutkum tutuldu, þaþýrdým,

merak ettim,Dolandýðýnýz yerlerdeki Türk-

çe olmayan isimlere,Gördüklerine, duyduklarýna

üzüleniniz var mý?Tanýtýmýn demo, sunucunun

spiker,Gösteri adamýnýn showman,

radyo sunucusunun discjokey,Haným aðanýn first lady ol-

duðuna þaþýranýnýz var mý?Dükkânýn store, bakkalýn

market, torbasýnýn poþet,Maðazanýn süper, hiper, gros

marketUcuzluðun damping olduðu-

na kananýnýz var mý?Ýlan tahtasýnýn billboard, sayý

tabelasýnýn skorboard,Bilgi akýþýnýn brifing, bildir-

genin deklarasyon,Merakýn, uðraþýn hobby ol-

duðuna güleniniz var mý?Býrakýn eli, özün bile seyrek

uðradýðý,Beldelerin giriþinde wellco-

me,

Çýkýþýnda good-bye okuyaný-nýz var mý?

Korumanýn, muhafýzýn body-guard,

Sanat ve meslek pirlerininduayen,

Ýtibarýn, saygýnlýðýn prestijolduðunu bileniniz var mý?

Seki�nin, alanýn platform,merkezin center,

Büyüðün mega, küçüðünmikro, sonun final,

Özlemin, hasretin nostalji ol-duðunu öðreneniniz var mý?

Ýþ hanýmýzý plaza, bedesteni-mizi galleria,

Sergi yerlerimizi centerroom,show room,

Büyük þehirlerimizi, megakent diye gezeniniz var mý?

Yol üstü lokantamýzýn fast-food,

Yemek çeþitlerimizin mönüolduðu yerlerde,

Hesabýný, adisyon diye öde-yeniniz var mý?

Ýki katlý evinizi dubleks, üçkatlý komþu evini tripleks,

Köþklerimizi villa, eþiðimiziantre,

Bahçe çiçeklerini flora diyekoklayanýnýz var mý?

Sevimlinin sempatik, sevim-sizin antipatik,

Vurguncunun spekülatör, eþ-kýyanýn mafya,

Desteðe, bilemediniz koltukçýkmaða sponsorluk diyeninizvar mý?

Mesireyi, kýr gezintisini pic-nic,

Bilgisayarý computer, havayastýðýný air-bag,

Pekalayý, olur�u okey diyesöyleyeniniz var mý?

Çarpýcý, önemli haberler flashhaber,

Yaþa, varol sevinçleri oleyoley

Yýldýzlarý star diye seyre-deniniz var mý?

Výrvýrýk daðýnýn tepesindekiköyde,

Cafe-show levhasýnýn altýn-da,

Acýnýn da acýsý, neskaaaaveiçeniniz var mý?

Topraðýmýzý, bayraðýmýzý, i-nancýmýzý çaldýrmayalým derken,

Dilimizin çalýndýðýný, talanedildiðini,

Özün, el diline özendiðine içiyananýnýz var mý?

Masallarýmýzý, tekerlemeleri-mizi,

Þarkýlarýmýzý, türkülerimizi,ninnilerimizi kaybettik.

Türkçe�miz elden gidiyor, di-zini döveniniz var mý?

Karaman oðlu Mehmet Bey�iarýyorum,

Göreniniz, bileniniz, duya-nýnýz var mý?

Bir ferman yayýnlamýþtý...Hayal meyal hatýrlayýp da

sahip çýkanýnýz var mý?

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

ARIYORUM 15

K

ARIYORUM

Her türlü

istekleriniz için

e-posta adresimiz

kardelenseckisi@gmail.com

Büyülü

Þehrin Gelinleri

www.sirketihayriye.com

T ürkiye�nin lokumunardýndan baklavayýda neden Rumlar�a

kaptýrdýðý sorusuna cevap ara-mak istiyorsanýz, bu yazýyý sabýrlaokuyun. Eðer konu ilginizi çek-miyorsa zaman kaybetmeyin.

Bursa Ticaret ve Sanayi Oda-sý�nýn ev sahipliðinde, Valiliðinkatkýlarý ile gerçekleþtirilen Mar-kalarýn Gücü Kentin Gücüdürkonulu Bursa tanýtým toplantýsý-na katýlmak için hafta içinde Çý-raðan Sarayý�na gittim. Basýnbülteninde toplantýnýn amacý;Bursa�nýn markalaþmasýna katký-da bulunacak bir eylem planý ko-nusunda ne tür çalýþmalar yürü-tülebileceðini ortaya koymakolarak açýklanýyordu.

Çýraðan Sarayý�nda toplan-týnýn yapýlacaðý büyük salonagirdiðimde aðýr bir raký kokusuy-la karþýlaþtým. Masadaki yerimialdýðýmda kokuyu daha yoðunhissettim. Masalarda üzerindepeynir, ince kavun dilimleri vecevizli ekmekten oluþan birtabak vardý. Henüz içecek serviside baþlamadýðý için, bu kadar yo-ðun alkol kokusunun neredengeldiði gazeteci arkadaþlar ara-sýnda da merak konusu oldu. Birarkadaþ bir dilim kavun alýp aðzý-na götürürken, alkol kokusununkaynaðýný bulduðunu söyledi.Durumdan emin olmak için gar-sondan menünün yer aldýðý listeistendi.

Þimdi sizlere, Bursa�nýn mar-kalarýný ön plana çýkarmayý a-maçlayan toplantýda ikram edi-len yemeklerin listesini sunmakistiyorum. Ardýndan elbette birçift sözümüz olacak.

Bursa mutfaðý (!)Liste þöyle; Baharatlý keçi

peyniri, ince kavun dilimleri ce-vizli ekmek ve raký ile... Dörtmevsim raviolisi roquefort sosile... Dana madalyon porchinimantarý, domates ve doldurul-muþ biber ile... Sacher torteorman meyveli sorbe ve vanilyasos eþliðinde... Son olarak kahve,çay ve petit fours...

Nasýl buldunuz listeyi?Bursa mutfaðýna ait birbi-

rinden lezzetli ürünlerle (!) nasýlda donatmýþlar deðil mi masa-larý?

Söyler misiniz Allah aþkýna...Dana madalyon porchini

mantarý mý Bursa�nýn en bilinenet ürünüdür, yoksa Bursa Ýsken-der�i mi?

Sacher torte orman meyvelimi Bursa�nýn en meþhur tatlýsýdýr,yoksa Bursa Kestane þekeri mi?

Baþarý ayrýntýda gizlidir...YÜZBÝNLERCE dolar masraf

edip Kent-Marka konulu organi-zasyona imza atanlar, bu türayrýntýlarý nasýl olur da düþüne-mezler acaba? Bu tür anlayýþla buiþlerin altýndan nasýl kalkacaðýz?

Býrakýn markalaþtýrma mese-lesini, 500- 600 kiþinin katýldýðýtoplantýda alkol kullanmayan-larýn da olabileceði düþünülme-den, kavunlarýn üzerine bolcaraký dökülmesi ne kadar doðru-dur. Otelden bir yetkili çaðýrarakmenüyü kimin belirlediðini sor-duðumda, gecenin organizatör-leri tarafýndan belirlendiðiniöðrendim.

Mutfak da markadýr...AB tatlýlarý kitapçýðýnda bak-

lavanýn Rum tatlýsý olarak yeralmasý Türkiye�deki baklava üre-ticilerini ayaða kaldýrmýþ. Bursa�-nýn markalarýnýn ön plana çýka-rýlmasýnýn arzu edildiði toplantý-da Bursa�nýn o nefis Ýskender�iniveya kestane þekerini masayagetirmeyi akýl etmezseniz, iki günsonra Rumlar lokum ve bakla-vanýn ardýndan kestane þekeriveya Ýskender Kebap�ý da kendiürünleriymiþ gibi tescil ettirmeyekalktýklarýnda sadece seyreder-siniz. Eðer bu kafayla yol almayadevam edersek, Türk mutfaðýnaait olduðunu söyleyebileceðimizürün kalmayacak?

Patates kavgasý...GÜNÜMÜZDE tüm dünya-

da kentler markalaþmak veçeþitli yönleriyle ön plana çýk-mak için büyük yarýþ içindeler.Mesela son yýllarda Peru ile Þiliarasýnda eþine ender rastlanabi-lecek diplomatik bir kriz yaþaný-yor.

Gerginliðin kaynaðý ne biliyormusunuz? Patatesin anavataný-nýn hangi ülke olduðu, iki ülkeiliþkilerini germiþ durumda. Heriki ülke de patatesin anavataný-nýn kendi topraklarý olduðunuiddia ediyor. Konu BM günde-mine de taþýnmýþ durumda.

Anadolu kentleri sadece yiye-cek alanýnda deðil, farklý sektör-lerde de farklý markalara imzaatýyor.

Burada önemli olan, iyi birmarkalaþtýrma stratejisiyle süreciyönetmeyi becerebilmek.

16 BAKLAVAYI RUMLARA NEDEN KAPTIRDIK?

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

BAKLAVAYI RUMLARA NEDEN KAPTIRDIK?

K

A kabe gününde Ýslâm�agiren þâir sahâbî. Ne-sebi Abdullah b. Re-

vâha b. Sa�lebe b. Ýmriü�l-Kays b.Amr�dýr. Künyesi Ebu Muham-med, ünvaný þâiru Rasûlüllah�týr.Babasý Revâha, annesi Kebþe�dir.

Sahâbenin büyüklerinden veEnsar�ýn ileri gelenlerinden olanAbdullah Medine�de doðdu.Hazrec kabilesine mensup olupne zaman doðduðu kesin olarakbilinmemektedir.

Ýkinci Akabe gününde müs-lüman olmuþ ve kabilesini tem-silen Peygamberimize bey�at et-miþtir. Hicret günü Rasûlullah�amihmandarlýk etti.

Muhacirlerden Mikdad b.Esved�i kardeþ edindi. Ayný za-manda o, Hz. Peygamber (s.a.s.)�in kâtiplerindendi.

Bedir, Uhud, Hendek veHayber gazvelerine katýldý. Hu-deybiye barýþý ve Umretu�l-Kazaseferlerinde peygamberimizin ya-nýnda yer aldý. Bedir savaþýnýnzafer müjdesini Zeyd b. Hârise ilebirlikte Medine�ye ulaþtýrdý.

Bedru�l-Mev�id gazasýndaRasûlullah�ýn Devlet Baþkanlýðý-na vekâleten Medine�de kaldý.Hicretin 6. yýlýnda (627) üç kiþi-lik heyetin baþkaný sýfatýylaHayber�e gitti. Yahudilerin baþ-kaný Üseyr b. Zârim�in Yahudi-lerle birlikte Gatafan kabilesiniMüslümanlara karþý kýþkýrttýðýnýgördü. Hayber�de üç gün kaldý.Dönüþünde gördüklerini Hz.Peygamber (s.a.s.)�e aktardý.

Yine ayný yýlýn Þevvâl ayýndaHayber�e elçi olarak gönderildi.Yanýnda bulunan otuz kiþiyle bir-likte Hayber�e vardý. Üseyr b.Zârim ile gõrüþtü.

Allah Rasûlü�nün kendisiniHayber�e vali yapacaðýný, Medi-ne�ye gelmesi halinde kendisineikrâm ve ihsânda bulunacaðýnýbildirdi. Üseyr, bu teklife mem-nun oldu, valiliðe heveslendi.Yanýna aldýðý otuz kiþiyle birlikteyola çýktý. Yolda, sahâbedenAbdullah b. Üneys�in kýlýcýna elatarak onu öldürmek istedi.Abdullah, bunun ahde vefasýzlýkolduðunu bildirdi. Ýkinci kez yineAbdullah�ýn kýlýcýna el attý. Budurum karþýsýnda Yahudilerdenyirmidokuz kiþi kýlýçtan geçirildi.Bir kiþi kaçýp kurtuldu.

Hz. Peygamber�in Basra hü-kümdarýna gönderdiði elçininÞam valisi Þurahbil tarafýndanöldürülmesi olayýyla ilgili olarakhicretin 8. yýlýnda bir ordu hazýr-landý. Bu ordunun komutasýylailgili olarak Hz. Peygamber(s.a.s.) þu açýklamada bulundu:�Cihada çýkacak þu insanlaraZeyd b. Hârise�yi kumandantayin ettim. Zeyd b. Hârise þehidolursa, yerine Ca�fer b. Ebi Talibgeçsin, Ca�fer b. Ebi Talib deþehid edilirse, yerine Abdullah b.Revâha geçsin. Abdullah b. Re-vâha þehid olursa, müslümanlar,aralarýndan uygun birini seçip,kendilerine kumandan yapsýn-lar.� Müslümanlar bir müddetilerlediler. Düþman ordusunungücü ve sayýca çok oluþu Müslü-manlarý endiþelendirdi. Zeyd b.Hârise, ne yapmak gerektiði ko-nusunda istiþâre yaptý. Abdullahb. Revâha, Rumlar�la çarpýþmak-tan yana olduðunu bildirdi.Müslümanlar, Mûte�de savaþdüzeni aldýlar, çarpýþmaya baþla-dýlar. Zeyd b. Hârise, vücudumýzraklarla delik deþik oluncayakadar savaþtý. Ve þehid oldu.

Sancaðý Ca�fer aldý. O da savaþtý,þehid oldu. Ca�fer�den boþalansancaðý Abdullah b. Revâha aldý.Bir mýzrak darbesiyle yaralandýve o da þehid oldu (629).

Hz. Âiþe�nin bildirdiðinegöre, Mûte þehidleri Ýbn Hârise,Ca�fer ve Ýbn Revâha�nýn þehâ-det haberi geldiðinde Rasûlullah(s.a.s.) Mescid� te oturmuþtu.Yüzünde hüzün ve kederin izlerigörülüyordu. Bu sýrada Rasûl-ullah�a birisi geldi ve �Ca�fer�inkadýnlarý aðlaþýyorlar� dedi. Ra-sûlullah ondan kadýnlarý çýðlýkatmaktan alýkoymasýný söyledi.Adam gitti, ancak kadýnlar onaitaat etmediler. Geriye gelipkadýnlarýn hâlâ aðlaþtýklarýnýRasûlullah�a söyledi. Üçüncüdefa geliþinde Rasûlullah þöylebuyurdu: �Hadi git bu kadýnlarýnaðýzlarýna, yüzlerine toprak saç.�

Hz. Abdullah b. Revâha Mû-te�ye giderken evliydi, fakat ço-cuðu olmamýþtý. Abdullah, güçlübir hatip ve büyük bir þâirdi.Peygamberimize þiir yoluyla sata-þan kâfirlere karþý onu savunanþiirler yazdý. Ýbn Revâha, Ka�b b.Malik ve Hassan b. Sâbit müslü-manlarýn þâirleriydi. Ýlk Ýslâmîþiirleri onlar yazdý. Onlar hak-kýnda Þuarâ sûresinde þöyle buy-rulur: �Þâirlere sapýklar uyar.Onlarýn her sahaya dalýp çýktýk-larýný ve yapmadýklarý þeylerisöylediklerini görmez misin?

Ancak iman edip salihameller iþleyenler Allah�ý çokzikredenler ve haksýzlýða uðratýl-dýktan sonra haklarýný alanlarböyle deðildir. O zâlimler, yakýn-da nasýl bir yýkýlýþla altüst edile-ceklerini bileceklerdir.� (Þuarâ,26/224-227).

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

HZ. ABDULLAH ÝBN REVÂHA 17

HZ. ABDULLAH ÝBN REVÂHA (r.anh)

Allah�ý çok zikreden iþteyukarda bahsedilen hicivci üçsahâbidir. Abdullah müþriklerinküfrünü yüzlerine vuran þiirlersöylerdi. Peygamberimiz onunþiiriyle ilgili olarak �Kureyþmüþriklerine ok yaðdýrmaktandaha etkilidir� buyurmuþtur.

Abdullah, Mute gazasýnagiderken aðlamýþ, sebebi sorul-duðunda þöyle demiþti: �Benimdünyaya karþý sevgim, sizlerekarþý ziyade arzum yoktur. Ancakben Rasûl-i Ekrem�den (s.a.s.)Meryem sûresi yetmiþbirinci�Ýçinizden hiç biriniz hariç olma-mak üzere mutlaka hepinizCehennem�e varacaksýnýz� âyeti-ni iþitmiþtim. Âyette bahsolunanCehennem�e uðradýðýmda halimnice olur? diye düþündüðümdenaðlýyorum.� Uðurlayanlardan ba-zýlarý onu teselli ederek, �Cenab-ý Hak sizleri korusun, düþmanþerrini sizden uzaklaþtýrarak saðsalim dönmenizi nasib etsin.�demiþler, bunun üzerine Abdul-lah þu þiiri söylemiþtir:

�Günahkârým fakat ben Afisterim

Rabbimden Ya da kanýmýdökecek bir vuruþ isterim.

Kýlýnç ya da mýzrakla deþilipçýkmýþ ciðerim.

Ta ki beni gören samimicedesin

Þu savaþçýya Allah rahmeteylesin.�

Yine Mûte�de ordu komu-tasýný eline alýrken þu þiiri söyle-miþtir:

�Nefsim bir isteksizlik varsende

Savaþacaksýn dilesen de dile-mesen de

Hani çoktandýr yoktu sendeölüm korkusu

Ca�fer, ne güzel geliyor Cen-net kokusu .�

Hicret�in yedinci yýlýnda Hz.Peygamber Umre için Mekke�yegirerken yanýnda Abdullah ÝbnRevâha da vardý ve þu þiiri söyle-mekteydi.

�Çekilin kâfirler nebinin yo-lundan bugün,

Vururuz yoksa boynunuzu in-kâr etmiþtiniz dün,

Öyle bir vuruþ ki ayýrýr göv-deden baþý,

Hatýrlatmaz insana ne dostne arkadaþý.�

Bunun üzerine Hz. Ömerona: �Ya Abdullah, Harem�deAllah�ýn Rasûlu�nün huzurundamý böyle karþýdakileri çatýþmayatahrik eden þiiri söylüyorsun?�demiþ, Rasûlullah da: �Býrak yaÖmer söylesin. Vallahi Abdul-lah�ýn sözleri bu kâfirlere okyarasýndan daha fazla tesir eder�buyurmuþtur.

Rasûlullah, Ýbn Revâha için�Kardeþiniz þüphesiz bâtýl sözsöylemez� buyurmuþ, bâtýl sözlerdýþýndaki þiirlerde hikmet veyarar vardýr demiþtir.

!

ARAP ÝLE YAHUDÝZengin bir Arap kalp ameli-

yatý geçirecekmiþ. Doktorlar,ameliyat öncesi bir tedbir olarakbir miktar kan depolamak iste-miþler. Ama bu Arap�ýn kaný çoknadir bir kan imiþ. Bütün dünya-yý arayýp taramýþlar ve sonundaKudüs�te yaþayan bir yahudidebu kanýn olduðu anlaþýlmýþ.Yahudi kan vermeye razý olmuþve ameliyat da yapýlmýþ.

Ameliyattan sonra zenginArap, kendisine kan veren yahu-diye teþekkürleri ile beraber müt-hiþ bir otomobil ve bir milyondolar para yollamýþ.

Bir kaç ay sonra Arap�ýn birkere daha ameliyat olmasý icapetmiþ.

Doktorlar yine yahudi�yi ara-mýþlar ve yahudi�de tekrar kanvereceðini söylemiþ.

Arap yine ameliyat edilmiþ.Ancak bu defa kendisine kanveren yahudiye bir teþekkür notuile bir kutu Sam baklavasý yol-lamýþ.

Çok daha kýymetli hediyelerve para bekleyen yahudi bu iþeçok bozulmuþ. Kan verdiði Arapzenginine bir telefon açýp nedenbu kadar cimri davrandýðýný sor-muþ. Arap kahkahalar atarak sucevabý vermiþ

�Ya habibi, gözümün nuru.Artýk damarlarýmda Yahudi kanýdolaþýyor!�

!

ATKarýkoca kahvaltý yaparken

kadýn bir anda elindeki tavayýkocasýnýn kafasýna geçirir. Neolduðunu anlamayan kocasýþaþkýnlýkla durumu sorar.

Kadýn: Dün pantolonunu yý-karken içinde üstünde Çiðdemyazan bir kâðýt buldum.

Bunun üzerine kocasý karýcýmo geçen gün üzerine bahis oyna-dýðýmýz atýn ismiydi der.

Bu açýklamayý yeterli bulankadýn pürneþe içinde kahvaltýsý-na devam eder.

Ýki gün sonra yine kahvaltýdabu sefer daha büyük bir tava ilekocasýnýn kafasýna öyle bir vururki koca bir kaç dakika kendinibilmeden masa üstünde yatakalmýþtýr.

Ayýlýnca karýsýna yine duru-mu sorar ve kadýn cevap verir.

Dün senin at aradý ...

!

18 HZ. ABDULLAH ÝBN REVÂHA / ARAP ÝLE YAHUDÝ / AT

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

K

K

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

MUHASEBECÝNÝN DÜÐÜN DAVETÝYESÝ 19

B aþbakanlýk Devlet Ar-þivleri Genel Müdür-lüðü, yaklaþýk 600 yýl

3 kýtada çeþitli milletlerdeninsanlarý barýþ içinde bir aradatutan Osmanlý hoþgörüsü veadaletinin belgelere yansýyanörneklerini, ��Gökkubbe Altýn-da Birlikte Yaþamak�� adlý kitap-ta topladý.

Kitapta yer alan belgeleregöre, Batýlýlarýn ��Muhteþem Sü-leyman�� olarak tanýdýklarý Ka-nuni Sultan Süleyman, 1560�dabeylerine, ��Her türlü vergiyisadece kanunlar çerçevesindetoplattýrasýn. Hiçbir kimseyefazladan bir akça dahi aldýrt-mayasýn�� emrini verirken, 2.Abdülhamit, 1894�te binlercekilometre uzaklýktaki Amerika�-da orman yangýnlarýndan zarargörenlere 300 lira yardým gön-derdi. Abdülaziz, Sivas�tan Rus-ya�ya göç eden 30 kadar Rumailenin tekrar Osmanlý devletinedönmek istemeleri üzerine yolmasraflarýnýn karþýlanmasý içinemir verirken, Genç SancaðýnýnAkçasýrt Köyünden 13 Ermenieþkýya, piþmanlýklarýndan dolayý2. Abdülhamit tarafýndan affe-dilerek iskan edildi. FATÝH�ÝN HOÞGÖRÜSÜ...

Batýlýlara Osmanlý hoþgörü-sünü ilk tanýtan padiþahlardanFatih Sultan Mehmet, 4 Nisan1478 tarihli Bosna ruhbanlarýnýndini hayatlarýný serbestçe sürdü-rebilmeleri hakkýndaki ferma-nýnda þöyle seslendi: ��Ben ki,Sultan Mehmed Haným... Ýhsanedip Bosna rahiplerine buyur-dum ki; Kiliselerinizde korkusuz-ca ibadet ve memleketimizde

korkusuzca ikamet edin. Nevezirlerimden ne de halkýmdankimse bunlarý incitmesin ve ren-cide etmesin. Allah�a, Peygam-ber�e, Kur�an�a ve kuþandýðýmkýlýca yemin olsun ki, canlarý,mallarý ve kiliseleri bana itaatettikleri sürece güvencem altýn-dadýr.�� Fatih Sultan Mehmed,Kudüs ruhbanlarýnýn dini hayat-larýný serbestçe sürdürebilmelerihakkýndaki 29 Eylül 1458 tarihlifermanýnda da þöyle emir verdi:��Makamýma gelip yüz sürerek el-lerinde mevcut olan Hz. Pey-gamber ve Hz. Ömer�den buyana Kudüs-ü Þerif�teki Hz. Ýsa�-nýn doðduðu Beytüllahýn Kilisesi,Kamame Kilisesi v.b. kutsal me-kanlar ile ilgili sahip olduklarýhak ve imtiyazlarý yeniden talepeden Kudüs Rum patriði Atnas-yos ve ruhbanlarýna ayný imti-yazlarý verdim. Bunlarý kimserencide etmesin. Kim ki, bu hük-mün feshini murad ederseAllah�ýn ve Resulünün hýþmýnauðrasýn.�� ��KÝMSEDEN FAZLA VERGÝ

ALINMASIN��Kanuni Sultan Süleyman ise

16 Aðustos 1560 tarihli fer-manýnda, halktan fazla vergitoplanmamasýný istedi. Kanuni�-nin fermaný þöyle: ��SemendireBeyine hüküm ki, Huzur içindeyaþayan halkýmdan hiç kimseyehiç bir zaman zulmedilmesinerýzam yoktur. Vergi toplama gö-revinde bulunanlarýn kanuna ay-kýrý olarak halktan fazla akça al-dýklarýný iþittim ve buyurdum ki;Her türlü vergiyi sadece kanun-lar çerçevesinde toplattýrasýn.Hiçbir kimseye fazladan bir akça

dahi aldýrtmayasýn. Dinleme-yenleri yazýp bildiresin...��

YORTU GÜNÜNE RASTLAYAN PAZARIN

KALDIRILMASI Abdülmecid, 30 Mart 1847

tarihli fermanýnda halkýn rahat-ça ibadet edebilmesi için yortugününe rastlayan pazarýn baþkagünlere alýnmasý için emir verdi.Abdülmecid fermanýnda, ��Yeni-þehir-i Fener�de öteden beri herhafta pazar, çarþamba ve cumagünleri kurulan pazarýn, pazargünleri halkýn yortu gününe rast-lamasý sebebiyle sadece çarþam-ba ve cuma günleri kurulmasý veDefterhane-i Amire�deki kaydý-nýn da deðiþtirilmesi hususu em-rim olmuþtur�� dedi. 2. Abdül-hamit ise 1895�te maddi sýkýntýiçinde bulunan Ermeni KatolikPatrikhanesi�ne yardým yapýlmasýiçin emir verirken, 3. Selim,çýkardýðý fermanla Ýstanbul�dayaþayan Ermeni ve Rumlarýn ev-lilikleri sýrasýnda kanunsuz vergialýnmamasýný istedi. 3. Selim, 14Aralýk 1793 tarihli fermanýnda,þöyle dedi: ��Ýstanbul ve civarýn-da oturan Rum ve Ermenilerinevlilikleri esnasýnda resmi vergive harçlardan baþka kanunlaraaykýrý yollardan akça talebiylerencide edilmemelerine ve fakirhalkýn himayesine dikkat etme-niz hususunda fermaným sadýrolmuþtur. Buyurdum ki, emrimeuyma konusunda son derece has-sas ve dikkatli olasýnýz ve aksinehareket etmekten sakýnasýnýz.��Sultan 5. Mehmed Reþat da,1914 tarihli yazýsýnda, ��Beykoz�abaðlý Polonezköyü�nde Bezm�iAlem Valide Sultan Vakfý�na ait

20 BELGELERÝYLE OSMANLI HOÞGÖRÜSÜ

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

BELGELERÝYLE OSMANLI HOÞGÖRÜSÜ

arsa üzerine okul, kilise ve çankulesinin yapýlmasýna izin verdi-ðini�� bildirdi. OSMANLI HOÞGÖRÜSÜNE

SIÐINANLAR...Osmanlý padiþahlarý, toprak-

larýna sýðýnan yabancýlara da bü-yük hoþgörü ile yaklaþtý. SultanAbdülaziz, Horasan Hükümda-rý�nýn ilticasýna iliþkin 1861 ta-rihli Erzurum Valisi�ne gönder-diði emirde þöyle dedi: ��Horasanhükümdarý iken otuz sene önceÝran devleti tarafýndan Tebriz�esürülen Muhammed Han, Os-manlý devletine sýðýnmak mak-sadýyla Ýstanbul�a gelmek üzereyola çýkmýþtýr. Bu gibi devletadamlarýna ikram ve ihsandabulunmak yakýþýk alacaðýndankendisine en güzel þekilde yar-dýmda bulunulmasý uygun ola-caðý görüþündeyim.�� Abdülazizde 5 Eylül 1865 tarihli emrinde,��Sivas�tan Rusya�ya göç eden 30kadar Rum ailenin, tekrar Os-manlý devletine sýðýnmak iste-meleri ancak maddi imkanasahip olmadýklarý için kendile-rine yol masrafý olarak Tiflis�tekiOsmanlý devleti temsilcisi aracý-lýðýyla ihtiyaçlarý olan paranýnverilmesi��ni istedi.

ÝSPANYA VEPORTEKÝZ�DEN

KOVULANLAR...Kitapta, Ýspanya ve Portekiz�-

den kovularak Osmanlý hoþgörü-süne sýðýnan Yahudilerin tahrirkayýtlarý da bulunuyor. 1519 ta-rihli tahrir kayýtlarýnda Ýspanyave Portekiz�den kovulmalarýylaOsmanlý devletine iltica edipEdirne�ye yerleþtirilen Katalancemaatine ait 29 hane, Portekizcemaatine ait 45 hane, Almancemaatine ait 8 hane, Ýspanyacemaatine ait 42 hane, Bolyemahallesinden 33 hane ile Gerurcemaatinden haneler ile ailereislerinin isimlerine yer verili-yor.

ERMENÝLEREGÖSTERÝLEN HOÞGÖRÜ...

Paris�te A. Amadonu, LiyonHýraçya, K. Mýhitarof, A. Kirkor-yaniç, K. Milenyan, Y. Masisyanve Þ. Kananyan adlý Ermeni ko-mite reisleri, Osmanlý Sarayý�nagönderdikleri 1898 tarihli mek-tupta, yaptýklarýndan piþmanlýk-larýný þöyle dile getirdi: ��BizlerErmeni milleti olarak, Osmanlýpadiþahlarýnýn diðer tebaaya ol-duðu gibi Ermenilere de pek çoklütuf ve ihsanda bulunduklarýnaþahidiz. Zaten Ýslam ve Ermenimilletleri arasýnda eskiden beridostluk münasebetleri mevcut-tur. Bazý bozguncularýn yalansözlerine raðmen biz Osmanlýdevletinin hizmetinde sadýkaneçalýþmaktan geri durmayacaðýz.Zira Osmanlý uyruðunda olmak,bizim için bir iftihar vesilesidir.��Öte yandan 2. Abdülhamit,1904 yýlýnda Ermenilere göster-ilen hoþgörünün bir örneðinidaha sergiledi. Muþ�un Akçasýrtköyünden evlerini yakarak daðaçýkan 13 Ermeni piþmanlýklarýdolayýsýyla 2. Abdülhamit tara-fýndan affedilerek iskan edildi.

FELAKET YAÞAYANÜLKELERE YARDIMLAR

Osmanlýnýn hoþgörüsü, baþkakýtalara da uzandý. 2. Abdül-hamid, 18 Eylül 1894 tarihindebinlerce kilometre uzaklýktakiAmerika�da orman yangýnlarýn-dan zarar görenlere 300 lirayardým gönderdi. Osmanlýnýn buyardýmýna karþýlýk, WashingtonSefareti bir yazýyla teþekkürlerinibildirirken, bütün Amerikangazeteleri de bu yardýmdan övgüile bahsetti. Abdülmecid, 1847�-de Ýrlanda�da meydana gelenbüyük kýtlýk nedeniyle bu ülkeyecömert bir yardým yaparak diðerAvrupa devletlerine örnek olur-ken, 2. Abdülhamit 1900 yýlýndaHindistan�da kýtlýk çeken halkaBaðdat ve Basra�dan yeterli mik-

tarda zahire satýn alýnarak gön-derilmesi için talimat verdi.

��BÝRLÝKTE YAÞAMAK��Baþbakanlýk Devlet Arþivleri

Genel Müdürü Doç. Dr. YusufSarýnay, kitaba iliþkin AAmuhabirine yaptýðý açýklamada,Osmanlý Devleti�nin yaklaþýk600 yýllýk bir dönemde bünye-sinde farklý din, millet, mezhepve kültüre sahip bir insan toplu-luðunu adil bir yönetim anla-yýþýyla barýþ içinde yönetme kabi-liyetini gösterdiðini söyledi. Os-manlý devletinin bu adil yöneti-mi sayesinde birbirinden çokfarklý özelliklere sahip insanlarýn,kendi dil, din ve kültürleriniserbestçe yaþayabildiklerini kay-deden Sarýnay, þunlarý kaydetti:��Bunun adý günümüz diliyle �bir-likte yaþamak�týr. Birlikte yaþa-mak demek, çok kültürlülükiçinde birbirlerine hoþgörü gös-terebilmesidir. Bugünün dünyasý-nýn temel sorunu olan bu konu-da Osmanlý Devleti zengin birtecrübeye sahiptir. Ýþte bu tec-rübe, Osmanlý Arþivi DaireBaþkanlýðýnda belgeler ýþýðýndahazýrlanan �Gökkubbe AltýndaBirlikte Yaþamak� isimli kitaplaortaya konulmaktadýr.�� dedi.

!

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

BELGELERÝYLE OSMANLI HOÞGÖRÜSÜ 21

K

KullanýcýAdýn

Þifre

Çoban 75

Kepenek

Saðabilirsin

E þlerin gönlüne sevgi-yi, ilgiyi ve yakýnlýðýbahþederek, dünya

hayatýnýn sýkýntýlarýna birliktedayanmalarýný lûtfeden, birbir-leri için huzur kaynaðý olmalarýnýsaðlayan þaný yüce Allah Teala�yahamd ü senalar, son peygamberolarak gönderilen ve hayatýnýnher halinde �en güzel örnek�olduðu gibi, eþleri için eþsiz birhayat arkadaþý olarak bizlere bukonuda da rehberlik eden Hz.Muhammed (sav)�e binlercesalat ve güllerce selam olsun�

�Modern hayat� denilen keþ-mekeþlerle dolu yaþantýmýzda,asýrlarýn eskitemediði güzellikte-ki hayat tarzýyla Hz. Peygamber(sav) yine en büyük öðretmeni-miz olarak elimizden tutuyor.Yeter ki, biz O�nun sünnetini tut-mak için bir el uzatmýþ olalým!...

Bu yazýmýzda, Kutlu Doðu-muyla bir kez daha gönüllerimizekonuk olan olan Hz. Peygam-ber�in (sav) eþleriyle olan ikiliiliþkilerini, onu bize bir eþ vehayat arkadaþý olarak anlatanbilgiler çerçevesinde ele almayaçalýþacaðýz.

Allah Teâlâ tarafýndan �mü�-minlerin anneleri� olarak nite-lendirilen ve büyük bir þeref bah-þedilen Peygamberimizin eþleri, omuhterem hanýmefendiler saye-sinde bizler, Yüce Resul (sav)hakkýnda pek çok bilgiye sahibiz.Denilebilir ki, hayatý hakkýndaen detaylý bilgilere sahip olunantek kiþi Hz. Muhammed (sav)�dir. Çünkü O, bakan her gözünkapasitesi ölçüsünde kaydettiðinice güzelliklerin sahibiydi. O�na

hayat arkadaþý olarak yakýn olaneþlerinin ise bu hususta ayrý birrüçhaniyetinden daha tabii neolabilirdi? Þimdi, bu müstesnainsanlarýn, verdiði bilgiler çerçe-vesinde, muhtelif baþlýklar altýn-da konuyu incelemeye çalýþalým.

Eþlerine Karþý ÝlgisiSevgili Peygamberimiz (sav)

genellikle sabah ve ikindi na-mazlarýndan sonra mutlaka eþle-rini ziyaret eder, hal ve hatýr-larýný sorar, dertlerini, þikayet-lerini dinler, gönüllerini alýcýifadelerde bulunurdu. Kýsaca,onlara deðer verdiðini hissettirir-di. Zaman zaman bu ziyaret-lerinde eþlerine ev iþlerinde biz-zat kendi elleriyle yardýmcý olur-du. Onu bize anlatan Hz. Aiþe(ra): �Resulullah, hanýmlarýylabaþ baþa kaldýðýnda insanlarýnen nezaketlisi ve güler yüzlü-süydü�� Eve giriþinde mutlakahanýmýna selam veren peygam-berimiz, geceleyin geldiði takdir-de, uyuyaný uyandýrmayacak,fakat uyanýk olan bir kimseninduyabileceði bir sesle yine selamvererek içeri girerdi. Hz. Enes,sevgili peygamberimizin, eþi Hz.Safiye (ra) rahatça binsin diyedizlerine bastýrarak deveye bin-dirdiðini aktarmaktadýr bizlere�Bu bilgiler, günümüz müslümanýolan bizler için acaba ne kadaryön veriyor hayatýmýza?... Muha-sebesini okuyucunun takdirinebýrakýrken, tam burada söylen-mesi gereken birtakým þeylerinde olduðuna inanýyoruz. Günü-müzde bir müslüman, evindeeþine karþý nazik ve mütebessimolmayý baþarabiliyorsa eðer, ve

yine herhangi bir vasýtaya bi-nerken yardýmcý oluyor ve kapýyýaçma nezaketinde bulunabiliyor-sa, denilebilir ki, bu tavýrlarýnýnve davranýþlarýnýn hepsi ona birsünnet-i seniyye sevabýyla geridönmektedir. Eþi tarafýndan böy-lesi bir ilgiye mahzar olan Müs-lüman bir hanýmefendinin mut-luluðunu tarife ise bilmem gerekvar mý?� Babasýnýn böylesi birdavranýþta bulunduðunu görenerkek çocuklar için de bunun nedenli eðitici olacaðýný varýn sizdüþünün�

Bir baþka hadisinde, �Eþininellerini avuçlarýna alarak yü-züne bakmasýný ve o esnadabirbiriyle bakýþmalarýný Allah�-ýn kendilerine rahmet nazarýylabakmasýna bir vesile� olarakgören ve bu davranýþlarý sonu-cunda karý-kocanýn �parmak-larýnýn arasýndan günahlarýnýndökülerek� affedileceðine dairmüjde veren Yüce Resul, (sav)kanaatimizce eþler arasýndakimuhabbetin fiziksel temasla dahissettirilmesini istemekteydi.Çünkü biliyoruz ki, eller ve par-maklar, sevginin aktarýlmasýndaönemli bir rol oynarlar. Neticeolarak, diyebiliriz ki, eþlerin,ellerinden tutarak birbirlerinesevgiyle bakmalarý bile bir sün-net-i seniyye olarak onlara sevapkazandýran bir davranýþ hük-müne dönüþür.

Eþleriyle Birlikte ZamanGeçirmesi

Sevgili Peygamberimiz (sav),eþleriyle birlikte geçireceði za-man dilimlerine sahipti. O, ailefertlerinin eðlenme ve dinlenme

22 BÝR EÞ VE HAYAT ARKADAÞI OLARAK HZ. MUHAMMED (S.A.V)

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

BÝR EÞ VE HAYAT ARKADAÞI OLARAK HZ. MUHAMMED (S.A.V.)

Prof. Dr. Mehmet Emin AY 1 Nisan 2005

gibi ihtiyaçlarýný karþýlar, meþrueðlencelerden onlarý da yarar-landýrmaya çalýþýrdý. Ramazan veKurban bayramý merasimlerinekýzlarýný ve eþlerini de götürürdü.Bir bayram günü mescidde Ha-beþlilerin sergiledikleri gösterileriseyretmek isteyen Hz. Aiþe�ye buhususta bizzat yardýmcý olmuþtu.Hatta zaman zaman yine Hz.Aiþe validemizle koþu müsaba-kasý yapmýþtý. Çeþitli vesilelerleyaptýðý þakalarla, eþleri için hayatsevinci olan sevgili peygamberi-miz, bu konuda da ümmetine enbüyük örnek olmuþtur. Denile-bilir ki, yoðun gündemlerle hergünü dolu dolu geçen günümüzmüslümaný, ailesine ve özelliklede eþine zaman ayýrma hususun-da gereken hassasiyeti gösterme-mekte ve bu konuda sürekli ola-rak ailesinden fedakarlýk bekle-mektedir. Peygamberlik gibi bü-yük bir vazifeyi, devlet baþkan-lýðýný, öðretmenliði, ordu kuman-danlýðýný üstlenmiþ bir þahsiyetolarak karþýmýzda duran Hz. Re-sul (sav) ise adeta bizlere sesle-nerek þöyle demektedir: Nekadar meþgul olursanýz olun, þutavsiyemi unutmayýn: �Nefsini-zin, ailenizin ve her hak sahi-binin, üzerinizde hakký vardýr.O halde her hak sahibine hak-kýný verin!�

Bu baðlamda diyebiliriz ki,Müslüman erkek, eþine ve ço-cuklarýna has kýldýðý zaman di-limleri oluþturmalý, birlikte iba-det, seyahat ve ziyaret ortamlarý-na sahip olmalýdýr. Böylesi zamandilimlerinin, bir eðitim-öðretimortamý olmasý da saðlanabilir.Zira sevgili peygamberimiz özelvakit ayýrarak eðittiði eþlerininbirer öðretmen haline gelmeleri-ni saðlamýþtý. Hz. Aiþe�nin asha-býn fakihlerinden bir olmasýndave 2210 hadis aktarmasýnda,onun için ayrýlan vakitlerinönemli bir rolü olsa gerektir.

Ev Ýþlerinde Eþlerine YardýmEtmesi

�Alemlere rahmet olarakgönderilen� Yüce Resûl (sav)eþleri için de bir rahmet vesile-siydi� Hz. Aiþe (ra) validemiz,O�nu bize anlatýrken, �evindeelbisesini diken, ayakkabýsýnýyamayan, keçileri saðan, kendiiþlerini kendisi gören� bir peygam-berden söz etmektedir. Birçokkimsenin yapmaktan kaçýndýðýveya kendisi için uygun görme-diði bu davranýþlarý yaparken O,çaðlar ötesinden bize bir mesajvermek istiyordu adeta� Ka-naatimizce, günümüzde bir Müs-lüman erkek, isterse þayet, iba-detlerini yerine getirme konu-sunda yardýmcý olduðu eþinin heribadetine ortak olabilir. Eþinin eviþlerinde ona hayatý kolaylaþtýra-cak birtakým cihazlarý ve ev alet-lerini almak için harcadýðý herkuruþun, kendisi için bir sevapkaynaðý olmasýný saðlayabilir.Çünkü sevgili peygamberimiz:�Kiþinin Allah yolunda harca-dýðý paralarýn en hayýrlýsý, ailesiiçin harcadýklarýdýr.� buyur-maktadýr. Unutmamak gerekirki, hanýmýna dünya iþlerindekendisine yardým etmeyen kiþi-nin, ahiret iþlerindeki teþvikietkili olmaz!... Geceleri kalkaraknamaz kýlan ve eþlerini de bunateþvik eden, Ramazan�ýn son ongecesinde hanýmlarýnýn da iba-detle uyanýk kalmalarýný isteyenpeygamberimizin bu tavsiyeleri-nin etkili olmasýnda, günlük ha-yatlarýnda onlara saðladýðý kolay-lýklarýn da bir payý vardýr düþün-cesindeyiz.

Konuyu bir hadis-i þeriflebaðlamak istiyoruz: �Ýçinizdekien hayýrlý kimseler hanýmlarýnakarþý en iyi davrananlardýr.�

!

KOYUNÇiftçi Temel�in bir koyunu

varmýþ.Bütün gayrete raðmen koyun

gebe kalamýyormuþ. Temel dü-þünmüþ taþýnmýþ ve nam salankoçun sahibi Ýdris ile konuþmayakarar vermiþ.

Ýdris: -Tamam koyunun ko-çum ile çiftleþebilir ama 5 YTLalýrým... der.

Bunu seve seve kabul ederTemel ve ertesi sabah koyununuel arabasýna oturtur Ýdris`in yo-lunu tutar.

Koyun ile koç çiftleþir. AmaTemel tedirgindir ya hamile kal-mazsa diye sorar:

-Koyunumun hamile olduðu-nu nereden anlayacaðým?

Ýdris: -Sabah kalktýðýnda eðerayakta ise hamile deðil... eðeryatýyorsa hamiledir... der.

Sabah olur Temel koþarakgider ahýra ama koyun ayaktadýr.Oflayýp yine el arabasýna koyunukoyup Ýdris�in ahýrýna gider. Busefer 3 YTL alýr . Ayný þeyi söylerÝdris, ayakta ise deðil, yatýyorsahamile... Sabah olur ancak yinekoyun ayaktadýr.

Yine gider Ýdris�in ahýrýna vebu sefer ona acýyan Ýdris 1 YTLalýr ve hayvanlar yine çiftleþir.Takip eden gün Temel�in caný hiçahýra gitmek istemez ve karýsýFadime�ye seslenir:

-Þu ahýra bir baksana koyunne alemde ayakta mý, yatýyormu? Fadime gider bir zamansonra gelir.

Temel sorar: -Ee koyun nedurumda, ayakta mý yatýyor mu?Kadýn gülerek cevap verir:

-Ne ayakta ne de yatýyor, elarabasýna binmiþ seni bekliyor.

!

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

BÝR EÞ VE HAYAT ARKADAÞI OLARAK HZ. MUHAMMED(S.A.V) / KOYUN 23

K

ELEKTRÝKLÝ BALIKLARINSIRRI

C anlý varlýklarýn elek-trik ürettikleri uzunzamandan beri bilin-

mektedir. En kuvvetli gerilimisaðlayan organlar kaslar ve sinir-lerdir. Bütün kas lifleri elektrikyükü içerirler. Kalp kasýnýn çý-kardýðý gerilimin incelenmesineelektrokardiyografi denilir ve bubilim dalýnýn geliþmesiyle kalphastalýklarýnýn teþhis ve tedavisikolaylaþmýþtýr.

Sinir merkezleri de elektrikakýmý doðururlar. Hatta deride,salgý bezlerinde, gözün að taba-kasý gibi duyu organlarýnda elek-trik akýmý oluþtuðu ortaya konul-muþtur. Hücrelerde de elektrikakýmýnýn varlýðý tespit edilmiþtir.Canlýlarda elektrik olayýný ince-leyen bilime �elektrobiyoloji�,canlý organlarýn elektrik üretme-lerini inceleyen bilim dalma da�elektrobiyogenez� deniliyor.

Çeþitli hayvanlar, elektrikliveya ýþýklý organlarla donanmýþ-lardýr. Bunlar savunmada, yönbulmada hatta bazý cinsler arasýyakýnlaþmalarda rol oynarlar.

Elektrikli hayvanlarýn hepsibalýklar arasýndadýr.

Bazýsý denizde bazýsý tatlý su-larda yaþayan yüzlerce tür elek-trikli balýk vardýr. Elektrik akýmýkas ve sinir dokularýndan oluþ-muþ özel organlarýnda üretilir. Buelektrik akýmý çoðu kez bir iðnebatmasý kadar zayýftýr. Bazý türlerise insaný bile sersemletecek ka-dar güçlü bir elektrik akýmý üre-tirler. Bu gerçek anlamda birelektrik boþalmasýdýr, yarattýðýetki de gerçek bir elektrik çarp-masýdýr.

Elektrik balýklarýnýn en ta-nýnmýþ üyeleri torpil balýðý veelektrikli yýlan balýðýdýr. Gerçekyýlan balýklarýyla hiçbir ilgisi ol-mayan ve bir tatlý su balýðý türüolan elektrikli yýlan balýðýnýn 2,5metreye varan boyunun, beþtedördü, özellikle kuyruk bölümüelektrik organlarýyla kaplýdýr. Birseferde 500-600 volt akým boþal-tarak büyük hayvanlarý bile felceuðratabilirler.

Elektrikli balýklarda, baþtankuyruða kadar uzanan elektrikorganlarý, pillerdeki parçalar gibibirbirlerine yapýþýk, disk þeklindebölünmüþ küçük sütuncuklar-dan meydana gelir. Sinir sistemi-nin etkisiyle bu sütuncuklarýoluþturan yüzlerce diskin alt yü-zeylerinde pozitif elektrik, ötekiyüzeylerinde negatif elektrik olu-þur.

Böylece disk kümesi tam birpil haline gelir. Bu canlý pil be-yinden gelen sinirlere baðlýdýr.Balýk kendini tehdit eden düþ-mana bir elektrik deþarjý yapar,bu sayede düþmanýný felç eder.

Elektrikli balýklarýn vücut-larýndaki elektrik boþalmasý sü-rekli deðildir. Biriken elektriðiboþalttýktan sonra yeniden elek-trik üretip depolayabilmeleri içinaradan bir süre geçmesi gerekir.Elektrikli balýklarýn çarpmalarýþiddetli aðrý yapar hatta insanýdevirebilir ama hiçbir zamanöldürücü deðillerdir.

TESTÝ NASIL SOÐUKTUTAR

Testinin ham maddesi, çamurçukuru veya kuyusunda dinlen-dirilmiþ topraktýr. Binlerce yýllýkbir geçmiþe dayanan ve insanýnöðrendiði ilk teknik olan toprak

kap yapýmý yöntemleri en azdeðiþikliðe uðramýþ bir sanattýr.Sanayi makineleri çömlekçininel ile yaptýðýný otomatik olarakyaparlar, o kadar.

Fýrýnda piþirmek yoluyla ça-nak çömlek yapma sanatýndaevrim, estetiðin yaný sýra saðlam-lýk ve geçirimsizlik nitelikleriniiyileþtirmeyi amaçlar. Parçayýgeçirimsiz kýlabilmek için piþirmeve içini sýrla kaplama yöntemlerigeliþtirilmiþlerdir.

Testilerin suyu soðuk tutmaözellikleri ise istenmeyen bir ni-telikten, geçirimli olmalarýndan-dýr. Testiler düþük derecelerdepiþirildikleri için nispeten göze-nekli kalýrlar. Ýçlerindeki suyuhafif hafif gözeneklerinden dýþarývererek terlerler. Bu terlemeolayý aynen insanda olduðu gibibuharlaþma yoluyla ýsý düzen-lemesi yapar, serinlemeyi saðlar.

Testinin geçirimli topraktanyapýlmýþ, emici özellikleri olan,gözenekli yüzeyinden dýþarý çý-kan su dýþarýdaki sýcak havaylakarþýlaþýnca buharlaþýr. Buhar-laþma sýrasýnda su tanecikleritesti yüzeyindeki ýsýyý da alýrlarve testinin sýcaklýðýný düþürürler.

Ýçindeki su ile testi arasýndakiýsý alýþveriþinin azalmasýndan do-layý testinin içindeki su da ýsýn-maz. Bu böylece devam ettiði vetestiden dýþarý sýzan su buharlaþ-maya harcandýðý sürece, dýþ orta-mýn testiyi ýsýtmasý önlenmiþolur. Þüphesiz bu sürede testide-ki su da bir miktar azalýr.

Testilerin bu özellikleri en iyiOrta Anadolu gibi kara iklimininhakim olduðu, kurak ve gecele-rin serin geçtiði bölgelerde gö-rülür. Geceleyin düþen hava

24 ÖNEMLÝ BÝLGÝLER

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

ÖNEMLÝ BÝLGÝLER

sýcaklýðý ile soðuyan su, sabahtanitibaren ýsýnan havanýn kuruyani içindeki nem oranýnýn dü-þük olmasý sebebiyle daha kolaybuharlaþýr ve testi içindeki suyugün boyunca serin tutar.UYKU VÜCUDUN BÜYÜK

DENGELEYÝCÝ SÝSTEMÝ.(DR. SELÝM AYDIN )

Beden ve zihninizin yorgun-luðunu uyku ile giderir, bu sa-yede, yeniden canlýlýk ve zindelikkazanýrsýnýz. Eðer kýsa süredeuykuya dalmanýn yollarýný ve iyibir dinlenme için ne kadar uyu-yacaðýnýzý bilirseniz, hem zamankazanýr, hem de daha zinde uya-nýrsýnýz.

Psikiyatri ve nöroloji sahasýn-daki istatistiklere bakýldýðýndagünümüzde giderek artan sayýdainsanýn gerçekten iyi bir uykuuyuyamama problemi yaþadýðýgörülür. Kaliteli ve dinlendiricibir uyku konusunda bilgi bulmaþansýmýz, beslenme ve egzersizhakkýnda bilgi elde etme þansýn-dan daha azdýr. Diðer yandan isehayatýmýzýn yaklaþýk üçte biriveya dörtte biri uykuda geçtiðin-den dengeli bir hayat sürmededinlendirici uykunun ehemmi-yeti kendiliðinden ortaya çýk-maktadýr.

Uyku yetersizliði, iç dengeninmühim bir kaynaðý olan REM(rüya zamaný devresi) eksikliðianlamýna da gelir. Hasta þikayet-lerinin % 20�si bitkinlik, yorgun-luk ve tükenmiþlik belirtileri ileilgilidir. Doktora giden bitmiþ vetükenmiþ haldeki insanlarýn yarý-dan fazlasý yeterli miktarda uykuuyuyamamadan muzdariptirler.Ýþin daha da enteresaný, uykuyetersizliðinden muzdarip olaninsanlarýn büyük bir kýsmý,bunun farkýnda bile deðildir.Eðer uyku saðlýðýmýz açýsýndanbu kadar önemli ise ve hayatý-mýzýn üçte birini uykuda geçiri-yorsak niçin bir çok insan bu

temel dengeleyici ihtiyacý yeterliölçüde karþýlayamýyor? Bundandolayý da hayatýmýzdaki pek çokþeyi, dengeden uzak bir þekildeyapmak zorunda kalýyoruz?

Uykunun ÖnemiDinlendirici uyku, dengeli bir

hayat için þarttýr. Uyku esnasýn-da vücut dinlenir, kendini te-mizler, saflaþtýrýr, tamir eder, ye-niden inþa eder, büyür ve kendi-ni tedavi eder. Uyku esnasýnda,gün boyunca biriken stresler, ger-ginlikler ve sinirlilik halleri ser-best hale gelip vücuttan kolaycasalýnýr. Rüyalarýmýzda da bir de-receye kadar, bu gerilim ve stresçözülür. Rüyalarda zihin, insanýniç benliðini keþfetmeye açýk halegelir ve hayata ýþýk tutan, kýla-vuzluk eden derin manalaramuktedir olur. Derin uyku esna-sýnda beynimiz çalýþma tempo-sunu yavaþlatýr. Çalýþtýrdýðýmýzbütün zihnî programlar iþleyiþindurdurur. Ve þuuraltýmýzýn gü-venli yataðýnda saf halde dinlen-memize izin verir. Beyindeki siniraðlarýndan oluþan devreler, stres-le çalýþamaz hale geldiðinde, bit-miþ vaziyette yataða kendimiziatar ve belli bir saat uyuduktansonra alarmla uyanýrýz. Fakatuyku esnasýnda, uykunun o esna-da bize ne gibi faydalar kazandýr-dýðýný idrak etme, bilme ve anla-ma þansýmýz çok azdýr.

Dinlendirici UykuDaha iyi nasýl dinleneceðinizi

öðrenmede güçlü bir anahtar,uykunun safhalarýný anlamak vekendi uyku devirlerinizi bilmeklekazanýlýr. Her biri yaklaþýk 90dakika süren uykunun safhalarý,bize uyuma dengesi hakkýndaçok þey öðretebilir. Ýlk uykuyadaldýðýnýzda yoðun, yani þuurluolarak, hayal etme ve görün-tüleme periyodundan geçersiniz.Hemen sonra rüyada çok kýsa birzaman geçirirsiniz. Bundan sonradaha derin, daha huzurlu ve

rüyasýz bir safhaya dalýþ yapar-sýnýz. Bu zaman diliminde beyindalgalarýnýz saniyede 13 titreþimolan delta frekanslarýna doðruyavaþlar. Ve bu esnada siz, derinve rüyasýz bir uyku durumunda-sýnýzdýr. Bu safha, uykunun dör-düncü kademesi olarak adlan-dýrýlýr. Bu kademe uykunun enderin, en iyileþtirici ve en uygundinlenme noktasýdýr. Bu rüyasýzdevrede iç dengede en nihai ko-numa ulaþýrýz.

Uykuya daldýktan sonra yak-laþýk doksanýncý dakikada, uyku-nun en hafif dönemine ulaþýrýz.Bu noktada uyanma ihtimalimizçok yüksektir veya çevremizdekisesler, hareketler, içimizdeki aðrý-lar veya üzüntülerle aniden uya-nýp canlanabiliriz. Tekrar uykuyageri dönersek, bütün devreleryeniden baþlar.

Bir kere daha derin þekildeuykuya dalarsak, ki bu bir öncekikadar derin olmayabilir, tekrarrüya görürüz. Daha sonra sesler-le veya hareketlerle uyanma þan-sýmýzýn yüksek olduðu hafif uykusafhasýna geçeriz. Bu þekildeuyku devreleri, gece boyuncadevam ederek, bizi ritmik birþekilde, derin uyku rüya görmeve hafit uyku devrelerinin den-geleyici devri daimlerinde dolaþ-týrýp dururlar. Her bir doksandakikalýk devrenin sonunda uy-kumuz daha hafif hale gelir veuyanma durumuna doðru dahaçok yaklaþýrýz. Yaratýlýþtan sahipolduðumuz uykunun bu devre-lerini anladýðýmýzda, bazý gereklive faydalý prensipleri yakalaya-biliriz.

Hayatýmýzýn yaklaþýk üçte birveya dörtte biri uykuda geçtiðin-den, dengeli bir hayat sürmededinlendirici uykunun ehemmi-yeti kendiliðinden ortaya çýk-maktadýr. Ýlk uyku devresinde enderin uyku hali gerçekleþir. Ka-zandýðýnýz dinlenme miktarý,

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

ÖNEMLÝ BÝLGÝLER 25

müteakip devrelerde giderekazalýr. Eðer uyumak için sýnýrlý birzamana sahipseniz, o zamanuykunuzu 1,5; 3; 4,5 veya 6 saat-lik zaman dilimlerinden birinegöre planlayýnýz.

Çalar saat kurma ihtiyacýhissediyorsanýz, alarmý bu 90dakikalýk devrelerin sonunadenk gelecek þekilde kurunuz.Uyku devrenizin tam ortasýndauyanýrsanýz, kendinizi halsiz, yor-gun ve daðýnýk hissetme ihtima-liniz artar.

Her insan rüyaya ihtiyaçduyar. Baþý sonu net olarak hatýr-da kalan, kabussuz bir rüya;saðlýklý ve dengeli bir hayat içingereklidir. Ýnsanlarýn rüya gör-mesinin engellendiði çalýþmalar-da, bu kiþiler, kolayca sinirlen-meye, sersemleþmeye ve tehlikeliþekilde dengesiz davranýþlardabulunmaya baþlamýþlardýr. Nefesalýp verme ve su içmeden sonra,hayatýnýz için en hayatî fonksi-yona sahip olan vücut fonksi-yonu, rüya görmedir.

Vücudumuzun en sýrlý vekompleks organý olan beynimiz,yürüttüðü her türlü faaliyetininbir neticesi olarak elektrik dal-galarý neþreder. Bir monitördenincelenen beyin dalgalarýný takipederek, þahsýn hangi uyku devre-sinde olduðu tespit edilebilmek-tedir.

Uykuya Nasýl Dalabilirim?Gün boyunca ürettikleri stre-

si nasýl serbest býrakacaklarýnýöðrenen insanlar, genellikle dahaderin ve dinlendirici þekildeuyuyabilirler. Uykuya dalmakiçin þu hususlara dikkat edilme-lidir:

* Bütün vücudunuzu gerin vebir an için gergin vaziyette tu-tunuz. Sonra tamamen kendinizigevþetin ve rahatlatýnýz. Sonratekrar kendinizi bir öncekininyarýsý kadar sýkýnýz. Bu iþlemi 4-5kere tekrarlayýnýz.

* Fýtratlarýmýz farklý olupkendi tabii uyku devrelerimizi veuyku ihtiyacýmýzý anlamayý öð-renmek mecburiyetindeyiz. Bazýinsanlara beþ saatlik bir uykuyeterli olabildiði halde, bazýlarý-mýza bu yetmez. Sýhhatli olarakdünya iþlerini yürütebilmek içinherkesin kendine göre belli biruyku süresine ihtiyacý vardýr.

* Eðer mümkünse, bol oksi-jenli, yeterince havalandýrýlmýþ,sessiz, karanlýk bir odada uyu-maya çalýþýnýz.

* Battaniye veya yorgan kul-lanýn, ancak elektrikli battaniyekullanmaktan kaçýnýnýz. Çünküonlar vücudunuzun biyoelektrikalanýný bozup dengesiz hale ge-tirmektedir. Eðer mutlaka kul-lanmak gerekiyorsa yataða git-meden önce açýlmalý; yataðý,odayý ýsýtmalý ve yatarken söndü-rülmelidir.

* Düzenli bir uyku saatiayarlayýnýz. Uykulu oluncaya ka-dar yataða gitmeyiniz. 20 dakikaiçinde uykuya dalamýyorsanýz,kalkýnýz ve uykunuz geldiðindetekrar yataða gidiniz.

* Gece yatmadan önce uykugetirici içecekler, uykuya dal-manýza yol açsa da uykuyu din-lendirici yapmaz. Uykunuz dahaaz derin ve dinlendirici olur,kolaylýkla uyanabilirsiniz.

* Yataða gitmenize 3-4 saatkala kafeinli içecekler içmektenkaçýnýnýz. Dinlendirici uykunuzubozacaðýndan sigara içmemeyegayret ediniz.

* Eðer mümkünse uyku hap-larý almaktan kaçýnýnýz. Dahatabiî þekillerde uyumanýn yolla-rýný öðreniniz. Uyku haplarý ba-ðýmlýlýk yapabilir, bu yüzden çoksýnýrlý ve kontrollü kullanýlmasýgerekir. Arka arkaya üç gecedenfazla uyku hapý kullanmayýnýz.Uyku haplarý dengesiz uykudevrelerine ve gün boyu uyuþuk-luða yol açar. Bilhassa kafein

ihtiva eden içeceklerle birlikteuyku haplarý da kullanýlýrsa,durum daha da kötüleþir.

* Eðer kronik veya ciddiseviyede uyku problemi çekiyor-sanýz mutlaka bir doktora gidip,uyku kliniðinde kendinizi detaylýþekilde muayene ettiriniz.Zihin Açýklýðý Ýçin Kafein mi?

Günün bazý anlarýnda gözle-rimizi açýk tutmada veya elimiz-de kalemi tutmada zorlanýrýz. 20-30 dakika sonra ise tekrar zihni-miz açýlýr ve iþe odaklanýrýz. Bu-nun sebebi, gerçekte gün boyudevam eden uykunun 90 daki-kalýk çevrimleridir. Bunu anladý-ðýmýzda gün boyunca enerji sevi-yelerimizi dengeleme ve optimizeetme konusunda bazý önemlikavramalara ve ipuçlarýna sahipolabiliriz. Enerjinizin tabiî olaraktükenmekte olduðu anlarda ka-fein içeren içecekler(çay kahvegibi) alarak, kendinizi canlandýr-maya çalýþmanýz akýllý bir seçimdeðildir. Kafein alma kýsa bir süreenerjilerinizi sunî olarak artýra-bilir ve dikkatinizi toplamanýzavesile olabilir. Ancak bedenini-zin tabiî dengeleyici mekaniz-malarý üzerine bindirme yaptýr-dýðýndan bedeniniz aþýrý bir yükve gerilim altýna girer. Kafein;yorulmuþ bedeninizin ihtiyaçduyduðu dinlenmeyi geciktirmekiçin biyokimyanýzda ve enerjiseviyenizde basitçe bir deðiþiklikyaparak vücudunuzun daha çokçalýþmasýný saðlar.

Daha iyi nasýl dinleneceðiniziöðrenmede güçlü bir anahtar, uy-kunun evrelerini anlamak vekendi uyku çevrimlerinizi bil-mekle kazanýlýr. Her biri yaklaþýk90 dakika süren uykunun evre-leri, bize uyuma dengesi hakkýn-da çok þey öðretebilir.

Öðle Uykusunun GücüOdaklanma kabiliyetiniz ve

enerjiniz sönmeye yüz tutmuþsakýsa bir öðle uykusuna dalýnýz.

26 ÖNEMLÝ BÝLGÝLER

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Doksan dakikalýk bir uyku dev-resi kadar uyumaya zamanýnýzyoksa, �theta anahtarý� adý veri-len kýsa süreli harika bir metoduuygulayabilirsiniz. Theta rüyalar-da derin dinlenme ve rahatlamaanlarýnda veya meditasyonunderin ve açýk durumlarýnda enhakim olan beyin dalgalarýnýndurumuna verilen isimdir. Uyku-ya dalma anýndaki hislerinizin neolduðunu az çok hatýrlarsýnýz.Bedeniniz dökülmüþ ve kendinikoyvermiþ durumdadýr. Uykuyadalmýþken ani bir kýpýrdanma vesallanma hareketi, bedeninizinbüyük bir stresi ve gerilimi, uyan-ma eþiðinden theta safhasýnageçerken serbest býraktýðýný gös-terir.

Bundan dolayý, hedefe yöne-lik bir theta kýpýrdanmasý yap-mak için, öðle yemeðinden sonraveya kendinizi uykulu hisset-tiðiniz öðle vaktinde masanýzaoturunuz. Ellerinizi ya masanýnüstüne veya sandalyenin yan ke-narlarý üzerine koyunuz. Gözleri-nizi kapatýnýz, nefes alýp vererekrahatlayýnýz, ses ve düþüncelerinzihninizde yüzmesine izin yeriniz.Bu þekilde derin bir uykuyadalýnýz. Uyukladýðýnýzda gerili-minizi kaybedeceksiniz: ellerinizyanlara düþecek ve büyük ihti-malle de uyanacaksýnýz. Uyandý-ðýnýz zaman tekrar kollarýnýzýmasaya veya sandalyenin kenar-larýna koyarak bu iþlemleri tek-rarlayýnýz. Bir iki kýpýrdanma ha-reketinden sonra enerjinizi, dik-katinizi ve uyanýklýlýk durumunukontrol ediniz. Ýnsanlarýn çoðubu kýsa birkaç dakikalýk egzersiz-den sonra, ne kadar tazelenipyenilendiklerini ve canlandýk-larýný kolayca fark edebilecek-lerdir.

Ýlk uyku çevriminde uykuevresi gerçekleþir. Kazandýðýnýzdinlenme miktarý, müteakip çev-rimlerde giderek azalýr. Eðer uyu-mak için sýnýrlý bir zamana

sahipseniz, o zaman uykunuzu1.5, 3, 4, 5 veya 6 saatlik zamandilimlerind en birine göre plan-layýnýz.

Enerji Seviyesini AyarlamaHayatýnýzýn ve iþinizin kalite-

si büyük ölçüde enerjinizi akýllýve bilgili þekilde yönetmenizebaðlýdýr. Eðer siz günde % 20 ve-rimlilikle 12 saat çalýþýrsanýz çokçalýþmýþ olabilirsiniz, ama bu iþi-nizi çok kaliteli yaptýðýnýz man-asýna gelmeyebilir. Öte yandanenerjinizi daha tesirli ve akýllýþekilde yönelerek % 60-80 ve-rimlilikle çalýþýrsanýz. 6-8 saatçalýþarak daha fazla iþ baþara-bilirsiniz. Bilgi iþçisi olarak ta-nýmlanan insanlarýn hayatýndanbiliyoruz ki, yarým saatlik aþk veþevk içindeki konsantrasyonlayapýlan bir iþi: günler, haftalar,hatta aylar bile harcasanýz baþa-ramayabilirsiniz.

Kalb dinlenerek çalýþan birkastýr. Bu açýdan, diðer bütünkaslardan farklý bir hususiyetivardýr. Kolunuzdaki veya karýnbölgenizdeki kaslar, sizi durdura-cak kadar yorulmadan önce kaçtane yumruk atmanýza izin verirdersiniz? Fakat kalb kasýnýz, ha-yatýnýz devam ettiði sürece yorul-ma iþaretleri göndermeden çalýþ-maya devam eder. Yorulduðunuve durmak istediðini size söyle-mez. Çünkü kalbin atýmý sýrasýn-daki her bir kasýlmaya ilaveedilmiþ bir dinlenme fazý vardýr.Bizim biyolojik kalbimiz, din-lenerek çalýþan bir sistemdir.Bütün vücudumuzu ve kalbimizien ince detayýna kadar bilenKudreti Sonsuz Rabbimiz. din-lenme ve günlük meþgaleleretekrar baþlama için uykunungerekli olduðunu þu iki önemliayet ile bizlere bildiriyor:

�Sizin için geceyi örtü,uykuyu istirahat kýlan, gündüzüde daðýlýp çalýþma zamaný yapan,O�dur�. (25/47)

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

ÖNEMLÝ BÝLGÝLER 27K

Karýn tokluðunaçalýþýrým abi...

Hadi Leen

Çekerkengözümü

kýrptým galiba

Boþveer

Aramýzdaki boy farký yüzün-den ayrýlmak istiyorum...

Ne farký kýzýmben fark göremiyorum

F ransýzlar Þarlken kar-þýsýnda aciz kalýncaOsmanlý�dan yardým

istediler. Kanuni�nin Ocak1526�da Kral Fransuva�nýn yar-dým isteðine karþý gönderdiði fer-man Fransa�nýn içine düþtüðüacizliði gözler önüne seriyordu....

Kanuni Sultan Süleymanzamanýnda, Avrupa�da büyük birmücadele cereyan ediyordu.Habsburg Ýmparatorluðu akraba-lýk baðlarýyla Avrupa�nýn önemlibir kýsmýnda hâkimiyet kurmuþ-tu. Ýtalya, Ýspanya, Avusturya,Almanya ve Macaristan gibiülkeler dolaylý veya direkt olarakHabsburg Ýmparatorluðu�na bað-lýydý. Habsburglar�ýn önünde di-renen tek güç Fransa ve Ýngiltereidi. Osmanlýlar�ýn Avrupa�dakibu mücadeleye karýþmalarý siyasidengenin yeniden kurulmasýnýsaðladý.

Kutsal Roma-Cermen Ýmpa-ratoru Þarlken, Fransa KralýFransuva�yý 24 Þubat 1525�teKuzey Ýtalya�da Pavia Muhare-besi�nde maðlup edip, esir aldý.Fransýzlar, Þarlken karþýsýndaaciz kalýnca, o dönemde Hýristi-yanlýðýn en büyük düþmanýolarak kabul edilen Osmanlý-lar�dan yardým istediler. Kanu-ni�nin Ocak 1526�da Fransu-va�nýn yardým isteðine karþý gön-derdiði ferman Fransa�nýn içinedüþtüðü acizliði gözler önüneseriyordu...AVRUPA�NIN HARÝTASINI

BÝZ ÇÝZDÝK16. yüzyýlda Fransa, Hollanda

ve Ýngiltere gibi milli monarþiler,Osmanlýlar�ýn, Habsburglar�akarþý mücadeleye girmesiyle ha-yat hakký bulabildi. Nitekim1532�de Fransa Kralý Fransuva,

Venedik elçisine Þarlken�e karþýOsmanlýlar sayesinde güvencealtýnda olduðunu söylüyordu.Osmanlýlar, Fransa�yý asker gön-dererek, para vererek veya ticariiliþkilerle Habsburglar�a karþýkuvvetlendirdiler. Kanuni 1533�-de Fransa Kralý�na, Þarlken�ekarþý Ýngiltere ve Alman prens-leri ile bir ittifak yapmasý için100 bin altýn göndermiþti.

Kanuni Sultan Süleyman,1543�te Macaristan üzerindenHabsburglar�ýn üzerine yürürkenBarbaros komutasýndaki Os-manlý donanmasý Fransýzlar�ayardým için Marsilya�ya gitti.Barbaros, Ocak 1543�te Marsil-ya�ya ulaþtý ve büyük törenlerlekarþýlandý. Osmanlý donanmasý okýþý Fransa�nýn Toulon þehrindegeçirdi. Bahar geldiðinde Os-manlý donanmasý Ýspanyollar�ýnelindeki birçok kaleyi alýp,Fransýzlar�a verdi. Ýspanyol do-nanmasý Barbaros�tan korktu-ðundan yardýma gelememiþti.Osmanlý donanmasý kýþý, yineToulon�da geçirdi. 1544 Baha-rý�nda harekat yeniden baþladý.Barbaros, ele geçirdiði topraklarýFransýzlar�a verdikten sonra Ýs-tanbul�a döndü.

Fransuva�dan sonraki Fransýzkrallarý da Habsburglar karþýsýn-da Osmanlýlar�dan yardým alma-ya devam ettiler. 1569�da Fran-sa�ya verilen ticari imtiyazlardansonra Osmanlý topraklarýnda venüfuz bölgelerindeki ticaret buülkelerin ekonomik açýdan kuv-vetlenip, büyümesine sebep ol-du.

AVRUPA�DA TÜRKLEREYER YOK

1589 ile 1610 arasýnda Fransatahtýnda bulunan Dördüncü

Henri zamanýnda, Fransa�dakrallýðýn otoritesi yeniden tesisedildi. Ülke ekonomisi bir dü-zene sokuldu. Dördüncü Henri,Fransa için hayati önem arzedenOsmanlý Ýmparatorluðu ile ticarive siyasi iliþkileri devam ettirdi.Ancak bizimle görünürde dostolan Fransa Kralý DördüncüHenri eline geçecek ilk fýrsattabizi arkadan vurmayý planla-mýþtý. Avrupa Birliði�nin ilk fikirbabalarýndan olan Fransa Kralý,Habsburg Ýmparatorluðu�nu da-ðýtýp, müttefiki olan Türkler�iAsya�ya sürdükten sonra Rus-ya�nýn dýþarýda býrakýldýðý yeni birAvrupa kurmayý tasarlamýþtý.

Fransýzlar, Osmanlýlar�dan al-dýklarý destek sayesinde ayaktakaldýklarýný çabuk unuttular. 17.yüzyýlýn ortalarýndan itibaren birtaraftan Osmanlý Ýmparatorlu-ðu�nun nimetlerinden istifadeyedevam ederken, diðer taraftanaleyhimize çalýþmaya baþladýlar.Fransa, Güneþ Kral lakaplýFransýz hükümdarý 14. Louiszamanýnda Girit�te Osmanlýlar�akarþý savaþan Venedikliler�e yar-dým gönderdi. Daha sonra da birnumaralý düþmanlarý olmasýnaraðmen Avusturya�ya bile Os-manlý karþýsýnda yardým etti.Sadrazam Fazýl Ahmed Paþa,1663�te Avusturya seferinde Uy-var�ý fethetti.

Viyana�nýn surlarý ve tahki-matý zayýf olduðu için fetheuygun durumdaydý. Osmanlýordusu, Sengotar�da Avusturyakuvvetleri tarafýndan karþýlandý.Meydan muharebesinin baþlarýn-da Osmanlýlar üstünlüðü ele ge-çirdiler. Ancak bu muharebe içinAvusturya�ya hiç ummadýklarýbir ülkeden yardým gelmiþti.

28 KANUNÝ�NÝN FRANSA FERMANI

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

KANUNÝ�NÝN FRANSA FERMANI

Avusturya ordusuna yardýmagelen Fransýz birliklerinin muha-rebeye müdahalesi, Avusturya�yýbozgundan kurtardýðý gibi savaþýaleyhimize çevirdi.

ÝÞTE O FERMANBen ki sultanlar sultaný, ha-

kanlar hakaný hükümdarlara taçveren Allah�ýn yeryüzündeki göl-gesi Akdeniz�in ve Karadeniz�inve Rumeli�nin ve Anadolu�nunve Azerbaycan�ýn ve Þam�ýn veHalep�in ve Mýsýr�ýn ve Mekke veMedine�nin ve Kudüs�ün vebütün Arap diyarýnýn ve Ye-men�in ve nice memleketlerinsultaný ve padiþahý Sultan Ba-yezid Han oðlu Sultan SelimHan oðlu Sultan SüleymanHan�ým. Sen ki Fransa vilayeti-nin Kralý Fransuva�sýn.

Hükümdarlarýn sýðýndýðý ka-pýma elçinizle mektup gönderip,ülkenizi düþman istila edip, þuanda hapiste olduðunuzu bil-

dirip, kurtuluþunuz konusundabizden yardým talep ediyorsunuz.Söylediðiniz her þey dünyayýidare eden tahtýmýzýn ayaklarýnaarz olunmuþtur. Her þeyden ha-berdar oldum. Yenilmek ve hap-solunmak hayret edilecek bir þeydeðildir. Gönlünüzü hoþ tutupüzülmeyesiniz. Böyle bir durum-da atalarýmýz düþmanlarý maðlupetmek ve ülkeler fethetmek içinseferden geri kalmamýþlardýr. Bizde atalarýmýzýn yolundayýz vedaima memleketler ve alýnmazkaleler fetheylemekteyiz. Gecegündüz daima atýmýz eyerlenmiþve kýlýcýmýz belimizde kuþatýl-mýþtýr. Yüce Allah hayýrlarabaðýþlasýn. Allah�ýn istediði ne iseolur. Bundan baþka haberlerigönderdiðiniz adamýnýzdan öðre-nesiniz. Böyle biliniz

!

SAÇ KESÝMÝ ÝLE ÝLGÝLÝMUHABBETLER

Ayný konunun 3 deðiþik ver-siyonu:

1-Kadýn/Erkek,2-Kadýn/Kadýn,3-Erkek/Erkek 1.Versiyon: Kadýn / Erkek: Bir erkeðin hayatý nasýl ka-

rartýlýr? Kadýn: Saçýmý kestireyim mi?Erkek: Olur.Kadýn: Ama kýyamýyorum.Erkek: Öyleyse kestirme.Kadýn: Caným deðiþiklik is-

tiyor...Erkek: O halde kestir.Kadýn: Bana akýl vermeyi

býrak, delilere verir gibi.Erkek: Eðer nasýl hoþuma git-

tiðini bilmek istiyorsan, sanaderim ki uzun saçlý. Bunu biliyor-sun.

Kadýn: Beni tanýdýðýnda ký-saydý..

Erkek: Ve sana tam olarak nedediðimi hatýrlýyorum: �Ne güzelolurdun uzun saçla�

Kadýn: Ama herkes kesmemisöylüyor.

Erkek: Bu durumda kuaföregit, ve býrak uyuyayým lütfen.Bunu senden Allah rýzasý içinistiyorum.

Kadýn: Peki nasýl kestireyim?Kat kat mý yoksa perçemli mi?

Erkek: Kat kat.Kadýn: Bana yakýþacaðýný

sanmýyorum, çünkü saçým çokdüz.

Erkek: Býrak perçemli olsunöyleyse.

Kadýn: Çok yorucu.Erkek: Yorduðu zaman tekrar

kestirirsin.

! ÞUBAT #K

AR

DE

LEN

KANUNÝ�NÝN FRANSA FERMANI / SAÇ KESÝMÝ MUHABBETLERÝ 29

K

Kadýn: O zaman asla uzata-mam.

Erkek: Uzatmak istiyorsankestirme güzelim.

Kadýn: Bana güzelim deme!!!Erkek: ?!?!?!?!!!2.Versiyon: Kadýn / Kadýn: 1. Kadýn: Ah þekerim saçýný

mý kestirdin? Ne kadar güzelolmuþsun!

2. Kadýn: Ay sahi mi söylü-yorsun? Ben pek emin olamýyo-rum. Ay çok mu kýsa olduacaba...?

1. Kadýn: Amaaan ne alakasývar. Benim yüzüm bu kadar geniþolmasa, ayný kesimi ben de den-erdim. Benim þu saçým klasikoldu artýk, yeni bir modele hiçcesaret edemiyorum.

2. Kadýn: Ay yapma Allahaþkýna nesi varmýþ yüzünün...Bak þöyle þuralarýndan katverdirsen, harika olur! Benim deboynum uzun olmasa ayný senin-ki gibi bir model yaptýrýrdým.

1. Kadýn: Ah þekerim sen debir alemsin. Keþke benim deboynum seninki gibi olsa. Enazýndan þu çökük omuzlarýmýndikkat çekmesini engellemiþolurdum.

2. Kadýn: Ayol sen ne diyor-sun? Senin gibi omuzlarý olma-sýný isteyen bir sürü kýz var...Giydigin her þey sana öyle yaký-þýyor ki... Bir de benim þu kýsakollarýma bak. Omuzlarým senin-kiler gibi olsaydý, giydiðim bluzlarüstümde emanet gibi dururmuydu?

3.Versiyon: Erkek / Erkek:1.Adam: Saçýný mý kestirdin?2.Adam: Evet 1.Adam: Sýhhatler olsun

abi!..2.Adam: Saðol...

!

DEÐÝÞEN SÝZÝNKALBÝNÝZ

Bir padiþah, bir iki vezirini vediðer erkandan birkaçýný yanýnaalarak payitahta (baþkente) ya-kýn yerleþim merkezlerinde birgezintiye çýkmýþtý Payitahttanayrýlýp bir kaç saatlik bir yol katettikten sonra yollarý üzerindekibir nar bahçesinin kýyýsýnda din-lenme molasý verdiler.

Olgunlaþmýþ, tam kývamýnýbulmuþ olan narlar insanin iþta-hýný kabartýyordu Padiþah bahçeiçinde çalýþmakta olan yaþlý biradamý yanýna çaðýrdý sordu:

- Bu güzel nar bahçesi kimin? - Bu nar bahçesi benimdir

efendim, babamdan miras kaldý- Oðlun, uþaðýn var mý?- Allah bize oðul uþak verme-

di efendim, bir karý kocadanibaret iki kiþilik bir aileyiz.

- Peki ben de bu ülkeninhükümdarýyým, þuradan bir narþerbeti sýksan da içsek.

Ýhtiyar �baþ üstüne� dedi vehemen gidip bahçe içindekikulübeden kalaylý, tertemiz birtas getirdi. En yakýndaki aðaçtaniki nar kopardý ve sýktý. Ýki nartam bir tasý doldurdu Padiþah içtive çok beðendi. Bütün vücudunabir zindelik ve ferahlýk yayýlmýþtý

Ýhtiyar çiftçi padiþahýn bera-berindeki herkese sýrayla nar þer-beti ikram etti. Padiþah ve adam-larý bedenlerinin kazandýðý buzindelikle biraz yol almak içinihtiyara veda edip yola koyuldu-lar.

Yolda þeytan padiþahýn kafa-sýný karýþtýrmaya baþladý.

�Madem birer ayaklarý çukur-da olan bu yaþlý karý-kocanýn mi-rasçýlarý yok, ne yapacaklar böylegüzel nar bahçesini, karþýlýðýndabir kaç kuruþ verip de bu bahçeyiellerinden alayým� diye düþündü

Padiþah ve adamlarý akþama doð-ru geri dönerlerken ayný bahçe-nin yanýnda yine konakladýlar.Padiþah ihtiyardan bir tas dahanar þerbeti yapmasýný istedi Ýhti-yar sabahki kadar candan vegönülden olmasa da bir tas narþerbeti yapýp sundu Fakat padi-þah bu defa nar þerbetinin tadýnýpek beðenmedi Sabahkine hiçbenzemiyordu

Sordu: - Baba ne oldu böyle, bu nar

þerbeti sabahki ile ayný nardandeðil mi? Bunun tadý hiç de hoþdeðil.

- Ayný nardan evlat, aslýndatadýnda da bir deðiþiklik yok, asýldeðiþen sizin kalbiniz Tebaanýzýnmalýna göz koydunuz, bunun içinde narlarýn tadý deðiþti.

!

30 SAÇ KESÝMÝ MUHABBETLERÝ / DEÐÝÞEN SÝZÝN KALBÝNÝZ

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

K

Her türlügörüþleriniz için

e-posta adresimizkardelenseckisi@gmail.com

�Ona inananlar, destek olupsavunanlar, yardým edenler veonunla birlikte indirilen nuruizleyenler; iþte kurtuluþa erenlerbunlardýr. (A�raf Suresi, 157)

Üç kýtaya yayýlan ve fethet-tiði yerlerde yýllarca adaletlehükmeden Osmanlýlarýn, bu im-paratorluðu üzerine bina ettiðitemellerin baþýnda, �PeygamberSevgisi� gelmektedir. Þevkle,aþkla çýktýklarý her seferde ve ka-zandýklarý her zaferde Peygam-berimiz (sav)�in sünnetine uya-rak Yüce Allah�ýn rýzasýný kazan-mayý gaye edinmiþlerdir. Osman-lý sultanlarý, hayatlarý boyuncahep bu gayeyi gözetmiþ ve Pey-gamberimiz (sav)�e duyduklarýhürmet ve muhabbeti her fýrsat-ta ve fiilen de ifade ederek buduyarlýlýklarýyla müminlere ör-nek olmuþlardýr.

Tarih, Osmanlý padiþahlarý-nýn, bu asil duygularýný herzaman ve mekanda açýða vur-malarýnýn sayýsýz örnekleriyle do-ludur. Osmanlý, devlet halinegeldikten hemen sonra kurduðuaskeri birliði, �Peygamber Ocaðý�payesiyle (rütbesiyle) onurlan-dýrmýþ; askerine de �Mehmetçik�adýyla hitap etmiþtir. Ordusunaverdiði isimlerden bir diðeri de,�Asakir-i Mansûre-i Muhamme-diye�dir. (Hz. Muhammed�in(sav) askerleri) Devletinin baþkabir adýný ise, �Devlet-i Aliye-iMuhammediye� koymuþtur.

Fatih Sultan Mehmet�inÖrnek Sevgisi

Fatih Sultan Mehmet, Pey-gamber Efendimiz (sav)�e karþýduyduðu derin muhabbetini(sevgilerini), en güzel biçimdeÝstanbul�un Fethi�nde ortayakoymuþtur. Kutlu fethin hazýrlýkaþamasýnda, Rumeli Hisarý�ný,O�nun güzel ismi �Muham-med�in Arapça yazýlýþýna göreinþa ettirmiþ ve hatta yapýmý sý-rasýnda kendisi de bizzat taþ ta-þýmýþtýr.

Fatih�in, fetihten hemen öncedile getirdiði þu sözler bu coþku-sunu ifade etmektedir: �Avn-ýÝlahî ve imdad-ý peygamberi ilebeldeyi düþman elinden ala-caðýz!� (Allah�ýn ve Hz. Peygam-ber�in (sav) yardýmý ile)

Peygamberimiz (sav)�in Ýlk Osmanlý Halifesi Yavuz Sultan Selim

Osmanlý sultanlarý arasýnda,Peygamberimize (sav) sonsuzhürmet ve muhabbetiyle (sevgi-si) öne çýkan ve halifesi mertebe-sine yükselen padiþah YavuzSultan Selim�dir. Yavuz Sultan;�Allah rýzasý için tüm dünyayýfethetmek istiyorum!� idealiyleaskerlerini hazýrlarken, onlarýadeta bir �Peygamber Ordusu�gibi addetmiþtir. �Ýslam Birliði�gayesiyle çýktýðý Mýsýr seferinde,�Halifelik� kurumunun bozulansaygýnlýðýný ve misyonunu yeni-den düzeltmek için, bu kuru-mun, þahsýnda Osmanlý�ya geçi-þini saðlamýþtýr. Peygamberimizebeslediði eþsiz ve sýnýrsýz sevgininderin bir hürmete dönüþtüðünü

ise, þu tarihi sözleriyle ifade et-miþtir: �Biz, mukaddes yerlerinhakimi deðil; hadimiyiz! (hizmet-çisiyiz)� Gerçekten Osmanlýlar;kutsal topraklarý fethedince valiadý altýnda idareci olarak atadýk-larý kiþilere �Medine Muhafýzý�ünvanýný vererek, bu sözleri ha-yata geçirmiþlerdir. Öte yandanYavuz Sultan, Hz. Muhammed(sav)�den hatýra ve emanet ka-lan; dünyadaki hiçbir þeyle ölçü-lemeyecek kadar deðerli ve de-ðiþtirilemeyecek kadar paha bi-çilmez olan �Kutsal Emanetleri�Topkapý Sarayý�na getirerek, Hýr-ka-i Saadet Dairesi�nde aðýrlamýþve bize asýrlardýr bu þerefi yaþat-maktadýr.

Kanuni Sultan Süleyman�ýnRüyasý

Yükselme devrinin en parlakdöneminin hükümdarý Kanuni,Peygamber Efendimiz (sav)�emuhabbet ve baðlýlýðýný þu söz-lerle ilan etmiþtir:

�Allah Allah diyelim sancað-ýþahý çekelim, yürüyüp her yan-dan þarka sipahi (asker) çekelim.Umarým rehber ola bize EbuBekr u (ve) Ömer. Ey muhibbî(dost) yürüyüp þarka sipahi (as-ker) çekelim.�

Osmanlý klasik eserlerinde,Kanuni�nin rüyasýnda HazretiPeygamber (sav)�i gördüðü vekendisine þöyle emrettiði nakle-dilmektedir: �Belgrad, Rodos veBaðdat kalelerini fethedesin;sonra da benim þehrimi îmaredesin!�

! MART #K

AR

DE

LEN

OSMANLI PADÝÞAHLARININ RESULULLAH (S.A.V) SEVGÝSÝ 31

OSMANLI PADÝÞAHLARININ RESULULLAH (S.A.V) SEVGÝSÝ

I. Ahmed�in Baþýndaki �Taç�Sultan I. Ahmed�in, Resul-

ullah (sav)�a sevgisini ifade ediþikelimenin tam anlamýyla dilleredestan olmuþtur. Sarýðýna tak-týrdýðý sorgucun içine, Peygam-berimiz (sav)�in ayak izini res-mettirip koydurmuþ ve üzerinede þu sözleri yazdýrmýþtýr: �N�olatacým gibi baþýmda götürsemdaim Kadem-i resmini ol Hazret-i Þah-ý Rasul�ün. Gül-i gülizar-ýnübüvvet o kadem sahibidir. Ah-meda durma yüzün sür kademineo gülün.� (Her zaman baþýmdataç gibi taþýsam Peygamber(sav)�in ayak resmini, gül yanaklýPeygamberimiz (sav)�in ayak izi-dir o. Ahmed durma hemenyüzünü sür o gülün ayaðýna)

II. Abdülhamid�in BaðlýlýðýHazreti Muhammed (sav)�e

ve O�nun davasýna en fazla gö-nül verip, uðruna kendini ada-yan padiþahlardan biri de SultanII. Abdülhamid Han�dýr.

Sultan Abdülhamid, sevgi vebaðlýlýðýný, kutsal beldelere hiz-metler götürerek ve Ýslam Birliðiamacýný gerçekleþtirmeye çaba-layarak göstermeye çalýþmýþtýr.

Hicaz bölgesiyle iliþkileri güç-lendirmek ve kutsal topraklarlamesafeyi kaldýrmak niyetiyleyaptýrdýðý Hicaz ve Baðdat De-miryolu, bunun en güzel ifadesiolmuþtur. Abdülhamid, Batýlýdevletlerin, dinimizi hedef alanolumsuz tavýrlarýna karþý dabüyük bir duyarlýlýk sergilemiþ vedevletinin bütün gücünü kulla-narak onlarý bertaraf etmiþtir.

Son Medine Savunmasý Osmanlý, fiilen yýkýldýðý Mon-

dros Ateþkes Antlaþmasý sýrasýn-da bile, Peygamberimiz�e (sav) veO�nun beldesine hürmet ve bað-lýlýðýný, gücünün son anýna kadarkorumaktan çekinmemiþtir.

�Çöl Kaplaný� lakabýyla aný-lan Fahreddin Paþa�nýn Ýngilizle-

re karþý giriþtiði �Son MedineSavunmasý�, bunun en çarpýcýörneðidir. Kutsal topraklarý ver-memek için sonuna kadar dire-nen ve çýrpýnan Fahreddin Paþa,Hazreti Peygamber (sav)�e olansonsuz sevgisini þu sözlerle ifadeetmiþtir:

�Ey Nass! (Ýnsanlar) Malu-munuz olsun ki, þecî (yiðit) vekahraman askerlerim, bütünÝslam�ýn sýrtýný dayadýðý yer, ma-nevi gücün desteði, Hilafetingözbebeði olan Medine�yi sonfiþengine (kurþununa), son dam-la kanýna, son nefesine kadarmuhafazaya (korumaya) ve mü-dafaaya (saldýrýlarý def etmeye)me�murdur (vazifelidir). BunaMüslümanca, askerce azmetmiþ-tir. Bu asker, Medine�nin enkazýve nihayet Ravza-i Mutahha-ra�nýn (Peygamberimiz (sav)�inmezarýnýn bulunduðu yer) yeþiltürbesi altýnda, kan ve ateþtendokunmuþ bir kefenle gömül-medikçe, Medine-i Münevverekalesinin burçlarýndan ve niha-yet Mescid-i Saadet minarele-riyle yeþil kubbesinden al sancaðýalýnmayacaktýr! Allahu Tealabizimle beraberdir! Þefaatçimiz

O�nun Resulü, Peygamber Efen-dimiz (sav)�dir! Ey bütün tarihieþsiz kahramanlar; þan ve þerefledolu Osmanlý ordusunun yiðitzabitleri! Ey her cenkte (savaþta)cihaný tir tir titretmiþ, asla kim-seye boyun eðmeyerek daimanamus ve din borcunu kanýylaödemiþ, þecî (yiðit) Mehmetçik-lerim, kardeþlerim, evlatlarým!Gelin hep beraber Allah�ýn veiþte huzurunda huþû (korku ilekarýþýk sevgi, alçak gönüllülük)ve vecd (aþk) içinde gözyaþlarýdöktüðümüz Peygamber�in (sav)karþýsýnda, ayný yemini tekraredelim ve diyelim ki; Ya Resul-ullah, biz seni býrakmayýz!...�

!

32 OSMANLI PADÝÞAHLARININ RESULULLAH (S.A.V) SEVGÝSÝ

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

www.dervisan.comAylýk Ýnternet Dergisi

E cdadýmýz, olaylarýntarihlerini çeþitli u-sûllerle kaydetmiþ-

lerdir. En yaygýn þekil; sade, açýkve sanatsýz olarak tarihi bilmek-tir. Öðretici veya halka hitapedici eserlerde genellikle bu yolkullanýlmýþtýr. Nitekim tarih ki-taplarý hadiseleri kronolojik sý-rayla anlatýr, gün, ay ve yýlý açýk-ça yazarlardý: �Niðbolu Zaferi 21Zilhicce 798�de vukû buldu.��Çelebi Sultan Muhammed, 824senesi cemâdelûlâsý evâilinde(baþlarýnda) Edirne�de irtihal-idâr-ý beka eyledi.�... gibi.

Bunun yaný sýra, bilhassaedebî eserlerde, tercüme-i halkaynaklarýnda ve kitabelerde,daha baþka sanatkârâne, saklý veörtülü ifadelerle tarih kaydetmeusûllerinin bulunup geliþtirildiði-ni ve çok kullanýldýðýný görüyo-ruz.

Bu deðiþik ve sanatlý usûller-den biri de ebced hesabýyla tarihdüþürmektir. Ebced kelimesininizahýna pek çok söz söylenmiþtir.Biz bu teferruata girmeyeceðiz.Kýsaca söylemek gerekirse ebced;alfabe mânâsýna kullanýlmýþ vemeselâ mektebe yeni baþlayan vehenüz alfabeyi öðrenme duru-munda olan çocuk için týfl-ýebced-hân denmiþtir.

Ebced hesabýnda da esas;alfabenin her harfine bir rakamdeðeri vermek; ve bir kelimeyiteþkil eden harflerin toplamrakam deðerini, anlatýlmak iste-nen bir hadisenin tarihine denkdüþürmektir. Böylece, ebced he-sabýyla belirli bir tarihi anlatankelimelere veya satýrlara bak-

týðýmýzda karþýmýzda herhangi birrakam göremeyiz; kâðýdý, kalemide ele alýp o kelime veya satýrýnher harfinin rakam deðerini bir-biriyle toplaya toplaya sonucubulmamýz gerekir.

Bu ince usûl, çeþme, cami,medrese, han, hamam, kale,mezar... kitabelerinde; birçoktarihî olaylarýn, kitap telif veistinsahlarýnýn, þahýslarýn doðumve vefatlarýnýn tesbitinde o kadarçok kullanýlmýþtýr ki, ebced he-sabýný bilmeden onlarý anlamakve onlardan faydalanmak imkân-sýz hale gelmiþtir. Biz bu hususudüþünerek, muhterem din görev-lilerimiz ile Osmanlý harflerinibilen meraklý okuyucularýmýzaebced konusunda bazý bilgilervermeyi, çeþitlerini ve incelik-lerini kýsaca da olsa belirtmeyiuygun ve faydalý bulduk.

Ebced hesabýnda harflere ve-rilen rakam deðerleri birkaç çe-þittir. Osmanlý sahasýnda en çokkullanýlmýþ olan yaygýn sistemdebu deðerler þöyledir:Elif, meldi elif ve hemze: 1Be ve pe : 2Cim ve çe : 3Dal : 4He : 5Vav : 6Zâ (keskin z) ve je : 7Hâ (noktasýz) : 8Tý : 9Ye : 10Kef, kâf-ý Farisî ve saðýr kef: 20Lâm : 30Mim : 40

Nun : 50Sin : 60Ayn : 70Fe : 80Sad : 90Kaf (iki noktalý, kalýn k: 100Rý : 200Þýn : 300Te (iki noktalý) : 400Se (peltek se) : 500Hý (noktalý ve hýrýltýlý h: 600Zel (peltek z) : 700Dad : 800Zý (direkli, bir noktalý t): 900Gayn : 1000

Bu hesaplama iþinde önemliolan kelimenin yazýlýþý ve imlâ-sýdýr, telaffuzu deðil; binâena-leyh þeddeli harf tek hesap edilir.Harekeler hesaba katýlmaz, har-f-i tarifteki okunmayan elifler vehuruf-u þemsiyye önündeki lâm-lar hesaba katýlýr; elif-i maksûre -y ile yazýldýðý için - y olarak he-saplanýr... vs.

Basit misallerden baþlayarakaçýklamaya baþlayalým:

Timur Anadolu�ya geldiðindeSivas�ý 803 hicrî yýlýnda yakýpyýkmýþ; buna tarih olarak harâbkelimesi þürülmüþ ki hý: 600 +re: 200 + elif: 1 + be: 2 = 803etmektedir.

Meþhur mutasavvýf ve þairÞeyh Galib�in doðum tarihineeser-i ýþk terkibi düþürülmüþ;gerçekten de elif: 1 + peltek se:500 + re: 200 + ayn: 70 + þýn:300 + kaf: 100 = 1171 hicrîyýlýdýr.

KA

RD

ELE

N

EBCED HESABI 33

! MART #

EBCED HESABI ÝLE TARÝH DÜÞÜRME SANATI

Prof. Dr. Mahmud Es�ad COÞAN

Bir baþka tarihçi de yine ÞeyhGalib�in doðumu için cezbetu�llahterkibini bulmuþtur ki o da: Cim:3 + zel: 700 + be: 2 + te: 400 +elif: 1 + lâm: 30 + lâm: 30 +he: 5 = 1171 etmektedir.

Ýstanbul�un Türkler tarafýn-dan fethi olarak beldetün tayyi-betün terkibi meþhurdur ki hicrî857 eder: Be: 2 + lâm: 30 + dal:4 + te: 400 + tý: 9 + ye: 10 +be: 2 + te: 400 = 857.

Rivâyete göre; Mevlânâ Ce-lâleddin-i Rûmî�ye yaþýný sor-muþlar,

�-Hüdâ�dan bir küçüðüm, va-rýn siz hesaplayýp bulun!� diyecevap vermiþ.

Hüdâ: Hý: 600 + dal: 4 +elif: 1 = 605 eder. Bu rivayetegöre Mevlânâ 604 hicrî yýlýndadoðmuþ oluyor. Mevlânâ Hazret-leri�nin ölümü ise: Ýbret�tir: Ayn:70 + be: 2 + re: 200 + te: 400= 672.

Muhammed kelimesi ebcedle92 eder. Mim: 40 + hâ: 8 +mim: 40 + dal: 4 = 92. Amansözü de aynýdýr: Elif: 1 + mim:40 + elif: 1 + nun: 50 = 92. Bueþitliði göz önünde tutan bir þair,Peygamber SAS Efendimiz�e yaz-dýðý na�týnda þöyle diyor:

Aman lafzý senin ism-i þerifinlemüsavidir; Anýnçün âþýkýn zikriamandýr yâ Rasûlallah.

Buraya kadar verilen misaller,ebcedle tarih düþürmenin enbasit kademesi olan kelime veyaibare ile tarih düþürme kýsmýnagirer. Bunda da önce, lügatmânâsý olmayan harf yýðýnýndan,mânâsý bir nükte ifade eden ke-limeye, tek kelimeden de, birkaçkelimelik münasip bir ibareyedoðru geliþme olmuþtur. Halbukidaha sonralarý ne kadar incebuluþlar ortaya çýkmýþtýr.

Belirttiðimiz gibi ebced hesabýile tarih düþürme önce harf grup-larýndan tek kelimelere, sonra

tek kelimelerden nükteli ibare-lere doðru geliþme göstermiþtir.

Böylece ebcedli tarihler ön-celeri nesir halinde iken dahasonra manzum olarak da tertipedilmeðe baþlanmýþtýr. Bu naz-men tarih düþürmenin, daha zorve ileri bir sanat merhalesi ol-duðu aþikârdýr. Zira tarihi düþü-ren þahýs (ki müverrih diye ad-landýrýlýr) hem þiirin veznine, ka-fiyesine uymak; hem de belirtil-mek istenen tarih rakamýna mu-vafýk anlamlý, nükteli bir ibarebulmak zorunda kalmaktadýr.

Rivayete göre ilk manzumtarih mýsraýný Fatih devri ule-masýndan Hýzýr Bey söylemiþ.(Bilindiði üzere bu Hýzýr Bey 1Rebiulevvel 810-863/6 Aðustos1407-1458, 59 yýllarý arasýndayaþayan büyük bir Türk alim veþairidir. Nasreddin Hocanýn to-runlarýndan imiþ. Fetihten sonraÝstanbul�un ilk kadýsý oldu. Ta-zarruat adlý edebî þaheserin sahi-bi olan Sinan Paþa�nýn babasýdýr.Akaide dair Kaside-i Nuniyesiçok meþhurdur, Ýstanbul�un karþýyakasýnda geniþ bir arazisi vardýki bugün orasý onun adýna izafe-ten Kadýköy diye adlandýrýlýr.)

Fatih Sultan Mehmed�in, fe-tihten önce yaptýrmýþ olduðu bircami için söylendiði zikredilen omýsra þöyledir:

(Vezni: Fâilâtün mefâilünfeilün)

Câmiun zîde umru menamereh.

Mânâsý: Bir cami ki yap-týranýnýn ömrü ziyade olsun.

Ebced hesabýyla 850 hicriyýlýný gösteriyor ki Ýstanbul�unfethinden 7 sene önce demektir.Görüldüðü üzere bu ibare Arap-ça�dýr.

Türk dili ile söylenmiþ ilkmanzum tarih olarak ise Ýstan-bul�un fetih tarihi için söylenmiþþu mýsra gösteriliyor :

(Vezni: Fâilâtün fâilâtünfâilâtün fâilün)

Ehl-i din Ýstanbul�u aldý cidâl ücengile.

Ýstanbul�un fethi için ehem-miyetine binâen pek çok tarihsöylenmiþ, (âhirûn), (avn-i Hà-lýk), (küffara kýyamet) veya (kâfi-re kýyamet) (zýhî avn-i li�llah alýndýStanbûl), (yensuruke�llahu binas-rin azîz) Mânâsý: Allah sana azizbir nusret ile yardým eyler, veyaeylesin.

Bu tarihlerden âhirûn sözünübizzat Fatih Sultan Mehmed�inbulup söylediði rivayet ediliyor.Bu hususta bir de beyit vardýr:

Feth-i Ýstanbul�a fýrsat bul-madýlar evvelûn

Feth idüp Sultan Muhammeddidi tarih: �Âhirûn�

Fatih�in ve çevresindeki ule-manýn böyle ebced hesabýnakarþý bariz bir ilgi göstermesi,kanaatýmýzca, Osmanlý diyarýndaebcedle tarih düþürmeye revaçvermiþ olmalýdýr. Gerçekten debu sahadaki mahsullerin Ýstan-bul�un fethinden sonra birden-bire dikkati çekecek kadarçoðaldýðý görülüyor.

Bazý Misaller:Üngürûsý münhezim kýldý Sü-

leyman-ý zaman = 932Aldý Kubrus adasýn Þâh Selim

= 978Ehl-i Sünnet menzili oldý

Revan = 991Kýldý Ýbrahim Efendi irtihal =

1198Can-ý sîrînini virdi Ferhad =

1204Üç gemi yol buldu gemsiz at

gibi koþdý yeme = 1213Oldý Salih Efendi defterdar =

1214Geçdi Galib Dede candan Ya

hû = 1214Eyledi rýhlet gelüp Kudsi

Efendi Kâbe�den = 1221

34 EBCED HESABI

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

FIRSATLARIGÖREBÝLMEK

Ç ok eski zamanlardaadamýn biri durumun-dan çok þikayetçiymiþ,

�Çalýþýyorum didiniyorum ancakyaþýyorum. Tek baþýnayým, kim-sem yok� diye mutsuz mutsuzgeziniyormuþ. Sonunda bir kararvermiþ, gezip dolaþacak birmelek bulacak, durumunu onaanlatýp bu haksýzlýðý düzeltmesiniisteyecekmiþ..

Ve yola koyulmuþ. Daðda iler-lerken bir kurda rastlamýþ. Kurtbir deri bir kemik, ayakta zor du-ruyor, adamýn yanýna yaklaþmýþ,nereye gittiðini sormuþ. Adamderdini anlatmýþ,

�Bir melek bulacaðým, banayapýlan haksýzlýðý düzeltmesiniisteyeceðim...�

Kurt da ona �Bana bir iyilikyapar mýsýn� demiþ.

�Ben de gece gündüz dolaþý-yorum, bir yudum yemek zor bu-luyorum. O meleðe beni de an-lat, böyle açlýktan ölen bir kurtolur mu, diye sor...�

Adam yoluna devam etmiþ,bir süre sonra güzel bir kýza rast-lamýþ. Kýz da nereye gittiðini sor-muþ, �melek hikayesini� öðre-nince adamýn ellerine sarýlmýþ:

�Ne olur o meleðe beni deanlat. Gencim, güzelim, zengi-nim, her þeyim var ama çok mut-suzum. Mutluluða ulaþmak içinne yapmam gerektiðini sor o me-leðe...� Adam melekle kýz için dekonuþacaðýna söz vermiþ ve yo-luna devam etmiþ.

Bir süre sonra dinlenmek içinbir aðacýn altýna uzanmýþ. Bütünçevresi yemyeþil olan bu aðacýnneredeyse hiç yapraðý yokmuþ vetabii aðaç bu duruma çok üzülü-yormuþ. O da derdini adamaanlatmýþ... �Eðer o meleði bulur-san benden de söz eder misin?

Bu kaderimden hiçbir þey anla-mýyorum. Görüyorsun, bereketlibir toprak üzerindeyim, her tarafyemyeþil, bütün aðaçlarýn yap-raklarý var, meyveleri var. Be-nimse hiçbir þeyim yok. Benimde diðerleri gibi yeþillenmem içinne yapmam gerekiyor. Ne olur omelekten bunu öðren...�

Adam ona da �peki� demiþ,yoluna devam etmiþ.

Nihayet bir gün, tam melekbulmaktan umudu kesilmiþ vaz-geçmek üzereyken karþýsýna birmelek çýkmýþ. Adam kendindenbaþlamýþ:

�Gece gündüz demeden çalý-þýyorum, dünyanýn hiçbir nime-tinden faydalanmýyorum, acý-nacak bir hayatým var. Bendendaha az çalýþan daha keyifli ya-þayan bir sürü insan var. Neredeadalet? Nerede eþitlik?�

�Tamam tamam� demiþ me-lek �Sana mutluluk ve zenginolman için bir þans veriyorum.Þimdi ayný yoldan evine dön.�

Adam rahatlamýþ ve aðacýn,kýzýn, kurdun dertlerini de me-leðe anlatmýþ. Melek onlar içinde konuþmuþ, adam dönüþ yo-lunu tutmuþ. Uzun bir yürüyüþ-ten sonra aðacýn yanýna gelmiþve meleðin sözlerini aktarmýþ:

�Senin köklerinin tam yanýnabir sandýk altýn gömülüymüþ.Sen bu yüzden beslenemiyorsun,dolayýsýyla yapraðýn, meyven ol-muyor. Bu altýn sandýðý çýkarýlýn-ca sen de diðer aðaçlar gibi yeþil-leneceksin.�

�Harika!�diye baðýrmýþ aðaç, �Çabuk kaz ve sandýðý çýkar.� Adam �olmaz� demiþ,�Melek bana kendi þansýmý

verdi. Evime dönmeliyim.�Adam yine yola düþmüþ.

Genç kýz zaten yolunu bekliyor-muþ

�Ne dedi ne dedi� diye koþ-muþ.

�Acýlarýný ve sevinçlerini pay-laþacak biriyle evlenirsen bütündertleri hallolacak, sende mutluolacaksýn� demiþ adam. Kýz�haydi o zaman� demiþ, �evlene-lim seninle ve mutlu olmayaçalýþalým�

Adam yine� olmaz� diye ce-vap vermiþ, �zamaným yok. Me-leðin bana verdiði þansý bulmakiçin hemen eve dönmeliyim. Senkendine baþka bir koca bul.�Biraz sonra sýska kurt çýkmýþkarþýsýna.

Adam ona da olan bitenianlatmýþ, kendini þansýný bulmakiçin acelesi olduðunu söylemiþ.

�Peki ya ben� demiþ kurt.�Benim için ne dediðini söyle vegit.

�Senin için söylediðini benanlamadým� demiþ adam, �Me-lek dedi ki, o kurt yiyecek bir ap-tal bulamazsa aç dolaþmayamahkumdur.�

Kurt �ben çok iyi anladým�demiþ ve aptalý yemiþ.

Acaba bizde yaþamýmýz bo-yunca kaç defa böyle dolaþýp fýr-satlarý göremeyip baþkalarýnaaltýn tepside sunduk?

!

KA

RD

ELE

N

FIRSATLARI GÖREBÝLMEK 35

! MART #

www.sanatalemi.net

Her türlü görüþleriniz için

e-posta adresimizkardelenseckisi@gmail.com

K

ALERJÝKayýsý: Ýçindeki betakarote-

ne adlý madde hücrelere saldýranmolekülleri kontrol altýna ala-rak, kanseri önler. Bir kayýsý nekadar parlaksa, içindeki betaka-rotene oraný o kadar yüksektir.Ýçerdiði kalsiyum ve magnezyum,gýrtlak yanmalarýný engeller.

Kuru kayýsýya eklenen sülfürdioksit, astým gibi alerjilere iyigelir.

ARAÇ TUTMASIZencefil: Sindirime yardýmcý

olur. Mide bulantýsýný giderir.Enerjinizi artýrýr. Otomobildeuzun süre gitmenin yol açtýðý bu-lantý ve rahatsýzlýklarý azaltýr.

ARTÝRÝTEnginar: Enginarýn en büyük

özelliði toksinleri temizleme ye-teneðidir. Artirit ve romatizmasýolan hastalara özellikle tavsiyeediliyor. Cynarine adlý madde,karaciðer ve safra kesesinin ra-hatsýzlanmasýný engelliyor.

ASTIMSoðan: Sarýmsakla birlikte

enfeksiyonlarla mücadele eder.Kükürt bileþimleri atardamar-larýn zarar görmesini önler.Soðan; kemik erimesine de iyigeliyor.

ADET SANCISIMuz: Ýçerdiði yüksek oranda

B6 vitamini sayesinde kadýnlarýnadet dönemi sancýlarýný büyükoranda azaltýr. Doðal bir aðrýkesici gibidir.

Tarçýn: Koli basilinin üreme-sini önler. Limon çayýna balla

birlikte eklenerek içildiðindehem boðaz aðrýlarýna hem deadet dönemi sancýlarýna iyi gelir.

BAÐIRSAKElma: Protein, vitamin ve

doðal kimyasallar sayesinde sin-dirime yardýmcý olur. Sindirimikolaylaþtýrýr. Baðýrsak sorunlarýçeken kiþiler için dengeleyici venormalleþtirici besin olarak nite-lenirler.

BAÞ AÐRISINane: Nane çayý baþ aðrý-

larýný dindirmek için birebirdir.Ýçerdiði mentol ve mentol doðalyaðlarý sayesinde mideyi rahat-latma etkisine de sahiptir.

Biberiye: Kimyasal içeriklerisayesinde doðal bir aðrý kesicigörevi görür.

Çikolata: Doðal antidepre-san özelliði vardýr. Çikolata mag-nezyum ve demir içerir. Sinirlerigevþetici özelliði sayesinde baþaðrýsýný dindirir.

CÝLT SORUNLARIPapatya: Bitkisel yað ve kim-

yasallar içerir. Çay olarak içil-diðinde sindirime yardýmcý olur,karýn aðrýlarýný dindirir. Sýcak birbanyonun ardýndan hazýrlanacakpapatya çayý torbalarý, egzama-nýn neden olduðu kaþýntý ve yan-malarý alýr.

Acý pul biber: Portakaldan 3kat daha fazla oranda C vitaminiiçerir. Capsantin adlý kimyasalmadde zona hastalýðýnýn nedenolduðu aðrýlarý dindirmek içinyapýlan kremlerde kullanýlýr.

Portakal suyu: Bir bardakportakal suyu günlük C vitaminiihtiyacýnýzýn tamamýný karþýlar.Ýçindeki potasyum vücudun sudengesini korur; cildin kuru-masýný, kýrýþýklýklarýn meydanagelmesi önler.

Portakal yaðý: Susam yaðýylakarýþtýrýlarak da iyi bir cilt yaðýelde edilir. Selüloitli bölgelereportakal yaðýyla masaj yapýlmasýtavsiye edilir.

ÇÖLYAK HASTALIÐIKestane: Önemli bir enerji

kaynaðýdýr. Kolayca sindirilebilir.Çölyak hastalarý için buðdayiçermeyen un kaynaðý olabilir. Eve B6 vitaminleri içerir.

DEPRESYONAvokado: Sindirimi çok ra-

hat olan bu meyveyi özellikleyeni doðmuþ bebeklerin ilkmamasý olarak tavsiye ederiz.Ýçerdiði E vitamini kalbe iyi gelir,yüksek potasyum da dinç tutarve insaný depresyona sokan uyu-þukluluk ve rahatlýðý üzerindenatar. Vücudun kolesterol oranýnýayarlar. Teninizin sürekli hücreyenilemesine neden olur.

(Zayýflamak isteyenler Yað ora-ný yüksek olan avokadoyu yeme-menizi öneririz.)

Çikolata: Sütlü çikolatalarýtercih edin. Çünkü içerdiði ka-kao yaðý, magnezyum, E vitaminibeynin kendisini yenilemesine vepsikolojik rahatlýk saðlamasýnayardýmcý olur. Migreni olanlarçikolatadan uzak durmalýdýr.

Ýstiridye: Ýçindeki demir,sperm sayýsýný ve insanýn seks

36 HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI?

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI?

gücünü artýrýr. A, B12 ve C vita-minleri içerir. Beyin için en fay-dalý yiyecek olan istiridye, enerjiverir.

(Dikkat: Kolesterol oraný birçokbalýðýn iki katýdýr.)

Patates: Bir patates, bir kiþi-nin bir gün içinde almasý gerekenC vitaminini içerir. Beyindekiserotonin adlý kimyasal mad-denin kendisini yenilemesinisaðlar.

DÝÞEkmek: Þekerli yiyecek ye-

nildiðinde içindeki asitler diþlereher 20 dakikada bir saldýrýr.Ekmek, diþleri korur. Gün bo-yunca 6 ila 11 dilim ekmek yiyin.

Meyve: (Her çeþit) Günde 2ila 4 öðün meyve tüketin.

Sebze: (Her çeþit) Günde 3ila 5 öðün tüketin.

Yoðurt veya beyaz peynir:Eðer yemek arasý atýþtýrýrken diþsaðlýðýnýzý düþünüyorsanýz, kalsi-yum deposu olan bu iki yiyeceðitercih edin.

Muz: Yüksek miktarda kar-bonhidrat içerir. Zengin bir pota-syum kaynaðýdýr. Bu mineral,kalbin düzenli çalýþmasýný vetansiyonun düzenli olmasýný sað-lar.

DÝYABETKuru fasulye: Lif açýsýndan

zengin bir besindir. Bu da diyabetriskini büyük oranda azaltýr.Ýçerdiði karbonhidratlarý vücu-dun þekere dönüþtürmesi uzunsürer.

Mercimek: B vitamini, de-mir, kalsiyum, potasyum, fosforve magnezyum içerir. Çözüne-bilir lif içermesi sayesinde kanda-ki kolesterol oranýný düþürür.Diyabet ve kalp hastalarý için iyibir besindir.

FELÇTurunçgiller: C vitamini zen-

gini turunçgiller içerdikleri fla-

vonoid adlý antioksidanlar saye-sinde atardamarlarýn, kalbin za-rar görmesini önlüyor. Portakaliçerdiði folik asit, kalp dostupotasyum ve kalsiyum sayesindesaðlýklý alyuvar hücrelerininçoðalmasýna neden oluyor.

Hamsi: Kolesterolü düþürenve kan pýhtýlaþmasýný önleyenOmega-3 bol bol var.

GÖZMýsýr: Zeaksantin adlý bir

bitkisel bileþim içerir. Bu maddeyaþa baðlý olarak geliþen görmebozukluklarýný azaltýr.

Ispanak: Antioksidan özelliðitaþýyan A vitaminine dönüþenbetakaroten içerir. Saðlýklý gözleriçin gereklidir. Katarakt ve diðergöz tabakalarýnýn bozulmasýnakarþý lutein maddesi de içerir.Piþirdikten sonra hemen tüke-tin; beklediðinde yararlý maddel-er toksik maddelere dönüþebilir.

GRÝPSatsuma:(Küçük portakal)

Ýçerdiði folik asit ve C vitaminisayesinde öksürüðü ve kanlý tü-kürükleri keser. Ayrýca kan pýhtý-laþmasýna karþý en etkin doðalyiyecek olduðu için ileri yaþlardafelç ya da kalp krizi riskini deazaltýr.

Tarçýn: Yemeklere girmiþ ola-bilecek E-coli bakterisinin vü-cutta yayýlmasýný engeller. Mi-deyi düzene sokar. Kusmayý en-geller. Hatta bal ya da limon su-yuyla birlikte alýndýðýnda boðaz-daki yanmalarý keser.

Hardal: Ýçindeki singrinmaddesi, midenin gaz çýkarmasý-na yardýmcý olur. Sindirim sis-temini düzenler, mide aðrýlarýnýgiderir. 1/2 çay kaþýðý alýnmalýdýr.GUT (DAMLA HASTALIÐI)

Hamsi: Omega-3 yaðý açýsýn-dan çok zengindir. Kolesterolseviyesini düþürür. Kanýn pýhtý-laþmasýný önleyerek damar týka-nýklýðý, kalp krizi ve felç geçirme

riskini düþürür. Haftada en az 1kez yemek gerekir. Kalp hasta-larý için bu miktar haftada 3-4porsiyon olmalýdýr.

HAMÝLELÝKEnginar: Bol miktarda folik

asit ve potasyum içerir. Düþükyað oraný, sindirimi kolaylaþtýrýcýetkisi, antioksidan özellikleri sa-yesinde anne adayý ve bebeðinsaðlýðýna önemli faydalarý vardýr.

Böðürtlen: E vitamini içerir.Vücuttaki zararlý atýklarýn temi-zlenmesini saðlar. C vitaminiboldur. Cenini korur.

HEMOROÝD (BASUR)Hindistan cevizi: Ýçerdiði

myristin adlý madde kusmayýengeller, basur için birebirdir.(Dikkat! Fazlasý basur içintehlikelidir.)

ÝDRAR VE BÖBREKPancar: Böbrekleri çalýþtýrýr.

Önemli bir potasyum kaynaðýdýr.Vücuttaki tuz oranýný dengeler.Bu sayede böbrekler ve idrar yol-larýnýn çalýþmasýný destekler.

Kavun: Orta boy bir kavu-nun yarýsý, günlük C vitaminiihtiyacýný tamamen karþýlar. Avitamini ve betakaroten içerir.Bunlar vücudu temizleyici etkiyesahiptir. Böbrekleri rahatlatýr.Yüksek miktarda su ve düþükmiktarda kalori içerir.

ÝDRAR YOLLARINane: Ýdrar söktürücü özel-

liðe sahiptir. Ýçerdiði mentol,midenin normal iþlevini görme-sine neden olur. Vücuda girengrip mikrobuna karþý savaþtýðýgibi, ileri yaþlarda ülsere yakalan-ma riskini de azaltýr. Sabahlarýmide bulantýsýný keser. Naneçayý, baþ aðrýsý, stres gibi hasta-lýklarýn yaný sýra mide yanmasýnada bire birdir. Nane çayýný açkarnýna deðil, tok karnýnaiçiniz.

Elma: Ýçindeki C vitamini vepektin oldukça faydalýdýr. Koles-

KA

RD

ELE

N

HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI? 37

! MART #

terolü düþürür, sindirim sisteminidüzenler ve idrar ve hacet yol-larýndaki sorunlarý giderir.

Kepekli ekmek: B3 vitamini,demir, potasyum ve folik asitiçerir. Çok fazlasý idrar yollarýnazarar verirken, günde 2 dilimyemek iyi gelir.

KALPBezelye: Haftada 10 porsiyon

domatesli bezelye yemeði yiyenbir erkeðin, yemeyene oranlaprostat kanserine yakalanmariski yüzde 35 daha az. B vitami-ni ve protein deposu olan beze-lye, kalp için de çok önemli.

Kepekli Ekmek: Kalp hasta-lýklarýyla baðýrsak kanseri içinfaydalýdýr. Günde 12 gramdanfazlasý kiþiye göre zararlý olabilir.

Kiraz: 100 gramýnda 40 ka-lori bulunuyor. Ýçerdiði ellegicasit, vücudu kansere karþý korur-ken, kiraz kalp damarlarýndakinormal bir kan dolaþýmýný saðlar.Çok kiraz yenmesi, gut hastalýðý-na yakalanma riskini de düþürür.Günde 20 kiraz yemek 1 aspirinyerine geçiyor.

Çikolata: E vitamini, mag-nezyum ve demir; kalp hastalýk-larýna yakalanma riskini düþürür.Günde en fazla 1 çikolata yiyin.

Elma: Günde 5 adet yiyin.Mýsýr Gevreði: Günde 1 ta-

bak yeterli.Salatalýk: Diyet yapanlarýn

en büyük yardýmcýsý olan sala-talýk, kolesterolü düþürür. Kalbigüçlendirir. Salatayý soymadanyiyin, çünkü kalbi kuvvetlen-diren madde, kabuðu ile derisiarasýnda bulunuyor.

Yumurta: Tüm yiyecekleriçinde en kaliteli proteini içerir.En önemli özelliði, kolesteroloranýný düzenleyen lesitin mad-desi içermesi. Tavada az yaðdapiþirilmiþ yumurtayý tavsiye eder-iz.

Sarýmsak: Mutfaðýnýzdan ek-sik etmeyin. En az 1000 doðaltedavide kullanan sarýmsak, sin-dirim sisteminden, kansere, kandolaþýmýndan kalp hastalýklarýnakadar her þeye yararlý. Ancakhamileler dikkatli olmalý. Aþýrýsarýmsak da kalp yanmalarý veçarpýntýlarýna yol açar. Günde birdiþ yeter.

Humus: E vitamini zenginihumus, kanda kolesterol oranýnýda ayarlar.

Kavun: Bir kavunun yarýsýinsan vücudunun günlük C vita-mininin ihtiyacýnýn tamamýný, Avitaminin de yüzde 15�ini karþý-lar. Kavun, kalp ve böbrek hasta-larýnýn diyetlerinde sýkça kul-lanýlan bir meyvedir.

Süt: Tam bir kalsiyum, pro-tein, folik asit, A, E ve D vita-minleriyle fosfor deposu. Çocuk,genç ve hamilelerin günde en azyarým litre süt içmesi gerekiyor.

Þeftali: Bir þeftali, günlük Cvitamini ihtiyacýnýzýn yarýsýnýkarþýlar. Sindirimi kolay olanmeyvanýn koyu renklilerini ter-cih edin. Çünkü kabuðuna renkveren betakarotene maddesi,kalp ve kansere karþý faydalýdýr.

Pirinç: E ve B12 ve B vita-minleri ve potasyum içerir. Özel-likle kolon ve baðýrsak kanserler-ine karþý faydalýdýr. Kolesterolüdüþürdüðünden kalbe iyi gelir.

Tuz: Vücuttaki kan dolaþý-mýný ve sinir sistemini düzenler.Mide kanseri, kemik erimesi,kalp sorunlarýna bire birdir. Ýn-giliz Saðlýk Bakanlýðý, halkýnagünde 9 gram tuzun kafi oldu-ðunu, aþýrýsýnýn vücuda zarar ve-receðini açýkladý.

Çay: Günde 2 bardak içilençayla, 4 elma, 5 soðan, 7 portakalyemiþ gibi kalp dostu antioksidanmadde almýþ olursunuz. Ýngiliz-ler, özellikle çocuklarýn haftadaen az 6 bardak sütlü çay içmesiniöneriyor.

Ton Balýðý: Kolesterol ve tan-siyonu düzenler. Anemi hastalý-ðýna karþý D ve B12 vitamini içe-rir. Birçok kansere karþý vücuduiçerdiði nikotinik asitle korur. Birkonserve ton balýðý vücudun Dvitamini ihtiyacýnýn tamamýnýkarþýlýyor.

Hindi Eti: 125 gramý, vücu-dun günlük folik asit ihtiyacýnýkarþýlar. Folik asit, kan hücre-lerinin yenilenmesine yardýmcýolur.

Karpuz: Bir dilimiyle günlükC vitamini ihtiyacýnýzýn %80�ni-ni karþýlarsýnýz. Ýçerdiði pota-syum, kan dolaþýmýný saðlar.

KANSERKayýsý: Antioksidan olan be-

takaroten açýsýndan zengindir.Hücrelere ve dokulara zarar ve-ren moleküllerin etkisini ortadankaldýrarak kansere karþý koruyu-cu etkisi vardýr. Lifli olduðu içinbaðýrsaklarý koruyucudur.

Tahýllar: Arpa, mýsýr, buðday,yulaf gibi tahýllar B ve E vitami-ni, potasyum ve kalsiyum içerir.Kanserojen maddelerin vücuttanatýlmasý sürecini hýzlandýrýr. Ta-hýl aðýrlýklý bir beslenme rejimi,baðýrsak kanseri riskini yarý ya-rýya azaltýyor.

Fasulye: Fasulye, C vitaminive betakaroten gibi kalp hastalýðýve kanseri önleyen antioksidan-lar açýsýndan zengindir. Ayrýca Bvitamini seks hormonlarýný kuv-vetlendirir.

Pancar: Demir ve folik asitaçýsýndan zengin olan pancareski çaðladan beri kan hastalýk-larýnýn tedavisinde kullanýlmak-tadýr. Amerikalý uzmanlar pancarsuyunun sarýlýk tedavisinde deetkili olduðunu belirtiyor.

Lahana: Kanserli hücrelerinçoðalmasýný önleyen karotenmaddesi içerir.

Havuç: Tam 40 araþtýrmahavuç tüketimi arttýkça kanser

38 HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI?

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

riskinin azaldýðýný ortaya koy-muþtur. Bunun temel nedenibetakaroten, C ve E vitaminlerigibi antioksidanlar açýsýndanzengin oluþudur.

Nohut: Yað düzeyi düþük vekolesterol içermeyen nohutkalsiyum, magnezyum, fosfor,potasyum, bakýr, manganez,betakaroten ve folik asit açýsýn-dan zengindir. Göðüs kanserinekarþý korur.

Ýncir: Potasyum, demir vekalsiyum içerir. Sindirim sistem-ine yardýmcý olur. Eski çaðlardakanserli hücrelerin tedavisindekullanýlan incir, modern týptarafýndan da kansere karþýkoruyucu olarak öneriliyor.

Sarýmsak: Baðýþýklýk sistemi-ni güçlendirdiði ve kansere, yük-sek kolesterole, kalp ve dolaþýmsistemi hastalýklarýna karþýkoruyucu etkisi vardýr.

Fýndýk: Kalp krizine karþýkoruyucu olan E vitamini açýsýn-dan zengin bir besindir. Her günyenilen bir avuç fýndýk kansereve kýrýþýklýklara karþý koruyucud-ur.

Mercimek: B vitamini,demir, kalsiyum, magnezyum,fosfor ve potasyum içerir. Lifliözelliði kandaki kolesteroloranýný düþürür. Þeker ve kalphastalarý için yararlýdýr.

Zeytinyaðý: Ýçindeki omegayað asitleri, kandaki kolesteroldüzeyini dengede tutar.Antioksidan özelliði olan E vita-mini açýsýndan da zengindir. Busayede kalp krizi, felç, kanser veerken yaþlanmaya karþý beynikoruyucu etkiye sahiptir.

Soðan: Baðýþýklýk sisteminigüçlendirir. Ýçerdiði allicin vesülfür; mide ve baðýrsak kanser-ine karþý koruyucu etkiye sahip-tir. Son araþtýrmalar kemikerimesine karþý, peynir ve süttendaha etkili olduðunu göster-miþtir.

Þeftali: Teki bile insanýn Cvitamini ihtiyacýnýn %50�sinikarþýlayabilir. Sindirimi kolaydýr.Kansere ve kalp krizine karþýkoruyucu olan betakaroten açý-sýndan da zengindir. Bir tane-sinde 33 kalori vardýr.

Pirinç: Pirinç mükemmel birenerji kaynaðýdýr. E ve B vita-minleri açýsýndan zengindir. Ba-ðýrsak kanserine karþý koruyucuolan pirinç, kolesterolü düþüre-rek kalp krizi riskini de azaltýr.

Çilek: Kolesterol düzeyinidüþürür ve sindirim sisteminidüzenler. Ellegic asit adý verilenkanser savan bir maddeyi deiçerir.

Domates: Likopen açýsýndanzengin ender bitkilerden biridir.Likopen, pankreas gibi çeþitlikanser hastalýklarýný önleme ko-nusunda hayati önemdedir. Cvitamini açýsýndan zengindir vebaðýþýklýk sistemini kuvvetlen-dirir. Lifli bir besin olmasý dabaðýrsak kanseri riskini azaltýr.

KANSIZLIKHurma: Hurmalarýn birçoðu

yüksek oranda demir içerir. Besindeðeri yüksek ve önemli bir e-nerji kaynaðýdýrlar. Doðal müs-hil etkisine sahiptir. Daha yüksekoranda su ve daha düþük kaloriiçerir.

KARACÝÐEREnginar: Cynarine adlý mad-

de en sert yiyecekleri dahi sindi-rimine yardýmcý olur. Karaciðerhastalarýnýn yaný sýra romatizma,artirit ve gut hastalýðýna yakala-nanlarla, hamilelere þiddetle tav-siye edilir.

Meyan kökü: Dünya üze-rinde birçok kabile yüzyýllardýrülser, artirit, bronþit ve karaciðerrahatsýzlýklarýna karþý �doðal i-laç� olarak kullanýr. Adrenaliniyükseltir, insanýn strese girmesiniengeller, kan basýncýný düþürür.

Zerdeçal: Karaciðer rahatsýz-lýklarýnýn yaný sýra sindirime deyardýmcý olur.

KARIN AÐRISIPapatya çayý: Baðýrsak yolla-

rýndaki gazý çýkartýr, sindirim sis-temini düzenler, dengeler, mideaðrýsýný keser.

KEMÝK ERÝMESÝKayýsý: Yüksek oranda kalsi-

yum ve magnezyum içerir.Süt: Kalsiyum, protein, B2-

A-E-D vitaminleri, folik asit, fos-for ve demir kaynaðýdýr. Kalsi-yum, D vitamini ve fosfor ile bir-likte kemikleri ve diþleri güç-lendirmek için çalýþýr. Bunlarýneksikliði kemikleri eritir.

KÝLO KAYBIÇikolatalý puding: Bu sayede

vücuttaki kan istediði protein vemineralleri alýr. Kilo kaybý yaþa-yanlarýn günde 3 kez 1 hafta bo-yunca puding yemesi gerekiyor.

Peynir: 100 gramýnda 78kalori bulunuyor.

Yumurta: Günde 2 yumurtakadýnlarýn günlük protein ihtiy-acýnýn 4�te 1�ini, erkeðin ise 5�tebirini karþýlar. A, D, E ve B vita-minleri içeren yumurtadaki se-lenyum maddesi, bebeklerde sin-dirim sorunlarýný çözer, yetiþkin-leri de kansere karþý korur.

Dondurma: Günde 2 top va-nilyalý dondurma yemek, insanvücudunun günlük protein ihti-yacýnýn yüzde 20�sini karþýlar.

Salam: B vitamini, demir,sodyum ve potasyum deposudur.

TANSÝYONRezene: Ýçerdiði potasyum

sayesinde tansiyonu düzenler.Kan hücreleri için gerekli olanfolik asidi de bol miktarda bulun-durur. Rezene çayý sindirim içiniyidir.

Tahýl: Kan damarlarýný gev-þeten ve rahatlatan bir tür foto-sentez kimyasal maddesi içeriyor.

KA

RD

ELE

N

HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI? 39

! MART #

Bu sayede kanýn damarlardandaha rahat geçmesini saðlýyor.Tahýl yemek sebzelere oranlavücutta daha fazla kalori yakýl-masýný saðlar. Kalorinin azalmasýtansiyonu düzenler.

Un: Yapýldýðý tahýlýn besindeðerlerini içerir. B ve E vitami-ni, demir ve magnezyum açýsýn-dan oldukça zengindir.

Karaciðer: Saðlýklý bir baðý-þýklýk sistemi, cilt ve keskin göz-ler için gerekli olan A vitaminiaçýsýndan zengindir. Küçük birporsiyonu günlük A vitamini vedemir ile aylýk B12 vitamini ihti-yacýný giderir.LAKTOZ DAYANIKSIZLIÐI

Badem: Yüksek oranda kalsi-yum, magnezyum, potasyum, fos-for, E vitamini, B2 vitamini,antioksidan içerir. Bu nedenlelaktoz (süt þekeri) dayanýksýzlýðýbulunan ve günlük gýdalar yiye-meyen kiþiler için badem idealbir besin kaynaðýdýr.

MENOPOZNohut: Sebze hormonu �fi-

toöstrojen� içerir. Bunlar östro-jenin vücuttaki etkilerini denge-ler ve menopozun yarattýðý et-kilere karþý korur. Protein baký-mýndan en zengin sebzelerden-dir.

Kola: Kafein vücudun yor-gunluðunu alýr ve konsantras-yonu saðlar.

Üzüm: Ýçerdiði �elajik� asitsayesinde kemik erimesine karþýkorur. Kandaki östrojen seviyesi-ni yükseltir ve menopoz aðrýla-rýný en aza indirir.

Kuru erik: Sadece iki-üçadet yemek dahi vücudun ihti-yacý olan antioksidanlarý karþýlar.Ýdrar yollarý kaslarýný rahatlatýrve kolon kanserine karþý korur.Demir, A vitamini, B6 vitaminive potasyum içerir. Ýçerdiði yük-sek orandaki bor minerali saye-sinde menopoz döneminde öst-rojen seviyesini dengede tutar.

Tatlý patates: Adrenal salgý-layan bezleri güçlendirerek vü-cuda enerji saðlar. Fosfor, mag-nezyum, kalsiyum, C vitamini,potasyum ve folik asit içerir.

MÝDENÝZ RAHATSIZSATarçýn: Mide yanmalarýný ve

kusma hissini alýr.Hindistan cevizi: Sütlü içe-

ceklere eklendiði zaman mideyigevþetici ve gazýný alýcý bir etkiyaratýr. Mide bulantýlarýný önler.

Lahana: Mayalanma sýrasýn-da laktik asit üretir. Bu dasindirim sistemindeki zararlýbakterileri öldürerek sindirimeyardýmcý olur.

ROMATÝZMAEnginar: Vücuttaki zehiri

atmasý nedeniyle Romatizma,gut hastalýðý ve eklem yanmasýnakarþý birebirdir. Folik asit vepotasyum kemikleri güçlendirir.

Domates: C vitamini boldur.Tahýl: Ýçerdiði doðal kimya-

sallar, romatizmanýn yol açtýðýeklem yanmalarý ve romatizmaaðrýlarýný hafifletir.

Kekik: Timol adý verilen birtür doðal yað, vücuttaki diðeryaðlarýn parçalanmasýný saðlar.Kekik yaðý banyoda sürüldüðüzaman romatizma aðrýlarýný azal-týr.

Zencefil: Uyarýcý etkileri kandamarlarýný geniþletip kan dola-þýmýný artýrarak romatizma aðrý-larý ve yanmalarý yok eder.

SÝNDÝRÝM SORUNLARIArpa: Ýçerdiði kalsiyum ve

potasyum gibi mineraller ile Bvitamini vücuda direnç kazan-dýrýr. Ayrýca ABD�deki bir araþ-týrma, 6 ay boyunca her gün arpaürünü þeylerin yenmesinin koles-terol oranýný yüzde 15 düþürdü-ðünü kanýtladý.

Yoðurt: Günde 150 gramyoðurt vücudun bir günlük kalsi-yum ihtiyacýný karþýlar. Meyveli

yoðurtlara 3 çay kaþýðý þeker ek-lendiði için þeker oranlarý dahayüksektir. Yoðurttaki potasyum,kan basýncý ve kalp atýþlarýnýdüzenler. Midenin yiyecekleridüzenli olarak öðütmesini saðlar.

SÝSTÝTKuþkonmaz: Folik asit,C ve

E vitaminleri içerir. Yenilen be-sinlerin vücuttaki zehirli kalýn-týlarýný atmayý saðlar. Karaciðerve böbreklerin çalýþmasýný kolay-laþtýrýr, destekler. Bu nedenledoktorlar, sistit hastalarýnýn mut-laka kuþkonmaz yemeleri gerek-tiðini söylüyor.

STRESMeyan kökü: Antivirüs et-

kisi vardýr. Karaciðeri korur. Ad-renalin salgýlanmasýný dengeler.Stresle baþa çýkabilmek için ge-rekli olan kortizol hormonunusalgýlatýr.

TÝROÝDMidye: Omega-3 yaðý açýsýn-

dan zengin bir besin kaynaðýdýr.Ýçerdiði selenyum minerali tiroitbezlerinin normal iþleyiþi içingereklidir.

ÜLSERLahana: Ülseri olan kiþiler

için tonik, yani mideyi temizleyi-ci etki yaratýr. Yüksek oranda Cvitamini içerir. Kýrmýzý lahanavücutta antioksidan özelliðe sa-hip A vitamini içerir. Kanseriönleyici etkiye sahiptir. Çið ola-rak salatalara katýlmasý tavsiyeedilir.

Biber: Yeþil biberde; A, C,B1, B2 ve E vitaminleri bulunuy-or. Biber, mide salgýsýný artýrdýðýiçin, gastrit ve ülseri olanlara datavsiye ediliyor. Yüksek orandakalsiyum ve magnezyum içerir.

VÜCUT SU TUTMUÞSAKuþ üzümü: 100 gramý gün-

lük C vitamini ihtiyacýnýn tam 3katýný karþýlar. Antibakteriyel veyanmayý önleyici etkileri vardýr.Zengin potasyum ve düþük tuz

40 HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI?

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

içeriði, dehidratasyonu olanlariçin önemli bir doðal ilaçtýr.

Kabak: 100 gram kabak gün-lük folik asit ihtiyacýnýn 4�te biri-ni karþýlar. Yüksek orandakipotasyum sývý-tuz dengesinisaðlar.

Tahýl: Ýdrar yollarýný açýcý,çalýþtýrýcý ve rahatlatýcý etkilerisayesinde dehidratasyonu rahat-sýzlýðý bulunanlarýn yemelerigerekir. Mideyi rahatlatýcý özel-liði vardýr.

ÞÝFALI BÝTKÝLERADAÇAYI: Mide ve baðýr-

sak gazlarýný giderir. Mide bulan-týsýný keser. Hazým sisteminindüzenli çalýþmasýný saðlar. Göðsüyumuþatýr. Astým hastalarý içinyararlýdýr. Bu uyarýcý bitki kandolaþýmýný hýzlandýrýr. Hücreyenilenmesini ve cildinelastikiyetinin artmasýný saðlar.Bu bitkiyle sivilcelerinizden dekurtulabilirsiniz.

AHLAT (yaban armudu):Gülgillerden; kendi kendineyetiþen ve üzerine armutaþýlanan bir aðaçtýr. Yemiþi iyiceolgunlaþtýktan sonra yenir.

Faydasý: Meyveleri, ishalkeser. Zehirli hayvan sok-malarýnda da filizleri dövülüp,konur.

AHUDUDU: Gülgillerden;böðürtlen gibi çalý halinde,dikenli bir bitkidir. Kümelerhalindedir. Kendiliðinden yetiþir.Meyvesi duta benzer. Sarýmtýrakkýrmýzý portakal renginde, suluve güzel kokuludur. Meyvesitoplanýp, kurutulur. Reçel, þurupve likör yapýlýr. Meyve olarak dayenir.

Faydasý: Kaný temizler,vücutta biriken zehirli mad-delerin atýlmasýný saðlar. Terletirve idrar söktürür, kabýzlýðýgiderir, vücuda dinçlik verir,romatizma, mafsal kireçlenmesi,nikris, boðaz, bademcik ve göz

iltihaplarýnda kullanýlýr. Kansýz-lýk ve veremde çok iyi bir gýdadýr.Ateþ�i düþürür. Üre ve þekerhastalarýna da faydalýdýr. Mideülseri olanlarýn kullanmamalarýgerekir.

ALOE VERA (Sarýsabýr):Eski yunanlýlarýnda güzelleþmekiçin kullandýklarý bir bitki. Yýp-ranmýþ ciltleri onarmak ve nem-lendirmek için son derece yarar-lý. Akne sýcaktan kaynaklanankaþýntýlara karþý cildi koruyor.Yýpranmýþ saçlarý onarýyor venemlendiriyor.

ARMUT: Sulu ve tatlý birmeyvedir. Rengi sarý ile yeþilarasýnda deðiþir. Ýçinde A, B1,B2, B3, B6 ve C vitaminleribulunur. Bu meyve yemeklerdenönce yenmelidir. Armut kandakiüre asidi ve üre tuzlarýný dýþarýattýðýndan,böbreklerin düzenliçalýþmasýna yardýmcý olur.

Faydasý: Nezle�yi geçirir,hazmý kolaylaþtýrýp çarpýntýyýönler, sinirleri yatýþtýrarak beyniçalýþtýrýr. Kabýzlýðý önleyerekidrar söktürür, böbrek kum vetaþlarýnýn dökülmesine yardýmeder, tansiyonu düþürür, kanýtemizler, hamilelerin kusmalarýnýönler. Mafsal kireçlenmesi, nikrisve romatizma tedavisinde fay-dalýdýr.

AT KESTANESÝ: Atkesta-negiller familyasýndan; süs ola-rak yetiþtirilen iri bir gölge aða-cýdýr. Nisan-Temmuz aylarýndaçiçek açar. Meyveleri kestaneyebenzer. Ýçinde niþasta, saponinve yað vardýr.

Faydasý: Kabuklarýndan yapý-lan ilaçlar ateþi düþürür. Vücudakuvvet verir. Tohumlarý ise rom-atizma ve mafsal aðrýlarýný gide-rir. Varis flebit ve basur meme-lerinin tedavisinde ve deri çat-laklarýný gidermekte kullanýlýr.

AVOKADO: Çok kaloriliolmasýna raðmen içerdiði Glutat-hion süper bir hücre koruyucu-

sudur, çünkü en iyi antioksidant-týr. Antioksidantlar hücrelerinyaþlanmasýný yavaþlatýrlar vekanseri önlerler. Tüm meyvelerarasýnda protein bakýmýndan enzengin olanýdýr. Bol miktarda Evitamini de içerir. Bu vitaminkalp ve deriyi koruyarak dolaþýmýdüzene sokar. Ayrýca potasyumve B6 vitamini de içerir. Kadýnlaraçýsýndan çok gereklidir.

AYVA: Vitamini bol birmeyvedir. Her bölgede yetiþir,limon ve ekmek ayvasý olarak ikiçeþidi vardýr. Altýn sarýsý renklive hoþ kokulu bir meyve olanayva A ve B Vitaminleri yönün-den çok zengin olan bu meyve-nin bileþiminde tanin ve kireçlituzlar bulunur.

Faydasý: Ýshal ve dizanteriyikeser, mide ve baðýrsaklarý güç-lendirir, kaný temizler, karaciðeriçalýþtýrýr, safra akýþýný saðlayarakçarpýntýyý giderir. Kadýnlardakibeyaz akýntýyý keser. Bronþit,müzmin öksürük ve verem teda-visinde kullanýlýr. Merhem ola-rak kullanýlýrsa el ayak ve memeucu çatlaklarýný, egzamaya, yüzve boyun kýrýþýklýðýný giderir.Yapraklarýndan yapýlan çay ger-ginliðe iyi gelir. Tohumlarý soðukalgýnlýðý ve boðaz aðrýsýnda kul-lanýlýr.

BAL: Bal, kansýzlar için kandeposudur. Bal ilik bir beze sü-rülüp boðaza sarýlýrsa boðaz vegýrtlak aðrýlarý kesilir. Sinirleribozulanlarý ve uykusuzlarý sakin-leþtirir. Süt ile bol sulandýrýlýpiçilirse þeritleri öldürür. Bir mik-tar sirke ile karýþtýrýlýp aðýz çalka-lanýrsa, aðýzda koku kalmaz.

BAKLA: Ýdrar yollarýný tem-izler. Böbrek aðrýlarýný dindirir.Böbrek iltihaplarýný giderir. Böb-rek kum ve taþlarýnýn düþürül-mesine yardýmcý olur.

BÝBERÝYE: Eski zamanlardagençliði geri getiren bitki olarakadlandýrýlan biberiye, sivilcelere

KA

RD

ELE

N

HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI? 41

! MART #

iyi geliyor. Cildin esnekliðini vesýklýðýný artýrýyor. Bir litre suya,biberiye ve kekik yaðýndan ikikaþýk ekleyin. Bu karýþýmý cildi-nizi temizlemek ve yumuþatmakiçin kullanýn.

BÖÐÜRTLEN(t i lkiüzü-mü): Gülgillerden bahçe çitle-rinde, ol kenarlarýnda kendiliðin-den yetiþen, dikenli bir çalýdýr.Yemiþi ahududuya benzer, fakatondan küçüktür. Önceleri kýr-mýzý iken sonralarý kararýr. Yap-raklarý; çiçekleri açmadan topla-nýp, kurutulur.

Faydasý: Ýdrar söktürür, ayak-lardaki þiþlikleri indirir. Yüksektansiyonu düþürür. Gözlerdekizafiyeti giderir. Mesane taþlarýnýndüþmesine yardýmcý olur. Aðýz,dil, diþ eti ve bademcik iltihap-larýný giderir. Kadýnlarda görülenbeyaz akýntýyý keser. Haricen kul-lanýldýðý takdirde aðrýlarý dindi-rir, yanýklarý iyileþtirir. Kökü kay-natýlýp, suyu içilecek olursa kan-daki þeker miktarýný düþürür.

CEVÝZ AÐACI: Uzun ö-mürlü; gövdesi kalýn, kerestesi vemeyvesi deðerli ulu bir aðaçtýr.Yemiþi niþastalý ve yaðlýdýr. He-kimlikte; yapraklarý, meyvesininüzerindeki yeþil kabuklarý ve yaðýkullanýlýr. Bir çok çeþidi vardýr.

Faydasý: Yapraklarý ve kabuk-larý ile hazýrlanan ilaçlar kanýtemizler, kansýzlýðý giderir. Ýshalve dizanteriyi keser. Verem veþeker hastalýðýnda hem besleyici,hem de tedavi edicidir. Kadýn-larda görülen beyaz akýntýyý ke-ser. El ve ayak donuklarýnda, deriçatlaklarýnda faydalýdýr. Saç veelleri boyamakta da kullanýlýr.Çok kuvvetli bir besin olduðun-dan fazla yememek gerekir. Ce-vizyaðý, raþitizm ve sýracada fay-dalýdýr. Kabýzlýðý giderir. Baðýrsaksolucanlarýný düþürür. Derininyanmasýný önler.

ÇAKAL ERÝÐÝ: Bir çeþiteriktir. Aðacý bodurdur. Çiçekleri

beyazdýr ve yapraklarýndan önceçýkar. Meyvesi yuvarlak ve yeþilve tadý buruktur. Çiçekleri; Martve Nisan aylarýnda toplanýp,kurutulur.

Faydasý: Ýshali keser, mide vebaðýrsaklarýn düzenli çalýþmasýnýsaðlar. Ateþli hastalarýn kalbinikuvvetlendirir. Terletir ve vücut-ta biriken zehirli maddelerin atýl-masýný saðlar. Boðaz ve bademcikiltihaplarýný giderir. Anne sütünüartýrýr.

ÇAMAÐACI: Birçok çeþi-di olan bir aðaçtýr. Kozalaklarý ilkyýl kapalýdýr. Ýkinci yýl açýlýp,kurur ve aðacýn dibine düþer. Ýlaçyapýmýnda; tomurcuðu, palamu-tu, kozalaðý, filizleri ve çýrasý kul-lanýlýr.

Faydasý: Balgam söktürür.Müzmin öksürüðü keser. Kolaydoðum yapmayý saðlar.

ÇAM FISTIÐI: Bronþit, ve-rem, akciðer hastalýklarýnýn ça-buk iyileþmesine yardýmcý olur.Ruhi çöküntüyü giderir. Kalphastalýklarýnda da faydalýdýr.

ÇAY: Binlerce yýllýk bir bitkiolan çayýn yapraklarý güzelleþ-mek içinde kullanýlýyor. Yaðlý bircildiniz varsa, çaydan bir tonikolarak faydalanabilirsiniz. Gözle-riniz þiþse iki soðuk çay poþetinigöz kapaklarýnýzýn üstünde bek-letin. Saçlarýnýzýn eskisindendaha parlak görünmesini istiyor-sanýz, þampuandan sonra çayladurulayýn. Farký göreceksiniz.

ÇÝLEK: Gülgillerden saplarýsürüngen, çiçekleri beyaz birbitkidir. Yemiþi pembe renkliolup, kokuludur.

Faydasý: Vücudu kuvvetlen-dirir. Hasta olmayý önler. Ýdrarsöktürür ve karýnda biriken suyuboþaltýr. Böbrek ve mesane has-talýklarýnýn iyileþmesine yardýmcýolur. Mide ve baðýrsak tembel-liðini giderir. Sinirleri kuvvet-lendirir. Yüksek tansiyonu vekolesterolü düþürür. Baðýrsak

kurtlarýný döker. Safra ifrazatýnýarttýrýr ve safra taþlarýnýn dökül-mesine yardýmcý olur. Karaciðerkifayetsizliðini ve þiþliðini giderir.Ateþi düþürür. Diþ etlerini güç-lendiriyor, diþlerdeki tartarý ön-lüyor, aðýz kokularýný ve boðazaðrýlarýný gideriyor. Cilde tazelikve güzellik verir. Damar sertliði,mafsal iltihabý, romatizma venýkriste de faydalýdýr. Þeker has-talarý da yiyebilir. Midesi zayýfolanlar suyunu içmelidir.

ÇÖREKOTU: Ýþtah açar.Vücuda kuvvet ve dinçlik verir.Hazmý kolaylaþtýrýr. Mide vebaðýrsak gazlarýný söker. Kokla-nacak olursa baþ aðrýsýný keser.

DOMATES: Patlýcangiller-den bir çeþit bitkidir. Ürünü içinyetiþtirilir. Ana vataný Meksikave Peru�dur. Yabani türününmeyveleri yuvarlak ve kiraz ka-dar küçüktür. Domatesin içeri-ðinde lycopin denilen bir maddebulunur. B,C vitamileri bakýmýn-dan zengindir. Gövde ve yaprak-larýnda solanin denilen zehirli biralkoloid bulunur.

Faydasý: Bol idrar söktürür.Vücutta biriken zehirli madde-lerin atýlmasýný ve kanýn durul-masýný saðlar, damar sertliðinigiderir. Romatizma ve nikristefaydalýdýr. Safra ve böbrek taþ-larýnýn düþürülmesine yardýmcýolur. Üremiyi düþürür. Hazmýkolaylaþtýrýr. Kabýzlýðý giderir.Mide ve baðýrsaklarýn düzenli birþekilde çalýþmasýný saðlar. Cildetazelik ve pembelik verir. Ýsiliðive mayasýlý giderir. Nasýrlarýnsökülmesine yardýmcý olur. Çý-banlarýn olgunlaþmasýný saðlar.Arý sokmasýnda ve yanýklarýntedavisinde faydalanýlýr. Kanserekarþý korur. Midesi zayýf olanlar,böbrek ve mesanelerinde iltihapolanlar, suyunu içmelidirler.

DUT: Beyaz dut yapraklarýidrar söktürür. Vücutta birikensuyu boþaltýr. Aç karnýna yenen

42 HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI?

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

beyaz dut baðýrsak solucanlarýnýsöktürür.

EBEGÜMECÝ: Göðsü yumu-þatýr. Öksürük keser. Mide bu-lantýsý ve kusmalarý önler. Ateþidüþürüp vücuda rahatlýk verir.Boðaz ve bademcik iltihaplarýnýgiderir. Diþeti hastalýklarýný te-davi eder. Bu bitkinin yapraklarýtahriþ olan cildi dýþ etkenlerekarþý korur. Cildi nemlendirir veyumuþatýr. Ebegümeciyle kan do-laþýmýný hýzlandýrabilir, bað do-kusunun elastikiyetini artýrabi-lirsiniz. Ayrýca göz altýndaki kýrý-þýklara ve þiþliklere de iyi gelir.

ENGÝNAR: Kandaki üre vekolesterolü düþürür. Ýdrar sök-türür. Kandaki þeker miktarýnýayarlar. Damar sertliði ve kalphastalýklarýný önler. Böbrektekikumlarýn dökülmesine yardýmcýolur. Prostat, meme ve rahimaðzý kanserine karþý iyi gelir.Enginarýn içinde bulunan Sily-marin maddesinin, hücrelerinhasar görmesini engellediðineiþaret eden araþtýrmacýlar, ayrýcaSilymarin maddesinin, prostat,meme ve rahim aðzý kanseriniönleme konusunda da etkili ol-duðunu belirtti. Enginarýn için-de, fiber, magnezyum, folate ve Cvitamini bulunduðu,bu sebzeyibol miktarda tüketenlerin, bu-lunduklarý yaþýn daha altýndagösterdikleri belirtildi.

EKÞÝ ELMA (yabani elma):Gülgillerden; ormanlarda yetiþenbir aðacýn meyvesidir. Meyveleriküçük ve çok ekþidir. Çiçekleri,açýk pembedir.

Faydasý: Mide ve baðýrsaklar-daki gazý boþaltýr. Buralardakiiltihaplarý giderir.

ELMA: Günde bir elma ye-mek doktoru evinizden uzak tu-tar. Ýki elma yerseniz, kalp vedolaþým sorunlarýna karþý korun-muþ olursunuz. Kolesterolü yokeder ve kabýzlýðý önler. Sindirimikolaylaþtýrýr. Kokusu rahatlatýr

ve kan basýncýný düþürür. Artrit,romatizma ve gut hastalýklarýnakarþý da yararlýdýr.

FASULYE: Baklagillerden;barbunya, çalý, ayþekadýn, horozgibi birçok çeþitleri olan bir bitkive bunun sebze olarak kullanýlanyeþil ürünü ve kuru tohumlarýdýr.

Faydasý: Taze fasulye,bedenive zihni yorgunluklarý giderir.Vücudun kuvvetlenmesini sað-lar. Pankreas bezi�nin gereði gibiçalýþmasýna yardýmcý olur. Þekerhastalýðýný önler ve kandakiþeker miktarýný düþürür. Ýdrartutukluðunu giderir. Albüminidüþürür. Böbreklerdeki kum vetaþlarýn dökülmesine yardýmcýolur. Karaciðer yetersizliðini te-davi eder. Kalbi ve böbreklerikuvvetlendirir ve kalp çarpýntý-larýný giderir. Zehirlenmelerdensonra yenilecek olursa; çabukiyileþmeyi saðlar. Fasulye piþi-rilirken, piþirme suyunu 2-3 keredeðiþtirmek gerekir.

FESLEÐEN: Sakinleþtiricive yatýþtýrýcý özelliði vardýr. Ener-ji verir ve cildi rahatlatýr. Fes-leðenli saç losyonlarýyla saç deri-sine masaj yaparak, onlarýn kö-künü güçlendirebilirsiniz. Fesle-ðen yaðýyla selüloitlerinizden dekurtulmanýz mümkün.

FINDIK: Palamutgillerden;kuzey yarýmküresinin ýlýk yer-lerinde ve yurdumuzun en çokKaradeniz Bölgesinde yetiþenufak bir aðaçtýr. Meyvesi (Fýn-dýk), sert bir kabuk içindedir.Ýçeriðinde niþasta ve yað vardýr.

Faydasý: Bedeni ve zihni yor-gunluðu giderir. Vücuda kuvvetverir. Nekahet devresinin çabukgeçmesini saðlar. Hamilelere defaydalýdýr. Dövülmüþ yenirse ök-sürüðü keser. Varise faydalýdýr.Fýndýk yaðý, böbrek aðrýlarýný gi-derir. Kum ve taþlarýn düþürül-mesinde yardýmcý olur. Baðýrsaksolucanlarýný düþürür. Sarada dafaydalýdýr. Mideleri hasta olanlar,

damar sertliði ve yüksek tansiyon-dan þikayet edenler, çok az yeme-lidirler.

GREYFURT: C vitamini ba-kýmýndan çok zengindir. Yarýmgreyfurt günlük C vitamini ihtiy-acýnýn yüzde altmýþýný saðlar. Ko-lesterol oranýný düþüren pektinmaddesi bulunur. Kansere karþýkoruyucu özellik taþýr. Ýþtah açar.

HAVUÇ: Havuç Unbelli-ferae familyasýndan iki yýllýk birbitkidir. Bilimsel adý Daucuzcarota olan sebze önemli miktar-larda B1 ve B2 vitaminlerini deiçerir. Havuçta bol miktardaþeker de bulunur.

Faydasý: Havuç suyunun mi-de ve baðýrsak rahatsýzlýklarýnaiyi geldiði bildirilmiþtir.

HELVACI KABAÐI (kesta-nekabaðý): Kabakgillerden tatlýsýyapýlan bir çeþit kabaktýr. Yap-raklarý uzun ve büyüktür. Ev ilaç-larýnda çekirdekleri kullanýlýr.

Faydasý: Baðýrsak kurtlarýnýndüþürülmesinde yardýmcý olur.

IHLAMUR: Ihlamurgillerfamilyasýndan; kerestesi güzel,bir gölge aðacý ve bunun kurutu-larak çay gibi haþlanýp içilengüzel kokulu çiçeðidir. Temmuzve aðustos aylarýnda toplanýp,kurutulur. Birçok çeþidi vardýr.

Faydasý: Sinirleri kuvvetlen-dirir, sinir bozukluðunu giderir.Uyku verir. Kan dolaþýmýnýn nor-mal olmasýný saðlar. Kansýzlýðý gi-derir. Kalp kifayetsizliðinde fay-dalýdýr. Damar kireçlenmesiniönler. Böbrekleri ve mesaneyitemizler, idrar söktürür, kumdöker, taþ oluþmasýný önler, tersöktürür. Grip ve soðuk algýn-lýðýnýn þikayetlerini giderir. Göð-sü ve bronþlarý yumuþatýr. Mideifrazatýný artýrýr. Balla karýþtýrýlýpiçilirse, mide ülserine faydalýdýr.Kabýzlýðý ve baðýrsak spazmýnýgiderir. Boyun ve yüze güzellikverir. Burkulma ve ezilmelerdeaðrýyý keser. Saç dökülmesiniönler.

KA

RD

ELE

N

HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI? 43

! MART #

ISIRGAN OTU: Isýrgangil-lerden ilkbaharda yetiþen, her ta-rafý sert tüylerle kaplý bir büyükottur. Tüylerinin içeriðinde for-mik asit vardýr. Sürüldüðü yerikaþýndýrýr ve yakar. Tohumlarý dakullanýlýr.

Faydasý: Dýþtan tatbik edil-diði zaman, iç organlarda birikenkaný çeker. Romatizma ve mafsalaðrýlarýný dindirir. Burun kana-masýný keser. Egzamanýn þikayet-lerini giderir. Aybaþý kanama-larýnýn düzenli olmasýný saðlar.Böbrek kumlarýný döker. Balgamsöktürür. Haricen tatbik edildiðizaman, dalak hastalýklarýna veçýbanlara da faydalýdýr.

ISPANAK: Kalp hastalýk-larýna, felce, yüksek tansiyona,yaþlýlýðýn getirdiði göz hastalýk-larýna, kansere, hatta piþik rahat-sýzlýklara karþý da etkili bir sebze.Göz hastalýklarýna ve derideki le-kelenmelere karþý etkili. Ispanakiçerdiði iki kimyasal madde sa-yesinde görme bozukluklarýnakarþý etkili. Haftada 6 kez ýspa-nak yiyenlerin % 86 oranýndayaþýn ilerlemesiyle birlikte ortayaçýkan derideki lekelenmeler gibibir sorunlarýnýn olmayacaðýnýgösteriyor. Ayrýca yaþla birlikteortaya çýkan göz hastalýklarýnakarþý da etkili. Bir porsiyon ýspa-nak, günlük demir ihtiyacýmýzýnonda birini karþýlýyor.

ÝNCÝR: Baðýrsaklarý yumu-þatýr. Kabýzlýðý giderir. Bronþit,öksürük ve boðaz aðrýlarýnda fay-dalýdýr. Enerji verir.

KARA LAHANA: Turpgil-ler familyasýndan iri ve kalýnyapraklý bir bitkidir. En çokyetiþtirileni baþ lahanadýr. Yur-dumuzun bütün bölgelerinde ye-tiþir. Baþlýca çeþitleri: Kemer la-hanasý, Batman lahanasý, köselahanasý, Brüksel lahanasý vekara lahana. Lahana C vitaminibakýmýndan zengindir. Yapýsýndakükürt bulunur. Çið olarak ye-

mek veya sýkarak suyunu içmekdaha faydalýdýr.

Faydasý: Kansýzlýðý giderir,idrar söktürür. Vücutta birikenzehirli maddelerin atýlmasýnýsaðlar. Mide ve baðýrsak yara-larýný yumuþatýr. Kabýzlýðý giderir.Kandaki þeker miktarýný düþürür.Vücudu hastalýklara ve kanserekarþý korur. Göðüs ucu çatlak-larýný giderir. Sarýlýk ve safra ke-sesi hastalýklarý için iyidir. As-týmda faydalýdýr. Romatizma, si-yatik, lumbago ve Apsede yarar-lýdýr. Ses kýsýklýðýný giderir, iþtahaçar. BGuatr olanlar yememelidir.

KEKÝK: Etlere, köftelere vb.hoþ bir tad veren güzel kokuluottur. Kekik çayý, soðuk algýnlýðý-na, boðaz aðrýsýna çok iyi gelir.kekikte bulunan �timol� tabiiantibiyotiktir. Kekik çayý emziklianneler için de çok faydalýdýr.

Faydasý :Bir avuç kekiði 3bardak kaynar suya atýp, 15 dak.demlendirin. Süzün ve için.

KESTANE: Kayýngiller fa-milyasýndan; kýþýn yapraklarýnýdöken, 25 - 30 metre boyundabir aðaçtýr. Yapraklarý geniþ vemeyveleri iridir.

Faydasý: Kabuklarýnýn sudakaynatýlmasý ile hazýrlanan ilaç;ateþ düþürür ve sinirleri yatýþtýrýr.Meyvesi, kaslarý kuvvetlendirir.Kan dolaþýmýný düzenler. Bedenive zihni yorgunluðu giderir. Varisve basur memelerinin meydanagelmesini önler. Karaciðer yor-gunluðu ve þiþliðini geçirir. Kan-sýzlýðý giderir. Mideyi kuvvet-lendirir. Damar sertliði ve yüksektansiyondan þikayet edenlerle, þekerhastalarý yememelidir.

KIRMIZIBÝBER: Bulaþýcýhastalýklara karþý etkili. Vücu-dun özellikle bulaþýcý hastalýk-lara karþý olan direncini artýrýyor.Portakaldan daha fazla miktardaC vitamini içeren bu sebze, aynýzamanda içerdiði beta karoten ilebaðýþýklýk sistemimizi güçlendi-

riyor. Kýrmýzý biber mide suyu vetükürük oluþumunu artýrýr, sindi-rimi kolaylaþtýrýr, romatizma,mafsal ve diþ aðrýlarýný azaltýr,kramplarý giderir, kolera ve azal-týr ve kanser tedavisinde kulla-nýlýr. Terlemeyi artýrýr, gut hasta-lýklarý baþta olmak üzere bir çokhastalýða iyi gelir. Kanser riskiniazaltýr, öksürük ve boðaz aðrýla-rýný gidermede (gargara olarak)kullanýlýr, sinir hastalýklarý içindoðal yatýþtýrýcýdýr, vücuttakiaþýrý yað ve kolesterol birikimininönlenmesini saðlar. Anti bakte-riyel etkisi ile hastalýklarýn ön-lenmesinde de etkili olan kýrmýzýbiber ülkemizde aðýrlýklý olarakKahramanmaraþ, Gaziantep veÞanlýurfa olmak üzere Güney veGüneydoðu illerinde fazlaca tü-ketilir.

KÝRAZ: Gülgiller familyasýn-dan; anayurdu Asya olan, düzkabuklu bir çeþit aðaç veyaaðaçcýktýr. Genellikle yapraklan-madan önce çiçek açar. Meyvesi,etli ve tek çekirdeklidir. Ev ilaç-larýnda saplarý, meyvesi, kabuðuve çiçekleri kullanýlýr.

Faydasý : Aspirin yerine kiraz.Kiraz yemek aðrýlarýn dindiril-mesinde aspirinden çok dahaetkili oluyor. 20 kirazda 12-25miligram arasýnda antosiyaninbulunduðu ve bu maddenin aðrýkesici etkisinin aspirinden on katdaha fazla olduðu görüldü. Ki-razda bulunan antosiyanin mad-desinin E ve C vitaminlerinebenzer antioksidan etkiler yarat-týðýna da tanýk olundu. Günde20 kiraz yemek bir aspirin almak-la özdeþ etki yaratýyor. Ýdrar sök-türür. Böbreklerde biriken zararlýmaddelerin atýlmasýna yardýmcýolur. Kabýzlýðý giderir. Kanýn tem-izlenmesine yardým eder. Nikris,romatizma, damar sertliði vemafsal kireçlenmesinde fayda-lýdýr. Karaciðer þiþliðine iyi gelir.Safra akýþýný normale döndürür.Sivilceleri önler. Susuzluðu gide-

44 HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI?

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

rir. Kabuklarý ishali keser. Ateþidüþürür. Çiçekleri göðsü yumu-þatýr ve öksürüðü giderir.

KUÞBURNU: Vitamin de-posu, kuþburnu insanlarýn buzamana kadar tanýdýklarý en güç-lü vitamin deposu olarak göste-riliyor.

Faydasý: Ýhtiva ettiði bol mik-tarda C vitamini dolayýsýyla vü-cut direncini yükseltiyor. Roma-tizmalýlar için en önemli gýdadýr.Kaný inceltip toksinlerini çözer.Kan devir daimini hýzlandýrýr.Pankreasý ikaz ederek daha fazlainsulin salgýlanmasýna sebep ola-rak, þeker hastalýðýnda etkilidir.Kuþburnu kansere sebep olantoksik maddeleri vücutta te-mizlediði için bu hastalýða sebepolacak geliþmeleri engeller.

MAYDANOZ: Maydanoz-giller familyasýndan; yapraklarýgüzel kokulu ve parçalý, kazýkköklü, 30 - 100 cm boyunda, ikiyýllýk otsu bir bitkidir. Çiçekleriþemsiye halindedir. Tohumlarýufak ve esmerdir. Meyvelerininiçeriðinde uçucu bir yað ile apiinadlý bir glikozit vardýr. Kökünde,biraz uçucu yað, müsilaj ve apiinvardýr. Yapraklarý, kökü ve mey-vesi kullanýlýr.

Faydasý: Ýdrar söktürür. Ýþtahaçar. Ýltihaplý yaralarýn iyileþme-sini saðlar. Aybaþý sancýlarýný ke-ser. Sürmenajda faydalýdýr. Yük-sek tansiyonu düþürür. Kalbinyorulmasýný önler. Kansýzlýðý gi-derir. Kansere karþý korur. Kara-ciðer þiþliðini giderir. Safra akýþýnýkolaylaþtýrýr. Vücuttaki zehirlimaddelerin atýlmasýný kolaylaþ-týrýr. Vücutta biriken suyu bo-þaltýr. Böbrek taþlarýnýn düþürül-mesine yardýmcý olur. Romatiz-mada faydalýdýr. Mide ve baðýr-saklarda gaz birikmesini önler.Baðýrsak solucanlarýnýn düþürül-mesine yardýmcý olur. Aybaþýkanamalarýnýn düzenli olmasýnýsaðlar. Anne sütünü azaltýr ve

böylelikle memelerin þiþmesiniönler. Cinsel istekleri artýrýr. Gör-me gücünü artýrýr. Böbrek ilti-habý olanlar maydanoz yememe-lidir.

MISIR: Buðdaygiller famil-yasýndan;180 - 200 cm boyunda,dik ve yüksek gövdeli, geniþ þerityapraklý, bir yýllýk bir bitkidir.Kökü kalýn ve saçaklýdýr. Yap-raklarý þerit gibi, uzun, paraleldamarlý, sert ve sivri uçlu, sapsýz,kenarlarý, dalgalýdýr. Ýki çeþitçiçeði vardýr. Erkek çiçekler göv-denin ucunda salkým baþak þek-linde, diþi çiçekler ise yaprak-larýn koltuðunda koçan halin-dedir. Diþi çiçeklerin stiluslarýuzundur ve kýnlarýnýn tepesin-den dýþarý doðru sarkarlar. Bun-lar mýsýr püskülü denilen kýsmýmeydana getirirler. Meyvesi, ko-çaný üzerinde sýkýþýk þekilde dizi-lidir. Rengi açýk veya koyu sarý;esmer veya kýrmýzýmtýrak renkli-dir. Mýsýr püskülünün içeriðindeglikoz, maltoz gibi þekerler, sabityað, steroller, reçine ve çok mik-tarda potasyum tuzlarý vardýr.Ýdrar söktürücü, idrar yollarýnýtemizleyici ve hararet vericiolarak kullanýlýr.

Mýsýrözü yaðý, mýsýr tanele-rinden çýkarýlýr. Ýçeriðinde yaðasitleri, A vitamini, az miktardasteroller ve bol miktarda niþastavardýr. Mýsýrözü yaðý damar sert-liðini önler.

Faydasý: Daha ziyade mýsýrpüskülü ve mýsýrözü yaðý kulla-nýlýr. Mýsýr iyi bir besindir. Ancakhazmý biraz güçtür. Guatr olan-larýn yememesi tavsiye edilir.

MUZ: Folik asit, potasyumve B6 vitamini bakýmýndan sonderece zengin bir meyvedir. Po-tasyum kramplarý önler. Adetsancýlarýný gidermeye birebirdir.

ÖKSEOTU: Kalbin atýþlarýnýarttýrýr. Damar kireçlenmelerin-de faydalýdýr. Sara ve akciðer ka-namalarýnda kullanýlýr.

PAPATYA: Her derde devabir bitki. Tahriþ olmuþ, temizliðeve ferahlamaya ihtiyacý olan cilt-ler için ideal. Kurutulmuþ pap-atyalardan hazýrlanmýþ bir los-yonla gözlerinize yapacaðýnýzkompres þiþkinliðini alýyor.

PATATES: Patlýcangiller fa-milyasýndan; yer altýndaki yeraltýndaki yumrularý yenen otsubir bitkidir. Yeþil kýsýmlarýnda,renksiz filizlerinde ve yeþilimsiyumrularýnda Solanin denilenbir madde vardýr. Ýçeriðinde bolmiktarda niþasta, B ve C vita-minleri bulunur.

Faydasý: Þeker hastalarýnafaydalýdýr. Susuzluðu giderir. Mi-de ve Onikiparmak ülserinde ya-rarlýdýr. Karaciðer þiþliðini giderir.Safra akýþýný kolaylaþtýrýr. Baðýr-sak solucanlarýnýn düþürülmesi-ne yardýmcý olur. Damar sertli-ðine faydalýdýr. Sert bir þey yutul-duðunda yabancý maddenin za-rar vermeden çýkmasýný saðlar. Elve ayak çatlaklarýnda faydalýdýr.Kandaki þeker seviyesini düþürür,kaný temizler. Kansere karþý ko-rur.

PATLICAN: Ülkemizde çoktüketilir. Anavataný Hindistan�-dýr, çekirdeksiz ve yumuþak olanýiyidir. Zeytinyaðlý yapýlarak köz-lenip kabuklarýnýn soyularakyenmesi daha faydalýdýr. Patlý-can, A vitamini, fosfor ve kendi-ne has bazý esanslara sahiptir.

Faydasý: Pankreas,karaciðerve böbrekleri Kuvvetlendirir. Bolidrar söktürür, kansýzlýðý giderir,vücuttaki fazla suyu dýþarý bo-þaltýr ve kilo verdirir. Patlýcan sa-latasý þeker hastalarýnýn þeker se-viyesini ayarlamakta etkilidir.Böbrek yanmasý ve aðrýsýný keser.Kalp çarpýntýsýný giderir ve sinir-leri yatýþtýrýr.

PIRASA: Ýdrar söktürür. Mi-de rahatsýzlýðýna iyi gelir. Kabýz-lýðý giderir. Basur memeleri içinfaydalýdýr. Böbreklerdeki kum ve

KA

RD

ELE

N

HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI? 45

! MART #

taþlarýn düþürülmesine yardýmcýolur.

SALATALIK: Salatalýðý za-ten birçok kadýn cilt bakýmý içinkullanýyor. Hassas ciltlerde mey-dana gelen kaþýntýyý, pullanmayýve gerginliði ortadan kaldýrýyor.Cilde yoðun bir þekilde nem ver-erek, günlük nem ihtiyacýnýkarþýlýyor. Salatalýðýn kendisi yada suyu cildimizi bir tonik kadartemizler, kabýzlýðý önler, böbrekve kalp hastalýklarýnda vücuttabiriken suyun atýlmasýna yardým-cýdýr. Kalp hastalýklarý ve enfek-siyonlara karþý etkili. Kükürtiçeriyor ve bu madde vücudunenfeksiyonlara karþý dayanýk-lýlýðýný artýrdýðý gibi, kolesterolüde düþürüyor.

SARMISAK: Zambakgillerfamilyasýndan; bütün kýsýmlarýkeskin kokulu, 30-100 cm yük-sekliðinde, otsu bir bitkidir.Toprak altýnda iri bir soðanývardýr. Çiçekleri beyazýmsý pem-bedir. Yapraklarý uzun, yassý,paralel damarlý ve sivri uçluolup, gövdeyi sarmýþtýr. Soðanýözel kokulu uçucu bir yað, þeker-ler, A, B, C, P vitaminleriiçerir.Yaðýnda alliin denilen birmadde vardýr.

Faydasý: Yüksek tansiyonudüþürür. Ýþtah açar. Solunum vehazým sistemindeki mikroplarýöldürür. Grip, tifo ve difteri gibisalgýn hastalýklar sýrasýnda fay-dalýdýr. Hazmý kolaylaþtýrýr. Ka-býzlýðý giderir. Baðýrsak solucan-larýnýn düþürülmesine yardýmcýolur. Kaný temizler. Kalp adale-lerini kuvvetlendirir. Böbreklerinnormal çalýþmasýný saðlar. Karýn-da ve bacaklarda toplanan suyunboþalmasýnda yardýmcý olur. Ro-matizma ve mafsal iltihaplarýndafaydalýdýr. Damar sertliðini önler.Ateþi düþürür. Arpacýk ve basurmemelerinde faydalýdýr. Zehir-lenmelerde kullanýlýr. Ýdrar tu-tukluðunu giderir. Zehirli hayvan

sokmasýnda da faydalýdýr. Saçla-rýn uzamasýna da yardýmcý olur.

SOÐAN: Zambakgiller fa-milyasýndan; yumrumsu ve yeþilyapraklarý kullanýlan keskin ko-kulu, acý bir otsu bitkidir. Bileþi-minde uçucu ve sabit yað, þeker-ler, fermentler ve amino asitlervardýr.

Faydasý: Ýdrar söktürür. Vü-cutta biriken zararlý maddeleri vesuyu atar. Romatizma, mafsaliltihabý, idrar tutukluðu, damarsertliðinde faydalýdýr. Böbrekler-deki kum ve taþlarýn dökülme-sine yardýmcý olur. Zayýflamayýsaðlar. Böbrek aðrýsýný dindirir.Zihin yorgunluðunu dindirir.Baygýnlýðý geçirir. Prostat bezininhastalanmasýný önler. Ýktidar-sýzlýkta faydalýdýr. Cinsel gücüartýrýr. Egzama ve diðer cilthastalýklarýnda faydalýdýr. Öksü-rük söktürür, bronþlarý temizler,astým nöbeti, akciðer hastalýk-larý, grip ve soðuk algýnlýðýndafaydalýdýr. Kandaki þeker seviye-sini düþürür. Þeker hastalarýndafaydalýdýr. Kolera ve veremdebaðýrsak solucanlarýnýn düþürül-mesine yardýmcý olur. Ýhtiyarla-mayý geciktirir. Kalbi kuvvetlen-dirir. Koroner damarlarý geniþle-tir. Cerahatlerin boþalmasýnayardýmcý olur. Dolama ve arpa-cýkta da faydalýdýr. Kýrmýzý soðannikotini çözüyor, insan bünye-sinde, özellikle sigara içenlerdebiriken nikotinin çözülmesindeetkilidir. Kýrmýzý soðan kandayükselmiþ olan lipit miktarýnýdüþürür. Safrayý incelterek, kara-ciðerin rahat çalýþmasýný saðlar.

ÞALGAM: Þalgam Curici-ferae familyasýndan Brassicacinsine ait bir bitkidir. Kökü veyapraklarý için ekilir. Bileþimindekalsiyum ve demir gibi madenselmaddeler ile A, C ve B grubu vi-taminleri bulunur. Þalgam suyuyapýmýnda maya olarak genellik-le ekþi hamur kullanýlýr. Þalgam

suyu kýrmýzý renkli, bulanýk, ekþilezzetli ve fermantasyon ürünübir içecektir.

Þalgam Suyunun Faydalarý:Vitamin ve mineral miktarlarý

yüksek olan bu hammaddeler-den yapýlan þalgam suyunun in-san saðlýðý için þüphesiz pek çokfaydalarý vardýr.

� Ýþtahý açar,� Laktik asit içerir, sindirimi

kolaylaþtýrýr.� B grubu vitaminleri içerir,

sinirleri yatýþtýrýr.� Mide ve karaciðere fay-

dalýdýr,� Kalsiyum, potasyum ve

demir içerir,kemik ve diþlerikuvvetlendirir.

� Afrodizyak özelliði vardýr.� 100 gramýnda 20 kalori

olan þalgam,A�B�C vitaminiiçerir. Kalp, damar ve göz saðlýðýiçin faydalýdýr.

� Vücuttaki toksinleri atmak,kolesterolden uzaklaþmak, stres-ten kurtulmak için bolca yenip,suyu içilir.

� Ýdrar söktürücü, romatiz-ma, nikris aðrýlarýna, mafsal þiþ-liklerine, böbrek kumu ve taþýnýndüþmesine, apse, dolama, kançýbaný, donma, ergenlik sivil-celeri, egzama, göðsü yumuþatýcý,akciðer ve bronþlarý temizler,boðaz iltihabýna, pekliðe, þekerhastalarýna verilir.

� Toksinleri atmaya yarayan,sütasidi, fosfor, kalsiyum, pota-syum, stresi önleyip sinirleriyatýþtýr.

Þeker ve vitamin yönündençok zengin olan þalgam arsenik,kalsiyum ve madeni tuzlar içerir.Kansýzlýk için ideal bir ilaç olup,yapraklarý da kökü gibi kalsiyumdemir, bakýr ve iyot içerir.

� Vücutta þiþliklerin üstünekonduðu gibi, el ve ayaðý donan-lara haþlanýp lapasý sürülür.

46 HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI?

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

� Haþlanan suyu ile saçlaryýkandýðýnda beyazlaþmayý önler.

� Kökünün haþlanýp içilmesisindirim güçlüðünü giderir.Nikris hastalýðýna iyi gelir.

� Akciðer ve bronþlarý temiz-leyen þalgam, pekliði giderdiðigibi bazý cilt hastalýklarýnda damerhem gibi kullanýlýr.

� Yaþlýlarýn ayak üþümelerinigidermek için; kalýn, etlice soyul-muþ, 2 þalgam kabuðu, 1 çay bar-daðý ýsýrgan otu ile 1 litre sudahaþlanýp haftada 2 gün ayaklarbu suyla yýkanýr.

TERE: Yapýsýndaki madenituzlar ve vitaminler sayesinde,kaný mikroplardan temizler, be-denimizin hastalýklara karþýdirencini artýrýr, idrarý söktürür,böbrekteki taþlarý eritir, ya dabunlarýn düþmesini kolaylaþtýrýr.Ýþtah açar, dokulardaki madenituzlarýn eksiðini tamamlar, kanyapar. Kandaki þeker oranýnýdüþürdüðü için özellikle sekerhastalarý için bol bol tere yeme-lidir. Güç vericidir, dermansýzlýkve halsizliðe karþý bire bir ilaçtýr.Ayrýca, havanda dövüp cildin yada yaranýn üstüne sarýldýðýnda,cilt hastalýklarýný, bað dokusuyangýnlarýný ve kýzýl yara denenþirpençeyi iyileþtirir.

TURP: Gerçek bir þifâ kay-naðýdýr. Teneffüs yollarý için ya-rarlýdýr. Bilhassa siyah turp böb-reklere çok faydalýdýr. Turpun,tümörlerin ve kistlerin çözülme-sinde etkili olduðu ileri sürülü-yor. Kýrmýzý Adana turpu da yan-lýþ beslenme ve hareketsizliktendolayý vücutta meydana gelenkireçlenmeyi önlüyor.

Faydasý: Bir kilo siyah turprendeden geçirilir, biraz tuz atýpsuyu tülbentle sýkýlýp çýkarýlýr. Açkarnýna yarým fincan içilirse,böbrek taþlarýný eritir. Bir haftasüreyle devam edilirse, çok fay-dasý görülür.

ÜZÜM: Üzüm asmasýnýn gli-kozca zengin olan meyvesidir.

Faydasý: Bedeni ve zihni gü-cü artýrýr. Kan yapar. Vücutta bi-riken zararlý maddelerin dýþarýatýlmasýný saðlar. Yüksek tansi-yonu düþürür. Mide ülseri, gas-trit, karaciðer hastalýklarý, dalakhastalýklarý, romatizma ve mafsaliltihabýnda faydalýdýr. Kabýzlýðýgiderir. Kalbi kuvvetlendirir.Kaný temizler. Þiþmanlýkta fay-dalýdýr. Hamilelerin mide bulan-týsýný önler. Cilt güzelliðini saðlar.Nekahat devresinin kolayca atla-týlmasýna yardýmcý olur. Böbrek-lerdeki kum ve taþlarýn düþürül-mesine yardýmcý olur. Besleyi-cidir.

YERELMASI: Þeker hasta-larý için faydalýdýr. Vücudun di-rencini arttýrýr. Kabýzlýðý giderir.

ZEYTÝN: Zeytinyaðý, safrayýartýrýr. Karaciðeri çalýþtýrýr. Kara-ciðer aðrýlarýný keser. Sarýlýktafaydalýdýr. Yaprak ve kabuklarýyüksek tansiyonu düþürür. Kan-daki þeker miktarýný düþürür. Ba-ðýrsak solucanlarýnýn düþürülme-sine yardýmcý olur.

KESTANE: Kayýngiller fa-milyasýndan; kýþýn yapraklarýnýdöken, 25 - 30 metre boyundabir aðaçtýr. Yapraklarý geniþ vemeyveleri iridir.

Faydasý: Kabuklarýnýn sudakaynatýlmasý ile hazýrlanan ilaç;ateþ düþürür ve sinirleri yatýþtýrýr.Meyvesi, kaslarý kuvvetlendirir.Kan dolaþýmýný düzenler. Bedenive zihni yorgunluðu giderir. Varisve basur memelerinin meydanagelmesini önler. Karaciðer yor-gunluðu ve þiþliðini geçirir. Kan-sýzlýðý giderir. Mideyi kuvvet-lendirir. Damar sertliði ve yüksektansiyondan þikayet edenlerle, þekerhastalarý yememelidir.

BÖÐÜRTLEN(t i lkiüzü-mü): Gülgillerden bahçe çitle-rinde, ol kenarlarýnda kendiliðin-den yetiþen, dikenli bir çalýdýr.

Yemiþi ahududuya benzer, fakatondan küçüktür. Önceleri kýr-mýzý iken sonralarý kararýr. Yap-raklarý; çiçekleri açmadan topla-nýp, kurutulur.

Faydasý: Ýdrar söktürür, ayak-lardaki þiþlikleri indirir. Yüksektansiyonu düþürür. Gözlerdekizafiyeti giderir. Mesane taþlarýnýndüþmesine yardýmcý olur. Aðýz,dil, diþ eti ve bademcik iltihap-larýný giderir. Kadýnlarda görülenbeyaz akýntýyý keser. Haricen kul-lanýldýðý takdirde aðrýlarý dindi-rir, yanýklarý iyileþtirir. Kökü kay-natýlýp, suyu içilecek olursa kan-daki þeker miktarýný düþürür.

AHUDUDU: Gülgillerden;böðürtlen gibi çalý halinde, di-kenli bir bitkidir. Kümeler ha-lindedir. Kendiliðinden yetiþir.Meyvesi duta benzer. Sarýmtýrakkýrmýzý portakal renginde, suluve güzel kokuludur. Meyvesi top-lanýp, kurutulur. Reçel, þurup velikör yapýlýr. Meyve olarak dayenir.

Faydasý: Kaný temizler, vü-cutta biriken zehirli maddelerinatýlmasýný saðlar. Terletir ve idrarsöktürür, kabýzlýðý giderir, vücudadinçlik verir, romatizma, mafsalkireçlenmesi, nikris, boðaz, ba-demcik ve göz iltihaplarýnda kul-lanýlýr. Kansýzlýk ve veremde çokiyi bir gýdadýr. Ateþ�i düþürür. Üreve þeker hastalarýna da faydalýdýr.Mide ülseri olanlarýn kullanma-malarý gerekir.

KA

RD

ELE

N

HANGÝ HASTALIÐA HANGÝ BÝTKÝ KULLANILMALI? 47

! MART #

Her türlü görüþleriniz için

e-posta adresimizkardelenseckisi@gmail.com

K

B alýkesir, Marmara veEge Denizine kýyý ve-ren Türkiye�nin en

çok adasýný bünyesinde barýndý-ran tarihi, kültürel ve doðal gü-zellikleriyle gerçek bir turizmcennetidir.

Temiz deniz suyunun kumluplajlara kavuþtuðu, parlak yeþilrenkli zeytinliklerle sarýlmýþ koy-larý, irili ufaklý adalarý, dünyadaoksijenin en çok bulunduðuHomeros�un destanýndaki ÝdaDaðý, insanlara binlerce yýldýrþifa daðýtan termal kaynaklarý ileBalýkesir, ülkede turizmin ilkbaþladýðý yerlerdendir.

ÝLÇELER Balýkesir (merkez), Ayvalýk,

Balya, Bandýrma, Bigadiç, Bur-haniye, Dursunbey, Edremit, Er-dek, Gömeç, Gönen, Havran,Ývrindi, Kepsut, Manyas, Mar-mara, Savaþtepe, Sýndýrgý, Su-surluk.

Ayvalýk: Balýkesir�in ilçesiolan Ayvalýk, temiz deniz suyuve plajlarla, yeþil zeytinliklerlesarýlmýþ güzel kýyýlara sahip, tari-hi ve arkeolojik deðerleri barýn-dýran bir tatil merkezidir.

Erdek: Balýkesir ilinin ilçesiolan Erdek, Marmara BölgesininMarmara Denizi�ne doðru uza-nan Kapýdað Yarýmadasý�nda Er-dek Körfezi�nde yeralýr. Eski adýArktonnesos olan Kapýdað yarý-madasý ile kuzey ve batý çevre-sindeki Marmara, Paþalimaný,Türkeli(Avþa), Ekinlik adalarýn-dan oluþmaktadýr.

Erdek, antik kentleri, AçýkHava Müzesi, temiz denizi vekumsalý ile güzel bir turizmmerkezidir.

Edremit: Balýkesir ilinin ilçe-

si olan Edremit temiz denizi veplajlarý tarihi ve Arkeolojik eser-leri ile bir turizm merkezidir.

NASIL GÝDÝLÝR?Balýkesir Ankara ve Ýstan-

bul�u Ýzmir�e baðlayan karayoluüzerinde bir transit merkezi du-rumundadýr. Bursa-Ankara-Ýs-tanbul, Ýzmir ve Çanakkale ille-rine düzgün asfalt yollarla bað-lýdýr. Ayrýca Ýstanbul üzerindenferibot ve deniz otobüsü ile ula-þýlabildiði gibi, Körfez Havaalanýve Balýkesir Havaalanýnýn hiz-mete girmesiyle Ýstanbul hava-yolu baðlantýsý da bulunmak-tadýr.

Karayolu: Balýkesir�den Tür-kiye�nin her yerine karayolu im-kaný bulunmaktadýr.

Demiryolu: Ankara-Balýke-sir, Ýzmir-Balýkesir ve Balýkesir-Bandýma arasýnda demiryoluulaþýmý mevcuttur.

Denizyolu: Ýstanbul�dan Ban-dýrma ilçesine feribot ve yolcuvapuru ile seferler yapýlmaktadýr.

Havayolu: Körfez havaalaný-nýn hizmete açýlmasýyla havayoluile Ýstanbul�dan Ayvalýk, Burha-niye ve Edremit ilçelerine ulaþa-bilmek mümkün olmaktadýr.Türk Hava Yollarý Acentasý Kör-fez Havaalaný içerisinde hizmetvermektedir.

GEZÝLECEK YERLERMüze Balýkesir Müzesi Ören yerleri Kyzikos - Erdek Deasklaion - Bandýrma/Ereðli Saraylar - Marmara Antandros -

Edremit/Altýnoluk

Antandros (Edremit-Altýn-oluk) Antik Kenti

Mysia�da Ýda Daðý eteðindeçok eski bir þehirdir. Adramyt-teion�un denize bakan çýkýntý-sýnýn kuzey kenarýnda, Alkaios�agöre bir leleg yerleþimi, Skepsis�liDemetrios�a göre bir Kilikyakuruluþ; Herodot�a göre birPelasg yerleþimi; Thukydides�egöre bir Aiol yerleþimi. Edonis veKimmeris gibi yan adlarý davardýr. Bu adlarýn, Aristoteles�egöre Antandros�u iþgal eden kav-imlerden kaynaklanmasý gerek-mektedir. Diðer bir söylentiyegöre de; buradan sonradan kovu-lan Andria�lýlar tarafýndan kurul-muþ olmasýdýr. Antandros böl-gesinde, sikkelere göre Astria�nýndoðusundaki Asponeus�da , Ýdadaðlarýndan elde edilen ve özel-likle gemi yapýmýnda kullanýlanaðaç (Odun-Kereste) ticaretiileri düzeydeydi. Pers yönetimisýrasýnda Dareios tarafýndan elegeçirilmiþtir. Pelopponnes savaþ-larý sýrasýnda birçok kez olayýniçine çekilmiþtir. Atinalýlara trib-ut(vergi) ödemek zorunda idi.Sicilyalýlarýn hareketi yüzündentekrar Perslerin eline düþmüþtür.Sonra Persler tarafýndan kovul-muþlardýr. 4.yy�ýn ikinci yarýsýnraözgür bir þehir olarak sikke bas-mýþtýr. Geç dönemlerde Titus�-dan Elagabal �a kadar sikke bas-mýþtýr. Hristiyanlýk dönemindebir psikoposluk merkezi idi. H.Kiepert tarafýndan bugünküAvcýlar yakýnýnda, sahile doðru,iki yüz on beþ metre yükseklikte-ki bir dað üzerinde lokalizeedilmektedir. Burada bulunmuþbir yazýt yayýnlanmýþtýr.

Kaz Daðý (Ýda Daðý)Edremit Körfezi�nin Kuze-

yinde bulunan Kaz daðlarý 21.300 hektarlýk alanýyla deniz veyeþilin tarihi dengeler ile doða-nýn kucaklaþtýðý zengin fauna veflorasý ile ülkenin görülmeye

48 BALIKESÝR

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

BALIKESÝR

deðer yerlerindendir. Kazdaðla-rýna ilçenin dört noktasýndanulaþýlabilir. Bunlar Zeytinli, Kýzýl-keçili Köyü, Güre Köyü ve Altýn-oluk istikametinden çýkan or-man yollarýdýr.

Kazdaðý Milli ParkýCami ve KiliselerKurþunlu Cami: 1231 yýlýn-

da Edremit Fatihi olan SelçukluKomutaný Yusuf Sinan tarafýn-dan yaptýrýlmýþtýr. Caminin ya-nýnda Yusuf Sinan�ýn türbesivardýr.

Ayazma Kilisesi: Günümüz-de zeytinyaðý fabrikasý olarakkullanýlan Ýon sütunlu Fenore-meni Kilisesi, ortadokslarca için-deki kutsal su nedeniyle �AYAZ-MA� olarak anýlmaktadýr.

PlajlarAkçay: Edremit�e 10 km uza-

klýktadýr. Sahil þeridi olup, kýs-men çakýllýdýr. Her yerindenfýþkýran tatlý , soðuk sularý veartezyenleri ile ünlüdür.

Altýnoluk: Edremit�e 28 km.mesafededir. Oksijen deposuözelliðini taþýyan yörede çok sayý-da konaklama tesisi ve eðlencemekanlarý bulunmaktadýr.

KaplýcalarEdremit - Güre Kaplýcasý:

Edremit�e 12 km, Akçay�a ise 3km uzaklýktaki kaplýca saðlýk vedinlenme yeridir. Kaplýcanýn ori-jinal bölümlerinde ilkçað Romahamamý özelliklerini taþýdýðý gö-rülmektedir. Suyun sýcaklýðý640C olup, romatizma, kadýnhastalýklarý, cilt hastalýklarý, gu-atr, kireçlenme, sedef, böbrektaþý ve kumlarý ile karaciðerhastalýklarýna iyi gelmektedir.Konaklama imkaný vardýr.

Bostancý - Entur Kaplýcala-rý: Burhaniye�nin Edremit çýký-þýnda ve Burhaniye�ye 10 kmuzaklýkta son derece modern te-sislerdir. Ortalama 51derece sý-caklýktaki yýkanma suyu Roma-

tizma, siyatik, lumbago ve kadýnhastalýklarýna iyi gelmektedir.Burhaniye-Edremit yol ayrýmýn-da olduðundan ulaþým kolaydýr.

Edremit - Derman Kaplýca-sý: Edremit ilçesine 3,5 km uzak-lýkta olan kaplýca tesisinde 21adet küvetli odada banyo imkanýmevcuttur. Kaplýca suyu çeþitlikadýn hastalýklarýna, romatiz-maya ve içilmek suretiyle böbrektaþý rahatsýzlýklarýna iyi gelmek-tedir.

Mesire YerleriPýnarbaþý: Güre Köyü sýnýr-

larý içinde Akçay�a 6 km mesa-fede bir piknik yeridir. Yamaçtanakan bol ve buz gibi su yazaylarýnda serinlemek için idealbir köþedir. Orman Müdürlü-ðü�nce iþletilmektedir. Ayrýcapiknik alaný içerisinde Alabalýküretilen bir çiftlik bulunmak-tadýr.

Þahinderesi: Kazdaðlarý�nýnAltýnoluk bölgesi eteðinde bu-lunmaktadýr. Altýnoluk�u tepe-den görür. Temiz kaynak sularýolan bol aðaçlý bir piknik yeridir.Ayrýca bir konaklama tesisi verestoraný bulunmaktadýr.

Çaðlayan Piknik Yeri: Kýzýl-keçili Köyü içinde olup, Akçay�a3 km mesafededir. Kültür Bakan-lýðý�nca tescillenmiþ 800 yýllýkçýnar aðacý burada bulunmak-tadýr.

Hanlar: Ençok raðbet edilenpiknik yerlerindendir. Akçay�a35 km uzaklýktadýr. Ormanlarýve soðuk sularý ile dikkati çeker.Çevresinde lokanta ve kafelerbulunur.

Mýhlý Çay: Akçay�a 25 kmmesafede Altýnoluk- Çanakkalekarayolu üzerinde çevresi or-manlýk bir dere kenarýdýr.

Güre Gelinçamý Piknik Ye-ri: Güre Köyü�ne 3 km mesafedehalka açýk bir piknik yeri Güre�-den itibaren yeni açýlan yol ile

ulaþýlabilir. Her yýl Güre Beledi-yesince yapýlmakta olan Sarýkýzetkinliklerinin bir bölümü bura-da yapýlmaktadýr.

Sütüven: Edremit�e 20 kmuzaklýkta Ýzmir - Çanakkale ka-rayolu üzerinde piknik alanýdýr.Manzara seyir teraslarý ve oyunalanlarý düzenlemeleri bulun-maktadýr. Alanda 8 m yükseklik-ten dökülen ve yörenin adý ileanýlan Sütüven þelalesi bulun-maktadýr.

Hasanboðuldu: Sütüven pik-nik alanýndan sonra dereninkarþý tarafýndaki patika yoluizleyerek 1 km sonra ulaþýlýr. Birþelalesi ve içinde pek çok balýðýnbulunduðu gölcükten oluþur.

Subaþý: Altýnoluk�un 2.5 kmbatýsýnda Doyran Köyüne çýkanyolun 500 m saðýnda þehir içmekullanma suyunun saðlandýðýkaynaðýn baþýdýr. Asýrlýk çýnar veceviz aðaçlarýnýn gölgelediði Su-baþý�nda çaðlayan suyunun serin-liðinde oturabileceðiniz kýr gazi-nolarý vardýr.

Bent: Altýnoluk�un 2 kmdoðusunda Þahindere�nin düz-lüðe çýkýþ noktasýndadýr. Bele-diye tarafýndan 40 yataklý birotel yaptýrýlmýþtýr.

COÐRAFYABalýkesir Anadolu�nun kuzey-

batýsýndadýr. Büyük bir kýsmýMarmara diðer kýsmý EgeBölgesi�nde bulunur. GüneyindeManisa ve Ýzmir, batýsýnda EgeDenizi ve Çanakkale, doðusundaKütahya ve Bursa Ýlleri vardýr.Kuzeyi Marmara Denizi ile çevri-lidir. Balýkesir�de yüksekliði 1800metreyi geçmeyen daðlarla, me-yilli ovalar, alçak tepeler gözeçarpar.

Yörede, genellikle AkdenizÝklimi hüküm sürmekte ise de buiklim karakteristiðine daha çokEge kýyýlarýnda rastlanmaktadýr.Ýç kýsýmlarda kara iklimi ha-kimdir.

KA

RD

ELE

N

BALIKESÝR 49

! MART #

TARÝHÇEBalýkesir ve çevresinin tarih

öncesi MÖ.3200�lü yýllardan gü-nümüze kadar yerleþim gördüðüanlaþýlmaktadýr. MÖ 2000�li yýl-larda Balkanlar üzerinden gelenPelasglarýn koloniler kurduklarýgörülür. Balýkesir Frig, Lidya,Pers, Makedonya, Bergama Kral-lýðý, Roma ve Bizans dönemleriniyaþamýþtýr.

1071 Malazgirt Savaþýndansonra Selçuklu Beylerinden Ka-lem Þah Beyin oðlu Karesi Bey,Karesi Beyliðini kurarak Balýke-sir�i merkez yaptý ancak Osmanlýegemenliðini kabul etti. Balýkesir1923 yýlýnda vilayet oldu. ÝlinKaresi olan ismi 1926 yýlýndaBalýkesir olarak deðiþtirildi.

NE YENÝR?Ýlin höþmerim tatlýsý ve Su-

surluk ayraný meþhurdur.NE ALINIR?

Ýlin höþmerim tatlýsý, kolon-yalarý, Yaðcý Bedir halýsý alýþve-riþte alýnmasý önerilen özgünürünlerdir.

YAPMADAN DÖNMEÞeytan Sofrasýnda günbatýmý

izlemeden,Ýlçe plajlarýnda denize girme-

den,Kaplýcalarýndan yararlanma-

dan, Höþmerim tatlýsý yemeden,

Susurluk ayraný içmeden,Kolonya ve almadan, Sýndýr-

gý�dan Yaðcý Bedir halýsý alma-dan,

...Dönmeyin

BALIKESÝR ADININMENÞEÝ

Tarihçilere göre Balýkesir adý,Bizans imparatoru Hadrianus�unav partilerinde kullanmak içinyaptýrdýðý Paleo Kastro (EskiHisar) sözcüðünden kaynaklan-maktadýr. Tarihi bir gerçekliði de

bulunan bu ad, daha sonra halketimolojisi sayesinde deðiþik ri-vayet ve yorumlara da konu teþ-kil etmiþtir. Bu rivayetlerden bir-kaçý kýsaca þöyledir:

Balýkesir adý daha çok bal,balýk, kesir ve hisar kelimeleriüzerinde yapýlan oynamalarlaizah edilmektedir. Bir rivayetegöre Balýkesir�in adý eskiden Ba-lýk Hisar þeklindeymiþ. Buradakibalýk sözü Eski Türkçe�de þehir,kale veya saray anlamý taþýmak-taymýþ. Kale Þehri anlamýnýveren bu rivayete göre bu ad, XI.yüzyýldan sonra kullanýlmaz ol-muþtur. Gerçekten de Orta As-ya�da Beþbalýk gibi bazý Uygurdevrine ait yer isimlerinde balýkkelimesinin þehir anlamýnda kul-lanýldýðý dikkati çekmektedir.

Diðer bir rivayete göre iseBalýkesir adý, balý kesir, yanibalýçok, bol anlamýndaki söz gru-bundan gelmektedir. Buna göreBalýkesir�in balýnýn bol ve lezzetlioluþu bu adý almasýna sebep ol-muþtur.

Baþka bir rivayet ise Balýk-esir�in ilk kurulduðu yýllarda bu-raya gelen bir yabancýnýn iyi mu-amele görmemesi üzerine balýkeser, yani hatýr, gönül tanýmazadýný verdiði þeklindedir. Bunagöre bal, Arapça�da hatýr, gönülanlamýný taþýmaktadýr.

Bunlarýn dýþýnda bölgede birsüre hakim olan Ýran HükümdarýBalý Kisra veya civardaki YýlanlýDað�ýn eski adý olan Balcea yadaPelecas�ýn Balýkesir adýnýn ilkþekli olduðu ileri sürülmektedir.Fakat bunlar uzak ihtimallerolarak deðerlendirilmektedir.

Bütün bu rivayetler içinde enkabul edileni, buraya yerleþenTürk oymaklarýnýn Orta Asyahatýralarýný canlý tutmak içinkoymuþ olabilecekleri Balýk Hi-sar adýdýr.

Balýkesir dýþýnda tarihte dahaçok anýlan bir adý daha vardýr. Bu

ad yörede bir süre hakim olanKaresioðullarý Beyliði�nin kuru-cusu Karasi Bey�den kaynakla-nan Karesi adýdýr. Ýl gerek beylik,gerekse Osmanlý Sancaklýðý dö-neminde daha çok bu adla anýl-mýþtýr. Bir rivayete göre de Karesibeyinin oturduðu kaleye BeylikHisar adý verildiði için bu ad de-ðiþerek bugünkü Balýkesir þeklinialmýþ olduðu söylenmektedir.

HALK ÞÝÝRLERÝ1-BALIKESÝR YÖRESÝ

TÜRKÜLERÝSözlü geleneðe ait olan farklý

etnik yapýlarýn kültürlerini yansý-tan yöre türkülerinde zenginlikgöze çarpmaktadýr. Her türkü ya-þanmýþ bir hikayeyi anlatmakta-dýr. Bunlardan biri de BalýkesirÝlinin Sýndýrgý Ýlçesinde söylenen�Akpýnar Yapýsýna� adlý türküdür.

Türkünün hikayesi þöyledir:Sýndýrgý Ýlçesi Iþýklar Köyü�ndeyaþayan, köyün ve çevrenin engüzel ve alýmlý kýzý olarak bilinenAlyanak Emine adlý bir kýz var-dýr. Emine köyden sevdiði gençlebir gün niþanlanýr ve ardýndangenç askere gider.

O zamanlarda Mehmet Efedenilen ve daðlarda gezen bir eþ-kýya vardýr. Zaman zaman köy-lere inen Mehmet Efe bir günIþýklar Köyü�ne iner o sýrada Ak-pýnar�da arkadaþlarýyla su dol-durmaya gelen Emine�yi görür vesevdalanýr. Emine�yi ailesindenisteyen Mehmet Efe niþanlý oldu-ðunu öðrenir. Kýzý alamayacaðýnýanlar. Buna raðmen sevdasý güngeçtikçe çoðalýr. Hatta Emine�yikaçýracaðýný bile söyler. Emine�-nin ailesi kýzlarýný saklarlar.

Mehmet Efe�nin Emine�ninsevdasýndan sýk sýk köye indiðiniduyan jandarma, bir gün pusukurarak Mehmet Efe�yi öldürür.Mehmet Efe ölmeden önce Emi-ne�ye duyduðu sevdasýný þu mýs-ralarla dile getirmiþ ve dildendile dolaþarak günümüze de tür-küsü gelmiþtir:

50 BALIKESÝR

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Akpýnar yapýsýnaGün doðmuþ yapýsýnaEminem çiçekler yollamýþ Bayýldým kokusuna Eminem EminemÇiçek geldi yakýndanYapraklarý haber verdiSenin güzel kokundan .......2- BALIKESÝR YÖRESÝ

MANÝLERÝTürk Halk Edebiyatýnýn na-

zým þekillerinden olan manilerdört mýsradan kurulur. Maniler-de ses uyumu ilk ve son mýsra-lardadýr. Yöredeki günlük hayat-tan kesitler taþýyan manilerimiz-den birkaçý þunlardýr:

Bahar geldi gül açtý Bülbüller yuvadan uçtu Þu benim deli gönlüm Nice bentleri aþtý.

Bana uyduramazsýn.Alýp dolduramazsýnDokuz tane yar sevsenYaþmak aldýramazsýn

Ýndim dere kurt iziÇevirdi düþman biziÇeviren düþman olsunAllah kavuþturur bizi.

Karþýdan el karþýdanBizim evin baþýndanOðlan sana varacaðým Asker olduðun zaman.

Kaleden atladýn mý? Yorganý gapladýn mý? Oðlan diyor kaçalýmKýz diyor patladýn mý?

Þu daðdan kuþ uçmaz mý?Askerlik yakýþmaz mý?Aðlamayýn annelerAyrýlan kavuþmaz mý?

Dar sokaktan geçemem Onluk paket içemem Bana derler yardan geç Yar þirindir geçemem.

Arýlar bala gelirBülbüller dala gelirYarim inatçý deðilYalvarsam yola gelir.

Evimizin önü dutlukYapraðýný kuruttukBiz yarla ayrýlmayýzSevdayý sýký tuttuk.

Kuyu dibinde keklikKýzlar giyer eteklikOðlan sana varmazsamHaram olsun bu gençlik.

Çapa kazýyorum çapa Sapýný tuta tuta Ben bu hallere düþtüm Sözümü tuta tuta.

Evimizin önü dutlukYapraðýný kuruttukBiz yarla ayrýlmayýzSevdayý sýký tuttuk.

Vur desem vurur musun? Canýmý korur musun? Bilmem inanayým mý? Sözünde durur musun?

Baðlasalar duramam.Ele destan olamamAy buluta girinceAy aydýnlýk duramam

Dar yollardan geçerim. Garabüber saçarým Ýste be oðlan iste Vermezlerse kaçarým.

Ak gül oldum yedildim.Kapýlara dikildim.Almýcaný bildim deOndan geri çekildim.

3-TEKERLEMELERTekerlemeler masallarýn ba-

þýnda veya söz arasýnda, kelime-lerin benzerliðinden de yararla-narak söylenen yarý anlamlý yarýanlamsýz sözlerdir. Balýkesir te-kerlemelerinden örnekler þun-lardýr:

* Çatlak patlak yusyuvarlak Kremalý börek sütlü çörekÇek dostum çekAmanýn dostum çekÇek çek amcaBurnu kanca* Al sana bir tabancaTabancanýn küreðiHop hop eder yüreðiAkþama fincan böreði * Keþkekçinin keþkeklenmiþ

keþkek kepçesi,* Kapýyý gýcýrdattýrýcýlardan-

mýsýn, ocaðý kývýlcýmlattýrýcýlar-danmýsýn, ne kapýyý gýcýrdattýrý-cýlardaným ne ocaðý kývýlcýmlat-týrýcýlardaným.

* Leylek leylek lekirdek.Hani bana çekirdek, çekirdeðiniçi yok sarý kýzýn saçý yok.

* Mehmet Mehmet Mehmedieski susam demeti, çanak çöm-lek koymadý, hepsini donunayamadý.

* Týngýr elek, týngýr saç, elimhamur karným aç.

* Yaðmur yaðmur yað isterevimizin önü sel ister,teknedehamur, tarlada çamur. VerAllahým ver gümbür gümbüryaðmur.

4-AÐITLARYörede birçok aðýttan biri

olan kýna gecelerinde gelin að-latmak için yakýlan aðýtlardan�Gelin Aðýdý� þöyledir:

Arpa ektim anýz olur,Buðday ektim beniz olur,Bu eller bizim neyimiz olur.Çiçekler içinde menekþe baþ-

týr,

KA

RD

ELE

N

BALIKESÝR 51

! MART #

Gözü güzel gösteren kaþtýr,Anadan ayrýlan yürekler

taþtýr.

Çanakta pekmez mi sandýnanam,

Ocaðým yakmaz mý sandýnanam,

Beni evden gitmez mi sandýnanam?

Evimizin önü iðde,Ýðdenin dallarý yerde,Çaðýrýverin kadýn anama ner-

de?

Evimizin önü mersin,Mersin dalýnda ersin,Çaðýrýverin kadýn anama gel-

sin.

Evimizin önünden yol ayrýlýr,Sarý saçtan tel ayrýlýr,Küçük kardeþinden kim ayrý-

lýr?

Evimizin önünden binek taþý-na,

Elim varmaz eðer kaþýna,Çaðýrýverin koca babamý,Gelsin kýratýn baþýna.

KALIPLAÞMIÞ SÖZLER1-BALIKESÝR BÝLMECELERÝ

-Tap nedir?Tapýþ nedir?Gül nedir?Gümüþ nedir?Ne yerdedir ne göktedir Cümle alem içindedir. (Ayna) -Alt yaný sivri tepe içindedir.

(Çene)Üst yaný çakýldak (Diþ)Daha üst muþulak (Burun) Daha üstü ýþýldak (Göz) Üstü kara kolan (Kaþ) Daha üstü bir alan (Alýn) -Ýner reyhan gibiOturur sultan gibiDürülür hasýr gibiSatýlýr esir gibi (Kar)

-Kuru kafaAttým rafaYemesi tatlýMaymun suratlý. (Ceviz) -Çarþýda satýlmazMendile konmazOndan tatlý bir þey olmaz.

(Uyku) -Tarlada biterMakine bükerSabah sabah el yüz öper.

(Havlu) -Yedi delikli tokmakOnu bilmeyen ahmak (Ýnsan

kafasý) -Et dedimMet dedimKapý ardýna yat dedim. (Sü-

pürge) -Dýþý deri gibi Ýçi deri gibi. (Ýncir) -Bir tepsi karOrtasýnda narHaddin varsa al. (Ateþ) -Yer altýnda sakallý dede. (Pý-

rasa) -Fýr fýr dönerAk ak döker. (Deðirmen) -Uzundur kuyuGümler suyu. (Tüfek) -Bir kýzým varGeleni öperGideni öper. (Bardak)

2-NÝNNÝLER Yaðmur yaðar taþa vurur. Altýn saat beþe vurur.Benim yavrum geççe uyur.Ninni de ninni yavrum ninni.

Nenni desem daðlar uyurDaðlarda laleler büyür.Benim yavrum þimdi uyur.Uyusunda büyüsün ninni.

Týpýþ týpýþ yürüsün ninni.Nenni nenni nenliceBol soðanlý börülceYavrum yesin doyuncaNinni ninni yavrum ninni.

3-DEYÝMLER-Gün doðmadan neler doðar.

-Yörük at, yemini kendi art-týrýr.

- Koç, koyundan yüksektir.-Oldu olacak, kýrýldý nacak.-Aç esner, tok genirir.

4-ATA SÖZLERÝ * Armudun sapý, üzümün

çöpü deme.* Kör ölünce badem gözlü

olur.* Az veren candan, çok ve-

ren maldan.* Gölgesinde oturulacak aðaç

budanmaz.* Ýyilik et denize at, balýk

bilmezse, hâlik bilir.* Aðaca dayanma, kula gü-

venme* Suyu çaydan, kýzý soydan al.* Karpuz kesmekle yürek so-

ðumaz,* Her ziyan bir öðüttür.* Meram�ýn elinden bir þey

kurtulmaz.* Köpekçe köpeðin soyu

aranýr.* Görünen köy kýlavuz iste-

mez.* Kardeþ kardeþi býçaklamýþ,

dönmüþ yine kucaklamýþ.5-DUALAR

-Allah hasretine kavuþtur-sun.

-Allah dirlik düzenlik versin.-Allah ahir nefeste iman sela-

metinden ayrýlmasýn.-Allah iþini rast getirsin.-Allah hayýrlýsýný versin.-Allah yardýmcýn olsun.

52 BALIKESÝR

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

HAYATIN DÖNÜM NOKTALARI

Doðum Adetleri:Çocuk ailenin temelini sað-

lamlaþtýran, neþe sevinç kaynaðý-dýr. Ancak çocuk sahibi olama-yan kadýnlar diðer yörelerde ol-duðu gibi bu yörede de çeþitliyollara baþvurmaktadýr. Bunlarýnbaþýnda adak yerlerini ziyaret et-mek gelmektedir. Ayrýca evdehazýrlanan koca karý ilaçlarý diyetabir ettiðimiz ilaçlarda kullanýl-makta ve bu konuda çeþitli inan-malar uygulanmaktadýr.

Yörede doðacak olan çocu-ðun cinsiyetini saptamak içindeçeþitli yöntemlere baþvurulur. Buyöntemlerden birisi ateþe þap at-maktýr. Þap yanýnca kabarmayabaþlarsa doðacak çocuk erkek,kabarmazsa kýz olacaðýna inaný-lýr. Baþka bir yolda gebenin sü-tünü bir bardak suya damlatmak-týr. Süt daðýlmadan dibe inerseerkek, daðýlýrsa kýz çocuk bek-lenir.

Doðacak çocuðun genelliklebaba tarafýndan evin ocaðýný tüt-türecek, soylarýný sürdürecek birerkek çocuk olmasý istenir. Do-ðumun kolaylaþtýrmak için deþunlar yapýlýr:

Hocalara tabak verilir. Onlar-da içine dualar yazarlar. Dahasonra tabaðýn içine su konur vegebeye içirilir. Gebenin örülüsaçlarý, düðmeleri çözülür. Evde-ki kapýlarýn ve sandýklarýn kilit-leri açýlýr.

Ayrýca gebe kadýnýn baðýrýþ-larýnýn baþkalarýnca duyulmasýçok günah sayýlýr. Duyanlar gü-nahlarý baðýþlanana dek çocuðundoðmayacaðýna inanýlýr.

Birkaç kez çocuðu olup taölen anneler, buna bir çare bula-bilmek için kendilerince tedbir-ler alýrlar. Bunlardan bazýlarýþunlardýr:

Hasan adlý üç çocuktan birerçivi alýnýr. Bunlar demirciye ve-rilir. Demirci bunlardan geceyarýsý bir bilezik yapar. Çocukdoðar doðmaz bu bilezik kolunatakýlýr.

Gebenin önüne yeni kalaysýzbir bakýr tepsi konur. Çocuk bubakýr tepsinin içine doðar. Dahasonra tepsi bir yoksula verilir.

Hiç çocuðu ölmemiþ birkaçanneden, birer parça bez alýnýr.Bunlardan dikilen gömlek, doðardoðmaz çocuða giydirilir.

Doðum olduktan sonra do-ðan bebeðin göbeði kesilirkenebe tarafýndan bebeðe göbek adýverilir. Daha sonra genellikle üçgün içinde çocuðun adý verilir.Ailenin büyüðü, yaþlý bir erkektarafýndan çocuk kucaða alýnýrve kýbleye karþý döner. Çocuðunkulaðýna ezan okur, üç defa daadýný söyler. Böylece adý verilmiþolur. Çocuða genellikle erkektarafýna öncelik tanýnarak bü-yükannenin yada dedenin adýverilir.

Çocuðun doðduðu yedincigünde çocuk Mevlidi okunur.Mevlide bu mutlu günü kutla-maya gelen yakýnlar çaðýrýlýr.

Çocuðun ellerinin doðduðuzamanki durumuna göre gele-ceðine iliþkin tahminler yürütü-lür. Örneðin elleri kulaklarýnadoðru kalkmýþ durumdaysa ileri-de büyük adam olacaðýna, göð-sünde ise bilgiç olacaðýna, doðardoðmaz ellerini bir þey arar gibikýmýldatýrsa iyi huylu olacaðýnainanýlýr.

Çocuða meme verilmesi içindoðumun üzerinden üç gün geç-miþ olmasý gerekir. Ýlk memedenönce Kur�an üzerinden toz alýnýr.Bu toz çocuðun aðzýna ve anne-sinin memesine sürülür. Loðusa-ya özel bir özen gösterilir ve �albasmasýna� uðramamasý içinçaba harcanýr. Bu nedenle ölüevinden gelenlerin bir yere uðra-

madan loðusaya gelmelerinin,kýrklar çýkmadan iki loðusanýngörüþmesini ve loðusanýn yalnýzkalmasýnýn sakýncalý olduðunainanýlýr. Ayrýca loðusa al basma-sýndan korunabilmek için kýrmýzýkurdele baðlar.

Otuz gün boyunca anne dý-þarý çýkmaz. Hep evde kalarakbebeðiyle ilgilenir. Yirmi yediveya yirmi dokuzuncu günündeçocuk yýkanýr. Günün tekli sayý-larla bitmesine dikkat edilir. Su-yun içine bir gümüþ, bir altýnyüzük atýlýr. Ayrýca bir süpürgeçöpünü 29 kez parçalayýp suyaatýlýr. Bu suyla önce bebek sonraanne yýkanýr. Sabahtan yýkanmaiþlemi bittikten sonra öðledensonra en yakýnlarýna kýrk uçur-maya giderken genç anne güzelgiyinip süslenirse ileride bebekbüyüyüp genç kýz veya delikanlýolunca, süsün giyiminin yakýþa-caðýna inanýlýr.

Gidilen yerden geri dönülür-ken ev sahibi bebeðe, para men-dil, yumurta, ekmek vb. verilir.Yumurta, yumurta gibi güzel ol-sun, ekmek eli ekmek tutsun,para, parasýz kalmasýn, mendil;temiz olsun diye verilir. Bebekkýrk uçurmaya gittiði yerden boþdöndürülmez. Anne ve bebeði,bütün yakýnlarýný dolaþarak kýrkuçururlar.

Otuz yedinci yada otuz do-kuzuncu günü otuz kýrkýnda iþ-lem tekrarlanýr. Anne ve bebeðiyýkanýrlar. Yine öðleden sonra enyakýnlarýndan birine gidip kýrkkýrkýný uçururlar.

Çocuk altý aylýk olunca baba-sýnýn cebinden para aldýrýlýr. Ço-cuðun aldýðý paraya göre yorumyapýlýr. Çocuk az para aldýysa ile-ride nasibinin az olacaðýna, çokaldýysa nasibinin çok olacaðýnainanýlýr. Çocuðun aldýðý paraylaakþam ellerine kýna yakýlýr. Ýsteðegöre bu akþam eðlence de düzen-lenir.

KA

RD

ELE

N

BALIKESÝR 53

! MART #

Zamaný geldiði halde yürüye-meyen çocuklar sela vakti kolla-rýndan tutularak sallanýr. Eðeryürüyüp de düþüyorsa hamurdanbüyükçe bir simit piþirilir. Busimit çocuðun baþýndan aþaðýyageçirilir. Ayak hizasýna geldiðin-de parçalanýr ve mahallenin ço-cuklarýna daðýtýlýr.

Sünnet Düðünü:Sünnet düðünü erkek çocu-

ðun sünnet ettirilmesinin kut-lanmasýdýr. Sünnet düðününüyapan aile oðlunun sünnet edil-mesine duyduðu sevinci, yakýn-larýyla bunu kutlayarak paylaþýr.Ýslam Dininin gereklerindenolan her erkek çocuðunun sün-net edilmesi halk arasýnda bazýgelenekleri beraberinde getir-miþtir.

Düðün sahibi düðünden öncebir takým hazýrlýklara baþlar.

Daha önceden çaðrýlan yen-geler, Çarþamba günü düðünevine gelerek sünnet çocuðununkaryolasýný süsler.

Perþembe günü yengeler dü-ðün sahibi adýna çok yakýnlarakýna, tanýdýklarýna da þekerlesünnet düðününe çaðýrýrlar. Dü-ðün evinin erkekleri de çaðýrýl-masý gereken erkek tanýdýklarýPazar günü sünnet düðününe da-vet ederler.

Perþembe veya Cuma günüdüðün için ekmek yapýlýr. Aþçý,bulaþýkçý ve tefçi, davulcu tutu-lur.

Cumartesi akþamý kadýnlartoplanýr. Mevlit okunur. Mevlitbittikten sonra sünnet olacakçocuk ortaya oturtulur ve elinegenellikle sýrça parmaðýna kýnayakýlýr. Sünnet çocuðuna kýnayýyengeler yakar. Düðün sahibiyani sünnet çocuðunun annesikýna yakan yengelere iðne oyalýbez örtü verir. Orta yerde kýnayakýlýrken sünnet çocuðununyakýnlarý para takarlar. Bir süresonra kalabalýk daðýlýr.

Pazar günü davetliler sabah10-13 civarý verilen davete gelir-ler. Davete gelenlere sofra açýlýr,yemek verilir. Sünnet çocuðunadavetliler para, altýn takarlar.Davetliler yemeklerini yediktensonra sünnet çocuðunu gezdir-mek için beklerler. Bir at getiri-lerek sünnet çocuðu bu atabindirilir. Atýn üstüne duvarhalýsýna benzeyen küçük ipekdokuma halý serilir. Atýn kulakkýsmýna kýrmýz veya mavi krepasýlýr. Bunun yanýnda havlu,çamaþýr vb. de asýlabilir. Bütünbu asýlanlar daha sonra atýnsahibine kalýr.

Ata bindirilen sünnet çocuðudavul zurna eþliðinde, atýn arka-sýnda konvoy oluþturan yakýn-larýnýn kullandýklarý arabalarlamahalle aralarýnda gezdirilerektekrar düðün evine gelinir. Dahaönce bir yakýný tarafýndan tem-bihlenen çocuk attan inmez. Ço-cuðun attan inmesi için yakýnakrabalarý ve babasý vaatlerdebulunur. Çocuk istediði þeyialmalarý için � tamam� dedirtin-ceye kadar attan inmez. Bu pa-zarlýktan sonra attan inmeye razýolan çocuk attan inerken baþýn-dan þeker serpilir. Attan indirilençocuk yakýnlarý tarafýndan sün-net odasýna götürülür ve sün-netçi tarafýndan sünnet edilir.Sünnet edilirken çocuðun yanýn-da babasý ve yakýnlarý da bulu-nur.

Eðer sünnet çocuðu tekseçocuða arkadaþ olacaðýna inanýl-dýðý için düðün evinin pencere-sinden aþaðýdaki çocuklara doð-ru horoz uçurulur. Kim kaparsahoroz onun olur.

Sünnetten sonra düðüne çað-rýlan kadýnlar gelir. Onlara sofraaçýlýr. Yemek verilir. Daha sonratefçi eþliðinde oynarlar. Gündüzdüðüne gelen kadýnlar oynarlar.Akþamüstü kalabalýk daðýlýr.

Akþam yine toplanýlýr ancak

bu kez meydan genç kýzlarýndýr.Akþam da genç kýzlar oynar. Geçsaatlerde düðün sona erer.

Askerlik:Askerlik çaðý gelen ve asker-

lik kaðýdý gelen gençler akra-balarý ve komþularý tarafýndantoplu olarak her öðün ayrý evdeolmak üzere yemeðe davet edilir-ler. Her genç helalleþip evindenayrýlýrken iþleri yolunda gitsindiye arkasýndan su dökülür.

Askere gidecek gençlerle, köyhalký köy meydanýnda toplanýrve köy imamý çaðrýlarak dua edi-lir. Bu törene gelenler askere gi-decek gençlerin cebine para ko-yarlar. Gençler askere uðurlan-dýktan sonra askere giden genç-lerin evleri ziyaret edilir. Askeregiden gencin evine huzur içindedönmesi için gencin ailesi tara-fýndan �Sývýk hamur�dan saçüzerinde çýrpma piþirilerek buhamur iþi komþulara daðýtýlýr. Buolaya �Döndürme� de denilmek-tedir. Yörede askerliðini yapma-yanlar çocuk ve cahil sayýlmak-tadýr.

Düðün Adetleri:Günümüzde artýk kýrsal ke-

simde uygulanan bu adetler güngeçtikçe azalmakta ve çaða yenikdüþmektedir. Kýrsal kesimde uy-gulanan evlilik aþamalarý þöyle-dir:

Görücü usulüyle kýz beðenilir.Erkek tarafý yakýnlarýndan birkaçkiþi dünür olarak görevlendirilir.Dünürler iki kez kýz evine gider-ler. Birincide iyi karþýlanýrlarsaikinci gidiþte kýzý isterler ve sözkesilir. Söz kesmeye �el öpme�denir. Kýz evine oðlan evindenyiyecekler ve giyecekler hediyeolarak gönderilir. Kýz evinde ve-rilen davette oðlan evi hazýr bu-lunur ve söz kesimi gerçekleþir.

Perþembe veya Pazar gününerastlayan bir gün için niþan tari-hine karar verilir. Niþanda maddigüce göre her iki tarafta hediye-

54 BALIKESÝR

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

ler alýr ve niþanda bu hediyelertakdim edilir.

Oðlan evi düðün yapmayakarar verdiðinde kýz evine habergönderir. Karþýlýklý düðün hazýr-lýklarý baþlar. Kýzýn yengeleri kýztarafýný, oðlanýn yengeleri oðlantarafýný düðüne davet ederler.Buna �düðüne okuma� denir.Düðünün baþladýðý gün kadýnlararasý eðlence yapýlýr ve buna�ikindi kýnasý� denir. Erkeklerkeþkek döðer, kýna gezdirir vemisafirleri aðýrlar. Bütün bunlardamadýn yakýn arkadaþý �saðdýç�ve arkadaþlarý tarafýndan yapýlýr.

Bir de bayraktar vardýr. Bukiþi düðün konvoyunun önündeTürk bayraðýný taþýyan kiþidir.Ýkinci gün �oturma� adý verileneðlenceler yapýlýr. Bu günün ak-þamýnda da �Kýna Gecesi� ger-çekleþtirilir. Düðünün ikincigünü davetli evlerden davul zur-na eþliðinde hediyeler toplanýr.

Düðün eðlencelerinde kýzlarve erkekler ayrý evlerde topla-narak oyunlar oynanýp, manilersöylenir.

Düðünün son gününde �Ge-lin Çýkarma� yani gelin almagerçekleþir. Günün sabahýndadamadýn arkadaþlarý toplanýpbaþta bayraktar ve arkasýndakonuklar ve akrabalarla kýz evinegiderler. Çalgýlar eþliðinde kýzevinden dýþarý çýkar ve gelininbaþýna bereket gelmesi amacýylabuðday serpilir. Böylece damatevine getirilir. Bu arada kýzýnçeyizi de bu düðün kervanýylabirlikte veya daha önce erkekevine taþýnýr.

Gelin erkek evine geldiktensonra odasýna çýkarýlýr. Camideyatsý namazýný kýlan ve arkadaþ-larý tarafýndan eve getirilen da-mat çeþitli þakalarla birlikte ger-deðe girer. Birkaç gün sonra dakýz evi ve erkek evinin ziyaret-leriyle evlilik töreni sona erer.

Ölüm Adetleri:Ölümünden sonra sýrtüstü

yatýrýlan ölüye yapýlacak ilk iþölünün çenesini çekmektir. Kol-larýný yana getirmek ve ayak baþ-parmaklarýn pamuk ipliðiyle bað-lamaktýr. Daha sonra ölü þiþippatlamasýn diye karnýnýn üzerinekara saplý bir býçak konur. Ölü-nün bulunduðu odaya kedi gir-memesine özellikle dikkat edilir.Çünkü ölünün üzerinden atla-yan kedinin cadý olacaðýna ina-nýlýr. Her hangi bir yerde biriölünce Azraillin kýlýcýný testileresoktuðuna inanýldýðýndan, o ma-halledeki tüm sular dökülür. Buarada konu-komþu ölü evineölen kiþinin yakýnlarýna baþ sað-lýðý dilemeye gelirler.

�Allah taksiratýný affetsin�,�Allah sabýrlýk versin� gibi teselliedici dualarla ölünün yakýn-larýnýn üzüntülerini paylaþýrlar.Ellerinden gelen her türlü yar-dýmý yaparlar. Bu da halk arasýn-da kötü gününde bile kopmayanbir bað olduðunu gösterir.

Ölüm gününün ertesinde,sabah erkenden kefen su ve ta-but hazýrlanýr. Bükülmemiþ pa-muk ipliðiyle mezar ölçüsü alýnýr.Bu iplik daha sonra ölüyle birlik-te gömülür. Ölü erkekse bir er-kek, kadýnsa bir kadýn getirir. Sukazanýnýn dibine çörek otu atýlýr.Ateþ üflemeden yakýlýr. Su kay-nadýktan sonra, yýkayýcý kefenbiçer, ölü yýkamaya götürülüncedöþeði kaldýrýlýr. Yerine bir tabakun konur. Daha sonra bu un biryoksula verilir. Su kazanýnýnaltýnda kalan yanmamýþ odunparçalar ile kül dýþarý atýlýr. Böyleyapýlmazsa o ailenin ölüyü unu-tamayacaðýna sürekli yüreðininyanacaðýna inanýlýr. Ölü evdençýktýktan sonra, hemen arkasýn-da dýþarýda bulunan çocuklaraþeker, bisküvi, ceviz vb. daðýtýlýr.Ayrýca ölünün geri kalan elbise-leri de yoksullara daðýtýlýr. Ayrýca

kadýnlar ölü evden çýktýktansonra mevlit okurlar.

Ölünün gömüldüðü ilk gecetevhit çekilir. Daha sonar geceboyunca tebareke okunur. Teba-rekelerin akþam ile yatsý arasýndaokunmasýna dikkat edilir. Ye-dinci gün mevlit okunur. Buarada üçüncü gün �gödek� de-nilen lokma piþirilip, yakýnlarave fakirlere daðýtýlýr. Yedi gün bo-yunca eþ dost konu-komþu, taný-dýklar ölü evine yemek getirirler.

Kýrkýncý ve elli ikinci günyine kadýnlar ölü evinde topla-narak mevlit okurlar. Cüz oku-nur, hatim indirilir. Mevlidedaha fazla kiþi çaðrýlýr. Genellikletanýdýklar ve fakirler gelir sofraatýlýp yemek verilir. O günlerdeölen kiþi anýldýðý gibi, ayrýcahayýrda yapýlmýþ olur.

OYUN-SPORA- Çocuklara Özgü Oyun-

lar:Çocuk Oyunlarý el oyunlarý,

topluluk halinde oynanan grupoyunlarý ve ip oyunlarý olaraküçe ayrýlabilir.

1-El Oyunlarý: Genellikle ikikiþi ile oynanan oyunlardýr. Ýkioyuncu karþýlýklý dururlar, ellerive ayaklarýyla söyledikleri teker-lemenin ahengine uygun ritmikhareketler yaparlar. Her ikioyuncu da ayný hareketleri aynýanda yapýp, ayný tekerlemeyisöylerler. Oyunda geçerli bu rit-mik hareketler bazen iki çocu-ðun sadece ellerini deðiþik þekil-lerde vurarak, bazense hem ellerihem de ayak hareketleriyle oy-nanmaktadýr.

Hem el hem ayakla oynananoyunlarda,bir birlerinin kollarýnagirip zýplaya zýplaya önce biryana, sonra bir yana dönmeleryada önce birinin diðeri etrafýn-da el þaklatarak dönmesi vb.þekiller göze çarpmaktadýr.

KA

RD

ELE

N

BALIKESÝR 55

! MART #

Bu oyunlarda tekerlemelereahenkli bir hava verilerek oyu-nun ritmi saðlanýr. Tekerlemeninahengini saðlamak için mýsrasonlarý kafiyelidir. Oyun tür-lerinde ölçü olmadýðý gibi mýsrasayýsý da tekerlemenin uzunluðu-na kýsalýðýna baðlýdýr.

Oyun sözlerinde anlam aran-maz. Oyun sözleri çocuklarýnrahatça söyleyebilecekleri sözler-den oluþur.

2-Grupça Oynanan Oyun-lar: Ýlde grupça oynanan çocukoyunlarýndan birkaçý þunlardýr:

* Grup halinde toplanan ço-cuklar önce bir ebe seçerler. Biryuvarlak oluþturulur. Ebe çocuk-lardan oluþan halkanýn etrafýndakoþar adýmlarla dolaþýrken birtaraftan da hep bir aðýzdan oyu-nun sözlerini tekrarlarlar:

Arabistan buðdaylarýSeçtiðini biçerlerEbe etrafýnda döndüðü halka-

dan her hangi bir arkadaþýnýnomuzundan tutarak :

Kýz seni almaya geldim,Halini sormaya geldimBundan sonra çýk dýþarýDiyerek arkadaþýný halkadan

çýkarýr,arkasýna alýr. Ebeyetakýlan oyuncu da ebeyle beraberkoþar adýmla halkanýn etrafýndadönmeye baþlar. Bir yandan daoyunun sözlerini söylemeyedevam ederler:

Bir kýzým oldu hah hah hahBir kýzým oldu hah hah hahEbe yanýna aldýðý oyuncuyla

en baþýndan baþlayarak ayný þey-leri tekrarlarlar. Böylece ebeninarkasýna aldýðý oyuncu sayýsý herseferinde artar. Halkada bir kiþikalýncaya kadar oyuncular ebe-nin arkasýna eklenerek devameder. Bir kiþi kaldýðýnda oyunbiter ve geri kalan bir kiþi detekrar baþlayacak oyun için ebeseçilmiþ olur.

* Oyuncular eþit sayýda grubaayrýlýrlar. Sayýþarak veya alýþarak(Ebe grubu belirlemek için teker-leme veya küçük ayak oyunlarý-nýn kullanýlmasý) ebe olan grububelirlerler.

Oyun için bir yer seçilir.Sýnýrlarý çizilir. Ebe gruptan birkiþi bekçi seçilerek oyun yerindebýrakýlýr. Ýki gruptan ebe olmayangruptaki oyuncular kaçarlar. Di-ðer grubunu oyuncularý da onlarýyakalamaya çalýþýrlar. Bu aradaoyuncular grup arkadaþlarýný bil-mek zorundadýr. Ayrýca hýzlý ko-þanlar da bu oyunda avantajlýdýr.Yakalanan oyuncular getirilipoyun yerine, bekçinin gözetimi-ne býrakýlýr. Grup arkadaþlarý dayakalanan oyuncularý kurtara-bilmek için bekçiye ve ebe oyun-culara yakalanmadan gelip yaka-lanmýþ arkadaþlarýndan birine te-mas edip �Ceryan� demesi ge-rekmektedir.

Bekçinin diðer oyuncularý ya-kalanmýþ oyunculara yaklaþtýr-mamasý gerekmektedir. Oyun,ebe oyuncularý diðer oyuncularýhepsini yakalayýp oyun yerinegetirmesiyle sona erer. Bu kez hiçsayýþmadan diðer grup ebe olur.

* Eþit oyuncuya sahip iki grupoluþturulur. Birinci grup kendiaralarýnda hepsi birer takma isimbulurlar. Yan yana sýralanýrlar.Ayný þekilde diðer grupta yanyana sýralanýr. Ýki grup karþýlýklýdururlar. Birinci grubun baþý sekeseke diðer grubun baþýna gider.Aralarýnda ahenkli bir þekilde þukonuþmalar geçer.

-Seke seke ben geldim-Þýngýrdaklým hoþ geldin-Bey babamýn tabakasý kal-

mýþ, onu almaya geldim.-Beðen de beðendiðini al.Daha sonra birinci grubun

baþ oyuncusu diðer grubun oyun-cularýnýn arkasýndan dolaþarakbir oyuncunun gözlerini kapatýr.

Grubundaki oyunculardan biri-nin takma ismini söyleyerekçaðýrýr. Çaðýrýlan oyuncu gözlerikapalý oyuncunun yani ebeninalnýna- kim olduðunu belli etme-den � vurup yerine döner. Ebe-nin gözleri açýlýr ve kimin vur-duðu sorulur. Kimin vurduðunubilirse o oyuncu ebe oyuncunungrubuna geçer. Bilemezse ebeoyuncu karþý gruba geçer.

Oyun karþýlýklý gidip gelme-lerle devam eder.

3-Ýp Oyunlarý: Diðer oyun-larýn yaný sýra ip atlama daçocuklarýn özellikle kýz çocuk-larýnýn en çok sevdikleri oyunlararasýnda yer almaktadýr. Ýki katlýve tek katlý olarak sallanan ipler-le atlanan ip oyunlarý vardýr. Biryandan ip atlanýrken diðer yan-dan da bazý tekerlemeler söyley-erek oyun renklendirilir. Ýþteözellikle ip atlarken kullanýlantekerlemelerden bazýlarý þun-lardýr;

* Lelali BelkýsÝçeriye gel kýzÝpten tutDýþarýya çýk kýz* Þirin baba girÝçeriye girGargamel geliyorDýþarýya çýk* Arabi ArabiDöner dolabiKýzlar giyerNaylon çorabiErkekler içerRaki þarabiArabi ArabiDöner dolabi* Þu karþý ki daðlarÝçin için aðlarAnnesi ölmüþOnun için aðlarÞu karþýya bakOtur da kalk

56 BALIKESÝR

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Sigaraný yak Keyfine bakDenizde dalgaHoþ geldin ablaMendili salla��- kere hopla* Balkondan atlaMaydanoz toplaKýz ben sana ne dedimAðzýný toplaKýzýn adý NeþeSaat geldi beþeHaydi gidelim dansaOrda yersin pasta* Çi çi çikolataHani bana limonataLimonata bittiHaným kýz gittiNereye gittiÝstanbul�a gittiÝstanbul�da ne yapacakTerlik pabuç alacakTerlik pabucu napacakDüðünlerde þýngýr mýngýr

giyecek.* Aydede aydedeSenin evin neredeÞahin tepedeKarýn napýyorYemek yapýyorKýzýn napýyorDikiþ dikiyorOðlun napýyorKöpek bakýyorHav hav havB-Büyüklerin Oyunlarý:1- Geleneksel Kurtdereli

GüreþleriAta yadigârý olan güreþi yurt

içinde ve yurt dýþýnda büyükbaþarýlarýyla temsil eden ve hergüreþinde arkasýnda Türk mil-letinin olduðunu hissettiðini söy-leyen Kurtdereli Mehmet Pehli-van hem Osmanlý Ýmparatorluðu

hem de Türk Cumhuriyeti Dev-leti döneminde örnek bir sporcuolmuþtur.

Dünya spor tarihinde önemlibir yeri olan Balýkesirli ünlüsporcu Kurtdereli Mehmet Pehli-van adýyla 1961�den beri yaðlýgüreþler Kurtdereli Köyü�ndeyapýlmaktadýr. Güreþ kategorileriþunlardýr: Baþ, baþaltý, büyükorta, küçük ort. büyük boy, kü-çük ort. küçük boy, deste büyükboy, deste orta boy, deste küçükboy, tozkoparan, teþvik, minik 1,minik 2. Temmuz ayýnýn ikincihaftasýnda yapýlan güreþlereKýrkpýnar Güreþlerinde bulunangüreþçiler Kýrkpýnar�ýn ardýndanburaya gelerek katýlmaktadýr. Üçgün süren etkinliklerin son günüyaðlý güreþleri kapsamaktadýr.

2- Þerif Pehlivan Güreþleri1946-1949 yýllarý arasýnda

Türkiye Baþ Pehlivaný SýndýrgýlýÞerif Pehlivan anýsýna SýndýrgýÝlçesi, Yüreðil Belediye Baþkan-lýðý�nca 2001 ve 2002 yýllarýndaEkim ayý içerisinde Þerif Pehli-van Yaðlý Güreþleri ve kültüretkinlikleri düzenlenmiþtir. 2003ve 2004 yýllarýnda maddi yeter-sizliklerden güreþler yapýlama-mýþtýr.

3-Mahalli Yaðlý PehlivanGüreþleri

Ývrindi Ýlçesinde Eylül ayýiçerisinde düzenlenen panayýr-larda Mahalli Yaðlý PehlivanGüreþleri yapýlmaktadýr.

Hayvan Gücüne DayananSportif Oyunlar-Karþýlaþmalar;

1-Edremit-Güre GelenekselDeve Güreþi Þenlikleri

Her yýl Aralýk ayýnýn son haf-tasýnda Edremit Ýlçesi�ne baðlýGüre Beldesi�nde geleneksel ola-rak deve güreþleri yapýlmaktadýr.Deve güreþlerine Ege Bölgesi�ninçeþitli yörelerinden ve BalýkesirÝlçelerinden katýlým olmaktadýr.

Özel olarak yetiþtirilen ve�Tülü� adý verilen erkek develerbu þenliðe uygun olarak tahsisedilen geniþ alanlarda, her türlügüvenlik önlemi alýnarak güreþ-tirilmektedir.

Develer yaptýklarý güreþe göreisim alýrlar. Saðdan güreþen de-velere saðcý, soldan güreþen de-velere solcu, ayak oyunlarý yapa-rak rakibinin ayaðýný çengel alýpoturan develere baðcý, rakibiniyýkmak ve kaçýrmak için yan ya-na gelip ittiren ve baþýyla ayak-larýný yoklayan develere tekçidenilmektedir. Bunlarýn içindeen makbul olan þekil tekçi de-velerin güreþidir. Güreþlerde 3veya 5 kiþiden kurulu Masa He-yeti ve bir Orta Hakem ile bir deSaha Komiseri bulunmaktadýr.Ayrýca sahada görev yapan AðýzBaðcý, Aðýz Kontrolörü, Urgan-cýlar bulunmaktadýr. Güreþlerdedereceye giren develerin sahip-lerine para ödüllerinin yaný sýradevelere de havut, havan vb.takýmlar hediye edilmektedir.

Þenlik olarak kutlanan bu or-ganizasyon bölgede çok sevil-mekte ve iç turizme hareket ge-tirmektedir.

2-Burhaniye Deve Güreþ-leri

Türkiye�nin en önemli birkaçdeve güreþleri organizasyonun-dan biri olan Burhaniye DeveGüreþlerinin en az yüz yýllýk birgeçmiþi bulunmaktadýr. Burha-niye ve Yöresinde her yýl üç defaDeve Güreþleri düzenlenmekte;Aydýn, Germencik, Çanakkale,Antalya ve Bodrum olmak üzereçeþitli yörelerden her yarýþmaya75-100 arasýnda deve katýlmak-tadýr. Güreþleri saha kapasitesinegöre ortalama 5-6 bin kiþi izle-mektedir. Davul zurna eþliðindeyapýlan deve güreþleri panayýrhavasýnda geçmektedir.

KA

RD

ELE

N

BALIKESÝR 57

! MART #

K

H icret�ten sonra, 622milâdî yýlýnda, Me-dine yakýnýndaki Kû-

ba�da doðdu. Babasý Zübeyr b.Avvâm, Cennetle müjdelenenon kiþiden (Aþere-i Mübeþþere)biridir. Annesi, Hz. Ebû Bekir�inkýzý Esmâ�dýr. Teyzesi, Mü�min-lerin annesi Hz. Âîþe�dir. Babasýtarafýndan babaannesi Safiyye,Rasûlullah�ýn halasýdýr.

Medine�de muhâcirlerden ilkdoðan çocuk Abdullah b. Zü-beyr�dir. Bu doðuma muhâcirlerbir hayli sevinmiþti. Çünkü Me-dine Yahûdileri �Muhâcirlere si-hir yaptýk, çocuklarý olmayacak�diye ortaya fesat saçýyorlardý.Abdullah doðunca Yahûdilerinyalaný ortaya çýktý. Doðumu Ra-sûlullah Efendimiz haber aldý.Dua edip, adýný Abdullah, kün-yesini Ebû Bekir koydular. AyrýcaEbû Hubeyb diye diðer bir künyeile de tanýnýr. Yedi yaþýnda ikenbabasý tarafýndan Peygamber E-fendimize getirilerek O�na bey�atetme þerefine kavuþtu. Hz. EbûBekir devrinde çocukluðunu at-lattýktan sonra Hz. Ömer dev-rinde henüz oniki yaþlarýndaiken babasý ile Yermük Savaþý�nagitti. Muharebe yerinde babasýO�nu sahâbeden birine emânetederek savaþa katýldý. Abdullahb. Zübeyr de, babasýný at üze-rinde savaþýrken seyretti. Dört yýlsonra da (M. 639) babasý ile bir-likte Amr Ýbn el-Âs kumandan-lýðýnda Mýsýr fethine katýldý. M.649 senesinde Afrika�da Abdul-lah b. Sa�d ile Tunus fethine gitti.Bu savaþta üstün Bizans kuvvet-leri karþýsýnda kahramanca sava-þýp Roma bölge valisi Gregor�uöldürerek zaferin kazanýlmasýndabüyük rol oynadý.

Otuz yaþýnda, Saîd Ýbn el-Âskumandasýndaki orduyla Hora-san seferinde bulundu. Ayný yýliçinde Hz. Osman tarafýndanKur�ân-ý Kerim�in çoðaltýlmasýiçin toplanan ilmî heyete katýldý.Hz. Osman þehid edildiði gün,âsilere karþý gayretle müdâfaaedenlerden idi.

Abdullah b. Zübeyr, Hz.Muâviye�nin vefatýndan (M.680)sonra yerine geçen oðlu Yezid�ebey�at etmedi. Hz. Hüseyin ilebirlikte Mekke�ye geldi. Bu aradaYezid tarafýný tutan baba bir kar-deþi Amr b. Zübeyr�in kumandaettiði bir ordu Mekke�ye hücumetti. Abdullah bu orduyu maðlupetti. Ordu kumandanlarýnýn ço-ðunu esir aldý. Yezid�le rekâbet-ten çekindiði için Hz. Hüseyin�e,Kûfe�ye gitmesini tavsiye etti.Hz. Hüseyin�in Kerbelâ�da þehidolduðunu iþitince Yezid�in adam-larýný Hicaz�dan çýkararak hilâfe-tini ilân etti. Mekke ve Medine,Hicaz halký kendisine bey�at etti.Ýki yýl sonra Yezid�in adamlarýMedine-i Münevvere�yi ele ge-çirdiler ve Mekke�yi muhasaraettilerse de tam bu sýrada Ye-zid�in ölümüyle taraftarlarý Þam�adöndüler.

Mýsýr ve Þam dýþýnda Ýslâmdevletinin diðer bölgeleri olanHicaz, Yemen, Ýran, Irak ve Ho-rasan halký Abdullah b. Zübeyr�ebey�at etti. Hz. Abdullah dokuzyýl Mekke�de halifelik makamýn-da bulundu. Hilâfeti zamanýndaEmeviler ateþe verilen Kâ�be-iMuazzama�yý yeniden yaptýrdý.Hacerü�l-Esved�in kýrýlan parça-larýný toplatýp bir gümüþ çerçeveiçerisine yerleþtirerek Kâ�be�niniçine aldýrttý.

Daha sonra Emevî hüküm-darý Abdülmelik b. Mervan,Kâ�be�nin bir duvarýný yýktýrarakyeniden yaptýrdýðý ve Hacerü�l-Esved�i eski yerine koyduðu içinbugünkü Kâ�be�nin üç duvarýAbdullah b. Zübeyr�in, bir duvarýda Abdülmelik b. Mervan�ýnyapýsýdýr. Mîlâdî 684�te Abdül-melik b. Mervan Emevîlerin ba-þýna geçince Abdullah�ýn kar-deþini Irak�ta öldürttü. Haccackumandasýnda bir orduyu Mek-ke�ye gönderdi ve Mekke�yi ku-þatýp tahrib etti. Muhasara altýaydan fazla sürdü. Abdullah�ýnyiðitçe müdâfaasýna raðmen ikioðlu ve yakýnlarý Haccac�a teslimoldular. Abdullah�ýn taraftarlarýdaðýldý. Uzun muhâsaranýn son-larýnda tavsiye ve duasýný almakiçin annesini ziyarete gelen Ab-dullah�a annesi: �Savaþa devamet, ya þehid olursun, ya zafer ka-zanýrsýn. Ben de acýn olursa sab-reder, zaferin olursa sevinirim�diye dua etti. Bir gün sonra ÝbnZübeyr �Makam� denilen yerdeiki rekat namaz kýldýktan sonrayeniden harbe girdi. Mancýnýk-tan atýlan bir taþla yaralandý.Kanlar içinde kývranýrken Ab-dülmelik Ýbn Mervan�ýn adamlarýüzerine atýlarak onu þehid ettiler.

Þehid olduðunda yetmiþüçyaþýndaydý. Abdullah b. Zübeyr,Ashâb-ý Kiram�ýn tefsir, hadis vefýkýh âlimlerinden ve �Abâdile�dendir. Küçük yaþýndan beri Pey-gamber efendimizin dualarýylayetiþen ve Cennet�le müjdelenenbabasýnýn yanýnda cihada katýlanAbdullah b. Zübeyr, kahraman-lýk ve cesaretiyle birlikte çok ibâ-det ederdi. Gündüzlerini oruçla,gecelerini ibâdetle geçirirdi. Na-mazda o kadar çok vecd ile huzu-

58 HZ. ABDULLAH BÝN ZUBEYR

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

HZ. ABDULLAN BÝN ZUBEYR (r.anh)

ra dalardý ki �kýyam�da uzunmüddet kalýr, secdeye dalýp gi-derdi.

Babasý Zübeyr b. Avvam,onun hakkýnda: �Ýnsanlarýn ara-sýnda Ebû Bekir es-Sýddîk�a ençok benzeyendir.� demiþti. O,saðlam karakterli, dürüst, cesa-retli, engin iman sahibi biri idi.Her girdiði muharebede cihadinancýyla kahramanlýk gösteripbaþarýya ve zafere ulaþmýþtýr.

Peygamber efendimiz, Habe-þistan hükümdarý Necâþi�ninkendisine hediye ettiði �harbe�yi(kýsa mýzrak) her zaman komu-tan âsâsý gibi yanýnda taþýr,namaz kýlarken sütre olarakönüne koyardý. Dört halife de bu�harbe�yi yanlarýnda taþýdýlar.Daha sonra bu harbe Hz. Pey-gamber�in emaneti olarak Ab-dullah b. Zübeyr�in eline geçti veþehid oluncaya kadar onu yanýn-dan ayýrmadý.

Hz. Osman zamanýnda Kur�-ân-ý Kerim�in tanzim ve çoðaltýl-masý için kurulan heyette gay-retle ve baþarýyla çalýþmýþtýr.Abdullah b. Zübeyr hilâfetizamanýnda, Mekke-i Mükerre-me�de, Ýslâmî devrin; bir yü-zünde �Allah, vefâkâr ve adâletliolmayý emretti�, diðer yüzünde�Muhammedü�r Rasûlullah� ya-zýlý yuvarlak ve gümüþ bir parabastýrdý. Abdullah b. Zübeyr,Peygamber efendimizden doðru-dan doðruya hadis rivâyet et-miþtir. Ayrýca babasýndan, dörthalifeden, Âiþe�den, Süfyan b.Ebû Züheyr es-Sakafit�den hadisnakletmiþtir.

Kendisinden de kardeþi Urve,Ebû Ziban, Atâ, Tâvus, Amr b.Dinar ve birçok deðerli Ýslâmâlimleri hadis rivâyet etmiþlerdir.Onun tarafýndan rivâyet olunanve �Sahihayn� diye anýlan Bu-hârî ve Müslim�de otuzüç hadis-iþerif mevcuttur.

ÇAR VE FAKÝR ÝÞÇÝHayat sizin ona baktýðýnýz

yönde güzeldir...Bir defasýnda Rus çarý at

arabasýyla ülkesini dolaþýyormuþ.Araba yoldaki kanal inþaatýnýnönünde durmak zorunda kalmýþ.Yolunun üzerinde kanal kazaniþçiler, Çar�ýn arabasýný görünceheyecanla irkilmiþler. Çar araba-dan inmiþ ve kan ter içinde kalanbir iþçiye sormuþ:

�Bu kadar yoruluyorsun, kanter içinde kalýyorsun peki iyi parakazanabiliyor musun?� �Bana ye-tecek kadar kazanýyorum efen-dim diye yanýt vermiþ iþçi.

�Yani ne kadar� diye tekrarsormuþ Çar.

Ýþçi baþýný öne eðmiþ ve þöyleyanýt vermiþ;

�Borçlarýmý ödeyebiliyorum,gelecek için faize yatýrabiliyo-rum, kalaný ile de her gün sýcaktasla yemek yiyebiliyorum efen-dim �

Çar çok þaþýrmýþ, ülkede bukadar az para kazanan, boðaztokluðuna çalýþan bir kanal iþçisinasýl olurda bu kadar az parayý,bu kadar çok yerde, bu kadarverimli kullanabilir diye meraketmiþ.

Dayanamadan tekrar sormuþ: �Peki paraný nasýl yettirebili-

yorsun da bu kadar faydalý iþe fýr-sat bulabiliyorsun?�

Ýþçi yanýt vermiþ: �Babama bakýyorum: Bu eski

borçlarýmý ödediðim anlamýnagelir.

Oðlumun nafakasýný çýkarýyo-rum: Bu ise gelecek için yatýrýmyaptýðým anlamýna gelir. Yaniböylece paramý faize yatýrmýþoluyorum.

Her gün bahçemde tek yeti-þen sebzeyi lahanayý yiyoruz:Olsun!! Lahana da sýcak yemek-

tir. Karnýmýz doyuyor sevgili Ça-rým� demiþ.

Çar fakir iþçinin verdiði ya-nýttan çok etkilenmiþ ve hemenonu bir kese altýnla ödüllendir-miþ. Saraya döndükten sonra iseakýllý iþçinin sözlerini, bir bilme-ce olarak yaverlerine sorup onla-rý sýnamýþ.

KA

RD

ELE

N

HZ. ABDULLAH BÝN ZUBEYR / ÇAR VE FAKÝR ÝÞÇÝ 59

K

ACININ RESMÝ

her türlü görüþleriniz için

e-posta adresimizkardelenseckisi@gmail.com

! MART #

60 ÝLGÝNÇ RESÝM

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

ÝLGÝNÇ RESÝM

O tomobil kullanýrkenmeydana gelebilecekciddi olaylara karsý

uyulmasý gereken basit tekniklerhayat kurtarýyor. Otomobil kul-lanmanýn inceliklerini anlatanuzmanlar, yüksek hýzla seyredenaraçlarda ön camýn kýrýlmasý,lastiðin patlamasý ve araçta yan-gýn çýkmasý gibi ciddi tehlike ya-ratan durumlarda sürücünün so-ðukkanlý davranmasýný öneriyor.

Cam kýrýlmasýUzmanlar, özellikle süratli ha-

reket eden araçlarda ön camýnkýrýlmasý halinde, sürücülerinnasýl hareket etmesi gerektiðiyleilgili olarak þunlarý öneriyor:

�Aynalardan yararlanarak ara-cýnýzý yolun sað tarafýna parkedin. Flaþörleri açýn ve dikkatlicedýþarý çýkýn.

Aracýn cama yakýn olan kalo-rifer ve havalandýrma deliklerinegazete kaðýdý veya bez parçasýkoyarak, cam parçacýklarýnýn bukýsýmlara düþmelerini önleyin.Sonra krikonun arka kýsmý ilecamý içeriden dýþarý doðru kýrýn.

Cam lastiðini dikkatlice çý-karýp temizledikten sonra, yeni-den kullanýlabileceði için bagajakoyun. Gazete kaðýdýna birikmiþcam parçalarýný bir naylon torbaiçine koyun ve en yakýn çöp bi-donuna atýn. Öylece en yakýncam tamircisine kadar gidin.�

Lastik patladýðýndaPatlayan, arka lastiklerden bi-

riyse, arabanýn arkasýnýn saðaveya sola doðru kaymaya baþla-yacaðýný belirten uzmanlar, önlastiklerden biri patlamýþsa,mümkün olduðu kadar fren yap-mamaya çalýþýlmasý gerektiðinibildiriyor. Ön lastiklerden biripatladýðý zaman, aracýn, lastiðin

patladýðý yöne doðru kuvvetliceçekildiðini vurgulayan uzmanlar,bu durumda direksiyonla, aracýndüz bir doðrultuda tutulmayaçalýþýlmasý ve yavaþ frenleme iledurmasýnýn saðlanmasý gerektiði-ni kaydediyor.

Uzmanlar ayrýca, taþmýþ de-reler, nehirler veya büyük subirikintilerinin içinden geçerken,aracýn hýzýnýn kesilmesi gerek-tiðini hatýrlatýyor. Mütevazý biraile otomobilinin, 25-30 santim-lik su birikintisinden geçebilecekyetenekte olduðunu söyleyenuzmanlar, bu noktanýn üstüne sugeldiði takdirde, su damlacýk-larýný kuvvetli bir sprey gibimotorun üstüne püskürdüðünü,bu su bombardýmanýnýn da, buji-lerin ve distribütörün ýslanmasý-na sebep olarak aracýn stopetmesine yol açtýðýný belirtiyor.

Araçlarda yangýnAraçlardaki yangýnýn önüne

geçilmezse, büyük bir facianýnmeydana gelebileceði uyarýsýndabulunan uzmanlar, buharlaþmýþbenzinin tutuþarak deponun alevalmasýna sebep olduðunu bildi-riyor. Bir süre sonra da aracýninfilak edebileceðini kaydedenuzmanlar, �Araçta duman tespitedildiði an araç durdurulmalý.Sonra anahtar üzerinde kontakkapatýlmalý. Direksiyonun kil-itlenmemesine dikkat edilmeli.Aksi halde, gerektiði takdirdearacýn itilmesi mümkün olmaz.Bütün yolcular dikkatlice dýþarýalýnmalý. Motor kaputu kýsmiolarak açýlmalý. Böylece alevlerinbüyümesi önlenmiþ olur. Ýmkanvarsa akü kutup baþý sökülmeli.Yangýn söndürücü varsa kullanýl-malý, yoksa, battaniye veya otokýlýfýndan yararlanýlmalý. Buörtüler, alevlerin oksijen alýp

büyümesini önleyecektir� tavsi-yesinde bulunuyor.

Kayma esnasýndaUzmanlar, aracýyla yokuþ çý-

karken geriye doðru kaymayabaþlayan sürücülere de þu öneril-erde bulunuyor:

�Ayaðýnýzý yavaþ yavaþ gazpedalýndan çekin ve zemine tu-tunma saðlanýnca yavaþ yavaþtekrar basýn.

Kayarken savrulmayý engelle-mek için direksiyonunuzu kaymayönüne doðru çevirin, kesinlikletekerleklerin kýzaklamasýna se-bep olacak þekilde frene basma-yýn. Unutmayýn, dönmeyen öntekerleklere yön verilemez. Eðerkýzakladýysanýz, hemen fren ba-sýncýný azaltýn ve tekerleklerindönmesini saðlayýn ama, sakýnayaðýnýzý frenden tam olarakçekmeyin (ABS varsa sonunakadar basmak gereklidir). Gazagereðinden fazla basmýþsanýz aya-ðýnýzý gazdan çekin, frene çokbastýysanýz frendeki basýncý azal-týn, direksiyonu sert þekilde çe-virmiþseniz direksiyonu yumuþa-týn, ayaðýnýzý debriyajdan sertçekmiþseniz tekrar debriyajabasýn.�

Trafikte hayatta kalmak için* Otonuzu kullanýrken yap-

týðýnýz iþ, hayatýnýzýn en önemliiþidir.

* Otonuzun mekanik vites-lerini kullanmadan önce beyni-nizi vitese takýn.

* Bir probleme girmemek,problemi çözmeye çalýþmaktançok daha kolaydýr.

* Trafik canavarlarla dolu birarena deðil, yaþamýn büyük birbölümünün zorunlu olarak geçi-rildiði çok riskli bir ortaklýktýr.Trafiði paylaþan ortaklarýn risk-

KA

RD

ELE

N

TRAFÝKTE HAYAT KURTARAN TEKNÝKLER 61

! NÝSAN #

TRAFÝKTE HAYAT KURTARAN TEKNÝKLER

lerini, ülke gerçeklerini en iyideðerlendiren sürücünün yaþamþansý çok daha yüksektir.

* Bir otoda sürücüden sonraen önemli faktör lastiklerdir.Lastikler yol ile olan yaþambaðýnýzdýr. En güçlü motor ve eniyi fren sistemi ile donatýlmýþyüksek teknoloji ürünü bir otodabile ancak iyi lastikler ile güven-li sürüþ yapýlabilir. Orta büyük-lükte bir otonun bir lastiðininyere bastýðý alan, bir avuç içibüyüklüðündedir.

* Lastiklerle ilgili yapýlanyanlýþlar yaþamlarla ödenir. Yeresaðlam ve doðru basýn. Otolarlastiklerin üzerinde deðil, lastiðiniçindeki havanýn üzerinde gider.Ýnik lastik, ayaða bol gelenayakkabýya benzer, deðil koþmakyürümek bile olanaksýzdýr. Sýcakhavada, yaðmurda ve kardalastik havalarý indirilmez. Karlýyol yüzeylerinde geniþ lastikdeðil, dar lastik daha iyi tutunmasaðlar.

* Görün ve görülün. Camlar,aynalar ve ýþýk donanýmýný temiztutun. Kýsa farlarýnýzý gündüzleride yakýn. Unutmayýn en ölümcülkazalar gündüzleri güneþli gün-lerde ve düz yol kesimlerindeoluþur.

* Trafik 360 derecedir. Hergörmediðiniz santimetre kareninarkasýnda bir tehlike gizlenir.Onun için aynalarýnýzý her 10saniyede bir kontrol edin. Þeritdeðiþtirirken basýnýzý sað veya solarkaya çevirip ölü noktayý kont-rol edin.

* Direksiyon tek elle kullanýl-maz.Tek elle ayakkabýnýzýn bað-cýðýný baðlayamayacaðýnýz gibi.Direksiyonu her zaman iki elleve 09:15 pozisyonunda tutun.

* Yalnýzca etkin fren hayatkurtarýr. En iyi fren dönerekyavaþlayan tekerleklerle yapýlýr.Dönmeyen, kýzaklayan ön teker-leklere yön verilemez, dönen öntekerleklere yön verilir.

* Emniyet kemerini herzaman, her yerde ve tüm yolcu-larýnýza taktýrýn.

* Sarý ýþýkta hareket etmeyin,kýrmýzý ýþýkta geçen kamyon ilkolarak size çarpar.

* Hoþgörü ve akýlcýlýðý sizbaþlatýn. Her isteyene yol verin.Birisine yol vermek en çok 5saniyenizi alýr. Bir günde 50 kezyol verseniz 250 saniye eder. Buda 5 dakikanýn altýnda bir za-mandýr. Hem trafiðe saygý vehoþgörü katmýþ, hem de sinirlen-meden, gülümseyerek araç kul-lanmýþ olursunuz.

* Doðru bilgi, tehlikeleri taný-mak ve motorlu taþýtý daha iyikullanmayý öðrenerek, beceriyisaðduyu ve saygý ile uygulamak,sürücülerin trafikteki tek yaþamþansýdýr.

YANLIÞ BÝLÝNENLERÝNDOÐRULARI

- Usta sürücü, düþtüðü prob-lemden kazasýz sýyrýlmayý bilir!

Yanlýþ! Çünkü usta sürücüprobleme girmeyen sürücüdür.Karþýsýna çýkabilecek her türlütehlikeyi önceden görebilir, onagöre tedbirini önceden alýr. Prob-lemlerle uðraþmaz.

- Otobanda tamam ama, þe-hir içinde emniyet kemeri takýl-mayabilir!

Yanlýþ! Emniyet kemeri hayatkurtaran en önemli güvenlikgerecidir. 50 km/s hýzda meydanagelen bir çarpýþmada otonuniçindekiler emniyet kemeri tak-madýklarý takdirde, 4 katlý birbinadan aþaðý düþmeyle eþit þokyasar.

- Arkada oturanlar için emni-yet kemeri takmak gereksizdir!

Yanlýþ! Motorlu araçlar biryere çarptýðýnda hemen durur,ancak içindeki yolcular aynýhýzla bir yere çarpana kadar iler-lemeye devam eder. Arkada otu-ranlarýn da yaþam haklarýný kul-

lanmalarý ve emniyet kemerleri-ni takmalarý gerekir. Her nekadar henüz kanunen zorunluolmasa da, yolcularýn güvenliðiiçin geliþtirilmiþ olan arka em-niyet kemerleri de hayat kurtarýr.Kazalarda en çok zararý emniyetkemeri baðlý olmayan yolculargörmektedir.

- Lastik havalarýný düþük tu-tarsak, hem daha iyi tutunur,hem de daha konforlu olur !

Yanlýþ! Lastik havalarýnýn,aracýn fabrika deðerinin altýndaolmamasý gerekir. Hatta yüke veyolcu sayýsýna göre artýrýlmalýdýr.Çünkü hava basýncý düþük las-tiðin tabaný yere yayýlarak dahaiyi tutunma saðlamaz. Aksinetabanýn ortasý yukarý kalkar veyol ile temasý kesilir. Havasýdüþük lastiklerin yalnýz omuzkýsýmlarý yere basar. Lastik havabasýncý düþükken; kayma hare-ketleri çok daha düþük hýzlardabaþlar, fren mesafesi uzar, direk-siyon hareketlerine daha geçcevap alýnýr. Belki daha konforlusürüþ yaparsýnýz ama, konforluþekilde yoldan çýkabilir, konforluþekilde çarpabilirsiniz!

- Sýcak havada, lastiðin ýsýn-masýný dengelemek için lastikhavalarý indirilir!

Yanlýþ! Lastiðin ýsýnmasýnýnen büyük nedeni havanýn sýcakolmasý deðil, lastik hava basýn-cýnýn düþük olmasý nedeniylelastik yanaklarýnýn daha fazlaesnemesidir.

- Yaðmurda inik lastik dahaaz kayar!

Yanlýþ! Hava basýncý düþüklastikte su boþaltma kanallarýkapandýðý için yaðmur suyunuçok daha az boþaltýr. Hatta boþal-tamaz ve su üzerine çýkma ve suyastýðý üzerinde kayma (aquap-lanning) çok daha düþük hýzlar-da baslar.

- Direksiyon saate göre 10�uçeyrek geçe tutulur!

62 TRAFÝKTE HAYAT KURTARAN TEKNÝKLER

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Yanlýþ! Direksiyon saate göre9�u çeyrek geçe (9.15) tutulur.Bu pozisyon, acil bir durumdaher iki yöne eþit miktarda direk-siyonu çevirebileceðiniz tek po-zisyondur.

- Ani frenlerde önce frenebasýp, durmaya yakýn debriyajabasarsak, motor kompresyonun-dan faydalanýp daha kýsa me-safede dururuz!

Yanlýþ! En etkin yavaþlamafrenle debriyaja ayný anda ba-sýlarak yapýlýr. Böylece fren sýra-sýnda motor devre dýþý býraký-larak, motorun aracý ileri gö-türme kuvveti yok edilir.

- ABS (Antiblokaj FrenSistemi) mekanik frene göre çokdaha kýsa mesafede durdurur!

Yanlýþ! ABS fren sistemi olanbir araç tekerleklerin kýzakla-masýný önler ve fren sýrasýndamanevra yapýlabilmesini saðlar.Ancak, daha kýsa mesafede dur-durmaz, daha güvenli þekildefren yapýlmasýný saðlar.

- Mekanik freni olan bir oto-mobilde fren pedalýný pompala-yarak daha kýsa mesafede duru-labilir!

Yanlýþ! Pompalamak için ayakfren pedalý üzerinden her çek-ildiðinde, aracýn ileri hareketidevam eder ve durma mesafesiuzar. Doðrusu; panik frende frenpedalý üzerindeki basýncý azal-tarak lastiðin dönmesini saðla-maktýr. Ancak ayak fren pedalýn-dan kaldýrýlmamalý ve fren yap-maya devam edilmelidir.

- Dörtlü ikaz (flaþör) tünelegirince yakýlýr!

Yanlýþ! Dörtlü ikaz sadecetrafiðe tehlike yarattýðýnýz du-rumlarda yakýlýr. Yani olasý birkaza veya arýza halinde. Tüneldekýsa farlarýn açýk olmasý yeter-lidir.

- Gündüz kýsa farlarý yakmaktrafiktekilerin gözünü alýr!

Yanlýþ! Gündüz kýsa far yak-mak, daha erken fark edilmenizive size tehlike yaratacak olankiþilere kendinizi daha erkengöstermenizi saðlar. Gece yakýlankýsa farlar gözümüzü daha çokalýr. Sadece kapalý ve yaðýþlýhavalarda deðil, güneþli havalar-da ve hýzlý yol kesimlerinde dekýsa farlarýn açýlmasý kendi sürüþgüvenliðiniz için önemlidir.

- Çocuklarý uyarmak içinkorna çalýnýr!

Yanlýþ! Çocuklarý uyarmakiçin korna çalýnmaz! Korna on-larýn paniðe kapýlýp beklenmedikbir reaksiyon vermelerine yolaçar. En iyisi iyice yavaþlamak vegerekirse durmaktýr.

- Yoðun siste en iyi gitme yön-temi dörtlü ikazlarý yakmaktýr!

Yanlýþ! Yoðun siste en iyi git-me yöntemi hiç gitmemektir.Çünkü siste daha iyi görensürücü yoktur, daha çok risk alansürücü vardýr. Görüþ mesafesiyeterliyse siste sarý camlý gözlük-ler kullanmak, sis lambalarýný vekýsa farlarý yakmak, silecekleriçalýstýrmak, yerin kayganlaþtýðýnýdikkate almak, takip mesafesiniartýrmak ve sollama yapmamakdaha güvenli yol almanýza yar-dýmcý olur.

Unutmayýn!Hayatýnýz boyunca ölümlü bir

trafik kazasý geçirme olasýlýðýnýz% 33� tür.

Rus ruletinde bile bu oran%17�dir. Lütfen, trafikte araçkullanmanýn bir yaþam iþiolduðunu hiçbir zaman aklýnýz-dan çýkarmayýn.

Güvenli Sürüþ ÝpuçlarýKullandýðýnýz aracýn tipi ne

olursa olsun, doðabilecek tehlikeve zararlardan uzak kalmak istiy-orsanýz aþaðýda sýralanan temelgüvenlik stratejilerini dikkatealmalýsýnýz.

* Ýniþ sýrasýnda dikkat! Özel-likle taþýtýn sol tarafýndaki kapý-lar, olmak üzere taþýtýn kapýlarýyoldan baþka taþýt, bisikletli veyayaya gelmediðinden emin olun-madan açýlmamalýdýr.

* Pür dikkat! Araç kullanýr-ken sürekli dikkatli olun ve ge-nellikle sað tarafa dikilmiþ olantrafik iþaretlerini asla gözdenkaçýrmayýn! Ters yöndeki iþaret-leri arka tarafýndan yorumlama-ya çalýþmayýn. Sürüþ halindeiken araçtakilerle konuþmak du-rumunda olduðunuzda, gözünü-zü yoldan ayýrmayýn.

Kazalarýn çok görüldüðü bili-nen yol ve kavþaklarda daha dadikkatli olun. Bu durumda al-kolle ilgili yasak ve sýnýrlamalarýtartýþmak yararsýzdýr. Almanya�-da alkol sýnýrý % 0.05�e indiril-miþtir.

* Akýþa uyun. Koþullar elver-diðince trafik akýþýna uyun. Aþýrýhýz farklýlýklarý tehlikeli olabilir.

* Hýz limitlerine uyun. Kaza-larýn çoðunun nedeni aþýrý hýz vedikkatsizce yapýlan hareketlerdir.Trafik iþaret levhalarýndaki hýzsýnýrlarýnýn, müsaade edilenmaksimum hýzlar olduðu veancak trafik, hava ve yol koþul-larý uygunsa uygulanabileceðiunutulmamalýdýr. Yol boþ ve poliskontrolü yoksa bile hýz sýnýrlarýnýaþmamaya özen gösterin. Seya-hat ettiðiniz yollarýn hýz limitleri-ni samimi olarak bilin. Bunlar;þehir içi, þehir dýþý ve otoyol hýzlimitleri olmak üzere, sadece üçtanedir. Aksi bir iþaret bulun-madýkça bunlar geçerlidir.

* 6. vitesi kullanmayýn. Yo-kuþlarý çýkabileceðinizi tahminettiðiniz vitesle inin. Yokuþ aþaðýiniþlerde asla vitesi boþa almayýnve hýzýnýzý artýrmamaya özen gös-terin. Aksi halde sürüþ kon-trolünü kaybedebilirsiniz.

* Çok yaklaþmayýn. Þehirler-arasý yollarda baþka araçlara çok

KA

RD

ELE

N

TRAFÝKTE HAYAT KURTARAN TEKNÝKLER 63

! NÝSAN #

yaklaþmazsanýz, onlarýn yapacaðýkazalara karýþmamýþ olursunuz.

* Trafiði izleyin. Yolun ileri-sine bakarak, herhangi bir prob-leme yaklaþmadan önce onuanlayýn. Aynalarýnýza da sýk sýkgöz atýn.

* Geçebilecek misiniz? Geç-mek istediðiniz aracýn hýzýndanyeterince yüksek hýzda isenizgeçiþ yapabilirsiniz.

* Daha sonrasýný düþünün.Muhtemel acil trafik durum-larýný sürekli olarak düþünerek,kurtulma planlarý yapýn.

* Sol þerit kolik olmayýn. Solþerit, hýzlý sürüþ þeridi deðil geçiþþerididir. Geçiþler dýþýnda solþeridi boþaltýn. Hýz yapanlarý ya-vaþlatmaya da çalýþmayýn. Býra-kýn polisliði polisler yapsýn.

* Far yakýn. Gece sürüþleri dý-þýnda, þehirlerarasý yollarda, yað-murlu ve sisli havalarda gündüz-leri de farlarýnýzý açýk tutun. Budaha iyi görülmenizi saðlayarakkarþýdaki sürücülerin daha dik-

katli olmalarýný saðlayacaktýr.Gece sürüþlerinde farlarýnýzýnkarþýdan gelen taþýtýn sürücü-sünün gözünü almamasý için,geçiþ süresince kýsa far durumu-na getirmeyi de unutmayýn.

* Sinyal verin. Þerit deðiþim-leri ve dönüþleriniz öncesindesinyal vererek diðer sürücülereniyetinizi bildirin.

* Sola dönmek için bekleyin.Trafikte durup sola dönmek içinbeklerken, yol serbest hale ge-linceye kadar tekerleklerinizi ile-riye doðru düz tutun. Eðer teker-leklerinizi sola doðru kýrarakbeklerseniz, birisi size arkadançarptýðýnda sizi karþýdan gelentrafiðin önüne iter. Ayrýca, ileri-nizde bir engel gördüðünüzde,hemen diðer þeride geçmedenönce o þeritteki trafiði kontroledin ve onlara yol verin.

* Saða dönüþ kýrmýzý ýþýktasaða dönüþ yapýlamaz. Sadecebazý kavþaklarda, dönüþ için ayrýbir ýþýk bulunuyor ve yeþil yaný-

yorsa veya özel olarak dönüþyapýlabileceði belirtilmiþse, diðeryoldaki trafiðe dikkat edilerekdönüþ yapýlabilir.

* Doðru zamanda fren yapýn.Dönüþlere gelmeden önce uygunhýza yavaþlayýn. Dönüþün orta-sýnda yapacaðýnýz sert fren aracý-nýzýn dengesini bozar.

* ABS�yi deneyin. Aracýnýzkilitlenmeyi önleyici fren sis-temiyle donatýlmýþsa, ilk kezkarsýlaþtýðýnýzda pedal titreþim vegürültüleri sizi þaþýrtabilir. Bunedenle, ABS�nin nasýl hissedil-diðini anlamak üzere, acil birdurumu beklemeden, yaðmurlubir günde kumlu, kaygan bir yolveya bos bir park alaný bularak,ABS�yi uyarmak üzere sert birfren yapýn.

Ýyi seyirler�

64 TRAFÝKTE HAYAT KURTARAN TEKNÝKLER

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

Her türlü görüþleriniz için

e-posta adresimizkardelenseckisi@gmail.com

1) Gözlüðünüzün vidasý çokçabuk çýkýyorsa vidayý takmadanönce, vidanýn gireceði deliðerenksiz oje damlatýn. Vidayý öyletakýn.

2) Satýn aldýðýnýz ayakkabýlarayaðýnýzý sýkýyor ise onlarý bir kaçdakika buhara tutun.

3) Makasýnýzý bilemek istiyor-sanýz, zýmpara kaðýdý kesin.

4) Halýdaki sigara yanýklarýn-dan, yanýk yerler üzerinde zým-para kaðýdý ile dairesel hareketleryaparak kurtulabilirsiniz.

5) Mobilyalarýn yerlerini de-ðiþtirdiðinizde halýlarýn üzerindeiz býrakýr. Bu izleri yok etmek içinizlerin üzerine bir parça buz ko-yun ve erimesini bekleyin. Dahasonra üzerinde elektrik süpürge-sini gezdirin. Ýzden eser kalma-dýðýný göreceksiniz.

6) Fermuarlý giyecekleriniziçamaþýr makinesine koymadanönce kapalý olup olmadýðýný kont-rol edin. Açýksa zedelenebilirler.

7) Üst üste koyduðunuz bar-daklar yapýþýp çýkmýyorsa birleðenin içerisine koyun. Üsttekibardaðýn içerisine buz koyup le-ðenin içerisine yavaþ yavaþ sýcaksu koyun. Bardaklarýn kolaycaçýktýðýný göreceksiniz.

8) Satýn aldýðýnýz plastik vecam eþyalarýn üzerine yapýþtýrýlanetiketlerden kurtulmak için eti-ketin üzerine yemeklik margarinsürün ve 15 dakika bekletin. Birbez ile ovalayýp yýkayýn. Üzerin-de hiç bir leke ve çizilme oluþ-mayacaktýr.

9) Ütü yapmayý kolaylaþtýr-mak ve süreyi azaltmak için ütümasasýnýn kýlýfýnýn altýna alü-minyum folyo koyun. Sýcaðý geriyansýtacaðýndan ütü yapmakdaha kolay olacaktýr.

10) Bez pabuçlarýn temizlen-mesi sorun oluyor ise pabuçlarýbir yastýk kýlýfýnýn içerisine ko-yun. Kýlýfýn aðzýný kapayýn ve ça-maþýr makinesinde yýkayýn. Yenigibi olacaklardýr.

11) Buz kalýplarýnýzý su iledoldurmadan önce bölmelereportakal, limon ve dilediðinizmeyve parçacýklarý yerleþtirir-seniz dekoratif buzlar elde etmiþolursunuz.

12) Eðer ayaklarýnýz çok ýsý-nýp þiþiyorsa onlarý saatlerce sý-cak suda bekletmeyin, aksinekolonya ile ovalayýn. Bileklerinizve ayaklarýnýz þiþmeyecektir

13) Eðer ayaklarýnýz çok has-sas ise, sýcak havalarda þikayet-leriniz artýyorsa, her sabah birkaç damla zeytinyaðý ile ovala-yýn.

14) Pamuklu giysilerinizinçekmemesi için ilk yýkamada birgece soðuk suyun içerisinde bek-letin, sonra yýkayýn, çekmeyecek-lerdir.

15) Dirsek ve topuklarýnýzýnsertleþmesini istemiyorsanýz, birdilim limon ile ovun. Böylece yu-muþacýk olacaklardýr.

16) Yeni bir tava satýn aldý-ðýnýzda ilk önce içinde bir miktarsirke kaynatýn. Bu iþlem ilerdekýzartmalarýnýzýn tavaya yapýþ-masýný önleyecektir.

17) Cevizle dost olun. Ýçindekiyað beyin hücreleri için çok yarar-lýdýr. Kan þekerini düþürdüðü içinþeker hastalarýna da uzmanlar ta-rafýndan tavsiye edilir

18) Duvarýnýza çivi çakaca-ðýnýz zaman iþaretlediðiniz yerinüzerine çapraz bant yapýþtýrýn.Çiviyi öyle çakýn. Böylece duva-rýn alçýsýný çatlatmamýþ olacak-sýnýz.

19) Kýzartma yaðýný bir kaçkez kullanabilirsiniz. Kullanýlýrdurumda olup olmadýðýný anla-mak için kýzgýn yaðýn içerisinebir dilim ekmek atin. Ekmektekara lekeler oluþmuyorsa kulla-nabilirsiniz.

20) Cevizlerin kabuklarýnýkolayca açabilmek için onlarý birgece tuzlu suyun içerisinde bek-letin. Böylece içleri de daðýlma-yacaktýr.

21) Unlarýnýzýn böceklenme-mesi için, un kavanozunun içeri-sine bir adet defne yapraðý ko-yun.

22) Fýrýnda patates yapma-dan önce, 10-15 dakika haþlayýnve çatal ile delin. Daha kolaypiþecektir.

23) Büyük miktarda patate-siniz var ise torbanýn içerisine biradet elma koyun. 8 hafta boyun-ca filizlenmesini ve büzüþmesiniönler.

24) Kullanýlmýþ limon kabuk-larýný rendeleyip þeker ile karýþ-týrýn. Kavanozun içerisinde buz-dolabýnda uzun bir süre saklaya-bilirsiniz. Böylece pasta yaparkenelinizin altýnda hazýr bulunur.

25) Kabarýk bir omlet yap-mak istiyorsanýz, bir çorba kaþýðýsuyun içerisine bir çay kaþýðýmýsýr unu karýþtýrýn. Hazýrladýðý-nýz karýþýmý yumurtaya ilaveedin. Böylece kabarýk bir omletyapmýþ olacaksýnýz.

26) Sarýmsaklarýnýzý her za-man elinizin altýnda hazýr bulun-durmak istiyorsanýz kabuklarýnýsoyduktan sonra bir kavanozadoldurup üzerine zeytinyaðý ko-yarak muhafaza edebilirsiniz. Ay-rýca bu yað yemeklerinize, salata-larýnýza ayrý bir lezzet katacaktýr.

KA

RD

ELE

N

HER EVE LAZIM BÝLGÝLER 65

! NÝSAN #

HER EVE LAZIM BÝLGÝLER

27) Bisküvileriniz yumuþa-mýþsa onlarý birkaç dakika fýrýn-layýn.

28) Çekmeceleri içini boþalt-madan temizlemek istiyorsanýz,elektrik süpürgesinin ucuna incebir çorap geçirin.

29) Fýrýnda tavuk kýzartaca-ðýnýz zaman üzerine koyduðunuzbaharatlardan içine de koyun.Böylece daha lezzetli olur.

30) Domates salçanýz çok ek-þi ise içerisine bir havuç rende-leyin. Havuç, salçanýzý (sosunu-zu) tatlandýracaktýr.

31) Mantarlarýn daha lezzetliolmasý için piþirmeden önceüzerlerine biraz tuz ve limonsuyu koyun, 5 dakika bekletin.Daha sonra piþirin.

32) Fýrýnda tavuk kýzartaca-ðýnýz zaman bir limonu ikiyebölün, yarýsýný tavuðun üzerinebastýrarak iyice sürün. Diðer ya-rýsýný ise tavuðun içerisine yerleþ-tirin. Tavuðunuz nar gibi kýzara-caktýr.

33) 2 Çorba kaþýðý yoðurdu,sulandýrýlmýþ 1 çorba kaþýðý sal-çayý ve birazda zeytinyaðýný derinbir kabýn içerisinde karýþtýrýn. Fý-rýna koymadan önce tavuðunher tarafýna sürün. Çok daha lez-zetli olacaktýr.

34) Hazýrladýðýnýz kekin orta-sýna malzeme koyacaðýnýz zamanbýçak ile kesmenize gerek yok.Dikiþ ipliðini kekin etrafýna geripdikkatlice çektiðiniz zaman düz-gün bir þekilde kesildiðini göre-ceksiniz.

35) Hazýrladýðýnýz kekin, fý-rýnda piþirirken çökmemesi içinhamuru kalýbý ile birlikte fýrýnakoymadan önce 20 dakika kadardinlendirin.

36) Piþirdiðiniz sebzelerin renk-lerini kaybetmemesi için bir kesmeþeker yada limon suyu koyun.

37) Hazýrladýðýnýz omletin ta-vaya yapýþmamasý için, önce

tavayý ocaða koyup iyice ýsýtýnsonra yaðý döküp kýzdýrýn. Dahasonra karýþýmý tavaya alýn veocaðýn altýný kýsýn.

38) Kesilmiþ ve açýk havadakalmýþ soðan zararlýdýr. Kullan-madýðýnýz soðan parçalarýný sak-lamayýn.

39) Kuru soðanlarý kese kaðý-dýna sardýktan sonra buzdolabý-nýn sebze bölümünde muhafazaederseniz çürüyüp bozulmasýnýönlemiþ olursunuz.

40) Kýzarttýðýnýz tavuðun tek-rar ýsýttýðýnýzda lezzetini kaybet-mesini istemiyorsanýz tavuk par-çalarýný bir süzgece koyun. Ten-cerenin içerisinde su kaynatýn vesüzgeci üzerine oturtun. Buhardaýsýtýlan tavuk lezzetinde hiçbirþey kaybetmeyecektir.

41) Satýn aldýðýnýz kiviler çoksert ve ham ise bir gece boyuncaplastik bir torba içerisinde elmave armut ile saklayýn.

42) Evde pasta yaparken kul-landýðýnýz meyve þekerlemeleri-nin dibe çökmesini istemiyorsa-nýz hazýrladýðýnýz hamura birmiktar mýsýr unu ilave edin.Meyveler piþerken sularý yoðun-laþýr ve dibe çökmezler.

43) Kek kalýbýnýzýn içine ha-murunuzu dökmeden önce orta-sýna bir þerit alüminyum folyokoyun. Böylece kekinizi piþirdik-ten sonra kolayca çikartabilirsi-niz.

44) Soðan, sarýmsak kesme-den önce parmaklarýnýza limonsuyu sürerseniz, istemediðinizkokulardan kurtulmuþ olursu-nuz.

45) Lambalarýnýzýn üzerinekullanmadýðýnýz kokularýnýzdanveya biraz vanilya sürerseniz,lambalarýnýzý yaktýðýnýzda misgibi koku yayýlacaktýr. (Fazla sür-meyin.)

TREN KAÇTI

Üç arkadaþ tren istasyonunagitmiþler. Ýçlerinden biri giþeyeyaklaþýp bilet almýþ ve treninkalkmasýna ne kadar zaman ol-duðunu sormuþ.

� Bir saat on beþ dakika...Arkadaþlarýna dönmüþ:

� Daha çok var, hadi gidip þukarþýki kafede çay içelim... Ora-dan buradan derken lâf lâfý aç-mýþ... Birden tren düdüðüylekendilerine gelmiþler. Koþarakdýþarý fýrlamýþlar ama, nafile...Tren kaçmýþ... Sormuþlar:

� Sonraki tren ne zaman? � Bir buçuk saat sonra... Yine

dönmüþler kafeye. Yine çay, yinelâf ve derken yine düdük sesi...Koþmuþlar ama bu defa da trenikaçýrmýþlar. Bir saat sonra birtren daha varmýþ. Dönmüþlerkafeye... Ama bu kez uyanýkduruyorlar. Trenin sesini duyarduymaz kalkmýþlar ve koþmayabaþlamýþlar. Ýçlerinden ikisi; biribir vagona, diðeri baþka vagonazar zor yetiþmiþ... Üçüncü isegeride kalmýþ ve yetiþememiþ...Bir süre dövündükten sonra baþ-lamýþ katýla katýla gülmeye. Du-rumu gören istasyon memuru da-yanamayýp sormuþ:

� Hem treni kaçýrdýn hemgülüyorsun!

� Nasýl gülmeyeyim!... Onlarbeni uðurlamaya gelmiþti�.

66 HER EVE LAZIM BÝLGÝLER / TREN KAÇTI

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

K

Hayat, hisseden gönüllerebir seraptýr. Acýlarýn

tortulaþtýðý ömür için, günlersalise olur, mevsimler saniye,seneler dakika. Yaþanan hergüzellik, baþlayan her sevda

ýþýk hýzýyla geçer ömrünkenarýndan. Ýnsana yalnýzca

geçirdikleri arkasýndan burukbakýþlar kalýr.

Ý ran Cumhurbaþkaný Ah-medinejat�ýn, ABD Baþ-kaný�na yazdýðý mektu-

bun tam metnini yayýnlýyoruz.Bush�un �saçma� bulduðu mek-tup, aylarca konuþulacak bir içe-riðe sahip.

11 Mayýs 2006 00:20 Alptekin DURSUN-

OÐLU�na ait olan bu çevridendolayý kendilerine teþekkür ederiz.

�Sayýn ABD Baþkaný Ge-orge W. Bush��,

Uzun zamandýr, kamuoyu-nun, siyasi çevrelerin ve üniver-site ortamlarýnýn gündemindeolan uluslararasý alandaki varlýðýinkâr edilmez çeliþkilerin nasýlele alýnabileceðini düþünüyor-dum. Bu konuda birçok sorucevapsýz kalmaktadýr.

Binaenaleyh, size bu çeliþki-leri ve sorularý söz konusu et-meye karar verdim, bunlarýn tas-hihi için belki bir fýrsat doðar. Kendini yüce ilahi PeygamberHz. Mesih�in takipçisi gören,kendini insan haklarýyla yüküm-lü gören, liberalizmi medeniyetmodeli sayan, nükleer silahlarýnve kitle imha silahlarýnýn yayýl-masýna karþý çýkan, terörizmlemücadeleyi þiar haline getiren venihayet, Hz. Mesih�in ve salih-lerin hâkim olacaðý birleþik birdünya toplumu kurmaya çalýþanbirinin, ayný zamanda ülkeleresaldýrmasý, bireylerin canýný,haysiyetini ve varlýðýný deðerolmaktan çýkarmasý, örneðin birköyde, bir þehirde veya bir kon-voyda birkaç suçlunun muhte-mel varlýðýndan dolayý, o köyü, oþehri veya o konvoyu ateþe ver-mesi mümkün olabilir mi?

Veya bir ülkede kitle imhasilahlarýnýn bulunduðu ihtima-

linden dolayý o ülke iþgal edilipyüz bin civarýndaki insan öldü-rülebilir; o ülkenin su, tarým vesanayi kaynaklarý ortadan kaldý-rýlarak oraya 180 bin askeri güçyerleþtirilebilir mi? Ýnsanlarýnevlerinin mahremiyeti çiðnendi,bu ülke belki de 50 yýl gerigötürüldü. Hangi bedelle? Birülke ve bazý diðer ülkeler, yüzmilyarlarca dolar harcadý.

Saldýrgan gücün askeri olarakon binlerce genç sevk edildi,bunlar kendi evlerinden uzak-laþtýrýlarak öldürmek üzere ko-nuþlandýrýldý, onlarýn elleri baþ-kalarýnýn kanýna bulaþtýrýldý, psi-kolojik baský altýnda tutulduklarýiçin onlarýn bir kýsmý intihar etti,ülkelerine döndükten sonra bileçeþitli hastalýklarýn pençesinedüþtüler, bir kýsmý da öldürüldüve cenazeleri ailelerine teslimedildi.

SADDAM�I BATIDESTEKLEDÝ

Kitle imha silahlarýnýn varlýðýbahanesiyle iþgal edilen ülkeninhalkýnýn büyük bir kýsmýna veiþgal eden ülkelerin halklarýnabüyük bir trajedi yaþatýldý. Dahasonra ise burada kitle imha si-lahlarýnýn olmadýðý anlaþýldý.

Elbette Saddam cani bir dik-tatördü. Ama savaþýn, onu de-virmek için deðil, kitle imha si-lahlarýný yok etmek için yapýldýðýbelirtildi. Saddam bu çerçevededevrildi; bölge halklarý da onundevrilmesinden memnun oldu.

Saddam Ýran�a karþý baþlattýðýsekiz yýllýk savaþta Batý�dandestek görmüþtü.

Sayýn Devlet Baþkaný,Belki de biliyorsunuz, ben bir

öðretmenim. Öðrenciler bana buadamlarýn yukarýda sözünü etti-

ðim deðerlerle, bu cümleden ba-rýþ ve rahmet Peygamberi Hz.Mesih�in öðretileriyle nasýl bað-daþtýrýlabileceðini soruyor.

Guantanamo�da sanýk olaraktutulanlar, mahkeme edilmiyor.Avukat tutma imkânýna sahipdeðiller, aileleri onlarla görüþe-miyor, onlar ülke dýþýnda alýko-nuyor ve onlar için hiçbir uluslararasý nezaret söz konusu deðil.Onlarýn tutuklu mu, savaþ esirimi, sanýk mý, mahkûm mu oldu-ðu belli deðil. Avrupalý denetçi-ler, Avrupa�da bile gizli zindanlarbulunduðunu teyit ettiler. Beninsanlarýn kaçýrýlýp gizli zindan-larda tutulmasýný dünyadaki hiç-bir yargý sistemiyle baðdaþtýra-mýyorum ve bu yapýlanlarýn yu-karýda sýraladýðým deðerlerle, Hz.Mesih�in öðretileriyle, insan hak-larýyla veya liberalizm deðer-leriyle nasýl baðdaþtýðýný anlaya-mýyorum.

Gençlerin, öðrencilerin vehalkýn Ýsrail olgusuyla ilgili bir-çok sorusu bulunuyor. Onlardanbazýlarýný duymuþ olmalýsýnýz.

Tarih boyunca birçok ülkeiþgal edildi; ama yeni bir ülkeninve yeni bir halkýn kurulmasý ça-ðýmýzýn nevzuhur fenomenlerin-dendir. Öðrenciler, 60 yýl önceböyle bir ülkenin olmadýðýnýsöylüyor. Eski coðrafi belgelerigösteriyor, ne kadar arasak daÝsrail adlý bir ülke göremiyoruzdiyorlar. Onlara yol göstermeyemecburum, birinci ve ikincidünya savaþlarýný araþtýrýyorlar.

Öðrencilerimden biri þöylededi: On milyonlarca kiþininöldürüldüðü 2. Dünya Savaþý�n-da savaþ haberleri karþýt taraflararasýnda hýzla yayýlýyor, iki tarafda kendi zaferini karþý tarafýn ise

KA

RD

ELE

N

AHMEDÝNECAT�IN MEKTUBU 67

! NÝSAN #

AHMEDÝNECAT�IN MEKTUBU

yenilgisini ilan ediyordu. Savaþ-tan sonra 6 milyon Yahudi�ninöldürüldüðü söylendi. 6 Milyonkiþi en az 2 milyon aileye tekabülediyor.

Bu haberin doðru olduðunufarz edelim, acaba bu, Ortado-ðu�da Ýsrail diye bir ülkenin ku-rulmasýnýn ve onun himaye edil-mesinin mantýklý sonucu mudur?

Bu fenomen nasýl tahlil edilipyorumlanabilir?

Sayýn Devlet Baþkaný, Ýsrail�in hangi bedeller ve

hangi geliþmeler sonucu kurul-muþ olduðunu biliyor olmalýsýnýz.Binlerce kiþinin öldürülmesi,milyonlarca kiþinin kendi yur-dundan sürülmesi, yüz binlercehektarlýk çiftliðin, zeytin bahçe-sinin, þehrin tahribi� Bu trajedisadece kuruluþ dönemine aitdeðil, maalesef 60 yýldýr devamediyor.

Kurulmuþ olan bu rejim,çocuklara bile acýmýyor, evleriinsanlarýn baþýna yýkýyor, Filistin-lileri terör etme programýnýönceden ilan ediyor, binlerceFilistinliyi zindanda tutuyor.

Böylesi bir fenomen son asýr-da benzersizdir veya eþine azrastlanýr türdendir. Birçok halkiçin diðer bir önemli soru daþudur: Niçin böylesi bir rejimhimaye ediliyor? Acaba böylesibir rejimin himaye edilmesi, Hz.Mesih�in (as) Hz. Musa�nýn (as)öðretileriyle liberal deðerlerlebaðdaþýyor mu?

Filistin�in kaderini tayin hak-kýnýn, Filistin�in içinde ya da dý-þýnda yaþayan Müslüman�ýyla,Hýristiyan�ýyla, Yahudi�siyle tümFilistin halkýna býrakýlmasý de-mokrasi ve insan haklarý ilkele-rine ve Peygamberlerin öðretile-rine aykýrý mýdýr? Eðer aykýrýdeðilse neden referanduma karþýçýkýlýyor?

ÝSRAÝL ALEYHÝNDEKÝKARARLARI NÝÇÝN VETO

EDÝYORSUNUZ?Son Filistin hükümeti, Filis-

tin halkýnýn oyuyla iþ baþýnageldi. Tüm tarafsýz gözlemcilerbunun seçilmiþ bir hükümet ol-duðunu teyit etti. Filistin�in se-çilmiþ hükümeti, inanýlmaz birþekilde baský altýna alýndý ve ona�Ýsrail rejimini taný, direniþtenvazgeç ve önceki hükümetinprogramýný izle� dendi. Eðer þuanki Filistin hükümeti, böylesipolitikalarý izleyeceðini dahaönceden belirtecek olsaydý, aca-ba Filistin halký onu seçer miydi?Bunlar, yukarýda söz ettiðimizdeðerlerle baðdaþýr mý?

Ayrýca halk þunu soruyor:Güvenlik Konseyi�nden Siyonistrejimin aleyhine çýkan her kararniçin veto ediliyor?

Sayýn Devlet Baþkaný,Biliyorsunuz halkla iç içe ya-

þýyorum ve sürekli onlarla temashalindeyim, Ortadoðu halklarýn-dan birçok kiþi benimle çeþitliþekillerde temas kuruyor. Onlar,bu çifte standartlý politikalarýhiçbir mantýkla baðdaþýr görmü-yor. Deliller göstermektedir kibölge halký, uygulanan poli-tikalara gün geçtikçe daha daöfke duymaktadýr.

BÝLÝMSEL GELÝÞMELERÝNASIL SUÇ SAYARSINIZ?

Daha fazla soru gündemegetirme niyetinde deðilim; fakatbirkaç noktaya daha iþaret et-mek istiyorum. Ortadoðu bölge-sindeki her bilimsel ve teknolojikgeliþme niçin Siyonist rejimekarþý bir tehdit olarak görülüp,bu þekilde propaganda ediliyor?Bilimsel çalýþmalar ve araþtýr-malar yapmak, milletlerin temelhaklarýndan deðil midir? Tariheaþina olmalýsýnýz, ortaçað döne-minden baþka, tarihin hangidöneminde ve dünyanýn nere-

sinde bilim ve teknoloji alanýn-daki ilerlemeler bir suç sayýldý?

Bilimden askeri amaçlarlayararlanma ihtimalinden dolayýbilime ve teknolojiye karþý çýkýl-dýðýný var sayalým. Bu þekilde birsonuç çýkarmak doðru görülecekolursa tüm bilimlere karþý çýkýl-malýdýr. Fiziðe, kimyaya, mate-matiðe, týp ve mühendislik bilim-lerine bile�

Irak konusunda yalan söylen-di. Peki sonuç ne oldu? Kuþkusuztüm insan toplumlarýnda yalanbeðenilmeyen bir þeydir.

Kuþkusuz zatýâliniz de sizeyalan söylenmesinden hoþlan-mazsýnýz.

Sayýn Devlet Baþkaný,Latin Amerika halklarý onla-

rýn bu kýtadaki seçilmiþ hükü-metlerine neden karþý çýkýldýðýný,buna karþýlýk neden darbecilerindesteklendiðini sorma hakkýnasahip mi? Niçin onlarýn baþýnýnüstünde daimi bir tehdit bulutudolaþmaktadýr?

Afrika halký çalýþkan, yaratýcýve yetenekli bir halktýr. Onlar,insanlýk toplumunun maddi vemanevi ihtiyaçlarýný temin ede-cek deðerli ve önemli bir roloynayabilir. Afrika�nýn büyük birkýsmýndaki yoksulluk ve imkân-sýzlýk, böylesi bir role engel ol-maktadýr. Acaba onlarýn þunusormaya hakký var mý? Niçin on-larýn büyük servetleri yaðmala-nýyor? Hâlbuki onlarýn kendileribuna herkesten daha çok muh-taçtýr.

Acaba bunlar Hz. Mesih�inöðretileriyle ve insan haklarýylabaðdaþýyor mu?

Mümin ve kahraman Ýranhalkýnýn da birçok sorusu var. Bucümleden 52 yýl önce �28 Mor-dad Darbesi�nin gerçekleþti-rilmesi ve yasal hükümetin dev-rilmesi, Ýslam Devrimi�ne karþýkonulmasý, binlerce belgenin

68 AHMEDÝNECAT�IN MEKTUBU

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

ortaya koyduðu üzere konsolos-luðun Ýslam Cumhuriyeti karþýt-larýnýn himaye edildiði bir üshaline getirilmesi, Ýran�a karþýsavaþta Saddam�ýn desteklen-mesi, Ýran yolcu uçaðýnýn düþü-rülmesi, Ýran mal varlýðýnýn blo-ke edilmesi, Ýran halkýnýn nük-leer alanda ve bilimsel alanlardagösterdiði ilerlemeler karþýsýndaöfke ve rahatsýzlýk gösterilmesive tehditlerde bulunulmasý�

Halbuki tüm Ýranlýlar, ülke-leri geliþtiði için mutlu oldular vekutlamalar düzenlediler. Bu mek-tupta açýklanabilecek daha bin-lerce nokta bulunmaktadýr.

11 EYLÜL�ÜN PERDEARKASI NÝÇÝN

AÇIKLANMIYOR?Sayýn Devlet Baþkaný, 11 Eylül olayý gerçekten kor-

kunç bir olaydý. Dünyanýn nere-sinde olursa olsun masum insan-larýn öldürülmesi, üzüntü veelem vericidir. Ülkemiz, olaylar-dan hemen sonra bu tür olay-larýn müsebbiplerini nefretle ký-nadýðýný, geri kalanlara ise baþ-saðlýðý dileyerek onlarýn acýlarýnýpaylaþtýðýný ifade etti.

Tüm devletler, yurttaþlarýnýncanlarýný, mallarýný ve saygýnlýk-larýný korumakla görevlidir.

Söylendiði kadarýyla devleti-niz geniþ bir istihbarat ve güven-lik sistemine sahiptir. Hatta mu-haliflerini yurt dýþýnda bile avla-maktadýr. 11 Eylül olayý basit biroperasyon deðildi. Bu operas-yonun istihbarat ve güvenlik sis-temleriyle koordine edilmedenveya bunlara nüfuz edilmedenplanlanýp uygulanmasý mümkünmüdür?

Kuþkusuz bu mantýklý bir ihti-maldir. Konunun bu boyutlarýniçin þimdiye kadar gizli kaldý?Bu konuda kimlerin kusurluolduðu konusunda neden açýkla-ma yapýlmýyor? Niçin bunlarýnmüsebbipleri ve bu konuda kusu-ru bulunanlar mahkeme edilmi-yor?

Sayýn Devlet Baþkaný, Her devletin görevi vatandaþý

için huzur ve güven ortamý ya-ratmaktýr. Sizin ülkenizin halkýve dünyanýn bunalýmlý bölgele-rindeki ülkelerin halklarý, birkaçyýldýr güven duygusu hissetmiyor.

11 Eylül�den sonra bu olay-dan zarar görenlerin ve bu olay-dan etkilenen Amerikan halký-nýn psikolojik travmasýný iyileþ-tirmeye çalýþmak yerine bazý Ba-týlý medya organlarý güvensizlikortamýný körükledi ve sürekli birterörist saldýrý ihtimalinden sözederek halký korku ve dehþetortamýnda tuttu.

Acaba bu Amerikan halkýnahizmet midir? Acaba korku vedehþetin yarattýðý hasarlar ölçü-lebilir mi?

Düþünün ki Amerikan vatan-daþlarý, her yerde bir saldýrý ihti-mali olduðunu düþünüyor, cad-delerde, iþ yerlerinde ve evlerin-de güvensizlik hissediyor. Bu du-rum kimin hoþuna gidiyor?

Medya huzur ve güven yerineneden güvensizlik aþýlýyor?

Bazýlarý bu propagandalarýnAfganistan�a saldýrý için ortamyaratmaya dönük olduðuna ina-nýyor. Bu noktada medyaya de-ðinmek gerekiyor. Doðru haberverme, bir emanet olan haberindoðru bir þekilde yayýlmasý, in-sani ve kabul edilebilir bir basýnilkesidir. Bazý Batýlý medya or-ganlarýnýn bu ilkeye uymadýðýnýderin bir üzüntüyle belirtmekisterim. Irak�a saldýrýnýn asýlbahanesi kitle imha silahlarýnýnvarlýðýydý. Halkýn buna inandýrýl-masý ve Irak�a saldýrýya zemin ha-zýrlanmasý için bu konu süreklitekrar edildi. Yalan ve yapay biratmosferde hakikat kaybolmuyormu? Acaba hakikatin kaybolmasýyukarýda sözü edilen deðerlerlebaðdaþýyor mu? Acaba hakikat,Allah katýnda da kayýp mý olu-yor?

IRAK�A SALDIRININHALKINA FAYDASI NE?Sayýn Devlet Baþkaný, Tüm ülkelerde devletlerinin

hazinesi için para ödeyen vedevletlerinden de hizmet bekle-yen halktýr.

Soru þu: Irak�a asker sevketmek için yýllýk ayrýlan yüz mil-yarlarca dolarlýk bütçenin halkiçin getirisi nedir?

Zatýâlinizin de bildiði gibi ül-kenizdeki bazý eyaletlerde bulu-nan halk, yoksulluk ve sýkýntýiçindedir. Binlerce kiþi evsizbarksýz yaþýyor. Ýþsizlik büyük birsorun ve bu sorun aþaðý yukarýtüm ülkelerde de mevcut. Buþartlar altýnda halkýn hazinesin-den bu büyüklükte bir bütçe ay-rýlmasý, bu büyüklükteki bir as-ker sevkýyatýný, izah etmeye ye-tiyor mu veya bunlar, yukardasöylenen ilkelerle baðdaþýyormu?

BUSH�A SORULAR, SORULAR, SORULARSayýn Devlet Baþkaný,Söylendiðine göre bugün dün-

ya halklarýnýn sorunlarýnýn birkýsmý, bizim bölgemiz ve sizinhalkýnýzdýr.

En azýndan bir kýsmýný tasdikedeceðiniz üzere size söylemekistediðim asýl þey þudur:

Yöneticilerin belirli dönem-leri vardýr ve yöneticiler ebedideðildir. Ama onlarýn isimleritarihte ebedi kalacaktýr. Yakýn veuzak gelecekte tarih hükmünüverecektir.

Halk, bizim dönemimizdeneler olduðunu söyleyecek.

Acaba halklarýmýz için refah,huzur ve güvenlik mi yoksa gü-vensizlik ve iþsizlik mi getirdik?

Acaba adaleti mi ayakta tut-tuk yoksa büyük bir kesimin yok-sulluðu ve imkânsýzlýðý pahasýna

KA

RD

ELE

N

AHMEDÝNECAT�IN MEKTUBU 69

! NÝSAN #

küçük bir grubu mu himayeettik?

Acaba küçük bir kesimi ser-vete ve makama kavuþturarakonlarýn rýzasýný kazanmayý Al-lah�ýn ve halkýn rýzasýna tercihmi ettik?

Acaba halkýn ve mahrumla-rýn haklarýný mý savunduk yoksaonlarýn haklarýný görmezden migeldik?

Acaba dünyanýn her yerinde-ki insanlarýn haklarýný mý savun-duk yoksa savaþ dayatarak yasalolmayan bir þekilde baþka ülke-lerin iç iþlerine müdahale mi et-tik ya da korkunç zindanlar ku-rarak insanlarý buralara mý dol-durduk?

Acaba dünyada güvenlik vebarýþ için mi çaba sarf ettik yoksagüç ve tehdit bulutlarýný dünya-nýn her tarafýna mý yaydýk?

Acaba kendi halkýmýza vedünya halklarýna doðru mu söy-ledik yoksa hakikatleri mi çarpýt-týk.

Acaba halklarýn taraftarý mýolduk yoksa iþgalcilerin ve zalim-lerin taraftarý mý olduk?

Acaba hükümetimizde man-týk, akýl, ahlak, barýþ, sorumludavranma, adaleti yayma, halkahizmet, refah, ilerleme ve insanhaysiyetinin korunmasý mý hâ-kim oldu yoksa silah gücü, teh-dit, güvensizlik, halka aldýrýþ et-meme, halklarýn ilerlemesini vegeliþmesini önleme ve haklarýnçiðnenmesi mi?

Nihayet bunlarýn hepsi söy-lenecek�

Yemin ettiðimiz üzere asligörevimiz olan halka hizmete vePeygamberlerin öðretilerine baðlýkaldýk mý kalmadýk mý?

Sayýn Devlet Baþkaný,Dünya bu duruma daha ne

kadar tahammül edebilir? Busüreçle dünya hangi yöne gide-cek? Dünya halklarý daha ne

zamana kadar bazý yöneticilerindoðru olmayan kararlarýnýn be-delini ödeyecek?

Daha ne zaman kadar kitleimha silahlarýnýn güvensizlikbulutu, dünya halklarýnýn baþýn-da dolaþacak?

Kadýn erkek ve çocuklarýnkanlarýnýn daha ne zamana ka-dar caddelere ve sokaklara akýtýl-masý ve insanlarýn evlerinin dahane zamana kadar baþlarýna yýkýl-masý gerekiyor?

Zatýâliniz dünyanýn bu duru-mundan hoþnut musunuz?

Mevcut politikalarýn sürebile-ceðini düþünüyor musunuz?

Asker sevk etmek için har-canan yüz milyarlarca dolar, zayýfülkelere yardým, saðlýk koþullarý-nýn iyileþtirilmesi, hastalýklarlamücadele, düþünsel ve bedenselgeliþim için eðitim, doðal fela-ketlerden dolayý zarar görenleriçin yardým, iþ alanlarý yaratmak,üretim, bayýndýrlýk, fakirliðin vemahrumiyetin ortadan kaldýrýl-masý, barýþ, ülkeler arasýndakisorunlarýn çözümü, milliyet, ýrkvs. savaþlarýnýn önlenmesi, içinharcansaydý, bugünün dünyasýacaba nasýl bir durumda olurdu?

Sizin ülkenizin halklarý dabundan dolayý þeref ve gururduymaz mýydý? Sizin siyasi, dev-letinizin ve halkýnýzýn ise ekono-mik durumu daha güçlü olmazmýydý?

Büyük bir üzüntüyle belirte-yim ki dünya halklarýnýn Ameri-kan devletine yönelik artannefreti olur muydu?

Sayýn Devlet baþkaný kimseyikýrýp incitmek niyetinde deðilim.Bugün Hz. Ýbrahim, Ýshak, Ya-kub, Ýsmail, Yusuf veya Ýsa(Allah�ýn selamý hepsinin üzerineolsun) olsaydý, bütün bu yapýlan-lar karþýsýnda nasýl bir hükümverirdi? Adaletin tüm yeryüzünükaplayacaðý gün, Hz. Ýsa Mesih

gelip bize bir rol verecek mi veyabizi kabul edecek mi?

ANAHTAR SORUAnahtar sorum þu: Dünya

halklarýyla anlaþmanýn daha iyibir rolü yok mu?

Bugün dünyada milyarlarcaHýristiyan, milyarlarca Müslü-man ve milyonlarca da Hz. Musaöðretilerinin takipçisi bulunuyor.

Tüm ilahi dinler, tek bir keli-mede birleþiyor. Bu kelime deTevhid�dir.

Yani Allah�tan baþka ilahýnbulunmadýðý tek tanrýya inan-mak�

Kur�an-ý Kerim bu ortak ke-limeyi vurguluyor ve tüm ilahidinlerin takipçilerini buna davetederek þöyle diyor:

�De ki ey kitap ehli, sizin vebizim aramýzda ortak olan birkelimeye gelin: Yalnýz Allah�atapalým, ona hiçbir þeyi ortakkoþmayalým, birimiz diðeriniAllah�tan baþka rab edinmesin�(Al-Ýmran: 64)

Sayýn Devlet Baþkaný, Ýlahi kelamýn da belirttiði

üzere tek bir Allah�a tapmaya veilahi peygamberlere uymaya da-vet ediliyoruz. Her türlü gücünüstünde olan ve gücü yer þeyeyeten, gizlide açýkta, geçmiþte,gelecekte olan her þeyi de, kul-larýnýn kalplerinden geçirdikleri-ni de bilen ve kullarýnýn amel-lerini kaydeden Allah�a tapýn-mak. Yerlerin ve göklerin malikiolan ve tüm âlemlerin melikiolan Allah�a�

Tüm âlemlerin tedbiri onunelindedir. O, tüm kullarýnýn gü-nahlarýný baðýþlamayý vaat et-miþtir. O, mazlumlarýn dostu, za-limlerin düþmanýdýr. Rahman verahimdir. Müminlerin dostudur,onlarý karanlýklardan aydýnlýðaçýkarýr. Kullarýnýn amellerini iz-ler. Kullarýný imana ve salihamele davet eder. Onlardan hak

70 AHMEDÝNECAT�IN MEKTUBU

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

yönünde adým atmasýný ve buyolda sabit durmasýný ister. Kul-larýný, resullerine itaate daveteder ve onlarýn amellerine þahitve nazýrdýr. Kötü sonun yalnýzcabu dünya hayatýný tercih eden-lere, onun emirlerine isyan ediponun kullarýna zulmedenlere aitolduðunu söyler. Sonsuz iyiliðinve cennetin ise onun yüceliðin-den ve makamýndan korkanlarave kendi hevasýna uymayanlaraait olduðunu bildirir.

Biz, peygamberlerin öðretile-rine dönüþün tek kurtuluþ vemutluluk yolu olduðuna inaný-yoruz. Zatýâlinizin Hz. Mesih�in(as) öðretilerine ilgi duyduðu-nuzu ve Allah�ýn vaadiyle aalih-lerin yeryüzündeki ilahi hükü-metine inandýðýnýzý duydum.

Biz de Hz. Ýsa Mesih�i (as)yüce ilahi peygamberlerden biriolarak görüyoruz.

Kur�an-ý Kerim onu defalarcayüceltmiþtir. Ve þu söz Hz. Me-sih�ten (as) nakledilmiþtir:

�Benim ve sizin rabbimizAllah�týr. O halde ona kullukedin, sýrat-ý mustakim budur.�(Kur�an-ý Kerim, Meryem Suresi:36)

Allah�a kulluk ve itaat, tümilahi peygamberlerin þiarýdýr.

Allah, tüm Avrupa, Asya,Afrika, Amerika, Okyanusya,halklarýnýn tanrýsýdýr. Tüm âlembirdir ve tüm kullarýnýn hidayeti-ni, izzetini isteyen, insanlara üs-tünlük bahþeden yüce Allah�týr.

Þu, Ýlahi kelamdandýr: �Kadirve müteal olan Allah, peygam-berlerini insanlarýn hidayeti içinaçýk mucizelerle ve delillerlegöndermiþtir, ta ki Allah�ýn ayet-lerini onlara göstersin ve onlarýgünahtan temizleyebilsin diye.

Kitabý ve mizaný göndermiþtirta ki insanlar karþýsýnda adaletiayakta tutsunlar ve tuðyandansakýnsýnlar diye.�

SENÝN VE BENÝMHESABIM KOLAY

OLMAYACAKBütün bu ayetler, Kitab-ý Mu-

kaddes�te de bir þekilde geçmek-tedir.

Ýlahi Peygamberler vaat et-miþtir ki: �Tüm insanlarýn amel-lerinin karþýlýðýný görmesi içinAllah�ýn huzurunda toplanacaðýgün gelecektir. Ýyiler cennetegönderilecek, günahkarlar dailahi azaba uðrayacaktýr� sanýyo-rum her ikimiz de bu güne ina-nýyoruz ama; Bizim hesabýmýzkolay olmayacak.

Zira bizler, davranýþlarýmýzýnhayatlarýnda etki býraktýðý kim-seler ve halk karþýsýnda cevapverici konumdayýz.

Peygamberler, tevhid esasýn-daki barýþý, huzuru, adaleti veinsan saygýnlýðýný tüm insanlariçin istemiþtir. Hepimiz bu ilke-lere yani tevhide, adalete, insa-nýn izzet ve saygýnlýðýnýn korun-masýna ve kýyamet gününe ina-nýrsak, Allah�a itaatten ve Pey-gamberlerin öðretilerine uyma-dan uzaklaþmanýn bir sonucuolan bugünkü sorunlara galipgelinemez mi? Ve daha iyi vegüzel bir rol oynanamaz mý?

Bu ilkelere inanmak, barýþý,dostluðu ve adaleti geniþletipbunu garanti etmez mi? Yazýlýolan veya olmayan bu ilkeler,dünya halklarýnýn çoðunun ilkesideðil mi?

Zatýâliniz bu davete icabetetmiyor musunuz?

Ýlahi Peygamberlerin öðreti-lerinin hakikatine, tevhide, ada-lete, insan saygýnlýðýnýn korun-masýna, Allah�a ve Resullerineitaate�

Sayýn Devlet Baþkaný,Tarih gösteriyor ki, hükü-

metler, zulüm yolunda olursa,kalýcý olamaz. Allah, insanlýðýnyazgýsýný onlarýn eline býrak-

mamýþtýr. Hükümetlerin istek-lerinin ve tedbirlerinin aksinegeliþen birçok olay olmuþtur.Yaþanan olaylar, daha üstün birgücün tüm iþleri idare ettiðinigöstermiþtir.

Sayýn Devlet Baþkaný, Bugün dünyada yaþanan ge-

liþmelerin ve deðiþimlerin niþa-neleri inkâr edilebilir mi?

Bugünkü durum on sene ön-cesiyle mukayese edilebilir. Çokhýzlý ve geniþ kapsamlý birdeðiþim söz konusudur.

DÜNYA RAHATSIZDünya halklarý mevcut du-

rumdan hoþnut deðildir. Dünya-da etkin olan bazý yöneticilerinvaatlerine ve açýklamalarýnadaha az güvenmektedir.

Dünyanýn birçok yerindekiinsanlar, güvensizlik hissetmek-tedir, insanlar güvensizliðin vesavaþlarýn yayýlmasýna karþýdýr veçifte standartlý politikalarý kabuletmemektedir. Ýnsanlar zengin-lerle yoksullar, müreffeh ülkeler-le yoksul ülkeler arasýndaki ayrýþ-maya itiraz etmektedir. Ýnsanlarartan fesattan nefret duymak-tadýr.

Birçok ülkedeki halk, kültür-lerinde saldýrganlýk bulunan, in-sanlarýn evlerini baþlarýna yýkan,muhabbet ve þefkati az olan ya-pýlardan rahatsýzdýr.

Sayýn Devlet Baþkaný,Biz istesek de istemesek de

dünya tevhide ve adalete doðruilerlemektedir. Allah�ýn iradesiher þeye galip gelecektir. Selamhidayete tabi olanlara olsun.

Mahmud Ahmedinecat,��Ýran Ýslam Cumhuriyeti

Cumhurbaþkaný�

KA

RD

ELE

N

AHMEDÝNECAT�IN MEKTUBU 71

! NÝSAN #

K

HALÝL ÝBRAHÝMBEREKETÝ.....

Vaktiyle birbirini çok seveniki kardeþ varmýþ....

Büyüðü Halil....Küçüðü ise Ýbrâhim...Halil, evli çocuklu.Ýbrahim ise bekârmýþ...Ortak bir tarlalarý varmýþ iki

kardeþin...Ne mahsul çýkarsa, iki pay

ederlermiþ..Bununla geçinip giderler-

miþ...Bir yýl, yine harman yapmýþlar

buðdayý.Ýkiye ayýrmýþlar....Ýþ kalmýþ taþýmaya....Halil, bir teklif yapmýþ :Ýbrahim kardeþim; Ben gidip

çuvallarý getireyim. Sen buðdayýbekle.

Peki abi demiþ Ýbrahim...Ve Halil gitmiþ çuval getir-

meye....

O gidince, düþünmüþ Ýbra-him:

Abim evli, çocuklu. Dahaçok buðday lazým onun evine

Böyle demiþ ve,Kendi payýndan bir miktar

atmýþ onunkine...Az sonra Halil çýkagelmiþ.Haydi Ýbrahim...! Demiþ, önce sen doldur da

taþý ambara.Peki abi...!Ýbrahim, kendi yýðýnýndan bir

çuval doldurup düþer yola..O gidince, Halil düþünür bu

defa:Der ki:Çok þükür, ben evliyim, kuru-

lu bir düzenim de var.Ama kardeþim bekâr.O daha çalýþýp, para biriktire-

cek. Ev kurup evlenecek.Böyle düþünerek,Kendi payýndan atar onun-

kine birkaç kürek.....

Velhasýl, biri gittiðinde, öbü-rü, kendi payýndan atar onun-kine.

Bu, böyle sürüp gider.....Ama birbirlerinden haber-

sizdirler.Nihayet akþam olur.Karanlýk basar.Görürler ki, bitmiyor buðday-

lar.Hatta azalmýyor bile....Hak teala bu hali çok beðenir.Buðdaylarýna bir bereket ve-

rir, bir bereket verir ki ...Günlerce taþýr iki kardeþ, bi-

tiremezler.Þaþarlar bu iþe...Aksine çoðalýr buðdaylarý.Dolar taþar ambarlarý.Bugün �Bereket� denilince,

bu kardeþler akla gelir.Bu bereketin adý: Halil Ýbra-

him bereketidir...ALLAH HEPÝMÝZE HALÝL

ÝBRAHÝM BEREKETÝ VERSÝN

72 HALÝL ÝBRAHÝM BEREKETÝ

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Bartýn, Batý Karadeniz�dedoðal güzelliði, plajlarý, tarihiyapýlarý, maðaralarýyla ilgi çekenbir ildir.

ÝLÇELERBartýn ilinin ilçeleri; Amasra,

Kuruçaþile ve Ulus�tur. Amasra: Þehir merkezi, Bar-

týn�ýn kuzeyinde dik yamaçlarýKaradeniz�le buluþturan yeditepe, beþ yarýmada ve iki adaüzerinde kurulmuþtur. Ýlçe�deönemli gelir kaynaklarýndan biriturizm sektörüdür. Eþsiz doðalyapýsý, 3000 yýllýk tarihi dokusu1940�lý yýllardan beri Amasra�yýturizm cazibe merkezi yapmýþtýr.Son yýllar da turizm alt yapýsorumlularýnýn da giderildiðiAmasra, yaz - kýþ turistlerin aký-nýna uðramaktadýr.

Kuruçaþile: Þehir Merkezi,Bartýn�ýn kuzey doðusunda zeytinve sandal burunlarý ile sýnýrlanankoylar üzerinde kurulmuþtur. Ka-raman Meydan köyleri arasýndafok balýklarýna mahsus 10x10x10ebadýnda kýyý maðarasý vardýr.

Ulus: Bartýn�ýn güneydoðuyönünde, Ulus ve Eldeþ çaylarý-nýn birleþtiði bir vadide kurul-muþtur. Ulukaya Köyü yakýnýndaþelale ve kanyon oluþmuþtur.

NASIL GÝDÝLÝR?Bartýn�a ulaþýmýn büyük bir

bölümü karayolu ile saðlanýr. Karayolu: Bartýn ilinin top-

lam karayolu uzunluðu 281 kmolup, bunun 142 km�si devletyollarý, 139 km�si de il yollarýaðýnda yer alýr. Ýlde otoyol yok-tur.

Bartýn�ýn þehirlerarasý ulaþý-mýný saðlayan karayolu; batýdaÇaycuma-Devrek (Zonguldak) -

Mengen-Yeniçaða (Bolu), gü-neyde de Safranbolu (Karabük)-Gerede (Bolu) üzerinden E-80Otoyolu ile E-5 Devlet yolunaulaþmaktadýr. Doðuda Cide(Kastamonu), güneyde de yineSafranbolu (Karabük) üzerindenOrta ve Doðu Karadeniz ve ÝçAnadolu�ya açýlmaktadýr.

Demiryolu: Bartýn�a en yakýnDemiryolu istasyonu 38 kilomet-re uzaklýktaki Saltukova�dadýr(Zonguldak).

Havayolu: Bartýn�a en yakýnhavaalaný 38 kilometre uzaklýk-taki Saltukova (Zonguldak)�da-dýr.

Denizyolu: Sahil kenti olanBartýn�da uluslararasý liman ola-rak hizmet veren Bartýn limanýayný zamanda yolcu giriþ-çýkýþkapýsýdýr. Ýlde Bartýn limaný ilebirlikte Amasra ve Kurucaþilelimanlarý ulusal ticari limanlarolarak hizmet vermektedir.

GEZÝLECEK YERLERMüzeler ve ÖrenyerleriAmasra Müzesi Antik Tiyatro: Roma döne-

mine aittir. Amasra�da Aya YorgiTepesi�nin güney yamacýndadýr.Sahne binasý ve oturma sýralarý-nýn bulunduðu bölümler tahripolmuþtur. Halen mezarlýk olarakkullanýlmakta olup, sadece giriþkapýsýna ait kalýntýlar görülebil-mektedir.

Roma Dönemi Kalýntýlarý:Halk arasýnda �Bedesten� olarakadlandýrýlan kalýntýlar Amasra�yayaklaþýk 3 km. uzaklýktadýr. Ro-ma dönemine aittir. Büyük biryapýttýr. Kalýntýlarýn, gymnasionveya Roma hamamý olabileceðide tartýþýlmaktadýr. Geç dönem-de ticari amaçlarla da kullanýl-

dýðý ve �Bedesten� adýný da bu-radan aldýðý sanýlmaktadýr.

Akropol: Amasra�da Bedes-ten�in güneybatýsýndadýr. Surlar-dan çok az bir kýsmý ayaktadýr.Burada bulunan bazý sütunlarAmasra Müzesi�nde sergilen-mektedir.

KalelerAmasra Kalesi: Ýki ana küt-

leden oluþmaktadýr. BoztepeAdasý�nda ve Zindan Mahalle-si�nde yer alan kütleler �BoztepeKemeri� denilen bir köprü ilebaðlanmaktadýr. Boztepe�de yeralan ve �Sormagir Kalesi� dedenilen yapý Roma dönemineaittir. Kalenin güney surlarý 200m. olup, üzerinde 6 burç bulun-maktadýr. Zindan Mahallesi�ndebulunan kýsým ise 300 m. uzun-luðunda ve 50 m. geniþliðinde biralan çevrelemektedir. Ortalamayüksekliði 17 m�dir. AmasraKalesi özellikle Cenevizliler ta-rafýndan yoðun biçimde kulla-nýlmýþ, 14. ve 15. yüzyýllardaciddi onarýmlar görmüþtür.

Camiler ve KiliselerHalilbey Camii (Yukarý

Cami): Bartýn þehir merkezin-dedir. 1872 yýlýnda Halil Beytarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Kubbe-siz, dikdörtgen planlý, iki pencereile aydýnlanan kagir bir yapýdýr.

Ýbrahimpaþa Camii (OrtaCami): Yerler Bartýn çarþýsýnda-dýr. Bosna Valisi Ýbrahim Paþa ta-rafýndan yaptýrýlmýþtýr. Yapým yýlýbilinmemekle birlikte 150 yýllýkbir geçmiþe sahip olduðu tahminedilmektedir. 1864 ve 1897 yýl-larýnda iki yangýn geçirdiði, 1898yýlýnda yeniden yaptýrýlarak 1901yýlýnda ibadete açýldýðý bilinmek-tedir. 1968 yýlýnda deprem son-rasý tamir görmüþtür. 12�si büyükkubbenin etrafýnda olmak üzere32 pencerelidir. Kare planlý, tekkubbeli ve tek minarelidir. Anamalzeme; köþelerde blok kesmetaþ, diðer kýsýmlarý moloz taþtýr.

KA

RD

ELE

N

BARTIN 73

! NÝSAN #

BARTIN

Altýnda 11 adet dükkân bulun-maktadýr.

Fatih Camii: 9. yüzyýldaAmasra Kalesi içinde yapýlmýþeski bir Bizans kilisesidir. Amas-ra�nýn fethi sýrasýnda 1460 yýlýn-da Fatih Sultan Mehmet tarafýn-dan camiye çevrilmiþtir.

Ýçkale Mescidi: AmasraKalesi içinde, eski bir þapeldir.15. yüzyýlda mescide dönüþtürül-müþ, 1930 yýlýnda ibadete ka-patýlmýþtýr.

9. yüzyýlda çok itinalý birtuðla-taþ örgü sistemi ile yapýlanþapel, 11x7 m. boyutlarýndadýr.Ambon tonozunda �Ýsa Peygam-ber�in Göðe Yükseliþi� (Ascen-sion) sahnesini hatýrlatan izler;ambon, narteks ve duvarlarýnýnise, renkli ve dinsel konulu duvarresimleri (fresk) ile süslü olduðugörülmektedir. Ancak duvarlarince bir sýva ile kapatýldýðýndan,bu freskolar zamanla düþen sývatabakalarý altýndan yer yer ortayaçýkmakta ve tahribata uðradýðýanlaþýlmaktadýr.

Aya Nikolas Kilisesi: 1319yýlýnda Bartýn merkezinde yap-týrýlan ve 1936 yýlýndan itibarenbir süre elektrik santralý olarakkullanýlan bu tarihi yapý, 1955yýlýnda restore edilmiþ olup,kültür evi olarak hizmete açýl-mýþtýr.

Diðer Tarihi Yerler Amasra Küçüktepe Mart-

yriumu: Uzun yýllar Roma veBizans yönetiminde kalan Amas-ra�nýn, Ereðli ile birlikte Hýristi-yanlýðýn gizlice örgütlendiði veM.Ö. 1. yüzyýl sonlarý ile 2.yüzyýlda bütün imparatorluktaetkisi hýzla yayýlan Hýristiyan-lýðýn hayli taraftar bulduðu ilkyerlerden olduðu söylenmekte,9. yüzyýlda Kýrým ile iliþkisi bulu-nan etkin bir baþpiskoposlukmerkezi olduðu bilinmektedir.

Yeraltý Çarþýsý: Amasra�dabulunan ve Roma dönemine ait

olduðu sanýlan çarþýnýn enönemli bölümü Tomaþkuyusumevkiindedir. Bedestendeki yapýtekniklerinin aynen uygulandýðý17 m�lik bir ana galeri ile burayaaçýlan yaklaþýk 50 odadan oluþ-maktadýr. Güneye ve batýyadoðru gidildikçe antik þehir alan-larýnda yer yer geniþ kanalizas-yonlara ve kanalizasyon bacalarý-na rastlanýr.

Hisarkale Mahzeni: Kuruca-þile�de, tarihi Kromna kentininmerkezi olan Tekkeönü köyününHisarkale mevkiindedir. Tekke-önü Kalesi�ne ait kalýntýlarlabütünleþen ve kale içindendenize kadar uzanan bir dehlizile 7 adet kaya kuyusundan oluþ-maktadýr. Dönemi bilinmemeklebirlikte kuyularýn, Kromna hal-kýnca savaþta erzaklarýný sakla-mak için kullanýldýðý, dehlizingerektiðinde kaleden denize ka-çýþ dehlizi olduðu ve denize açý-lan kapýsýnýn liman yapýmý sýra-sýnda doldurulduðu söylenmek-tedir.

Yat LimanlarýAmasra ve Kurucaþile liman-

larý, yat gecelemelerine müsaittir.Kurucaþile, daðlarýn suya deðdiðive dünyada yapýlan ilk ahþapteknenin yüzdürüldüðü yer ola-rak bilinir. Þöhretini bugündeTürkiye�nin güzel ahþap guletle-rinin yapýldýðý yer olarak devamettiriyor.

MaðaralarÇakraz�daki Gürcüoluk ma-

ðarasý ile Kayadibi�ndeki Sipahi-ler maðarasý dikit, sarkýt, traver-ten ve soðan oluþumlarla muhte-þem manzaralar sergilemektedir.

Gürcüoluk Maðarasý PlajlarBartýn�ýn dik ve ormanlýk

yamaçlarýný deniz ile buluþturan59 km�lik sahil þeridi ve plajlarýyerli ve yabancý turistlerin ilgisi-ni çekmektedir. Özellikle Ýnku-

mu Plajý deniz mevsiminin kýsaolmasýna raðmen (Haziran-Ekimarasý) yoðun ilgi görmektedir.Bunun yanýnda Amasra, Çakraz,Kýzýlkum, Mogada, Güzelcehisarve Bozköy bölgenin önemli diðerplajlarýdýr.

Sportif EtkinliklerDoða Yürüyüþü: Bartýn yay-

larý, ortalama 1000 metre yük-seklikte yeþile bürünmüþ orman-lar ve ortasýnda benek misaligeçici ikamet yerleri, zengin florave fauna ve muhteþem manza-ralar ile birer çekim alanýdýr.Bartýn, yeni parkurlar arayandoða yürüyüþçülerine zenginseçenekler sunmaktadýr.

Avcýlýk: Bartýn, zengin bir avve yaban hayatýna sahiptir. Sa-dece Bartýn-Kastamonu Küredaðlarý Milli Parký içerisinde, 40memeli hayvan türü ile 129 kuþtürüne rastlanmýþtýr. Bartýn�dasezon boyunca kara avcýlýðýnaUluyayla, Kurucaþile kýrsal kesi-mi, Kayabaþý, Kayadibi, Büyük-düz, Sarýçicek, Kokurdan, Tu-ranlar gibi yöreler olanak verir.Bölgede mevsimine göre ördek,kaz, býldýrcýn, toy, üveyik, çulluk,geyik, tavþan ve yaban keçisi gibiav hayvanlarýný bulmak müm-kündür.

Olta Balýkçýlýðý: Bartýn sahil-lerinde bol miktarda bulunanmezgit, istavrit, çinakop, lüfer,kefal, kalkan, palamut, zargana,karagöz gibi balýk türlerinin,deðiþik olta teknikleriyle yakala-mak mümkündür.

Sualtý Dalýþ Merkezleri: Ka-radeniz�in Bartýn�a ait bölümükristal duruluðunda ve turkuvazrenkli sularýn da, batýk zenginlik-ler bulundurur.

Milli ParklarBartýn-Kastamonu Küre Dað-

larý Milli Parký

74 BARTIN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

COÐRAFYAOrtalama yüksekliðin 2500

metre olduðu Bartýn�da, sahildeniç kýsma doðru göreceli yükseltil-erden Küre daðlarý en önemli-sidir. Bartýn�a ismini veren Bartýnnehri (Parthenious) 14 kilometreuzunluktadýr. Uluyayla, Ardýç,Kalkanlý ve Zoni (Arýt) ilinönemli yaylalarýdýr.

Bartýn�ýn yüzde 46�sýný or-manlar oluþturur. Bartýn�da kýþ-larý yaðýþlý, yazlarý ýlýman geçenKaradeniz iklimi hüküm sürmek-tedir.

TARÝHÇEBartýn, Karadeniz Bölgesi�nin

batý bölümünde yer almaktadýr.Bartýn ve çevresine ilk yerleþen-ler hakkýnda kesin bilgiler bulun-mamakla beraber, yörenin ilkyerleþenlerinin yöreye M.Ö. 14.yüzyýlda gelen Gaþkalar olduðudüþünülmektedir. Hitit Ýmpara-torluðu�nun önemli bir güç ha-line gelmeye baþlamasýyla bera-ber bölgedeki Gaþka hâkimiyetisona ermiþtir. Hitit Ýmparator-luðu�nun yýkýlmasýndan sonraLydialýlar, Persler, Makedonyalý-lar, Bithynia Krallýðý ve Roma-lýlar yöreye hâkim olmuþlardýr.Roma döneminde, Bartýn�ýn as-keri ve ekonomik nedenlerdendolayý önem kazandýðý bilinmek-tedir. Roma Ýmparatorluðu M.S.395�te ikiye ayrýldýðýnda yöreninDoðu Roma topraklarý içerisindekaldýðý görülür. Bu dönemdensonra yörede Bizans etkinliðininsürdüðü, 13. yüzyýlda TürklerinAnadolu�ya gelmesinden sonraBartýn ve çevresinin Candar-oðullarý Beyliði�nin hâkimiyetinegirdiði bilinmektedir.

1395�te Yýldýrým Bayezid,Bartýn�ý Candaroðullarý Beyli-ði�nden almakla beraber Amas-ra�da bulunan Ceneviz kolonisitesirini sürdürmüþ, Amasra 1460yýlýnda Fatih Sultan Mehmetdöneminde Osmanlý hâkimiye-tine geçmiþtir.

Bartýn, 1924�te Zonguldak�ýnilçesi, 1991�de ise il olmuþtur.

NE YENÝR?Bartýn yemekleri etli, sebzeli,

sütlü, hamur iþli ve zeytinyaðlýyemekler ile pilav, çorba ve tatlýçeþitlerinden oluþur. Dikkatiçeken baþka bir husus ise aynýtüre ait yiyeceklerden pek çokçeþidin olmasýdýr. Örneðin,ondan fazla dolma ve pilav çeþi-dine rastlanýr. Bartýn mutfaðý ileilgili yapýlan araþtýrmalarda, yüz-den fazla çeþide rastlanmýþtýr vebu durum açýkça yöre mutfaðý-nýn zenginliðini ortaya koymak-tadýr.

Bartýn�dan Yemek Tarifleri Pum Pum Çorbasý Malzemeler:10 yemek kaþýðý mýsýr unu,150 gr. margarin veya 1 fin-

can zeytinyaðý,50 gr. kýyma,pastýrma veya sucuk, 2 dilim ekmek, 6 su bardaðý su,1 yemek kaþýðý salça, 1 yemek kaþýðý rendelenmiþ

kaþar peyniri,1 tatlý kaþýðý tuz ve karabiber.Hazýrlanýþý: Bir tencereye

mýsýr unu ve su konularak karýþ-týrýlýr. Ateþe konulup bir sürekaynatýlmaya devam edilir. Ayrýbir tavada da kýyma ile küp þek-linde doðranmýþ 1 dilim ekmekyaðda kavrulur ve kaynamaktaolan çorbanýn içine katýlýr (Arzuedilirse bir su bardaðý süt ilaveedilebilir. Süt ilave edilecekse unbir kaþýk artýrýlýr). Tuz ve kara-biber konulup bir süre daha kay-natýldýktan sonra ateþten alýnýr.Üzerine, küp küp doðranýp yaðdakýzartýlan ekmek ile salçaylayapýlan sos ve rendelenmiþ kaþarpeyniri serpilerek sýcak servisyapýlýr.

Yumurtalý Isput Malzemeler:1 kg. ýsbut,100 gr. margarin,3-4 adet yumurta,2 baþ soðan, 50 gr. kýyma veya pastýrma,yeterince tuz ve karabiber. Hazýrlanýþý: Isbutlar iyice yý-

kanýr, atýk kýsýmlarý kesilip ayýk-landýktan sonra 2 cm. uzunlu-ðunda olabilecek þekilde doð-ranýr. Tencereye konulan ýsbut-larýn üzerini örtecek kadar su ko-nularak ateþte piþirilir. Haþlanaýsbutlar ýlýyýnca avuç içindesýkýlarak baþka bir kaba alýnýr.Ayrý bir tencerede de yað eriti-lerek önce doðranan soðanlarkýzarýncaya kadar birlikte kavru-lur. Bu kez diðer kaptaki ýsbutlarsoðan veya kýyma tenceresinekonularak birkaç dakika dahakavrulduktan sonra içine yumur-talar kýrýlýp yeterince tuz ve kara-biber ilave edilerek karýþtýrýlýr.Yumurtalar piþince yemek ateþ-ten indirilir. Sýcak olarak servisyapýlýr.

NE ALINIR?Bartýn�da el dokuma ürünleri,

özellikle tel kýrma yazmalarý veahþap baský yazmalarý ülke ça-pýnda ün yapmýþtýr. Amasra ilçe-si ahþap ve dokuma hediyelikeþya yönünden çok geliþmiþtir.Kurucaþile, ülkede en özenligulet yapým yeri olarak bilinir.

YAPMADAN DÖNMEAmasra�da balýk ve salata

yemeden Bozköy ve Çakraz�dadenize girmeden Doða yürüyüþ-lerine katýlmadan. Özgün birBartýn evi görmeden, BartýnÇilek Festivali Kültür ve TurizmEtkinliklerini görmeden,

.....Dönmeyin.

KA

RD

ELE

N

BARTIN 75

! NÝSAN #

K

PEYGAMBERE BAÐLILIK

M ekke�nin fethindensonra Ýslâm�ý kabuledenler arasýnda

Hz. Ebû Bekir�in babasý EbûKuhâfe de bulunuyordu. Yaþýsekseni aþmýþ, âmâ bir kiþi olanEbû Kuhâfe, Hz. Peygamber�inhuzurunda hidayete ermekte geçkalmýþlýðýný telâfi edercesine aþk-la kelimei þehadet getiriyordu.Bu esnada sevinmesi gereken�Sýddýyk� (yürekten tasdik edip,sorgusuz sualsiz baðlanan) la-kaplý Ebû Bekir aðlýyordu. Fakatbu aðlayýþ bir sevinç aðlayýþý deðilüzüntü aðlayýþýydý. Bu, mecliste-ki herkesin hayretine sebep ol-muþtu. Sordular: - Ey Ebû Bekir,neden sevinilecek bir günde göz-yaþý döküyorsun? Cevap verdi:

- Allah�ýn Resulünün enbüyük arzusu amcasý Ebû Talibinmüslüman olmasýydý. Fakat budileði bir türlü gerçekleþmedi.Ben isterdim ki þu anda benimbabamýn yerinde þehadet getirenEbû Talib olsun, babamýn Müslü-man olmasýndan dolayý benimgönlüm hoþnut olacaðýna, amca-sýnýn Müslüman olmasýndan do-layý Allah Rasûlünün gönlü hoþ-nut olsun. Ýþte bu olmadýðý içinaðlýyorum.

O NE YAPARSADOÐRUDUR

Peygamberimiz (s.a.v) azadlýkölesi Zeyd bin Hârise�yi çok se-verdi. Oðlu Üsame�yi de. Babayýda oðulu da gerektiðinde kollar-dý.

Hz. Ömer bir gün ganimetmalý daðýtýyordu. Oðlu Abdul-lah�a üç verirse Üsame�ye dörtveriyordu. Abdullah bunun se-bebini öðrenmek istedi:

- Ben Üsame�nin katýlýp dabenim katýlmadýðým tek gaza(savaþ, cihad) hatýrlamýyorum.Neye dayanarak ona bendenfazla veriyorsun?

Hz. Ömer þöyle açýklamadabulundu:

- Hz. Peygamber onun baba-sýný senin babandan, Üsame�yide senden çok sever ve kollardý.O�nun her iþinde muhakkak birhikmet vardýr. Ben O�nun sev-diðini kendi sevdiðime tercihederim.

BAL ÞERBETÝBir Ramazan�da Medineli bir

müslüman Halife Hz. Ömer�iiftar yemeðine davet etti. Yemeksýrasýnda yalnýz Hz. Ömer�e birkap içinde bir içecek sunuldu.Hz. Ömer sordu: �Bu nedir?� Evsahibi cevab verdi: �Bal þerbe-tidir efendim, sizin için ayýr-mýþtýk da...� Hz. Ömer onuiçmeyi reddederek þöyle dedi:�Benim yönetimini üstlendiðimhalkýn çoðu içmek için henüzkuyu suyunu bile bulamazkenben burada bal þerbeti içemem.�

EN BÜYÜK CÖMERTÖnemli bir sefer hazýrlýðý

yapýlýyordu. Peygamberimiz her-kesten yapabileceði yardýmý enüst sýnýrda yapmasýný istedi. Hz.Ömer bu isteðe uyarak büyükmiktarda bir yardýmla Hz.Peygamberin huzuruna çýktý. Hz.Peygamber sordu:

- Ya Ömer, malýnýn ne ka-darýný yardým olarak getirdin?

Hz. ömer cevap verdi: - Tam yarýsýný getirdim ya Re-

sulallah, size getirdiðim kadar dageride var.

Biraz sonra Hz. Ebû Bekirgeldi. O da büyük bir yardýmda

bulundu. Hz. Peygamber ona dasordu:

- Malýnýn ne kadarýný getir-din? Cevap verdi:

- Tamamýný getirdim ya Re-sulallah, evimde Allah ve Re-sulünün sevgisinden baþka birþey býrakmadým.

Bunun üzerine Allah�ýn Re-sulü þöyle buyurdu:

- Allah yolunda fedakarlýktaEbû Bekir�i kimse geçemeyecek.

BÝR MUSÝBET...Kumandanlarýndan biri bir

zafer dönüþü Halife Hz. Ömer�inhuzuruna çýktý. Yanýnda kýsaboylu, týknaz biri bulunuyordu.Hz. Ömer �Bu kim?� diye sordu.Kumandan anlattý: �Efendim bubenim sað kolumdur. Hangi gö-revi verdimse baþarý ile tamam-ladý. En gizli haberleri yerineulaþtýrdý. Bazen bir orduya bedelhizmet gördü. Zaferlerimi onunsayesinde kazandým diyebilirim.�

Aradan zaman geçti, aynýkumandan halifenin huzurunayeniden çýktý. Ama maðlup birkumandan olarak Halife sordu:

- Hani sað kolun nerede? - Sormayýn ya Ömer, ihanet

etti, düþman tarafýna geçti. Hz. Ömer bu defa konuþtu: - Allah�tan baþka hiç kimseye

dayanmamak gerektiðini geçensefer söyleyecektim vazgeçtim.Bir musibet bin nasihattenyeðdir diye düþündüm.

ADAMIN ÖNEMÝHalife Hz. Ömer bir mecliste

hazýr bulunanlara sordu: - Eðer dileðiniz hemen kabul

ediliverecek olsa ne dilerdiniz? Birisi, �Benim falan vadi

dolusu altýným olsun isterim.Onu harcayarak Ýslâm�a dahaçok hizmet edeyim diye� dedi.Bir baþkasý, �Þu kadar sürüm(davar, koyun, keçi), mal vemülküm olsun isterdim. Gerek-

76 KISSADAN HÝSSE

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

KISSADAN HÝSSE

tikçe onlarý sarf ederek dineyararlý olayým diye� dedi. Herkesbuna benzer þeyler söyledi. Hz.Ömer hiçbirini beðenmedi. Budefa meclistekiler, Hz. Ömer�esordu:

- Ya Ömer peki sen ne dil-erdin? Cevap verdi:

- Ben de Muaz, Salim, EbûUbuyde gibi müslümanlar yetiþ-sin isterdim. Ýslâm�a onlar vasý-tasýyla hizmet edeyim diye.

GURURA KARÞI ÝLAÇHalife Hz. Ömer bir gün kýr-

basýný (su tulumu, su kabý) sýrtý-na yüklenmiþ, Medine�nin enkalabalýk sokaklarýnda dolaþýyor-du. Babasýnýn sýrtýnda kýrba iledolaþtýðý oðlu Abdullah�ýn dagözüne iliþti ve kendisine yetiþipsordu:

- Baba sen ne yapýyorsun,koskoca halife sýrtýnda kýrba taþýrmý, taþýtacak kimse mi bula-madýn?

- Oðlum, bunu taþýtacakadam bulamadýðým için veyabaþka bir mecburiyet dolayýsýylataþýyor deðilim. Nefsime gururgelir gibi oldu, kendimi beðenirgibi oldum, sýrf onu küçültmekiçin bu yola baþvurdum. HZ. ALÝ�NÝN BÜYÜKLÜÐÜ

Bir gün ashap Peygamberimiz(s.a.v)�den Hz. Ali�yi niçin çoksevdiðini sordu. Hz Peygamber oanda mecliste bulunmayan Hz.Ali�yi çaðýrmaya adam gönderdive orada bulananlara sordu:

- Birisine iyilik etseniz, o dasize kötülük etse ne yapardýnýz?Cevap verdiler:

- Yine iyilik ederiz. - Yine kötülük yapsa? - Biz yine iyilik ederiz? - Yine kötülük yapsa? Ashap cevap vermedi, baþla-

rýný öne eðdiler. Bunun anlamýkötülüðe kötülükle mukabele et-mesek bile iyilik yapmaya devametmeyiz, demekti.

Bu sýrada Hz. Ali o meclisegeldi. Rasulullah Hz. Ali�ye sor-du:

- Ya Ali, iyilik ettiðin biri sanakötülük etse ne yapardýn?

- Yine iyilik ederdim. - Yine kötülük yapsa? - Yine iyilik yapardým. Hz. Peygamber soruyu tam

yedi defa tekrarladý. Hz. Ali yedidefasýnda da �yine iyilik eder-dim� diye cevap verdi. Ashab,

- Ya Rasulallah, Ali�yi çoksevmenizin sebebini þimdi anla-dýk, dediler.

HZ. ALÝ�NÝN RÜYA YORUMU

Ashabtan (Peygamberimizinarkadaþlarý) Abdullah oðlu Cabirbir rüyasýnda, büyük ineklerinküçük inekleri saðdýðýný, hasta-larýn saðlarý ziyaret ettiðini, kurubir çay kenarýnda yemyeþil bah-çeler bulunduðunu, minberde(camilerde imamýn hutbe oku-duðu yer) koca koca putlar dur-duðunu gördü. Bu, sýradan birrüyaya benzemiyordu. Bununönemli bir mesajý olmalýydý. Burüyayý yoracak kiþi olarak ilkdefa Hz. Ali aklýna geldi. Hz.Peygamberin �Ýlim beldesininkapýsý� diye nitelediði Hz. Aliancak güvenilir bir açýklamagetirebilirdi. Bu düþüncelerlerüyasýný yordurmak üzere Hz.Ali�ye müracaat etti. Rüyasýnýtane tane anlattý ve ne anlamageldiðini yormasýný rica etti. Hz.Ali �Yanlýþ yorumdan Allah ko-rusun� diyerek söze baþladý veþöyle devam etti. �Büyük inek-lerin küçük inekleri saðmasý,yetki ve mevkilerini halký soy-mak için kullanan görevlileri(amir ve memurlarý); hastalarýnsaðlarý ziyaret etmesi, yoksullarýnhallerini arzetmek için zengin-lerin peþinde koþmasýný; kuruçay kenarýnda bulunan yemyeþilbahçeler, uzaktan veya dýþardan

bakýldýðýnda çok büyük sanýlanve öyle ünlenmiþ ama aslýndaiçleri kupkuru çölden ibaret olanilim adamlarýný; minberde durankoca koca putlar ise, layýk olma-dýðý halde ilmin, dinin ve dev-letin yüce makamlarýna yüksel-miþ kimseleri ifade eder.�

GERÇEK NEDENHz. Ali�nin halifeliði sýrasýn-

da, Hz. Osman�ýn þehid edilme-siyle sonuçlanan fitne, fesaddaha da arttý. Bu durumdanüzülen, þikayetçi olan bir müminHz. Ali�ye gelip sordu:

- Ya Ali neden Hz. Ebû Bekirve Ömer zamanýnda meydanagelmeyen bu olaylar senin zama-nýnda meydana geliyor, mümin-ler birbirine düþüyor?

Hz. Ali cevap verdi: - Hz. Ebû Bekir ve Ömer

zamanýnda biz vardýk, ama bizimzamanýmýzda onlar yok.

TÝTÝZLÝÐÝN BÖYLESÝÝslâm dünyasýnda Kur�an�dan

sonra en güvenilir kaynak Sahih-i Buhari adýndaki hadis kitabýdýr.Ýsmail el-Buhari�nin Hz. Peygam-berin hadislerini toplamaya ken-dini vakfettiði, yeni bir hadisduymak ve almak için dere tepedolaþtýðý, günlerce, haftalarca yolkatettiði sýralardaydý. Kendisinebirçok sahabi ile görüþtüðü bili-nen birinden söz edildi. Çokzaman yaptýðý gibi uzun bir yolkatederek bahsedilen adamýbuldu. Fakat adamý bulduðu sýra-da kazýðýndan boþanmýþ olandevesini boþ torba ile aldatarakyakalamaya çalýþtýðýna þahitoldu. Bu halde hiçbirþey sor-madan geri döndü. Niçin boþdöndüðünü, birkaç hadis notetmediðini soranlara þöyle cevapverdi:

- Ben devesini aldatarak ya-kalamaya çalýþan adamýn riva-yet edeceði hadise güvenmem.

KA

RD

ELE

N

KISSADAN HÝSSE 77

! NÝSAN #

MAL SEVGÝSÝ KALBÝKAPLAMAMALI

Büyük fýkýh (hukuk) bilgini,Hanefi mezhebinin kurucusuÝmam-ý Azam Ebû Hanîfe�nin(VIII. yüzyýl) ilmi faaliyetleriyanýnda ticaretle de meþgul zen-gin bir zat olduðu malumdur. Bubüyük insan, gündüz öðleyekadar mescitte talebelerine dersverir, öðleden sonra da ticariiþleri ile uðraþýrdý. Bir gün dersverdiði sýrada bir adam mescidinkapýsýndan seslendi:

- Ya imam, gemin battý!...(Ýmamýn ticari mal taþýyan gemi-leri mevcut)

Ýmam-ý Azam bir anlýk tered-dütten sonra

- Elhamdülillah dedi. - Bir müddet sonra ayný adam

yeniden gelip haber verdi: - Ya imam, bir yanlýþlýk oldu

batan gemi senin deðilmiþ. Ýmam bu yeni habere de: - Elhamdülillah, diyerek mu-

kabele etti. Haber getiren kiþihayrete düþtü:

- Ya imam, gemin battý diyehaber getirdik �Elhamdülillah�dedin. Batan geminin seninki ol-madýðýný söyledim yine �Elham-dülillah� dedin. Bu nasýl ham-detme böyle?

Ýmam-ý Azam izah etti: - Sen gemin battý diye haber

getirdiðinde iç âlemimi, kalbimiþöyle bir yokladým. Dünya malý-nýn yok olmasýndan, elden çýk-masýndan dolayý en küçük birüzüntü yoktu. Bu nedenleAllah�a hamdettim. Batan gemi-nin benimki olmadýðý haberinigetirdiðinde de ayný þeyi yaptým.Dünya malýna kavuþmaktan do-layý kalbimde bir sevinç yoktu.Dünya malýna karþý bu ilgisizliðibaðýþladýðý için de Allah�a þük-rettim.

ÝMAM-I ÂZAM VE KADILIKZamanýnda Ýmam-ý Azam ile

herhangi bir konuda tartýþmayagirip de galip çýkan görül-me-miþtir. Hem derya gibi ilmi, hemde herkese nasip olmayan zekave mantýðý sayesinde hepsindenkendisi galip çýkýyordu.

Abbasi Halifesi Me�munÝmam-ý Azam�ý Kufe�ye kadý yap-mak istiyordu. Ýmamý çaðýrdý vebu niyetini açýkladý. Ýmam-ýAzam yönetimin yanlýþlýklarýnaalet olmamak için bu teklifikabul etmedi.

- Ben kadýlýk yapamam, dedi. Halife de herkes de kabul

ederdi ki ondan iyi kadýlýkyapacak bulunamazdý. Bu ne-denle Halife sert çýktý:

- Yalan söylüyorsun, sen ka-dýlýk yaparsýn!

Ýmam-ý Azam akan sularýdurduracak þu cevabý verdi:

- Eðer ben yalan söylüyorsam,yalan söylediðim için kadýlýkyapamam, çünkü yalancýdankadý olmaz. Eðer �yapamam� de-diðim zaman doðru söylüyorsam,sözümün gereði olarak kadýlýkyapamam. O halde her iki haldede kadýlýk yapamam,

KÂFÝR MÝ MÜMÝN MÝ?Ýmam-ý Azam�ýn da bulun-

duðu bir mecliste birisi þöyle birsoru sordu: �Bir adam ki, cennetiistemez, cehennemden korkmaz,ölü eti yer, rüküþüz secdesiznamaz kýlar, görmediðine þahitlikeder, fitneyi sever, hakký istemez,bu adam kafir midir, mümin mi?�Mecliste bulunanlar aðýz birliðietmiþçesine �Bunlar kafirin sýfat-larýdýr, böyle bir adam kafirin takendisidir.� dediler. Ýmam-ýAzam susuyordu: �Ya imam senne dersin?� dediler. Ýmam-ý A-zam, �Bunlar müminin sýfatýdýr,böyle biri müminin ta kendisidir�dedi. itiraz ettiler: �Ya imamnasýl olur, mümin cenneti iste-

mez mi, cehennemden korkmazmý?..� diye. Ýmam tek tek açýk-ladý: �Gerçek (bilinçli) mümincenneti istemez, sahibini (Al-lah�ý) ister, cehennemden kork-maz, sahibinden korkar, ölü etidediðiniz balýktýr, görmediðineþahitlik eder, çünkü Allah�ýgörmez ama kesin inanýr, rükusuzsecdesiz kýldýðý namaz cenazenamazýdýr, fitneyi sever, çünküfitneden maksat mal ve evladdýr,(Kur�an�da mal ve evladýn mü-minler için fitne -imtihan- ol-duðu belirtilmiþtir); hakký iste-mez, çünkü haktan kasýt ölüm-dür, mümin de olsa ölümü te-menni etmez.�

SEN BÝR KIZINIVERMEZSÝN DE...

Kufe�de bir adam üçüncüHalife Hz. Osman için �Yahu-diymiþ� diye tutturmuþtu. Her-kes bunun asýlsýz olduðunu, im-kansýz olduðunu söylüyor amaadam bir türlü ikna olmuyordu.Bu konu Ýmam-ý Azam�a da du-yuruldu. �Adamý bu saçma inan-cýndan kimse caydýramadý, þu-nunla bir de siz görüþseniz�dendi. �Hay hay� dedi Ýmam-ýAzam, bir akþam bu kýza dünür-lüðe diye adamýn evine gitti. De-reden tepeden konuþtuktan son-ra sözü esasa getirdi:

- Biz Allah�ýn emri, Peygam-berin kavliyle kýzýna dünür gel-dik.

- Kime istiyorsunuz kýzýmý,öðrenebilir miyim?

- Kýzýný istediðimiz kimse sonderece ahlâklý, dürüst çok zenginve alabildiðine cömert, Kur�an�ýezbere biliyor ve sürekli okuyor...(Bunlarýn hepsi Hz. Osman�ýnnitelikleri)

Adam sözünü kesti: - Yeter, bunlardan bir tanesi

bile kýzýmý vermek için yeterlimeziyettir.

78 KISSADAN HÝSSE

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

- Ama bu damat adayýnýn birkusuru var, kendisi Yahudi.

-Adam parladý: - Nasýl olur, benim kýzýmý bir

Yahudiye istersiniz? Ýmam-ý Azam için artýk taþý

gediðine koymanýn zamaný gel-miþti:

- Sen bir kýzýný yahudiye ver-mezsin de Hz. Peygamber ikikýzýný birden bir Yahudiye nasýlverir? deyince adamýn artýk birinat ve itiraza mecali kalmadý,bilinen gerçeði kabul etti.

(Hz. Osman peygamberimizindamadýydý, önce bir kýzýyla ev-lenmiþ, o ölünce diðer bir kýzýylaevlenmiþti. Bunun için Hz.Osman�a �Zi�nNureyn�� (Ýki nursahibi) denmiþtir.)

ATEÞ DÜNYADANGÝDÝYOR

Abbasi�lerin ünlü halifesiHarun Reþid zamanýnda yaþamýþolan Behlül Dana (VIII. yüzyýl)dönemin evliyasýndandý. Zamanzaman aklýndan zoru olan kim-selere has tavýrlar takýnýr, herkesde bundan dolayý kendisini delisanýrdý. Ama bunu maksatlýyapardý. Behlül daima HarunReþid�in yakýnýnda bulunur, çe-þitli sebepler hasýl ederek onuuyarýrdý. Bir gün Behlül, üstübaþý toz toprak içinde uzun biryolculukan gelmiþ olmanýn belir-tileri ile Harun Reþid�in huzu-runa çýktý. Harun Reþid sordu:

- Be ne hal Behlül, neredengeliyorsun?

- Cehennemden geliyorum eyhükümdar.

- Ne iþin vardý cehennemde? - Ateþ lazým oldu da ateþ al-

maya gittim. - Peki, getirdin mi bari? - Hayýr efendim getiremedim.

Cehennemin bekçileriyle görüþ-tüm, onlar �Sanýldýðý gibi buradaateþ bulunmaz, ateþi herkesdünyadan kendisi getirir� dedi-ler.

BEHLÜL DÝVÂNEBirgün adamýn biri Behlül�e

akýl danýþtý: - Ey Behlül Dana, ben zengin

olmak istiyorum, bana ne tavsiyeedersin?

Behlül bir an düþünüp cevapverdi:

- Demir al, demir sat. Demir ticareti eski çaðlardan

beri kârlý bir iþ olarak biliniyor-du. Çünkü demir hiç fire ver-meyen, daima üstüne koyan birmaddeydi. Adam Behlül�ün tav-siyesine uyup demir ticaretinebaþladý ve gerçekten kýsa zaman-da dilediði gibi zengin biri oldu.Zengin olduktan sonra Behlüliçin �Bu ne budala adam, verdiðiakýlla herkes köþeyi dönüyor,kendisi fakirlikten kýrýlýyor� diyedüþündü. Bir zaman sonra Beh-lül�ün karþýsýna çýktý, yeni bir akýldanýþtý:

- Ey Behlül Divâne (Dana ye-rine aptal yerine koyarak divanediyor) ben demir alýp satmaktanyeterince zengin oldum. Biraz dabaþka bir iþ yapayým. Bu sefer netavsiye edersin?

Behlül adamýn içini dýþýnýbildiðinden onu kötü niyetinekurban edecek bir tavsiyedebulundu:

- Soðan al, soðan sat. Soðan ticaretinin de riskli

iþlerden biri olduðu bilinir. Soðandevamlý fire veren bir nesnedir.Adam soðan ticaretine baþlayýn-ca kýsa zamanda iflas bayraðýnýçekti ve kötü kalbliliðinin ceza-sýný pahalý bir biçimde ödedi.

ÇARÞI PAZAR AÐALIÐIBehlül Dana birgün Harun

Reþid�den bir vazife istedi. Ha-run Reþid de ona çarþý pazaraðalýðýný (denetimini) verdi.Behlül hemen iþe koyuldu. Ýlkolarak bir fýrýna gitti. Birkaçekmek tarttý hepsi normal gra-majýndan noksan geldi. Dönüp

fýrýncý ya sordu: �Hayatýndanmemnun musun, geçinebiliyormusun, çoluk-çocuðunla aðzýnýntadý var mý?� Adam her soruyaolumsuz cevap verdi. Memnunolduðu bir þey yoktu. Behlül bir-þey demeden ayrýldý ve bir baþkafýrýna geçti. Orada da birkaç ek-mek tarttý ve gördü ki bütün ek-mekler gramajýndan fazla geliyor,eksik gelmiyor. Ayný sorularý bufýrýnýn sahibine de sordu ve hersoruya olumlu cevap aldý. Bun-dan sonra baþka bir yere uðra-madan doðru Harun Reþid�inhuzuruna çýktý ve yeni bir vazifeistedi. Harun Reþid, �Behlüldaha demin vazife verdik sanane çabuk býktýn?� dedi.

Behlül açýkladý: - Efendimiz çarþý pazarýn aðasý

varmýþ. Benden önce ekmekleritartmýþ, vicdanlarý tartmýþ, bunagöre herkes hesabýný ödemiþ,bana ihtiyaç kalmamýþ.

SARAYDA ÝFTARHarun Reþid bir Ramazan

günü Behlül�e tembih etti: - Akþam namazýnda camiye

git, namaza gelen herkesi iftaradavet et.

Akþam oldu, namaz kýlýndý,namazdan sonra Behlül 5-10 ki-þilik bir grupla çýka geldi. HarunReþid þaþýrdý:

- Behlül bunlar kim? Bensana namaza gelen herkesi sa-raya iftara çaðýr diye tembihetmedim mi? Sen o kadar ce-maatin arasýndan bir sofralýk bileadam getirmemiþsin..

- Efendimiz, siz bana camiyegelenleri deðil, namaza gelenleriiftara çaðýr dediniz. Namazdansonra bendeniz cami kapýsýndadurdum, çýkan herkese hocanýnnamaz kýldýrýrken hangi sureyiokuduðunu sordum. Onu da yal-nýz bu getirdiðim kiþiler bildi.Camiye gelen çoktu ama namazagelen demek ki yalnýz bunlarmýþ.

KA

RD

ELE

N

KISSADAN HÝSSE 79

! NÝSAN #

SENÝN ÝÞÝN DAHA ZORBehlül Dânâ�nýn menkýbe-

lerinden kitaplar meydana getir-ilmiþtir. Bunlarýn hepsi insanlarýiyiliðe, doðruluða, Allah rýzasýnýkazanmaya özendirici bir niteliktaþýr. Türk halký arasýnda dabunlardan bir bölümü bilinmek-te ve anlatýlmaktadýr.

Bir hac ibadeti sýrasýndaHarun Reþid ve Behlül yüksekçebir yere oturup oradan ibadet vedua eden ve bu arada aðlayýpgözyaþý döken insan selini seyre-diyorlardý. Behlül Dana halifeyiuyarmak için yeni bir fýrsat yaka-lamýþtý. Dedi ki:

- Ey müslümanlarýn halifesi,bütün bu aðlayýp sýzlayan insan-lar kendi nefislerinin günahla-rýnýn hesabýný verip veremeye-ceklerini bilmedikleri için aðlaþý-yorlar. Halbuki sen kendi nef-sinin hesabý yanýnda bütün buinsanlarýn da hesabýný verecek-sin.

GERÇEK ZENGÝNLÝKBaþlangýçta Türkistan taraf-

larýnda bir bölgenin hükümdarýyani dünya sultaný iken vâkî olanbazý ikazlarla hükümdarlýðýný bý-rakýp maneviyat sultaný olmayaazmeden, bunu da gerçektenbaþaran Ýbrahim Edhem (VIII.y.yýl) dünya malýna karþý o kadartenezzülsüzdü ki kimseden birþey istemez ve beklemezdi. Nef-sini yokluða ve mahrumiyete oderece alýþtýrmýþtý ki bir benzer-ine rastlanamazdý. Birgün büyükvelilerden çaðdaþý ve hemþehrisiÞakik Belhi ile karþýlaþtý ve onasordu:

- Ey Þakik nasýl geçiniyorsun?Þakik Belhi cevap verdi:

- Bulunca yiyoruz, bulmayýn-ca sabrediyoruz. Ýbrahim Edhem:

- Horasan�ýn köpekleri deayný þeyi yapýyorlar, bulunca yi-yorlar, bulmayýnca sabrediyorlar,diye karþýlýk verdi.

Belhi sordu: - Peki siz ne yapýyorsunuz? - Biz bulunca daðýtýyoruz,

bulmayýnca sabrediyoruz. Bizim Ýbrahim Edhem Haz-

retleri hakkýnda söylemek iste-diðimiz bu deðil. Ýbrahim Ed-hem�in, amaç edindiði ve ulaþ-mayý baþardýðý yokluk ve mahru-miyeti o derece aþikar, o derecegöze batýcý idi ki görenlerde ken-disine yardým hissi uyandýrýyor-du.

Varlýklý bir kiþi ÝbrahimEdhem�e yardým etmek istedi.Ýbrahim Edhem:

- Yardýmýný gerçekten zengin-sen kabul ederim, dedi.

Adam gerçekten zengin oldu-ðunu, bir þeye ihtiyacý bulun-madýðýný söyledi. Büyük velisordu:

- Ne kadar paran var? - Üç bin altýným var. - Dört bin olmasýný istemez

misin? - Elbette isterim. - Beþbin olmasýný? - Ýsterim. - On bin altýnýn olsa çok

sevinirsin deðil mi? - Þüphesiz çok memnun olu-

rum. - Zengin olduðunu söylüyor-

sun ama, sen gerçekte züðürdünbirisin. Sen, on bin deðil yüz binaltýnýn olsa yine kanaat etmezfazlasýný istersin. Kanaati olma-yan insan zengin sayýlmaz. Ger-çekten zengin olsaydýn yardýmýnýkabul edecektim.

TEVEKKÜL BÖYLE MÝOLUR?

Büyük velilerden Þakik Belhi(VIII. yyýl) bir kýtlýk senesinde,herkesin kara kara düþündüðübir ortamda, zengin bir adamýnkölesinin þakýr þakýr oynadýðýnaþahit oldu. Yanýna yaklaþtý vesordu:

- Herkes kýtlýkla, açlýkla karþýkarþýya olmaktan inler dururkensen neye güvenerek böyle oyna-yabiliyorsun? Köle cevap verdi:

- Herkesten bana ne? Benimiçin bir tehlike söz konusu deðil.Benim efendimin 7-8 tane köyüvar, her ihtiyacýmýz o köylerdensaðlanýyor.

Bu açýklama Þakik�i adeta birþamar gibi sarstý. Çünkü kendiside kýtlýktan dolayý endiþe için-deydi. Ama köle onu uyandýrdýve kendi kendine þöyle dedi:

- Hey Þakik kendine gel! Þuköle nihayet bir insan olan efen-disine bunca güveniyor, kendiniemniyet içinde hissediyor. Sen kibütün canlýlarýn rýzkýný garantieden Allah�a inanýyor, tevekkülediyorsun, Bu nice tevekküldürki rýzýk endiþesi içindesin?

HEDÝYEEn büyük velilerden biri ol-

duðunda þüphe bulunmayan Ba-yezid-ý Bestâmi�yi ölümündensonra bir dostu rüyasýnda gördüve kendisine sordu:

- Ýlahi huzurda seni nasýlkarþýladýlar? Bayezid-i Bestamicevap verdi:

- Bana, �ne getirdin?� diyesordular. Ben de dedim ki �Birdilenci bir padiþahýn huzurunaçýkýnca ona ne getirdin diye sor-mazlar, dile bizden ne dilersen�derler.

Sözüme Rabbimin cevabý e-riþti: �Doðru söylüyor, doðru söy-lüyor.�

GÜVENE LÂYIK OLMAKTasavvuf tarihinin önemli

simalarýndan Zünnun Mýsri (IX.y.yýl) kendisine bir yýl mürid oluphizmet ettikten sonra Ýsm-i A-zam�ý (Allah�ýn bütün vasýflarýnýifade eden en yüce adý) öðren-mek isteyen Yusuf bin Hüseyin�inarzusunu yerine getirmedi. Buisteðe gülüp geçti. Aradan tamaltý ay daha geçti. Yusuf bin

80 KISSADAN HÝSSE

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Hüseyin sabýrla hizmete devametti. Bir fýrsatýný bulup isteðiniyine tekrarladý. Zünnun Mýsri budefa Yusuf bin Hüseyin�e aðzý birbezle baðlanmýþ bir testi vererek,�Bunun içindeki hediyeyi falanyerdeki filan zata götür� dedi.Dikkatle götürmesini, içindekinebir zarar gelmemesini de ayrýcahatýrlattý. Yusuf, hediyeyi aldý veyola koyuldu. Yolda kendi ken-dine söyleniyordu: �Bir buçukyýldýr hizmetindeyim, benim birdileðimi yerine getirmeyen þey-him, hizmetinde bulunduðum birbuçuk yýldýr bir defa ziyaretinebile gelmemiþ olan bir dostunuhediye ile taltif ediyor...�

Yolculuðu sýrasýnda bir yerdedinlenirken, içini, özenle götü-rülmesi istenen bu hediye nedirdiye þiddetli bir merak sardý.Merakýna maðlup olarak testininaðzýndaki bezi çözdü ve açtý. Aç-masýyla birlikte bir fare fýrt diyeatladý ve çalýlýklarýn, arasýndakayboldu. Yusuf bin Hüseyin çoküzüldü, piþman oldu. Emanetehiyanet etmiþti. Artýk götürüle-cek hediye kalmadýðýna göre yo-luna devam etmesi gereksizdi.Çaresiz üzüntülü ve mahcup birhalde geri döndü. Olacaðý kal-bine malum olan Zünnun Mýsri�Sýradan bir hediyenin bile güve-nilemeyeceði bir kimseye Ýsm-iAzam nasýl emanet edilir?� di-yerek her isteyene her þeyinemanet edilemeyeceðini anlat-mak istedi.

YUNUS HÜRMETÝNE�Anadolunun iç aydýnlýðý�

bütün Anadolu�nun sevgilisi in-san sevgisinin, hoþgörünün sýnýr-larýný,

Yaradýlmýþý hoþgör Yaradandan ötürü Bir kez gönül yýktýn ise Bu kýldýðýn namaz deðil. gibi söyleyiþlerle kimseye na-

sip olmayacak ölçüde geniþleten

Yunus Emre (1240-1320) Tap-duk Emre�nin dergahýnda uzunsüre zevk ve hevesle odun taþý-mýþ, ayak iþleri yapmýþtý. AmaTapduk bir türlü arzuladýðý gibiYunus�u ele almýyor, eren leringönül deryasýndan bir katre sun-muyordu. Yunus bu konuda birdilekte bulunsa �Sen hâlâ dünyakokuyorsun� deyip savuþturuyor-du. Yunus �Herhalde benim na-sibim burada deðil, bir baþka þey-hin kapýsýnda� diyerek Tapduk�adahi haber vermeden dergahýterketti. Ama dergahtan uzak-laþtýkça içini bir hüzün kapladý.Tapduk Emre�nin kapýsýnda enbasit iþleri yaparken bile gön-lünde bir aydýnlýk, bir ferahlýk,bir yumuþaklýk vardý. Dergahtanayrýlalý gönlü kararmýþ, katýlaþ-mýþtý, uzaklaþtýkça içini Tapduk�ave dergaha karþý bir hasretkaplýyordu. Bu yolculuk sürer-ken bir akþam vakti yedi kiþilikbir baþka yolcu grubuna rastladý.Ýçini kaplayan hüzün ve hasrettebelki bir hafifleme olur diyekendi de onlara katýldý. Yol arka-daþlarý ermiþ kýlýklý, yaþlýca in-sanlardý. Güven veren hallerivardý. Birlikte sürdürülen bu yol-culuk sýrasýnda bir an geldi kihiçbirinin çýkýnýnda (azýk çan-tasý) birþey kalmadý. Biryerdemola verdiler, açlýk canlarýna taketmiþti. Bu yedi arkadaþtan bi riellerini kaldýrýp Yaradan�a niyaz-da bulundu. Bu dua ve yakar-manýn akabinde önlerinde türlüyiyeceklerle donanmýþ bir sofrapeydah oldu. Yediler içtiler Rab-lerine þükrettiler. Bundan sonrabu yedi yolcudan herbiri yoldaacýktýkça dua etti ve yemekleriilahi bir lütuf olarak ikram edildi.Sonunda dua sýrasý Yunus�a gel-miþti.

Yunus soðuk terler döküyor-du. Ýþin içinde mahcup olmakvardý. Yol arkadaþlarýnýn her biriAllah katýnda makbul kiþilerdi kidualarý kabul görüyordu. Kendi-

nin böyle bir imtiyazý yoktu.Ama duayý yapacaktý, çaresiyoktu. Bütün varlýðý ve içtenli-ðiyle Allahla yalvardý: �Ya Rabbi,þu yol ar kadaþlarým sana kiminyüzü suyu hürmetine yalvarýyor-larsa ben de onun yüzü suyuhürmetine yalvarýyorum, benimahcup etme...� Bu duanýnarkasýndan öncekilerin iki katýyiyecek içecek lütfedildi. Þaþ-kýnlýk sýrasý yedi yolcudaydý.Sordular:

- Ey arkadaþ, sen kimin hür-metine dua ettin? Yunus,

- Önce siz söyleyin dedi.Açýkladýlar:

- Biz Tapduk Emre�nin der-gahýnda Yunus adýnda çok mak-bul ve muteber bir derviþ varmýþonun hürmetine Allah�a yakar-mýþtýk.

Yunus esas þimdi mahcupolmuþtu. Yunus�un kendisi oldu-ðunu açýklamaya utandý. TapdukEmre�ye karþý da kalbini bozmuþ-tu. Halbuki Tapduk ona Allahyolunda epeyi dereceler kazan-dýrmýþtý. Büyük bir piþmanlýkiçinde, bedeninden sýyrýlmýþ birruh gibi akarak Tapduk dergahý-na döndü ve þeyhine bu defakendini kayýtsýz þartsýz teslimetti.

GÖREV ÞUURUOsmanlýlarýn ilk Þeyhülislamý

Molla Fenari (1350-1431) Þey-hülislam olmadan önce Bursakadýsý idi. Onun kadýlýðý sýrasýn-da bir adam pazardan bir at satýnaldý. Fakat alýþ-veriþin hemenarkasýndan atýn hasta olduðunufarketti. Geri ver mesi gerekiyor-du, ama satýn aldýðý adamý zorlukçýkartýr, atýn hastalýðýný kabuletmez diye önce kadýya gidip res-mi kanaldan iþi saðlama baðla-mak istedi. Mahkemeye gitti-ðinde kadýyý (Molla Fenari) ye-rinde bulamadý. Ýþini ertesi günebýraktý. Fakat at o gece öldü.Adam ertesi gün olanlarý kadýya

KA

RD

ELE

N

KISSADAN HÝSSE 81

! NÝSAN #

anlattý, maðdur olduðunu, neyapmasý gerektiðini sordu. MollaFenari �Senin zararýný benödeyeceðim� dedi. Adam hayre-tle kadýya baktý, �Niçin sizödeyeceksiniz, konuyla hiçbirilginiz ve suçunuz yok ki...� dedi.Molla Fenari, �Evet öyle görü-nüyor ama aslýnda benim de su-çum büyük. Eðer sen dün ma-kamýma geldiðinde ben yerimdeolsaydým, olaya müdahale eder,atý geri verdirir, paraný iadeettirirdim. At da sahibinin elindeölmüþ olurdu. Bu imkân þimdiyok olmuþtur. Senin zararýnabenim makamýmda bulunma-mam sebep olduðu için zararýnýben ödeyeceðim� dedi ve ödedi.

ARADAKÝ FARKAnadolu�nun yetiþtirdiði en

büyük velilerden biri olan HacýBayram (XV. y.yýl) Anadolu kö-kenli baþka birçok bilgin veerenin de üstadýdýr. Bunlardanbiri de Fatih�in hocalarýndan Ak-þemseddin idi. AkþemseddinHacý Bayram�a baðlanýþýndankýsa bir zaman sonra zekasý, an-layýþý, kavrayýþý, en önemlisi deþeyhine tam teslimiyeti sayesindeicazet (diploma) aldý ve irþadlagörevlendirildi. Akþemseddin�inbu baþarýsý Hacý Bayram�ýn diðermüridleri arasýnda kýskançlýðasebep oldu. Bunlardan biri HacýBayram�a sordu:

- Efendi Hazretleri, kýrk yýldýrtalebeniz olanlar henüz halifeliðe(sizi temsile) layýk görülmezkenAkþemseddin�in kýsa zamandabu rütbeye ulaþmasýnýn sebebi neola?

Hacý Bayram, gerek maddigerekse manevi hayatta yüksel-menin veya yerinde saymanýnsebebini açýklarcasýna cevapverdi:

- Bu köse (Akþemseddin)bizde ne gördü ve iþittiyse hemeninandý ve teslim oldu. Sebep vehikmetini sonra kendi kendine

bulup öðrendi. Kýrk yýldýr hizme-timizde bulunanlar ise bizdegördüklerinin ve duyduklarýnýnönce sebep ye hikmetini öðrenipsonra inandý ve teslim oldu. Ýþtearadaki fark budur.

ÝKÝ ER KÝÞÝ ÝLE BÝRHATUN KÝÞÝ

Hacý Bayram Veli, Sultan II.Murad�ýn saygý duyduðu maneviönderlerdendi. Hükümdarýn Ha-cý Bayram�a saygýsý o derece bü-yüktü ki ona mürid olanlardanvergi almýyordu. Ama gelin gö-rün ki bütün Ankara halký HacýBayram�ýn müridi olduðunu iddiaediyordu. Ankara�da kimdenvergi istense �Ben Hacý Bay-ram�ýn müridiyim� deyip iþiniçinden sýyrýlýyordu. Bu durumhükümdara yansýtýldý. Hüküm-dar Hacý Bayram�a bir mektupgönderip, �Gerçek müritlerinizinsayýsýný bana bildiriniz, sizinbildirdiðiniz herkes vergidenmual tutulmak üzere kabulüm-dür�dedi.

Hacý Bayram devletine saygýlýbir maneviyet büyüðü olarakkendisine baðlýlýðýn kötüye kul-lanýlmasýndan zaten þikayetçi idi.Mektubu fýrsat bilerek müridlikiddiasýndaki herkese haber saldý:�Falan gün falan yerde toplaný-nýz� diye. O gün hemen bütünAnkara halký þeyhlerinin dave-tine uyarak bildirilen yere akýnettiler. Hacý Bayraý ý bir tepeciðekurdurduðu siyah kýl bir çadýr-dan çýkarak kalabalýða sordu:�Beni seviyor musunuz?� Kalaba-lýk hep bir aðýzdan karþýlýk verdi:�Elbette seviyoruz.� �Bana yü-rekten baðlý mýsýnýz? Ýstesem be-nim için canýnýzý verirmisiniz?�Kalabalýk cevab verdi: �Canýmýzsenin yoluna feda olsun...� HacýBayram bunun üzerine �Bugünbana inananlarý þu çadýrýn içindebir bir kurban edip canlarýný cen-nete göndereceðim. Þimdi birkiþi çýksýn� dedi. Kalabalýktan bir

kiþi çýktý. Hacý Bayram onuçadýra aldý. Çadýrda öncedenhazýrlattýðý koyunlardan birinikestirerek, kanýný çadýrdan dýþa-rýya akýttýrdý. Dýþardakiler ada-mýn gerçekten kurban edildiðinisanarak ürperdiler. Hacý Bayramdýþarý çýktý, �Bir kiþi dahagelsin�dedi. Bir adam daha çýktý.Onu da çadýra alýp ayný iþlemiyaptý. Sonra dýþarý çýktý ve birkiþi daha istedi. Ýþin þakayla geliryaný yoktu. Giden gidiyordu. Budefa bir þaþkýnlýk ve duraksamagörüldü. Yine de bir haným ileriçýktý. Hacý Bayram onu da çadýraaldý. Ayný olay tekrarlandý. Dör-düncü defa Hacý Bayram kur-banlýk isteyince tek kiþi çýkmadý.Hacý Bayram artýk hükümdaracevap verecek durumdaydý:

- Sultaným, vergiden affedil-mek üzere gerçek müridlerimisormuþtunuz. Benim gerçek mü-ritlerim iki er kiþi ile bir hatunkiþiden ibaret üç kiþidir.

ALLAH HARAMDANKAÇANI KORUR

Ünlü hükümdar Timur�dansonra yerine geçen oðullarýndanÞahruh (XV. y.yýl) babasýnýn ter-sine bilime ve bilgine deðerveren, dindar, halim, selim biriy-di. Bilginlerle oturup kalkmak-tan zevk alýrdý. Þahruh�un çevre-sindeki bilgin kiþilerden biri deNimetullah Efendi idi. Aynýzamanda evliyadan olan Nime-tullah Efendi�nin dilinden düþür-mediði bir söz vardý: �Allah ha-ramdan kaçaný korur� (Yani kiþiharamdan kaçarsa Allah onaharam yedirmez, nasip etmez,demek istiyordu.)

Bu sözü sýk sýk tekrar eder,bununla biraz da hükümdar veadamlarýný uyarmak amacý gü-derdi. Þahruh da bunun herzaman mümkün olmayacaðýný,insanýn bazen bilmeden de hara-ma el uzatabileceðini ileri sürer-di. Þahruh bir gün sarayýnda

82 KISSADAN HÝSSE

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

özellikle Nimetullah Efendi�yiaðýrlamak üzere bir ziyafet dü-zenledi. Baþta hükümdar ve Ni-metullah Efendi olmak üzeredavetliler sofraya oturdular. Baþyemek kehribar gibi kýzarmýþ birkuzu çevirmesiydi. Herkes gibiNimetullah Efendi de iþtahlayiyor, yedikçe �Allah haramdankaçaný korur� sözünü tekrarlayýpduruyordu. Hükümdar ve adam-larý da býyýk altýndan gülüyor-lardý. Nihayet yemek bitti. Þah-ruh Nimetullah Efendi�ye sordu:

- Allah haramdan kaçaný herzaman ve her durumda korurmu?

- Evet korur, haramdan ka-çana Allah haram nasip etmez.

- Ama hocam seni korumadý,sende bizimle birlikte haram ye-din.

- Hayýr, ben haram yemedimharamý siz yediniz.

- Boþuna iddia etme hocam,sofrada yediðimiz kuzuyu benimadamlarým çalmýþtý, hýrsýzlýk ma-lýydý o...

- Olabilir, size haramdý, amabana helaldi. Hükümdar lahavleçekti:

- Nasýl olur hocam, çalýnmýþbir kuzu bize haram, sana helal?

Nimetullah Efendi sözünübaðladý:

- Eðer inanmýyorsanýz, kuzu-nun sahibini bulun sorun...

Gerçekten hükümdarýn a-damlarý çaldýklarý kuzunun sahi-bini buldular. Yaþlý bir kadýndýkuzunun sahibi. Kuzuyu çaldýk-larýný, piþirip yediklerini itirafettiler ve parasýný ödemek iste-diklerini söylediler. Kadýn para-sýný almayý reddetti ve kendiler-ine beddua etti.

- Ben o kuzuyu parasý içindeðil, bu havalide NimetullahEfendi diye mübarek bir zat var-mýþ, ona ikram etmek için yetiþ-tiriyordum, diye açýklamada bu-lundu.

GERÇEK TEDBÝR BUDURÝstanbul�un Vefa semtine adý

verilen Þeyh Vefa, Fatih devrininbüyük alimlerinden ve evliyasýn-dandý. Akþemseddin, Molla Gü-rani gibi devrin manevi önder-lerinden biriydi. Bu büyük zatýnoyun yaþlarýndaki bir oðlu kötübir alýþkanlýk edinmiþti. Ucunaçivi çakýlmýþ bir sopa ile o de-virde evlere içme suyu taþýyansakalarýn kýrbalarýný deliyordu.Evcil hayvan derisinden yapýlmýþsu tulumu demek olan kýrba,sivri bir madde ile dokunuldu mukolayca delinecek bir nesneydi.Þeyh Vefa�nýn oðlu da bunuyapýyordu. Sakalar, �Bir dinulusunun oðludur, çok sürmezgeçer� diye bir müddet dayandý-larsa da baktýlar vazgeçeceðifalan yok, Þeyh Vefa�ya þikayetettiler. Vefa Hazretleri olanlarýduyunca hayretler içinde kaldý.Nasýl olur da bunca dikkat veözenle yetiþtirilen, haram lok-madan uzak tutulan bir çocukböyle bir þey yapardý? Þeyh Vefasakalara, �Tamam� dedi. Konuanlaþýldý, gereken yapýlacak, sizinde zararýnýz ödenecektir. Öncekendinden iþe baþladý. �Acababen bu çocuða yanlýþlýkla da olsaharam yedirdim mi?� diye dü-þündü. Bir þey bulamadý. Haný-mýna sordu; �Sen bu çocuða ha-mileyken veya süt verirken ha-ram bir þey yedin mi, çok iyi dü-þün, bana bildir, yoksa oðlanýnsonu kötü� dedi. Haným düþün-dü, taþýndý, rüyaya yattý, nihayetbir olay hatýrladý. Oðlana hami-leyken oturmaða gittiði bir kom-þu evinde, masadaki bir tabaktaportakallar varmýþ. Görünce canýçekmiþ ama istemeye de utan-mýþ. Ev sahibi haným bulunduk-larý odadan dýþarý çýktýkça yaka-sýndaki iðneyi portakallara batý-rýp sularýný içmiþ. Bunu þeyheanlattý. Þeyh Vefa �Aman hatunhiç vakit geçirmeden o komþuyagit, olaný biteni dosdoðru anlat

ve helallik dile� diye tenbihledi.Kendi de sakalarý çaðýrdý, kiminkaç tane kýrbasý delinmiþse hep-sinin parasýný ödedi ve haklarýnýhelal ettirdi. Oðlana olayýn ba-þýndan sonuna kadar bir þey den-medi. Hakkýnda böyle þikayetvar, bir daha yaparsan asarýz,keseriz yollu tehdit edilmedi.Ama çocuk bir daha çivili sopaile kýrbalarý delmedi.

ALTINI DÜÞMAN BELLESultan Mahmud imanlý, a-

melli, bilgin bir hükümdardý amagüzel yüzlü deðildi. Bundan mü-teessir de olmuyordu. Ne var kihalk güzel yüzlü hükümdarlarýdaha çok severdi. Endiþesi bun-dan ileri geliyordu.

Devrinin büyük velilerindenbirine sordu:

- Efendi Hazretleri, malum-dur ki halk güzel yüzlü hüküm-darlarý daha çok sever. Halbukiben bundan yoksunum. Amahalkýmýn da beni sevmesini isti-yorum, bana ne tavsiye edersi-niz?

Allah dostu þu tavsiyede bu-lundu:

- Halkýn seni sevmesini istiy-orsan altýný kendine düþmanbelle... (Halkýn refah ve mutlu-luðu için onu gözünü kýrpmadanharca).

KA

RD

ELE

N

KISSADAN HÝSSE 83

! NÝSAN #

K

* Kiþiye imandan sonra verilen þeylerin en hayýrlýsý saliha kadýndýr.

Hazreti Ömer Radýyallahu anh * Ýnsanlar arasýnda bulun, fakat kimseye yük olma! Hüsameddin Mankpûrî

Rahmetullahi aleyh * Dünya cennete göre zindan,

cehenneme göre ise cennet gibidir.

Abdulkadir Geylani

Ý kinci halife Hz. Ömer(r.a.)�in oðlu ve mü�-minlerin annesi Hz.

Hafsa�nýn ana-baba bir kardeþi,fâkih ve muhaddis sahâbî. EbûAbdurrahman künyesi ile taný-nan Abdullah�ýn annesi Zeynepbnt. Maz�un el-Cümeyhî�dir.

Abdullah b. Ömer�in, pey-gamberliðin üçüncü yýlýnda doð-dugu kaydedildiði gibi onun nü-büvvetten bir yýl önce dünyayageldiði söylenmektedir. (Ýbnü�l-Esîr, Üsdü�l-Gâbe, Kahire 1286,111, 230).

Babasýyla birlikte, küçükyaþta Ýslâm�a girdi ve yine babasýile birlikte Medine�ye hicret etti.Tamamýyla Ýslâm toplumunda veÝslâm terbiyesiyle yetiþti. Yaþýküçük olduðu için Bedir veUhud gazalarýna Hz. Peygamber(s.a.s.) tarafýndan katýlmasýnamüsâde verilmedi. (Buhârî, Me-gâzi, 6). Ancak onsekiz yaþlarýn-da iken Hendek gazvesine vedaha sonra Hz. Peygamber(s.a.s.) zamanýnda meydana ge-len bütün savaþlara katýldý.Mekke fethinde, Mûte savaþýn-da, Tebük seferinde ve VedâHacc�ýnda bulundu.

Abdullah b. Ömer, Ýslâmdevleti bünyesinde meydana ge-len anlaþmazlýklarla ortaya çýkanve birbirleriyle mücadele edengruplara karýþmadý, tarafsýz kaldýve devlet kadrolarýnda vazifealmadý. Zira oðlunu hilâfete adaygöstermesini tavsiye eden sahâ-belere Hz. Ömer: �Bir evden birkurban yeter� demiþti. Babasýn-dan sonra baþa geçecek halifeyiseçmeye görevli olan þûrâ�yasadece müþâvir olarak katýldý.Hz. Ömer oðluna þûrâ�ya katýl-masýný ancak aday olmamasýný

tavsiye etmiþti. (Ýbnü�l-Esîr, el-Kâmilfi�t Tarih, 111, 65 vd.)

Hz. Osman (r.a.) zamanýnda,Ýbn Ömer, devlet iþlerine müda-halede bulunmuyordu. Bir günHz. Osman, Ýbn Ömer�e kadýlýkyapmasýný, müslümanlarýn ara-sýndaki hukukî anlaþmazlýklarýhâlletmesini teklif edince özürdileyerek kadýlýk vazifesini kabuletmemiþ, Rasûl-i Ekrem (s.a.s.)�-in bir sözünü hatýrlatmýþtý;

- Hz. Peygamber (s.a.s.) bu-yurmuþlardýr ki: �Kadýlar üççeþittir. Birincisi câhillerdir. Bun-larýn yeri Cehennemdir. Ýkincizümre âlimleridir, fakat dünyayameyilleri vardýr, ilimleri ile amel-leri bir deðildir, bunlarda Ce-hennemliktir. Üçüncü zümre isehem âlim, hem de dünyaya meyliolmayanlardýr.� (Ebû Dâvud,Akdiye, 2).

- Hz. Osman, Hz. Ýbn Ömer�ededi ki:

- �Ama, senin baban Hz. Pey-gamber (s.a.s.) zamanýnda kazaiþleri ile uðraþtý ve kadýlýk yaptý.�

- �Evet, doðrudur, fakat ba-bam bir mesele ile karþýlaþýncaRasûl-i Ekrem�e müracâat eder,müþküllerini hâlletmede zorlukçekmezdi. Çünkü Rasûl-i Ekremmüþkil bir mesele ile karþýlaþýncaonun da müþkilini vahiy hâlle-derdi. Þimdi Rasûl-i Ekremaramýzda yok ki problemlerimiziona götürelim. Allah þimdi bizimyardýmcýmýz olsun.�

Hz. Osman da bu hususta Hz.Ýbn Ömer�e fazla ýsrarda bulun-madý.

Hz. Ýbn Ömer, hükümet vedevlet iþlerinden uzak kalmasýnaraðmen hak yolunda cihâd edipÝslâm fetihlerine katýldý. NitekimHicret�in yirmiyedinci yýlýnda

Afrika�da Tunus, Cezayir, Mera-kes seferine katýlmýþtý.

Ýbn Ömer Hicret�in otuzuncusenesinde Horasan ve Taberistanfetihlerinde bulundu ve onunTaberistan fethinde bir Dihkan�ýöldürdüðü bilinmektedir. Ancakhükümet ve devlet iþlerine mü-dahâle hususunda çok ihtiyatlýdavranýp, daima uzak kalmayýtercih etti.

Hz. Osman�ýn þehâdetindensonra ilmî yüceliði, kahramanlýðýve mücahidliði Hz. Ömer�in oðluolmasý sebebiyle halîfe olmasýistendiyse de kabul etmedi. Hz.Ali tarafýnda yer aldý. Dahilîolaylara karýþmadý. Sýffin olayýn-dan sonra da halifelik tekliflerinireddetti. Muâviye zamanýnda669 yýlýnda Hz. Peygamber�ingüvenini kazanmýþ ve bayraktar-lýðýný yapmýþ olan Halid b. ZeydEbu Eyyub el-Ensâri ile Ýstanbulsurlarý önlerine kadar gelip,Ýstanbul�un ilk muhasarasýnakatýldý. Onun devlet bünyesindeve islâm toplumunda meydanagelen iç karýþýklýklar sýrasýndatemkinli davrandýðýný görmek-teyiz. Fakat Sýffin�de Hz. Ali�yemuhalefet edenlere ve Abdullahb. Zübeyr�i Kâbe�de muhasaraedip þehid edenlere karþý savaþ-madýðýna piþman olduðunu biz-zat kendisi ifâde etmiþtir. (ÝbnAbdülBerr, el-istiâb, II, 345),Haccac�a karþý savaþmadýysa bileonun zulmünden asla çekin-meden islâmî ahkâmý çiðneme-sine karþý susmayýp onu gerek-tiðinde sert bir þekilde uyarmýþtý.Hattâ onun bu gibi uyarýlarýnakýzan Haccac b. Yusuf, Abdul-lah�ý öldürtme yollarýný aramýþtý.

Nihâyet hicretin yetmiþdör-düncü yýlýnda Abdullah b Ömerseksendört veyahut seksen beþ

84 HZ. ABDULLAH B. ÖMER B. EL-HATTÂB

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

HZ. ABDULLAH B. ÖMER B. EL-HATTÂB (r.anh)

yaþýnda iken vefat ettiði (ÝbnSa�d, Tabakat, IV, 187), baþkarivâyetlerde de onun seksenaltýyaþýnda vefat ettiði kaydedilir.(Ýbnü �l-Esir, Üsd ü �l-Câbe, I V,230-23 1 ) .

Hac mevsiminde adamýn biriucu zehirli bir mýzrak ileAbdullah b. Ömer�i ayaðýndanyaraladý. Vücûdu zehirlendi. Buzehirlenme vefatýna sebep oldu.Bir rivâyete göre yukarýda söyle-diðimiz gibi bu yaralama Haccacb. Yusuf�un tertibi idi.

Ýbnü�l-Esir�in kaydýna göre,Haccac b. Yusuf minberde hutbeokuyordu. Hutbe�de AbdullahÝbn Zübeyr�e aðýr sözler söylemiþve bazý ithamlarda bulunmuþ,onun Kur�ân-ý Kerim�i tahrifettiði iddiasýný ortaya atmýþtý. ÝbnÖmer düþünmeden ve çekinme-den Haccac�a baðýrýp: �Yalansöylüyorsun, bunu ne Ýbn Zübeyryapardý, ne de senin bu iþe gücünyeter!...� demiþti.

Ýbn Ömer�in halkýn toplubulunduðu bir yerde böyle sertkonuþmasýndan Haccac fenahalde bozulmuþ, ona kin besleyipçok kýzmýþtý. Açýktan açýða onabir þey yapamayacaðýndan gizliceve hainlikle intikam almayý dü-þünmüþtü. (Ýbn Hallikân, Vefa-yatü�l Ayan, II, 242). AncakÝbnü�l-Esir Haccac�ýn hutbe me-selesini baþka türlü anlatmakta-dýr. Ona göre, Haccac hutbeyiçok uzatmýþ, o kadar uzatmýþtýki, ikindi namazýna vakit daral-mýþtý. Bu ara ibn Ömer, �Güneþseni beklemiyor� diye ihtardabulunmuþtu. Ýkinci bir rivâyetegöre, Ýbn Ömer�in onu bekleme-yip kýymet vermemesine Hac-cac�ýn caný sýkýlmýþ, firavunluðututmuþtu. Fakat Emevi hüküm-darý Abdülmelik b. Mervan�ýnkorkusundan Ýbn Ömer�e karþýgelemiyordu. Bu meselenin içyüzünün bu þekilde olduðu anla-þýlmaktadýr. Yoksa imkân bul-

duðu takdirde Haccac, ÝbnÖmer�i bir an evvel ortadankaldýrmada tereddüt etmezdi.(Ýbnü�lEsir, Üsdü�l-Gâbe, 111,230)

Hac mevsiminde halkýn kala-balýk bulunduðu bir sýrada kimvurduya getirmek için Haccacbu hâdiseyi tertiplemiþti. HattâÝbn Ömer hastalandýðý sýradaHaccac ziyaretine gitmiþ suçlu-nun yakalanýp cezalandýrýlmasýmeselesi söz konusu olmuþtu. ÝbnÖmer o sýrada Haccac�a: �Sensilahla Harem-i Þerif�e girilme-sine müsâade ettiðin için bu olaymeydana geldi. Harem-i Þerif�esilahlý girmenin doðru olmadýðýnýbiliyordun. Bunun önüne geçmiþolsaydýn bu hâdise olmazdý� de-miþ, o da susmustu (Ýbn Sa�d,Tabakat, IV, 187 vd.).

Ýbn Ömer Medine�de vefatetmeyi arzu ediyordu. Zira songünlerde Mekke�de vaziyetin iyiolmadýðýný sezmiþti. Cenab-ýHakk�a dua ediyor: �Allah�ým,beni Mekke�de öldürme!� diyeyalvarýyordu. Oðlu Sâlim�e þöylevasiyet etmiþti: �Ben Mekke�deölürsem beni Harem hududucivarýnda defnet, sen de buradangöçüp git!� Ýbn Ömer bu vasi-yetinden birkaç gün sonra vefatetti.

Vefatýný müteakip vasiyetigereðince halk toplandý. Haccacda suçluluðunu örtbas etmekiçin cenaze namazýna katýldý.Hatta namazýný Haccac�ýn kýldýr-dýðý bilinmektedir. (Ýbn Sa �d,Labakat ayný yer). Vefat ettiðin-de onbiri erkek onbeþ çocuðuvardý.

Muhit ve aile olarak tama-men islâmî terbiye ile yetiþmesive Rasûlullah�ýn sohbetlerindedevamlý bulunmasý ona bizzathizmet etmekle þereflenmesi,fýtraten üstün hâllere sahipolmasýndan dolayý zamanýnýnbütün ilimlerinde mâhir ve üstad

olmasýný saðladý. Her konudaçok dikkatli araþtýrmayý, incele-meyi severdi. Sahâbe içindedünyaya önem vermemesi örnekgösterilirdi. Haram ve þüphelikonularda çok titiz davranýrdý.

Kur�ân-ý Kerim�in tefsiri hu-susunda da sahâbenin ileri ge-lenlerindendi. Bir gün Hz. Pey-gamber, ashâb-ý kirâm�a Ýbrahimsûresi Yirmidördüncü âyetindegeçen �aðaç�ýn nasýl bir aðaçolduðunu sormuþ. Hiç kimsecevap verememiþti. Rasûlullah(s.a.s.) bunun �hurma aðacý�olduðunu açýklayýp da oradakilerdaðýlýnca Abdullah b. Ömeryolda giderken babasýna �RasûliEkrem�in, aðacýn nasýl bir aðaçolduðunu açýklamasýndan öncehurma aðacý olduðu kalbimedoðdu� dedi. Babasý Ömer, �Pekineden bunu söylemedin?� de-yince, Abdullah �Rasûlullah�ýnhuzurunda sen ve Ebû Bekir du-rurken konuþmayý uygun gör-medim� demiþti (Ýbn Hâcer,Fethu�l-Bârî Serh Sahihi�l-Buhâri, Mýsýr 1959, IX, 449). Buda onun Allah�ýn âyetlerine vu-kûfiyetini gösterir.

Abdullah b. Ömer helâl veharama ait hadisleri en çokbildiren râvidir. Genellikle iþittiðihadisleri yanýlgýyý azaltmak,unutkanlýðý ortadan kaldýrmakiçin devamlý yazardý. Gerek-medikçe de hadis rivâyet etmez-di.

Ýbn Ömer tefsirde olduðukadar hadis ilminde de ilerigelenlerden de hadis hâfýzlarýarasýnda ün kazanmýþ sahâbîler-dendir. Elimizde mevcut hadiskitaplarýnda Ýbn Ömer�den iki-bin altý yüz otuz hadis rivâyetolunmuþtur.

Bunlardan yüz altmýþ sekiztanesi Buhârî ve Müslim tarafin-dan müþtereken rivâyet edil-miþtir. Buhârî�de seksenbir, Müs-lim�de de otuzbir; Ahmed b.

KA

RD

ELE

N

HZ. ABDULLAH B. ÖMER B. EL-HATTÂB 85

! NÝSAN #

Hanbel�in Müsned�inde ikibin-ondokuz hadis ayrýca naklolun-maktadýr.

Ýbn Ömer Rasûl-i Ekrem�insözlerini, fiillerini sevk ve zevkile izlerdi. Ekseriya Rasûl-i Ek-rem�in hizmetinde ve huzurundabulunurdu. Bulunmadýðý zamanda Rasûl-i Ekrem�in söz ve fiilinihuzurda bulunanlardan sorar,tetkik ederdi. Bir meselede þüp-heye düþtüðü, yahut iyi anla-madýðý takdirde hemen Rasûl-iEkrem�e gidip öðrenirdi. Bu su-retle Rasûl-i Ekrem�in söz ve fiil-lerine ait hadisleri toplamýþ,hýfzetmiþti.

Hadîs-i Þeriflerin ümmetiçinde yayýlmasý ve ümmetin ev-latlarýna öðretilmesi hususundaÝbn Ömer�in büyük hizmeti ol-muþtur. Hadisi iyi bilip, iyi tetkikedenlerdendi. Bildiðini öðret-mekten büyük zevk duyardý.Rasûl-i Ekrem�in vefâtýndansonra altmýþ yýl yaþadý. Ömrüboyunca Rasûlullah�ýn hadisleri-ni islâm ümmeti arasýnda yay-makla vakit geçirdi. Nitekim eli-mizde bulunan hadislerin nakilsilsilesinin çoðu Abdullah ÝbnÖmer�e dayanmaktadýr.

Ýbn Ömer, Medine�de dershalkasý oluþturarak hadîs öðretir-di. Bundan baþka her zaman hacmevsiminde Mekke�de islâmdünyasýnýn dört bir yanýndangelen hacýlara Rasûlullah�ýn ha-dislerini öðretme konusunda bü-yük gayret sarfederdi.

Çok hadîs bilmesine raðmenbüyük titizliðinden çok az rivâ-yette bulunurdu. Abdullah b.Ömer�den Nâfi ve Ýmam Mâlikb. Enes�in rivâyetleriyle gelenhadisler en saðlam rivâyetlerolarak deðerlendirilmekte ve burivâyet zincirine �Altýn Zincir�adý verilmektedir. Abdullah b.Ömer�den hadis öðrenimi gören-ler arasýnda baþta Abdullah b.Abbâs olmak üzere Câbir b.

Abdullah, Saîd b. el-Müseyyeb,Said b. Cübeyr, Abdullah b.Keysân, Hasan-ý Basrî, Nâfi,Mücâhid, Tâvûs, Enes b. Sîringibi meþhur muhaddisler veoðullarýndan Hamza, Bilâl, Ab-dullah ve Ubeydullah vardýr. ÝbnÖmer bu hadis ilminden dolayýçok hadis rivâyet eden Muksirûnsahâbeler arasýnda yer almak-tadýr.

Abdullah�ýn, muhaddisliðininyaný sýra fakîh bir sahâbî olduðuda bilinen bir husustur. ÝbnÖmer ömrünü Medine�de geçir-miþ ve fýkýh üzerinde çalýþmýþtýr.Medine�nin fýkýh âlimlerininbirçoðu fetvalarýnda Ýbn Ö-mer�in bilgisinden faydalanmýþ-lardýr. Ehl-i Sünnet�in dört ima-mýndan biri olan Ýmam Mâlik�infýkhý, Abdullah Ýbn Ömer�in fet-valarý ile doludur. Ýmam Mâlik�indediði gibi, Abdullah b. Ömerfýkýh âlimlerinin baþýnda gelen-lerdendi. Eðer Ýbn Ömer�in fýkýh-taki fetvalarý toplansa büyük bireser meydana gelir. Nitekim,Mýsýr�lý âlim M. Revvâs Kal�acý�Mevsû �atu Fýkhî Abdullah b.Ömer� (Abdullah b. Ömer�inFýkýh Ansiklopedisi) adýyla bireser vücûda getirmiþtir. (Beyrût1986). Ýslâm fýkýh ulemâsýnýn enileri gelenlerinin bildirdiklerinegöre, islâmî meselelerde ÝbnÖmer�in sözleri ile amel etmekyeterlidir.

Abdullah b. Ömer uzun birömür sürdüðünden peygambe-rimizden sonra altmýþ yýl müd-detle fetva vermiþtir. Ancak fet-va verme konusunda çok ihti-yatlý hareket ederdi. Þahsiyetolarak; iyilik etmeyi, sadaka ver-meyi, hayýr yapmayý, hele köleazad etmeyi çok severdi. Saðlamkarakterli, iyi ve güzel huyluolup, kötülüklerden kaçýnýrdý.Her yaptýðý iþi Allah rýzasý ýçýnyapardý. Kendi yüzük taþýnda:�Allah Teâlâ�ya, Allah için hâlisibâdet etti.� ibâresi yazýlýydý.

Dünya malýna, dünya zevklerinehiç gönül vermezdi. Sahâbe�denCâbir b. Abdullah: �Ömer veoðlu Abdullah�dan baþka içimiz-de dünyaya meyli olmayan kimseyoktur.� derdi.

Ýlimde imamlýða yükselenmuhaddis ve tâbiînin büyükle-rinden olan Nâfi, Abdullah b.Ömer�in azatlýsýdýr. Nâfi köleiken Ýbn Ömer onu onbin dir-heme satýn alýp, �Seni Allah rýza-sý için azat ettim� diyerek köle-likten kurtarmýþtýr. Kölelerindenibâdet edeni gördükçe hemenonu âzad ederdi. �ibâdeti göster-melik yaparak âzad olmakisteyenler olursa ne yaparsýnýz?�diye ona sorulduðunda Abdul-lah�ýn �Hayýr için aldanmaktaniyi þey var mýdýr?� buyurduklarýmeþhûrdur. Ýmam Nâfi, Abdul-lah için: �Her zaman dualarýndabelirttiði gibi bin köle âzad ettik-ten sonra vefat etti.� demiþti.Çoðu zaman sýrtýndaki kaftanýnýçýkarýp gördüðü bir fakire verirdi.

Abdullah b. Ömer�in evindemisafir eksik olmazdý. Akþamyemeklerini yalnýz yediði nadir-dir. Mutlaka misafiri olur, ol-mazsa arar bulurdu. Kendisi dedostlarýnýn evinde üç gündenfazla misafir kalmazdý. Evinde enzarûrî ihtiyacýný karþýlayan eþyabulundururdu. Cuma�dan öncemutlaka yýkanýr, abdest alýr, güzelkokular sürünürdü. Her namaziçin abdest alýr, geceleri çoknamaz kýlardý.

Abdullah�ýn oðlu Hâlid�inâzad ettiði Ebû Gâlib þöyleanlatýr: �Abdullah b. ÖmerMekke�ye geldiðinde sýk sýk bizemisâfir olurdu. Geceleri tehec-cüd namazý kýlardý. Bir gecesabah namazý yaklaþtýðý zamanbana �Kalkýp namaz kýlmayacakmýsýn? Kur�ân�ýn üçte birini deokusan yeter.� dedi. �Sabah yak-laþtý, kýsa zamanda Kur�ân�ýnüçte birini okuyup yetiþtiremem�

86 HZ. ABDULLAH B. ÖMER B. EL-HATTÂB

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

dedim. Bana dönerek: �Ýhlâssûresi Kur�ân�ýn üçte birine eþit-tir.� dedi.

Ýmam Nâfi�nin naklettiðinegöre, Abdullah b. Ömer mûsikîyisevmezdi. Teganni ve saz sesler-ine kulaklarýný týkardý. Bir günbirisi yanýna yaklaþarak: �Ab-dullah, Allah için seni çok seviy-orum� dedi. Abdullah da: �Bende Allah için seni hiç sevmiyo-rum. Çünkü sen ezaný teganniederek, þarký söyler gibi okuyor-sun� buyurdu.

Allah�tan baþka kimsedenkorkmazdý. Kötülüðe karþý hepiyilikle karþýlýk verirdi. Zeyd b.Eslem þu olayý anlatýr: �Adamýnbirisi yolda Abdullah b. Ömer�esövüp saymaya baþladý. Abdullahevinin kapýsýna varýncaya kadaronu sabýrla dinledikten sonraadam dönerek, �Ben ve kardeþimÂsým kimseye sövmeyiz� dedi.

Çok az yemek yerdi. Heleacýkmayýnca hiçbir sey yemezdi.Bir gün dostlarýndan birisi onahazým kolaylaþtýrýcý bir ilâç he-diye etmek istedi. O dostuna þucevabý verdi: �Ben hiçbir yemek-ten karnýmý doyururcasýna ye-medim. Hazým ilâcýna ihtiyacýmolacaðýný zannetmiyorum.�

Bu kadar tok gözlü olmaklaberaber ayný zamanda son derecemüstaðni bir kiþi idi. Kimsedenbir þey istemezdi. Herkes onahizmet etmek ister, fakat o aslakabul etmezdi.

Bir ara Abdülaziz b. Hârunona haber gönderip ihtiyaç-larýnýn ne olduðunu bildirmesiniistemiþ, Ýbn Ömer onun davra-nýþýna karþý þu cevabý vermiþti:�Siz, geçimleri size ait olanlarýn,geçimlerini üzerinize almýþ bu-lunduðunuz kimselerin ihtiyaç-larýný temin ederseniz daha iyiolur � (Ýbn Sa�d, Tabakat, IV,174).

Ancak Ýbn Ömer bir þey he-diye edildiðinde onu geri çevir-

mezdi. Nitekim Muhtar mal vemülkünün bir çoðunu ÝbnÖmer�e hediye etmiþ, o da kabuleylemiþti. �Bize hediye edilenleribiz de hediye eder, Hak yolundadaðýtýrýz.� demiþti. Ve bütünhediyeleri ihtiyaç sahiplerinedaðýtmýþtý.

Bir ara Ýbn Ömer�in halasýRamle ona ikiyüz dinar altýn paragöndermiþti. Emir Muâviye isebir aralýk onun ihtiyaçlarý içinyüz bin dinar yollamýþtý. Muâviyebu parayý gönderirken Ýbn Ö-mer�in Yezîd�e bey�at etmesini dedüþünerek buna baþvurmuþtu.Ýbn Ömer bunu kabul etmemiþ,�Benim imaným sizin paranýzdandaha deðerlidir.� demiþti . (ÝbnSa �d, ayný yerler).

Abdullah b. Ömer�in yaþayýþýher türlü gösteriþten uzak idi. Obu hususta mükemmel bir örnek-tir. Bir oturuþta binlerce dirhempara daðýtmýþ olan bir zâtýnbütün ev eþyasý bir halý veyakilim ve bir de yataktan ibaretidi. Bunlarýn bütün kýymeti yüzdirhem tutmazdý.

Abdullah varlýklý olmakla be-raber yaþayýþý iþte bu kadar sâdeidi. Cuma günleri hariç, güzelkoku kullanmazdý. Yalnýz cumagünü iyi elbise giyerdi. Bir günCuma�dan sonra yolculuða çýk-masý gerekti. Güzel elbiselerinigiymiþti. Bu elbiseyi eve gönderipdeðiþtirdi ve normal elbiselerinigiydi.

Ýbn Ömer þekil ve þemâlihususunda babasý Ömer�e çokbenzerdi. Uzun boylu ve esmerdi.Sakalý aðardýðý zaman koyu sa-rýya boyardý. Zira sakalýnýn rengide koyu sarýydý.

Abdullah b. Ömer�in BizzatPeygamber Efendimiz�den Du-yarak Naklettiði Bazý Hadisler

- Ýnsanoðlu Allah�tan baþkahiçbir þeyden korkmazsa Allah�uTeâlâ ona hiçbir þeyi musallatetmez.

- Nasihat olarak ölüm yeter.- Ýstediðini ye, istediðini giyin.

Ýnsanlarý yanlýþ yola götüren israfve tekebbürdür.

- Saðlýðýnda hastalýðýn vehayatýnda ölümün için tedbir al.

Abdullah Ýbn Ömer (r.a.)buyurdu ki:

- Ey insan bedeninle dünyadaol, kalbinle âhireti bul.

- Hikmet ondur; dokuzusükût, biri de az konuþmaktýr.

- Haramdan kaçýnmadýkçaibâdetler kabul olunmaz.

Ebû Seleme b. Abdullah þöyledemiþtir: �Abdullah Ýbn Ömervefat etti. O fazilette babasýÖmer�e çok benzerdi. Hz. Ömerkendisinin benzerlerinin çokolduðu bir zamanda yaþamýþtý.Fakat Abdullah Ýbn Ömer isekendisinin bir benzeri bulunma-yan bir dönemde yaþamýþtý.�

KA

RD

ELE

N

HZ. ABDULLAH B. ÖMER B. EL-HATTÂB 87

! NÝSAN #

K

Bu gününü düþünmeDün geçti, Yarýn var mý?Gençliðine Güvenme!Ölen hep ihtiyar mi?Ya Ýslam`da erirsinYa inkarda çürürsünYol Mezarda bitmiyorGirdiðinde görürsün

Ebû Tûrab Rahmetullahi Aleyh"

Hani nerede?Gönüllerden kubbelere,Kubbelerden gönüllere

Gürül gürül akan Kur�an sesleri?...Kur�an sesleri dindirilmiþ,Müslümanlar sindirilmiþ!...

Allah-Muhammed-Hülafa-i raþidinin

Ýsimleri kubbelerden yerlereindirilmiþ!...

Mabedimin göðsüne uzanannamahrem eli,Kimin elidir?!...

Söyle Ayasofya, söyle.Seni puthane yapan

hangi delidir?!...OSMAN YÜKSEL SERDENGEÇTÝ

88 KÂÝNAT HAVAYOLLARI

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

KÂ NAT HAVAYOLLARI

HAYIRLI YOLCULUKLAR D LER!

SEYAHAT Ç N GEREKL BELGELER K ML K KARTI

smi : NSAN /En mükemmel varlık!.. Görevi : nsanlık

*Yaradan'a kulluk edecek!.. *Hiç ölmeyecekmi gibi Dünya için çalı acak!.. *Hemen ölecekmi gibi Hesap Gününe hazırlanacak!.. Uyru u : Dünya/Aldatıcı!... B LET N GEÇERL K SÜRES : 120 yıla kadar. DÖNÜ B LET : Kesinlikle yoktur!.. GEÇERL KRED KARTLARI *Saygı *Sadakat *Ho görü *Dürüstlük *Tevazu * nanç YOLCULU UN AYRINTILARI

Hareket Yeri : DÜNYA /Geçici Varı Yeri : ÂH RET/Sonsuz Uçu Saati : Her an mümkün Görevli Memur : Azrâîl Aleyhisselâm

Bulundu unuz yerden alır!.. 1. Mola : Gasilhâne Görevli : Gassal 2. Mola : Musalla ta ı

Burada e , dost vardır. "Sıfat" ve "Servet'e göre u urlama yapılır.

Geçici Konut : Mezar Burada "Sıfat" ve "Servet" ayrıcalı ı yoktur. Sadece "Amel" geçerlidir.

Kabul Memurları: Münker ve Nekir Sorularına do ru cevap vermek gerekir!..

BAGAJ HAKKI *9 metre beyaz bez (cebi yok) *Salih amel *Hayırlı evlâd * Faydalı ilim

G R ve GÜMRÜK LEMLER / A a ıdaki soruları cevaplayın: *Ömrünüzü, özellikle gençli inizi nerede ve nasıl geçirdiniz? *Ailenize nasıl davrandınız? * nsanlar için ne yaptınız? *Deneyimlerinizi ba kalarıyla payla tınız mı? *Birikimlerinizi nerede harcadınız? *Âhiret için ne yaptınız?

YOLCULU UNUZUN HUZURLU GEÇMES Ç N UYARILAR *Kâmil Mü'min olun! *Kul hakkından korkun! *Vefalı olun! *Güvenilir olun! *Affedici olun! *Sevin! *Takdir etmesini bilin! *Çalı kan olun! * yilik yapın! *Sabırlı olun! DÜNYA'DA BIRAKILAN : Belki "Ho bir seda!"

K uþ Evleri, Serçe Sa-raylar tarihi bina vemimari eserlerde yer

alýrken, günümüze gelen ince birzevkin göstergesi olarak yapýlarýsüslüyor.

Geleneksel mimarinin öðeleriarasýnda dikkat çeken kuþ saray-larý veya kuþ evleri baþta serçe,saka, kýrlangýç gibi kuþlara barý-nak olmasý için yapýlmýþ zarifmimarileri ile göz okþuyor. Ýncebir zevkin yansýtýldýðý minyatüryapýlardaki Kuþ evleri kullanýmamacý ve yerinin düþünülerekseçilmesi bu tür yapýlara verilenönemi de yansýtýyor.

Geçmiþi 16. yüzyýla kadaruzanan kuþ ev ve saraylarýnagenellikle camii, medrese, han,ev, köprü, kütüphane, türbe gibitaþ ve tuðla kullanýlarak yapýlmýþbüyük eserlerde rastlanýyor.

Ýnsan elinin ulaþamayacaðý vekuþlarýn kendilerini güvendehissedebilecekleri uygun yerlereyapýlan bir tür estetik yuvalar,sert esen rüzgarlardan korunaklý

yapýlarýn güneþ alan dýþ cepheyüzlerine konarak cephe estetiði-nin yaný sýra kuþlarýn yaþantýlarý-na da uygunluðu düþünülmüþ.

Osmanlý Ýmparatorluðu�nunsýnýrlarý içinde yer alan eserlerdegörülen kuþ evlerine Ýstanbulbaþta olmak üzere Edirne�denDoðu Beyazýt�a kadar bir çokyerdeki yapýlarda rastlanýyor.Örnekleri Filibe ve Týrnovada dagörülen öðeler sade olanlar iledaha gösteriþli yapýlanlar nede-niyle iki grupta toplanýyor.

Birkaç delikten meydana gelenbu tür sade kuþ evlerine Süley-maniye, Yeni Cami ve SokulluMehmet Paþa Köprüsü gibi Ýstan-bul�da bulunan eserlerde görü-lürken daha süslü ve gösteriþliolanlara yine Ýstanbul�da ki önem-li eserlerden biri olan TopkapýSarayýnýn dýþ avlusu eski Darp-hane�nin iç avlusunda yer alanbinanýn dýþ duvar yüzünde rast-lanýyor. Özenle yapýlmýþ ince veusta bir iþçiliðin sergilendiði kuþsarayýnda serçelerin korunacaðý,

içinde dolaþa-bileceði, inipçýkabileceðiyollar, gözlerestetik bü-tünlük içindesergilenmiþ.

Bir çok ya-pýda farklýlýk-lar gösterenkuþ evleri veserçe saray-

larýnda konsollar üzerine kurul-muþ cumba biçimli çýkýntýlar,balkonlar sütun kabartmalarlayükselirken, ön yüzleri kemerlipencerelerle tamamlanýp, çatý-larla, kubbelerle kapatýlmýþ.

Türklerin hayvan, özelliklekuþlara verdikleri deðerin vesevginin bir ifadesi olarak dayorumlanabilen kuþ saraylarýnýnve içinde barýnan kuþlarýn bazýinançlarý da beraberinde taþýdýðý-na inanýlýyor.

Türkler kumrularýn sevdalý-larý koruduðuna, kýrlangýçlaryuva yaptýklarý evleri yangýndanmuhafaza ettiklerine, leylek, de-niz kýrlangýcý gibi göçmen kuþ-larýn kutsal alanlara gittikleridüþünüp, onlarý himaye ederekbeslemiþler.

Kentleþmenin aþýrý yapýlaþ-manýn artýþ göstermesine raðmengünümüzde kent kuþlarý halaÝstanbul�da tüm olumsuzluklararaðmen yaþamlarýna devam edi-yorlar.

Cami ve medreselerde görü-lenlerin dýþýnda 18 ve 19. yy�larda bazý ev ve köþklerde kuþ evlerigörmek mümkün oluyor, bazý ya-pýlara ise restorasyon ve tamiratçalýþmalarý sýrasýnda sonradanilave oluyor. Ýstanbul Taksim�debulunan þehir suyunun kentetaksim edildiði Taksim Makse-mi�nde sonradan eklenmiþ birçift kuþ evi örneðine rastlana-biliyor.

KA

RD

ELE

N

KUÞ SARAYLARI 89

! NÝSAN #

KUÞ SARAYLARI

Özenli iþçiliði ile dikkatçeken kuþ köþklerinden birbaþkasý da Üsküdar Selimiye debulunan Selimiye Camisi dýþyüzeyinde görülüyor. 19.yy�dataþtan oyularak yapýlmýþ kuþköþklerinin iki yanýna konulmuþolan minareleri ile adeta küçükbir cami maketini andýrmasý iledikkatleri üzerinde topluyor.

Günümüzde bir çoðu yaðýþlardýþ hava etkenlerinin yaratmýþolduðu etki ile tahrip olan kuþevleri, serçe saraylar ilgisizlik vebiriken gübrelerin temizlenme-me bakýmsýzlýk gibi nedenlerle sugiderlerinin týkanmasý sonucuçatlamalarla kýrýlma ve dökül-melerle karþý karþýya kalýyorlar.

Yýllar önce ahþap malzemekullanýlarak yapýlanlarýn izlerineise hiç rastlanmýyor.

Üzerlerinde kuþ evi ve saraylarý barýndýran

mimari eserlerÝstanbul: Süleymaniye, Bali

Paþa, Yeni Cami, Nuruosmaniye,

Fatih, Laleli, Üsküdar, Ayazma,Selimiye camileri, B. ÇekmeceSokulu Mehmet Paþa Köprüsü,Kara Mustafa Paþa, AmcazadeHüseyin Paþa, Seyyid HasanPaþa, Feyzullah Efendi Medre-seleri, Ragýp Paþa, AmcazadeHüseyin Paþa, I. Mahmut, Þeb-sefa Hatun, Þah Sultan SýbyanMektepleri, I. Mahmut kütüp-hanesi, 3. Mustafa Türbesi,Büyük Yeni han, ÇukurçeþmeHaný, Hasan Paþa Haný, Eskidarpane, Taksim Maskemi, BalatAhrida Sinegogu, Yahudi Gasil-hanesi. Tokat ve Antakya da UluCami, Niðde Kýðýlý Camisi,Amasya Sultan Beyazýt camisi,Doðu Beyazýt Ýshak Paþa SarayýCamisi, Hayrabolu Çorumi Mus-tafa Efendi Camisi, NevþehirDamat Ýbrahim Paþa Kütüp-hanesi, Merzifon Kara Mustafapaþa Haný, Zile Çarþý Hamamý,Kayseri Seyh Çeþmesi.

90 KUÞ SARAYLARI

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Nuruosmaniye

K

7 Tepe Gayrimenkul Hizmetleri

www.7tepe.com.trHuzur

Yaþadýðýmýz Yerde Baþlar

TürkComp Biliþimwww.turkcomp.com

Bilgi ve Teknoloji Ortaklýðý

Kadýnýn Aynasýwww.kadinhayat.com

ÝDARECÝLÝK

H er idareci, eleman-larýndan iyi iþ, yük-sek randýman bek-

ler. Elemanlarýnýn arý gibi çalýþýpbal yapmalarýný ister. Bir kovan-daki arýlarý, duman ile kaçýrýrsakveya hepsini öldürsek, balý kolay-ca almak mümkündür. Fakat bualdýðýmýz son bal olur. Arýlara ih-tiyaçlarý kadar bal býrakýp, kalanbalý alýrsak, arýlar, bal yapmayadevam ederler.

Kusursuz eleman bulunmaz.Marifet, onlarý kusurlarý ile kabuledip çalýþtýrabilmektir. Âmir, ele-manýný tenkit ederse, o da sa-vunmak mecburiyetinde kalýr.Yaptýðý yanlýþ iþin doðru olduðu-nu ispat için bin tane delil getirir.Kusuru kolay kolay kabul etmez.Tenkit edildiði için de incinir, ça-lýþma azmi kýrýlýr, istenilen verimalýnamaz.

Her âmirin âmiri vardýr.Acaba bir âmir, kendi âmirinekarþý iyi eleman mýdýr? Eleman-larýndan beklediði saygýyý, iþi,kendisi âmirine karþý yapabiliyormu? Eðer kendisi âmirine karþýkusur ediyorsa, elemanlarýnýnkusurlarýný da görmemesi lazým-dýr. Acaba en büyük âmir olanAllahü teâlâya karþý günahsýz,kusursuz bir kul muyuz? Eðer ele-manlarýn itaatsiz olduklarý, va-zifelerini aksattýklarý görülüyor-sa, biz de vazifemizi yapmýyoruzdemektir. Çünkü (Allah�a itaatedene, bütün mahluklar itaateder) buyuruluyor.

Mahkumlarýn en canisi bile,kendini suçsuz kabul eder, yap-týðý kötülükleri makul sebeplerleaçýklamaya çalýþýr, kendini iyi birinsan olarak bilir. Suçlu birmahkum kendini böyle bilirse,

diðer insanlar kendilerini ne zan-netmez ki?

Kusursuz insan olmadýðýnagöre, kusur bularak, tenkit ede-rek deðil, iyi yönlerini tespit edipo açýdan yaklaþmak lazýmdýr. Herelemanýn iyi ve kötü yönlerivardýr. Ýyi yönlerini takdir ederekyaklaþmalýdýr! �Bu kadar tenkitedarýlmaz� diyerek iþe tenkitlegirmemelidir! Basit bir tenkit,küçük bir kývýlcýmdýr. Patlamayahazýr olan insan gururuna deðerdeðmez, infilak etmesine sebepolur.

Bir taþa çarpanýn suçu taþta,yýlaný eline alanýn da suçu yýlan-da bulmasý normal bir iþ deðildir.O halde, akýllý kimse; taþta,yýlanda deðil, kendinde kusurarar. Deliyi, kusurluyu azarlamaz.Þu halde, idareciliðin birinciþartý, hiç kimseyi tenkit etme-mektir. Ýkinci þartý ise insanlarýtanýmaktýr.

Ýnsan, mühim bir þahsiyet,önemli bir kiþi olmak ister. Buistek herhangi bir çýrakta davardýr. Herkesin nefsi âmir, hattailah olmak ister. Meþhur bir artistolmak için evlerinden kaçan çokgenç kýz vardýr. Önemli kiþi olmaarzusu, insaný bir þiir veya birkitap yazmaya, bir eser meydanagetirmeye zorlar. Meþru yoldanþöhrete kavuþamayan kimse,olay çýkartarak gazetelerde re-simlerinin çýkmasýný saðlar. Birkahraman gibi gazetedeki resim-lerine bakar.

Herkes Takdir BeklerTakdir ve ilgi toplamak arzu-

su herkeste vardýr. Mesela birkadýn, kocasýnýn ilgisini üzerinetoplamak için, yalandan hasta-lanýr. Bir çocuk parmaðýndaki

yarayý, ona buna gösterip, ilgilen-melerini ister. Büyükler de ço-cuklarýndan farklý deðildir. Yazdý-ðýmýz bir þiiri bir arkadaþ beðen-se, ona yazdýðýmýz bütün þiirlerigöstermeye çalýþarak, bizimledaha fazla ilgilenmesini, bizi tak-dir etmesini isteriz. Bazý kim-selerin önemli kiþi olma arzusu,týmarhaneye düþmelerine sebepolmuþtur. Elemanlarýn kusurla-rýný, mevcut iyi hareketlerinitakdir etmek suretiyle, düzeltm-eye çalýþmalýdýr!

Þunu da unutmamalý ki,riyakarca bir takdir zararlý ola-bilir. Bir insaný onda bulunma-yan bir meziyetle övmeye kalkar-sak, içinden, �Haydi caným sende!..� diyebilir.

Þu halde, elemanýn mevcutolan iyi vasfýný takdir etmekgerekir. Onun arzusunu sormalý,istekleri ile ilgilenmelidir! �Beneleman olsam, âmirimden nebeklerdim?� diye düþünmelidir!

Ýnsan emir almaktan hoþlan-maz. Onun için �Þunu þöyleyap!� dememeli, �Þunu þöyleyapsak olmaz mý? Ben þöyle dü-þündüm. Acaba siz nasýl düþünü-yorsunuz?� gibi sözler, elemanýincitmez, nefsinin hoþuna gider.Böylece eleman, kendisinin ö-nemli bir kiþi olduðuna inanarakçalýþma azmi artar. Kýsacasý, nasýlidare edilmek istiyorsak, eleman-larýmýzý da o þekilde idare etme-miz lazýmdýr.

Maiyeti altýndakilere ne sert,ne de yumuþak davranmalý, herzaman orta yolu seçmelidir! Yö-netici, elemanlara karþý fazla yu-muþak davranýrsa, laubali olur-lar. Ýþler ciddiyetle yapýlmaz. Sertdavranýrsa, yöneticiden nefretederler.

KA

RD

ELE

N

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1 91

! MAYIS #

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1

Tanýdýklar ve maiyettekiler,çekinmeden âmirin yanýna gire-bilmelidir. Yanýna girmekten çe-kinen varsa, o âmirde hayýr yok-tur.

Ýdareciliðin MesuliyetiÝdareci olmanýn mesuliyeti

çoktur. Maiyetindekilere adaletigözetmeyen âmir, onlara zulmet-miþ olur. Zulmün günahý ise bü-yüktür. Hadis-i þeriflerde buyu-ruldu ki:

Allah�ýn en sevmediði kimse,zâlim idarecidir. Tirmizi

Kýyamette, insanlar arasýndaen çok azap görecek kimse, zâlimidarecidir. Taberani

Âdil olmayan âmir, yüzüstüCehenneme atýlýr. Hakim

On kiþiye âmirlik eden kýya-mette, elleri baðlý olarak getirilir.Âdilse kurtulur, deðilse zulmüyüzünden helak olur. Taberani

Hiç kimse yoktur ki, on kiþiyeâmir olsun da, kýyamette, idareettiði kimseler arasýnda hükümverilinceye kadar elleri baðlý ol-masýn! Taberani

Cehenneme girecek ilk üçsýnýf insandan biri zâlim âmirdir.Ýbni Hibban

Halkýn iþlerini üstlenip deonlara güçlük çýkarana lanetolsun! Ebu Avane

Siz âmir olmaya düþkün-sünüz. Halbuki, hakkýný gözeten-ler hariç, âmirlik, kýyamette piþ-manlýktýr. Buhari

Âmirliðin baþý da, sonu dapiþmanlýktýr, kýyamette de azap-týr. Beyheki

Peygamber efendimiz, âmirliktalep eden kimseleri iþe almakistemezdi. Bu husustaki hadis-iþeriflerden birkaçý þöyle:

Ey Ebu Zer, kendim için iste-diðimi, senin için de isterim.Fakat sen zayýfsýn, iki kiþinin bilebaþýna geçme! Vazifesini hakkýy-la yürüten kimseler hariç, âmir-

lik, kýyamet gününde piþmanlýk-týr. Müslim

Herhangi bir idareci olmadanölmek, elbette senin için kurtu-luþtur. Ebu Davud

Ey Abdurrahman, âmirlik is-teme! Eðer sen istemeden birmakama getirilirsen, Allahü te-âlâ yardýmcýn olur. Eðer kendiarzunla âmir olursan, Allahüteâlânýn yardýmýndan mahrumkalabilirsin. Hakim

Bu hadis-i þerifler, âmirliðinmesuliyetli bir iþ olduðunu gös-termektedir. Bu bakýmdan âmirolmak hevesiyle yanýp tutuþmakzararlýdýr. Eðer istemediði halde,bir kimseye vazife verilirse, hiz-met için vazifeyi almasý caizdir.

Ýþini Yarýna BýrakmaÝmam-ý Ebu Yusuf hazret-

lerinin, Halife Harun Reþidetavsiyesi özetle þöyledir:

Ey Müminlerin Emiri, Allahsana büyük bir vazife verdi. Oöyle bir vazife ki sevabý sevap-larýn, cezasý da cezalarýn enbüyüðüdür. Artýk sen, Allah�ýnkendilerine emir tayin edip ida-relerini sana emanet ettiði insan-lar için bina yaparak, adaleti icraetmeye baþladýn. Bina adalet vedoðruluk harcýndan mahrumtemel üzerine kurulduðu vakit,Allah o binanýn temellerinibozar, yapan ve yapýlmasýnayardým edenlerin üzerine yýkar.Bu sebeple vazifeni ihmal edipherhangi bir hakkýn zayi olmasý-na sebep olma!

Bugünün iþini yarýna býrak-ma, aksi halde iþleri zayi etmiþolursun. Ecel emelin önündedir.Ecele, iþ ve amel ile koþ. Çünküecel geldikten sonra artýk iþ veamel yoktur. Çoban, efendisinehesap verdiði gibi idareci deRabbine hesap verir.

O halde hakký sahibine ver,adaleti icra et! Çünkü kýyametteAllah katýnda en mutlu idareci,

idare ettiði elemanlarýný en fazlamutlu edendir.

Eðer sen haktan ayrýlýrsan,elemanlar da doðruluktan ayrýlýr.Nefsine uyarak emir vermekten,öfke ile iþ yapmaktan sakýn! Ýkiiþten, ahiret için olaný tercih et!Çünkü ahiret baki, dünya fani-dir.

Daima temkinli ol; temkinliolmak dil ile deðil kalb iledir.Azabýndan korkarak ve rahmeti-ni umarak Allah�a sýðýn, çünküsýðýnmak ve korunmak korku veümit iledir. Kim Allah�a sýðýnýrsaAllah onu korur. Daima iyi birakýbet, zayi olmayacak bir iþ,herkesin vardýðý bir kaynak içinçalýþ. Çünkü, eninde, sonundavarýlacak yer, o kadar korkunçbir duraktýr ki, orada yüreklerhoplayacak, çok kimse zilletiçinde olacaktýr.

Kýyamette, o korkunç yeribilip de amel etmeyen, yararlý iþyapmayan kimsenin duyacaðýhasret ve piþmanlýk sonsuzdur.Þu ayet-i kerimeyi düþünmelidir!

Bugün [hak ile batýlýn, iyi ilekötünün, haklý ile haksýzýnayrýldýðý] bir gündür. Sizi de, siz-den öncekileri de buradatopladýk. Mürselat 38

Telafisi imkansýz olan bir ayakkaymasý, acý bir piþmanlýktýr. Buhayat, sadece gece-gündüzünnöbet deðiþtirmesinden ibarettir.Zaman her yeniyi eskitir, heruzaðý yakýnlaþtýrýr, vaad edilenher þeyi getirir. Herkes ne yap-mýþsa, mutlaka karþýlýðýný görür.Dünyadaki az bir zamandakiiþlerin hesabýný vermek çok çe-tindir. Dünya da, içindekiler deyok olacaktýr. Âhiret ise devam-lý kalma yeridir. Yarýn Allah�a, asiolarak mülaki olma! Þunu iyi bilki Kýyamet gününün hakimi,kullarýný evlerine, yerlerine vemevkilerine göre deðil ancakamellerine göre muhakeme ede-cektir. Allah ikaz ediyor, o halde

92 ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

dikkatli ol. Çünkü sen; abesolarak yaratýlmadýn, bu sebeplede baþý boþ býrakýlmayacaksýn.Þüphesiz Allah seni yaptýklarýn-dan ve içinde bulunduðun du-rumdan hesaba çekecektir. Ýyidüþün, nasýl cevap vereceksin?Hadis-i þerifte buyuruldu ki:

Kýyamette herkes, þu dörtsuale cevap vermedikçe hesap-tan kurtulamaz: Ömrünü nasýlgeçirdi, ilmi ile nasýl amel etti,malýný nereden, nasýl kazandý venerelere harcadý, cismini, be-denini nerede yordu, hýrpaladý?Tirmizi

Ey Müminlerin Emiri, busorularýn cevabýný hazýrla!

Çünkü bugün dünyada yap-týklarýn hesabý yarýn sana sorulur.Gizli iþlerin maskesinin düþeceði-ni de hatýrla! Sana, vazifeleriniAllah rýzasý için yapmaný tavsiyeederim. Tavsiyeme uymazsan;aslýnda yürünmesi kolay olan yolsana zorlaþýr; gözlerin etrafý gör-mez, gerçekler kaybolur. O geniþyol sana daralýr, orada bildikleri-ni tanýmazsýn; fakat tanýmadýk-larýný bilirsin. Bu sebeple, nefsinekarþý, muzaffer olmasýný isteyenkimsenin gayreti ile, husumeti ilenefsine karþý koy!

Ey Müminlerin Emiri, idareettiklerinin zararýna sebep olma!Allah onlarýn haklarýný sendenalýr da, neticede zararýn büyükolur. Bina, ancak yýkýlmadanönce tahkim edilir. Þüphesiz,Allah�ýn, idaresini sana verdiðikimseler hakkýnda yaptýklarýn,senin lehine, telefine sebepolduklarýn da, senin aleyhineolarak tespit edilir.

Allah�ýn, idaresini sana ema-net ettiði kimselerin iþleriniunutmazsan, sen de unutulmaz-sýn. Onlardan ve onlara faydalýþeylerden gafil olmazsan, sen dealdatýlmazsýn.

Ýdarecilerin yolunu aydýnlata-cak nur; ancak cezalarý tatbik

etmek, araþtýrmaya ve açýk de-lillere dayanmak suretiyle hakkýsahibine vermektir.

Ýyi kiþilerin yolunu takip et-mek, onlarýn iyi hareket ve pren-siplerini devam ettirmek dahatesirlidir. Ýdarecinin zulmetmesi;idare edilenler için bir felaket,itimat ve güvenden yoksun kim-selerle yardýmlaþýp millet idare-sinde onlara dayanmasý isebütün halk için bir helaktýr.

Ey Müminlerin Emiri, güzelkomþuluk ve iyi muamele et!Þükrederek nimetin çoðalmasýnýiste! Zira Hak teâlâ buyurdu ki:

Þükrederseniz, nimetlerimiartýrýrým. Nankörlük ederseniz,azabým þiddetlidir. Ýbrahim 7

Allah katýnda ýslahtan dahaiyi, fesattan daha kötü bir þeyyoktur. Kötülük iþlemek nimet-lere karþý nankörlüktür. Nankör-lük edenlerin çoðu, þereflerindenmahrum olmuþ ve Allah, onlaradüþmanlarýný musallat etmiþtir.

Ýmam-ý Ebu Yusuf hazret-lerinin bildirdiði hadis-i þerifler

Ey Müminlerin Emiri, þuhadis-i þeriflerin gereðini yap-maya çalýþ!

1- Ýnsanlarýn en kýymetlisi vekýyamette bana en yakýn olaný,adaletle hükmeden idarecidir.Ýnsanlarýn en kötüsü ve en fazlaazap görecek olaný ise, zâlimidarecidir.

2- Allahýn hayýr murat ettiðimilletin idarecileri yumuþak vecömert kimseler olur. Kim idare-ci olurda rýfk [yumuþaklýk] ilemuamele ederse, Allah da onarýfk ile muamele eder.

3- Cemaatten bir karýþ uzak-laþan, boynundaki Ýslam halka-sýný koparmýþtýr.

4- Ýdarecilerinize sövmeyin.Eðer iyi idare ederlerse sevabýonlaradýr, size de teþekkür ge-rekir. Eðer kötülük ederlerse ve-bali onlara, size de sabýr gerekir.

Çünkü idarecilik bir hikmetcezalandýrmak suretiyle mükafatvermektir. Allah dilediðini oyoldan imtihan eder. Onun hik-metini öfke ile deðil, sabýrlakarþýlayýn!

5- Her emire itaat et, herimamýn arkasýnda namaz kýl!Eshabýmýn hiçbirine sövme!

Ýdarecilere TavsiyelerTahir bin Hüseyn, Abbasiler

zamanýnda Horasan valisi iken,Rakka valiliðine atanan oðluAbdullah bin Tahire bazý nasi-hatlerde bulunmuþtur. Nasihat-leri özetle þöyle idi:

Allahü teâlâdan kork. DaimaOnun korkusu içinde bulun. Heran Onu murakabe eyle! HepOnu düþün. Onun gazabýndansakýn. Gece-gündüz, idaren al-týnda bulunan insanlarý koru-maya gayret eyle. Allahü teâlâ-nýn sana ihsan ettiði afiyet nime-tini, ahiret için hazýrlanmakta,ve mesul olacaðýn þeyi düþün-mekte kullan.

Allahü teâlâ ihsan ederekvalilik mevkiinde bulunmanýnasip etmiþ ve idaren altýndabulunanlara da þefkat ve mer-hametle muamele etmeni emret-miþtir. Ayrýca, insanlara karþýadil davranmaný, Allahü teâlâ-nýn hakkýna riayet etmeni, in-sanlara Onun emir ve yasaklarýnýtatbik etmeni, onlarý zararlýþeylerden korumaný, onlarýn ýrzve namuslarýný iyi muhafazaetmeni, kanlarýnýn dökülmesinemani olmaný, yolculuklarýndakendilerine yol emniyetini teminetmeni, hasýlý, onlarý rahat ettir-meni emretmiþtir.

Þunu iyi bil ki, Allahü teâlâemrettiði þeylerden seni hesabaçekecek ve yaptýðýn iþlerin;mükafat veya ceza olarak, karþý-lýðýný verecektir. O halde aklýnla,zihninle, basiretinle, her þeyinle,Hak teâlâya vereceðin hesabahazýrlanmaya yönel. Hiç bir

KA

RD

ELE

N

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1 93

! MAYIS #

meþguliyet bu mühim farzý terketmene ve gevþeklik göstermenesebep olmasýn. Çünkü bu, herþeyin baþýdýr.

Üzerinde en fazla dikkat vehassasiyet göstereceðin, önemleduracaðýn en mühim þey; Allahüteâlânýn sana farz kýldýðý beþvakit namaza devam etmektir.Ayrýca, namazlarýný, Hak teâlâyýhatýrlayarak, güzel abdest alarak,müstehab olan vakitlerinde,bütün adab ve erkanýna riayetederek cemaatle kýlmaktýr. Bun-dan baþka, namazda okuduðunayet-i kerimeleri, acele etmeden,edeple oku. Namazýn rüku, secdeve diðer erkanýný, tam birsamimiyet, ihlas ve teslimiyet ileifa et. Yapýlan bütün iyi iþlerin,hatta diðer bütün ibadetlerin;namazý güzel ve düzgün kýla-bilmek için olduðunu unutma.Bu hususta en ufak bir gevþeklik,tembellik gösterme ve asla ih-malkâr davranma. Bil ki, bütüniþlerin düzenli olmasý namazabaðlýdýr. Namaza bu þekildedevam eden, her kötülüktenuzaklaþýr. Çünkü Allahü teâlâmealen; �Doðru kýlýnan namaz,insaný fahþadan ve münkerdenmuhakkak uzaklaþtýrýr� buyurdu(Ankebut 45) Beraber olduðunkimseleri de namaza teþvik et!

Beþ vakit namazdan sonrayapman gereken en mühimhusus, Resulullah efendimizinsünnetine sýmsýký sarýlmak veOnun ahlaký ile ahlaklanmaktýr.

Bir iþle karþýlaþtýðýn zaman,önce Allahü teâlâdan korkarakistiharede bulun ve Resulullahefendimiz vasýtasýyla bildirdiðiemir ve yasaklarýna baðlý kalarakyapmaya çalýþ. Bu iþin, Allahüteâlânýn senin hakkýnda, razýolduðu, beðendiði þekilde mey-dana gelmesini nasip etmesi içinOndan yardým iste!

Sana yakýn olsun, uzak olsun,hoþlandýðýn ve hoþlanmadýðýn

bir hususta herhangi bir kimseyemuamele ederken, sakýn adalet-ten ayrýlma.

Her zaman fýkýh âlimlerini,salihleri, Allahü teâlânýn emir-lerine uygun yaþayanlarý terciheyle. Kiþiyi süsleyen þeylerdenbirisi, fýkýh ilmine sahip olmak,fýkýh bilgisini elde etmeye çalýþ-mak baþkalarýný da buna teþviketmek ve insaný Allahü teâlâyayaklaþtýracak þeyleri bilmektir.Bütün bunlara riayet edersen,Allahü teâlânýn yardýmý vemuvaffakiyeti seninle beraberolur. Bunun sayesinde, insanlarsenin emrine tazimde bulunur.Saltanatýn onlara karþý heybetliolur. Böylece, herkes sanasamimiyet duymaya ve adaletineitimat etmeye baþlar.

Bütün iþlerinde orta yolu tut.Ýtidalli olmak, orta yolda bulun-mak çok takdir edilmiþ, beðe-nilmiþtir. Orta yolu tutmak,apaçýk bir emniyet, fazilet vegüzellik olup, insaný, istikametsahibi olmaya ve hidayete sevkeder. Hak teâlânýn yardýmý,muvaffakiyeti ve iki cihan saade-ti ise, istikamet ve hidayet üzerebulunanlaradýr.

Bütün dünya iþlerinde ortayol üzere bulun. Âhireti istemek-te, sevap iþlemekte, salih amelleryapmakta, güzel hal üzere bulun-makta gevþeklik gösterme. Zira,Allahü teâlânýn rýzasýný kazan-mak ve Cennette, Onun dostuolan veli kullarla beraber olmakiçin çok hayýr ve iyilik yapmanýn,bu hususta gayretli olmanýnhududu yoktur.

Bil ki, dünya iþlerinde orta yolüzere bulunmak, kiþinin izzet veþerefini arttýrýr. Günahlardankorur. Ayrýca sen, kendini veberaberinde bulunanlarý, ancakorta yolu tutmakla koruyabilir veiþlerini düzeltebilirsin. Orta yolutut ve buna riayet eyle. Böyleceiþlerin tamam olur, gücün,

kudretin artar. Sana tabi olaninsanlardan, yakýnýnda bulunan-lar ve uzaðýnda olanlar, düzelipýslah olurlar.

Allahü teâlâya zannýný güzeleyle ki, maiyetinde bulunanlarda sana doðru davransýnlar.

Kendisine vazife verdiðinhiçbir kimseyi herhangi bir þey-den dolayý, durumunu iyicearaþtýrmadan önce, asla suçla-ma! Çünkü, temiz kimselereitham ve kötü zanda bulunmak,büyük günahtýr. Arkadaþlarýn veyakýnlarýn ile alakalý iþlerinde iyizanda bulun. Onlara su-i zandayani kötü düþüncede bulunmak-tan kaçýn. Bu davranýþýn, onlarýniyi yetiþmelerinde sana yardýmcýolur. Allahü teâlânýn düþmanýolan þeytan, yaptýðýn iþlerde,hoþlanacak bir þey bulamasýn.Çünkü sende azýcýk bir zayýflýkbulmasý, su-i zanný ve hayatýnýntadýný kaçýracak olan gam vekederi gönlüne sokmak içinkafidir.

Þunu iyi bil ki, hüsn-i zansahibi olduðun müddetçe, kuv-vet ve rahat bulursun. Ýþlerinde,arzu ettiðin, sevdiðin neticelerehüsn-i zan ile kavuþursun. Hüsn-i zan sayesinde insanlarý, senisevmeye, bütün iþlerinde doðruve dürüst olmaya davet ede-bilirsin. Hüsn-i zan sahibi olur-san, insanlar seni sever ve bütüniþlerini severek, dürüstlükleyaparlar. Bununla beraber, yakýn-larýna hüsn-i zannýn ve emrinaltýnda bulunanlara olan yumu-þaklýðýn hiçbir zaman iþlerini tak-ibe, sorup araþtýrmana, dostlarýniþlerini halletmene, maiyetindek-ileri gözetmene, onlarý dikkatletakip etmene mani olmasýn.Ýdaren altýnda bulunanlarý iyigözetip, ihtiyaçlarýný gidermenve himayelerini üstlenmen öndegelen tercihin olsun. Dinin ayak-ta durmasý ve sünnetin ihyasý,ancak bu þekildedir.

94 ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Bütün bu iþlerin hepsindeniyetini saðlam eyle. Ýhlaslý ol.Yaptýklarýndan mesul olduðunu,iþlemiþ olduðu iyiliklerden müka-fat alacaðýný, kötülüklerden iseceza göreceðini çok iyi bilen kim-senin yaptýðý gibi, devamlý kendi-ni hesaba çek! Muhakkak ki,Allahü teâlâ dinini saðlam veþerefli bir sýðýnak kýlmýþtýr. Dini-ne uyanlarý yüksek, þerefli eyle-miþtir. O halde idare ettiðin,yetiþmelerini üzerine alýp, kendi-lerini gözettiðin kimselere dinyolunu, hidayet yolunu göster.

Allahü teâlânýn hakkýnamutlaka riayet et. Suçlularamüstahak olduklarý cezayý ver-mekten de geri durma. Bunuihmal etme ve asla gevþeklikgösterme! Suçlulara, cezalarýnývermekte gecikme. Aksi haldebu gecikmen, içinde bulunduðunhüsn-i zanný bozup, yok eder. Buhususlara bildirilen þekilde riayeteylersen, dinin korunmuþ vemürüvvetin tamamlanmýþ olur.

Verdiðin herhangi bir sözümuhakkak yerine getir. Hayýrlýbir þey vaat ettiðinde, gecikme-den yap. Daima iyilik yapmaya,iyilik sahibi olmaya yönel! Sanaiyilik yapanlara karþýlýk, iyiliklemukabelede bulun. Ýdaren altýn-da bulunanlarýn ayýp ve kusur-larýný görmemeye çalýþ! Kendiniyalan sözden uzak tut ve böyleyalancýlara buðzet. Söz taþýyan-lardan da uzak dur! Ýþlerinin,baþýnda veya sonunda fesadauðrayýp bozulmasý, yalancýlarýnsana yaklaþmalarý ve sana yalansöylemeye cüret etmeleri ilebaþlar. Çünkü yalan, günahlarýnbaþýdýr. Kovuculuk, sahibini sela-mete erdirmez. Kovucu ile arka-daþlýk edenin de baþý selameteermez. Ayrýca, kovucunun söz-lerine uyarak hareket eden kims-enin hiçbir iþi rast gelmez.

Doðruluk ve iyilik sahibi kim-seleri çok sev. Doðruluk üzere

çalýþtýklarý müddetçe þeref sahip-lerinin yardýmcýsý ol. Zayýflarayardým eyle. Akrabaný ziyaretedip gözet.

Bütün bunlarý, Allahü teâlâ-nýn rýzasý ve Onun dininin yük-selmesi için yap, sevabýný dasadece Allahü teâlâdan iste vedaima ahiret yurdunu talep eyle!

Kötü arzulardan ve zulümdençok kaçýn. Hatta bunlarý, hatý-rýndan bile uzak tut. Ýdarenaltýnda olanlara da, bu düþüncel-erden uzak olduðunu göster.Onlarý adaletle güzel idare eyle.Aralarýnda hak ve doðruluklakal ve seni hidayet yoluna ulaþ-týracak marifet bilgisi ile mua-mele et. Kýzdýðýn zaman kendinehakim ol. Vakur, aðýr baþlý veyumuþak huylu ol. Bulunduðunmevki sebebiyle kendini çokkýymetli zannetmekten, hiddetve gururdan çok sakýn. Hem;�Ben baþta bulunuyorum. Dile-diðimi yaparým� gibi bir düþünc-eye kapýlmaktan çok sakýn.Çünkü bu hal, sende görüþünnoksan olduðuna ve bir olan,ortaðý bulunmayan Allahü teâlâhakkýndaki bilgisinin azlýðýnaalamettir. Allahü teâlâ için ni-yetinde samimi, ihlaslý ve Onunhakkýnda yeterli bilgiye sahibi ol!

Þunu iyi bil ki, mülk, Allahüteâlânýndýr ve onu dilediðineverir. Dilediðinden ise çekip gerialýr. Sultana yakýn olup, nimet-lere bol bol kavuþanlar, Allahüteâlânýn bu nimet ve ihsanlarýnanankörlük ederler, küfran-ý ni-mette bulunurlarsa ve bu ni-metlerle övünüp büyüklenir-lerse, o nimetlerin elden çýkmasýve cezanýn gelmesi çabuklaþýr vehiçbir þey o kadar süratli deðildir.

Nefse düþkün olmaktan çoksakýn. Biriktirmen ve saklamangereken hazinelerini; iyilik, tak-va, adalet, idaresine memur ol-duklarýný ýslah, beldelerini imariþleri ile alakadar olmak, can-

larýný korumak ve mahzunlara,muhtaçlara yardým etmek içikullan.

Þunu iyi bil ki, mallar çoðal-týlmakla ve hazineler de birikti-rilmekle, üzeri kilitlenmeklemeyve vermez, artýþ göstermez.Ancak bu mallar, seninle bulu-nanlarýn ýslahý, haklarýnýn kendi-lerine verilmesi, geçim sýkýn-týlarýnýn giderilmesi gibi hususlariçin kullanýldýðý takdirde kýy-metli olur ve o zaman meyvevererek artýþ göstermiþ olur. Ohalde hazinelerinde, hakikatenartan mal biriktirmek istiyorsan,mallarýný bu þekilde, Ýslamýn veMüslümanlarýn faydalarý için,onlara hizmette harcamalýsýn. Bugibi hususlara riayet eder, haksahiplerine haklarýný ödersen,kavuþtuðun nimetler elinde kalýrve Allahü teâlâ sana dahafazlasýný ihsan eder.

Herkese karþý adaletle ve ih-san ile muamele edersen, onlarda sana itaatte bulunup, hersöylediðini ve her istediðini ko-laylýkla yaparlar.

Hudutlarýný bildirdiðim buhususlara riayet etmeye çalýþ!Hasenatýný, iyiliklerini çok eyle!Maldan baki kalacak, ahireteyarayacak olan, Hak yoluna sarfedilendir. Þükredenleri iyi tanýve kendilerini mükafatlandýr.Sakýn dünya ve dünya gururu,sana ahiret korkusunu unuttur-masýn. Aksi halde üzerindekihaklarý hafife almaya, küçümse-meye baþlarsýn. Bir iþi önemse-meyip aðýr davranmak, insanýaþýrýlýða, ihmalkarlýða götürür.Aþýrýlýk ise helake sebep olur.Yaptýðýn her amel, ihlaslý yaniyalnýz Allahü teâlânýn rýzasý içinolsun. Sevabýný Ondan bekle.Muhakkak ki, Allahü teâlâ,dünyadaki nimetini bol ve geniþolarak ihsan etmiþtir ve bu fazlýnýda senin elinde meydana çýkarýp,göstermiþtir. O halde bütün bun-

KA

RD

ELE

N

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1 95

! MAYIS #

lara karþý þükret. Þükre sýmsýkýsarýl. Yalnýz Allahü teâlâya gü-ven! Böyle yaparsan Allahüteâlâ, sana olan hayýr ve ikramýnýarttýrýr. Allahü teâlâ, þükredenkimselere þükürleri kadar, ihsansahiplerini de ihsanlarý nis-petinde mükafatlandýrýr, sevapihsan eder. Kavuþtuðun nimet-lerden, nimete kavuþmana vesileolanlarýn hakkýný ver. Onlarateþekkür et. Hiçbir günahý hafifgörme! Çünkü günahlarýn hepsiAllahü teâlânýn emrini yapma-mak olduðundan büyüktür. Bazýgünahlar bazýlarýna göre dahabüyüktür.

Hasetçiye meyletme! Fasýk vefacire, açýktan günah iþleyenleremerhamet gösterme. Nimetenankörlük edene iyilikte bulun-ma. Düþmana yaltaklýk etme!Söz taþýyan kovucunun söyledik-lerini tasdik etme. Haini eminkabul etme. Fasýklarla dostlukkurma. Azgýn ve sapýk kimseleretabi olma ve onlara uyma. Ýkiyüzlü olanlarý övme. Hiçbir in-saný hakir, aþaðý görme. Haki-katen çok muhtaç olup, sendenbir þey istemeye geleni boþ çe-virme. Batýla hiç kulak verme.Muziplik ederek insanlarý güldü-renlerle alakadar olma. Aksihalde, sen de onlar gibi, ciddiyet-siz, hafif meþrepli olursun. Va-dinden dönme. Þuursuzca dav-ranma. Gazap ve kýzgýnlýkla ameletme. Övünüp kibirlenme. Ken-dini beðenme. Þýmararak, gurur-lanarak yürüme. Hafif, basitolanlarla, Hakký tanýmayanlarla,malýný ölçüsüz savuran cahillerledüþüp kalkma.

Âhirete hazýrlanmak husu-sunda gevþeklik tembellik gös-terme. Günlerini, baþkasýna ký-zarak, onlarý azarlayýp lanet ede-rek ve gizlice sýr, söz taþýyarak,herkesin gizli hallerini araþtýra-rak geçirme. Kendisine müsama-ha ederek veya ondan korkarakzâlimin zulmüne göz yumma.

Âhirette göreceðin mükafatý,alacaðýn sevabý, dünyada dünya-lýk olarak bekleme.

Þunu iyi bil ki, seni, emrinaltýnda olanlarýn iþleriyle meþgulolmaktan men eden þeylerin ensüratlisi, en tesirlisi cimrilik vehýrstýr. Mala karþý çok haris olur-san, çok toplayan ve az daðýtan,Allah için az veren veya hiçveremeyen biri olursun. Böyleolunca, iþlerinin pek azý düzgünolabilir. Emrin altýnda olanlar,ancak mallarýndan elini çektiðin,üzerlerinden zulmü kaldýrdýðýnzaman seni severler. Dostlarýnýn,dostluktaki samimiyetleri desenin kendilerine olan iltifat veihsanlarýn ile devamlý olur. Bu-nun için cimrilikten çok sakýn.Ýnsanoðlunun ilk defa cimriliksebebiyle Rabbine isyanda bu-lunduðunu hatýrýndan çýkarma.Ýsyan eden, rezil ve periþan ol-muþ demektir.

Hak yolunda cömertlik yap-mak, yolunu kolaylaþtýrýr. Cö-mertliðin, kullarýn en faziletliibadetlerinden olduðunu unut-ma. Bunun için cömertliði,kendine huy haline getir.

Vazifelilerin durumlarýný in-cele. Maaþlarýný da arttýr. Böyle-ce Hak teâlâ onlarýn ihtiyaçlarýnýgidermiþ olur. Onlarýn iþleri deseninle kaim olur, kuvvet bulur.Ayrýca bu davranýþýnla kalb-lerinin baðlýlýðý ve emrine itaat-leri fazlalaþýr. Unutma ki, bir sul-tan; emri altýnda olanlara mer-hametli ve adaletli davranýr,onlarý koruyup gözetir, insaf,yardým, þefkat ve iyilikle mua-mele eder ve kendilerine bolluktemin ederse, bu hali, saadetolarak ona kafidir.

Ýyi bil ki, Allahü teâlâ in-dinde hiçbir þey, adaletle hük-metmek gibi deðildir. Çünküadaletle hükmetmek, Allahüteâlânýn öyle bir terazisidir ki,yeryüzündeki bütün haller onun-la tartýlýr.

Hükümde ve amelde adaletinkaim olmasý, bu terazi iledir.Böylece insanlarýn durumlarý dü-zelir. Yollarýn emniyeti saðlanýr,mazlum hakkýný alýr, diðer insan-lar da haklarýný kolayca alýrlar.Böylece hayat güzelleþir. Ýtaathakký ifa olunur. Yani herkesitaatkar olur. Allahü teâlâ afiyetve selamet ihsan eder. Böylecedin kaim olur, her tarafta dini-mizin emir ve kaidelerine uyulur.

Allahü teâlânýn emri husu-sunda çok dikkatli, pek hassasdavran. Ayýp ve fesat olan iþler-den, iftiradan çok sakýn. Suçsahiplerine, Allahü teâlânýn em-rettiði cezalarý ver. Aceleci olma.Baþkalarýný rahatsýz etmekten,sýkýntý ve üzüntü vermektenuzak ol. Rýzkýna kanaat eyle ki,gönlün rahat olsun. Gayretin,çalýþman kararlý, istikrarlý olsun.Tecrübelerinden istifade eyle.Sustuðunda çok dikkatli, uyanýkol! Konuþtuðun zaman, doðruyusöyle.

Hasma karþý insaflý ol. Þüp-heli, tereddütlü hallerde dikkat-li, ihtiyatlý, yavaþ hareket eyle.Bir þeyin deliline iyice ulaþ, deliliiyi tespit et ki, hükmün kesin vesaðlam olsun. Birini cezalandýr-man gerekirse, herhangi birhimaye, müsamaha ve ayýplayý-cýnýn ayýplama ihtimali, cezavermene mani olmasýn. Ýyi tespitet, acele etme. Temkinli davran.Dikkatli bak, kontrol eyle. Ted-birli ol ve iyi düþün. Gördükle-rinden ibret al.

Rabbine karþý tevazu üzerebulun. Ýdaren altýnda bulunan-larýn hepsine yumuþak muameleeyle. Nefsine, Hakký hakim kýl.Haksýz yere, haram olarak kanakýtmaya kalkma. Çünkü bu,Allah katýndaki suçlarýn büyük-lerindendir.

Ýyi bil ki, sen vali tayinedilmekle, idaren altýnda bulu-nan, kendilerinden mesul oldu-

96 ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

ðun insanlarýn hazinedarý, koru-yucusu ve gözetleyicisi oldun. Buvazifelerinden dolayý, idarenaltýnda bulunanlara, korunupgözetilenler manasýna raiye de-nilmiþtir. Çünkü sen onlarý göze-tirsin ve baþlarýnda bulunursun.

Onlara bir memur tayin ede-ceðin zaman, görüþ, tedbir vetecrübe sahibi, iþinin ehli, idare-ciliði bilen, namuslu, dürüst kim-seleri tayin et. Zira bu, sanadayanan, üzerine aldýðýn vaz-ifenin icabý olarak yerine getirile-cek haklardandýr. Hiçbir meþgu-liyet seni, bu vazifelerden alýkoy-masýn ve hiçbir mani seni buiþleri yapmaktan uzak tutmasýn.

Bütün bu nasihatlere riayetedersen, beðenilen, düþmanlarýngözünde bile adaletinden razýolunan; bütün iþlerinde, adalet,kuvvet, tedarik sahibi kýymetlibir idareci olursun. O halde, buhususlarý yerine getirmeye gayreteyle ve hiçbir þeyi buna terciheyleme ki, Allahü teâlânýn izniile iþinin sonunda övülmeyelayýk olasýn.

Ýdaren altýnda bulunan yer-lere vazifelendirdiðin kimselerinçalýþmalarý, hal ve gidiþatlarýhakkýnda sana malumat yazýpbildirecek emin kimseler gönder.Böylece vazifelendirdiðin me-murlarýn çalýþmalarýný takip et.Memurlarýna bir iþ buyurmakgerekince, istediðin iþin sonunuiyi düþün. Þayet bu iþin aký-betinde, selamet, emniyet veafiyet görürsen ve bu iþten güzelnetice, nasihat, iyi karþýlýk umar-san, yap. Aksi halde vazgeç. O iþhakkýnda, ilim ve basiret sahip-lerine danýþ. Kiþi sonunu düþün-meden bir iþ yapmaya kalkarsa,kendisini tehlikeye attýðý gibiiþleri de bozulabilir. Bu sebepleher iþinde ihtiyatlý ol.

Bugünkü iþini, yarýna býrak-ma! Kendi iþini kendin yapmayaçalýþ. Yarýnki günde karþýlaþa-

caðýn iþler ve hadiseler, yarýnabýraktýðýn iþleri yapmana maniolur. Bil ki, gün, geçtiði zaman,içindekileri de birlikte götürür.Bugünkü iþini yarýna býrakýrsan,yarýna iki günlük iþi biriktirmiþolursun. Bu ise seni çok meþguleder, sonra hiç birini yapamazsýn.Ama her günün iþini o gündeyaparsan, kendini ve bedeninirahatlatmýþ, sultanýnýn iþlerini demuhkem etmiþ olursun.

Ýhtiyaç içerisinde bulunanhanelerin haklarýný araþtýr. Ge-çim yüklerini üzerine al, duru-larýný düzelterek sýkýntýya düþ-melerini önle. Bundan baþkafakirlerin, miskinlerin, durumu-nu sana kadar getirmeye mukte-dir olmayanlarýn hakkýný arama-da bizzat alakadar ol. Gizli mese-lelerini, sýkýntýlarýný öðren.Allahü teâlânýn izni ile hallerinidüzelt. Hastalarýn barýnýp tedavigörecekleri hastaneler yap.

Onlara iyi bakýp, hizmet ede-cek, þefkatli davranacak hizmet-çiler ve hastalarý güzel muayeneve tedavi edecek tabipler tayineyle!

Ýþlerin çokluðu sende býkkýn-lýk meydana getirmesin ve insan-larla meþgul olmana mani olma-sýn. Ýnsanlarýn yanýna gelmele-rine izin ver. Onlarla görüþ,kendilerine sakinlik göster. Mer-hamet kanatlarýný aç. Sevindiði-ni onlara göster. Bir þey istemek-te ve konuþmakta kendilerineyardýmcý ol. Onlara karþý þefkatli,merhametli ve cömert ol. Verdi-ðini; üzmeden, baþa kakmadan,cömertlikle, gönül açýklýðý ile verve karþýlýðýný yalnýz Allahü teâlâ-dan bekle. Bu þekilde verilen-lerin, Allahü teâlânýn izniyle çokkarlý, kazançlý bir ticaret oldu-ðunu bil.

Gördüðün dünya iþlerindenve senden önce, geçmiþ asýrlardayaþayan helak olmuþ milletlerde-ki baþkan ve hükümdarlarýn hal-

lerinden ve akýbetlerinden ibretal. Sonra dininin hükümlerineuyarak, dininin ve kitabýnýnkaim olasý için gayret edip, herhalinde Allahü teâlânýn emrinesýmsýký sarýl. Bunlara mugayir veAllahü teâlânýn gazabýna sebepolan þeylerden uzak dur.

Haramdan mal toplama vemalýný israf ile harcama. Sýk sýkâlimlerin meclislerinde bulun,onlarla istiþare et ve kendileri ileberaber ol. Tek arzun; Hakteâlânýn emirlerine tabi olmakve bunu yaymaya çalýþmak,iþlerin iyilerini, yüksek olanlarýnýtercih etmek olsun. Beraber ol-duðun kimselerin senin nazarýn-da en kýymetlisi, sende gördüðübir kusuru, çekinmeden, tenhabir yerde sana söyleyebilen kimseolsun. Böylelerinin sana olansamimiyeti, muhabbeti elbetteyapmacýk ve gösteriþ deðildir.

Yaptýðýn iyiliði baþa kakma.Bütün iþlerinde Allahü teâlâdanyardým iste ve hayýrlý kýlmasýnýdile. Muhakkak ki, Allahü teâlâdoðru ile ve doðru olanlarla be-raberdir. Hal ve gidiþatýn; Allahüteâlânýn rýzasýný kazanacak,Onun dinine nizam olacak,dinine tabi olanlara izzet ve þerefbahþedecek, millete adalet vesulh temin edecek þekilde olsun.

Allahü teâlâdan dilerim ki;doðru yolda bulunmaný ve mu-hafazaný güzel kýlsýn. MuhakkakAllahü teâlâ kullarýna yakýndýrve onlarýn dualarýný kabul edi-cidir.

Padiþaha NasihatÝmam-ý Gazali hazretleri,

Selçuklu sultaný Sultan Sen-cer�in padiþahlýðý sýrasýnda onun-la görüþmüþ, ona mektup yazmýþve bizzat nasihatte bulunmuþtur.

Sultan Sencer; Ehl-i sünnetitikadýnda, dinine baðlý ve bid�at-leri reddeden bir padiþah idi. 60sene kadar tahtta kalmýþ olup,ilme ve ulemaya karþý çok hür-

KA

RD

ELE

N

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1 97

! MAYIS #

met eder, kendisi de ilimle meþ-gul olurdu. O zamanýn en meþ-hur âlimi olan Ýmam-ý Gazalihazretlerine haset edenler, Ý-mam-ý azamýn aleyhinde bulu-nuyor diye iftira ederek, SultanSencere þikayet etmiþlerdi. Bu-nun üzerine Sultan Sencer,Ýmam-ý Gazali�yi yanýna davetedip, görüþmek istediðini bildir-di. Durum Ýmam-ý Gazali�ye ile-tilince bazý mazeretlerini bildi-rerek gitmedi. Sultan Senceremazeretini bildirmek ve nasihatetmek üzere bir mektup gönder-di. Özetle þunlarý bildirmiþtir:

�Cenab-ý Hakkýn, ahirette birinsana ihsan edeceði þeylerinyanýnda, bütün yeryüzü, bir ker-piç gibi kalýr. Yeryüzünün bütünbeldeleri, vilayetleri, o kerpicintozu topraðý gibidir. Kerpicin vetozunun topraðýnýn ne kýymetiolur? Ebedi sultanlýk ve saadetyanýnda, yüz senelik ömrün nekýymeti vardýr ki, insan onunlasevinip, maðrur olsun? Yüksek-likleri ara, Allahü teâlânýn vere-ceði padiþahlýktan baþkasýnaaldanma!

Bu ebedi padiþahlýða kavuþ-mak, herkes için güç bir þey isede, senin için kolaydýr. ÇünküResulullah efendimiz, �Bir günadalet ile hükmetmek, altmýþsenelik ibadetten efdaldir� bu-yurdu. Madem ki Allahü teâlâsana, baþkalarýnýn altmýþ senedekazanacaðý þeyi bir günde kazan-ma sebebini ihsan etmiþtir, bun-dan daha çok muvaffakiyete fýr-sat olamaz! Zamanýmýzda ise iþ ohale gelmiþtir ki, deðil bir gün,bir saat adaletle iþ yapmak, alt-mýþ yýl ibadetten efdal olacakdereceye varmýþtýr.

Dünyanýn kýymetsizliði, açýkve ortadadýr. Büyükler buyurdu-lar ki: �Dünya kýrýlmaz altýn birtesti, ahiret de kýrýlan toprak birtesti olsa, akýllý kimse, geçiciolan ve yok olacak olan altýn

testiyi býrakýr, ebedi olan topraktestiyi alýr. Kaldý ki dünya, geçicive kýrýlacak toprak bir testigibidir. Âhiret ise hiç kýrýlmayanebediyen baki kalacak olan altýntesti gibidir. Öyleyse, buna rað-men dünyaya sarýlan kimseyenasýl akýllý denilebilir? Bu misaliiyi düþünün ve daima göz önün-de tutun!

Beni yanýnýza davet etmiþbulunuyorsunuz. Benim ahtýmvar. Bundan sonra hiçbir sul-tanýn yanýna gitmeyeceðim vehiçbir sultandan en ufak bir þeykabul etmeyeceðim. Münazarayýterk edeceðim. Bu ahdimde dur-dum. Bu bakýmdan, sultanlarbeni bu hususta mazur gördüler.

Sizin için hayýr dualardabulundum. Eðer her þeye raðmengelmem için bir fermanýnýz olur-sa, emre itaatýn lazým olduðunubildiðim için, ahdimi bozarak,fermanýnýzý kabul etme yolunuseçerim. Allahü teâlâ, dilinize vegönlünüze öyle þeyler getirsin ki,bununla yarýn ahirette utanmak-tan muhafaza etsin... Veselam.�

Bu mektup Sultan Sencereulaþýnca, madem ki Meþhed�egelmiþ, ordugahýmýza az bir me-safe var. Oradan gelmek güç biriþ deðildir diyerek, gelmesini iste-diðini bildirdi. Bunun üzerineÝmam-ý Gazali, Sultan Sencerinyanýna geldi. Huzuruna girinceayaða kalkýp, Ýmam-ý Gazaliyikarþýlayýp kucakladý. Sonra dakendi tahtýna onu oturttu. Çokhürmet gösterdi. Ýmam-ý Gazalioturduktan sonra, yanýnda bulu-nan bir talebesine, Kuran-ý ke-rimden bir miktar oku buyurdu.Talebesi de mealen; �Allah kulu-na kafi deðil mi?� buyurulan, Zü-mer suresi 36. Âyetini okuyunca,Ýmam-ý Gazali �Evet� dedi. Dahasonra söze Besmele çekerekbaþladý. Sultana özetle dedi ki:

�Allahü teâlâya hamd olsun.Kurtuluþ ancak takva sahibi

olanlar içindir. Düþmanlýk daancak zâlimleredir. Ýslam âlim-lerinin adeti þöyledir: Padiþah-larýn huzuruna girdiklerinde;dua, sena, nasihat ve bir ihtiya-cýn giderilmesi hususunda ko-nuþma yaparlar.

Dua hususunda evla olan,gece karanlýklarýnda Hak teâlâyagizlice yalvarmaktýr. Çünkü in-sanlar arasýnda yapýlan dualardariya, gösteriþ ihtimali var. Halisolmayan böyle dualar ise, Hakteâlâ indinde makbul deðildir. Buhuzurda övgüde bulunmak dariyakarlýktan uzak deðildir. Yük-seklik ve ýþýk bakýmýndan, gü-neþin parmakla gösterilip, övül-meye ihtiyacý yoktur. Güzellikkemale ulaþýnca, övenlerin pa-zarýný bozar, bunlarýn eli boþkalýr.

Resulullah efendimiz �Size ikivaiz býraktým, biri susar, birikonuþur. Susan nasihatçi ölüm-dür. Konuþan ise Kurandýr� bu-yurdu. Dikkat et, susan nasihatçiölüm, lisan-ý haliyle ne söylüyorve konuþan nasihatçi ne söylü-yor? Susarak, haliyle nasihateden, ölüm diyor ki:

Ben, her canlýyý pusuda bek-lemekteyim. Zamaný gelinceaniden pusudan çýkýp yakalayý-veririm. Eðer benim herkes içinyapacaðým iþin bir benzerinigörmek isteyen varsa; padiþahlar,vefat etmiþ olan padiþahlara,emirler de, vefat etmiþ olanemirlere baksýnlar. Melikþah,Alparslan, Çaðrýbey toprak altýn-dan halleriyle þöyle nida ediyor-lar:

�Ey Padiþah, ey gözümüzünnuru, sakýn unutma ki, biz ne-relere sevk edildik ve ne korkunçiþler gördük. Emrinde bulunan-lardan biri aç iken, sen asla birgece tok olarak uyuma! Biriçýplak iken, sen istediðin gibi giy-inme!

Þöyle vasiyet ederler:

98 ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

Benden bir kelime kabul etki, bu; �La ilahe ilallah� dýr.Bunu daima dilinde tut, yalnýzkaldýðýn zaman bunu söylemeyiasla unutma. Asýl iman, bunusöylemekle istikrara kavuþur.�Ýman, suyunu taatten alýr. Köküadalet ile, devamý Hakký zikret-mek ile kaimdir.� Buyurulmuþtur.Bunlarýn hepsini yapýp ahiretazabýndan kurtulursan da, kýya-mette sualden kurtulamazsýn.Hadis-i þerifte; �Her birinizçoban gibisiniz ve herkes emrialtýnda bulunanlardan sorum-ludur� buyuruldu.

Ey Padiþah! Hak teâlânýn haknimetini eda eyle ki, nimet;doðru iman, doðru itikat, güleryüz ve güzel ahlaktýr ve iyiamellerdir. Bunlardan iyi ameliþlemek senin elindedir. Mademki Allahü teâlâ bu nimetleri sanaihsan etmiþ, sen de dördüncü-den, iyi amel etmekten kendinimahrum etme ki, küfran-ý nimetetmiþ olmayasýn ve ey ayaktaduran emirler! (vezirler, kuman-dalar!) Eðer devletinizin müba-rek ve daimi olmasýný istiyorsa-nýz, nimetin kadrini biliniz. Ni-meti, felaket ve bedbahtlýktanayýrt ediniz. Biliniz ki; sizin buHorasan melikinden baþka, gök-lerin ve yerlerin maliki olanbaþka bir padiþahýnýz vardýr. Ya-rýn kýyamette, herkesi hesabaçekecek ve benim nimetiminhakkýný nasýl elde eylediniz, nasýlyerine getirdiniz, buyuracak.

Meliklerin kalbleri, Allahüteâlânýn hazineleridir. Rahmet,azap ve cezaya dair yeryüzündeher ne vuku bulsa, meliklerin gö-nülleri vasýtasýyla olur. Allahüteâlâ, kendi hazinemi size ema-net ettim. Sizin dilinizi o hazi-nenin kilidi yaptým, korudunuzmu? Yoksa emanete ihanet miettiniz? Diye soracak. Hazineyeihanette bulunan bir mazlumunhalini padiþahtan gizleyendir.

Bir ihtiyacýn arz edilmesinegelince, benim bir genel, bir deözel olmak üzere iki hacetimvardýr. Genel olaný þudur: Tusahalisi zulümden helak olmuþtur.Soðuk ve susuzluktan mahsullertamamýyla mahvolmuþtur. On-lara acý! Hak teâlâ da sana acý-sýn. Açlýk dert ve belasýyla mü-minlerin boynu ve belleri kýrýldý.

Özel hacetim ise þudur: Ben,12 seneden beri halktan uzak-laþmýþ, bir köþeye çekilmiþtim.Sonra Fahr-ül-mülk, NiþaburMedresesi müderrisliðini kabuletmem için ýsrar etti. Ben ona,�Bu zaman, benim sözlerimikaldýramaz. Bu zamanda bir haksöz söyleyenin, kapý ve duvar bilealeyhine geçer� demiþtim. Bugünise iþ o raddeye gelmiþ ki, iþitmiþolduðum sözleri rüyada görsey-dim, karýþýk rüyadýr derdim.Bunlarýn akli ilimler ile alakalýolanlarýnda eðer bir kimsenin iti-razý varsa, buna þaþýlmaz. Çünkübenim sözlerimde, herkesin anla-yamayacaðý manalar çoktur.Bununla beraber ben, kime olur-sa olsun söylemiþ olduðum her-hangi bir sözümü açýklayýp ispatedebilirim. Böylece meseleyiaçýklýða kavuþtururum. Bu gayetkolaydýr. Fakat, Ýmam-ý azamEbu Hanife�nin aleyhinde bulun-muþum diye söz söylüyorlarmýþ.Ýþte buna asla tahammül ede-mem. Allahü teâlâya yemin ede-rim ki, ben, Ebu Hanifenin üm-met-i Muhammed arasýnda, fýkýhilminin inceliklerinde ve man-asýnda en büyük âlim olduðunukesin olarak kabul etmekteyim.Her kim ki, bu söylediðimin ter-sine bir sözüm olduðunu veya birþey yazmýþ olduðumu söylerse oyalancýdýr.

Sizden þunu isterim ki; beni,Niþaburda, Tusda ve diðer bütünþehirlerde ders verme iþindenaffediniz. Kendi hâlimde kala-yým. Bu zaman, benim sözlerimetahammüllü deðildir.�

Sultan Sencer, Ýmam-ý Gazalihazretlerini dikkatle dinlediktensonra þu cevabý verdi:

�Söylediðin bu sözleri duy-mak ve amam-ý a�zam hakkýnda-ki güzel kanaatlerini, Irak veHorasan âlimlerinin hepsininduymasý için, onlarý burada top-lamamýz lazýmdýr. Büyük Ýslamâlimleri hakkýndaki kanaatinizive onlara olan hürmet ve sevgi-nizi herkese duyurmak üzere, hertarafa daðýtmak için bu ifadeleriyazmanýzý istiyorum. Tedristen,ders verme iþinden muaf tutulmaarzuna gelince, bu mümkün de-ðil. Fahr-ül-mülk, seni Niþaburmüderrisliðine [profesörlüðüne]davet etmiþtir. Biz, senin namýnamedreseler yaptýracaðýz. Bütünâlimler gelsinler, kendilerinekapalý kalan meseleleri öðrensin-ler, zor meselelerini halletsinler.�

Ýmam-ý Gazali hazretleri,ömrünün bundan sonraki son ikiyýlýný, kendi memleketi Tus�takitap yazmak, insanlarý irþadetmek ve talebelere ders ver-mekle geçirdi. 55 yaþýnda vefateti.

Ýdarecilerde BulunmasýGereken Ýyi Hasletler

Âlimler buyurdu ki:�Ýyilik, sevgi kazandýrýr. Kö-

tülük, düþmanlýða sebep olur.Münakaþa etmek, düþman ka-zandýrýr. Uymak, itaat etmek,dostluk meydana getirir. Doðru-luk, itimat kazandýrýr. Emaneteriayet, kalb huzuru meydanagetirir. Adaletli olmak, kalbleritoparlar ve sevgi doldurur. Zu-lüm, parçalanmaya, bölünmeyegötürür. Güzel ahlak, muhab-bete, kötü ahlak, insanlarýn uza-klaþmasýna sebep olur. Ýyilik vecömertlik, dostluða, cimrilik,yalnýzlýða götürür. Kibirlilik, hid-det, tevazu yükseklik kazandýrýr.Cömert olmakla kiþi övülür.Cimrilik, kötülenmeye götürür.Gevþeklik, zayi olmaya, ciddiyet,

KA

RD

ELE

N

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1 99

! MAYIS #

iþlerin düzenli yürümesine gö-türür. Aldanmak ve gaflet, piþ-manlýk sebebidir. Saðlam tedbiralmak, ele geçen nimetin deva-mýna sebeptir. Acele etmeksizinistenen þeyler, kolay ele geçer.Konuþmayýp susmakla, heybethusule gelir. Faydalý olmayanýterk ile, fazilet kazanýlýr.

Her þeyin sonuna bakarak iþgörmek, kurtuluþtur. Yumuþakolmayan, piþmanlýk çeker. Sabre-den kazanýr. Susan selamet bulur.Korkan çekinir. Ýbret alan, ilerigörüþlü olur. Ýleriyi gören, anla-yýþlý olur. Anlayan, bilir. Kendiarzu ve isteklerine uyan, sapýtýr.Piþmanlýk, acele ile beraberdir.Selamet, teenni ile beraberdir.Ýyilik eken, neþe ve sevinç biçer.Akýllý kiþi ile arkadaþlýk edensaadete kavuþur. Cahilin arka-daþý yorulur. Bilmiyorsan sor.Soran kurtulur. Yanýldýðýnda, on-dan dön. Kötülük yapýnca, piþ-manlýk duy. Bir þey verince bolver ki, iyiliðin bol olsun. Kýzýpöfkelenince, yumuþaklýk göster.Çalýþmak, muvaffakiyetin sebe-bidir. Çalýþmakla, baþarýya kavu-þulur.�

Tevrat�ta, �Kanaat eden do-yar�, Zebur�da, �Sükut eden,selamete kavuþur�, Ýncil�de, �Ke-nara çekilen, kurtuluþa kavu-þur�, Kuran-ý kerim�de mealen,�Allahýn dinine sýmsýký tutunan,muhakkak doðru bir yola itil-miþtir.� Âl-i Ýmran 101

Yumuþaklýk þeref, sabýr zafer-dir. Ýyilikler hazine, cehalet aþa-ðýlýktýr. Bütün hikmet sahipleribuyurdu ki: Gücünün yetmeye-ceði þeyi yüklenme, sana faydavermeyen iþi yapma, hanýmýnlagururlanma, malýn çok olsa daona güvenme!

Hz. Ömer, idaresi altýndaolanlarýn hallerini yakýndan bi-lirdi. Adalet ile iþ görürdü. Ki-birli deðildi. Özür dileyeninözrünü kabul ederdi. Ayýplarýný

örter idi. Her bakýmdan emin idi.Doðruyu, hakký ortaya çýkarmakiçin çalýþýrdý. Hangi durumdaolursa olsun, kuvvetli karþýsýndazayýfý korur, himaye ederdi.Devlet Adamlarýnýn Kuvvetli

OlmasýSultanýn birisi, âlim bir zata

sordu:- Sultaný kuvvetli ve üstün

yapan þey nedir?Âlim zat buyurdu ki:- Kendisine itaat edilmesi...- Ýtaatýn esasý nedir?- Sultanýn, emrini gözetip ça-

lýþan, yardýmcýlarýna iyilik vesevgi göstermesi ve halkýna ada-letle muamele etmesidir.

- Doðru söyledin, emanetitaatin kalesidir. Ýtaat etmek demilletin süsü ve ziynetidir. Sulta-na itaat dört þekilde olur. Onadüþkün olmak, onu sevmek,ondan korkmak, ona baþ eðmek.

Halkýn devlet baþkanýna ita-ati lazýmdýr. Devlet baþkanýnaitaat etmekte, Allahü teâlâdankorkmak lazýmdýr. Devlet baþ-kaný da, Allahü teâlâya itaat et-melidir. Adaletli olsun olmasýn,devlet baþkanýna tazim ve hür-met, Allahü teâlâya tazimdendir.Ýtaat ile birlik husule gelir,Müslümanlarýn iþleri düzenli vetertipli hale getirilir. Ýtaat et-meyip isyan etmek, devletintemelini yýkmak olur. Ýnsanlaralazým olan, devlet baþkanýnaitaattir. Çünkü dinin ve halkýnsalahý, ancak devlet baþkanýnaitaatle olur. Mal, mülk ve na-musun muhafazasý, ancak devletbaþkanýna itaatle mümkündür.Ýtaat etmede sayýsýz menfaatlervardýr. Selamet ve saadet onda-dýr. En saðlam yol itaat etme yoluolup, milletin bekasý, rahatý vehuzuru ondadýr. Çünkü itaatle,bütün fitnelerden ve fesatlardankorunmuþ olur. Allahü teâlâkendine itaatle, Resulüne itaati

bir tuttu. Kuran-ý kerimde, Nisasuresinin 59. Âyet-i kerimesindemealen; (Ey iman edenler!Allaha itaat edin. Peygambere vesizden olan ülülemre (idare-cilere) de itaat edin. Eðer birhususta anlaþmazlýða düþerseniz,Allaha ve ahirete gerçekteninanýyorsanýz, onu Allaha veResule götürün [Âlim olanlarKuran-ý kerime ve hadis-i þeri-flere göre halletsin]; bu hemhayýrlý, hem de netice bakýmýn-dan daha güzeldir) buyuruldu.Ýtaat etmeyen, nimete þükret-memiþ demektir. Ýdarecilerolmasaydý, halk felakete düþüphelak olurdu.

Hz. Ali buyurdu ki:Kalbler, bir kaba benzer. O

kalblerin en hayýrlýsý, içindehayýr olanýdýr. Sana söyleyeceðimþeyleri ezberle. Ýnsanlar üçkýsýmdýr: Rabbani lan âlimler,kurtuluþa ermek için çalýþanlar,bir de esen rüzgara göre hareketeden ahmak kimseler olup, bun-lar; ilim nuruyla aydýnlanmamýþ,saðlam bir barýnaða sýðýnmamýþolanlardýr. Ýlim, mal ve mülktenhayýrlýdýr. Ýlim, seni gözetir,korur. Sen, malý gözetirsin. Ýlim,öðrenmekle çoðalýr. Mal, ver-mekle azalýr. Ýlim hakimdir. Mal,gözetilmeye mahkumdur. Ýlimaþký ibadet olup, onun ile Allahüteâlâya nasýl ibadet edileceðiöðrenilir. Hayatta iken ilim ile,taat ve ibadet yapýlýr. Mal sahip-leri, daha hayatta iken ölmüþ-lerdir. Âlimler, her zaman bulu-nacaktýr. Onlarýn sevgisi, kalb-lerdedir. Âlimin vefatýyla, ilimyok olur. (Onun için, âliminölümü; alemin ölümü dendi.)Fakat yine yeryüzü, doðruyugösteren âlimden mahrum kal-maz. Onlar sayýca az, fakatAllahü teâlâ katýnda dereceleriçok yüksektir. Kalblerinde hik-metler gizlidir. Kendilerini ara-yanlarýn kalblerine iman to-humlarý ekerler. Mübarek vücut-

100 ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

larýyla dünyadadýrlar. Fakat kalb-leri, Allahü teâlâya baðlýdýr.Onlar, Allahü teâlânýn yeryü-zünde halifeleridir emin, ve gü-venilir kullarýdýr. Onlar, Allahüteâlânýn dinine davet ederler.Onlarý görmeye can atmak la-zýmdýr. Ah, onlarý görmekle þere-flenmek ne güzeldir.�

Nasihat EtmekBilmelidir ki, Müslümanlara

ve bütün insanlara nasihat et-mek, doðruyu göstermek ve öð-retmek, peygamberlerin sünne-tidir. Allahü teâlâ, Kuran-ý ke-rimde, bütün peygamberlerininasihat edici olarak gönderdiðinibildirdi. Resulullah efendimiz üçdefa (Dinin temeli nasihattir)buyurdu. Müslümanlara nasihat;onlara þefkatli olmak, büyükle-rine hürmet ve hizmet, küçükle-rine merhamet göstermektir.Onlarýn sýkýntýlarýný gidermek vekendilerini saadete çaðýrmaktýr.

Bütün insanlarýn Ýslamiyetisevmeleri için nasihat; onlarýimana davet etmek ve küfrünkötülüðünü anlatmaktýr. Hz.Ömer buyurdu ki: Kusurlarýmýbana gösteren kiþiye Allahü teâlârahmet etsin!

Ömer bin Abdülaziz hazret-leri, bir zata, �Bende olan hoþ-lanmadýðýn þeyleri bana söyle!Kiþi, arkadaþýnýn beðenmediðiþeyleri onun yüzüne söyleme-dikçe nasihat etmiþ olmaz� bu-yurdu.

Abdullah bin Vehb buyurduki:

�Kiþinin, beðendiði þeyi, baþ-kasý için de beðenmesi güzel olur.Kendisine faydasý olmayanýn,baþkasýna faydasý olmaz.�

Akýllý Ve Aðýrbaþlý OlmakAllahü teâlâ, Kuran-ý kerim-

de hilm sahiplerini övdü. Hz.Yahya, Ýsa aleyhisselama sordu:

- Dünya ve ahirette en þid-detli olan þey nedir?

- Allahü teâlânýn gazabýdýr.- Beni Allahü teâlânýn gaz-

abýndan koruyan þey nedir?- Gazabý terk etmendir.- Gazabýn, öfkenin baþlangýcý

ne iledir?- Büyüklenmek, insanlara

karþý övünmek iledir.Hz. Ömer, yerden bir yaprak

alýp �Keþke bunun gibi olaydým.Keþke anam beni doðurmasaydý�der, Allahtan çok korkardý.

Hz. Ebu Bekir, aðaca konmuþbir kuþa �Ne mutlu sana ey kuþ!Ýstediðin zaman uçar, istersen biraðaca konar, istediðin zamanmeyve yersin. Üzerine ne bir he-sap, ne de bir ceza var. Keþke bende senin gibi olsaydým� derdi.

Hz. Ali, Sýffinden Kufeye dö-nerken, þehrin giriþinde bir kabrisordu. Oradakiler, �Habbab binEretin kabridir� dediler. Kabrinbaþýnda durup �Allahü teâlâ,Habbab bin Erete rahmet etsin.Ýsteyerek Müslüman oldu. Yayaolarak hicret etti. Mücahidolarak yaþadý. Bedenini bu yoldaharcadý. Allahü teâlâ, güzel ameliþleyenlerin ecrini zayi etmez�dedikten sonra, yürümeye baþla-dý. Bir de baktý ki, kabir dearkasýndan geliyordu. Bununüzerine Hz. Ali kabrin önündedurdu ve �Ey yalnýzlýk ve ýssýzlýkehli. Allahü teâlânýn selamýüzerinize olsun. Sizler bizim sele-fimizsiniz. Bizler, sizlerin takipçi-leriyiz. Yakýnda sizlere kavuþa-caðýz. Ya Rabbi, bizleri ve onlarýbaðýþla. Bizlerden ve onlardanazabýný uzaklaþtýr. Öleceðini da-ima hatýrlayana ve hesap içinhazýrlanana, aza kanaat edene veAllahü teâlânýn takdirine razýolanlara müjdeler olsun. Hz. Alibundan sonra arkadaþlarýna dö-nüp �Eðer kabir ehli konuþacakolsaydý, ahirete götürülecek enhayýrlý azýk takva derlerdi� bu-yurdu.

Halife Ebu Cafer Mensur,hacca geldiðinde Süfyan-ý Sevrihazretleri ile birçok meseleleriistiþare etmek istiyordu. EbuMensur, ona sordu:

- Niçin yanýmýza gelmiyor-sunuz, seninle istiþarede bulunur,þunu yapýn dediklerinizi yapar,yapmayýn dediklerinizi yapmayýz.

Süfyan-ý Sevri hazretleri sor-du:

- Bu hac seferi için ne kadarpara harcadýnýz?

- Bilmiyorum, vekillerim vevezirlerim bilir.

- Yarýn Allahü teâlânýn huzu-runa çýktýðýnda bundan sorulun-ca ve mazeret bulacaksýn? Hal-buki Ömer bin Hattab hac yap-týðýnda kölesine; �Bu seferimizdene kadar harcadýk?� diye sordu.Köle; �Ey müminlerin emiri 18dinar� dedi. Bunun üzerine Hz.Ömer; �Yazýklar olsun bize�buyurdu.

Ýmam-ý Zühri diyor ki: �Sü-leyman bin Abdülmelike denildiki; �Ey müminlerin emiri! Ben-den dört kelime iþit ki, bu dörtkelimede; senin dininin, saltana-týnýn, ahiretinin ve dünyanýnsalahý [doðruluðu] vardýr. Bunlar,kimseye, yapmayý istemediðin birþeyi vaat etme. Çetin meselelerinkolayca hallolmasý seni gurur-landýrmasýn. Bil ki, her amelinbir karþýlýðý vardýr. Âkýbettensakýn! Daima takva üzere bu-lun!�

Süleyman bin Abdülmelik,Ebu Hazým Seleme bin Dinarhazretlerine sordu:

- Bu halifelik meselesindekurtuluþ yolu nedir?

- Eðer dediðimi tatbik eder-sen kolaydýr!

- O nedir?- Ancak helal olan þeyleri al.

Onlarý hakký olan yerlere sarf et.- Buna kimin gücü yeter?

KA

RD

ELE

N

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1 101

! MAYIS #

- Allahü teâlânýn seni tayinettiði yere, tayin edilen kimseningücü yeter.

- Bana nasihat eder misin?- Ey müminlerin emiri! Bu iþ

(sultanlýk), sana ancak ölümkarþýlýðý verildi. Senden öncekil-er de böyle idi. Ölüp, bu iþtenuzaklaþtýlar. Rabbinin emrettik-lerini yapýp, yasak ettiklerindenuzaklaþma hususunda her zamandikkatli ol. Ne infak etmiþsen, oþey seni hayra veya þerre götürür.Sen dilediðini seç!

- Bir ihtiyacýn varsa, söyleonu halledeyim.

- Ben ihtiyaçlarýmý, sendendaha kadir olana havale ettim.Beni neden men etti ise ona razýoldum. Allahü teâlâ, Zuhrufsuresinin 32. Âyet-i kerimesindemealen; (Rabbinin rahmetinionlar mý bölüyorlar? Onlarýn budünya hayatýndaki geçim rýzýk-larýný aralarýnda biz böldük)buyuruyor. Kim, Allahü teâlânýnçok verdiðini azaltabilir veya azverdiðini çoðaltabilir? Bunakimin gücü yetebilir ki!

Bunlarý dinleyen Süleymanbin Abdülmelik çok aðladý.

Fudayl Bin Ýyadýn ÖðüdüBir gece Harun Reþid, veziri

Fudayl-i Bermeki�ye, �Beni birkimsenin yanýna götür. Kalbim,bu göz kamaþtýrýcý, þaþalý hayat-tan sýkýldý. Rahatlýk ve gönülhuzuru arýyorum� dedi. Vezirionu Süfyan bin Uyeyne�ninevine götürdü. Süfyan kapýyýaçýp,

- Kim o dedi.- Emir-ül-müminin geldi de-

diler.- Niçin bana haber vermedi-

niz? Bilseydim ben onun huzu-runa gelirdim.

Harun Reþid bunu duyunca,- Benim aradýðým kimse bu

deðildir dedi.

Süfyan bin Uyeyne bu sözüzerine,

- Sizin aradýðýnýz kimse,Fudayl bin Iyaddýr dedi.

Fudayl bin Iyada gittiler.Kapýnýn önüne geldiklerinde,Hz. Fudayl (Günah iþleyenler,kendilerini iman edenlerle birtutacaðýmýzý mý sanýyorlar) mea-lindeki, Casiye suresi 25. Âyetiniokuyordu. Harun Reþid; �Nasi-hat istesek bu bize yeter� dedi.Kapýyý çaldýlar. Hz. Fudayl

- Kim o? dedi.- Emir-ül-mümininin dediler.Bunun üzerine Fudayl bin

Iyad;- Emir-ül mümininin benim

yanýmda ne iþi var ve benimonunla ne iþim var? Beni lütfenmeþgul etmeyiniz dedi.

Vezir;- Ulul-emre [halifeye] itaat

vacibdir dedi.- Lütfen beni meþgul etmeyin

dedim ya...Vezir;- Müsaadenle mi girelim,

yoksa zorla mý dedi.- Müsaadem yok, ama zorla

gireceksiniz ona karýþmam.Ýzinsiz içeri girdiler. Fudayl

bin Iyad, kimsenin yüzünü gör-memek için kandili söndürdü.Karanlýkta Harun Reþidin eli,Fudayl bin Iyadýn eline deðdi.Bunun üzerine Fudayl bin Iyad;�Bu el ne yumuþak, Cehennem-de yanmasý çok yazýk olur� buyu-runca, Harun Reþid aðladý veondan nasihat olacak bir sözdaha söylemesini istedi. Fudaylbin Iyad buyurdu ki:

- Senin büyük baban Hz.Abbas, Peygamber efendimizinamcasý idi. Bir kavme emir yapýl-masýný istemiþti. Peygamber e-fendimiz de, (Ey amca, seni nef-sin üzerine emir ettim.) buyurdu.Ve yine buyurdu ki: (Emirlik

kýyamette piþmanlýktýr) buyur-muþtur.

Harun Reþid; �Biraz dahasöyle� deyince, Fudayl bin Iyad;

- Ömer bin Abdülazizi halifeyaptýklarý zaman, Sâlim bin Ab-dullah, Reca bin Hayve ve Mu-hammed bin Kaba, �Ben, bu iþedüþtüm. Kurtuluþ çarem nedir�diye sorduðu zaman onlar; �Yarýnkýyamet gününde azaptan kur-tulmak istiyorsan, Müslüman-lardan yaþlýlarýný baban yerinekoy, gençlerini kardeþ kabul eyle,çocuklarý kendi çocuklarýn gibidüþün! Kadýnlarý ise kýz kadeþinve annen gibi kabul eyle. Onlara;anna, babana, kardeþine ve ço-cuklarýna yaptýðýn gibi muameleeyle� dediler.

Harun Reþid;- Biraz daha söyler misin dedi.Fudayl bin Iyad;- Ýslam ülkesi, senin evin gibi-

dir. Ýnsanlarý ev halkýn gibidir.Babalarýna, kardeþlerine ve ço-cuklarýna iyilikle muamele eyle.Korkarým þu güzel yüzün ateþleyanar ve çirkinleþir. Güzel yüzler-den niceleri Cehennemde çir-kinleþir ve emirlerden niceleriorada esir olur.

Harun Reþid; �Biraz dahasöyle� diyerek hüngür hüngüraðladý.

Fudayl bin Iyad hazretleri;- Allahü teâlâdan kork ve

Ona ne cevap vereceðini düþün.Cevaplarýný þimdiden hazýrla!Çünkü Kýyamet günü, Allahüteâlâ sana Müslümanlarýn hep-sinden tek tek soracaktýr. Hepsiiçin adalet isteyecektir. Eðer birgece bir ihtiyar kadýn, evinde birþey yemeden yatarsa, yarýn senineteðine yapýþýr ve sana hasým[düþman] olur.

Bunun üzerine Harun Reþid,aðlaya aðlaya kendinden geçti.Vezir Fudayl-i Bermeki;

102 ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

- Ey Fudayl yetiþir! Emir-ül-müminini öldüreceksin dedi.

Fudayl bin Iyad hazretleri;- Sus, ey Haman! Onu sen ve

kavmin helak eylediniz, ben de-ðil.

Bu söz Harun Reþidin aðla-masýný arttýrdý ve vezirine,

- Sana Haman demesi, beniFiravun yerine koyduðundandýrdedi.

Sonra Harun Reþid, Fudaylbin Iyada sordu:

- Birisine borcun var mý?Hz. Fudayl;- Evet, Allahü teâlâya bor-

cum var o da itaattir. Huzurunaborçlu çýkarsam vay hâlime dedi.

Halife,- Ýnsanlara borcun var mý

dedi.- Allahü teâlâya þükür olsun

ki, bana çok nimetler verdi, hiçþikayetim yoktur.

Halife, onun önüne bin altýnkoyup;

- Bunlar helaldir. Anneminmirasýndandýr dedi.

- Bütün bu nasihatleriminsana hiç faydasý olmamýþ.

Harun Reþidin yanýndankalktý. Harun Reþid de çýkýpgitti. Fudaylin ismi anýldýðýnda;�Ah! Ne insandýr o! Hakikatenmert biridir� derdi.

Hasan bin Muhammed binHasan, Ömer bin Abdülazize:

- Ya Ömer! Üç þey vardýr ki,kimde bulunursa imaný kamilolur dedi

Ömer bin Abdülaziz dizleriüzerine çökerek,

- Ey Resulullahýn torunu!Bunlarý bana söyler misiniz dedi.

- Kiþi razý olur, rýzasý onubatýla düþürmez. Kiþi kýzar, kýz-masý onu haktan ayýrmaz.Muktedir olduðu halde, hakkýolmayana el uzatmaz.

Ömer bin Abdülaziz halifeolunca gelen bir heyetteki 11yaþýndaki bir genç dedi ki:

Allahü teâlâ, hallerini razýolduðu þekilde ýslah etsin. Ýnsan-lar, Allahü teâlânýn onlar üze-rindeki merhametine, tul-i emel-lerine, insanlarýn kendilerini öv-melerine aldanmakta, böyleceayaklarý kayarak ateþe (Cehen-neme) düþmektedir. Ey Emir-ül-müminin! Allahü teâlânýn üze-rindeki merhameti, tul-i emel,insanlarýn seni övmesi seni aldat-masýn. Eðer aldanýrsan ateþedüþen aldananlara dahil olursun.Eðer aldanmazsan, Allahü teâlâseni bu ümmetin salihleri ileberaber bulundurur.

Bu genç Hüseyin bin Alininoðlu, yani Hz. Alinin torunu idi.

Kab-ül-Ahbar hazretleri, Hz.Ömer�e dedi ki:

Ey Emir-ül-müminin! Korkanbir kimsenin amelini yap. Kýya-met günü yetmiþ peygamberinyaptýðý amel ile gelsen, oradagördüklerinden dolayý ameliniyine az görürdün.

Bunlarý iþiten Hz. Ömer,düþüp bayýldý. Ayýldýðý zaman,

- Bize nasihat et dedi.Kab-ül-Ahbar hazretleri dedi

ki:- Ey Emir-ül-müminin! Þayet

Cehennemden doðuda çok ufakbir yer açýlsa idi, batýdaki adamýnbeyni kaynar, sýcaktan erirdi.

Bunu iþiten Hz. Ömer çokaðlayarak;

- Devam et ey Kab dedi.- Ey müminlerin emiri! Kýya-

met günü Cehennem öyle birsolur, þiddetlenir ki, mukarrebmelekler, peygamberler ve bütünherkes diz üstü çökerler. BütünPeygamberler; �Ya Rabbi! Bugünben nefsimi isterim� diyecekler,sadece Resulullah efendimiz �YaRabbi! Ümmetimi isterim, üm-metimi isterim, baþka bir þey iste-mem� diyecektir.

BÝR DUABüyük Selçuklu Hakaný Sul-

tan Melikþah, babasýnýn yerinegeçtiði zaman ülkesindeki bazýisyanlarý bastýrmak için, karde-þiyle savaþmaya mecbur kalýr. Busebeple Allah�ýn kendisini affet-mesi için dua etmek üzere, ya-nýndaki veziri Nizamülmülk ilebirlikte camiye gider. Yanýndabulunan vezirini kendinden geç-miþ halde dua ettiðini görüncesorar: �Gönülden dua ediyordun.Cenab-ý Allah�tan ne istedin?�

Nizamülmülk þöyle cevapverir:

�Cenab-ý Allah�tan yalnýzþunu diledim: Mücadeleyi sizinkazanmanýzý ve milletin baþýndasizin kalmanýzý...�

Melikþah bu cevap karþýsýndakendi duasýný belirtir:

�Ben senden baþka türlü duaettim. Allah�tan zaferi bana ver-mesini istemedim.�

Nizammülmülk hayretle so-rar:

�Peki, siz ne diye dua ettiniz?��Ben þöyle yalvardým: Yarab-

bi... Ýki kardeþ dövüþüyoruz. Ýçi-mizden hangisi milletin baþýnageçmeye layýksa, ikimizden han-gisi millet ve memleket için, dinve devlet için hayýrlý olacaksa,zaferi ona ihsan et!...�

Ýþte devleti yönetenlerin ibretalmalarý gereken bir gerçekhikaye.

KA

RD

ELE

N

ÝDARECÝLERE TAVSÝYELER 1 / BÝR DUA 103

! MAYIS #

K

Her türlü görüþleriniz için

e-posta adresimizkardelenseckisi@gmail.com

K

C emil Meriç, düþüncedünyamýza kattýðý e-serler ve ufukla ölü-

münün üzerinden 15 yýl geçme-sine raðmen hâlâ aranýlan, ancakkitaplarýný okuyanlarýn hiçbirzaman yanýndan ayrýlmadýðý birmütefekkir. 13 Haziran 1987�dehayata görmeyen gözlerini yu-man Cemil Meriç, bugüne kadarhep düþünceleri ile tartýþýldý veanýldý.

Büyük bir mütefekkir olanCemil Meriç�in bir de farklý yönüvardý ki; o da gözlerini kaybetti-ðinde isyan eden, intihar etmeyibile düþünen, görmediði gözlerleLamia Haným�a aþýk olan, kýzýnýnevlenmesini kýskanan bir CemilMeriç... Baþka bir deyiþle insanCemil Meriç... �Ýnsan CemilMeriç�in kýzý Ümit Meriç�le ko-nuþtuk.

�Babam en yakýn arkada-þýmdý� diyen Ümit Meriç, 34 yýlfiili olarak asistanlýk yaptýðý ba-basýnýn annesinin ölümünü kal-dýramadýðýný ve felç olduðunusöyledi. Ümit Meriç babasýnýngözlerini kaybettiðinde Yaradan�akadar varan bir isyana sürüklen-diðini, ancak felç olduktan sonraise tam manasýyla bir teslimiyetiklimine girdiðini söylüyor. CemilMeriç�i farklý bir gözle görmek veinsan olarak anlamak isteyenleriçin iþte Ümit Haným�ýn anlattýk-larý:

� Ümit Haným, Cemil Me-riç bugüne kadar hep tefekkürdünyasýyla gündeme geldi.Fakat Cemil Meriç�in bir deinsan olma yönü var. Ona enyakýn kiþi olarak �Ýnsan CemilMeriç�i anlatabilir misiniz?

- Ölümünün üzerinden 15 yýl

geçti, dolayýsýyla babam da be-nim için tarihte kalmýþ bir çehre.Böyle olmasýnýn hem babamýdaha objektif olarak deðerlen-dirmemde faydasý var, hem desubjektifitem artýyor. Bu ikisininarasýndaki dengeyi nasýl saðlaya-caðýmý bilemiyorum. Aslýnda kýzýolarak, aile babasý olarak, bir deinsan olarak bakmak var.

� Ýsterseniz üç ayrý açýdandeðerlendirelim.

- Ýlk önce insan olarak deðer-lendirmemiz gerekirse merha-metli bir insandý. Her türlü dü-þünceye kabul etmese de saygýlýbir insandý. Mesela parasýzlýktanþikâyetçi olan öðrencisi olduðuzaman kendi parasý çok olmadýðýhalde anlamlý bir parayý hemenverir ve artýk o parayý unuturdu.Böyle merhametli ve insanlarýneksikliklerini giderme yolundagayretli bir insan olma tarafývardý.

Kendisinden farklý düþünen-lere saygýlý olmasý konusundakiörnek ise; malûm, öðrencilerarasýnda çatýþmalar yaþanýrdý,Ýstanbul Hukuk Fakültesi�ndefarklý düþünceye sahip iki öðren-cisi vardý; solcu Server Tanilli veKonya MHP Ýl Gençlik BaþkanýTevfik Fikret Kýlýçkaya. Tanilliile Kýlýçkaya iki farklý kutup.Server Tanilli�nin felç olmasýnayol açan vurulmaya giden tartýþ-manýn ilki bizim evde yaþan-mýþdý. Tanilli ve Kýlýçkaya�nýnbabamýn önünde çok yoðun birmünakaþalarý oldu. Babam ikisi-ni �Büyük bir imparatorluðundevamýyýz, bu imparatorluk þuandaki kimliðimizin içine sýð-mayan farklý kimliklere sahipti,bu yüzden de siz birbirinizle

barýþamýyorsunuz, ancak ikinizde ayný kültürün insanlarýsýnýz�temalý uzun bir konuþma yaparakbarýþtýrmaya çalýþtý. O gün ba-bamýn ne kadar yorulduðunu,yüzünün kýzardýðýný, boynunundamarlarýnýn dahi kabardýðýnýhatýrlýyorum. Sonuçta iki tarafýbarýþtýramadý ve babamýn enhüsranlý günlerinden birisi ol-muþtu. Ülkesinin iki insanýnýülke menfaatleri konusundakifarklý görüþlerini baðdaþtýrama-maktan hissettiði aczin babamdane kadar büyük bir ye�se yol açtý-ðýný görmüþtüm. Böyle bir ku-caklayýcý þahsiyetti.

� Peki ya baba olarak CemilMeriç nasýldý?

- Babam benim en yakýnarkadaþýmdý, kendisiyle aþklarýmdýþýnda paylaþmadýðým hiçbir sýr-rým olmamýþtýr. Her türlü sýkýn-týlý halimi, her türlü ruhi halimive sevincimi daima paylaþmýþtýr.Özellikle bu arkadaþlýðý ve dert-leþmeyi de akþamlarý her gün ikisaat yaptýðýmýz yürüyüþlerde ger-çekleþtirirdik. Gündüzleri kütüp-hanede çalýþýrken, kitap okur veyazardýk, burada konuþma imka-nýmýz olmazdý. Dostluk faslý ak-þam yürüyüþlerinde olurdu, obana dertlerini anlatýrdý, ben deona. Belki de babam kadar yakýnarkadaþým hayatýmda hiç olmadý.

� Eþ olarak nasýldý? - Anneme karþý büyük bir

saygýsý vardý, annem de busaygýya bi hakkýn layýktý.

� Annenizden baþka bir deLamia Haným yok muydu?

- Jurnal 2�de yer alan ikincikadýn Lamia Haným babamýnhayatýna þöyle girdi. Babam 1957

104 ÜMÝT MERÝÇ ÝLE SÖYLEÞÝ

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

ÜMÝT MERÝÇ ÝLE SÖYLEÞÝA. VAKÝT, 13 HAZÝRAN 2002

yýlýnda gözlerini kaybettiktensonra hep gözlerinin açýlacaðýümidiyle yaþadý. 1965 yýlýndatalebesi olan Fuat Andýç, �Hoca,param olsa gözlerim açýlacak di-yorsunuz, gel doktora gidelimeðer mümkünse masraflarýný benödeyeceðim� dedi. Taksim�de birgöz doktoruna götürdük, doktorbaktýktan sonra, �Cemil bey göz-lerinizin açýlmasý týbbýn þu ankiimkanlarýna göre mümkün deðil,siz kör olmaya mahkûmsunuz�dedi. Bu halet-i ruhiye içinde evegelince annem �Cemil eþin ola-rak izin veriyorum, nereye gider-sen git naparsan yap, yeterkiyaþa� dedi. Bunun üzerine halam-lara ziyaret etmek için trenleHatay�a gittik. Antakya�ya indik,Antakya�da Ata Otelinde kaldýkve otelin lokantasýnda LamiaHaným�la tanýþtýk. Jurnal�de yeralan mektuplarýn baþlangýcý ogeceye kadar gidiyor. LamiaHaným o günden sonra babamýnhayatýndan çýkmadý. Annem öl-dükten sonra babama LamiaHaným�la evlenin dedim, evlen-me teklif etti. Ancak babam, ha-yattayken hiçbir þekilde annem-den ayrýlmayý düþünmemiþti.Lamia Haným da �ben seninleevlenirim ancak eþinden kalanmirasý reddetmen lazým, çünküçevre seninle bunun için evlen-diðimi zannedebilir� dedi. Babamda redd-i mirasý kabul etmeyinceevlilik olmadý. Zaten kýsa süresonra da felç oldu. Aslýndababam annemin ölümünü kaldý-ramadý. Lamia Haným�a çok bü-yük saygýsý ve sevgisi olmasýnaraðmen annemin ölümündensonra bir daha gülmedi. Annem,ikimizin de yaþantýsýný ve baba-mýn çalýþmalarýný en mükemmelseviyeye çýkarmak için hayatýnýtamamiyle evine adamýþ olan birkadýndý. Annemin babamýndýþýnda hiçbir hayatý yoktu.Cemil Meriç, çalýþýp kitaplarýçýkmasý için kendi hayatýný vak-

fetmiþti. Kýsacasý babam kadýnaçýsýndan da çok þanslý insandý.

� Anneniz hayattayken deLamia Haným�la duygusal biriliþki vardý herhalde?

- Gayet tabi var. Babam zatenmizaç itibariyle çok coþkun birinsandý, kadýnlara zaafý olan birinsandý. Aslýnda bu sadece ka-dýnlara yönelik bir duygu seli de-ðildi. Görmediði insana aþýk ola-bilecek kadar insan sevgisi taþý-yordu. Ancak bu durumu kadýndüþkünlüðü olarak deðerlendir-memek gerekir.

� Gözlerini kaybettiðindenasýl bir halet-i ruhiyeye ka-pýldý?

- Babam ilk kör olduðu sýradaisyan eder, aðlar, asabi ve geceleriuyuyamazdý. Ruhen yýkýntý için-de olduðu bir dönemden geçti,intihar etmeyi bile düþünüyordu.Babamýn bu karamsarlýðý sýrasýn-da annemin çok telkinleri ol-muþtu.

� Bütün coþkularýn doruktaolduðu gençlik döneminde 8saat okumaktan sýkýlmýyormuydunuz?

- Mümkün mü sýkýlmamak?Normal bir yaþýtýmýn hayatýndançok farklý bir yaþantýmýn olmasýruhumda çok büyük sýkýntýlarayol açtý. Namaza baþladýktansonra bu sýkýntýlar tamamýylaberhava oldu, ancak asistanolduðum dönemde çok sýkýlýr-dým. Çünkü babamla konumuzortak olsa da kendi derslerimvardý. Mesela babam Machi-avelli üzerine çalýþmak istiyorsaben Weber üzerine çalýþmak is-tiyordum. Düþünün gün bir tane,saatlerimi babama ayýrdýðýmzaman kendi derslerimi ihmalediyordum, burada bir çatýþmayaþanýyordu. Ancak babamýnçalýþmasýný kendi çalýþmamýnüzerinde tuttum ve kendimisilmeyi tercih ettim.

� Babanýz bu durumun far-kýnda mýydý?

- Farkýndaydý ama farkýndaolmasý bir þeyi deðiþtirmezdi.Hayatý tanzim eden oydu.

� Belki özel bir soru ama,geç evlenmenizde babanýza buderece yardýmcý olmanýz mýetkili oldu?

- Evlenmemi istemiyordu,ben de düþünmedim zaten. Biriki evlilik ihtimalindeki tavrýnýgördükten sonra, bu þartlardaevlenirsem eþimi mutlu ede-meyeceðimi düþündüm. Eþiminhayatýný bütünüyle bizim eveadapte lazýmdý, bunu da kimse-den isteyemezdim. Dolayýsýylababamýn kapýsýný kapatýp kaçargibi bir evlilik yapmalýydým ki, buda þahsiyetimle baðdaþmazdý.Ben ailesine çok saygýsý olan birinsaným onlarýn �hayýr� dediði birþey beni mutlu edemez.

� Abiniz nasýl evlendi? - Abim eðitim için Paris�e gitti

ve evlendi. Biraz uzaklaþarakkendi hayatýný kurmuþ oldu.

� Bütün yük sizde kaldý her-halde?

- Yük dememek lazým, iyi kiböyle olmuþ, bugün iftiharla he-diye ettiðim 12 tane eserin oluþ-masýna emek verdik ve Türkiyefikir hayatýnýn belkemiðini oluþ-turan kitaplar bunlar. Hayatýmýnen büyük mutluluðu babamýnkitaplarýnýn çýkmasýydý. Kaldý kio çalýþma disiplini halen devamediyor.

� Baþka yardýmcýlarý varmýydý?

- Vardý elbette, bir kere hayatýboyunca annem yardýmcý olmuþ-tu. Annem, biz okuldayken bi-rinci yardýmcýsýydý. Bir yazý yaz-dýðýmýzda onu anneme dinletir-dik ve annem bir yerde onay me-kanizmasý gibiydi. Babamýn üni-versitede hocalýk yýllarýndan seç-miþ olduðu çok deðerli yardýmcý

KA

RD

ELE

N

ÜMÝT MERÝÇ ÝLE SÖYLEÞÝ 105

! MAYIS #

arkadaþlar da vardý. Prof. Dr.Berke Vardar, Prof. Dr. ServerTanilli, Prof. Dr. Ali Özgüven,Prof. Bülent Tahiroðlu, FuatAndýç aklýma gelen ilk isimler.Aðabeyim de Fransa�dan dön-dükten sonra 1975�den 1987�yekadar 12 yýl yardýmcýsýydý.

� Biraz entelektüel birikimiolanlar Cemil Meriç�in kýzý ol-maya ökyünür. Ancak sizinanlattýklarýnýzdan çok da öykü-necek bir gençlik hayatý yaþa-madýnýz gibi geldi bize?

- Ben hiçbir þekilde þikâyetetmiyorum, çünkü hepimizin birkaderi var, kader bana böyleanormal bir rol yüklemiþ, böylebir þerefe layýk görülmüþüm, bu-nun çok büyük bir sevap oldu-ðunu da düþünüyorum. Allah�ýnindinde sakat bir insana yardýmetmek çok makbul bir þey. Üste-lik bu insan benim babam ve bumesaiyi ben yapmasaydým Türki-ye bugün çok þey kaybederdi,kendime karþý da vicdanen so-rumlu olurdum. Belki 5 tane ço-cuðum olurdu, mutlu bir evli-liðim olurdu. Ama Türkiye bukitaplardan mahrum kalýrdý. Do-layýsýyla olanýn kötüsü olmaz,öykünülecek bir hayat mý bilmi-yorum, fakat bana göre iftiharedilecek bir yaþam.

� Siz 1977�de namaza baþ-ladýðýnýzý söylediniz, ancak siziuzaktan tanýyanlar bu deðiþimigöremiyordu, fakat birden baþ-örtüsü örtmeye baþladýnýz. Baþ-örtüsünü yýllar sonra örtmeni-zin sebebi neydi? Okuldakigörevinizi sürdürmek için minamaza baþladýktan yýllar sonrabaþörtüsü takmaya baþladýnýz?

- Hayýr, hiç alakasý yok, benzaten baþýmý örteceðimi hiç tah-min etmiyorum ve namaz kýldýðý-mý hiçkimseden gizlemedim.Vakit namazlarýnda Yakupaða veBeyazýt Camii�ne giderdim, ilanetmezdim ama saklamazdým da.

� Baþörtüsü takmayý nedenhiç tahmin etmezdiniz?

- Benim yakýn çevremde baþ-örtülü hiçkimse yok. þehirli ol-dðum için arkadaþlarýmýn vebütün akrabalarýmýn baþý açýktý.1950�lerin Ýstanbul�unda baþör-tülü kadýn zaten yoktu. Evimizeçamaþýr yýkamaya gelen HalimeHaným teyze vardý ve bir tekonun baþý örtülüydü. O dönem-de baþörtmek köylülükle eþde-ðerdi. Aradan geçen uzun yýllarzarfýnda ben de baþýmý sadecenamaz kýlarken örterdim. Yinede özellikle Beyazýt Camii�ndençýkarken baþýmý açtýðým anda birhicap hissederdim, ama bu çokçabuk geçerdi.

� Baþörtüsü köylülükle eþ-deðer görüldüðüne göre siz miköylüleþtiniz, yoksa baþörtüsümü þehirlileþti?

- Þöyle söyleyeyim ben Müs-lüman oldum, Allah�ýn bir emriniyerine getirdim. Ama ne benköylüleþtim, ne de baþörtüsü þe-hirli oldu. Sadece aslýma rücuettim. Zaten annem de düzenliolmasa da namaz kýlardý.

Hatta intihar etmeyi düþün-düðü sýrada annemin �Cemilintihar eder kurtulursun, ben veçocuklar ne olacaðýz. Sen ye�sekapýlma sana sekreterlik yapa-rým, kitaplarýmýz olur, dostlarýnýzgelir, kendine ve dostlarýna fay-dan olur� demiþti. Babam da göz-lerim açýlacak ümüdiyle bukaranlýk günleri yendi.

� Cemil Bey, gözlerinin gör-müyor olmasýna ne zamanalýþtý, isyaný ne kadar sürdü?

- Aslýnda felç olana kadarkörlüðüne isyan etmiþtir. Felçolunca isyaný tam bir teslimiyetedöndü ve çok iyi huylu bir hastaoldu. Körlük zamanýndaki asabi-yeti tamamen geçti, bir yerdeCenâb-ý Hakk�ýn kendisine ver-miþ olduðu nimetlerin ne kadarçok olduðunu herhalde idrak

etti. Gözüm yok, sol kolum vebacaðým yok, ama sað kolum vebacaðým var, duyuyorum gibi birhalet-i ruhiyeye girdi. Organla-rýndan birisi alýnýnca isyan etti,ikisi üçü alýnýnca þükretmesiniöðrendi.

� Amalýðýna isyaný Yaratý-cý�ya karþý da oluyor muydu?

- Olmaz mý, elbette. Jurnal�de�Neyimi Kýskandýn Benim� baþlý-ðýyla geçen bir yazý var biliyor-sunuz. Burada Cenâb-ý Hakk�adoðrudan isyan ederek deðil deeski Yunan�ýn kader tanrýçasýnaisyan ederek ifade etti bunu.

� Felç olduktan sonra isyanteslimiyete dönüþtü dediniz, buRabb�e itaat anlamýnda mýydý?

- Tabii ki. Ancak felç önce-sinde de babamýn alný secdeyegelirdi. Ýsyan anlarý olsa da özel-likle bendeki Ýslâmi dönüþüm-den sonra babamda da bir dönüþyaþandý. Aslýnda babam ilk baþtabendeki Ýslâmi dönüþümü anla-madý, oruçlarýmý kaza ederken,bir gün babam �Ne yapacaksýnkýzým evliya mý olacaksýn?� dedi.Fakat namaza baþlamamdan do-layý ruhumda meydana gelensakinleþmeyi ve kendimle barýþ-mayý çok olumlu deðerlendirdi,bu durum babamý memnun etti.Bu memnuniyet babamýn ilgisiniuyandýrmaya baþladý. Bana �Na-maz nasýl kýlýnýyor?� diye sordu,öðrendi ve beraber namaz kýl-maya baþladýk.

� Sizin dönüþünüz hangiyýllarda?

- 1977 yýlýnda namaza baþla-dým.

� Bu durumda bilim insanýolarak alt yapýnýzýn oluþmasýn-da babanýza yaptýðýnýz oku-malar sizde büyük etki oluþtur-du, babanýzýn Ýslâm�a yakýnlaþ-masýnda da siz etkili oldunuz.

- Evet aynen dediðiniz gibioldu. Karþýlýklý ruhi ve fikri bir

106 ÜMÝT MERÝÇ ÝLE SÖYLEÞÝ

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

alýþveriþ yaþandý. Fakat bu nok-taya gelmeme de kültürden ir-fana kitabýný kaleme alan babamvesile olmuþtur. Bizim etkileþi-mimiz kapalý devre çalýþýyorduanlayacaðýnýz.

� Kitaplarý yazarken sizenasýl yazdýrýrdý, ilham yoðunlu-ðuyla mý yazardý?

- Ýlham yoðunluðunun olduðumuhakkak. Ama bu ilham çokyoðun bir çalýþmayla desteklenir-di, bu çalýþma olmasa o ilhamýnbir anlamý olmazdý, babam çokçalýþkan bir insandý. Sabah 9�danakþam 9�a kadar okusak yinedoymazdý. Onun tek þikâyeti tekbaþýna okumak ve çalýþmaktanmahrum olmasýndaydý. Birisinibulduðu andan itibaren derhalona okutmaya baþlardý, ya oku-turdu, ya da yazdýrýrdý.

� Gözlerindeki rahatsýzlý-ðýndan önce de bu þekildeçalýþýr mýydý?

- 38 yaþýnda kör oldu. 4 yaþýn-da okumaya baþlamýþ, rahatsýzlý-ðýndan önce de günde 12-14 saatarasýnda okurdu.

� Babanýzla okuduðunuzdönemde ne kadar süre ayýrýr-dýnýz?

- Günde en az sekiz saatibulurdu. Sabah 9�da baþlardýk, odönemde 10.30 gibi �arkasýyarýn� programý vardý, onu din-ler, kahvesini içerdi ve tekrarbaþlardýk. Ondan sonra da sa-dece öðle yemeði arasý verirdik.Ben ev iþlerine hiç karýþmaz, ba-bamýn asistaný olarak çalýþýrdým.

� Okunacak eserlerin seçil-mesini ve o günkü programýbabanýz mý belirlerdi?

- Kendisi þekillendirirdi. Ýçin-de bulunduðumuz döneme göreokuyacaðýmýz kitaplarý seçerdi.Kitap okurken örneðin Eflatun�lailgili bir atýfta bulunulduysaonunla ilgili kütüphanemizde nevarsa indirilir ve okunurdu. Ev-

dekiler yeterli görünmezse Ýkti-sat fakültesi kitaplýðýndan kitapgetirilmesi istenirdi. Mümkünolan bütün yollardan o günküçalýþmamýza faydalý olmasý içindereler nehirler akýtýlýrdý. Ba-bam, 12 bin kitaptan oluþan kü-tüphanesindeki bütün kitaplarýnyerini bilir ve þu rafýn þu sýrasýn-daki þu kitabý indir diye söylerdi.

� Maddi olarak yaþantýnýznasýldý?

- Çok þükür yokluk çekme-dik, hep mütevazý bir hayatyaþadýk ve hep kira evlerindeoturduk. Fethi Paþa Korusu�n-daki bugün lokanta olarak kul-lanýlan yerin giriþ katý 14 yýlkiracý olarak kaldýðýmýz evdir.

� Cemil Meriç�in hedeflerineydi?

- Siyasete girmeyi kesinlikledüþünmemiþ ve siyasi bir hedefikatiyyen olmamýþtýr. Onun hede-fi gerçekleþmiþ olan hedeftir, o daeserler kaleme almak ve ülkeirfanýna hizmet eden mütevazibir fikir iþçisi olmaktý. Amacýbuydu ve bu amacý da gerçekleþ-tirdi. Kýsacasý babamýn 4 yaþýn-dan itibaren okuduðunu düþü-nürsek fikir iþçisi olarak doðdu,fikir iþçisi olarak öldü.

� Babanýzýn siyasi kimliðinasýldý?

- Babamýn siyasi kimliði an-nemin paralelindeydi. Anneminoy verdiði Milli Selamet Parti-si�ne babam da oy verirdi. Hattabir keresinde oy vermeye gider-lerken yolda konuþtular, babam�Fevziye oyunu nereye vere-ceksin?� dedi. Annem de �MSP�-ye� dedi ve beraber oylarýnýMSP�ye verdiler. Annem Eren-köy Kýz Lisesi�nden mezun Kadý-köy Caddebostan�da oturmuþ,görünüþ itibariyle de son dereceBatýlý bir hanýmdý. Hatta takmaadý Tango�ydu, fakat annemingönlü Ýslâm�daydý.

� Peki son olarak CemilMeriç þu anda gerçek deðerinibulabiliyor mu?

- Bence evet. Türkiye CemilMeriç�i anladý, kýymetini biliyorve anlýyor. Zaten fiilen deTürkiye kültürden irfana doðrukoþuyor, irfanýn fethi için yoðunçalýþýyor.

CEMÝL MERÝÇ�ÝN ESERLERÝ* Bu Ülke,* Jurnal 1-2,* Maðaradakiler,* Kýrk Ambar 1-2,* Umrandan Uygarlýða,* Bir Dünyanýn Eþiðinde,* Sosyoloji Notlarý ve Konfe-

ranslar,* Saint Simon - Ýlk Sosyolog

Ýlk Sosyalist,* Bir Facianýn Hikâyesi.

ÜMÝT MERÝÇ�ÝN ESERLERÝ* Cevdet Paþa - Toplum ve

Devlet Görüþü,* Babam Cemil Meriç,* Dünden Yarýna Sosyoloji,* Sosyolojik Düþünce Atlasý

KA

RD

ELE

N

ÜMÝT MERÝÇ ÝLE SÖYLEÞÝ 107

! MAYIS #

Her türlü görüþleriniz için

e-posta adresimizkardelenseckisi@gmail.com

TUBÝTAKBilim ve Teknik Dergisi

www.biltek.tubitak.gov.tr

D icle�nin aktýðý top-raklarda zengin tari-hi geçmiþi koruyan

Batman ve antik kenti Hasan-keyf, bini aþkýn maðaralarýyla,tarihsel anýtlarýyla bir doðaharikasýdýr.

ÝLÇELERBatman ilinin ilçeleri; Beþiri,

Gercüþ, Hasankeyf, Kozluk veSason�dur.

Beþiri: Ýlçemizin bir yerleþimbirimi olarak tarihi M. Ö. 3000yýllarýna kadar uzanmaktadýr. Buyýllarda Hurri kavimlerinin yer-leþtiði bu yöre daha sonra 1200yýllarýnda Asur egemenliðininaltýna girmiþtir.

Yaklaþýk 1400 yýllýk bir zamaniçinde, sýrasýyla Med, Pers, Ma-kedonya, Part, Roma ve BizansÝmparatorluklarý sýnýrlarý içindekaldýktan sonra 1243 yýlýndaMoðollarýn eline geçen yöre,1514 yýlýnda Yavuz Sultan Se-lim�in Çaldýran zaferi sonrasýndaOsmanlý Ýmparatorluðu sýnýrlarýiçerisine dahil olmuþtur.

Cumhuriyet döneminde Ko-bin adýyla Siirt Ýlinin GarzanÝlçesine baðlý küçük bir köy iken,1926 yýlýnda sel felaketi sonucuDiyarbakýr Ýline baðlý Elmedinekazasýnýn buraya taþýnmasý ileBeþiri adýný alarak Siirt Ýlinebaðlý Ýlçe durumuna gelmiþtir.Daha sonra 18.05.1990 yýlýndaBatman Ýline baðlý Ýlçe durumu-na gelmiþtir.

Ýlçemiz Kuzey-Güney istika-metinde dar ve uzun bir þerithalindeki Batman Ýlinin orta kýs-mýnda Ýl merkezinin doðusundayer almaktadýr. Doðuda Kurta-lan, Güneyde Hasankeyf ve Ger-cüþ, Kuzeyde Kozluk Ýlçesi ve

batýda Batman Ýli ile çevrilidir.Ýlçenin alaný 889.000 km2�dir.Ýlçe merkezi 680 rakýmlý olup, Ýlmerkezine 16 km uzaklýktadýr.Ýlçe genellikle düz bir arazidekurulmuþ olup Batman Ýli ilearasýnda kýra daðý yer almaktadýr.

Ýklimi kýþlarý yaðýþlý, sert vesoðuk, Ýlkbahar mevsimi kýsasüreli, yazlarý ise kurak çok sýcakgeçmektedir. Tek akarsuyu olanGarzan çayý Ýlçemizin kuzey vegüney istikametinde geçtiktensonra Dicle nehri ile birleþir.

Nüfusun %26�sý kentte, %74�ü kýrsal kesimde yaþamakta olup,Nüfus yoðunluðu 38 ve Nüfusartýþ hýzý 3.5�dir. Nüfus yoðunlu-ðu özellikle Beþiri merkez, Ýki-köprü, Doðankavak, Beþpýnar,Çevrimova ve Yontukyazý köy-lerinde toplanmýþtýr.

Ýlçe Nüfus Müdürlüðünde107 adet aile kütüðü mevcutolup, 58 Ýdari birim bulunmak-tadýr.

Beþiri 889. km2�lik alanýylaBatman�ýn Kuzey doðusunda yeralmakta olup, Garzan çayýnaparalel uzanmaktadýr. Ýlçemiz,doðusunda Siirt Ýli Kurtalan ilçe-si, Kuzeyinde Kozluk ilçesi, Gü-neyinde Hasankeyf ilçesi, Batý-sýnda Batman ile çevrilidir.

Beþiri ilçe merkezinde bir, Ýki-köprü Beldesinde bir olmaküzere toplam iki belediyemiz ve51 köyümüz ve bu köylere baðlý64 mezramýz bulunmaktadýr. Ýlçemerkezinde 4, Ýkiköprü Belde-sinde 2 olmak üzere toplam 6mahallemiz mevcuttur.

Ýlçe merkezinde 1410, Ýki-köprü Beldesinde 580, köylerdeise 3152 adet olmak üzere 5142adet konut bulunmaktadýr.

Ýlçede genel olarak tamir-hane, kahvehane, bakkal, mar-ket ve konfeksiyon iþ kollarýmevcut olup, ayrýca sanayi tesisiolarak Uðurca köyünde un vemercimek fabrikasý ile Örmegözeköyünde GAP Halý Fabrikasý bu-lunmaktadýr. Halkýn temel geçimkaynaðý tarým ve hayvancýlýktýr.

Ýlçe merkezinde 1 Lise, 5Ýlköðretim Okulu (AtatürkYÝBO, Hürriyet, Cumhuriyet,Uðrak ve Yunus Emre Ýlköðre-tim), Ýkiköprü Beldesinde 2 Ýlk-öðretim Okulu mevcut olup, köyve mezralarýmýzda ise toplam 74Ýlköðretim Okulu mevcuttur.

Ýlçemiz zorunlu 8 yýllýk kesin-tisiz eðitim için 6. Sýnýf (II Ka-deme) olmayan Ýlköðretim okul-larýnýn öðrencileri ve ihtiyaç sa-hibi aile çocuklarý Eðitim Öðre-timlerini ilçe merkezimizde bulu-nan Atatürk YÝBO da devametmektedirler. Halen bu okuldayatýlý olarak 67 Kýz, 422 Erkek,ve 364 Gündüzlü olmak üzeretoplam 853 öðrenci öðretimgörmektedir.

Ýlçemizde herhangi bir Yük-sek Öðretim Kurumu yoktur.

Halk Eðitim Merkezi Mü-dürlüðü tarafýndan 2003-2004Öðretim yýlýnda toplam 17 kursaçýlmýþ, (Okuma-Yazma, Halý,Kilim, Bilgisayar, Giyim kurslarý )toplam 265 ( 2 Geçici UstaÖðretici, 15 Öðretmen ) kursiyerkatýlmýþtýr.

Ýlçemiz merkezinde 1987 yý-lýndan beri hizmet veren HalkKütüphanesi mevcut olup, faa-liyetine devam etmektedir. Kü-tüphanemizde 9509 adet kitapmevcut olup, OCAK 2004 tarihiitibariyle toplam 14.802 okuyucuvardýr. Ayrýca 2004 yýlý içindetoplam 243 kayýtlý üyemiz vardýr.Bunlardan gerek kütüphane-mizde gerekse de evlere kitap ve-rilerek kütüphane hizmetlerin-den yararlanmaktadýr.

108 BATMAN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

BATMAN

Ýlçemizde Sinema ve Tiyatrogibi etkinliklerimiz bulunma-maktadýr.

Ýlçemiz merkezinin 6. kmbatýsýnda ve Örmegöze köyü ya-kýnlarýnda Þeyh Halit Türbesibulunmaktadýr.

Ýlçemizde kurulmuþ spor ku-lübü yoktur.

Ýlçemiz dahilinde elektriksizköy bulunmamaktadýr. Ýlçemizinsu ihtiyacýný toplam 300 tonlukiki adet su deposu ile kaynaksuyundan karþýlanmaktadýr.

Ýlçemiz de TV yayýnlarýndanTRT 1, TRT 2, TRT 3, TRT 4 veözel yayýnlar çanak anten olma-dan izlenememektedir.

Ýlçemizin Batman�a uzaklýðý16 km. olup, ana ulaþým yoluSiirt-Batman karayoludur.

Gercüþ: 2000 Nüfus sayýmsonuçlarýna göre; ilçe merkezi8.200, Kasabalar ve Köylertoplam nüfusu 22.000dir. Nüfusyýlda ortalama %.0,703 artmak-tadýr. Toplam Kadýn sayýsý15.767, toplam erkek sayýsý16.227dir. Nüfusun azýmsana-mayacak bir bölümü ilçe dýþýndayaþamaktadýr. Göç yönelimi önceil merkezine ve sonra Mersin,Adana ve Ege bölgesine doðru-dur. Halkýn büyük bir bölümüþafi mezhebine mensuptur. Hýris-tiyan vatandaþlarýmýz 20-30 yýlkadar önce ilçemizden ayrýlmýþ-lardýr ve göç yönelimi Avrupaülkelerine doðru olmuþtur. Orta-lama 40 yaþýnýn üstü vatandaþ-larýmýzýn özellikle kýrsalda yaþa-yanlarýn Türkçe�yi konuþmaktazorlandýklarý hatta azýmsanama-yacak bir bölümünün de konuþa-madýðý görülmektedir. ÝlçedeTürkçe�nin yanýnda Kürtçe veArapça�da konuþulmaktadýr.

Ýlçe Merkezinde medyan yaþ20dir diðer ilçeler ve il merkezinegöre daha yaþlý bir nüfusa sahip-tir. Köylerde cinsiyetler arasýndamedyan yaþ farký oldukça az

olup, köylerdeki erkek nüfusunyarýsý 16, kadýn nüfusun yarýsý 17yaþýndan gençtir.

Ýlçe, Mardin-Midyat eþiði de-nilen 1100-1200 m yüksekliktekidaðlarýn kuzey eteðinde, etrafýdaðlarla çevrili 850 rakýmlý birplatoda kuruludur. GüneyindeMidyat, kuzeyinde Hasankeyf,doðusunda Dargeçit, batýsýndaSavur ve Bismil ilçeleri ile çevri-lidir. Ýlçe merkezi Batman iline59 km mesafededir. Yüzölçümü1070 km2 dir. Nüfus yoðunluðukm2 ye 26 kiþidir. Ortalamasýcaklýðý 20 C dir. Yaz aylarýndasýcaklýk 37-40 C ye kadar çýkar.Kýþ sýcaklýklarý ise 2-6 C arasýndadeðiþmektedir. Yýllýk ortalamayaðýþlý gün sayýsý 90 olup metre-kareye ortalama kg yaðýþ düþ-mektedir. Ýlçede karasal iklimhüküm sürmektedir

Genel olarak ekonomi tarýmve hayvancýlýða dayanmaktadýr.Ancak sulanabilir alanlarýn dar-lýðý ve su kaynaklarýnýn yetersiz-liði nedeni ile bu sektörlerdekiüretim günlük hane ihtiyaçlarýnýkarþýlamaktan uzaktýr. Üzüm,Buðday, Arpa, mercimek, nohut,sebze yetiþtirilmektedir. Çeþitli iþkollarýnda 262 adet küçük esnafmevcuttur. Ýþletme büyüklükle-rine ulaþmýþ iþyeri mevcut de-ðildir. Sanayi kuruluþu bulunma-maktadýr. Ortalama gelir seviyesiTürkiye ortalamasýnýn çok altýn-dadýr. Nüfusun ciddi bir bölümümevsimlik iþçi olarak dýþarý git-mektedir. Hanelerin çok nüfusluoluþu ise geçimi zorlaþtýran baþlý-ca etmenlerdendir.

Gercüþ Ýlçesi, 1.062.400 de-kar arazi varlýðýna sahiptir. Bu-nun 117.100 dekarý tarýma elve-riþli arazi, 762.725 dekarý tarýmaelveriþsiz arazi, 120.320 dekarýorman arazisi, 62.240 dekarýmezradýr. Tarýmsal faaliyetlerdekullanýlan alan toplam arazinin%16.88idir.

19.120 dekar alanda üzüm,6.667dekar alanda sebze, 39.500dekar alanda buðday, 16.000dekar alanda arpa, 16.000 dekaralanda mercimek, 110 dekaralanda pirinç yetiþtirilmektedir.

1500 adet yerli 20 adet kültürýrký olmak üzere toplam 1520adet büyükbaþ hayvan ve 2900adet yük ve binek hayvaný; 7500adet koyun, 10000 adet keçiolmak üzere toplam 17500 adetküçükbaþ hayvan; 21000 adettavuk, 3000 adet hindi, 2000adet kaz-ördek olmak üzeretoplam 26000 adet kümes hay-vaný; 600 adet eski ve 850 adetyeni olmak üzere toplam 1450adet arý kovaný bulunmaktadýr.

Gercüþ yöresindeki yerleþimyerlerine bakýldýðýnda, genellikleya kurucusunun ya yörede hü-küm süren devletlerin hüküm-darlarý ile ordu komutanlarýnýnyada yakýnlarýnda bulunan ýr-mak, dað ..... gibi coðrafi yerleriisim olarak almýþlardýr. Gercüþünde ismini bu þekilde almýþ olmaolasýlýðý fazladýr

Gercüþ isminin menþei konu-sunda çeþitli rivayetler vardýr. Bukonu ile ilgili ulaþýlabilinen tekyazýlý kaynak tarihte� Þügrin�,�Selha� olarak geçen, bu günMidyata baðlý bir köy olan Barýþtepedeki baðlý bir köy olan YakupManastýrý Tarihi adlý kitaptýr.Yakup Manastýrý Tarihine göre:M.S.400 Yýllarýnda Þügrin yöne-ticisi olan �KEFERGEVSON�unbazý insanlarý öldürmek isteme-siyle halkta oluþan tepki sonucuÞügrini terk etmek (kovulmak)zorunda kalýp, bu günkü Gercü-þün bulunduðu yere gelerek yer-leþtiðidir.

Kefergevson olayý baþka þe-killerde de anlatýlmaktadýr. Bunagöre M.S. 402 Yýllarýnda Roma,Pers ordularýnýn yaptýklarý savaþ-ta ordu komutaný olan Kefergev-sonun savaþta yenilmesi sonucu

KA

RD

ELE

N

BATMAN 109

! MAYIS #

Gercüþe sürgüne gönderildiðidir.Burada Roma - Pers tabirleridoðru deðildir. Çünkü 395 yýlýn-da Roma imparatorluðunun ikiyebölünmesiyle doðu Bizans adýnýalmýþtýr. Pers imparatorluðu iseM.Ö.550 - 331 Yýllarý arasýndahüküm sürmüþtür. Kefergevsonolayý ise M.S. 400 Yýllarýndagerçekleþmiþtir. Bunun Bizans -Sasani olmasý gerekir

Ýster bazý insanlarý öldürmekistemesi sonucu köyden kovulanKefergevson olsun, ister savaþalanýnda yenildiðinden dolayýsürgüne gönderilen Kefergevsonolsun, Gercüþ isminin Kafergev-son dan geldiði diðer rivayetleregöre daha aðýr basmaktadýr.

Çünkü en azýndan bir yazýlýkaynaða ve bu gün kullanýlanismiyle benzerlik göstermektedir.

Gercüþ isminin menþei üze-rinde diðer bir rivayet ise �KE-FERCEVS�tir. �KEFER� yer,�CEVS�; ceviz anlamýnda kulla-nýlmýþ olup ceviz beldesi, cevizinyetiþtiði yer anlamýnda kullanýl-maktadýr. Bu rivayetle ilgili yazýlýbelge olmadýðýndan doðrulamakyada yalanlamak pek mümkündeðil. Bu da halk arasýndakonuþulan bir rivayettir.

Gercüþ isminin menþei ko-nusu çoðu ansiklopedi ve bro-þürde �ÞAHMAR� olarak geçer.�ÞAHMAR� isminin geçtiði kay-naklarda, bu ismin zamanýndaGercüþün, Diyarbakýr Þam ti-caret yolu üzerinde bulunmasýn-dan dolayý verildiði rivayet edil-mektedir. �Þahmar� isminin ti-caret yolu geçtiði için almýþ ol-masý almýþ olmasý pek mantýklýdeðil. Çünkü ticaret yolunungeçtiði için verilmiþ olsaydý, ozaman ticaretle ilgili bir isminverilmesi daha mantýklý olurdu.ÞAH hükümdar, yöneten anla-mýnda, �MAR�, yýlan anlamýndakullanýlmaktadýr.

Buna göre �ÞAHMAR� yý-lanlarýn hükümdarý, kralý anla-mýna gelir. Bu ismin ticaretle hiçbir alakasý yoktur. �ÞAHMAR�Gercüþte yaþayan ve iki kaya ara-sýnda sýkýþarak ölen yýlan efsa-nesinden gelmektedir. Bu isminsadece bir rivayet ve halk arasýn-da konuþulan bilgilerden ibaret-tir.

Gercüþün tarihi incelenirkenbölgenin tarihi içerisinde ele al-mak ve deðerlendirmek gerekir.Dolayýsýyla yörede var olan uy-garlýklarýn tarihsel geliþim süreciiçerisine Gercüþ ilçesini de ko-yup deðerlendirmek mümkün-dür.

Gercüþ Ovasý, iklim, coðrafikonum, tarým ve su açýsýndaninsanlara bahþettiði nimetlersayesinde medeniyetin ilk temel-lerinin atýldýðý yerlerden biridir.Gercüþün ne zaman inþa edildiðibilinmiyorsa da çevresindeki yer-leþim yerlerinin tarihi M.Ö.7000yýllarýna kadar geriye gider. Ya-kup Manastýrý Tarihine göre Ke-fergevsonun M.S.400 yýllarýndaGercüþe yerleþtiði söylense deGercüþün bu tarihten önce yer-leþim yeri olarak kullanýldýðýçevresindeki maðara ve alt ge-çitlerle sabittir. Bazý rivayetleregöre Gercüþün bu tarihten önceyerleþim yeri olarak kullanýldýðýçevresindeki maðara ve alt ge-çitlerde sabittir. Bazý rivayetleregöre Gercüþün ilk kurulduðu yerM.Ö. 3000 yýllarýnda kurulanGýre Týlhabatedir.

Gire Týhabatenin yanýndaGercüþ Ovasýnda kurulan diðeryerleþim yerlerine bakýldýðýnda:Hisar kasabasýnýn Güneyinde yeralan Höyük M.Ö.7000 yýllarýndaÞariþe (Þerþe) M.Ö. 3000 yýlla-rýnda kurulmuþtur. Ayrýca Kan-tardaki kaya resimleri AntalyaBeldibindeki maðara resimleribenzerlik göstermektedir. Antal-ya Beldibinin Kabataþ Devrin-

den (M.Ö.10000-8000)kaldýðýgöz önünde tutulursa, bu kayaresimlerinin de Kabataþ Devrin-den kaldýðý söylemek mümkün-dür.

Gercüþünde içinde bulundu-ðu bölgeye iliþkin tarih öncesidöneme ait bilinen tek þey Hur-rilerin M.Ö.3000 yýllarýndanbaþlayarak yerleþmiþ olduðudur.Hurri anayurdu, en geniþ sýnýr-larýyla Fýratýn kolu olan HaburÇayý ile Asi Irmaklarý arsýydý.Hurrilerin M.Ö.3000 yýllarýnýnsonlarýnda Subara Boylarýný daegemenlikleri altýna alarak Ku-zey Mezopotamya, Halep veSuriye�ye yayýldýklarý M.Ö.13.yüzyýla ait Asur kaynaklarýndaNairi ülkelerinin batý bölümündegösterilmiþtir. M.Ö.7. yüzyýldankalma Asur kaynaklarýnda daÞupriya adýyla söz edilir.

M.Ö.1240 yýllarýndan itiba-ren bölgeye egemen olan Asurdevleti, Gercüþün de içinde bu-lunduðu yöreye M.Ö.744 yýlýndaüstünlük kurdu. (Gercüþ Ova-sýnda yer alan Zorravaya adýl yö-rede bulunan Asurlara ait mühürve tablet Mardin Müzesindesergilenmektedir).

Asurlar devleti, III. Salma-nasar zamanýnda geniþleme ola-naðý buldu. Kuzey ve Günez Me-zopotamya. Suriye ve Filistinekadar yayýlan Asur devleti ta-mamýyla yýkýlýnca Metler bölgeyetam anlamýyla egemen oldu.Orta Anadoluya kadar yayýlmýþolan Met Devletinin egemensi-zliðine Pers Devleti son verdi.

Pers Ýmparatoru I. Daraiosdöneminde (522-485) yapýlanyönetsel bölünmeyle imparator-luk, merkeziyetçi bir yapýya dö-nüþtü. Bu bölünmeye göre Ýmpa-ratorluk 23 Büyük Satraplýða(Askeri Valiliðe) ayrýlýrken, Ger-cüþün de içinde bulunduðu YöreBüyük Satraplýða baðlandý. BuSatraplýðýn sýnýrlarý Batýda Kilik-

110 BATMAN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

yadan, Doðudan Habur ýrmaðý-na, Kuzeyden Aras Sapraplýðýnave Güneyden Mýsýra dek uzaný-yordu. Bölgeye hakim olan Bü-yük Ýskenderden sonra bölgetopraklarý için Roma ve Partlarkarþý karþýya geldi.

M.S. 63 yýlýnda Romalýlarýnbölgede hakimiyeti saðlayarakPart egemenliðine son verdiklerigörülür. Roma Ýmparatorluðu, II.Yüzyýlýn sonlarýnda Ýran yayla-sýndan gelen sasani askeri güçleriile sýk sýk savaþmak zorundakaldý. Ýki imparatorluk arasýndayapýlan mücadeleler sýrasýndabölge iki güç arasýnda sürekli eldeðiþtirdi. Bölge, Roma dünya-sýnýn 395�te ikiye bölünmesiyleBizans olarak tarihe geçen DoðuRoma Ýmparatorluðunun sýnýr-larý içinde kaldý.

Bizans - Sasani mücadelesin-de sahne olan bölge, 7. yüzyýlýnikinci çeyreðinin sonlarýnda bukez baþka güçleri misafir etti:

Halife Ömer döneminde (634- 644) bölgede baþlayan Ýslamegemenliði dört halife döneminiizleyen emeviler döneminde dedevam etti. 750 yýllarýnda yýkýlanEmevi saltanatýndan sonra Ab-basi ve onlardan sonra Hamda-nilerin egemenliði baþladý. Ham-danilerin kendi aralarýndaki ha-kimiyet mücadelesinden fayda-lanan Mervaniler (990 - 1096)bölgede egemenlik kurdular.

Mervanilerin bölgeye hakimolduðu sýralarda, Malazgirtte Bi-zans ordusu yenilmiþ ve bu yenil-gi gücü ortadan kalkmýþtý. Budurumda Türkler Anadoludabüyük toprak parçalarý ele ge-çirmeye baþladýlar.

Selçuklu Devleti gücününzirvesindeyken Mervaniler eskigüçlerini yitirmiþlerdi. Bu du-rumdan faydalanan SelçuklularMervanilerin egemenliðine sonverdiler. Böylece Gercüþ Selçuk-lularýn egemenliðine geçti.

1071 Malazgirt savaþýna ka-týlan, Anadoluda büyük toprakparçalarý alýnmasýnda ve Merva-ni egemenliðine son verilme-sinde büyük rol oynayan ArtukBeyi, Fahrüd Devlenin Melih-þaha þikayet etmeye sonucu sul-tan ile arasý bozuldu. Sultanlaarasý bozulan Artuk bey, SuriyeSelçuklu sultanýnýn Tutuþun hiz-metine girdi. Tutuþun emrin-deyken yaptýðý hizmetler karþýlý-ðýnda Kudüs valiliði verildi.

Artuk Beyin, 1091 yýlýndaölmesiyle birlikte yerine oðullarýgeçti. Artuk Beyin oðlu SökmenSuriye Selçuklularýn adýna Ha-sankeyfe egemenlik kuran Musa-nýn öldürülmesi ile Hasankeyfiele geçirdi. Böylece HasankeyfArtuklu Devletinin temelleriatýlmýþ oldu. (1101 - 1132).Hasankeyf Artuklularýn dýþýndaMardinde (1108 - 1408), Har-puta (1185 - 1233) yýllarý arasýn-da Artuklular Hüküm sürmüþ-lerdir.

Suriye, Mýsýr ve Yemendegüçlü bir devlet kuran Eyyübiler,gerek Mardin gerekse HasankeyfArtuklularý ile iliþki içerisindeolmuþlardýr. 1232 yýlýnda Eyyü-büler tarafýndan ortadan kaldý-rýlan Hasankeyf Artuklularý ta-rihçesinden silinmiþ, olanlarýnyerine Hasankeyfte Eyyübülerdönemi baþlamýþ oldu.

Moðullarýn doðuyu istila et-mesiyle bölgede Moðol - Ýlhanlýegemenliðini görmek mümkün-dür. Timurun kazandýðý baþarýlarbölgedeki devletlerin Timuruneðemenliðini kabul etmeðe zor-ladý. Timurdan sonra bölgeninhakimiyeti için Akkoyunlu, Ka-rakoyunlu ve Eyübi Devletininmücadelesi baþ gösterdi. Ýranyaylasýnda güçlü bir devlet kuranSafeviler XVI. yüzyýlýn baþlarýn-da bölgeye hakim oldular.

Sefevilerin doðadaki faaliyet-lerinden rahatsýz olan Osmanlý

Devleti doðu ile ilgilenmeyebaþladý. Anadolunun doðu top-raklarý için Sefevi - Osmanlý mü-cadelesi baþladý 1514 yýlýndaÇaldýran savaþýnda Sefevi güçle-rini yenip Amasyaya dönen Ya-vuz Sultan Selim, Ýdrisi Bitlisiyidoðu anadolu halkýný Þah Ýsma-ile karþý ayaklandýrmakla görev-lendirdi. Ýdris-i Bitlisinin faali-yetleri sonucu halk Sefevilerekarþý direnç gösterdi ve 1517yýlýnda yýkýlýþýna kadar bölgedeOsmanlý Devleti dönemi baþladý.

XIX. yüzyýlýn baþlarýnda Di-yarbakýr, Mardin sancaðýna baðlýMidyat kazasýnýn bir nahiyesiolan Gercüþ, 30 Mayýs 1926yýlýnda ilçe statüsünü kazanarakMardin iline baðlandý. 16 Mayýs1990 tarihine kadar Mardin ilinebaðlý bir ilçe olan Gercüþ, bu ta-rihte bakanlar kurulunun aldýðýkararla yeni bir il statüsü kaza-nan Batman�a baðlandý. Gercüþ,halen Batman iline baðlý bir ilçeolarak teþkilatlanmadaki yerinialmaktadýr.

10 Mayýs 1926 yýlýna kadarMidyat ilçesine baðlý bir köyiken; bu tarihten sonra ilçestatüsüne kavuþmuþtur. Gercüþadýnýn ceviz memleketi anlamýnageldiði sanýlmaktadýr. ÖnceleriDiyarbakýrdan Þama giden yolburadan geçtiði için eski adýnýnÞahmar olduðu söylenmektedir.Ýlçeye baðlý Hisar, Arýca, Kýrkatve Yamanlar gibi tarihi M.Ö. sinedayanan yerleþim yerleri mev-cuttur. Tarihi ile ilgili fazlacayazýlý bilgi ve belge mevcutdeðildir.

18.07.1987 günü Batman�ýn ilolmasý ile birlikte Batmana bað-lanmýþtýr.

Hasankeyf: Hasankeyf �inTürk - Ýslam tarihi ve medeniyetiaçýsýndan önemli bir yeri vardýr.

Hýsnkeyfa olan bu þehrin adý�Kayahisarý� þeklinde tercümeedilir. Eski tarih ve kavimlerden

KA

RD

ELE

N

BATMAN 111

! MAYIS #

bu tür kelimelerin anlamý �ko-runmaya musait� yer anlamýnageldiði belirtilmektedir. Kaleninyekpare taþtan olmasýndan do-layý çeþitli dillerdeki Hasankeyfifadesi �Taþ Kalesi� manasýnagelmektedir.

Hasankeyf�in ne zaman ku-rulduðu, þimdiye kadar karanlýk-ta kalmýþ, eldeki bilgi ve verilerinyeterli olmamasý nedeniyle kuru-luþu hakkýndaki görüþler , bir ih-timal olmaktan öteye gitmemiþ-tir. Þehrin jeopolitik yapýsý, öne-mi ve mesken olarak kullanýlançok sayýdaki maðaralarýn, Ha-sankeyf�in çok eski bir yerleþimmerkezi olduðunu gösterir. Ha-sankeyf tarihi antik dönemekadar dayanmaktadýr.

Hasankeyf; Diyarbakýr veCizre þehirleri arasýnda önemlibir kara ve su yolu güzergahýndaolup, savaþlarýn olmamasý veticaret yollarýnýn buradan geç-mesi bir yerde Hasankeyf�i kül-türleri kavþak noktasý halinegetirmiþtir. Ýran ve iç asya kültür-leri, doðu Akdeniz, Mezopo-tamya, Roma ve Bizans kültür-lerini barýndýðýndan, Romalýlar,Ýran sýnýrýný denetim altýndatutabilmek için Hasankeyf�e kaleinþa edilmiþtir. Miladi üçüncüasýrda Ýranlýlar Mezopotamya�yýele geçirince Roma imparatoruDiyokletion harekete geçerek,bütün Mezopotamya ve Diclenehrinin doðusundaki yerlerialdý. M.S. 633 yýlýnda Hasan-keyf�in Bizanslýlarýn denetimindeolduðu ve 451 yýlýnda Bizanslý-larýn yaptýrdýklarý kale ve korun-ma amaçlý yapýtlarý ile þehrindenetimine müslümanlar tara-fýndan feth edilene kadar sahipolmuþlardýr. Hicri 17. yýldaHasankeyf islam ordularý tarafýn-dan ele geçirilmiþtir. Antik kent,sýrasý ile Emeviler ve Abbasilerdöneminden sonra, Hamdaniler(906-990), Mervanýler (990-1096) denetiminde kalmýþ, daha

sonra Artukoðullarý eline geç-miþtir. Artuklular, Türkmen sü-lalesinden olup, Hasankeyf�e enparlak dönemini yaþatmýþlardýr.Artukoðullarý Hasankeyf ile be-raber Diyarbakýr, Mardin ve Har-put�ta hüküm sürmüþlerdir. Sel-çuklu sultaný Alparslan ve Me-likþah gibi deðerli devlet adam-larýnýn, ileri gelen komutanlarýn-dan Artuk, 1071 Malazgirt sava-þýndan sonra bölgeyi Selçuklu-larýn hakimiyetine katarak Sel-çuklulara önemli bir katkýda bu-lunmuþtur.

Artukoðlu Sökmen 1101 yý-lýnda Hasankeyf�i ele geçirip bu-rada önemli tarihi eserler yaptýr-mýþtýr. Böylece Devlet Ýdaresindeyeniden bir yapýlanmaya gidil-miþtir. Göçebelik hayatýndanyerleþik sisteme geçilmiþtir. Yö-netimin halk kitlelerine dayan-masý, Artuklulara baðlý bölge-lerde yarý müstakil bir hüküm-ranlýk anlayýþý ile divanlar oluþ-turulmuþtur. Haçlý akýnlarýnaraðmen ilim, sanat ve kültürelsahada büyük çalýþmalar göste-rilmiþtir. Darphaneler kurulup,devletin iktisadi yapýsý hep canlýtutulmuþtur. Ýlime ve ilim adam-larýna büyük önem verilmiþ,hasankeyf þehir kalesine su geti-rilerek önemli bir teknik dehayaratýlmýþtýr. Mekanik alandakitaplar yazýlmýþ, makineler,pompalar, fýskiyeler, su terazilerive musiki aletleri yapýlmýþtýr.

1232 yýlýnda Eyübi Sultaný El-Kamil El-Malik tarafýndan Ha-sankeyf ele geçirilmiþtir. Ortaça-ðýn ve þarkýn en kuvvetli devlet-lerinden olan Eyyübiler Mýsýr,Süriye ve Yemende hüküm sür-müþlerdir. Böylece Eyyübi hü-kümdarlarýnýn þehri ele geçir-meleri ile birlikte 130 senelik Ar-tukoðullarý dönemi sona ermiþtir.

Selahaddini Eyyübiden sonraEyyübiler bir çok emirliklereayrýlmýþ olup, Hasankeyf Eyyübi

hükümranlýðý da bunlardan biri-dir. Eyyübiler çok önemli eserleryaptýrmýþ, ilim, sanat ve kültürelalanda miraslar býrakmýþlardýr.Özellikle mimari sahada faaliyetgösteren Hasankeyf Eyyübileritarihteki yerlerini almýþlardýr.Moðol istilasýndan Hasankeyf�tenasibini almýþ,Moðollar burayýele geçirilerek yaðma ve tahripetmiþlerdir.

Eyyübilerden sonra Hasan-keyf�e Akkoyunlular hakim olup,15. y.y baþýna kadar hüküm sür-müþlerdir. 1473 yýlýnda uzunhasan ve Fatih Sultan Mehmetarasýnda yapýlan otlukbeli sava-þýnda uzun Hasan�ýn oðlu Zeynelbey þehit olmuþ ve Hasankeyf�teDicle nehri kenarýnda gömül-müþtür. Akkoyunlulardan sonraHasankeyf Ýran Sefavilerin haki-miyetine geçmiþtir. 1515 tari-hinde Yavuz Sultan Selim�indoðu seferi ile birlikte HasankeyfOsmanlý egemenliðine geçmiþtir.Bu dönemde Hasankeyf çevre-deki aþiretleri idare eden merkezibir hanedanlýk konumunda olup,buna paralel olarak iktisadi veticari yapýda büyük bir geliþmegöstermiþtir. Bu dönemde þehirnüfusunun 10.000. civarýndaolmasý ise Hasankeyf�in büyükbir yerleþim merkezi olduðu gös-terir. Erken ortaçað tarihi veyapýtlarýndan anlaþýldýðý üzereHasankeyf �te kültür uygarlýk-larýn kaynaþtýðý, yerleþik halkýn,7000. civarýndaki yazlarý serinkýþlarý sýcak olan ve ortaçað þart-larýnda çok modern ev olanmaðaralarda hayatlarýný sürdür-dükleri anlaþýlmaktadýr.

Hasankeyf�in Denizden yük-sekliði 520 metre olup, coðrafikonumu; 37 derece 43 dakikaenlemde; 41 derece 24 dakikaboylamda yer almaktadýr. Ýlçemizgüneyindeki Midyat sýra daðlarý,kuzeyindeki raman sýra daðlarýarasýnda bir vadide yer almak-tadýr. Hasankeyf Batman-Mardin

112 BATMAN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

ve Batman-Þýrnak ana karayol-larý üzerindedir. Ýlçede ortalamasýcaklýk 25 derece olup, yazýnsýcaklýk 38-40 dereceler arasýndakýþýn ise ortalama sýcaklýk 6-8dereceler arasýnda seyretmekte-dir. Yýlýn ortalama 90 günüyaðýþlý geçmektedir. Dicle nehri,bölgeye hayat veren bir akar-sudur. Hasankeyf�te Dicle nehrikýyýsýnda kurulmuþtur.

Ýlçenin toplam nüfusu 7 494kiþi olup, ilçe merkezinde 3 655kiþi köylerde ise 3 839 kiþi yaþa-maktadýr. Ýlçemiz, sürekli göçverdiðinden dolayý yapýlan hergenel nüfus sayýmýnda Hasan-keyf toplam nüfusu azalmaktadýr.

1926 yýlýnda Mardin Ýlinebaðlý Gercüþ Ýlçesinin kurul-masýyla birlikte, Hasankeyf buÝlçeye baðlý bir bucak merkeziiken, 18 Mayýs 1990 tarih ve3647 sayýlý Kanunla Batman�ýn Ýlolmasýyla birlikte, Hasankeyf ilçestatüsünü kazanmýþtýr. Ýlçe Mer-kezi Kale ve bahçeli Evler ma-hallesi olarak iki mahalledenoluþmaktadýr.Ýlçenin 18 köyü ve7 mezrasý bulunmaktadýr. ÝlçeDicle Nehri kýyýsýnda olup,darbir vadi içinde ayný zamanda birgeçiþ güzergahýnda yer almak-tadýr. Ýlçeye baðlý Köyler geneldedoðu ve batý uzantýsý içinde,Dicle Nehri havzasýný takip et-mektedir.

Ýlçemize baðlý Kumluca Köyüile Kumluca köyüne baðlý Taþlýmezrasý, Yolüstü Köyüne baðlýÇatalsu Mezrasý,Palamut Köyüve Palamut Köyüne baðlý Keçilive Koyunlu Mezralarý boþtur.

Kozluk: Eski adýyla Hazo veHazzo olarak bilinen Kozluk Ýl-çesi, Batman ilinin kuzeydoðu-sunda ve Batman�a 60 Km me-safede, Kozluk (Hazo) kalesininetrafýnda kurulmuþ eski bir yer-leþim yeridir.

Kozluk ilçesi 1514 yýlýnda Os-manlý yönetimine geçmiþ olup,

Cumhuriyetin ilk yýllarýnda Sa-son ilçesine baðlý bir nahiye iken1938 yýlýnda Kozluk adýyla ilçeolmuþtur. 1990 yýlýna kadar Siirtiline baðlý iken 1990 yýlýnda ilolan Batman� a baðlanmýþtýr.

Ýlçemiz, Batman ilinin kuzey-doðusunda 1168 Km2 alana ku-rulmuþ olup rakýmý 890 metre-dir. Doðusunda Bitlis ve Siirtilleri, batýsýnda Diyarbakýr ili,kuzeyinde Sason ilçesi, güne-yinde Beþiri ilçeleri ile çevrilidir.Arazi yapýsý itibariyle kuzeyi vegüney doðusu yüksek sarp dað-larla kaplý olup, güneyde Diclevadisine, batýda Batman çayýnadoðru ovalýktýr. Ýlçenin iklimikýþlarý sert ve yaðýþlý, yazlarý sýcakve kurak geçer. En soðuk aylarýOcak-Þubat, en sýcak aylarýTemmuz ve Aðustos�tur.

Sason: Çaðýmýzdan 2700 yýlönceleri, Batý Türkistan�dançýkýp, Kafkaslarý aþarak Azer-baycan ve Anadolu�ya yapýlanve bir ucu Çin�e bir ucu da Batý-da Kalkat Daðlarýna dayanansahaya(alana) Ýskitler hakimolmuþlardýr. Sakalara vergi verenmetyalý Ýran Þahý Kayaksar M.Ö.(633-584) Urmiye gölü kýyýsýndaSakalar Padiþahý Afrasyap(AlperTonga )ile boy beylerinin 625 yýlýyazýnda bir ulu ziyafet vererekhile ile hepsini sarhoþ ederekgeceleyin pusudaki askerleri ileAlper tonga ve Saka ulularýnýtoptan kýlýçtan geçirdi. Bununsonucu olarak bahtsýz kalan sa-kalar hazýrlýklý Ýranlýlarýn karþý-sýnda dayanamayýp, Aras ýrmaðýile Çoruh boyunda tutuldular.Kuzeye çekilmeyen Sakalar daVan gölü güneyi ile küçük zaptsuyu arasýnda ve Dicle kolunda-ki daðlýk bölgede kalarak Ýran-lýlara düþman ve ayrý bir beylikhalinde yaþadýlar.

Saka Türklerinin (Ýskitleri-nin) Karaduk boyundan olanKürtler Van gölü güneyine ve

Dicle solundaki daðlýk bölgedeSancak oymaklar halinde yer-leþenlerdir. Kür-Aras boylarýnda-ki sakalar M.Ö.(519-330)arasýn-da bir setraplik halinde Ýran�ýtabii olarak yaþadýlar. Kür-ArasSakalarýn torunlarý AlbaylarýnýnBala-Sakan adý ile güçlü bir boy-larý vardý.Bunlar Bala-SakaKürtleri idi. 413 yýlýnda Hýris-tiyan olan Bala-Sakalýlar 645yýlýndaki ilk Ýslam fethinde ara-plara isyan etmiþlerdi. Daha son-raki ermeniler bu boydan gel-medir.

Dicle Türklerinin ise Hera-dot Kesenefon Bitlis, Sancak beyÞerefhan ve Evliye Çelebi Kay-naklarýndan süzülen Tarih veSoy bilgileri ýþýðýnda deðerlen-dirildiðinde, dil, boy ve oymakadlarý ile folklorlarý din veinançlarý ile öteki dört bölgedekiTürklerden ve oðuzlarýn üç okkulundan geldiði bir gerçekolarak görülmektedir. HeredotDicle Kürtlerinin M.Ö.500 yýlyýlýndaki hakim boylarýna göreBoht�lar adý ile anar. Kesenefonise M.Ö.4001�den Zapt ve Boh-tan çayý arasýndaki daðlýk bölgel-erden geçerken buradaki boylarýKurduk(Kürtler) Adý ile anarakkurduklarý Þeyhin þahý�na tabiolmadan müstakilce yaþadýk-larýný belirtir.

Hiristiyanlarýn yayýlmaya baþ-ladýðý M.S.305te Dicle solu iliVan Gölü arasýnda akalanbölgede Kurduk Elbeyliði; Kortu,Kortik, Adrovar, Motogan, gibiBelçaklara ayrýlmýþtýr.

Oðuzhanlýlar, (Bohtlar, Kar-duklar)Ýslam dinini benimse-mediklerini duyurmak üzereHz.Muhammed�e Bohduzlarýileri gelenlerinden Amamon(Aman)adlý þahsý elçi olarakgönderdiler. Ermenilerin bölgeyesokulmamalarý Romadan sonraHýristiyan olan partalar krallýðýdönemine rastlar. Araplar ise,

KA

RD

ELE

N

BATMAN 113

! MAYIS #

özellikle Hz.Ömer dönemindeBasra�dan göçen kafile ve aþi-retler halinde bu bölgeye gelm-eye baþlamýþlardý. Ermeniler yer-leþim bir hayat tarzý sürdürürkenArap aþiretleri göçer ve yarýgöçer bir yaþam sürdürüyorlardý.

Sason çevresi halkýnýn kö-keni, çoðunlukla Basra dangöçen ve sonradan Türk-ÝslamKültürü içinde yoðurulan veKarduklarla(Bohtlarla)hýsýmakrabalýk olan Arap Kabileleri-ne dayanmaktadýr.

Sason Ýlçesinin eski adý �KA-BÝLCEVÝZ�dir. Kelime anlamýcevizi bol anlamýna gelmektedir.Sason adý Türkiye Cumhuriyetitarafýndan verilmiþtir. Sasonüzerinde ZOK�ta bulunan diliarapça olan Garzan aþiretiKurtalan dan Muþ�a kadar uza-nan bölgede hakim olmuþlardýr.Dili Kürtçe olan Hiyan aþireti iseSilvan,Yücebað ve Muþ ili yöre-lerinde etkin olmuþlardýr.

1864 yýlýnda Osmanlý yöneti-minde eyaletlerin yerine vilayet-ler kurulurken, Sason Siirt San-caðý ile birlikte Diyarbakýr Vila-yetine baðlanmýþtýr. Nitekim1871 tarihli Diyarbakýr Salna-mesinde Sason Ýlçesinin SiirtSancaðýna baðlý olduðu belir-tilmektedir. 1844�lerden sonraSiirt sancaðýnýn sýrasý ile BitlisVilayetine Cumhuriyete kadarda Muþ Ýline baðlý olduðunugörüyoruz. Cumhuriyetten sonraSason Ýlçesi kesin olarak SiirtVilayetine baðlý bir kaza duru-muna getirilmiþtir. 1938 KozlukÝlçesi Sason�nun bir bucaðý ikenbu tarihte ayrýlarak Ýlçe statü-sünü kazanmýþtýr. Sason Ýlçesi 16Mayýs 1990 tarih ve 20522 SayýlýResmi (Mükkerrer) gazetede ya-yýmlanarak yürürlüðe giren 3647Sayýlý Kanunun 2. Maddesinegöre Batman Ýlçesi Vilayet ol-masý nedeniyle, Sason Ýlçesi butarihte Siirt Vilayetinden ayrýla-

rak Yeni Ýl olan Batman Ýlinebaðlanmýþtýr.

1930�lere kadar Yörede etkinolan konuþma dili arapça vekürtçe iken bu tarihten itibarenTürk dili yerleþmeye ve geliþme-ye baþlamýþtýr. 1. Dünya Savaþýyýllarýnda Ruslarýn Ermenilerikýþkýrtmalarý ve Ermenilere buyörede bir Ermenistan Devletivaad etmeleri ile baþlayan ge-liþmeler, Ermenilerin Sason veKozluk�ta yaþayan müslümanhalka sürekli saldýrmalarý ve on-lara zulüm yapmalarý iþ doruðaulaþtý. Osmanlý Hükümetinintüm hoþgörü ve uyarýlarýna rað-men, Ermenilerin müslümanhalk üzerindeki katliamlarý dur-mak nedir bilmedi. Bu olaylarböyle devam ederken Ruslar daDoðu Anadolu güneyine ilerle-yerek Muþ�a kadar gelmiþlerdimuþ -Sason sýnýrýný çizen GaziPerperini (Perperin daðý )daðýn-da Ruslarla müslüman arasýndaþiddetli çatýþmalar meydana gel-miþ. Henüz düzenli bir ordununbulunmadýðý bu dönemde SiirtTillo (Aydýnlar) Bucaðýnda otu-ran Þeyh Said ve kabilesinin buçarpýþmalarda önemli yararlarýolmuþtur. (Þeyh Said�in Cumhu-riyet döneminde ayaklanan Þeyhsaid ile bir ilgisi yoktur.) Rusiþgali sýrasýnda Tillodan Sason�agelen ve Sason�nun ileri gelen-leri olan Abuzer BADIKOÐLU,Tefer BADIKOÐLU ile SasonTekevler köyünden Abdulazizve Sason�nun aþiret reisleri vegüçlerini yanýna alan Þeyh SaidRus iþgaline karþý Gazi Perperinitepelerinde amansýz bir çatýþma-ya Girmiþler ve Ruslarýn geri çe-kilmesinde büyük bir rol oyna-mýþlardýr. 1915�te Osmanlý Hü-kümeti tarafýndan çýkarýlan birfermanla zulümcü ermeni un-surlarýn Suriye�ye ve Rusya�yagöç etmelerini saðlamýþlar. Ýlçe-miz Güneydoðusunda Kozluk Ýl-çesi, Kuzeyinde Muþ Ýli Kuzey-

doðusunda Mutki Ýlçesi, Batý-sýnda Kulp Ýlçesi ile çevrilmiþtir.Alaný 661 Km2�dir Ýlçeninrakýmý 980dir. Ýlçemizin Yeryüzüþekilleri zamanýnda 60 milyon yýlönce üçüncü zamandaki (Tersi-yer)Jeolojik hareketler sonucun-da oluþmuþtur. Alanýn 636.050dekarý daðlýk, 6.000 dekarý Yayla,2.400 dekarý ova, 16.550 dekarýise dalgalý arazidir. Yeryüzü þekil-leri içinde en fazla daðlarýn yeraldýðý Ýlçemizde, belli baþlý yük-sek daðlarýmýzdan Aydýn tepe(Mereto)2.973 metre, Ýlçemiz ileMuþ Ýli arasýnda bulunan Subaþýdaðý� Zoveser) 2.706 metre, Ýlçemerkezinin güneyinde Kuþaklý(Halkis)Daðý, 1.947 metre, Hey-beli Köyünün 4 Km. Güney ba-týsýnda Taþtepe (Golan)daðý1.473 metre, Daðçatý köyünün 6Km. Batýsýnda Gökçekaradað(Sintör) daðý bulunmaktadýr.

Sason ve Kayser çaylarý Ýlçe-mizin belli baþlý iki akarsuyudur.Bu akarsular malabadi köprüsüyakýnýnda Kulp çay ile birleþerekBatman çayý adý ile güneye doðruakarlar Dicle ye ulaþýrlar. Kayserçayý Sason-Kulp ilçeleri ve dola-ysýyla Batman ve Diyarbakýr Ýl-lerinin de Ýdari sýnýrlarýný belir-leyen doðal bir sýnýr þeridi özelliðitaþýr.

Ýlçemizin iklimi geç Akdeniziklimi ile Doðu Anadolu�nun ka-rasal iklimleri arasýnda bir geçiþiklimi özelliðini taþýmaktadýr. Ya-ðýþlý bir iklime sahip olan ilçe-mizde yýllýk ortalama yaðýþ 98Kg./M2dir Yörenin karekteristikbitki örtüsü meþe aðacýdýr.

Sason Çayýnýn Güney doðu-sunda birden dikleþen sarp ya-maçlar üzerinde 22 Mahalledenoluþan Ýlçe Merkezi Daðýnýk biryerleþim özelliði arz eder. Yer-leþim dokusuna biçim verenöðeleri iki baþlýk altýnda toplaya-biliriz.

a) Doðanýn sarp ve kesinlik

114 BATMAN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

arz eden arazi yapýsýna sahipoluþu tarýma elveriþli tarlalarýnçok küçük olarak oluþmasýnaneden olmuþtur.

b) Gerek doða ve gerekseyetiþtirilen tütün bitkisi makinelitarýma uygun düþmediðindenaileler evlerini tarlalarýn kýyýsýnayapmak zorunda kalmýþlardýr. Buetkenlerin sonucu da Belediyehudutlarý dahilinde yer alanmahallelerin imar çalýþmalarýnabüyük ölçüde engellemektedir.Ýlçe merkezi ve Ýlçeye baðlý Ma-hallelerin kendiliðinden þekilalmýþtýr. Kamu Hizmet binalarýKonutlara uzak mesafelerde te-sis edildiðinde, günlük hayatahýz, kolaylýk ve haberleþme iste-nilen düzeyde gerçekleþtirilme-mektedir. Mahalle arasý yollarçoðunlukla taþkýn su ve dere ya-taklarýdýr. Þehir içi ulaþým çoðuyerde týkanýklar göstermektedir.Konutlarýn % 55�þi 1976 den iti-baren Betonarme olarak inþaedilmiþtir. geri kalaný ise taþ vetoprak yapýlardýr. Kum ve dýþýndatüm yapý malzemeleri ilçe dýþýn-dan temin edilmektedir. Evlerailelerin barýnma iþleminin karþý-lamanýn yaný sýra Hayvanlar içinahýr ve tütün kurutmak için dedepodan oluþan ayrý bölümleride kapsar. Ýlçe merkezi gerek iþmakinelerin olmayýþý ve gereksetoprak darlýðý nedeniyle, Köyselnüfusu merkeze çekebilecek biritici güce sahip deðildir. Yerleþ-melerdeki geliþme sahili nüfusartýþý sonucudur.

NASIL GÝDÝLÝRKarayolu: Türkiye�nin her

yerinden otobüs seferi ile ulaþ-mak mümkündür.

Havayolu: Batman�dan An-kara, Ýstanbul ve Ýzmir�e hava-yolu seferleri yapýlmaktadýr.

GEZÝLECEK YERLERHASANKEYFDiclenin kýyýsýnda, zamanýn-

da medreseler, rasathane, darüþ-

þifa ve diðer eðitim kurumlarýylabölgenin ilim ve kültür merkeziolan Hasankeyf, ulaþým yollarý veticaret merkezlerinin yer deðiþ-tirmesiyle günümüzde öneminiyitirmiþtir.

Ýlçe, sahip olduðu zengin ta-rihsel yapýlar nedeniyle 1981yýlýnda bütünüyle sit alaný ilanedilerek koruma altýna alýn-mýþtýr. GAP projesi kapsamýndabulunan Ilýsu Barajý nedeniyle butarihsel yapýlar bütünüyle sularaltýnda kalacaktýr. Bu konudaçalýþmalar Kültür Bakanlýðý veDSÝ Genel Müdürlüðü tarafýn-dan yürütülmektedir.

Ýklim: Bölgeye hayat verenDicle Nehri, yörenin iklimini deetkilemektedir. Nehir kýþ aylarý-nýn ýlýman geçmesini saðlamak-tadýr. Ortalama sýcaklýk 25° Colup en yüksek ortalama ýsý 40-43° C, en düþük ortalama ýsý 6-8°C arasýnda deðiþmektedir.

Av TurizmiKentte en çok avlanan hay-

vanlar tavþan, keklik, býldýrcýn,toykuþu, tahtalý güvercin, yabaniördek, kaz, su samuru, sansar,porsuktur. Bunlarýn dýþýnda Ra-man daðýnda dað koyunu, Koz-luk-Sason ilçelerinde dað keçisibulunmaktadýr.

COÐRAFYAGüneydoðu Anadolu Bölge-

sinde bulunan Batman ilinin, ku-zey ve kuzeydoðusu yüksek, sarpve daðlýk olup güneyi ise daðlýkve engebelidir. Dicle nehri batý-dan doðuya akarak il toprak-larýnýn içinden geçer. Batmançayý, Batman-Diyarbakýr il sýnýrý-ný çizerek Dicle nehri ile birleþir.

4000�i aþkýn maðaranýn bu-lunduðu bu bölge dünyada ben-zeri az bulunan bir doða hari-kasýdýr.

Batman�da karasal iklim hü-küm sürmektedir. Bölgede yazlarýsýcak ve kurak, kýþlar soðuk veyaðýþlý geçer.

TARÝHÇEBatman, Ýluh adlý bir köy iken

1937 yýlýnda bucak olmuþtur.Adý 1950 yýlýnda Batman Çayý�n-dan dolayý Batman olmuþtur.1957 yýlýnda Siirt iline baðlý ilçeolan Batman, 1990 yýlýnda ilolmuþtur.

NE YENÝRBol yaðlý et yemekleri, hamur

iþleri, yöreye özgün çorbalar,tiftik kýçýl denilen ve çamurdanyapýlmýþ ocaklarda piþirilen tan-dýr ekmeði ve taþ ekmeði Hev-ranýn tadýna doyum olmaz.

NE ALINIR?Dokumacýlýk, parlak ipek sim

iþlemeli kumaþlar, oya, dantel vekanaviçe iþlemeleri, yün patik,çeþit çeþit renklerde yöreye özgümotifli yün çorap çoraplar yöre-den alýnabilecek hediyelik eþya-lardýr.

GELENEK VEGÖRENEKLER

* KIZ GÖRME VE KIZ ÝS-TEME:

Evlenmeler, görücü usülü ileyapýldýðý gibi, gençlerin birbirle-rini görüp tanýmalarý ile de yapýl-maktadýr. Evlenmede görücüusülünü anlatacak olursak; er-kek tarafý görücü gözüyle kýz evi-ne gider. Gelinlik kýz tarafýndansunulan kahveyi içerek kýzý de-ðerlendirirler. Kýzý tekrar görmekisterlerse su isterler. Erkek tara-fýný temsilen yaþlý bir kadýn, sugetiren gelin adayýnýn fiziðinisüzer. Yürüyüþünü inceler, hafifsesleniþle iþitme özelliðini, ayrý-lýrken de öperek aðýz kokusununolup olmadýðýný öðrenmeye çalý-þýrlar.

Görücü kýz evinden ayrýlýr-ken, kendi aralarýnda beðendik-leri kýzý kimin için isteyecekleri-ni, istenildiði takdirde verilipverilmeyeceði hususunu kýz ya-kýnlarýndan sorup öðrenirler.Erkek tarafý bazen aracý kulla-

KA

RD

ELE

N

BATMAN 115

! MAYIS #

narak kýz tarafýndan kýz istemeküzere evlerinde çay içmeye gelipgelmeyeceklerini ve gün verme-lerini isterler. Kýz tarafý gerekliaraþtýrmayý yapmak için �Biz deaile arasýnda konuyu düþünece-ðiz.� diyerek zaman isterler. Kýztarafý isteði uygun görürse erkektarafýnýn aracýsý ile çay içmekiçin misafir olduklarý günü bildi-rirler. Bu da kýzýn verileceðininteyidi olur.

Erkek tarafý imam ile birliktebirkaç kiþilik grupla kýz evinegider. Kýz istenir ve söz kesilir.Bundan sonra niþan ve düðünyapýlýr. Ýlimizde düðünler geneldePerþembe ve Cumartesi günleribaþlar. Takip eden günlerde de-vam eder. Düðünlerde davul,zurna, tef, kemençe ve kaval ça-lýnmaktadýr.

BAÞLIK PARASIHýzlý bir geliþim ve bu mey-

danda deðiþim gösteren toplulu-ðumuzda eski adetlerin yeriniyeni deðer yargýlarýnýn aldýðý gö-rülmektedir. Toplumumuzda sos-yal bir yara olan baþlýk parasý kýs-men kalkmýþtýr. Þehir ve ilçemerkezlerinde bilhassa okumuþaileler arasýnda bu usül terkedil-miþtir. Köy bazýnda özelliðinimuhafaza eden baþlýk geleneði,baþlýk parasý alan kýz tarafýnýn buparanýn üstüne ilaveler yaparakgeline çeyiz yapmasý suretiylesürdürülmektedir.

CENAZE TÖRENLERÝCenazenin kaldýrýlmasýný mü-

teakiben üç gün taziye kurulur. Bu süre köylerde daha da

uzar. Cenaze yakýnlarý bu süredeiþlerine gitmez. Baþsaðlýðý ver-mek üzere çevreden gelenlerikarþýlarlar. Baþsaðlýðý, ( Taziye )için cenaze evine gelenler, maddidurumlarýna göre beraberlerindeçay þekeri, un, yað gibi hediyelerigetirirler. Bu durum il merkezin-de yapýlmaktadýr. Baþsaðlýðý (Ta-ziye) için gelenler, Kur�an-ý Ke-

rim�den bir sure veya FatihaSuresini okur. Meftaya rahmetve maðfiret dilerler. Eve gelenmisafirlere çay ve yemek verilir.

SÜNNETDini bir vecibe olan sünnet,

ailelerin maddi gücü nispetindeyapýlan eðlence ile baþlar. Öncesünnet olacak çocuk, arkadaþla-rýyla birlikte araba ile þehirdegezdirilir. Sünnet giysileri giydi-rilir. Sünnet öncesinde evlerdemevlit okunur. Daha sonra da-vetlilere yemek ziyafeti verilir.Seçilen kirvenin kucaðýnda ço-cuk sünnet edilir. Kirve, ömürboyu bir akraba gibi deðer görürve aileden sayýlýr.

BATMAN�DA HALKDEYÝMLERÝ

1- Akýl bir altýn taçtýr herkafaya uymaz

2- Komþu komþunun iþinemuhtaçtýr

3- Oðlan gitti sefere, gitti gel-di ayný hergele

4- Küheylan at, yemin arttýrýr5- Çingeneler aç kalýnca eski

düðünlerden bahsederler6- Al asili ser hasýrý7- Garip kuþun yuvasýný

Allah yapar8- Kâr eden ar etmez9- Gezen tilki yatan aslandan

iyidir10- Gönlü namazda olanýn

kulaðý ezanda olur11- Evlat aziz, terbiye daha

aziz12- Büyüðün yoksa büyük

taþa danýþ13- Asil azmaz, bal acýmaz14- Arif olan sözü aþ gibi

tadar15- Atla katýr döðüþür arada

eþek ezilir16- Bülbülün çektiði dilinin

belasýdýr.17- Mal malumat örter

18- Ölürse yer beðensin kalýr-sa el beðensin

19- Anamýn aþý derdimin baþý20- Elbise yürüyüþ para söy-

leyiþ örter21- Delik büyük yama küçük22- Dil otu yemiþ23- Azdan az gider, çoktan

çok gider24- Haram yelle düðün elle

olur25- Sýrrýný söyleme dostuna,

dostun söyler dostuna26- Dil ustasý iþ hastasý27- Baðý kara üzüm olsun,

üzümü yemeðe yüzün olsun28- Komþu hakký Allah

hakkýdýr29- Ölürse yer beðensin kalýr-

sa el beðensin30- Doðru duvar yýkýlmaz eðri

kaçar kurtulmazBATMAN YÖRESÝ HALK

SAZLARI1- DAVUL: Ceviz aðacýndan

yapýlýr. Keçi veya koyun derisi ilekaplanýr.

2- ZURNA: Erik veya gür-gen aðacýndan yapýlýr. Ortaboyda olup 8 deliklidir.

3- KEMENÇE: Su kabaðýn-dan yapýlýr. Balýk derisi ilekaplanýr, yayý at kuyruðundandýr.3 telli olup, çam sakýzý sürülerekçalýnýr.

4- DÜZ SAZ: Dut, gürgenveya yaprak aðacýndan yapýlýr. 6-7 tellidir.

5- DARBUKA: Çömlektenyapýlýr. Koyun ve keçi derisi ilekaplanýr.

6-KAVAL(BILUR): Erikveya gürgen aðacýndan yapýlar. 8deliklidir.

7- DEF (ARBANE): Cevizaðacýndan yapýlýr.Keçi derisi ilekaplanýr. Gümüþ takýlarla süsle-nir.

116 BATMAN

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

KA

RD

ELE

N

AÞÇILIK OKULU 117

! MAYIS #

118 AÞÇILIK OKULU

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

KULAÐA KÜPELER�** Ýmkanlarýnýn altýnda yaþa.

Bol bol gülümse. Hem maliyetisýfýrdýr, hem de bedeline pahabiçilmez.

** Ýnsanlarýn adlarýný hatýrla.** Asla birilerinin umudunu

kýrma. Belki de sahip olduklarýtek þey odur.

** Eþinin en iyi arkadaþý ol.** Ýlk izlenimlere güvenme.** Arkadaþýna borç verirken

ihtiyatlý davran. Ýkisini de kaybe-debilirsin.

** Kaybedecek hiçbir þeyikalmamýþ insanlardan uzak dur.

** Köprüleri atma. Aynýnehri kaç kez daha geçmekzorunda kalacaðýna þaþýracaksýn.

** Büyük sözler vermektenkorkma; ama yerine de getir.

** Hüküm vermeden önceher iki tarafý da dinle.

** Zarif ol. Kimseyi bile bilekendinden soðutma.

** Birisine �seni seviyorum�deme fýrsatýný asla kaçýrma.

** Kimse tek baþýna baþara-maz.

** Sana yardýmcý olanlaraminnet duy.

** Zamaný ve sözleri dikkat-sizce kullanma. Ýkisi de geri alý-namaz.

** Ýnsanlara deðerlerini his-settirebileceðin fýrsatý kolla.

** Baþladýðýn her iþi bitir.** Hiç kimsenin sözünü

kesme.** Seni ziyarete gelenleri

ayakta karþýla.** Telefonu coþkulu ve di-

namik bir sesle aç.** �Keþke� sözcüðü yerine

�bir dahaki sefere� demeyi dene.** Misafirlikte yemeði övme-

yi unutma.

** Karnýn açken asla alýþve-riþe çýkma.

** Unutma bir insanýn enderin duygusal ihtiyacý, takdiredildiðini hissetmesidir.

** Ölmeden önce mezarlýk-lara sýk sýk git.

** Yaþlan; ama paslanma.AÇIK HAVADA DÜÞÜNÜN

1- Beyin açýk havadayken veayaktayken daha iyi çalýþýr. Ýnsanbeyninin ayaktayken yaklaþýkyüzde 10 daha fazla çalýþtýðý dü-þünülmektedir. Önemli karar-larýnýzý alýrken kapalý alanday-sanýz, �volta atmayý� deneyebilir-siniz.

2 - Yürürken kollarý sallamakbeynin performansýný olumlu et-kiliyor. Önemli kararlarýnýzý açýkhavada, kollarýnýzý saða sola sal-layarak yürürken almaya ne der-siniz?

3- Yabancý bir dil öðrenmebeyni güçlendiriyor. Her günbirkaç yabancý yada yerli yenikelime öðrenip, kullanabilirsiniz.Sözlük okuyabilirsiniz. Alýþveriþlistesi veya telefon numaralarýnýezberlemeyi deneyebilirsiniz.

4- Zihinsel jimnastik /antren-man yapýn. Bunun için çeþitlibulmacalarý çözebilirsiniz. Sat-ranç gibi akýl oyunlarý oynayýn.Yatkýnsanýz, meditasyon, yogagibi zihni dinginleþtiren teknik-ler üzerinde çalýþýn.

RUTÝNDEN KURTULUN 5 - Rutin olarak tekrar ettiði-

niz davranýþlardan vazgeçin. Ba-zen telefonu sol elinizde tutun,çantanýzý diðer elinizle taþýyýn,evinize baþka bir yoldan gidin.En azýndan bir günlüðüne tele-vizyon kumandasýný sýk kullan-madýðýnýz elinizde tutun.

6 -Entelektüel zevklerinizigeliþtirmek için her gün mutlakaiyi bir özdeyiþ antolojisindenbirkaç cümle okuyun. Beyninizikaliteli cümlelerle besleyin!

7 - Her gün güzel bir resmeveya fotoðrafa bakmaya çalýþýn.Estetik algýnýz, gördüðünüz este-tik þeyler kadar geliþir.

8 - Sevdiðiniz bir müziði birsüre gözleriniz kapalý dinleyin.Beyin otoriteleri tarafýndan klâ-sik müziðin zekâya 7 puan ekle-yebildiði iddia edilmektedir.

9 - Günde aklýnýzdan 60 binile 80 bin arasý düþünce geçer. Budüþünceler ne hakkýndaysa, ha-yatýnýz da ona göre þekillenir. U-nutmayýn, kafanýzda en çok neyidüþünürseniz, hayatýnýzda daonu çoðaltýrsýnýz.

10 - Bir konu hakkýnda düþü-nürken, nasýl düþündüðünüzü degözlemleyin. Düþünmek üzerinedüþünmek, beyin ve düþünce ka-pasitesini artýrýr.

KALÝTELÝ BEYÝN ÝÇÝNUYKU

11 - Ýyi bir uyku kaliteli birbeyin için þarttýr. Çok uyuyorumdiye üzülmeyin. Einstein�in gün-lük 10 saatten fazla uyuduðu bili-niyor. 24 saati geçen uykusuzlukbeyinde sarhoþluða benzer biretki yapar.

12 - Bol ve temiz oksijen be-yin için çok önemlidir. Beynimizaðýrlýk olarak vücudumuzunyüzde 2�sini oluþturduðu halde,vücuda gelen oksijenin yüzde25�ini tüketir. Oksijensiz kaldýðý-mýzda ölümü gerçekleþen ilk or-ganýmýz beyindir. Odanýzýn pen-ceresini açarak kendinize bol boloksijen ýsmarlayýn.

13 - Farklý düþünme tarzlarýbeyninizi geliþtirir. Çocuklar vehayvanlarla daha fazla vakitgeçirin. Sizden farklý düþüneninsanlarla konuþun.

14 - Kullanýlmayan organ kö-relir. Sürekli televizyon seyre-derek beyninizi �düþük vitesteçalýþtýrmayýn.

15 - Beynin en tehlikeli yaný�ters çaba� kuralýna göre çalýþtýðý

KA

RD

ELE

N

KULAÐA KÜPELER 119

! MAYIS #

anlardýr. Baþýnýza gelmesindenen çok korktuðunuz þeye odak-lanýrsanýz, korktuðunuzu baþýný-za getirir! Buna ters çaba kuralýdenir. Beyin odaklanýlan hedefolumsuz olsa bile, bunu gerçek-leþtirmek için çalýþýr. Topluluk ö-nünde konuþma yaparken �aca-ba heyecanlanýr mýyým?� diyedüþünürseniz, heyecanlanýrsýnýz.

16 - Beyni yoran monoton-luktur. Hayatýnýzý ne kadar ren-klendirirseniz, beyninizi o kadarneþelendirirsiniz.

SÝHÝRLÝ SAYI KURALI 17 - Beyin kýsa süreli hafýzada

beþ ile yedi arasýndaki bilgiyiiþleyebilir. Yeni bir bilgi gelince,bu bilgilerden birini atar. Buna�sihirli sayý� kuralý denir. Bukural aþýlýp aþýrý bilgi yüklenmesidurumunda beynimiz �servisdýþý� olur. Hayatýnýzýn en büyükkararlarýný alýrken �kafadan�deðil, týpký beþ haneli iki rakamgrubunu çarparken yaptýðýnýzgibi, bir kâðýt üzerine yazarak neyapacaðýnýzý hesaplayýn.

18 - Saðlam kafa saðlam vü-cutta bulunur. Fiziksel zindelik,zihinsel zindelik getirir. Uzunsüre hareketsiz kalmak, zihni dehareketsizleþtirir. Spor yapmaya,fazla kilolarýnýzdan kurtulmayaözen gösterin. Yeterince su için.Çünkü, insan beyninin yüzde78�i su ile kaplýdýr.

19 - Ders çalýþýrken ilk öðre-nilenler, son öðrenilenler, sýk tek-rarlananlar ve ilginç bulunanlaren çok akýlda kalanlardýr. Ders-leri kýsa aralar vererek çalýþmakakýllýca bir harekettir.

20 - Bu hafta kafanýzý nasýldaha iyi çalýþtýrabileceðiniz üze-rine daha fazla düþünün. Unut-mayýn, beynimizi daha iyi çalýþ-týrmak için kullanacaðýmýz organyine beynimiz! �Aklýnýzý �baþýný-za� toplayýn ve kullanýn!

ÜÇ EVLAT

Üç kadýn çeþme baþýnda top-lanmýþ konuþuyorlardý. Az ötedeihtiyarýn biri oturmuþ, kadýnlarýnçocuklarýný methetmelerini din-liyordu.

Kadýnlardan biri: -Benim oðlum öyle marifet-

lidir ki, hiç kimse bu konudaonunla boy ölçüþemez... Tam bircambazdýr o! Ýp üzerinde bir yü-rüse de görseniz.

Diðer kadýn heyecanla atýla-rak:

-Benim oðlumun sesini bil-seniz, dedi. Týpký bir bülbül gibiþakýr. Yeryüzünde hiç kimseninböyle bir sesi yoktur. Allah ver-gisi bu...

Üçüncü kadýn susup duruyor-du.

Diðerleri sordular: -Sen çocuðunu niye övmü-

yorsun? Nesi var ki? -Çocuðumun çok üstün bir

tarafý yok ki... Ne diye durupdururken öveyim onu.

Kadýnlar kovalarýný doldurupyola koyuldular. Ýhtiyar adam dapeþleri sýra yürümeye baþladý.Kadýnlar aðýr kovalarý taþýmaktagüçlük çektikleri için ara sýraduruyor ve dinleniyorlardý. Sýrt-larý aðrý içindeydi. Bu sýrada ço-cuklarý onlarý karþýlamaya çýktý.

Birinci çocuk hemen elleriüzerinde havaya kalkmýþ, çeþitlimarifetler gösteriyordu. Kadýnlargözleri hayretten büyümüþ hay-kýrdýlar:

-Aman ne kabiliyetli çocuk!..Ýkinci çocuk altýn gibi bir sesleöyle güzel þarkýlar söyledi ki, ka-dýnlar gözleri yaþlarla dolu hay-ranlýkla dinlediler onu... Üçüncüçocuk koþarak geldi, annesininelinden kovayý aldý ve eve kadartaþýdý.

Kadýnlar ihtiyara dönüp: -Bizim çocuklarýmýz hakkýn-

da ne diyorsun, dediler. Ýhtiyar þaþkýnlýkla: -Çocuklarýnýz mý? Dedi. On-

larý bilmem.Yalnýz biri vardý, annesinin

elinden kovayý alýp eve taþýdý.Onu çok beðendim...

120 KULAÐA KÜPELER / ÜÇ EVLAT

KA

RD

ELE

N! KARDELEN 2006 #

K

Biriz Bizwww.birizbiz.org

En Ýyilerin Buluþma Noktasý

Ýçinizdeki YeteneðiÝSMEK�le Farkedinwww.ismek.org

Panoramik (360 Derece)

Türkiye Fotoðraflarý

www.360tr.com

Dijital Sanat, Resim veFotoðraf Sergisi

www.islamisanat.net

K