Upload
ngomien
View
220
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
AKTYWNIESZUKAMPRACY
Stan prawny na dzieƒ 1 grudnia 2003 r.
SPIS TREÂCI:
I Rynek pracy 4
II Opracowanie planu dzia∏ania – jak szukaç pracy? 7
III Bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron 13
IV Dokumenty aplikacyjne (CV i list motywacyjny) 15
V Poszukiwanie pracy przez telefon 24
VI Czy Internet mo˝e zwi´kszyç szans´ na znalezienie pracy? 27
VII W czym mo˝e pomóc urzàd pracy? 33
VIII Osobiste spotkanie z pracodawcà, czyli rozmowa
kwalifikacyjna (autoprezentacja) 36
IX Wolontariat szansà rozwoju osobistego i zawodowego 44
X Pomoc dla absolwentów i ich pracodawców 49
XI W∏asna dzia∏alnoÊç gospodarcza 52
XII KorzyÊci dla pracodawców zatrudniajàcych osoby
niepe∏nosprawne 54
XIII Podstawowe zagadnienia prawne 56
Aneks 64
Niniejszy poradnik jest adresowany przede wszystkim dom∏odych niepe∏nosprawnych osób, które chcà znaleêç prac´,a tym samym usamodzielniç si´. Nie oznacza to, ˝e inniszukajàcy zatrudnienia nie znajdà tu wielu po˝ytecznychwskazówek. Poradnik zawiera informacje o przepisachprawnych (w tym o szczególnych uwarunkowaniach praw-nych dotyczàcych osób niepe∏nosprawnych), a tak˝e ró˝nychformach zatrudnienia i aktywnoÊci zawodowej np.: telepra-cy, wolontariacie, dzia∏alnoÊci gospodarczej.
W cz´Êci rozdzia∏ów w sposób teoretyczny omawiane sà zagadnienia zwiàzane z rynkiem pracy, w pozosta∏ych poka-zano, jak w praktyce nale˝y poszukiwaç pracy. StaraliÊmy si´,aby oprócz porad znalaz∏y si´ tu informacje, które b´dziemo˝na wykorzystaç w praktyce – stàd du˝a iloÊç danych te-leadresowych.
Na pewno w zdobycie pracy trzeba b´dzie w∏o˝yç du˝o wy-si∏ku i czasu, trzeba b´dzie te˝ pogodziç si´ z myÊlà, ˝epierwsze próby mogà nie przynieÊç oczekiwanych rezulta-tów. Jednak wiele rozwiàzaƒ jest na wyciàgni´cie r´ki.
Dzia∏aj, szukaj, próbuj – nie obawiaj si´ te˝ pytaç i prosiç o pomoc.
Centrum Informacyjne dla Osób Niepe∏nosprawnych s∏u˝yCi radà i informacjà!
Podj´cie pracy zawodowej zale˝y od wieluczynników m.in. od: mo˝liwoÊci wykony-wania ró˝nych czynnoÊci, stopnia spraw-noÊci, specjalnych umiej´tnoÊci i zdolno-Êci, a tak˝e cech osobowoÊci. Szukajàcpracy, warto zastanowiç si´ i ustaliç, jakàprac´ mog´ wykonywaç, ale te˝, jaka for-ma zatrudnienia jest dla mnie obecniemo˝liwa i jakie warunki trzeba mi stwo-rzyç, abym móg∏ t´ prac´ przyjàç.
Podj´cie decyzji o rozpocz´ciu poszukiwa-nia pracy jest równoznaczne z wejÊciemna rynek pracy, to znaczy zaprezentowa-niem siebie, swoich kwalifikacji i umiej´t-noÊci – jako pewnego rodzaju produktu.Chocia˝ ci´˝ar promocji w∏asnej osoby i znalezienia sposobu dotarcia do praco-dawcy spoczywa na Tobie – podpowiemyCi, jak tego dokonaç i jak znaleêç swojemiejsce na rynku zatrudnienia.
Otwarty rynek pracy Zatrudnienie osób niepe∏nosprawnych naotwartym rynku pracy mo˝e mieç dwieformy.Po pierwsze, osoby niepe∏nosprawne ubie-gajà si´ o prac´ na takich samych wa-runkach jak kandydaci pe∏nosprawni, a pracodawca, wybierajàc pracownika,bierze pod uwag´ doÊwiadczenie zawodo-we i kwalifikacje. Zatrudnienie nast´pujena takich samych zasadach jak zatrudnie-nie pracownika pe∏nosprawnego. W gr´mogà wchodziç jedynie pewne przywilejewynikajàce z ogólnych przepisów dotyczà-cych osób niepe∏nosprawnych (wyd∏u˝ony
urlop, skrócony czas pracy itp.). Pracownikniepe∏nosprawny ma w pracy takie samezadania i obowiàzki jak pracownik pe∏no-sprawny.
Drugà formà jest zatrudnienie na specjal-nie przystosowanych i dobranych stanowi-skach pracy. W tym przypadku brana jestpod uwag´ osoba niepe∏nosprawna, dlaktórej szuka si´ odpowiedniego stanowi-ska w zwyk∏ych zak∏adach pracy. Przysto-sowanie stanowiska pracy musi mieç charakter bardzo indywidualny, uwzgl´d-niajàcy potrzeby niepe∏nosprawnego pracownika np.: zniesienie barier architek-tonicznych dla zapewnienia swobodnejpracy i bezpiecznego poruszania si´. Cza-sami zdarza si´, ˝e pracodawca szuka nie-pe∏nosprawnego pracownika pod kàtemstanowiska, które ju˝ wczeÊniej zosta∏outworzone i przystosowane.
Pami´taj!Otwartym rynkiem pracy kieruje zasadakonkurencyjnoÊci i zasada wydajnoÊci pra-cy. Ka˝da firma chce mieç jak najlepszewyniki, jak najwy˝sze dochody, a mo˝e toosiàgnàç, majàc dobrych pracowników.
Rozmawiajàc z pracodawcà, podziel si´swojà wiedzà na temat mo˝liwoÊci zatrud-niania osób niepe∏nosprawnych (patrzRozdzia∏ XII), sposobów organizowaniastanowiska pracy i mo˝liwoÊci refundowa-nia dodatkowych nak∏adów finansowych,jeÊli takie b´dzie musia∏ ponieÊç.
4 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
I Rynek pracy
Chroniony rynek pracy – zatrudnieniew zak∏adach pracy chronionejZak∏ady pracy chronionej (zpch) stwarzajàwarunki do zatrudniania osób niepe∏no-sprawnych, zw∏aszcza o znacznie ograni-czonej zdolnoÊci do pracy. Ich celem jeststworzenie osobom niepe∏nosprawnymwarunków do pracy zarobkowej, niektórete˝ stawiajà sobie za cel przygotowaniepracowników do pracy na otwartym ryn-ku i ich przejÊcie do zwyk∏ych zak∏adówpracy. Wi´kszoÊç pracowników zak∏adówpracy chronionej zatrudnionych jest napodstawie umowy o prac´. Majà oni tesame prawa, obowiàzki i przywileje, copracownicy pe∏nosprawni w zwyk∏ych za-k∏adach pracy. Specyfika tych zak∏adówpolega na:• zapewnieniu odpowiedniej opieki me-
dycznej, rehabilitacyjnej i socjalnej,• przystosowaniu stanowisk i miejsc
pracy do potrzeb zatrudnionych w nich osób niepe∏nosprawnych,
• odpowiednio dobranym profilu i tech-nologii produkcji lub us∏ug.
Informacje o zpch mo˝esz uzyskaç:• w urz´dach pracy,• w oddzia∏ach Paƒstwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepe∏nosprawnych (www.pfron.org.pl),
• na stronie www.zpchr.pl
Zak∏ady aktywnoÊci zawodowejZak∏ady aktywnoÊci zawodowej tworzy si´w celu zatrudnienia osób niepe∏nospraw-nych majàcych znaczny stopieƒ niepe∏no-sprawnoÊci. Osoby te majà mo˝liwoÊçpodj´cia zatrudnienia dostosowanego doich rzeczywistych potrzeb. Placówki przygotowujà osoby niepe∏no-sprawne, poprzez rehabilitacj´ zawodowà i spo∏ecznà, do samodzielnego i aktywne-go ˝ycia w otwartym Êrodowisku. Niepe∏-nosprawni pracownicy zak∏adów aktyw-noÊci zawodowej za swojà prac´ pobiera-jà wynagrodzenie. Zak∏ady aktywnoÊci zawodowej stanowiàpoÊrednià form´ mi´dzy zak∏adami pracychronionej i warsztatami terapii zaj´ciowej.Spis zak∏adów aktywnoÊci zawodowej do-st´pny jest w PFRON.
Warsztaty terapii zaj´ciowej Sà to placówki stwarzajàce osobom nie-pe∏nosprawnym, niezdolnym do podj´ciapracy, które zosta∏y zakwalifikowane do tejformy rehabilitacji, mo˝liwoÊç rehabilitacjispo∏ecznej i zawodowej w zakresie pozy-skania lub przywracania umiej´tnoÊci nie-zb´dnych do podj´cia zatrudnienia. W ra-mach warsztatów rozwija si´:• umiej´tnoÊci wykonywania czynnoÊci
˝ycia codziennego oraz zaradnoÊci osobistej,
5AKTYWNIE SZUKAM PRACY
• psychofizyczne sprawnoÊci oraz pod-stawowe i specjalistyczne umiej´t-noÊci zawodowe, umo˝liwiajàce uczest-nictwo w szkoleniu zawodowym albo podj´cie pracy.
Sà to placówki o charakterze niedochodo-wym, a ewentualne dochody ze sprzeda˝yproduktów czy us∏ug przeznaczane sà nazaspokajanie potrzeb kulturalnych i reha-bilitacyjnych osób niepe∏nosprawnych.Uczestnicy warsztatów mogà otrzymywaçniewielkie Êrodki finansowe, które majàs∏u˝yç nauce gospodarowania nimi. JeÊli szukasz informacji o warsztatach te-rapii zaj´ciowej w miejscu zamieszkania,zg∏oÊ si´ do Powiatowego Centrum Po-mocy Rodzinie.
Szkolenie osób niepe∏nosprawnychGdy szukasz pracy, mo˝e si´ okazaç, ̋ e Two-je kwalifikacje sà niewystarczajàce. Byç mo-˝e te˝ ciàgle zmieniajàcy si´ rynek pracyspowodowa∏, ˝e brak Ci wa˝nych i poszuki-wanych obecnie na rynku umiej´tnoÊci za-wodowych. Warto pomyÊleç o swoim wy-kszta∏ceniu, o tym, czy istnieje mo˝liwoÊçpodniesienia go lub uzupe∏nienia.
Osoby niepe∏nosprawne zarejestrowane w urz´dzie pracy (jako bezrobotne, poszu-kujàce pracy, a niepozostajàce w zatrudnie-niu lub b´dàce w okresie wypowiedzeniaumowy o prac´ z przyczyn dotyczàcychpracodawcy) mogà skorzystaç ze szkoleƒ:• szkolenie finansowane jest ze Êrodków
PFRON,• na szkolenie kieruje kierownik Powiato-
wego Urz´du Pracy,
• celem szkolenia jest zwi´kszenie szans na zatrudnienie poprzez podwy˝szenie lub zmian´ kwalifikacji zawodowych,
• szkolenie odbywa si´ w placówkach szkoleniowych albo w specjalistycz-nych oÊrodkach szkoleniowo-rehabili-tacyjnych.
Równie˝ pracodawca mo˝e szkoliç osobyniepe∏nosprawne. Koszty poniesione przezniego mogà byç zrefundowane ze ÊrodkówPFRON do wysokoÊci 75 proc., nie wi´cejjednak ni˝ do 2-krotnoÊci przeci´tnego wy-nagrodzenia na osob´, o ile zgodnie z kie-runkiem szkolenia osoby niepe∏nosprawnezostanà zatrudnione na innych stanowi-skach, przez co najmniej 24 miesiàce.
Co zwi´ksza szans´ na znalezieniepracy?Szanse na rynku pracy na pewno zwi´kszaposiadanie odpowiedniego wykszta∏ceniai doÊwiadczenia zawodowego. W zdoby-ciu odpowiedniego wykszta∏cenia pomo˝eCi nie tylko ukoƒczenie szko∏y lub studiówwy˝szych. Mo˝esz tak˝e skorzystaç z ta-kich form edukacji, jak kursy i szkolenia.DoÊwiadczenie zawodowe mo˝na zaÊzdobyç poprzez np. sta˝e, praktyki, pracew charakterze wolontariusza.
Czasem warto podjàç prac´ za niewielkiewynagrodzenie lub za darmo, po to, bynauczyç si´ czegoÊ praktycznego. Wa˝nejest, aby, poszukujàc pracy, byç aktywnym.Pracodawcy oczekujà bowiem od m∏odychpracowników nie tylko zaanga˝owania i ch´ci do pracy, ale te˝ samodzielnoÊci i szeroko poj´tej aktywnoÊci!
6 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
7AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Nie ma jednej idealnej i uniwersalnej re-cepty na znalezienie pracy. Sà jednak dzia-∏ania, dzi´ki którym mo˝na zwi´kszyçszanse na znalezienie zatrudnienia. Wa˝nejest, aby dzia∏aç aktywnie, konsekwentniei mieç jasno sprecyzowany cel, do któregosi´ dà˝y. Podejmowanie planowych dzia-∏aƒ pomo˝e Ci w znalezieniu pracy. B´-dziesz wiedzia∏, jakie kolejno dzia∏ania po-dejmowaç, do kogo zwróciç si´ o pomoc,co zrobiç, je˝eli napotkasz trudnoÊci.
Co nale˝y uwzgl´dniç, szukajàc pracy– budujàc w∏asny plan dzia∏ania?Szukajàc pracy, musisz wziàç pod uwag´takie elementy, jak:• w∏asne mo˝liwoÊci (m.in.: wykszta∏ce-
nie, umiej´tnoÊci, wiedz´, doÊwiadcze-nie zawodowe, uzdolnienia, predyspo-zycje, zainteresowania, mo˝liwoÊci fizyczne i zdrowotne, ale tak˝e marze-nia oraz pragnienia),
• zasoby zewn´trze (czy mo˝esz zwróciç si´ do kogoÊ o pomoc, na jakiego ro-dzaju pomoc mo˝esz liczyç – finanso-wà, rzeczowà, w znalezieniu pracy, w dowozie do miejsca pracy, mieszka-niowà – np.: w przypadku zmiany miejsca zamieszkania, czy te˝ bardzo wa˝nà – wsparcie psychiczne),
• sytuacja prawna (rodzaj orzeczenia o niepe∏nosprawnoÊci, uprawnienie do renty),
• warunki lokalnego rynku pracy (jakie prace sà dost´pne w rejonie Twojego
zamieszkania, na jakie kwalifikacje i umiej´tnoÊci jest zapotrzebowanie),
• jakie bariery mo˝esz napotkaç i jak so-bie z nimi radziç (w jaki sposób je prze-∏amywaç)?
Dodatkowo zastanów si´ nad nast´pujà-cymi kwestiami:• czy mo˝esz wykonywaç prac´ tylko
w domu czy te˝ poza nim (patrz Roz-dzia∏ VI),
• jak du˝o czasu mo˝esz poÊwi´ciç na dojazd do pracy i z jakich Êrodków lo-komocji mo˝esz korzystaç (je˝eli mo-˝esz pracowaç poza domem),
• jak du˝o czasu i w jakich godzinach mo-˝esz pracowaç (Twoja dyspozycyjnoÊç),
• jak du˝o chcia∏byÊ zarabiaç (jakie sà za-robki w danym zawodzie – to urealni Twoje oczekiwania),
• rozwa˝ mo˝liwoÊç zmiany miejsca za-mieszkania (to szansa na znalezienie pracy, jednak nie ka˝dy chce i mo˝e podjàç takà decyzj´, dobrze si´ zasta-nów i rozwa˝ wszystkie korzyÊci i stra-ty p∏ynàce z takiej decyzji),
• jakie kwalifikacje i umiej´tnoÊci u∏atwià Ci podj´cie pracy, jak szybko mo˝esz je zdobyç (rozwa˝ podj´cie szkolenia lub dalszej nauki),
• w jakiej jesteÊ sytuacji (cz´sto warto podjàç prac´, która daje utrzymanie i równoczeÊnie szukaç pracy, która od-powiada oczekiwaniom – to bardzo praktyczne dzia∏anie).
Opracowanie planu dzia∏ania – jak szukaç pracy?
II
8 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Czy nale˝y prosiç o pomoc inne osoby?Zdecydowanie tak, ale trzeba wiedzieç, o co i kogo mo˝na prosiç. ÂwiadomoÊç, ˝enie jesteÊ sam ze swoim problemem bar-dzo pomaga w rozwiàzywaniu napotka-nych trudnoÊci. Nale˝y jednak pami´taç,˝e osoby, które prosisz o pomoc, czynià todobrowolnie i ˝e pomoc nie oznacza zro-bienia czegoÊ za Ciebie. Nie zrzucaj na ni-kogo odpowiedzialnoÊci za znalezieniepracy dla Ciebie. Staraj si´ doceniaç osoby,które chcà Ci pomóc. Cz´sto same dobreintencje, czyjeÊ zainteresowanie i ciep∏es∏owo znaczà bardzo wiele.
W jaki sposób prosiç o pomoc?Szukasz pomocy w sytuacji, gdy nie jesteÊw stanie sam za∏atwiç w∏asnych spraw.Pomoc to zarówno wskazanie jakiegoÊrozwiàzania, udzielenie informacji, wspar-cia, jak te˝ podj´cie przez innà osob´ kon-kretnych dzia∏aƒ. Dlatego nale˝y pami´taç,˝e proÊba to nie jest ani ˝àdanie, ani b∏a-ganie (wzbudzanie litoÊci). Staraj si´ spre-cyzowaç, o co prosisz danà osob´. Cieszsi´ tym, ˝e masz wokó∏ siebie przyjació∏ i ˝yczliwych ludzi. Pami´taj – „prosz´” i „dzi´kuj´” to magiczne s∏owa, otwierajà-ce drzwi i serca.
Czy informacje na temat sytuacjiprawnej sà potrzebne?Tak, znajomoÊç zarówno swoich uprawnieƒ,jak i obowiàzków daje bardzo wiele korzy-Êci. Cz´sto mo˝na nie zdawaç sobie sprawyz wielu regulacji prawnych, które majàwp∏yw na zatrudnianie osób w podobnej doTwojej sytuacji (patrz Rozdzia∏ XII).
Czy trudnoÊci powinny zniech´caç dorealizowania zamierzonych celów?Zdecydowanie nie. TrudnoÊci i bariery dopokonania to coÊ naturalnego na drodze doosiàgni´cia celu. Aby by∏o ∏atwiej zrealizo-waç zaplanowany cel, dobrze jest podzieliçsobie ca∏à drog´ do jego osiàgni´cia na eta-py (ma∏e kroki). Zrobienie takiego ma∏egokroku jest du˝o ∏atwiejsze, a osiàgni´ty suk-ces zach´ca do podejmowania dalszychdzia∏aƒ. Nie zak∏adaj na poczàtku, ˝e osiàg-niesz coÊ bardzo szybko i bez trudu.
Ile trzeba podjàç prób, aby znaleêçprac´?Na to pytanie odpowiedê jest tylko jedna – tyle, aby zostaç zatrudnionym. Nie ist-nieje ˝aden limit podejmowanych prób.Nigdy odmowa ze strony pracodawcy niemo˝e byç traktowana przez kandydata jako pora˝ka i w rzeczywistoÊci nie jest po-ra˝kà. Pami´taj o tym zawsze. Ka˝dy kon-takt z pracodawcà to nowe doÊwiadcze-nie, z którego trzeba wyciàgnàç wnioskina przysz∏oÊç (przeanalizowaç). Je˝eli b´-dziesz aktywny, z pewnoÊcià znajdzieszprac´, je˝eli b´dziesz tylko czekaç, praca z pewnoÊcià sama Ci´ nie znajdzie.
W jaki sposób szukaç pracy – czyli metody aktywnego poszukiwania pracySzukajàc pracy, nale˝y wykazaç si´ aktyw-noÊcià, konsekwencjà w dzia∏aniu i upo-rem. Nie wolno rezygnowaç, nawet je˝elicoÊ idzie nie po Twojej myÊli. Nie nale˝yrównie˝ odk∏adaç w czasie rozpocz´ciaposzukiwania pracy – nale˝y po prostuzrobiç ten „najtrudniejszy pierwszy krok”.
9AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Mo˝na wyró˝niç nast´pujàce sposoby poszukiwania pracy:
1. Budowanie sieci kontaktów bez-poÊrednich – poinformuj cz∏onków rodziny, przyjació∏ i znajomych o tym, ˝e szukasz pracy; poproÊ o pomoc w znalezieniu pracy w miar´ posiada-nych przez te osoby mo˝liwoÊci (pa-mi´taj, mo˝esz prosiç, a nie ˝àdaç; to, czy ktoÊ b´dzie móg∏ i chcia∏ Ci pomóc, zale˝y równie˝ od formy, w jakiej si´ do niego zwrócisz), postaraj si´ przekazaç osobie, którà prosisz o pomoc, swoje CV, czyli ˝yciorys zawodowy.
2. Poszukiwanie og∏oszeƒ – bardzo wiele gazet ma rubryki, w których pra-codawcy zamieszczajà informacje o wolnych miejscach pracy pod ha-s∏em „dam prac´”. Warto regularnie czytaç te og∏oszenia i wybieraç odpo-wiednie dla siebie oferty. Ciekawe og∏oszenia mo˝na znaleêç tak˝e w In-ternecie (patrz Rozdzia∏ VI).
3. Zawodowi poÊrednicy pracy – to osoby, które zajmujà si´ u∏atwianiem kontaktów mi´dzy pracodawcami majà-cymi wolne miejsca pracy a kandyda-tami poszukujàcymi zatrudnienia. Po-Êrednictwem zawodowym zajmujà si´ np.: urz´dy pracy i agencje pracy (za-
równo oferujàce prace sta∏e, jak i cza-sowe). Nale˝y pami´taç, ˝e zawodowy poÊrednik ocenia Ci´ jako kandydata od pierwszego kontaktu, dlatego zg∏a-szajàc swojà kandydatur´ np. do agencji pracy, traktuj ka˝de spotkanie z zatrudnionà tam osobà jak rozmow´ kwalifikacyjnà – przyjdê odpowiednio przygotowany (pami´taj o ubraniu, zabraniu ze sobà CV i listu motywacyj-nego, dokumentów dotyczàcych wy-kszta∏cenia, doÊwiadczenia i posiada-nych uprawnieƒ oraz o odpowiednim zaprezentowaniu swojej kandydatury).
Uwaga!˚aden zawodowy poÊrednik nie mo˝e ˝àdaç od Ciebie pieni´dzy w zamian za pomoc w znalezieniu pracy. To nie-legalne – nie p∏aç za poÊrednictwo pracy i unikaj kontaktu z nieuczciwymi firmami.
4. Targi i gie∏dy pracy – to miejsca, w których mo˝esz spotkaç praco-dawców poszukujàcych kandydatów do zatrudnienia w swojej firmie. Informacje o odbywajàcych si´ targachi gie∏dach pracy znajdziesz w prasie lo-kalnej, urz´dach pracy oraz w Interne-cie. Podczas takich imprez mo˝esz bez-poÊrednio spotkaç si´ z pracodawcami, zapoznaç si´ z ofertami pracy, zg∏osiç swojà kandydatur´, a tak˝e uczestniczyç w zaj´ciach dla osób poszukujàcych pracy, skorzystaç z porady doradcy za-wodowego, poÊrednika pracy lub prawnika. Warto odwiedzaç targi i gie∏-dy pracy.
5. Samodzielne zwracanie si´ do pracodawcy – warto po dokonaniu bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron, przygotowaç list´ firm, do których na-le˝y z∏o˝yç swojà ofert´, mimo ˝e firmy te nie poszukujà pracowników. Z∏o˝e-nie w∏asnej oferty (CV i list motywacyj-ny) pozwala na przedstawienie wybra-nemu pracodawcy Twojej kandydatury. Pracodawcy, poszukujàc kandydatów do pracy, cz´sto si´gajà do z∏o˝onych w firmie ofert. W przypadku tego sposobu nale˝y jednak uzbroiç si´ w cierpliwoÊç.
6. W∏asne og∏oszenie – w∏asne og∏o-szenie mo˝na umieÊciç w prasie lub w wyznaczonym do tego celu miejscu (np. na tablicy og∏oszeƒ – pami´taj, ˝e w takim przypadku musisz mieç zgod´ w∏aÊciciela). Obecnie wiele gazet bez-p∏atnie publikuje og∏oszenia osób po-szukujàcych pracy. Og∏oszenie musi byç krótkie i zwi´z∏e oraz informowaç o mo˝liwoÊci kontaktu (nale˝y podaç numer telefonu).
Warto korzystaç ze wszystkich sposobówposzukiwania pracy, a nie ograniczaç si´tylko do jednego lub dwóch. Ró˝norod-noÊç kontaktów zwi´ksza szans´ na znale-zienie i podj´cie zatrudnienia.
Uwaga!W agencji pracy, jak i bezpoÊrednio u pra-codawcy mo˝esz otrzymaç do samodziel-nego wype∏nienia ankiet´ personalnà lubkwestionariusz osobowy. Pami´taj, abywype∏niç go starannie i czytelnie, podajàc
aktualne i poprawne dane, unikajàc skreÊ-leƒ, mazania i poprawek. Zanim wpiszeszinformacje, zastanów si´ nad ich treÊcià(pozwoli Ci to unikaç b∏´dów). Dokumentpozostawiony u pracodawcy lub w agencjipracy Êwiadczy o kandydacie.
Jak zbudowaç indywidualny plandzia∏ania?Oto przyk∏ad indywidualnego planu dzia-∏ania. Pami´taj, aby dobrze wybraç prac´,trzeba poznaç siebie (swoje kwalifikacje i atuty) i odnieÊç je do aktualnej sytuacji narynku pracy. Je˝eli zaczniesz od wyborupracy i sztywno b´dziesz si´ tego trzymaç,nie majàc odpowiednich kwalifikacji i niepróbujàc ich uzyskaç, mo˝e spotkaç Ci´rozczarowanie.
Twój plan dzia∏ania mo˝e byç podobny doprzedstawionego lub rozszerzony o dodat-kowe elementy, które uznasz za niezb´dne:
1. OkreÊlenie w∏asnych mo˝liwoÊci (m.in: wykszta∏cenie, umiej´tnoÊci, wiedza, doÊwiadczenie zawodowe, uzdolnie-nia, predyspozycje, zainteresowania, mo˝liwoÊci fizyczne i zdrowotne, a tak-˝e marzenia oraz pragnienia) – pomo-gà Ci w tym:• dokonanie bilansu umiej´tnoÊci
i mocnych stron oraz,• zapoznanie si´ z poni˝szà tabelkà
i zaznaczenie odpowiedzi, które sà najbardziej zgodne z Twoimi upodo-baniami. Dzi´ki temu lepiej b´dziesz móg∏ poznaç siebie i okreÊliç w∏asne mo˝liwoÊci.
10 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
11AKTYWNIE SZUKAM PRACY
2. Na jakich stanowiskach mo˝esz praco-waç? (np.: sprzedawca, monter ele-mentów precyzyjnych, magazynier, pakowacz, operator komputera, han-dlowiec itp.) – zbierz jak najwi´cej informacji o wymaganiach na danym stanowisku pracy – porównaj swoje odpowiedzi z tabeli w pkt. 1 z oczeki-waniami, jakie stawia si´ kandydatowi do pracy, którà jesteÊ zainteresowany – w ten sposób mo˝esz si´ zorientowaç, czy jest to praca dla Ciebie. Czy posia-
dasz cechy i umiej´tnoÊci wymagane na danym stanowisku.
3. Oczekiwania wobec pracy (np.: mo˝li-woÊç i czas dojazdu do pracy, czas, który mog´ przeznaczyç na prac´, oczekiwania odnoÊnie do wynagrodze-nia itp.).
4. OkreÊlenie Êrodowiska pracy (tu warto rozwa˝yç, czy poszukiwaç pracy b´-dziesz na otwartym rynku pracy, czy
wol´ kontakt z ludêmi1
2 wol´ zadania w ruchu
wol´ zadania wymagajàcepomys∏owoÊci (z∏o˝one)
wol´ zadania odtwórcze(proste)
wol´ zadania wykonywanesamodzielnie
wol´ zadania wykonywanezespo∏owo
wol´ zadania wymagajàceprecyzji
wol´ zadania niewymagajàceprecyzji
wol´ zadania wymagajàcezdolnoÊci manualnych (artystycznych)
wol´ zadania niewymagajàcezdolnoÊci manualnych(artystycznych)
wol´ zadania statyczne(siedzàc)
wol´ kontakt z urzàdzeniami, lub danymi
mog´ wykonywaç zadaniawymagajàce si∏y i sprawnoÊcifizycznej
nie mog´ wykonywaç zadaƒwymagajàcych si∏y i sprawnoÊcifizycznej
3
4
5
6
7
12 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
tylko w zak∏adzie pracy chronionej, w ma∏ej czy du˝ej firmie itp.), a nast´p-nie bran˝y, w której mo˝esz szukaç pra-cy (np.: spo˝ywcza, kosmetyczna, infor-matyczna itp.).
5. Zapoznanie si´ z metodami aktywnego poszukiwania pracy:• poinformowanie znajomych i rodzi-
ny, ˝e szukasz pracy,• czytanie og∏oszeƒ prasowych i prze-
glàdanie Internetu – odpowiedê na wybrane oferty pracy,
• przygotowywanie w∏asnej oferty i li-sty firm, do których mo˝esz jà z∏o˝yç – z∏o˝enie oferty osobiÊcie, listow-nie, faksem, e-mailem, kontakt tele-foniczny,
• zg∏oszenie si´ z w∏asnà ofertà do urz´du pracy oraz agencji pracy,
• zamieszczenie og∏oszenia prasowe-go w rubryce „szukam pracy”,
• odwiedzanie aktualnie odbywajà-cych si´ targów i gie∏d pracy.
6. Wybranie osób, do których mog´zwróciç si´ o pomoc i spraw, w jakich mogà byç przydatne.
7. Opracowanie CV.
8. Przygotowanie si´ do rozmowy telefo-nicznej i kwalifikacyjnej (autoprezenta-cja), zbieranie informacji o ofertach pracy (na bie˝àco pisanie odpowied-nich listów motywacyjnych).
9. Analiza podejmowanych dzia∏aƒ (co ro-bi´ dobrze, a nad czym nale˝y jeszcze popracowaç) i ich modyfikacja.
Czy mo˝na robiç zmiany w planie dzia∏ania, szukajàc pracy?Tak, zmiany sà bardzo wa˝ne, dlatego ˝eciàgle zmienia si´ rzeczywistoÊç wokó∏ nas.Nale˝y dzia∏aç planowo, ale dostrzegaç tzw.nadarzajàce si´ okazje. Je˝eli np.: szukaszpracy sprzedawcy kosmetyków, a praco-dawca proponuje Ci stanowisko kasjera w sklepie spo˝ywczym – rozwa˝ przyj´cietej propozycji. ElastycznoÊç i otwartoÊç nazmiany to wa˝na cecha. Wiele trudnych sy-tuacji to sygna∏, ˝e warto coÊ zmieniç. Nietraç jednak nigdy z oczu celu, do któregozmierzasz.
Pami´taj!Na ka˝dym etapie realizacji planu dzia-∏ania mo˝esz zwróciç si´ o pomoc do doradcy zawodowego zatrudnionego w urz´dzie pracy lub innej organizacji(patrz Rozdzia∏ III). Doradca pomo˝e Ci w zbudowaniu i modyfikacji planu dzia∏a-nia, okreÊleniu w∏asnych mo˝liwoÊci orazpoda Ci informacje dotyczàce wymagaƒ i warunków niezb´dnych do wykonywa-nia danej pracy.
Mo˝esz tak˝e pomyÊleç o rozpocz´ciu w∏asnej dzia∏alnoÊci gospodarczej (patrzRozdzia∏ XI).
13AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Dobre przygotowanie do poszukiwaniapracy to przede wszystkim dobre poznaniesiebie. Swoich mocnych stron, umiej´tno-Êci, wiedzy, kwalifikacji, predyspozycji oso-bistych i mo˝liwoÊci. W zadaniu tym pomo˝e ka˝dej osobie aktywnie poszuku-jàcej pracy dokonanie indywidualnego(osobistego) bilansu umiej´tnoÊci i moc-nych stron.
Co to jest bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron? To zestawienie cech charakteru, wiedzy i kwalifikacji, wyglàdu zewn´trznego orazwszystkich innych cech pozytywnych charakteryzujàcych danà osob´. To pozy-tywne myÊlenie o sobie.
Dlaczego warto dokonaç bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron?Dzi´ki bilansowi umiej´tnoÊci i mocnychstron mo˝esz dowiedzieç si´ wiele o sobiei uporzàdkowaç t´ wiedz´. Zorientowaçsi´, jakie cechy posiadasz, a nad czym na-le˝y jeszcze popracowaç i co uzupe∏niç.Rzetelnie dokonany bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron pomo˝e w przygotowaniuCV (˝yciorysu zawodowego), listu moty-wacyjnego oraz w skutecznej autoprezen-tacji w czasie rozmowy z pracodawcà. Poprostu b´dziesz wiedzia∏, co powiedzieç o sobie.
Dlaczego bilans mocnych stron, a niepo prostu bilans?Wa˝ne jest, abyÊ zastanowi∏ si´ nad tym,co masz dobrego i wartoÊciowego do za-
oferowania pracodawcy. Trudno jest mó-wiç o swoich dobrych cechach, dlategowarto zastanowiç si´ nad mocnymi stro-nami. Ka˝dy je ma, trzeba tylko troch´„pog∏ówkowaç”. W czasie dokonywania bilansu mocnychstron warto zastanowiç si´ tak˝e nad tym,co mo˝na jeszcze uzupe∏niç (np.: podjàçszkolenie komputerowe lub pog∏´biç zna-jomoÊç j´zyka obcego). Mówimy o swoichdobrych cechach i mocnych stronach, a niepo prostu opowiadamy ˝yciorys.
W jaki sposób dokonaç bilansu umie-j´tnoÊci i mocnych stron?Przygotowanie bilansu umiej´tnoÊcii mocnych stronDla u∏atwienia bilans powinien mieç form´pisemnà. Weê kartk´ papieru (formatu A4)i coÊ do pisania. Usiàdê wygodnie przy sto-le lub biurku. Postaraj si´, aby nikt Ci nie przeszkadza∏(istotne jest skupienie). Zapewnij sobie te˝odpowiednià iloÊç czasu (na zrobieniebilansu potrzebujesz co najmniej 30 minut)– to wa˝ne, aby si´ nie spieszyç. Ten czasjest tylko dla Ciebie i to co robisz, napraw-d´ jest wa˝ne i po˝yteczne.
Przeprowadzenie bilansuPodziel kart´ papieru na cztery cz´Êci. W miejscu przeci´cia linii narysuj ko∏o. W ka˝dej cz´Êci wpisz jedno z wymienio-nych pytaƒ:• co umiem najlepiej robiç?• jakie mam cechy charakteru i usposo-
bienie (moje zalety)?
Bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron III
14 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Je˝eli wpisa∏eÊ ju˝ pytania, zabierz si´ zaodpowiedzi. Zadbaj o to, by przy ka˝dympytaniu jako odpowiedê znalaz∏y si´ przy-najmniej trzy Twoje cechy lub umiej´tno-Êci. Odpowiedzi wpisuj w odpowiednichcz´Êciach kartki – pod pytaniami. MyÊl o sobie tylko w kategoriach pozytywnychi takie odpowiedzi wpisuj. Ka˝dy ma do-bre strony – Ty te˝.
Je˝eli to zadanie sprawia Ci trudnoÊç,od∏ó˝ kartk´ i zajmij si´ czymÊ innym.Wróç do tego zadania póêniej lub nast´p-nego dnia. Byç mo˝e potrzebujesz troch´
czasu, aby si´ dobrze zastanowiç. Niezniech´caj si´.
Po dokonanym bilansieJe˝eli uda∏o Ci si´ wype∏niç wszystkie po-la rysunku – gratulujemy – dokona∏eÊ bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron. Pa-mi´taj, ˝e w ka˝de pole powinieneÊ wpi-saç co najmniej trzy cechy (im b´dzie ichwi´cej, tym lepiej). Przeczytaj bilans g∏oÊno – te dobre rzeczy opisujà Ciebie.Bilans pozwoli Ci na uporzàdkowaniewiedzy na swój temat. B´dzie bardzoprzydatny przy pisaniu CV, listu motywa-
• jakie cechy ma mój wyglàd fizyczny(moje zalety)?
• w jakiej dziedzinie mam najwi´cej wie-dzy i doÊwiadczeƒ?
co umiem najlepiej robiç?
jakie mam cechycharakteru
oraz usposobienie (moje zalety)?
jakie cechy ma mójwyglàd fizyczny(moje zalety)?
w jakiej dziedzinie mam
najwi´cej wiedzy i doÊwiadczeƒ?
co powinienem zmieniç w sobie (udoskonaliç)?
15AKTYWNIE SZUKAM PRACY
cyjnego i przygotowaniu si´ do rozmowyz pracodawcà. B´dziesz wiedzia∏, jakprzedstawiç swojà kandydatur´, a tak˝e,jakiej pracy szukaç. MyÊl o sobie w kate-goriach, co mog´ zrobiç, a nie – jakiemam ograniczenia.
Co zrobiç, je˝eli nie mog´ znaleêçswoich mocnych stron?Je˝eli nie mo˝esz poradziç sobie z tym za-daniem, poszukaj kogoÊ, kto Ci pomo˝e.Poszukaj osoby, która dobrze Ci´ zna, wy-t∏umacz, na czym polega zadanie dokona-nia bilansu umiej´tnoÊci i mocnych stron i poproÊ o pomoc. Uprzedê jednak wybranàosob´, ˝e musi byç obiektywna. Mówienie o kimÊ w sposób pozytywny, nieoznacza prawienia komplementów. Poma-gajàcy nie powinien Ci´ krytykowaç i oce-niaç, lecz wskazaç sprawy, które powinie-neÊ jeszcze udoskonaliç. To mo˝e byç tematdo wymiany poglàdów – od innych osób
mo˝na si´ wiele nauczyç (uwa˝aj, aby takarozmowa nie doprowadzi∏a do k∏ótni).
Pomocy w okreÊleniu swoich mocnychstron mo˝esz tak˝e szukaç:• u pedagoga lub psychologa szkolnego
(je˝eli jesteÊ uczniem),• u pedagoga lub psychologa w Pora-
dni Psychologiczno-Pedagogicznej (dla uczniów),
• u doradcy zawodowego – w Powiato-wym Urz´dzie Pracy lub Wojewódzkim Urz´dzie Pracy (Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej),
• w Studenckim Biurze Karier (je˝eli je-steÊ studentem lub absolwentem i na terenie Twojej uczelni jest takie biuro),
• w agencjach doradztwa zawodowego (sà to instytucje pozarzàdowe prowa-dzone przez fundacje i stowarzyszenia lub komercyjne – dowiedz si´ najpierw, czy ich us∏ugi sà p∏atne).
Dokumenty aplikacyjne to po prostu ˝ycio-rys, czyli CV, i list motywacyjny. Gdy odpo-wiadasz na og∏oszenie prasowe, samo-dzielnie zg∏aszasz si´ do firmy czy te˝ prosisz kogoÊ z kr´gu znajomych i przyja-ció∏ o pomoc w znalezieniu pracy, dobrzejest przekazaç dokumenty aplikacyjne.
Czasami zdarza si´ tak, ˝e w og∏oszeniuprasowym pracodawca wyraênie zaznacza
proÊb´ o dostarczenie jedynie CV. W ka˝-dym innym przypadku, nale˝y przes∏aç za-równo CV, jak i list motywacyjny.
Przygotowanie wymienionych dokumen-tów to nic trudnego. Nale˝y pami´taç o zachowaniu kilku zasad i do nich si´ sto-sowaç. Przy pisaniu CV i listu motywacyj-nego bardzo pomo˝e wczeÊniej przygoto-wany bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron.
Dokumenty aplikacyjne (CV i list motywacyjny) IV
Uwaga!Przedstawione poni˝ej sposoby przygoto-wania CV i listu motywacyjnego to stan-dardowe propozycje. Stosuje si´ je przywi´kszoÊci ofert zarówno prac biurowych,jak i fizycznych. Je˝eli jednak ubiegasz si´o prac´, przy której wymagany jest szcze-gólny zmys∏ artystyczny, dokumenty apli-kacyjne powinny byç odwzorowaniemTwojego stylu pracy (mogà byç twórczymeksperymentem – w przypadku np.: grafi-ka komputerowego, dekoratora, plastykaitp.). Zawsze nale˝y pami´taç o konieczno-Êci przekazania czytajàcemu informacji natemat kandydatury. Forma jest jednaksprawà otwartà i bardziej dowolnà.
˚YCIORYS ZAWODOWY, CZYLI CV
Co to jest CV?Skrót CV pochodzi od ∏aciƒskich s∏ów cur-riculum vitae, które w wolnym t∏uma-czeniu oznaczajà ‘przebieg ˝ycia’. Cz´stozamiennie u˝ywa si´ skrótu CV lub pe∏nejnazwy Curriculum Vitae dla oznaczenia te-go samego dokumentu – ˝yciorysu zawo-dowego. NajproÊciej mo˝na powiedzieç,˝e CV to ˝yciorys.
Czy CV osoby niepe∏nosprawnej ró˝ni si´ od innych tego typu dokumentów?TreÊç CV zale˝y od tego, czyj to jest ˝ycio-rys, dlatego ka˝de CV jest inne. Ka˝dy z nas ma ró˝ne doÊwiadczenia zawodo-we, umiej´tnoÊci, wykszta∏cenie i inne cechy. Jedynie forma CV (jego wyglàd) po-winna odpowiadaç pewnemu standardo-wi (opisanemu poni˝ej). To, ˝e CV nale˝ydo osoby niepe∏nosprawnej, nie ma zna-czenia. Opisz w nim siebie – swoje mocnestrony.
Czy w CV nale˝y umieszczaç informa-cje dotyczàce niepe∏nosprawnoÊci?To pytanie, na które nie ma jednoznacznejodpowiedzi. Je˝eli chcesz korzystaç z ulg i uprawnieƒ przys∏ugujàcych niepe∏no-sprawnemu pracownikowi, w Twoim inte-resie le˝y poinformowanie pracodawcy o posiadanym orzeczeniu. W innym przy-padku nie jest to konieczne. Musisz si´ jed-nak˝e liczyç z ryzykiem, jakie niesie dla Cie-bie praca na nieodpowiednim stanowiskulub w nieodpowiednim Êrodowisku pracy.Zawsze o dopuszczeniu osoby do pracy de-cyduje lekarz medycyny pracy, który nawniosek pracodawcy musi wystawiç za-Êwiadczenie lekarskie o zdolnoÊci do wyko-nywania pracy na danym stanowisku.
Zale˝y to te˝ od rodzaju niepe∏nospraw-noÊci. Je˝eli jest to np.: niepe∏nospraw-noÊç ruchowa czy narzàdu wzroku, wartoo tym poinformowaç pracodawc´. B´-dziesz potrzebowa∏ pewnych udogodnieƒtechnicznych (np.: likwidacji barier archi-tektonicznych czy przystawki do kompute-
16 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
ra), a pracodawca mo˝e o tym nie wiedzieç i nie byç na to gotowy. Przygoto-wujàc CV, postaraj si´ przede wszystkimskupiç na opisie Twoich kwalifikacji i umiej´tnoÊci, bo to one informujà o Two-im przygotowaniu zawodowym.
Jakà form´ powinno mieç CV? Nowoczesny ˝yciorys zawodowy, czyli CV,powinien mieç form´ blokowà. W poszcze-gólnych blokach opisujemy swoje dane,wykszta∏cenie, doÊwiadczenie zawodowe,itp. Jest to zasadnicza ró˝nica mi´dzy CV a tradycyjnym ˝yciorysem, który by∏ pisanytak jak szkolne wypracowanie.
Jak nale˝y przygotowaç CV?Do przygotowania CV bardzo przyda si´bilans umiej´tnoÊci i mocnych stron. Je˝eligo dokona∏eÊ, b´dzie Ci ∏atwo opisaçprzebieg swojej dotychczasowej historiizatrudnienia i wykszta∏cenia, a tak˝e umie-j´tnoÊci i inne niezb´dne informacje.
Wyglàd CVDokument, jakim jest CV, Êwiadczy przedewszystkim swoim wyglàdem o kandyda-cie. Cz´sto pracodawca, zanim osobiÊciespotka si´ z kandydatem, czyta jego CV. Toswojego rodzaju wizytówka, materia∏ o charakterze promocyjno-informacyjnym,dlatego nale˝y pami´taç, by CV by∏o doku-mentem:• o wysokiej estetyce i elegancji (CV mu-
si byç czyste i porzàdne),• sporzàdzonym na bia∏ym papierze for-
matu A4,• napisanym na komputerze lub maszy-
nie do pisania (nie piszemy CV odr´cz-
nie, chyba ˝e w og∏oszeniu, na które odpowiadamy, jest takie wyraêne ocze-kiwanie pracodawcy, ale zdarza si´ to niezwykle rzadko),
• zwi´z∏ym, prostym, ale przejrzystym i zachowujàcym odpowiedni uk∏ad, najlepiej blokowy,
• napisanym j´zykiem pozbawionym za-barwienia emocjonalnego, zwrotów ˝argonowych i potocznych,
• zachowujàcym poprawnoÊç zasad pi-sowni i gramatyki (nale˝y wystrzegaç si´ b∏´dów przede wszystkim ortogra-ficznych),
• przekazujàcym o kandydacie pozytyw-ne informacje (zasada atutu – patrz Rozdzia∏ VIII).
Informacje, które nale˝y umieÊciç w CVW CV umieszczamy wszystkie informacje,które sà niezb´dne do scharakteryzowaniakandydata. Przedstawiamy je w zwi´z∏ej for-mie, pami´tajàc, by by∏ to dokument jasny i przejrzysty.
Dane personalne• imi´ i nazwisko,• adres zamieszkania (zameldowania),• telefon (stacjonarny, komórkowy),• data urodzenia,• stan cywilny;mo˝na tak˝e umieÊciç:• miejsce urodzenia,• e-mail,• stosunek do s∏u˝by wojskowej
(m´˝czyêni),• narodowoÊç (w przypadku pracy
za granicà).
17AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Wykszta∏cenie• wymieniamy tylko ukoƒczone szko∏y
lub w których kontynuujemy nauk´,• stosujemy odwrotnà kolejnoÊç (zaczy-
namy od ostatnio ukoƒczonej szko∏y i cofamy si´ do poprzednich),
• wymieniamy: dat´ rozpocz´cia i ukoƒ-czenia, nazw´ szko∏y, wydzia∏ lub kieru-nek i uzyskany tytu∏ lub specjalnoÊç za-wodowà (np.: in˝. elektryk, technik ekonomista, zawód: introligator),
• je˝eli masz wykszta∏cenie Êrednie i ma-tur´, warto to zaznaczyç,
• je˝eli ukoƒczone szko∏y mieszczà si´ w ró˝nych miastach, mo˝na uwzgl´d-niç miejscowoÊç,
• je˝eli na wa˝nych egzaminach lub z kluczowych przedmiotów uzyskiwa∏eÊ bardzo dobre oceny, mo˝na to zazna-czyç (np.: matura z Êrednià ocen 5, pra-ca dyplomowa z ocenà bardzo dobrà).
Kursy i szkolenia• opisujemy tu ukoƒczone lub trwajàce
kursy i szkolenia,• stosujemy odwrotnà kolejnoÊç (od
ostatniego ukoƒczonego kursu czy szkolenia cofamy si´ w czasie),
• opisujemy termin kursu lub szkolenia, nazw´ organizatora, nazw´ kursu i ewentualnie zakres (to nie jest obo-wiàzkowe),
• je˝eli kurs lub szkolenie daje uprawnie-nia na okreÊlony czas, nale˝y napisaç do kiedy je mamy.
DoÊwiadczenie zawodowe• opisuje si´ je w odwrotnej kolejnoÊci
(zaczynajàc od ostatnio zakoƒczonej
lub obecnej pracy, koƒczàc na po-czàtku kariery zawodowej),
• nale˝y podaç dat´ rozpocz´cia i zakoƒ-czenia pracy, nazw´ firmy, stanowisko i zakres obowiàzków (opisaç go w punktach),
• je˝eli w czasie zatrudnienia w danej fir-mie awansowa∏eÊ, warto to zaznaczyç,
• nale˝y tu tak˝e umieÊciç informacje o odbytych praktykach zawodowych i sta˝ach (szczególnie gdy nie masz udokumentowanego doÊwiadczenia zawodowego, np. starasz si´ o pierw-szà prac´).
Umiej´tnoÊciUmieszczamy tu faktycznie posiadaneumiej´tnoÊci, opisujàc je bardzo konkret-nie; mogà si´ znaleêç takie elementy, jak(w zale˝noÊci od indywidualnych cechkandydata): • znajomoÊç j´zyków (jakich i na jakim
poziomie),• obs∏uga komputera (konkretnie jakie
programy),• obs∏uga urzàdzeƒ biurowych (faks,
ksero),• obs∏uga maszyn (np.: tokarka nu-
meryczna, gilotyna introligatorska, maszyna sprzàtajàca – froterka),
• prawo jazdy (jaka kategoria, mo˝na podaç czas praktyki),
• znajomoÊç konkretnej bran˝y (np.: kosmetycznej czy spo˝ywczej),
• posiadanie uprawnieƒ (np.: upraw-nienia SEP do 1kV, uprawnienia do obs∏ugi wózków wid∏owych, minimum sanitarne, pracownicza ksià˝eczka zdrowia, itp.),
18 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
• inne szczególne dla kandydata umie-j´tnoÊci.
Umiej´tnoÊci mogà byç opisane w jednympunkcie lub rozbite na podpunkty odno-szàce si´ do poszczególnych grup umiej´t-noÊci (np.: j´zyki obce, obs∏uga urzàdzeƒ).
W tym punkcie mo˝na opisaç tak˝e swojeumiej´tnoÊci interpersonalne i spo∏eczne,a tak˝e dodatkowe cechy (szczególnie, je-˝eli przesy∏amy pracodawcy tylko CV bezlistu motywacyjnego – na jego wyraêne˝àdanie):• dobra organizacja pracy,• dyspozycyjnoÊç i punktualnoÊç,• uczciwoÊç, sumiennoÊç i rzetelnoÊç,• komunikatywnoÊç i ∏atwoÊç nawiàzy-
wania kontaktów,• energia i dynamizm w dzia∏aniu,• terminowoÊç i sumiennoÊç w realizacji
zadaƒ,• kreatywnoÊç i innowacyjnoÊç,• zadaniowe podejÊcie do powierzonych
obowiàzków,• odpowiedzialnoÊç i samodzielnoÊç,• umiej´tnoÊç wspó∏pracy i bezkonflikto-
woÊç,• szybkoÊç uczenia si´ i pozyskiwania
nowych umiej´tnoÊci,• szerokie kompetencje,• zdolnoÊci techniczne lub manualne.
Cech mo˝e byç bardzo wiele, w zale˝noÊciod indywidualnych mo˝liwoÊci kandydata.Nie nale˝y budowaç bardzo d∏ugich list – pisz to, co najwa˝niejsze. Warto po-s∏u˝yç si´ bilansem umiej´tnoÊci i moc-nych stron.
ZainteresowaniaTo bardzo wa˝ny punkt CV. Mówi du˝o o kandydacie, jego sposobie sp´dzaniawolnego czasu, pasjach i temperamencie.Nale˝y napisaç to, co naprawd´ le˝y w kr´-gu naszych zainteresowaƒ, a nie sugero-waç si´ modà czy innymi czynnikami (np.tym, co piszà koledzy). Pracodawcy cz´stopytajà o zainteresowania podczas rozmo-wy kwalifikacyjnej.
W CV mo˝na tak˝e zamieÊciç informacje dotyczàce:• szczególnych osiàgni´ç (np.: otrzy-
mane wyró˝nienia, nagrody itp.),• prac spo∏ecznych i wolontary-
stycznych (jest to bardzo cenione przez pracodawców êród∏o zdobywa-nia doÊwiadczeƒ; informuje równie˝ o tym, ˝e kandydat jest osobà aktywnà, nieobawiajàcà si´ wyzwaƒ (patrz Roz-dzia∏ IX),
• prac dodatkowych.
Czy w CV nale˝y umieÊciç zdj´cie?Umieszczenie zdj´cia nie jest konieczne.Czasem pracodawcy wyraênie proszà w og∏oszeniu, aby CV by∏o ze zdj´ciem. W takim przypadku nale˝y obowiàzkowo
19AKTYWNIE SZUKAM PRACY
je do∏àczyç (trzeba te˝ pami´taç, by podpi-saç je na odwrocie swoim imieniem i na-zwiskiem). Zdj´cie mo˝na równie˝ nanieÊçna CV za pomocà skanera, a nast´pnie wy-drukowaç. Nale˝y pami´taç o odpowied-nim „obrobieniu” komputerowym zdj´cia,aby na wydruku by∏o czytelne i wyraêne.Nale˝y unikaç kserowania CV ze skanowa-nym zdj´ciem, gdy˝ ksero mo˝e zniekszta∏-ciç Twojà podobizn´ nie do poznania.
Co to jest zgoda na przetwarzaniedanych osobowych? W og∏oszeniach prasowych cz´sto ukazujesi´ informacja o koniecznoÊci do∏àczeniado CV zgody na przetwarzanie danychosobowych. Taki obowiàzek nak∏ada napracodawc´ Ustawa o ochronie danychosobowych. Ka˝dy, kto przechowuje infor-macje dotyczàce Twojego imienia, nazwi-ska, adresu, daty urodzenia itp., musi mieçTwojà pisemnà zgod´ na ich posiadanie.Przyk∏adowà treÊç zgody znajdziesz poni-˝ej. Pami´taj, ˝e zgoda jest wa˝na tylkowtedy, gdy jest podpisana:
„Wyra˝am zgod´ na przetwarzaniemoich danych osobowych zamiesz-czonych w CV dla potrzeb rekrutacji,zgodnie z Ustawà o ochronie da-nych osobowych z dn. 29 sierpnia1997 r. (Dz. U. Nr 133 poz. 883)”.
LIST MOTYWACYJNY
Co to jest list motywacyjny?Cz´sto bywa mylony z podaniem o prac´.To nie jest to samo. List motywacyjny ma
zach´ciç pracodawc´ do zapoznania si´ z Twojà kandydaturà (przeczytania CV, za-proszenia na osobistà rozmow´). JestTwojà odpowiedzià na ofert´ pracy, dlate-go musi byç zaadresowany do konkretne-go pracodawcy. Razem z CV stanowi kom-plet dokumentów aplikacyjnych.
Czy mo˝na napisaç jeden uniwersalny list motywacyjny i wysy∏aç go ka˝demu pracodawcy?Zdecydowanie nie. List jest pisany w odpo-wiedzi na konkretnà ofert´ pracy. Musi byçodpowiednio zaadresowany i uwzgl´dniaçniektóre informacje na temat kandydata.Uniwersalne listy nie powiedzà nic szcze-gólnego o osobie, która je pisa∏a. Sà tylkoodtwarzaniem i powielaniem „oklepanych” formu∏ek, a nie indywidualnym opisem kan-dydatury. List musi zainteresowaç czytajà-cego, spowodowaç, ˝e zwróci uwag´ nadanego kandydata. Powinien tak˝e przeka-zywaç rzeczywiste informacje w sposób cie-kawy i charakterystyczny dla danej osobyoraz opisywaç mocne strony.
20 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
21AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Czym list motywacyjny ró˝ni si´ od CV? List motywacyjny i CV to dwa zupe∏nie ró˝-ne dokumenty, które muszà si´ jednakuzupe∏niaç (byç spójne). Majà ró˝nà for-m´. List motywacyjny pisze si´ tak jakszkolne wypracowanie, a CV w sposóbblokowy. List motywacyjny zawiera tylkote informacje o kandydacie, które sà istot-ne z punktu widzenia pracy, o którà si´ubiegamy. List nie mo˝e wi´c byç powtó-rzeniem CV.
Czy w liÊcie motywacyjnym nale˝yumieszczaç informacje dotyczàceniepe∏nosprawnoÊci?Odpowiedê na to pytanie nie jest jedno-znaczna, podobnie jak przy CV. Mo˝naumieÊciç informacje dotyczàce niepe∏no-sprawnoÊci. Nale˝y to zrobiç, je˝eli niepe∏-nosprawnoÊç powoduje potrzeb´ korzysta-nia z pewnych udogodnieƒ technicznych.Staraj si´ jednak wskazaç pracodawcy, w jaki sposób radzisz sobie z realizacjà po-stawionych przed Tobà zadaƒ. WyjaÊnijsprawy, które dla Ciebie sà oczywiste, leczinne osoby mog∏y si´ z nimi nie zetknàç.Unikaj pi´trzenia problemów – proponujrozwiàzania. List motywacyjny to szansa naprezentacj´ kandydatury – przedstaw pra-codawcy swoje umiej´tnoÊci i atuty.
W jaki sposób przygotowaç list moty-wacyjny?Mimo ˝e list motywacyjny i CV to ró˝nedokumenty, wiele zasad stosowanych przyich przygotowaniu jest bardzo podobnych.Przede wszystkim nale˝y pami´taç o du˝ejestetyce dokumentu.
Wyglàd listu motywacyjnegoList motywacyjny ma zach´ciç pracodawc´do zaproszenia kandydata na rozmow´kwalifikacyjnà i dostarczyç interesujàcych informacji na temat jego umiej´tnoÊci i kwalifikacji. Przygotowujàc list motywa-cyjny, nale˝y pami´taç, aby:• u˝yç bia∏ej kartki papieru formatu A4,• zachowaç wysokà estetyk´ i popraw-
noÊç j´zykowà, • pisaç na komputerze lub maszynie do
pisania (wydruk jest formà obowiàzujà-cà, chyba ˝e pracodawca wyraênie oczekuje pisma odr´cznego),
• zachowaç odpowiednià form´ i ciekawàtreÊç (opisywaç konkretne informacjeÊwiadczàce o posiadanych kwalifikacjach i umiej´tnoÊciach, unikaç powtórzeƒ z CV, wybieraç tylko te fakty, które mogà byç istotne z punktu widzenia pracy, o którà si´ starasz),
• zaadresowaç go do konkretnego pra-codawcy lub firmy,
• podaç aktualnà dat´ i miejscowoÊç,• umieÊciç swoje dane personalne,• podpisaç dokument odr´cznie.
Informacje, które nale˝y umieÊciç w liÊcie motywacyjnymNa list motywacyjny powinny sk∏adaç si´nast´pujàce cz´Êci:
• rozpocz´cie – to rodzaj wst´pu zawar-ty w pierwszym akapicie, gdzie informu-jesz o ch´ci kandydowania na dane stanowisko, osobistych motywacjach zwiàzanych z zamiarem podj´cia danej pracy lub o êródle informacji o ofercie pracy itp.
22 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Przyk∏adnie pisz: Jestem zainteresowanypodj´ciem pracy w Waszej firmie,gdy˝ da mi to êród∏o utrzymania i pewnoÊç zatrudnienia.
napisz: Zg∏aszam swojà kandydatur´do pracy jako monter artyku∏ów pla-stikowych. Pragn´ podjàç prac´, w której b´d´ móg∏ wykorzystaçswoje dotychczasowe doÊwiadcze-nia zawodowe i zdolnoÊci manualne.
Pierwsza forma mówi tylko o tym, jakie Tyb´dziesz mia∏ korzyÊci z podj´cia pracy, a tym pracodawca jest mniej zaintereso-wany. Druga wskazuje pracodawcy Twojezainteresowanie pracà i mo˝liwoÊci, jakieposiadasz, które b´dziesz móg∏ wykorzy-staç w firmie (rozwini´cie nastàpi w dal-szej cz´Êci listu).
• rozwini´cie – ta cz´Êç mo˝e sk∏adaç si´ z wi´cej ni˝ jednego akapitu; umieÊç tu informacje o dotychczasowych osiàgni´-ciach, obowiàzkach zwiàzanych z wyko-nywanà dotàd pracà, tak˝e spo∏ecznà, wolontarystycznà lub w czasie praktyk i sta˝u, wykszta∏ceniem, o cechach oso-bowoÊci i predyspozycjach osobistych oraz mo˝liwoÊciach, dzi´ki którym powie-rzone przez pracodawc´ obowiàzki wy-konywaç b´dziesz bardzo dobrze; to wa˝na cz´Êç listu motywacyjnego, po-winna zawieraç konkretne informacje o kandydacie odwo∏ujàce si´ do faktów, które zasz∏y w jego ˝yciorysie; w tym miejscu mo˝esz umieÊciç równie˝ in-formacje dotyczàce niepe∏nosprawnoÊci.
Przyk∏adnie pisz: Jestem kreatywny i dobrzezorganizowany, cechuje mnie inno-wacyjnoÊç
napisz: W czasie przygotowaƒ ob-chodów „Dni Ziemi” organizowa-nych przez samorzàd uczniowskiszko∏y, do której ucz´scza∏em, da-∏em si´ poznaç jako dobry organiza-tor i cz∏onek zespo∏u. Samodzielniezorganizowa∏em i przeprowadzi∏emjeden z konkursów oraz pozyska-∏em nagrody od sponsorów.
napisz: W czasie praktyk szkolnych,które odbywa∏am w biurze ubezpie-czeniowym, po przeszkoleniu, sa-modzielnie obs∏ugiwa∏am klientów i prowadzi∏am dokumentacj´. Otrzy-ma∏am ocen´ celujàcà oraz reko-mendacje, które za∏àczam, od w∏a-Êciciela biura.
Taka forma dostarcza informacji o Twoichcechach, ale te˝ o dzia∏aniach, w czasiektórych mog∏eÊ dane cechy wykorzystaç i rozwijaç.
nie pisz: Jestem osobà niepe∏no-sprawnà i oczekuj´ likwidacji barierarchitektonicznych, gdy˝ inaczej niepodejm´ pracy w Waszej firmie.
napisz: Mam orzeczenie o umiarko-wanym stopniu niepe∏nosprawnoÊcioraz rent´ socjalnà. Poruszam si´ o kulach, ale nie przeszkadza mi tow wykonywaniu pracy telefonistki.
23AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Mam mi∏y g∏os, dobrà dykcj´ i lubi´rozmawiaç z ludêmi.
Taka forma zwraca uwag´ pracodawcy nacechy i umiej´tnoÊci, które masz, a nie naTwoje oczekiwania. Mówi, ˝e „niepe∏no-sprawnoÊç to normalna sprawa” i Ty wiesz,jak sobie z nià radziç. Pewnie wiele razymia∏eÊ okazj´ przekonaç si´, ˝e je˝eli jestdobra wola, to mo˝na prze∏amaç wszystkiebariery.
• zakoƒczenie – w jednym akapicie na-le˝y zawrzeç nadziej´ na zaproszenie na rozmow´ kwalifikacyjnà oraz gotowoÊç szerszego zaprezentowania kandydatu-ry i dostosowania si´ do proponowane-go przez pracodawc´ terminu.
Przyk∏ad nie pisz: Zg∏osz´ si´ na rozmow´,ale o terminie prosz´ poinformo-waç mnie pod podanym numerem.
napisz: Ch´tnie zg∏osz´ si´ na roz-mow´ w wyznaczonym przez Paƒ-stwa terminie i zaprezentuj´ szerzejswojà kandydatur´.
Taka forma wskazuje na gotowoÊç kandy-data do dostosowania si´ do zapropono-wanych warunków.
Czego nale˝y unikaç, przygotowujàcCV lub list motywacyjny• powielania potocznie u˝ywanych for-
mu∏ek dotyczàcych cech kandydata – CV i list motywacyjny to Twoja osobi-sta prezentacja,
• stosowania sformu∏owaƒ, które mogà opisywaç ka˝dà osob´ (tzw. wodolej-stwa),
• stawiania warunków i oczekiwaƒ pra-codawcy oraz wskazywania tylko na w∏asne korzyÊci (szczególnie material-ne) p∏ynàce z podj´cia pracy – to miej-sce prezentowania kandydatury, daj pracodawcy mo˝liwoÊç poznania Two-ich mocnych stron, mo˝esz poinformo-waç go o swojej niepe∏nosprawnoÊci, ale wyjaÊnij mu, jak skutecznie radzisz sobie z barierami, które napotykasz,
• zniszczenia, pogniecenia i zabrudzenia dokumentów, a tak˝e dokonywania na nich odr´cznych dopisków, popra-wek i skreÊleƒ,
• pope∏niania b∏´dów ortograficznych, gramatycznych i stylistycznych,
• pomy∏ki w uk∏adzie dokumentów (CV ma form´ blokowà, list motywacyjny pisze si´ jak wypracowanie),
• tworzenia uniwersalnego listu moty-wacyjnego – bez uwzgl´dnienia wy- magaƒ adresata,
• umieszczania nieaktualnych danych (np.: numeru telefonu – je˝eli praco-dawca nie b´dzie móg∏ si´ z Tobà skon-taktowaç, nie dowiesz si´ o mo˝liwoÊci zatrudnienia),
• umieszczania informacji, których nie mo˝na sprawdziç lub na które nie ma odpowiednich dokumentów (wa˝ne, aby skrupulatnie gromadziç wszystkie dokumenty mówiàce o przebiegu za-trudnienia i edukacji – Êwiadectwa, zaÊwiadczenia itp.; w przypadku prac wolontarystycznych czy spo∏ecznych warto poprosiç o zaÊwiadczenia lub
24 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
opinie, albo zachowaç podzi´kowania czy dyplomy – to te˝ swego rodzaju dokumenty),
• umieszczania informacji o osobie, która mo˝e udzieliç Ci referencji, bez wczeÊ-
niejszego uzgodnienia z nià tego fak-tu (przyszli pracodawcy lubià czasem „zasi´gaç j´zyka” u poprzednich),
• braku odr´cznego podpisu pod zgodà na przetwarzanie danych osobowych.
Rozmowa z pracodawcà przez telefon, towa˝ny element ca∏ego procesu poszuki-wania pracy. Daje ona mo˝liwoÊç odpo-wiedzi na og∏oszenie np. prasowe, za-mieszczone w rubryce „dam prac´”, aletak˝e krótkiego, trafnego i interesujàcegoprzedstawienia swojej kandydatury poten-cjalnemu pracodawcy.
Dlaczego rozmowa telefoniczna madu˝e znaczenie?Rozmowa telefoniczna to cz´sto wst´p dow∏aÊciwego spotkania z pracodawcà. Po-zwala na przedstawienie swojej kandyda-tury, uzyskanie zaproszenia na rozmow´osobistà oraz wst´pnych, niezb´dnych in-formacji od pracodawcy (np. co do miejscai czasu spotkania).
Czego nale˝y unikaç podczas rozmowy telefonicznej?W czasie rozmowy telefonicznej nie starajsi´ zaspokoiç ciekawoÊci, co do szczegó-∏ów dotyczàcych zatrudnienia. Ma byç tokrótka, konkretna rozmowa o charakterzeinformacyjnym. Nigdy nie pytaj przez tele-fon o wysokoÊç wynagrodzenia.
Czy do rozmowy telefonicznej trzebasi´ przygotowywaç?Tak, aby rozmowa telefoniczna by∏a sku-teczna i by pozbyç si´ stresu i zdenerwo-wania, nale˝y si´ do niej dobrze przygoto-waç. Nie licz, ˝e po uzyskaniu po∏àczenia z rozmówcà b´dziesz improwizowaç i napoczekaniu wymyÊlaç odpowiedzi na py-tania. To du˝y b∏àd. Mo˝e si´ nagle oka-zaç, ˝e gdy us∏yszysz g∏os w s∏uchawce, w Twojej g∏owie pojawi si´ pustka i nieb´dziesz mia∏ pomys∏u na odpowiedzi. W ten sposób mo˝na zmarnowaç szans´na uzyskanie pracy.
Co nale˝y zrobiç, aby przygotowaçsi´ do rozmowy telefonicznej w sprawie pracy?
Przed rozmowà• przygotuj sobie kart´ i d∏ugopis (aby
mieç je pod r´kà – przerywanie rozmowy i poszukiwanie d∏ugopisu mo˝e sprawiç na rozmówcy bardzo z∏e wra˝enie),
• przygotuj swoje CV (dzi´ki temu b´- dziesz móg∏ szybko odpowiedzieç na
Poszukiwanie pracy przez telefonV
pytania dotyczàce wykszta∏cenia, umie-j´tnoÊci i przebiegu pracy zawodowej – pami´ç bywa zawodna, a do tego jeszcze dochodzi stres),
• przygotuj sobie og∏oszenie, w zwiàzku z którym telefonujesz (b´dziesz mia∏ w ten sposób dost´p do podanych ju˝ informacji o pracy i firmie),
• zastanów si´ i zapisz pytania, które chcia∏byÊ zadaç pracodawcy (przede wszystkim podstawowe informacje do-tyczàce: adresu firmy, czasu i miejsca spotkania, nazwiska osoby, do której nale˝y si´ zg∏osiç, wszystkie te informa-cje zapisz od razu na kartce – je˝eli nie jesteÊ pewien, poproÊ rozmówc´ o po-wtórzenie),
• przygotuj sobie kalendarz (by móc szybko sprawdziç termin spotkania),
• zastanów si´, co chcesz o sobie powie-dzieç pracodawcy (przygotuj sobie krótkà prezentacj´ – przyk∏ad znaj-dziesz w dalszej cz´Êci rozdzia∏u),
• je˝eli masz k∏opoty z mówieniem lub ze s∏yszeniem, poproÊ o pomoc w prowa-dzeniu rozmowy innà osob´ (najwa˝-niejszà sprawà jest ustalenie, czy pro-blemy z mowà lub s∏uchem nie b´dà przeszkadza∏y Ci w wykonywaniu pra-cy, o którà si´ starasz – pracodawcy dobierajà z regu∏y sposób kontaktowa-nia si´ odpowiednio do stawianych na danym stanowisku oczekiwaƒ).
Uzyskanie po∏àczenia • przywitaj si´, przedstaw i powiedz,
w jakiej sprawie telefonujesz (to bardzo wa˝ne, przestajesz byç dla rozmówcy anonimowy),
• je˝eli zostajesz prze∏àczony do kolejne-go rozmówcy równie˝ przywitaj si´ i przedstaw (powtarzaj to w odniesie-niu do ka˝dego nowego rozmówcy),
• po po∏àczeniu z w∏aÊciwà osobà po-wiedz kilka s∏ów o sobie (krótkà infor-macj´, którà przygotowa∏eÊ wczeÊniej),
• bàdê mi∏y i uprzejmy dla ka˝dego roz-mówcy (kultura obowiàzuje zawsze i ka˝dego).
Przeprowadzenie rozmowy telefonicznej • staraj si´ stosowaç umiarkowane tem-
po mówienia i dbaj o to, by rozmówca zrozumia∏ Twoje wypowiedzi,
• je˝eli mówienie sprawia Ci problem, uprzedê o tym rozmówc´, poinformuj równie˝, ˝e ch´tnie powtórzysz niejas-ne dla niego s∏owa czy zdania (to bar-dzo oÊmieli Twojego rozmówc´),
• bàdê taktowny i prowadê rozmow´ z wyczuciem (nie staraj si´ za wszelkà cen´ uzyskiwaç odpowiedzi na swoje pytania – wiele rzeczy wyjaÊni si´ z czasem i b´dziesz móg∏ je oceniç),
• s∏uchaj uwa˝nie rozmówcy (notuj wa˝-ne informacje np.: proponowany ter-min spotkania, staraj si´ dostosowaç do zaproponowanego przez rozmówc´ terminu – jest to dobrze widziane i b´-dzie dzia∏aç na Twojà korzyÊç – nie za-czynaj kontaktu z pracodawcà od sta-wiania w∏asnych warunków),
• zwróç uwag´, aby s∏ownictwo, jakim si´ pos∏ugujesz, by∏o zrozumia∏e dla Twojego rozmówcy (nie u˝ywaj zwro-tów ˝argonowych ani terminów za-wodowych),
25AKTYWNIE SZUKAM PRACY
26 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
• je˝eli poruszasz si´ na wózku, ustal, czy w budynku, do którego si´ wybierasz, sà bariery architektoniczne.
Zakoƒczenie rozmowy A. Je˝eli pracodawca zainteresujesi´ Twojà kandydaturà:• podsumuj najwa˝niejsze ustalenia (np.
dotyczàce czasu i miejsca spotkania; w ten sposób upewnisz si´, ˝e wszyst-ko dobrze zrozumia∏eÊ),
• podzi´kuj za poÊwi´cony Ci czas i za-proszenie na rozmow´ osobistà,
• pozwól rozmówcy (pracodawcy) za-koƒczyç rozmow´ (mimo ˝e to Ty jà rozpoczà∏eÊ).
B. Je˝eli pracodawca podzi´kuje zaTwojà kandydatur´:• mimo wszystko podzi´kuj za poÊwi´co-
ny Ci czas,• zapytaj, czy mo˝esz przes∏aç swoje CV
(mo˝e w przysz∏oÊci b´dzie szansa na zatrudnienie),
• zapytaj, czy mo˝esz telefonowaç i do-wiadywaç si´ o mo˝liwoÊç zatrudnienia w póêniejszym terminie,
• pozwól rozmówcy (pracodawcy) za-koƒczyç rozmow´ (mimo ˝e to Ty jà rozpoczà∏eÊ).
Po rozmowie telefonicznejA. Je˝eli otrzyma∏eÊ zaproszenie narozmow´ osobistà:• uporzàdkuj notatki sporzàdzane pod-
czas rozmowy telefonicznej (szczegól-nie zanotuj: nazw´ firmy, dat´, godzin´ i miejsce spotkania, imi´, nazwisko i stanowisko osoby, do której masz si´ zg∏osiç, wymagane przez pracodawc´ dokumenty, które musisz zabraç ze so-bà na osobiste spotkanie),
• zapisz wa˝ne informacje o firmie i pra-cy (je˝eli jakieÊ uzyska∏eÊ),
• zaznacz w podr´cznym kalendarzu ter-min rozmowy (dzi´ki temu go nie zapo-mnisz).
B. Je˝eli pracodawca podzi´kuje zaTwojà kandydatur´:• mimo wszystko przeÊlij swoje CV do fir-
my (je˝eli ustali∏eÊ to z rozmówcà),• uporzàdkuj i zapisz najwa˝niejsze in-
formacje o firmie i pracy (byç mo˝e przydadzà si´ w póêniejszym terminie).
Bez wzgl´du na wynik rozmowy tele-fonicznej z pracodawcà, odpowiedzsobie na nast´pujàce pytania:• czy jesteÊ zadowolony ze sposobu,
w jaki prowadzi∏eÊ rozmow´?
27AKTYWNIE SZUKAM PRACY
• czy powiedzia∏eÊ rozmówcy wszystko, co sobie zaplanowa∏eÊ?
• czy pope∏ni∏eÊ jakieÊ b∏´dy, co by∏o ich przyczynà?
• co powinieneÊ zmieniç lub poprawiç w sposobie prowadzenia rozmowy?
Nawet je˝eli nie uzyska∏eÊ zaproszenia narozmow´ osobistà, ka˝da rozmowa telefo-niczna jest dla Ciebie nowym doÊwiadcze-niem i okazjà do nauczenia si´ czegoÊ po-˝ytecznego. To swojego rodzaju treningumiej´tnoÊci komunikowania si´, szansa nadowiedzenie si´ czegoÊ nowego o sobie.
Rozmowa telefoniczna, która nie zakoƒ-czy∏a si´ zaproszeniem na osobiste spotka-nie, nie musi byç nieudana (np. pracodaw-ca móg∏ nie mieç aktualnie wolnego etatu,który odpowiada Twoim potrzebom i mo˝-liwoÊciom). Czasem zdarza si´, ˝e praco-
dawcy zbierajà telefonicznie informacje o kandydatach i zaproszenie na rozmow´otrzymasz w póêniejszym terminie.
Pami´taj!> Odmowa ze strony pracodawcy niemo˝e byç traktowana jak osobistapora˝ka – to po prostu kolejne doÊwiadczenie na drodze poszukiwaniapracy – ka˝dy aktywnie szukajàcy pracygromadzi takie doÊwiadczenia – to zupe∏-nie naturalne.> Nigdy nie pytaj przez telefon o wysokoÊç wynagrodzenia. T́ wa˝nà,ale delikatnà kwesti´ pozostaw na osobi-ste spotkanie z pracodawcà.> W czasie rozmowy telefonicznej kierujsi´ zasadà atutu – przedstawiaj swojemocne strony, kwalifikacje i umiej´tnoÊci.Promuj swojà osob´ – w sposób taktowystaraj si´ zainteresowaç pracodawc´.
Czy Internet mo˝e zwi´kszyç szans´ na znalezienie pracy? VI
Komputer z dost´pem do Internetu mo˝ebyç dla osoby niepe∏nosprawnej oknem naÊwiat. U∏atwia zdobycie informacji, po-zwala ∏atwo i szybko przes∏aç dane, dajeszans´ podnoszenia w∏asnych kwalifikacji,zdobycia nowych znajomoÊci. Internetotwiera te˝ zupe∏nie nowe mo˝liwoÊci po-szukiwania pracy i podj´cia zatrudnienia.W Sieci nie ma barier psychologicznych,spo∏ecznych, architektonicznych – niepe∏-nosprawnoÊç w niczym tu nie przeszka-dza. Spróbuj, mo˝e to propozycja w∏aÊniedla Ciebie?
Co daje nam Internet, gdy szukamypracy?• oferty pracy zamieszczane sà w kilku-
nastu najwi´kszych krajowych porta-lach, np. wp.pl, onet.pl, gazeta.pl. Wi´kszoÊç portali oferuje te˝ mo˝liwoÊç umieszczenia CV w bazie internetowej, do której majà dost´p pracodawcy. Us∏ug´ takà oferuje m.in. jobpilot albo gazeta.pl. Pracodawcy kontaktujà si´ z wybranymi kandydatami przez e-mail lub SMS.
• wiele instytucji zajmujàcych si´ pomocà
poszukujàcym pracy ma swoje strony WWW, na których oprócz konkretnych ofert pracy mo˝na znaleêç ciekawe in-formacje z zakresu poruszania si´ po rynku pracy,
• niektóre polskie firmy umieszczajà og∏oszenia o pracy wy∏àcznie na w∏as-nych witrynach firmowych. Mo˝na wi´c wysy∏aç swoje dokumenty aplika-cyjne bezpoÊrednio do firm,
• swoje strony majà te˝ profesjonalni po-Êrednicy pracy. W takim wypadku rów-nie˝ nale˝y przes∏aç do nich aplikacje lub wype∏niç specjalnie przygotowane ankiety.
Gdzie mo˝na uzyskaç dost´p do Internetu?• w gminnych centrach informacji; ich za-
daniem jest zapewnienie mieszkaƒcom ma∏ych miejscowoÊci i terenów wiej-skich dost´pu do wszechstronnej wie-dzy i informacji zamieszczanych w In-ternecie, ze szczególnym uwzgl´dnie-niem zagadnieƒ rynku pracy, szkoleƒ, podejmowania i prowadzenia dzia∏al-noÊci gospodarczej oraz pe∏nej gamy us∏ug teleinformatycznych. Sà to miejsca przyjazne dla osoby po-szukujàcej zatrudnienia i stworzone w∏aÊnie z myÊlà o Tobie! Informacje o infocentrach w swej okolicy uzyskasz w urz´dach gminy, urz´dach pracy,
• w publicznych bibliotekach i czytel-niach,
• w kawiarenkach internetowych,• w niektórych organizacjach pozarzàdo-
wych (w tym Sejmikach Osób Niepe∏no-sprawnych).
Pami´taj! Szukajàc pracy przez Internet, przedewszystkim nale˝y mieç za∏o˝one interneto-we konto pocztowe. T́ us∏ug´ bezp∏atnieoferuje wi´kszoÊç polskich portali. Z kontab´dziesz wysy∏a∏ dokumenty aplikacyjne dopracodawców i odbiera∏ ich oferty. Wysy∏a-jàc swoje dokumenty drogà elektronicznà,nale˝y pami´taç, aby by∏y one napisane w ogólnodost´pnym programie tekstowym i zawiera∏y adnotacj´, i˝ wyra˝a si´ zgod´na przetwarzanie danych osobowych.
Internet otwiera te˝ mo˝liwoÊç znalezienia zatrudnienia w formie telepracy. Telepraca to praca na odleg∏oÊç, wykony-wana poza biurem firmy, dla której wyko-nujemy zlecenie:• niezb´dny w tej pracy jest komputer po-
∏àczony z Internetem (najlepiej tzw. – sztywnym ∏àczem). Czasami firmy sa-me wyposa˝ajà pracowników w po-trzebny sprz´t,
• telepracownikiem mo˝e byç osoba wy-konujàca prac´ na w∏asny rachunek (samozatrudnienie) lub zatrudniona przez firm´ i obj´ta regulacjami prawa pracy.
Jakie dzia∏ania mogà byç telepracà?Na odleg∏oÊç mo˝na wykonywaç w zasa-dzie wszystkie prace polegajàce na zbiera-niu, przetwarzaniu lub Êwiadczeniu infor-macji oraz wytwarzaniu produktów i us∏ugw postaci elektronicznej.
Najprostszà formà telepracy sà np.: przyj-mowanie zamówieƒ na zakup towarów
28 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
29AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Lp. Adres portalu Specjalizacja
i us∏ug (telemarketing), badania teleankie-towe, wprowadzanie danych, przepisywa-nie i edycja tekstów, komputerowy sk∏adtekstów.
Bardziej zaawansowana telepraca to np.:analiza danych, projektowanie systemów,projektowanie stron WWW, t∏umaczenia,ksi´gowoÊç komputerowa, redagowanieserwisów internetowych.
Telepraca mo˝e byç szansà dla osóbniepe∏nosprawnych, gdy˝:• praca wykonywana jest w domu, co
jest du˝ym u∏atwieniem dla osób majà-cych k∏opoty z poruszaniem si´. Goto-we efekty pracy przekazywane sà firmie w sposób elektroniczny,
• osobie niewidomej lub nies∏yszàcej komputer zast´puje oko lub ucho. Od-powiedni sprz´t komputerowy: wypo-sa˝enie g∏oÊnomówiàce, ,,dêwi´ko-wa” klawiatura, system generowania mowy likwidujà bariery w komunikacji werbalno-wzrokowej – podstawowy
problem w znalezieniu zatrudnienia przez te osoby.
Kandydat na telepracownikaTelepracownik powinien posiadaç nast´-pujàce umiej´tnoÊci i predyspozycje: do-brà organizacj´ pracy, samodyscyplin´,umiej´tnoÊç samodzielnego rozwiàzywa-nia problemów i podejmowania decyzji,ch´ç ustawicznego kszta∏cenia si´ i pod-noszenia kwalifikacji, umiej´tnoÊci infor-matyczne.
JeÊli chcesz dowiedzieç si´ wi´cej o telepracy, zajrzyj na strony
internetowe:www.idn.org.pl
www.ffm.plwww.telepraca-polska.pl
Poni˝ej zamieszczamy pozosta∏e u˝yteczneadresy zwiàzane z poszukiwaniem pracyprzez Internet.
Owocnego surfowania!
1
2
3
www.praca.onet.pl
www.praca.interia.pl
www.praca.wp.pl
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
30 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Lp. Adres portalu Specjalizacja
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
www.gazeta.pl/praca
www.praca.hoga.pl
www.pracuj.pl
www.pracaonline.pl
www.accord.waw.pl
www.naj.com.pl
www.people.com.pl
www.diversa.pl
www.gratka.pl
www.infotel.pl
www.ipk.com.pl
www.jkmconsulting.com.pl
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Serwis administracyjno-biurowy,finansowo-ksi´gowy, dla Êredniego
szczebla kierownictwa. Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝enia
aplikacji na stronie
Kadry Êredniego i wy˝szego szczebla,oferty pracy
Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝eniaaplikacji na stronie
Ofert pracy na specjalistyczne i wy˝sze stanowiska z dziedziny
finansów, ubezpieczeƒ, zarzàdzania
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
PoÊrednictwo w pracy czasowej,oferty pracy na stronie
Oferty na wy˝sze stanowiska, wzory CV, poradniki
Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝eniaaplikacji na stronie
31AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Lp. Adres portalu Specjalizacja
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
http://pl.hudsonresourcing.com
www.tempjobs.waw.pl
www.f-a.waw.pl
www.fss.pl
www.jobpilot.pl
www.cvonline.pl
www.jobs.pl
www.jobsector.pl
www.webjobs.pl
www.abcpraca.pl
www.job-net.com.pl
www.kb.com.pl
Informatyka i Telekomunikacja,Sprzeda˝ i Marketing, Finanse
i Ksi´gowoÊç, Produkcja i Przemys∏,Prawo, Zarzàdzanie Zasobami
Ludzkimi
Agencja pracy czasowej
Oferty pracy dla finansistów i ksi´gowych
Oferty pracy dla finansistów i ksi´gowych, mo˝liwoÊç z∏o˝enia
aplikacji na stronie, og∏oszenia
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Oferty pracy, porady
Oferty pracy, porady, mo˝liwoÊçz∏o˝enia aplikacji na stronie
32 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Lp. Adres portalu Specjalizacja
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
www.mostwanted.com.pl
www.serwispraca.pl
www.pba.com.pl
www.startpolska.pl
www.talents.pl
www.tempservice.com.pl
www.turnaround.pl
www.wakat.com.pl
www.bigram.pl
www.grafton.pl
www.niepelnosprawni.info
www.it-gazeta-praca.com.pl
www.jobcenter.com.pl
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Ogólny; oferty pracy, porady,ciekawostki z rynku pracy, wzory CV
i listów motywacyjnych
Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝eniaaplikacji na stronie
Oferty pracy, mo˝liwoÊç z∏o˝eniaaplikacji na stronie, porady
Porady, oferty pracy dlainformatyków, mo˝liwoÊç z∏o˝enia
aplikacji na stronie
Oferty pracy, porady, mo˝liwoÊçz∏o˝enia aplikacji na stronie,
pracownicy administracyjno-biurowi
Przedstawiciele handlowi, personeladministracyjny, specjaliÊci; porady,
oferty pracy
Asystentki, ksi´gowi, handlowcy,specjaliÊci; mo˝liwoÊç z∏o˝enia
aplikacji na stronie
Porady, oferty pracy
Oferty pracy, wskazówki dlaszukajàcych pracy, wzory CV
Porady, oferty pracy dla osóbniepe∏nosprawnych
Oferty pracy dla informatyków,mo˝liwoÊç z∏o˝enia aplikacji
Oferty krajowe i poÊrednictwo pracyza granicà
33AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Urz´dy pracy starajà si´ pozyskiwaç ofertypracy, a tak˝e przygotowaç ludzi do samo-dzielnego szukania zatrudnienia. Zapoznajsi´ z ofertà urz´dów, a jeÊli b´dziesz chcia∏skorzystaç z jakiejÊ formy pomocy, Êmia∏ozg∏oÊ si´ do najbli˝szego powiatowegourz´du w Twoim miejscu zamieszkania.
PoÊrednictwo pracyCelem poÊrednictwa pracy jest pomocosobom bezrobotnym i poszukujàcym pra-cy w znalezieniu odpowiedniego zatrud-nienia, a pracodawcom w znalezieniu od-powiednich pracowników. Wyst´puje onow ró˝nych formach: • informacje o wolnych miejscach pracy
sà dost´pne dla wi´kszej liczby kandy-datów do pracy, bez informacji umo˝li-wiajàcych identyfikacj´ pracodawcy. Kandydaci do pracy, po rozmowie kwa-lifikacyjnej z poÊrednikiem pracy, kiero-
wani sà do pracodawcy, który dokonu-je wyboru pracownika.
• oferta pracy eksponowana w miejscach publicznych (tablica og∏oszeƒ) jest spe-cjalnie, szczegó∏owo opracowana; osoby zainteresowane same kontaktujà si´ z pracodawcà, który przeprowadza roz-mowy kwalifikacyjne i wybiera pracow-ników.
Gie∏dy pracy, targi pracy: to spotkania wi´k-szej liczby pracodawców i osób zaintereso-wanych podj´ciem pracy, trwajàce 1-2 dni,oferujàce na specjalnych stoiskach zorgani-zowanych przez pracodawców – ró˝ne etaty.Pracodawcy majà mo˝liwoÊç wybrania pra-cowników spoÊród uczestników.
Sklepy z pracà: dzia∏ajà na zasadzie udo-st´pniania ofert pracy w takim miejscumiasta, gdzie wyst´puje intensywny ruch
Lp. Adres portalu Specjalizacja
41
42
43
44
45
www.praca.totu.pl
www.infostaff.com.pl
www.bestoferta.pl
www.pi.pl/praca
www.info.net.pl
Oferty pracy, praca za granicà, oferty au pair
Oferty pracy dla informatyków
Oferty pracy, równie˝ za granicà
Porady, linki do kilkunastunajwi´kszych serwisów
poÊwi´conych pracy
Serwis ofert pracy dla informatyków,programistów i webmasterów
W czym mo˝e pomóc urzàd pracy? VII
pieszy; celem sklepu jest zwi´kszenie do-st´pu pracodawców i poszukujàcych pracydo ofert, bez koniecznoÊci wizyty w urz´-dzie pracy.
Krajowa Baza Ofert Pracy jest interneto-wym bankiem og∏oszeƒ o zasi´gu ogólno-polskim, umo˝liwiajàcym szybkà wymian´i korzystanie z informacji o ofertach pracymi´dzy województwami.
Poradnictwo zawodowe Celem poradnictwa zawodowego jest po-moc osobom bezrobotnym i poszukujàcympracy w planowaniu i organizowaniu ich ˝y-cia zawodowego. Pomoc polega m.in. na:• udzielaniu informacji zawodowych,
wskazówek, rad,• prowadzeniu badaƒ diagnostycznych
przydatnoÊci zawodowej.
Doradcy zawodowi w urz´dach pracy po-magajà ludziom, którzy majà trudnoÊci z podj´ciem lub realizacjà decyzji zawodo-wej, jeÊli trudnoÊci te wynikajà g∏ównie z braku umiej´tnoÊci oceny swoich mo˝li-woÊci zawodowych lub korzystania z in-formacji o rynku pracy. Doradcy zawodowipomagajà równie˝ ludziom zaradnym, za-mierzajàcym zmieniç zawód lub podjàçdzia∏alnoÊç gospodarczà.
Urz´dy pracy oferujà us∏ugi poradnictwazawodowego:• w Centrach Informacji i Planowania Ka-
riery Zawodowej, • w Salach Informacji i Poradnictwa Gru-
powego,• u doradców zawodowych.
Doradcy zawodowi w urz´dach pracy po-mogà:• poznaç predyspozycje zawodowe, • wybraç odpowiedni rodzaj pracy lub
kierunek szkolenia czy przekwalifiko-wania,
• uzyskaç szczegó∏owe informacje o za-wodach rynku pracy.
Poradnictwo zawodowe Êwiadczone jestw formach indywidualnych i grupowych.
U doradcy zawodowego dost´pne sà: • teczki informacji o zawodach, zawiera-
jàce opisy czynnoÊci, zadaƒ, wymagaƒ, dróg kszta∏cenia i podnoszenia kwalifi-kacji,
• informator o szko∏ach ró˝nego typu o zasi´gu krajowym i lokalnym,
• katalogi jednostek szkolàcych, zawiera-jàce informacje o profilu szkolenia, wa-runkach, czasie trwania i kosztach,
• informacje o lokalnym rynku pracy, za-wierajàce m.in. dane o bezrobociu w podziale na zawody oraz oferty pra-cy w zawodach,
• wykazy jednostek doradczych, admini-stracyjnych, prawnych, ekonomicznych, wspomagajàcych uruchomienie dzia∏al-noÊci gospodarczej,
• programy komputerowe: m.in. pro-
34 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
gram „Doradca 2000”, który umo˝li-wia dost´p do ró˝norodnej informacji zawodowej oraz pomaga przy okreÊla-niu preferencji zawodowych,
• testy psychologiczne i autotesty badajà-ce uzdolnienia i preferencje zawodowe.
Kluby pracyOferujà bezrobotnym i poszukujàcym pracycykliczne spotkania grupowe, których celemjest nauka praktycznych umiej´tnoÊci nie-zb´dnych przy poszukiwaniu zatrudnienia. W klubie pracy mo˝na:• nauczyç si´ techniki aktywnego poszu-
kiwania pracy, • poznaç swoje mocne i s∏abe strony, • nabyç umiej´tnoÊci prowadzenia roz-
mów z pracodawcami, • nauczyç si´ pisania ˝yciorysu, podania
o prac´, listu motywacyjnego, w∏asnej oferty,
• poznaç zasady analizowania ofert pracy, • zdobyç wiar´ we w∏asne si∏y i mo˝li-
woÊci.
Zaj´cia klubu pracy zwi´kszajà szans´ naznalezienie pracy, nie tylko dlatego, ˝e za-j´cia podnoszà wiar´ w siebie, w swojemo˝liwoÊci, ale g∏ównie z tego powodu,˝e uczà nowych umiej´tnoÊci i uÊwiada-miajà, i˝ warto byç osobà aktywnà.
SzkoleniaPolegajà na udzieleniu pomocy osobombezrobotnym i zagro˝onym utratà pracy w uzyskaniu kwalifikacji dostosowanychdo potrzeb rynku pracy.Szkolenia te obejmujà:• przyuczanie do zawodu,
• przekwalifikowanie (zmian´ zawodu), • podwy˝szenie kwalifikacji zawodowych, • nauk´ umiej´tnoÊci poszukiwania
i uzyskania zatrudnienia.
Oferta us∏ug Êwiadczonych przezurz´dy pracy to ponadtopo˝yczki, prace interwencyjne, roboty publiczne, programy specjalne.
Jak zarejestrowaç si´ w PowiatowymUrz´dzie Pracy?Rejestracji dokonuje si´ w dniu przed∏o˝e-nia kompletu wymaganych dokumentów,wype∏nienia karty rejestracyjnej oraz po-Êwiadczenia w∏asnym podpisem prawdzi-woÊci z∏o˝onych oÊwiadczeƒ w obecnoÊcipracownika urz´du pracy. Do rejestracji wymagane sà nast´pujàcedokumenty:• dowód osobisty, a w przypadku osób
niepe∏noletnich, tymczasowy dowód osobisty lub legitymacja szkolna,
• dyplom, Êwiadectwo ukoƒczenia szko∏y lub Êwiadectwo szkolne albo zaÊwiad-czenia o ukoƒczeniu kursów lub szkoleƒ,
• Êwiadectwa pracy oraz inne dokumenty niezb´dne do ustalenia uprawnieƒ,dokument o przeciwwskazaniach do wykonywania okreÊlonych prac,
• osoba niepe∏nosprawna, oprócz wy-˝ej wspomnianych dokumentów, przed-k∏ada orzeczenie o niepe∏nosprawnoÊci.
Warto wiedzieç! JeÊli pobierasz rent´ socjalnà albo rent´ z tytu∏u niezdolnoÊci do pracy, b´dzieszzarejestrowany jako osoba poszukujàcapracy.
35AKTYWNIE SZUKAM PRACY
36 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Osobiste spotkanie z pracodawcà to szcze-gólny moment dla ka˝dej osoby poszuku-jàcej pracy. Wzbudza wiele emocji, od je-go efektu jest uzale˝niona mo˝liwoÊç pod-j´cia zatrudnienia.
W czasie osobistego spotkania z praco-dawcà mo˝na najpe∏niej i najlepiej zapre-zentowaç swojà kandydatur´. Mo˝na te˝pope∏niç najwi´cej b∏´dów, które wp∏ynànegatywnie na ocen´ kandydata przezpracodawc´.
Co to jest autoprezentacja?Jest to atrakcyjne przedstawienie w∏asnejkandydatury, przyk∏adanie wagi do moc-nych stron, umiej´tnoÊci i skutecznej ko-munikacji z rozmówcà. Autoprezentacjàpowinna kierowaç si´ zasadà atutu.
Co to jest zasada atutu?Jest to taki sposób przedstawienia w∏a-snej kandydatury, by wskazywaç tylko na swoje mocne i dobre strony. Ka˝dy jema, wystarczy si´ tylko dobrze zastano-wiç – ka˝dy ma jakiÊ talent, trzeba go tyl-ko odkryç.
Jak odkryç swoje mocne strony (swój talent)?W odkryciu mocnych stron pomo˝e bi-lans kwalifikacji i umiej´tnoÊci (patrzRozdzia∏ III). Dzi´ki rzetelnemu dokona-niu bilansu, atrakcyjne przedstawienie
w∏asnej kandydatury nie b´dzie stanowi-∏o problemu.
Czy stosujàc zasad´ atutu, oszukujemy rozmówc´?Zdecydowanie nie. Nigdy i w ˝adnej sytu-acji nie wolno oszukiwaç rozmówcy. Za-wsze trzeba dostarczaç prawdziwych in-formacji na swój temat. Stosujàc zasad´atutu, trzeba dobrze znaç samego siebie(patrz bilans umiej´tnoÊci) i wskazywaçpracodawcy na to, co mamy dobrego dozaoferowania.
Co to jest asertywnoÊç i czy bycieasertywnym mo˝e pomóc w rozmo-wie z pracodawcà?Zachowanie asertywne oznacza umiej´t-noÊç wyra˝ania w∏asnych uczuç, opinii i postaw w sposób zdecydowany i bezl´ku, ale jednoczeÊnie liczenie si´ z od-czuciami, opiniami i prawami drugiejosoby (naszego rozmówcy). Zachowanieasertywne wymaga akceptacji siebie i in-nych osób. To wa˝ne, by byç asertyw-nym, dzi´ki temu mo˝emy osiàgnàç za-k∏adane cele, szanujàc przy tym inneosoby i ich prawa.
Zachowanie asertywne pozwala unikaçkonfliktów i nieporozumieƒ, a mówiàcemudaje satysfakcj´, ˝e wyrazi∏ swoje zdanie.Zachowanie asertywne ró˝ni si´ od zacho-wania uleg∏ego i agresywnego.
Osobiste spotkanie z pracodawcà, czylirozmowa kwalifikacyjna (autoprezentacja)VIII
37AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Bycie asertywnym mo˝e pomóc przy spot-kaniu z pracodawcà, gdy˝ pozwoli na pe∏-nà prezentacj´ naszej kandydatury i u∏atwirozmow´ oraz pomo˝e w zrobieniu dobre-go wra˝enia.
Trudno w kilku s∏owach nauczyç kogoÊ by-cia asertywnym. Wiele instytucji organizu-je treningi asertywnoÊci, warto wziàç w nich udzia∏ (o informacje na temat aser-tywnoÊci i treningów asertywnoÊci pytajnp. doradc´ zawodowego zatrudnionegow urz´dzie pracy).
Czy niepe∏nosprawnoÊç mo˝e byç przeszkodà w dobrej autoprezentacji?Absolutnie nie. Niepe∏nosprawnoÊç niema znaczenia, liczy si´ dobre przygotowa-nie do rozmowy i umiej´tnoÊç odpowiada-nia na zadane przez pracodawc´ pytania.
Co nale˝y zrobiç, aby przygotowaçsi´ do rozmowy kwalifikacyjnej?
PRZED ROZMOWÑA. To, co dotyczy kandydata (czyli Ciebie) • jeszcze raz zapoznaj si´ z dokonanym
bilansem umiej´tnoÊci i kwalifikacji (kierujàc si´ zasadà atutu) – dzi´ki bi-
lansowi b´dziesz wiedzia∏, jakie masz mocne strony i b´dziesz móg∏ swobod-nie odpowiadaç na pytania pracodaw-cy, prezentujàc swojà kandydatur´,
• ponownie przeanalizuj swoje CV i list motywacyjny (jego treÊç nale˝y dobrze znaç, gdy˝ pracodawca mo˝e pytaç o ró˝ne zawarte w nim szczegó∏y),
• przygotuj krótkà prezentacj´ w∏asnej osoby (Co mo˝e Pan/Pani powiedzieç o sobie? – to najcz´Êciej zadawane pytanie podczas rozmowy kwalifikacyj-nej); w celu przygotowania prezentacji swojej osoby pos∏uguj si´ bilansem umiej´tnoÊci,
• przygotuj sobie odpowiednie ubranie i zadbaj o swój wyglàd oraz higien´ (patrz w dalszej cz´Êci rozdzia∏u).
B. To, co dotyczy wymaganych do-kumentów (jakich pracodawca wy-maga od Ciebie)• przygotuj sobie wszystkie niezb´dne
dokumenty (w zale˝noÊci od oferty CV, list motywacyjny, Êwiadectwa szkolne, Êwiadectwa pracy, orzeczenia komisji lekarskich itp.),
• dokumenty pouk∏adaj wg dat, oddziel-nie ka˝dy rodzaj; przechowuj je w spe-cjalnej do tego celu przeznaczonejpapierowej teczce – nie trzymaj tam
AGRESJA = ASERTYWNOÂå = ULEG¸OÂå
StratyNieszanowanie praw innych – konflikty, nieporozumienia
KorzyÊciWyra˝enie w∏asnego zdania bezl´ku i obaw, jednoczeÊnie posza-nowanie praw i uczuç innych osób
StratyLekcewa˝enie w∏asnych praw,brak mo˝liwoÊci wyra˝enia swo-jego zdania
innych rzeczy; pozwoli Ci to w ∏atwy i elegancki sposób przekazaç je praco-dawcy,
• je˝eli niektóre Êwiadectwa lub orze-czenia sà zniszczone, zadbaj, by zosta-∏y podklejone przezroczystà taÊmà, w obawie przed zgubieniem, mo˝esz zrobiç kserokopie i zabieraç je ze sobà do pracodawcy, a orygina∏y bezpiecz-nie trzymaç w domu,
• CV i list motywacyjny muszà byç za-wsze czyste i estetyczne, bez plam, skreÊleƒ i odr´cznych poprawek, przy-gotowane na komputerze lub maszynie do pisania (patrz Rozdzia∏ IV).
C. To, co dotyczy firmy (w której starasz si´ o prac´)• postarajà si´ zebraç informacje na te-
mat firmy, która zaprosi∏a Ci´ na rozmo-w´ (profil dzia∏alnoÊci, od ilu lat dzia∏a, jakie ma sukcesy – do tego celu ideal-ny jest Internet),
• zastanów si´, jakie pytania chcia∏byÊ zadaç pracodawcy (szczególnie doty-czàce obowiàzków i wymagaƒ, jakie ma pracodawca wobec Ciebie),
• jeszcze raz zapoznaj si´ z treÊcià og∏o-
szenia lub oferty pracy (w ten sposób przypomnisz sobie oczekiwania praco-dawcy).
D. To, co dotyczy terminu rozmowyi dojazdu do pracodawcy• sprawdê termin rozmowy (godzin´
i dat´ – planujàc inne dzia∏ania, pami´-taj o rozmowie kwalifikacyjnej i wkom-ponuj jà w inne dzia∏ania),
• sprawdê, jak dojechaç do pracodawcy (ustal plan dojazdu – czy mo˝esz korzy-staç z transportu publicznego, z jakich Êrodków lokomocji (autobus, tramwaj, metro, trolejbus), jaka jest odleg∏oÊç siedziby firmy od przystanku itp.),
• zaplanuj czas dojazdu (przewidujàc ró˝ne utrudnienia, które mo˝esz napot-kaç na swojej drodze, zw∏aszcza korki, opóênienia komunikacji, trudnoÊci z za-parkowaniem itp.),
• nie spóêniaj si´ (dobre zaplanowanie trasy i czasu dojazdu z pewnoÊcià Ci na to pozwolà) dobrze byç na miejscu kil-ka minut przed czasem – b´dziesz mieç mo˝liwoÊç „zorientowania” si´ w sytu-acji i krótkiego odpoczynku,
• je˝eli jeêdzisz na wózku, ustal wczeÊ-niej, czy w budynku do którego si´ wybierasz, sà zlikwidowane bariery ar-chitektoniczne,
• je˝eli miejsce, do którego jedziesz, jest Ci zupe∏nie nieznane, spróbuj przed wyznaczonym terminem rozmowy kwa-lifikacyjnej przemierzyç tras´, którà b´dziesz musia∏ pokonaç, jadàc do pra-codawcy (w ten sposób najlepiej zorien-tujesz si´, ile potrzeba Ci czasu, jakie sà dost´pne Êrodki lokomocji, z jakim utrud-nieniami mo˝esz si´ spotkaç itp.).
38 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
PODCZAS ROZMOWY• przywitaj si´ z osobà, która powita Ci´
w firmie, przedstaw si´ (imi´ i nazwi-sko), powiedz, z kim jesteÊ umówiony i w jakiej sprawie,
• bàdê grzeczny i uprzejmy dla ka˝dej osoby, z którà rozmawiasz (nigdy nie wiadomo, od kogo zale˝y decyzja o za-trudnieniu kandydata, a poza tym do-bre wychowanie to podstawa),
• je˝eli masz wierzchnie okrycie, posta-raj si´ zostawiç je przed wejÊciem do pokoju czy gabinetu pracodawcy (np. w poczekalni czy sekretariacie) – za-pytaj sekretark´ lub recepcjonistk´, czy jest taka mo˝liwoÊç,
• je˝eli chcia∏byÊ, by osoby w biurze pomog∏y Ci w czymÊ, zapytaj o to grzecznie i podzi´kuj,
• jeÊli pracodawca poda Ci r´k´, uÊciÊnij jà pewnie – nigdy nie podawaj r´ki pierwszy,
• usiàdê, gdy otrzymasz zaproszenie, sta-raj si´ wybieraç miejsce na wprost rozmówcy (równie˝ je˝eli jeêdzisz na wózku),
• staraj si´ nawiàzaç i utrzymywaç z roz-mówcà kontakt wzrokowy (nie patrz jed-nak natarczywie w oczy, nie taksuj spoj-rzeniem i nie rozglàdaj si´ po pokoju),
• bàdê pogodny (uÊmiechaj si´) i aktyw-nie uczestnicz w rozmowie (s∏uchaj, co mówi rozmówca i zapami´tuj najwa˝-niejsze rzeczy),
• formu∏uj odpowiedzi pe∏nymi zdania-mi, nie odbiegaj jednak od tematu za-dawanych pytaƒ (bazuj na bilansie umiej´tnoÊci – twoje odpowiedzi b´dà trafne i bardziej atrakcyjne),
• zadawaj odpowiednie pytania (nie py-taj o rzeczy i sprawy, które by∏y ju˝ po-ruszane w czasie rozmowy),
• uprzedê pracodawc´ o ewentualnych sytuacjach, które mogà zdarzyç si´ podczas rozmowy, a sà zwiàzane z Two-jà niepe∏nosprawnoÊcià; mów o tym otwarcie i Êmia∏o, w sposób naturalny, a oÊmielisz tym swojego rozmówc´, nie b´dzie zaskoczony,
• jeÊli masz problemy z wymowà, poin-formuj rozmówc´, ˝e w przypadku, gdy nie b´dzie Ci´ rozumia∏, ch´tnie po-wtórzysz poszczególne s∏owa lub zda-nia, ewentualnie napiszesz je na kartce,
• spróbuj si´ odpr´˝yç, bàdê naturalny w sposobie zachowania (ale nie nad-miernie swobodny) – nie zapomnij o tym i bàdê sobà,
• podzi´kuj rozmówcy za poÊwi´cony Ci czas i rozmow´, mo˝esz zapytaç, kiedy nale˝y spodziewaç si´ informacji, czy zo-staniesz zatrudniony (nie pytaj jednak o to, czy zostaniesz zatrudniony – daj pracodawcy czas na zastanowienie).
Czego nale˝y unikaç podczas rozmo-wy kwalifikacyjnej?• zbyt póênego przybycia na rozmow´
– spóênienia,• przychodzenia na rozmow´ z rodzicami
lub opiekunami, którzy ca∏kowicie przej-mujà inicjatyw´ i odpowiadajà na pyta-nia oraz prowadzà rozmow´ za Ciebie (czasami przybycie z osobà towarzyszà-cà jest konieczne, jednak osoba ta nie mo˝e robiç niczego za Ciebie – mo˝e pomóc, lecz nie wyr´czaç Ci´; to Ty je-steÊ kandydatem do pracy),
39AKTYWNIE SZUKAM PRACY
• picia alkoholu przed lub w trakcie rozmowy,
• palenia tytoniu, nawet jeÊli dostaniesz akceptacj´ rozmówcy,
• zaniedbanego wyglàdu, brudnego ubra-nia oraz pogniecionych dokumentów,
• siadania, bez czekania na zaproszenie,• odpowiedzi na pytania monosylabami
– „tak” lub „nie” (staraj si´ rozwinàç odpowiedê),
• mówienia nieprawdy na temat swoich mo˝liwoÊci, kwalifikacji i dotychczaso-wych doÊwiadczeƒ zawodowych,
• krytykowania by∏ych pracodawców lub kolegów,
• aroganckich wypowiedzi, k∏ócenia si´ i stawiania pracodawcy warunków, które musi dla Ciebie spe∏niç (rozmowa kwalifikacyjna, a potem podj´cie pracy to pewna forma wymiany – pracodaw-ca ma swoje obowiàzki, ale mo˝e te˝ od Ciebie wymagaç pewnych rzeczy; Ty masz swoje prawa, które muszà byç szanowane, ale masz te˝ obowiàzki za-wodowe jako pracownik, które musisz wype∏niaç),
• przerywania rozmówcy i mówienia podniesionym tonem,
• weso∏kowatoÊci i nadmiernie swobod-nego wr´cz zuchwa∏ego zachowania,
• nadmiernego gestykulowania,• rozsiadania si´ na krzeÊle i rozglàdania
po pokoju.
O czym nale˝y pami´taç podczasrozmowy kwalifikacyjnej?> Osoba niepe∏nosprawna nie powinnazak∏adaç z∏ej woli ze strony pracodawcy.Pozwól rozmówcy czerpaç ze swojej wie-
dzy na temat niepe∏nosprawnoÊci. Pomó˝mu spojrzeç na Êwiat z Twojej perspekty-wy. Wyt∏umacz, w jaki sposób radzisz sobie z ró˝nymi czynnoÊciami, jakie u∏at-wienia techniczne mogà Ci pomóc, co niestanowi dla Ciebie problemu. Staraj si´przekazaç pracodawcy, ˝e „niepe∏no-sprawnoÊç to normalna sprawa”.
> Strój, który zak∏adasz, powinien byç od-powiednio dobrany do miejsca, gdzie si´udajesz oraz do charakteru pracy, o jakàsi´ starasz. Je˝eli jest to praca biurowa, toubranie powinno byç bardziej oficjalne(dla kobiety garsonka lub spodnium – na-le˝y pami´taç o rajstopach o ka˝dej porzeroku oraz o butach zakrywajàcych palce i pi´ty; dla m´˝czyzny garnitur – z odpo-wiednio dobranym krawatem i koszulà).Nale˝y unikaç nadmiaru i wyzywajàcej bi-˝uterii (du˝ych kolczyków, broszek, naszyj-ników, bransolet i sygnetów – dotyczy torównie˝ m´˝czyzn).
> W ka˝dej sytuacji nale˝y pami´taç o tym, by ubranie by∏o czyste, bez plam i dziur, a wyglàd schludny. Kobiety muszàbezwzgl´dnie unikaç zbyt krótkich spódnic,
40 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
obcis∏ych bluzek i sweterków, butów nakoturnach, platformach i zbyt wysokich ob-casach. Ubranie powinno byç w stonowa-nych i spokojnych kolorach. Latem kolorymogà byç jaÊniejsze, pastelowe. Zawszenale˝y unikaç du˝ych i wyraênych wzorów,kwiatów oraz innych krzykliwych deseni.
> Higiena w∏asnego cia∏a to równie˝ bar-dzo wa˝na sprawa (kàpiel, umycie w∏osów,zgolenie zarostu oraz u˝ycie dezodorantu –w sytuacji stresu, jakà jest rozmowa kwali-fikacyjna, potliwoÊç cia∏a wzrasta, nale˝yjednak unikaç intensywnych perfum). W∏o-sy powinny byç estetycznie przystrzy˝one, a w przypadku d∏ugich – upi´te w kok,warkocz lub tzw. koƒski ogon. Makija˝ po-winien byç bardzo delikatny (obowiàzkowonale˝y unikaç wyzywajàcych kolorów cieni,szminek, dotyczy to równie˝ lakieru do pa-znokci, które muszà byç czyste).
> Dokumenty, które przedk∏adamy praco-dawcy, muszà byç czyste, pouk∏adane w kolejnoÊci i przetrzymywane w miejscudo tego przeznaczonym. Najlepiej kupiç dotego celu odpowiednià papierowà teczk´(jednobarwnà, w stonowanym kolorze) – jest to drobny wydatek, a sprawia bardzoestetyczne i dobre wra˝enie. Nale˝y unikaçnoszenia dokumentów w reklamówce,damskiej torebce czy plecaku, gdy˝ si´ tamgniotà (a ponadto, plecak nie pasuje doubrania, które zak∏adamy do pracodawcy).
> Magia pierwszego wra˝enia i mowycia∏a b´dzie Ci sprzyjaç. Je˝eli uda Ci si´wywrzeç dobre pierwsze wra˝enie, kolej-ne opinie pracodawcy na Twój temat b´dà
prawdopodobnie równie˝ dobre (uzyskaszkredyt zaufania). Wywieraniu dobregowra˝enia sprzyja pogodne nastawienie,uprzejme zachowanie i uÊmiech.
> Rozmowa kwalifikacyjna, której uczest-nikiem jest osoba niepe∏nosprawna, nie-wiele ró˝ni si´ od innych rozmów o prac´.Wa˝nym czynnikiem, majàcym znaczeniew przypadku zatrudniania osób niepe∏-nosprawnych, jest orzeczenie lekarskie o mo˝liwoÊci wykonywania danej pracy.Przed podj´ciem staraƒ o dane stanowiskowarto zasi´gnàç opinii lekarza lub doradcyzawodowego (patrz Rozdzia∏ VII).
Jakie pytania najcz´Êciej padajàpodczas rozmowy kwalifikacyjnej?Podczas rozmowy kwalifikacyjnej praco-dawca b´dzie stara∏ si´ poznaç kandydatajako potencjalnego pracownika, ale te˝ jako cz∏owieka. B´dzie zadawa∏ pytaniadotyczàce przebiegu pracy zawodowej,wykszta∏cenia, posiadanych kwalifikacji i umiej´tnoÊci, ale tak˝e zainteresowaƒ,sposobu sp´dzania wolnego czasu, pla-nów na przysz∏oÊç.
Pracodawca b´dzie ocenia∏ nie tylko twojekwalifikacje zawodowe, ale tak˝e moty-wacj´ do pracy, otwartoÊç na zmiany, ch´çkszta∏cenia i podnoszenia kwalifikacji,umiej´tnoÊç pracy w zespole, entuzjazm i energi´, a tak˝e samodzielnoÊç. Staraj si´byç otwarty, nie pi´trz trudnoÊci, lecz real-nie oceniaç sytuacj´. ZnajomoÊç przepi-sów dotyczàcych zatrudnienia osób nie-pe∏nosprawnych te˝ mo˝e byç Twoim atutem (patrz Rozdzia∏ XII).
41AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Trudne pytania w czasie rozmowykwalifikacyjnej?Istniejà pytania, na które odpowiedzi spra-wiajà trudnoÊci wi´kszoÊci kandydatom.Do takich pytaƒ nale˝à przede wszystkim:• pytania o doÊwiadczenia i umiej´tno-
Êci, których nie mamy, • pytania o przyczyny utraty poprzedniej
pracy,• pytania o wysokoÊç wynagrodzenia.
W jaki sposób odpowiadaç na trudne pytania?Nie ma uniwersalnej recepty, która stano-wi∏aby wskazanie, jak odpowiadaç natrudne pytania. Nale˝y kierowaç si´ zasadàatutu i pami´taç o tym, by mówiç prawd´.
Gdy pracodawca pyta o doÊwiad-czenia i umiej´tnoÊci, których niemamy? W takiej sytuacji nale˝y wskazaç na najbar-dziej zbli˝one do oczekiwanych przez praco-dawc´ umiej´tnoÊci i doÊwiadczenia, któremamy. Nale˝y tak˝e wyraziç gotowoÊç szyb-kiego i skutecznego doszkolenia si´, podnie-sienia lub poszerzenia posiadanych kwalifi-kacji. Postawa otwarta (gotowoÊç do zmian)to bardzo wa˝na i ceniona cecha.
Gdy pracodawca pyta o przyczynyutraty poprzedniej pracy?W podobnej sytuacji nale˝y unikaç sk∏ada-nia winy za utrat´ zatrudnienia na by∏egoszefa lub kolegów z pracy (to nie jest do-brze postrzegane, nale˝y patrzeç na siebie,a nie êle mówiç o innych). Przyczyn, dlaktórych cz∏owiek rezygnuje z pracy lub szu-ka innego zatrudnienia, mo˝e byç wiele.
Gdy poruszany jest temat wynagro-dzenia?Nie nale˝y nigdy zaczynaç rozmowy z pra-codawcà od tego tematu. Najpierw przed-staw si´ jako dobry kandydat, potem myÊlo wynagrodzeniu. Temat wynagrodzeniapowinien wyjÊç od pracodawcy (nie bàdêniecierpliwy) – to pracodawca powinienzadaç pytanie, ile chcia∏by Pan(i) zarabiaç?Dobrze jest wskazaç pracodawcy, ˝e zale-˝y Ci na podj´ciu w∏aÊnie tej pracy, o jakàsi´ ubiegasz i odpowiedzieç np.: zale˝y mina podj´ciu pracy i jestem otwarty na pro-pozycje dotyczàce wysokoÊci wynagrodze-nia. Przed pójÊciem na rozmow´ dobrzejest dowiedzieç si´ od osób, które wyko-nujà podobnà prac´, o jakà si´ ubiegasz,ile mo˝e zarabiaç osoba rozpoczynajàcaprac´ w danym zawodzie i danym rejoniekraju (pami´taj, ˝e ludzie z wi´kszym sta-˝em zarabiajà zwykle wi´cej; Ty jesteÊ napoczàtku drogi, ponadto w ró˝nych rejo-nach kraju wynagrodzenie za t´ samà pra-c´ jest inne). Takie informacje pomogà w urealnieniu Twoich oczekiwaƒ. Pytanieo wynagrodzenie to wa˝ny, ale delikatnytemat. Nie nale˝y go unikaç, ale trzeba za-chowywaç si´ taktownie.
Lista przyk∏adowych pytaƒ, któremogà pojawiç si´ podczas rozmowykwalifikacyjnej:• Co Pan/Pani mo˝e powiedzieç o sobie?• Jakie by∏y powody zmiany dotychcza-
sowej pracy?• Dlaczego chce Pan/Pani pracowaç
w naszej firmie?• Co spowodowa∏o, ˝e wybra∏/wybra∏a
Pan/Pani ten zawód?
42 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
43AKTYWNIE SZUKAM PRACY
• Co Pan/Pani wie na temat naszej firmy?• Prosz´ wymieniç swoje trzy najwa˝niej-
sze zalety?• Prosz´ wymieniç swoje trzy najwi´ksze
wady?• Jakie korzyÊci odniesie nasza firma za-
trudniajàc Pana/Panià?• Czy umie Pan/Pani pracowaç w sytuacji
stresu?• Co oznacza dla Pana/Pani sukces?• Czy umie Pan/Pani wspó∏pracowaç
w zespole?• Z jakim ludêmi lubi Pan/Pani pracowaç,
a z jakim nie i dlaczego?• Woli Pan/Pani pracowaç w grupie czy
samodzielnie?• Jakie maszyny/programy komputerowe
umie Pan/Pani obs∏ugiwaç?• Od kiedy chcia∏by/chcia∏aby Pan/Pani
rozpoczàç prac´ w naszej firmie?• Ile chcia∏by/chcia∏aby Pan/Pani na tym
stanowisku zarabiaç?• Jakie sà Pana/Pani zainteresowania?• Jak lubi Pan/Pani sp´dzaç wolny czas?• Prosz´ w kilku zdaniach zaprezentowaç
swojà kandydatur´.
Jakie „niespodzianki” mo˝e przygotowaç pracodawca?Czasem pracodawcy stosujà do ocenykandydata:• ró˝nego rodzaju testy psychologiczne
(badajàce osobowoÊç lub poziom inte-ligencji),
• próbki praktycznych umiej´tnoÊci (kan-dydat otrzymuje zadanie, które wyko-nuje si´ na danym stanowisku – np. osoba starajàca si´ o prac´ sekretarki jest proszona o przepisanie na kompu-terze krótkiego tekstu, by sprawdziç, jak radzi sobie z obs∏ugà komputera),
• zadania grupowe (na spotkanie zapro-szonych jest kilku kandydatów, którzy otrzymujà do realizacji jakieÊ zadanie, pracodawca przyglàda si´, jak radzà sobie poszczególni kandydaci i na tej podstawie ocenia ich mo˝liwoÊci).
W czasie spotkania w firmie mo˝esz ze-tknàç si´ z takimi lub podobnymi sytuacja-mi, bàdê na to przygotowany i nie obawiajsi´ ich, ka˝da osoba pracujàca, kiedyÊ po-szukiwa∏a zatrudnienia.
44 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Praca jest êród∏em niezale˝noÊci materialnej,daje mo˝liwoÊç samorealizacji i poczucie, ˝ejest si´ potrzebnym. Zanim podejmiesz pra-c´ zawodowà lub, gdy wykonywanie pracyb´dzie dla Ciebie na razie niemo˝liwe, pro-ponujemy wypróbowanie w∏asnych si∏ w pracy wolontarystycznej. Pracujàc jakowolontariusz, nie b´dziesz wprawdzie po-biera∏ pensji, ale oferujàc swój wolny czas,wiedz´ i umiej´tnoÊci innym ludziom i insty-tucjom, zyskasz wdzi´cznoÊç, satysfakcj´,nowe znajomoÊci i doÊwiadczenie.
Wolontariat mo˝e daç Ci szans´ na wyjÊciez domu i robienie razem z innymi czegoÊspo∏ecznie potrzebnego. Byç mo˝e sà w twoim Êrodowisku ludzie, którym mo-˝esz pomóc albo inicjatywy, w które mo-˝esz wnieÊç swoje pomys∏y i zaanga˝owa-nie. To dobry pomys∏ na aktywne, ciekawei przede wszystkim po˝yteczne sp´dzaniewolnego czasu.
Wolontariat jest to te˝ dobra forma zdoby-cia doÊwiadczenia zawodowego. Jakowolontariusz mo˝esz nabyç umiej´tnoÊciwspó∏pracy w grupie, poznaç swoje moc-ne i s∏abe strony, uzupe∏niç wiedz´ zdoby-tà w szkole, a tak˝e zdobyç nowe prak-tyczne umiej´tnoÊci.
JeÊli b´dzie to Twoja pierwsza powa˝napraca w ˝yciu, to b´dziesz mieç okazj´ doprzyj´cia na siebie okreÊlonych zobowià-zaƒ, z których zostaniesz póêniej rozliczony
i zdob´dziesz cenne informacje zwrotne,np. nad czym powinieneÊ bardziej popraco-waç, co jest najwa˝niejsze w wykonywaniudanego zadania. Jest to wi´c Êwietny tre-ning przed podj´ciem pracy zarobkowej.B´dziesz móg∏ zaoferowaç potencjalnemupracodawcy swoje doÊwiadczenie i poka-zaç, ˝e praca dla Ciebie to coÊ wi´cej ni˝êród∏o pieni´dzy.
JeÊli organizacja lub instytucja, w której od-bywasz praktyki, b´dzie zadowolona z wy-pe∏niania przez Ciebie obowiàzków, byçmo˝e zaproponuje Ci podj´cie sta∏ej pracy,albo weêmie pod uwag´ twoje doÊwiad-czenie w przysz∏oÊci, w trakcie rekrutacji.Warto te˝ pami´taç o mo˝liwoÊci uzyskaniareferencji po odbyciu praktyk, sta˝u czy te˝pracy wolontarystycznej. Opinia osoby, u której pracowa∏eÊ, sprawi, ˝e jako kandy-dat do pracy staniesz si´ bardziej wiarygod-ny. B´dzie to zaÊwiadczenie, które potwier-dzi, ˝e naby∏eÊ konkretne umiej´tnoÊci zawodowe i sprawdzi∏eÊ si´ jako dobry i uczciwy pracownik.
Wolontariusz w Êwietle prawaUstawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dzia-∏alnoÊci po˝ytku publicznego i o wolonta-riacie (Dz. U. Nr 96. poz. 873) jest pierw-szym kompleksowym aktem prawnym ujmujàcym w ramy dzia∏alnoÊç organizacjipozarzàdowych i wolontariuszy. Ustawareguluje zakres i formy aktywnoÊci wolon-tariuszy oraz tryb ich zaanga˝owania.
Wolontariat szansà rozwoju osobistego i zawodowegoIX
Organizacja (korzystajàcy), w której pracujewolontariusz, ma obowiàzek poinformo-waç wolontariusza o przys∏ugujàcych muprawach i cià˝àcych obowiàzkach oraz za-pewniç dost´p do tych informacji. Szczegó-∏owe obowiàzki korzystajàcego zawarte sàw art. 45 i 46 ustawy. Sà to m.in.:• informowaç wolontariusza o ryzyku dla
zdrowia i bezpieczeƒstwa zwiàza-nym z wykonywanymi Êwiadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagro-˝eniami,
• zapewniç wolontariuszowi, na dotyczà-cych pracowników zasadach okreÊlo-nych w odr´bnych przepisach, bezpiecz-ne i higieniczne warunki wykonywania przez niego Êwiadczeƒ, w tym – w za-le˝noÊci od rodzaju Êwiadczeƒ i zagro-˝eƒ zwiàzanych z ich wykonywaniem – odpowiednie Êrodki ochrony indywi-dualnej,
• pokrywaç, na dotyczàcych pracowników zasadach, okreÊlonych w odr´bnych przepisach, koszty podró˝y s∏u˝bowych i diet,
• pokrywaç inne niezb´dne koszty pono-szone przez wolontariusza, zwiàzane z wykonywaniem Êwiadczeƒ,
• korzystajàcy mo˝e pokrywaç koszty szkoleƒ wolontariuszy w zakresie wy-konywanych przez nich Êwiadczeƒ,okreÊlonych w porozumieniu,
• wolontariuszowi mogà przys∏ugiwaç Êwiadczenia zdrowotne na zasadach przewidzianych w przepisach o po-wszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym – sk∏adka zdrowotna,
• na podstawie odr´bnych przepisów, wolontariuszowi przys∏uguje zaopatrze-
nie z tytu∏u wypadku przy wykonywaniu Êwiadczeƒ – sk∏adka wypadkowa.
Wolontariuszowi, który wykonuje Êwiad-czenia przez okres nie d∏u˝szy ni˝ 30 dni,korzystajàcy zobowiàzany jest zapewniçubezpieczenie od nast´pstw nieszcz´Êli-wych wypadków.
Wa˝ne! Wolontariusz nie pobiera wynagrodzeniaza wykonywane Êwiadczenia, nie jest te˝pracownikiem w rozumieniu przepisówprawa pracy.
JeÊli chcesz zostaç wolontariuszem, niemusisz mieç doÊwiadczenia, znaç obs∏ugikomputera ani perfekcyjnie j´zyka obcego,nie musisz byç w pe∏ni fizycznie sprawny. W Polsce (ale te˝ za granicà!) dzia∏a takwiele organizacji pozarzàdowych i instytu-cji administracji publicznej, ˝e na pewnoznajdziesz miejsce odpowiednie dla siebie.Zastanów si´ jednak, co Ci´ interesuje, w jakiej dziedzinie twoja wiedza i umiej´t-noÊci mogà byç wykorzystane przez orga-nizacj´, do której chcesz si´ zg∏osiç. Ka˝dyma coÊ do zaoferowania innym!
Jak i gdzie zg∏osiç si´ do pracy w charakterze wolontariusza?> Najprostszym sposobem jest zg∏oszeniesi´ do Centrum Wolontariatu. Centra Wo-lontariatu poÊredniczà mi´dzy zaintereso-wanymi wolontariatem, a osobami i orga-nizacjami poszukujàcymi pomocy.
> JeÊli w pobli˝u twojego miejsca za-mieszkania nie ma Centrum Wolontariatu
45AKTYWNIE SZUKAM PRACY
46 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Ogólnopolska Sieç Centrów Wolontariatu:
www.wolontariat.org.pl
Centrum Wolontariatu w Bia∏ymstoku
ul. Dojlidy Fabryczne 26, 15-555 Bia∏ystok 23
tel.: 0 85 732 28 46, 0 85 732 09 09faks: 0 85 732 94 84
e-mail: [email protected]
Stowarzyszenie Bielskie Centrum Wolontariatu
ul. Krasiƒskiego 5a, 43-300 Bielsko-Bia∏atel.: 0 608 413 832
faks: 0 33 822 05 29e-mail: [email protected]
Regionalne Centrum Wolontariatu w Dzier˝oniowe
ul. Mickiewicza 16/1, 58-200 Dzier˝oniów Âlàskitel./faks: 0 74 832 38 33
e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatu w Elblàguul. Zwiàzku Jaszczurczego 17
82-300 Elblàg(Hotel ZBK, wejÊcie od ty∏u)
tel.: 0 55 236 27 16 e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatu w Gdaƒskuul. Ks. Józefa Zator-Przytockiego 4
(dawna ul. Mireckiego)80-245 Gdaƒsk-Wrzeszcz
tel.: 0 58 341 61 77
lub nie znalaz∏eÊ interesujàcej oferty, po-szukaj w gazetach, na tablicach og∏oszeƒlub skorzystaj z internetowej bazy Stowa-rzyszenia Klon/Jawor. Zawiera ona staleuaktualniane informacje o ponad 50 tys.organizacji w Polsce. Na pewno znaj-dziesz w niej, gdzieÊ niedaleko twojegodomu, organizacj´, z którà b´dziesz móg∏nawiàzaç wspó∏prac´.
> Mo˝esz popytaç znajomych, rodzin´,pracownika samorzàdu lokalnego lub po-mocy spo∏ecznej albo ksi´dza. Wielu wo-
lontariuszy dowiaduje si´ o organizacjachw ten sposób.
> JeÊli jesteÊ ju˝ zdecydowany na danàorganizacj´, mo˝esz skontaktowaç si´ z nià telefonicznie, poprzez poczt´ elektro-nicznà lub po prostu przyjÊç osobiÊcie i do-wiedzieç si´ o mo˝liwoÊci pracy.
JeÊli chcesz uzyskaç wi´cej infor-macji o organizacjach pozarzàdo-wych, polecamy portal www.ngo.pl, Stowarzyszenia Klon/Jawor.
ADRESY CENTRÓW WOLONTARIATU W POLSCE
47AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Âwi´tokrzyskie Centrum FundacjiRozwoju Demokracji Lokalnej
ul. Sienkiewicza 25, 25-007 Kielce
tel.: 0 41 344 41 60, tel./faks: 0 41 344 77 62
e-mail: [email protected]
Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu
ul. Zielona 20/13A, 20-082 Lublin
tel.: 0 81 534 26 52e-mail: [email protected]
Regionalne Centrum Wolontariatuul. Piotrkowska 38,
90-265 ¸ódêtel./faks: 0 48 633 58 97, 633 59 11
e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatu w Pileul. Motylewska 24,
64-920 Pi∏atel:. 0 67 214 02 44, 067 214 02 04
faks: 0 67 214 02 21e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatuul. Skryta 14/1, 60-770 Poznaƒ
tel.: 0 61 661 12 73e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatuul. Sienkiewicza 7/23,
76-200 S∏upsktel./faks: 0 59 840 13 70
e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatuul. Dmowskiego 1,
37-450 Stalowa Wolatel.: 0 15 642 63 84faks: 0 15 844 79 97
e-mail: [email protected]
Regionalne Centrum Wolontariatuul. Gazowa 35, 87-100 Toruƒ
tel.: 0 56 62 35 512faks: 0 56 62 36 012
e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatuul. Nowolipie 9/11, 00-150 Warszawa
tel.: 0 22 635 27 73faks: 0 22 635 46 02
e-mail: [email protected]
Centrum Wolontariatu we Wroc∏awiu
ul. Êw. Antoniego 36/38 50-076 Wroc∏aw
tel.: 0 71 372-33-89faks: 0 71 344 85 75
48 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
ORGANIZACJE REKRUTUJÑCE WOLONTARIUSZY ZA GRANIC¢
Narodowa Agencja Programu „M∏odzie˝” www.youth.org.pl/W ramach unijnego programu „M∏odzie˝” (Wo-lontariat Europejski) osoby w wieku 18-25 latmogà wyjechaç do jednego z krajów Unii Euro-pejskiej. Projekty trwajà od kilku tygodni do kil-kunastu miesi´cy. Oprócz wieku, polskiego oby-watelstwa i silnej motywacji do pomagania innym nie ma szczególnych wymagaƒ, ale wi´k-szà szans´ na wyjazd majà osoby zagro˝one pa-tologiami, niepe∏nosprawne czy bezrobotne.
Polska Akcja Humanitarna www.pah.ngo.pl/Fundacja pomaga poszkodowanym w wojnachi kataklizmach zarówno w Polsce, jak i za gra-nicà. Zak∏ada misje humanitarne na terenachpokonfliktowych lub dotkni´tych ubóstwem(obecnie prowadzi dwie sta∏e misje w Czecze-nii i Kosowie). Trzeba mieç minimum 18 lat,znaç j´zyk obcy u˝yteczny w danym kraju i przejÊç przeszkolenie.
Polska Fundacja im. Roberta Schumana www.schuman.org.pl/W programie wymiany „Wolontariat – Budowa-nie Mostów w Europie” mogà braç udzia∏ osobyw wieku 18-25 lat. Wyje˝d˝ajà do Niemiec, abyuczyç m∏odzie˝, pomagaç w domach spokojnejstaroÊci, zajmowaç si´ ludêmi chorymi. Znajo-moÊç j´zyka nie jest konieczna. Fundacja wspó∏-pracuje z Wolontariatem Europejskim, wysy∏ajàcm∏odych ludzi tak˝e do Belgii i Francji. Projektytrwajà maksymalnie 12 miesi´cy.
Program Wolontariuszy NarodówZjednoczonych(United Nations Volunteers – UNV)
www.unv.orgwww.undp.org.pl Wolontariusze UNV pracujà przy projektach i pro-gramach pomocowych prowadzonych przez organizacje i agendy Organizacji Narodów Zjed-noczonych w wi´kszoÊci paƒstw Êwiata. Rekruto-wane sà tylko osoby z wy˝szym wykszta∏ceniem,które ukoƒczy∏y 25 lat, majàce minimum 5 latpraktyki zawodowej i znajàce dwa j´zyki obce.
Salezjaƒski Wolontariat Misyjny www.salos.pl/misje/Wolontariusze pomagajà duchownym w pracypodczas misji, g∏ównie w Afryce. Wyjazdytrwajà zazwyczaj 2-3 miesiàce w okresie waka-cyjnym. Trzeba samemu pokryç koszty trans-portu i wiz. Wolontariusz powinien mieç conajmniej 18 lat i znaç przydatny w danym regionie j´zyk.
Stowarzyszenie Jeden Âwiat www.jedenswiat.org.pl Organizuje projekty d∏ugoterminowe (od 3 mie-si´cy) i krótkoterminowe – workcamps (2-3 ty-godnie). Projekty dotyczà wybranej wczeÊniejdziedziny np. ekologia, opieka nad osobamistarszymi, praca z dzieçmi. Organizacja ma za-si´g globalny.
Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa„Borussia” http://free.ngo.pl/borussia/Borussia od 1999 roku koordynuje w Polsce pro-jekt FSDE (Europejskie Ochotnicze S∏u˝by Socjal-ne). Uczestnicy (w wieku 18-25 lat) podczasrocznego sta˝u za granicà pracujà jako wolonta-riusze w placówkach socjalnych, m∏odzie˝owychdomach spotkaƒ itp., w ramach projektu „Budo-wanie Mostów w Europie” oraz programu UniiEuropejskiej Wolontariat Europejski.
49AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Status absolwenta przys∏uguje przez 12miesi´cy od dnia okreÊlonego w dyplomie,Êwiadectwie lub innym dokumencie po-twierdzajàcym ukoƒczenie szko∏y lub za-Êwiadczeniu o ukoƒczeniu kursu. W tymczasie, poszukujàc pracy, mo˝esz korzystaçz pomocy oferowanej przez urz´dy pracym.in.: poÊrednictwa pracy i doradztwa za-wodowego, klubów pracy, szkoleƒ.
Oprócz tych form wsparcia, mo˝esz korzy-staç równie˝ z dodatkowych przywilejów i pomocy w ramach Programu „Pierw-sza Praca” (o szczegó∏y pytaj w swoimurz´dzie pracy).
Program „Pierwsza Praca” – umo˝liwiaabsolwentom korzystanie m.in. z:• indywidualnej pomocy w ramach tzw.
Indywidualnego Planu Dzia∏ania. Re-alizujàc Indywidualny Plan Dzia∏a-nia, absolwenci aktywnie poszukujà pracy. Pomagajà im w tym poÊrednicy pracy, doradcy zawodowi, liderzy klubu pracy. W trakcie uczestnictwa w pro-gramie absolwenci biorà równie˝ udzia∏ w „Warsztatach Poszukiwania Pracy” oraz wykorzystujà specjalny ze-szyt u∏atwiajàcy planowe i skuteczne poszukiwanie pracy,
• pomocy w rozpocz´ciu w∏asnej dzia∏al-noÊci gospodarczej. Osoby niepe∏no-sprawne podejmujàce dzia∏alnoÊç gospodarczà kierowane sà przez po-wiatowy urzàd pracy na specjalistyczne
kursy szkoleniowe dotyczàce rozpocz´-cia i prowadzenia samodzielnej dzia∏al-noÊci gospodarczej, uzyskujà równie˝ informacje o mo˝liwoÊci uzyskania po˝yczki.
Niepe∏nosprawni absolwenci w ramachprogramu JUNIOR, który jest cz´Êcià Pro-gramu Aktywizacji Zawodowej Absolwen-tów „Pierwsza Praca”, mogà ponadto ko-rzystaç:• ze sta˝u absolwenckiego. Sta˝ umo˝-
liwia nabycie praktycznych umiej´tnoÊci koniecznych do wykonywania okreÊlo-nej pracy. W czasie sta˝u nie nawiàzuje si´ stosunku pracy. Okres odbywania sta˝u nie powinien przekraczaç 12 mie-si´cy. Absolwent odbywa sta˝ na stano-wisku pracy na podstawie umowy za-wartej przez starost´ z pracodawcà. Sta-˝e umo˝liwiajà wykonywanie pracy przez absolwentów, wed∏ug ustalonego przez starost´ i pracodawc´ programu, zgodnie z zasadami funkcjonowania firmy, bez ponoszenia kosztów wyna-grodzenia przez pracodawc´. Praco-dawca w trakcie odbywania sta˝u przez absolwenta ma mo˝liwoÊç sprawdzania jego przydatnoÊci zawo-dowej, spo∏ecznej i indywidualnej. Absolwent ma z kolei okazj´ do zapre-zentowania swoich umiej´tnoÊci, a po-zyskujàc doÊwiadczenie zawodowe, staje si´ pe∏nowartoÊciowym kandyda-tem do pracy,
Pomoc dla absolwentów i ich pracodawców X
a) niepe∏nosprawny absolwent skiero-wa ny na sta˝ otrzymuje stypen-dium. Dofinansowanie jest Êwiad-czeniem na rehabilitacj´ zawodowà, a jego wysokoÊç jest ustalana przez powiatowy urzàd pracy w zale˝noÊci od stopnia niepe∏nosprawnoÊci oso-by skierowanej do odbycia sta˝u,
• z umowy absolwenckiej. Pracodaw-ca zatrudnia bezrobotnego, skierowane-go przez urzàd pracy absolwenta, który ukoƒczy∏ u niego sta˝ lub absolwenta poszukujàcego pracy, na podstawie umowy o prac´. Urzàd pracy zawiera umow´ z pracodawcà o zatrudnieniu bezrobotnego absolwenta lub absol-wenta poszukujàcego pracy. Na mocy tej umowy urzàd pracy zwraca pracodawcy przez 24 miesiàce cz´Êç wynagrodzenia wyp∏aconego pracownikowi,
Osoba niepe∏nosprawna mo˝e korzystaç z pomocy doradcy zawodowego, który od-powiada za przygotowanie absolwenta dopodj´cia pracy w ramach sta˝u. Doradcau∏atwia rozpoznanie zainteresowaƒ i pre-dyspozycji oraz okreÊlenie odpowiedniegorodzaju pracy, nawiàzanie kontaktu i wspó∏pracy z potencjalnym pracodawcàoraz zapewnia sprawowanie pieczy nadodbywaniem sta˝u przez osob´ niepe∏no-sprawnà.
Kto mo˝e wziàç udzia∏ w programieJUNIOR?Mogà z niego skorzystaç osoby z orzeczo-nym znacznym, umiarkowanym lub lekkimstopniem niepe∏nosprawnoÊci b´dàce: • absolwentami w rozumieniu ustawy
z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnie-niu i przeciwdzia∏aniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, z póên. zm.), zarejestrowanymi w powiatowych urz´-dach pracy, skierowanymi na sta˝ po da-cie wejÊcia w ˝ycie programu – zwany-mi dla potrzeb programu absolwentami bezrobotnymi lub
• poszukujàcymi pracy, w okresie do up∏y-wu 12 miesi´cy od dnia okreÊlonego w dyplomie, Êwiadectwie ukoƒczenia szko∏y lub zaÊwiadczeniu o ukoƒczeniu kursu, je˝eli sà: a) absolwentami, którzy ucz´szczali
w systemie dziennym do ponad-podstawowej oraz ponadgimnazjal-nej szko∏y publicznej lub niepub-licznej o uprawnieniach szko∏y publicznej albo do szko∏y wy˝szej,
b) absolwentami studiów podyplomo-wych lub doktoranckich, podj´tychw okresie 6 miesi´cy od dnia ukoƒ-czenia szko∏y wy˝szej,
c) absolwentami szko∏y, o której mowa w ppkt. a, do której ucz´szczali w systemie wieczorowym lub zaocz-nym, je˝eli w ostatnich 12 miesià-cach nauki nie byli zatrudnieni,
d) absolwentami co najmniej 12-mie-si´cznego przygotowania zawodo-wego odbytego w ramach Ochotni-czych Hufców Pracy,
e) absolwentami kursów zawodowych trwajàcych co najmniej 24 miesiàce, je˝eli w okresie ostatnich 12 miesi´-cy ich trwania nie byli zatrudnieni,
f) absolwentami szkó∏ specjalnych, g) osobami, które uzyska∏y uprawnie-
nia do wykonywania zawodu, zwa-
50 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
nymi dla potrzeb programu, absol-wentami poszukujàcymi pracy.
Wsparcie dla pracodawców zatrudniajàcych niepe∏nosprawnych absolwentówPracodawcy uczestniczàcemu w progra-mie, z wy∏àczeniem pracodawców prowa-dzàcych zak∏ady aktywnoÊci zawodowej,przys∏ugujà: • premia z tytu∏u odbycia sta˝u przez ab-
solwenta bezrobotnego, w wysokoÊci stanowiàcej iloczyn liczby miesi´cy od-bytego sta˝u i kwoty stanowiàcej do 20 proc. najni˝szego wynagrodzenia, obowiàzujàcego w dniu 1 stycznia roku, w którym rozpocz´to sta˝ – jeÊli sta˝ysta jest osobà o znacznym lub umiarkowa-nym stopniu niepe∏nosprawnoÊci albo absolwentem szko∏y specjalnej, nato-miast do 10 proc. najni˝szego wynagro-dzenia, jeÊli sta˝ysta jest osobà o lekkim stopniu niepe∏nosprawnoÊci. W przy-padku rezygnacji sta˝ysty z odbywania sta˝u w trakcie jego trwania, pracodaw-cy przys∏uguje premia za faktyczny okres sta˝u odbytego przez sta˝yst´;
• refundacja kosztów wynagrodzenia ab-solwenta bezrobotnego, w przypadku zatrudnienia go po zakoƒczeniu sta˝u u tego pracodawcy lub refundacja kosztów wynagrodzenia zatrudnionego absolwenta poszukujàcego pracy. Re-fundacja wyp∏acana jest przez okres 24 miesi´cy: – co drugi miesiàc, w kwocie nie wy˝-
szej ni˝ 75 proc. najni˝szego wyna-grodzenia, w odniesieniu do osób o znacznym i umiarkowanym stop-
niu niepe∏nosprawnoÊci oraz absol-wentów szkó∏ specjalnych,
– co czwarty miesiàc, w kwocie nie wy˝szej ni˝ 25 proc. najni˝szego wy-nagrodzenia (dotyczy osób o lekkim stopniu niepe∏nosprawnoÊci).
Refundacja nie dotyczy osób niepe∏no-sprawnych, których wynagrodzenie jest w cz´Êci refundowane ze Êrodków PFRONna podstawie odr´bnych przepisów lubprogramów celowych.
Warto wiedzieç!Absolwenci, którzy chcà otworzyç w∏asnefirmy, majà prawo do rocznej ulgi w op∏aca-niu sk∏adek na ubezpieczenie emerytalne.Aby skorzystaç z ulgi, absolwent musi nale-˝eç do jednej z wymienionych grup: • ucz´szcza∏ w systemie dziennym do po-
nadpodstawowej oraz ponadgimna-zjalnej szko∏y publicznej lub niepublicz-nej o uprawnieniach publicznej albo wy˝szej,
• wymienione szko∏y ukoƒczy∏ wieczo-rowo albo zaocznie, ale przez ostatnie 12 miesi´cy nie pracowa∏,
• ukoƒczy∏ co najmniej: roczne przygoto-wanie zawodowe w ramach Ochotni-czych Hufców Pracy lub dwuletnie dzienne kursy zawodowe, pod warun-kiem ˝e podczas drugiego roku nie by∏ zatrudniony,
• jest absolwentem szko∏y specjalnej al-bo niepe∏nosprawnym, który uzyska∏ uprawnienia do wykonywania zawodu.
Wnioski o zwolnienie z op∏acania sk∏adekemerytalnych sk∏ada si´ w oddzia∏ach ZUS.
51AKTYWNIE SZUKAM PRACY
52 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Gdy szuka si´ êród∏a dochodu, jednà z mo˝liwoÊci jest za∏o˝enie firmy, czyli sa-modzielne stworzenie sobie miejsca pracy.
MyÊlàc o w∏asnej dzia∏alnoÊci gospodar-czej, warto odpowiedzieç sobie najpierwna pytania: • czy masz g∏ow´ do interesów, posia-
dasz: zmys∏ organizatorski, umiej´tnoÊç podejmowania trafnych decyzji i ryzy-ka, jesteÊ kreatywny, samodzielny i wy-trwa∏y,
• czy i ile mo˝esz zainwestowaç,• czy potrafisz znaleêç na rynku nisz´,
która zapewni Ci dochody (co ma szans´ byç kupione i przez kogo?), np.: miesz-kasz w korzystnym rejonie (morze, góry) i mo˝esz otworzyç sezonowy interes w postaci us∏ug agroturystycznych,
• co umiesz, na czym si´ znasz, jakie masz zainteresowania, hobby, jak to si´ da prze∏o˝yç na mo˝liwoÊç zarabiania,
• czy znasz lokalny rynek pracy (jakich pracowników masz szans´ na nim znaleêç),
• czy znasz przepisy (prawo pracy, podatki).
Co przysz∏y przedsi´biorca powinienwiedzieç?Przysz∏y przedsi´biorca musi poznaç zasa-dy rozliczania dzia∏alnoÊci (podatki, sk∏ad-ki na ZUS, ksi´gowoÊç, finanse), a tak˝ezdobyç praktycznà wiedz´ o zasadach pro-wadzenia firmy (zarzàdzanie, marketing).
Musi te˝ mieç lub znaleêç dost´p do Êrod-ków finansowych zarówno tych niezb´d-nych do bie˝àcego funkcjonowania firmy,jak i tych, od których zale˝y jej rozwój.
Droga do w∏asnej firmy wydaje si´ nie∏at-wa, ale mo˝na jà pokonaç, korzystajàc z pomocy szeregu instytucji (zarówno publicznych, jak i pozarzàdowych) powo-∏anych w∏aÊnie do wspierania ludzi przed-si´biorczych zarówno na starcie, jak i w dalszych etapach dzia∏alnoÊci.
Bezp∏atne poradyWszyscy startujàcy powinni najpierw po-radziç si´ kogoÊ, kto oceni, czy ich pomys∏jest dobry i czy sà wystarczajàco przygoto-wani, ˝eby zaczynaç w∏asnà dzia∏alnoÊçgospodarczà. W tym celu mo˝na zwróciçsi´ do:• urz´du pracy, który oferuje szkolenia
dla osób chcàcych rozpoczàç w∏asnà dzia∏alnoÊç gospodarczà (informuje równie˝ o innych organizacjach z dane-go terenu, które szkolà bezp∏atnie z za-kresu prowadzenia w∏asnej dzia∏alnoÊci gospodarczej). Mo˝na tam równie˝ uzyskaç (w wi´kszoÊci przypadków bezp∏atnie) podstawowe informacje na temat procedury rejestrowania firmy, aspektów prawnych i finansowych dzia∏alnoÊci gospodarczej.
• Punktu Konsultacyjno-Doradcze-go. Na terenie ca∏ej Polski w Punktach Konsultacyjno-Doradczych (PKD) pro-
W∏asna dzia∏alnoÊç gospodarczaXI
53AKTYWNIE SZUKAM PRACY
wadzonych przez Polskà Agencj´ Roz-woju Przedsi´biorczoÊci dost´pne sà bezp∏atne us∏ugi doradcze. Kandydat na przedsi´biorc´, zg∏aszajàc si´ do do-radcy, mo˝e uzyskaç porad´ i informa-cj´ z zakresu:– administracyjno-prawnych aspek-
tów prowadzenia dzia∏alnoÊci go-spodarczej,
– zarzàdzania przedsi´biorstwem (pra- wo, marketing, finanse, podatki,produkcja),
– informacji o dost´pnej na rynku ofercie: banków (wraz ze szczegó∏a-mi warunków udzielania kredytów) oraz innych instytucji finansowych, tj.: firm leasingowych, funduszy po-˝yczkowych, funduszy por´czeƒ kre-dytowych, funduszy kapita∏owych i innych,
– mo˝liwoÊci zdobycia Êrodków finan-sowych na dzia∏alnoÊç.
W jednym roku kalendarzowym przedsi´-biorca mo˝e skorzystaç ∏àcznie z 10 godzintakich us∏ug.
Lista Punktów Konsultacyjno-Doradczychznajduje si´ na stronie internetowej Pol-skiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊciwww.parp.gov.pl; informacji na ich tematmo˝na te˝ zasi´gnàç, dzwoniàc pod numertel.: 0 22 699 70 18, 699 70 01.
• Bezp∏atne porady uzyskasz równie˝ w lokalnych stowarzyszeniach pro-mocji biznesu (ich adresy znajdzieszw bazie danych na portalu www.ngo.pl lub dzwoniàc bezpoÊrednio do Stowa-
rzyszenia Klon/Jawor, które prowadzi t´ baz´ tel.: 0 22 828 91 28).
• Osoby majàce dost´p do Interentu mogà skorzystaç z bezp∏atnych interne-towych szkoleƒ przygotowanych przez BiznesPartner.pl. Dzi´ki szkoleniu mo˝na si´ dowiedzieç ,,krok po kroku”, w jaki sposób za∏o˝yç firm´ w postaci indywi-dualnej dzia∏alnoÊci gospodarczej lub w formie spó∏ki, a tak˝e jak pozyskiwaç dotacje z funduszu PHARE dla przedsi´-biorców.
Po˝yczki na dzia∏alnoÊç gospodarczàDu˝ym u∏atwieniem dla rozpoczynajàcychdzia∏alnoÊç gospodarczà mo˝e byç mo˝li-woÊç uzyskania po˝yczki.
Po˝yczk´ mo˝e otrzymaç osoba niepe∏no-sprawna, która nie przekroczy∏a wiekuemerytalnego, zarejestrowana jest jakobezrobotna lub poszukujàca pracy i niepozostaje w zatrudnieniu. Mo˝e otrzymaçpo˝yczk´ tylko raz, pod warunkiem, ˝e ak-tualnie nie korzysta z po˝yczki udzielonej z Funduszu Pracy.
Po˝yczk´ przyznaje starosta ze ÊrodkówPFRON, a maksymalna jej wysokoÊç to 30-krotnoÊç przeci´tnego wynagrodzenia.Oprocentowanie wynosi 5 proc. od udzie-lonej kwoty.
54 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
JeÊli szukasz pracy, mo˝esz podczas spot-kania z potencjalnym pracodawcà poinfor-mowaç go, i˝ zatrudniajàc osob´ niepe∏-nosprawnà, mo˝e liczyç na pewne ulgi i wsparcie finansowe.
I. Dofinansowanie do wynagrodzeƒpracowników niepe∏nosprawnychPracodawcy, który osiàga wskaênik za-trudnienia powy˝ej 6 proc. osób niepe∏no-sprawnych, które nie osiàgn´∏y wiekuemerytalnego i zosta∏y uj´te w ewidencjiprowadzonej przez PFRON, przez rok przy-s∏uguje miesi´czne dofinansowanie dowynagrodzeƒ ze Êrodków Funduszu. Skalatego dofinansowania zale˝y od stopnianiepe∏nosprawnoÊci pracownika i wynosi:
• 130 proc. najni˝szego wynagrodzenia dla osób ze znacznym stopniem niepe∏-nosprawnoÊci,
• 110 proc. najni˝szego wynagrodzenia dla osób z umiarkowanym stopniem niepe∏nosprawnoÊci,
• 50 proc. najni˝szego wynagrodzenia dla osób z lekkim stopniem niepe∏no-sprawnoÊci.
Pracodawcy prowadzàcemu zak∏ad pracychronionej przys∏uguje 100 proc. wy˝ejpodanych kwot dofinansowania.
Pracodawcy zatrudniajàcemu w przelicze-niu na pe∏ny wymiar czasu pracy mniej ni˝ 25 pracowników oraz co najmniej 25
Podstawa prawna:• Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabi-
litacji zawodowej i spo∏ecznej oraz za-trudnianiu osób niepe∏nosprawnych (Dz. U. Nr 123 poz. 776 z póên. zm.)
• Rozporzàdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo∏ecznej z 22 maja 2003 r. w sprawie szczegó∏owych za-sad udzielania, oprocentowania, roz-k∏adania na raty, sp∏aty i umarzania po˝yczek dla osób niepe∏nosprawnych (Dz. U. Nr 100 poz. 930).
Pami´taj! W przypadku osób prowadzàcych dzia∏al-noÊç gospodarczà najwi´ksze znaczenie majakoÊç produktów, Êwiadczonych us∏ug, a tak˝e rzetelnoÊç i niezawodnoÊç wobeckontrahentów. JeÊli potrafisz to zaoferowaçodbiorcom, Twoja niepe∏nosprawnoÊç nieb´dzie stanowi∏a przeszkody w walce z konkurencjà ani w osiàgni´ciu sukcesu.Mo˝esz stworzyç sobie i innym mo˝liwoÊçpodj´cia godnej pracy, rozwój i osiàgni´cieniezale˝noÊci finansowej!
KorzyÊci dla pracodawcówzatrudniajàcych osoby niepe∏nosprawneXII
JeÊli zdecydowa∏eÊ si´ za∏o˝yç firm´ – si´gnij do poradnika ,,Rozpoczynamw∏asnà dzia∏alnoÊç gospodarczà”.
55AKTYWNIE SZUKAM PRACY
pracowników i osiàgajàcemu wskaênik zatrudnienia osób niepe∏nosprawnych w wysokoÊci co najmniej 6 proc. PFRONdofinansuje 70 proc. tych kwot, a w przy-padku osób niepe∏nosprawnych, u któ-rych stwierdzono chorob´ psychicznà,upoÊledzenie umys∏owe lub epilepsj´ orazpracowników niewidomych – 90 proc.podanych kwot.
Dofinansowanie przys∏uguje pracodaw-com, którzy nie majà zaleg∏oÊci w zobo-wiàzaniach wobec Funduszu.
II. Udzia∏ PFRON oraz bud˝etu paƒstwa w sk∏adkach na ZUS 1. W zak∏adach pracy zatrudniajàcych
mniej ni˝ 25 osób, w stosunku do za-trudnionych osób niepe∏nosprawnych, zaliczonych do znacznego lub do umiar-kowanego stopnia niepe∏nosprawnoÊci: • cz´Êç wynagrodzenia odpowiada-
jàcà sk∏adce nale˝nej od zatrudnio-nego na ubezpieczenie emerytalne finansuje Fundusz,
• cz´Êç kosztów osobowych praco-dawcy odpowiadajàcà nale˝nej sk∏adce na ubezpieczenie emerytal-ne od pracodawcy, finansuje bud˝et paƒstwa.
2. W zak∏adach pracy chronionej i zak∏a-dach aktywnoÊci zawodowej Fundusz finansuje:• cz´Êç wynagrodzenia odpowiada-
jàcà nale˝nej sk∏adce pracownika na ubezpieczenie emerytalne i cho-robowe,
• cz´Êç kosztów osobowych praco-
dawcy w cz´Êci odpowiadajàcej na-le˝nej sk∏adce na ubezpieczenie wy-padkowe.
Bud˝et paƒstwa finansuje cz´Êç kosztówosobowych pracodawcy odpowiadajàcànale˝nej sk∏adce na ubezpieczenie emery-talne i rentowe pracodawcy.
3. Fundusz finansuje u pracodawcy za-trudniajàcego co najmniej 25 pracow-ników w przeliczeniu na pe∏ny wymiar czasu pracy, osiàgajàcego wskaênik za-trudnienia niepe∏nosprawnych ogó∏em w wysokoÊci co najmniej 6 proc. w sto-sunku do zatrudnionych osób niepe∏-nosprawnych:• majàcych znaczny i umiarkowany
stopieƒ niepe∏nosprawnoÊci – cz´Êç wynagrodzenia odpowiadajàcà na-le˝nej od pracownika sk∏adce na ubezpieczenie emerytalne oraz cz´Êç kosztów osobowych pracodawcy odpowiadajàcà nale˝nej od praco-dawcy sk∏adce na ubezpieczenie emerytalne,
• majàcych lekki stopieƒ niepe∏no-sprawnoÊci – cz´Êç kosztów osobo-wych pracodawcy odpowiadajàcà nale˝nej sk∏adce na ubezpieczenie wypadkowe.
56 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
B´dàc osobà niepe∏nosprawnà, mo˝eszpracowaç, pod warunkiem ˝e zosta∏eÊ do-puszczony do pracy przez lekarza medycy-ny pracy, a praca na danym stanowiskujest zgodna ze wskazaniami zawartymi w orzeczeniu lekarza orzecznika lub orze-czeniu o stopniu niepe∏nosprawnoÊci. Bezstosownego zaÊwiadczenia lekarza medy-cyny pracy o dopuszczeniu pracownika do
pracy na danym stanowisku, pracodawcanie ma prawa zatrudniç danej osoby.
Zapoznaj si´ z przepisami, które obowià-zujà pracowników, równie˝ niepe∏no-sprawnych, na rynku pracy.
Kodeks pracy okreÊla prawa i obowiàzkipracowników i pracodawców.
Podstawowe zagadnienia prawneXIII
III. Zwrot kosztów na przystosowaniestanowiska pracyPracodawca, który przez okres co najmniej36 miesi´cy:• zatrudni osoby niepe∏nosprawne
– bezrobotne lub poszukujàce pracy i niepozostajàce w zatrudnieniu skie-rowane do pracy przez powiatowy urzàd pracy,
• zatrudnia osoby, których niepe∏no-sprawnoÊç powsta∏a w czasie za-trudnienia w tym zak∏adzie (bez wi-ny w∏asnej lub pracodawcy),
mo˝e otrzymaç zwrot kosztów poniesio-nych na przystosowanie tworzonych lubistniejàcych stanowisk pracy dla tych osób,stosownie do potrzeb wynikajàcych z ichniepe∏nosprawnoÊci, maksymalnie do wy-sokoÊci 20-krotnego przeci´tnego wyna-grodzenia za ka˝de przystosowane stano-wisko pracy osoby niepe∏nosprawnej.
IV. Ulga zamiast wp∏atPracodawcy, którzy nie osiàgajà odpo-wiednich wskaêników zatrudnienia osóbniepe∏nosprawnych (co najmniej 6 proc.),muszà dokonywaç obowiàzkowych wp∏atna PFRON. Je˝eli kupià us∏ugi (z wy∏àcze-niem handlu) lub produkty pracodawcyzatrudniajàcego co najmniej 25 pracowni-ków, w tym co najmniej 10 proc. osób zeznacznym lub umiarkowanym stopniemniepe∏nosprawnoÊci, nabywajà prawo doobni˝enia wysokoÊci obowiàzkowychwp∏at na Fundusz.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o re-habilitacji zawodowej i spo∏ecznej orazzatrudnianiu osób niepe∏nosprawnych(Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zm., ost. zm.z dnia 19 grudnia 2003 r., – Dz. U. Nr 228, poz. 2262).
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i spo∏ecznej oraz zatrudnianiu osóbniepe∏nosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz.776 z póên. zm.) zawiera szczególne uregu-lowania w stosunku do zawartych w Kodek-sie pracy postanowieƒ. Dotyczà one: czasupracy, urlopów wypoczynkowych oraz zwol-nieƒ z pracy osób niepe∏nosprawnych.
Najcz´Êciej stosowane na rynku pra-cy formy umów:Umowa o prac´ jest regulowana przez Kodeks pracy. Podpisujàc jà, stajesz si´ w Êwietle przepisów pracownikiem, któryma okreÊlone obowiàzki, ale i uprawnienia.
Przez nawiàzanie stosunku pracy pracownikzobowiàzuje si´ do wykonywania pracyokreÊlonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawc´, a pracodawca – do zatrudniania pracowni-ka za wynagrodzeniem. Umowa o prac´ po-winna byç zawarta na piÊmie, z wyraênymokreÊleniem rodzaju i warunków umowy, a w szczególnoÊci powinna okreÊlaç:• rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania
oraz termin rozpocz´cia pracy,• wynagrodzenie odpowiadajàce rodza-
jowi pracy.
Rodzaje umów o prac´:• umowa na czas nieokreÊlony,• umowa na czas okreÊlony (najcz´Êciej
zawierana jest na okres wyznaczony datami kalendarzowymi),
• umowa na zast´pstwo – je˝eli zacho-dzi koniecznoÊç zast´pstwa pracowni-ka w czasie jego usprawiedliwionej
nieobecnoÊci w pracy, pracodawca mo-˝e w tym celu zatrudniç innego pra-cownika na podstawie umowy o prac´ na czas okreÊlony, obejmujàcy czas tej nieobecnoÊci.
Ka˝da z tych umów mo˝e byç poprzedzo-na umowà na okres próbny, nie d∏u˝szyni˝ 3 miesiàce.
Rozwiàzanie umowy o prac´Umowa o prac´ rozwiàzuje si´:• na mocy porozumienia stron,• przez oÊwiadczenie jednej ze stron z za-
chowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiàzanie umowy o prac´ za wypo-wiedzeniem),
• przez oÊwiadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiàzanie umowy o prac´ bez wy-powiedzenia),
• z up∏ywem czasu, na który by∏a zawarta,• z dniem ukoƒczenia pracy, dla której
wykonania by∏a zawarta.
Umowa o prac´ na okres próbny rozwià-zuje si´ z up∏ywem tego okresu, a przedjego up∏ywem mo˝e byç rozwiàzana zawypowiedzeniem.
OÊwiadczenie ka˝dej ze stron o wypowie-dzeniu lub rozwiàzaniu umowy o prac´bez wypowiedzenia powinno nastàpiç napiÊmie.• W oÊwiadczeniu pracodawcy o wypo-
wiedzeniu umowy o prac´ zawartej na czas nieokreÊlony lub o rozwiàzaniu umowy o prac´ bez wypowiedzenia powinna byç wskazana przyczyna
57AKTYWNIE SZUKAM PRACY
uzasadniajàca wypowiedzenie lub roz-wiàzanie umowy.
• W oÊwiadczeniu pracodawcy o wypo-wiedzeniu umowy o prac´ lub jej roz-wiàzaniu bez wypowiedzenia powinno byç zawarte pouczenie o przys∏ugujà-cym pracownikowi prawie odwo∏ania do sàdu pracy.
Pracodawca nie mo˝e wypowiedzieç umo-wy o prac´ w czasie urlopu pracownika, a tak˝e w czasie innej usprawiedliwionejnieobecnoÊci pracownika w pracy, je˝elinie up∏ynà∏ jeszcze okres uprawniajàcy dorozwiàzania umowy o prac´ bez wypo-wiedzenia.
Urlopy wypoczynkowePracownikowi przys∏uguje prawo do co-rocznego, nieprzerwanego, p∏atnego urlo-pu wypoczynkowego.
Pracownik podejmujàcy prac´ po razpierwszy, w roku kalendarzowym, w któ-rym podjà∏ prac´, uzyskuje prawo dourlopu z up∏ywem ka˝dego miesiàca pra-cy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopuprzys∏ugujàcego mu po przepracowaniuroku.
Prawo do kolejnych urlopów pracowniknabywa w ka˝dym nast´pnym roku kalen-darzowym.
Wymiar urlopu wynosi:• 20 dni – je˝eli pracownik jest zatrud-
niony krócej ni˝ 10 lat,• 26 dni – je˝eli pracownik jest zatrudnio-
ny co najmniej 10 lat.
Do okresu zatrudnienia, od którego zale˝yprawo do urlopu i wymiar urlopu, wliczasi´ okresy poprzedniego zatrudnienia, bezwzgl´du na przerwy w zatrudnieniu orazsposób ustania stosunku pracy.
Do okresu pracy, od którego zale˝y wymiarurlopu, wlicza si´ z tytu∏u ukoƒczenia:• zasadniczej lub innej równorz´dnej
szko∏y zawodowej – przewidziany pro-gramem nauczania czas trwania nauki, nie wi´cej jednak ni˝ 3 lata,
• Êredniej szko∏y zawodowej – przewi-dziany programem nauczania czas trwa-nia nauki, nie wi´cej jednak ni˝ 5 lat,
• Êredniej szko∏y zawodowej dla absol-wentów zasadniczych (równorz´dnych) szkó∏ zawodowych – 5 lat,
• Êredniej szko∏y ogólnokszta∏càcej – 4 lata,
• szko∏y policealnej – 6 lat,• szko∏y wy˝szej – 8 lat.
Okresy nauki, o których mowa w ww.punktach, nie podlegajà sumowaniu.
Je˝eli pracownik pobiera∏ nauk´ w czasiezatrudnienia, do okresu pracy, od któregozale˝y wymiar urlopu, wlicza si´ bàdêokres zatrudnienia, w którym by∏a pobiera-na nauka, bàdê okres nauki, zale˝nie od te-go, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Wa˝ne!JeÊli masz podejrzenie, ˝e pracodawca, u którego pracujesz, ∏amie przepisy, chceszdowiedzieç si´ o przys∏ugujàcych pracow-nikowi prawach i mo˝liwoÊciach dzia∏ania,zwróç si´ do Paƒstwowej Inspekcji Pracy.
58 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Okr´gowe Inspektoraty Pracy znajdujà si´w ka˝dym by∏ym mieÊcie wojewódzkim.W przypadku konfliktu z pracodawcà, spo-ry o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzy-gane sà przez sàdy pracy.
Umowa zlecenia, umowa o dzie∏o toumowy regulowane przez Kodeks cywilny. Podpisujàc je, nie stajesz si´ w Êwietle przepisów pracownikiem, niemasz wi´c praw przys∏ugujàcych pracow-nikowi na etacie np.: prawa do p∏atnegourlopu, do pobierania wynagrodzenia w czasie choroby. Nie mo˝esz korzystaç z pomocy Paƒstwowej Inspekcji Pracy.
Umowa zlecenia – przez umow´ zlece-nia przyjmujàcy zlecenie (zleceniobiorca)zobowiàzuje si´ do dokonania okreÊlonejczynnoÊci dla dajàcego zlecenie (zlece-niodawcy). Przyk∏adowe prace, które mo-gà byç obj´te takà umowà: sprzàtanie,pisanie na maszynie itp. czynnoÊci po-wtarzajàce si´.
Umowa o dzie∏o – przez umow´ o dzie-∏o przyjmujàcy zamówienie zobowiàzuje
si´ do wykonania oznaczonego dzie∏a, a zamawiajàcy do zap∏aty wynagrodzenia.Przyk∏adowe prace, które mogà byç obj´tetego typu umowà: stworzenie strony inter-netowej WWW, przepisanie konkretnejpracy na komputerze, wykonanie w∏asno-r´cznie drewnianego mebla itp.
JeÊli Twój zleceniodawca nie wywiàzujesi´ z umowy (np. nie p∏aci), mo˝esz oddaçspraw´ do sàdu cywilnego.
Uprawnienia pracownicze osób niepe∏nosprawnych
1. CZAS PRACYCzas pracy osoby niepe∏nosprawnej zale˝yod orzeczenia stopnia niepe∏nosprawnoÊci.• przy lekkim stopniu, czas pracy nie mo-
˝e przekraczaç 8 godzin na dob´ i 40 godzin tygodniowo.
• przy znacznym lub umiarkowanym stopniu niepe∏nosprawnoÊci czas pracy nie mo˝e przekraczaç 7 godzin na dob´ i 35 godzin tygodniowo.
59AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Wskazany wymiar czasu pracy musi byçstosowany od nast´pnego dnia po przed-stawieniu pracodawcy orzeczenia o nie-pe∏nosprawnoÊci.
Osoba niepe∏nosprawna nie mo˝e byç za-trudniona w porze nocnej i w godzinachnadliczbowych. Zakazu tego nie stosujesi´ w dwóch przypadkach:• w stosunku do osób zatrudnionych
przy pilnowaniu,• w przypadku gdy na wniosek osoby za-
trudnionej lekarz przeprowadzajàcy ba-danie profilaktyczne lub z powodu jego nieobecnoÊci lekarz sprawujàcy opiek´ nad danà osobà, wyrazi na to zgod´. Koszt tych badaƒ ponosi pracodawca.
Osoba niepe∏nosprawna ma prawo do do-datkowej przerwy w pracy na gimnastyk´usprawniajàcà lub wypoczynek. Czas dodat-kowej przerwy wynosi 15 minut i jest wli-czany do czasu pracy (dodatkowa przerwa15 minut + 15 minut przerwy, wynikajàcez Kodeksu pracy = 30 minut przerwy).
2. DODATKOWY URLOPOsobie majàcej znaczny i umiarkowanystopieƒ niepe∏nosprawnoÊci przys∏ugujedodatkowy urlop wypoczynkowy – 10 dniroboczych w roku kalendarzowym.
Urlop ten nie b´dzie przys∏ugiwa∏, gdypracownik ma prawo do urlopu wypo-czynkowego w wymiarze przekraczajàcym26 dni roboczych (np. nauczyciele) lub dourlopu dodatkowego na podstawie odr´b-nych przepisów (np. urlopy dla s´dziów).Gdy wymiar takiego urlopu jest ni˝szy ni˝
10 dni roboczych, zamiast niego przys∏u-guje urlop dodatkowy w wymiarze wska-zanym w ustawie, czyli 10 dni roboczych.
Prawo do pierwszego dodatkowego urlo-pu pracownik niepe∏nosprawny nabywapo przepracowaniu roku po dniu orzecze-nia znacznego lub umiarkowanego stop-nia niepe∏nosprawnoÊci.
3. P¸ATNE ZWOLNIENIA Z PRACYPracownicy o znacznym i umiarkowanymstopniu niepe∏nosprawnoÊci majà prawodo zwolnienia od pracy z zachowaniemwynagrodzenia, które oblicza si´ jak ekwi-walent pieni´˝ny za urlop wypoczynkowy:• w celu wykonania badaƒ specjalistycz-
nych, zabiegów leczniczych lub uspraw-niajàcych, a tak˝e w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, je˝eli czynnoÊci te nie mogà byç wykonane poza godzinami pracy (np. ze wzgl´du na godziny funkcjono-wania zak∏adu opieki zdrowotnej),
60 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
• w wymiarze do 21 dni roboczych w ce-lu uczestniczenia w turnusie rehabilita-cyjnym, nie cz´Êciej jednak ni˝ raz do roku.
Uwaga! ¸àczny wymiar urlopu dodatkowego (10 dni) i zwolnienia od pracy w celuuczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnymnie mo˝e przekroczyç 21 dni roboczych.
Zwolnienie udzielane jest na podstawiewniosku lekarza o skierowanie na turnusrehabilitacyjny, który musi okreÊlaç rodzaj i czas trwania turnusu. Podstawà wyp∏a-ty wynagrodzenia za czas zwolnienia jestdokument potwierdzajàcy pobyt na tur-nusie, wystawiony przez organizatoraturnusu.
Podstawa prawna:Ustawa o rehabilitacji zawodowej i spo-∏ecznej oraz zatrudnianiu osób niepe∏no-sprawnych z 27 sierpnia 1997 r. (Dz. U.Nr 123 poz. 776 z póên. zm.) i rozporzà-dzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Poli-tyki Spo∏ecznej z 22 maja 2003 r. w spra-wie szczegó∏owych zasad udzielaniazwolnieƒ od pracy osobom o znacznym i umiarkowanym stopniu niepe∏nospraw-noÊci w celu uczestniczenia w turnu-sie rehabilitacyjnym (Dz. U. Nr 100, poz. 929).
Szczególnym prawem osób niepe∏no-sprawnych w pracy jest ich niezbywalneprawo do ochrony przed dyskryminacjà.Zgodnie z art. 113 Kodeksu pracy, niedo-puszczalna jest jakakolwiek dyskryminacja
w stosunkach pracy, w szczególnoÊci zewzgl´du na p∏eç, wiek, niepe∏nospraw-noÊç, ras´, narodowoÊç, przekonania,zw∏aszcza polityczne lub religijne, orazprzynale˝noÊç zwiàzkowà.
Ile mo˝e zarobiç osoba pobierajàcarent´?> Przepisy ustawy z 27 czerwca 2003 r.(Dz.U.03.135.1268) o rencie socjalnej nieformu∏ujà wprost zakazu zatrudniania lubÊwiadczenia pracy na podstawie umowycywilnoprawnej czy te˝ osiàgania przy-chodów z innych êróde∏ przez osob´uprawnionà do renty. Otrzymywanie jed-nak renty w pe∏nej kwocie zale˝ne jest odwysokoÊci uzyskanego w danym miesiàcuprzychodu.Zgodnie z art. 10 ust. 6 ustawy, prawo dorenty socjalnej zawiesza si´ za miesiàc, w którym zainteresowany uzyska∏ przy-chody w ∏àcznej kwocie wy˝szej ni˝ 30 proc. przeci´tnego miesi´cznego wy-nagrodzenia za ostatni kwarta∏ kalenda-rzowy. Na przyk∏ad w III kwartale 2003 r.by∏a to kwota 2160,02 z∏. Zatem zawie-szenie renty socjalnej nastàpi∏oby po osià-gni´ciu przychodu w wysokoÊci przekra-czajàcej 648,10 z∏.
> Podajemy te˝ zasady zarobkowania ren-cistów otrzymujàcych rent´ z tytu∏u nie-zdolnoÊci do pracy: • przy zarobku do 1512,10 z∏ nie ma za-
wieszenia renty (70 proc. przeci´tnego wynagrodzenia miesi´cznego),
• je˝eli osoba przekroczy, ale zarobi nie wi´cej ni˝ 2808,10 z∏ (130 proc. przeci´tnego wynagrodzenia) podlega
61AKTYWNIE SZUKAM PRACY
62 AKTYWNIE SZUKAM PRACY
zawieszeniu 24 proc. kwoty bazowej (kwota bazowa 1862,62 z∏),
• przy dalszym przekroczeniu Êwiadcze-nie podlega ca∏kowicie zawieszeniu (przychód przekraczajàcy 130 proc. przeci´tnego wynagrodzenia mie-si´cznego).
¸àczny przychód roczny nie mo˝e przekro-czyç kwoty 33 978,70 z∏ (kwota granicznaprzychodu w 2003 r.).
Zasady znajdujà si´ w art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeƒ Spo∏ecz-nych Dz.U.98.162.1119). Kwoty ustalanesà w komunikacie Prezesa ZUS i obowià-zujà od dnia 1 grudnia 2003 roku.
Pami´taj!NieznajomoÊç prawa szkodzi i nie zwalniaod ponoszenia odpowiedzialnoÊci.
JeÊli masz wàtpliwoÊci dotyczàce przepi-sów, zwróciç si´ z proÊbà o ich wyjaÊnie-nie do instytucji, która zajmuje si´ danymzakresem spraw. Mo˝esz to zrobiç na piÊ-mie, wówczas odpowiedê wyjaÊniajàcàuzyskasz równie˝ na piÊmie. Wa˝ne jest,abyÊ pyta∏ we w∏aÊciwym miejscu, a swójproblem przedstawia∏ jasno i konkretnie.Urz´dnicy sà po to, aby s∏u˝yç obywate-lom, a w razie wàtpliwoÊci, udzielaç imwyczerpujàcych odpowiedzi.
JeÊli szukasz przepisów prawnych, mo-˝esz je znaleêç w broszurkach informacyj-nych rozpowszechnianych przez wi´k-
szoÊç instytucji, a tak˝e dotrzeç bezpo-Êrednio do przepisów, czytajàc dziennikiustaw. Mo˝na je kupiç w punktach sprze-da˝y wspó∏pracujàcych z Zak∏adem Wy-dawnictw i Poligrafii Centrum Obs∏ugiKancelarii Prezesa Rady Ministrów, adresypunktów mo˝na zdobyç na stroniewww.cokprm.gov.pl/index/800x600.htm,zapoznaç si´ z nimi w czytelniach publicz-nych, urz´dach gminnych lub na stronachinternetowych np. www.sejm.gov.pl/pra-wo/prawo.html.
Szukajàc informacji z zakresu szeroko rozu-mianych praw spo∏ecznych i obywatel-skich, mo˝esz te˝ skorzystaç z bezp∏atnychporad udzielanych przez Sejmiki Osób Nie-pe∏nosprawnych.
Sejmiki Osób Niepe∏nosprawnych zaj-mujà si´ upowszechnianiem wspó∏pracypomi´dzy organizacjami pozarzàdowymi i administracjà publicznà. Prowadzà dzia-∏alnoÊç informacyjnà, niektóre organizujàte˝ szkolenia dla osób niepe∏nosprawnychi pomagajà znaleêç zatrudnienie.
63AKTYWNIE SZUKAM PRACY
Elblàska Rada Konsultacyjna Osób Niepe∏nosprawnych
ul. 12 Lutego 5a, 82-300 Elblàgtel.: 0 55 232 69 35, 237 41 50e-mail: [email protected],
www.republika.pl/erkonpunkt informacyjny:
poniedzia∏ek-piàtek 8.00-16.00prawnik: poniedzia∏ek 9.00-12.00
Krakowska Rada Niepe∏nosprawnychOÊ. Albertyƒskie 16/3, 31-850 Kraków
tel.: 0 12 648 14 70punkt informacyjny:
poniedzia∏ek i piàtek 11.00-14.00prawnik: brak
Ma∏opolski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych (w organizacji)
ul. Daszyƒskiego 22, 31-534 Krakówtel.: 0 12 422 80 63punkt informacyjny:
czwartek 13.00-15.00
Karkonoski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych
ul. Grabowskiego 7, 58-500 Jelenia Góratel.: 0 75 643 04 50, 0 603 080 938
e-mail: [email protected] informacyjny:
poniedzia∏ek, Êroda i piàtek 10.00-14.00prawnik, lekarze ró˝nych specjalnoÊci,
doradca zawodowy, diabetyk, psycholog: okresowe spotkania
Lubelskie Forum Organizacji Osób Niepe∏nosprawnych
– Sejmik WojewódzkiAl. Rac∏awickie 44d, 20-043 Lublin
tel.: 0 81 532 83 46e-mail: [email protected]
www.lfoon.lublin.pl
punkt informacyjny: poniedzia∏ek-piàtek 10.00-16.00prawnik: wtorek 14.00-16.00.
Lubuski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych
(przy Warsztatach Terapii Zaj´ciowej)ul. CzereÊniowa 13, 66-400 Gorzów Wlkp.
tel.: 0 95 729 01 58, 722 61 31punkt informacyjny:
poniedzia∏ek-piàtek 16.00-18.00prawnik: brak
¸ódzki Sejmik Osób Niepe∏nosprawnychul. Sienkiewicza 5, 90-113 ¸ódêtel.: 0 42 638 45 42, 638 45 74
e-mail: [email protected],
www.idn.org.pl/lsonpunkt informacyjny: brak
Warmiƒsko-Mazurski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych
ul. Pi∏sudskiego 7/9, 10-508 Olsztyntel.: 0 89 523 22 14
e-mail: [email protected]
punkt informacyjny: poniedzia∏ek-piàtek 8.00-16.00
prawnik: w razie potrzeby mo˝na umówiç si´ na spotkanie.
Wroc∏awski Sejmik Osób Niepe∏nosprawnych
(41 stowarzyszeƒ w woj. dolnoÊlàskim)ul. Êw. Antoniego 36/38, 50-073 Wroc∏aw
tel.: 0 71 372 33 89, 344 85 75e-mail: [email protected]
http://free.ngo.pl/wsonpunkt informacyjny:
poniedzia∏ek-piàtek 9.00-14.00,prawnik: poniedzia∏ek 9.00-15.00
ADRESY SEJMIKÓW OSÓB NIEPE¸NOSPRAWNYCH
ANEKS
ANEKS
ANEKS
ANEKS
T A K N I E N A
b∏àd:CURRICULUM VITAE
b∏àd:brak numeru
telefonu
b∏àd:nieczytelny uk∏ad
tekstu
b∏àd:nieczytelny uk∏ad
tekstu
b∏àd:nieczytelny uk∏ad
tekstu
b∏àd:nieczytelny uk∏ad
tekstu
zbyt du˝o niewykorzystanego
miejsca
ANEKS
b∏àd:brak daty
je˝eli nie ma danychadresata to skàd informacja,
˝e jest nim kobieta
b∏àd:brak danych adresata – do kogo piszemy list
motywacyjny?
b∏àd:bardzo d∏ugie
wyliczenie cechkandydata, bez
podania ˝adnychfaktów
b∏àd:treÊç listu jest bardzo
ma∏o atrakcyjna, trudnosi´ go czyta
L E ˚ Y R O B I å !
ANEKS
ANEKS
CENTRUM INFORMACYJNE DLA OSÓB NIEPE¸NOSPRAWNYCH PRZY STOWARZYSZENIU PRZYJACIÓ¸ INTEGRACJI
Jakie sà zadania Centrum Informacyjnego dla Osób Niepe∏nosprawnych?
• dostarczanie informacji (prawo, edukacja, rehabilitacja, organizacje i instytucje, programy i placówki pomocowe)
• poradnictwo w zakresie rozwiàzywania problemów prawno-socjalnych• promowanie aktywnego i niezale˝nego sposobu ˝ycia osób niepe∏nosprawnych• informowanie o polskich i Êwiatowych rozwiàzaniach na rzecz osób
niepe∏nosprawnych• stworzenie systemu informacji i komunikacji w Êrodowisku osób niepe∏nosprawnych
Dla kogo powsta∏o Centrum?
• dla wszystkich osób niepe∏nosprawnych, bez wzgl´du na rodzaj niepe∏nosprawnoÊci• dla rodzin i opiekunów osób niepe∏nosprawnych• dla organizacji pozarzàdowych• dla nauczycieli, studentów, dziennikarzy, urz´dników• dla wszystkich, którzy interesujà si´ sprawami osób niepe∏nosprawnych
W jaki sposób mo˝esz skontaktowaç si´ z Centrum?
• osobiÊcie• telefonicznie• korespondencyjnie
Kto pomo˝e Ci w Centrum?
• pracownicy socjalni• prawnicy• psycholog
Kiedy jest czynne Centrum?
Od poniedzia∏ku do piàtku*, w godzinach 10.00-16.00
* siedziba Centrum Informacyjnego jest dostosowana dla osób poruszajàcych si´ na wózkach inwalidzkich
ul. Dzielna 1, 00-162 Warszawatel. 0 22 831 85 82, 831 01 39
e-mail: [email protected]
ANEKS
PORTAL DLA OSÓB NIEPE¸NOSPRAWNYCH
Internetowy serwis informacyjny poÊwi´cony sytuacji osób niepe∏nosprawnych prowadzony przez Centrum Informacyjne dla Osób Niepe∏nosprawnych
Osoby niepe∏nosprawne oraz wszystkie zainteresowane tematem niepe∏nosprawnoÊcimogà na portalu znaleêç informacje prawne, informacje o bie˝àcych wydarzeniach, kon-ferencjach i akcjach. Dane sà na bie˝àco aktualizowane.
Osoby niepe∏nosprawne znajdujàce si´ w trudnej sytuacji mogà na portalu zamieÊciçbezp∏atne og∏oszenia, szczególnie, jeÊli problem dotyczy braku pracy, trudnoÊci ze zdo-byciem sprz´tu, poczucia osamotnienia. Równie˝ pracodawcy mogà bezp∏atnie umieÊciçinformacje, ˝e poszukujà niepe∏nosprawnych pracowników.
NA PORTALU DOST¢PNE SÑ DZIA Y̧:
WydarzeniaPierwsza pomoc
TurystykaSportMedia
Og∏oszeniaMagazyn Integracja
PrawoEdukacja
PracaZ zagranicy
ListyLinki
Biblioteczka dla Osób Niepe∏nosprawnych
Zach´camy do kontaktu z redakcjà portalu!JeÊli wiesz o imprezie lub wydarzeniu,
o którym nie ma jeszcze wzmianki na portalu, opisz je dla nas.
ANEKS
w orzeczeniach KRUS nie wyst´puje odpowiednik II grupy
ODPOWIADAJÑCE SOBIE ORZECZENIA STOPNIA NIEPE¸NOSPRAWNOÂCI
Dawny systemorzecznictwa
OrzeczeniaKomisji
Lekarskich ds. Inwalidztwai Zatrudnienia
Orzeczenialekarzy
OrzecznikówZUS
OrzeczeniaPowiatowych
Zespo∏ów ds. Orzekania
o Niepe∏nosprawnoÊci
Orzecznictworentowe
dla rolników KRUS
* * *
I grupainwalidzka
Ca∏kowitaniezdolnoÊç do
pracy orazsamodzielnejegzystencji
Znaczny stopieƒniepe∏nosprawnoÊci
II grupainwalidzka
Ca∏kowitaniezdolnoÊç
do pracy
Umiarkowany stopieƒ
niepe∏nosprawnoÊci
Sta∏a lubd∏ugotrwa∏aniezdolnoÊç
do pracy w gospodarstwierolnym bez prawa
do zasi∏kupiel´gnacyjnego
III grupainwalidzka
Cz´ÊciowaniezdolnoÊç dopracy, celowoÊç
przekwalifikowania
Lekki stopieƒniepe∏nosprawnoÊci
Sta∏a lubd∏ugotrwa∏aniezdolnoÊç
do pracy w gospodarstwierolnym, po∏àczona
z prawem dozasi∏ku
piel´gnacyjnego
Obecny system orzecznictwa
* * *