Akcjonariusz 1/2007 wybrane artykuły

Giełdowe asyna podiumRanking spółek

AkcjonariuszAkcjonariusz1/20

07

Testowaniesystemówtransakcyjnych

MetaStockkrok po kroku

CEE Market ForumDni Otwarte Rynku Giełdowego

18-19 stycznia 2007

Giełdowe asyna podiumRanking spółek

MetaStockkrok po krokuTestowaniesystemówtransakcyjnych

CEE Market ForumDni Otwarte Rynku Giełdowego

01.qxd 6/1/07 15:38 Page 1

0203 6/1/07 15:50 Page 2

(1)2007 Akcjonariusz 3

OD REDAKCJI

Jarosław Augustynowicz, SII ■[email protected]

Drodzyczytelnicy

Przedstawiamy Akcjonariusza w nowej

odsłonie. Jego kształt to wynik zgłaszanych

przez naszych Czytelników oczekiwań.

RankingiNa giełdzie zawsze szukamy najlepszych wśród spółek ale i wśród domów maklerskich.

Najlepsze spółki to takie, które dotrzymują słowa i cieszą wynikami swoich udziałow-ców. Dlatego stworzyliśmy unikalny ranking wyników spółek giełdowych PODIUM. Wy-niki trzeciego podsumowania zamieszczamy w Akcjonariuszu, zawsze aktualne kwar-

talne zestawienia są dostępne na internetowych stronach SII.Wybór biura maklerskiego bywa kwestią bardzo subiektywną. Równie subiektywne są

oceny oferowanych przez domy maklerskie usług. Zapytaliśmy inwestorów w trakcieOgólnopolskiego Badania Inwestorów Indywidualnych o oceny różnych elementów

oferty brokerów. Te osobiste oceny pozwoliły na stworzenie rankingu domów makler-skich. Teraz już wiemy, z kogo jesteśmy najbardziej, a z kogo najmniej zadowoleni. War-

to sprawdzić, czy korzystamy z najlepszej oferty.

EdukacjaDogłębnie i rzetelnie poszerzamy działy edukacyjne dla doświadczonych i początkują-cych graczy oraz inwestorów z rynków akcji i rynków instrumentów pochodnych. Roz-poczynamy cykl artykułów o analizie technicznej i fundamentalnej. Osoby korzystają-

ce z programu do analizy technicznej MetaStock zapoznają się z możliwościami narzę-dzi do budowania mechanicznych systemów transakcyjnych. Amatorzy kontraktów ter-

minowych będą mieli okazję skonfrontować swój pomysł na zarządzanie kapitałemz metodami stosowanymi przez najsłynniejszych traderów świata. Wyrafinowani inwe-

storzy zobaczą na przykładzie ZEG-u, że inwestowanie wymaga i warte jest wyjścia po-za monitor komputera z notowaniami. Na okrasę proponujemy wyniki badań polskich

inwestorów dotyczącym psychologii inwestowania.

WydarzeniaNie zabraknie również relacji z wydarzeń organizowanych dla inwestorów przez SII, ta-

kich jak konferencja WallStreet czy IPO DAY – Dzień Debiutanta. Informujemy też o nad-chodzących spotkaniach i szkoleniach kierowanych do inwestorów indywidualnych.

Życzę przyjemnej lektury

Spis TREŚCI

Redaktor naczelny:Jarosław Augustynowicz

Zastępca redaktora naczelnego:Michał Masłowski

Redakcja: ul. Komandorska 53a/8, 53-342 Wrocławtel. 071/783-76-85, fax 071/787-33-55

Reklama: Kamil Karpicki, tel. 0601 446 [email protected]

internet: www.sii.org.ple-mail: [email protected]

Skład i opracowanie graficzne: Tomasz Baziuk

Wszelkie prawa zastrzeżone. Powielanie wyłącznie za zgodą wydawcy. Redakcja nie zwraca tekstów nie

zamówionych oraz zastrzega sobie prawo do ichskracania i redagowania. Redakcja nie ponosi

odpowiedzialności za treść reklam.

Wydarzenia i aktualności

Relacja z ATK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

CEE Market Forum 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . 6

SII jako organizacja pożytku publicznego . . . 9

Aktualności SII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Relacja z konferencji WallStreet 10 . . . . . . . 11

SII w Akcji

ZEG - w poszukiwaniu wspólnego języka . . 15

Rankingi

Podium - ranking spółek . . . . . . . . . . . . . . . 16

Spółki giełdowe

Wywiad z prezesem zarządu

Alma Market Jerzym Mazgajem . . . . . . . . . 20

Edukacja

Analiza Techniczna (1) . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Analiza Fundamentalna (1) . . . . . . . . . . . . . 26

Zarządzanie kapitałem na rynku

kontraktów terminowych . . . . . . . . . . . . . . . 30

Giełdowy temperament . . . . . . . . . . . . . . . 33

Testowanie systemów transakcyjnych . . . . . 36

Felieton

Rynek nieruchomości mocno wpływa

na całą gospodarkę . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

AkcjonariuszKwartalnik Stowarzyszenia Inwestorów Indywidualnych

0203 6/1/07 15:50 Page 3

4 Akcjonariusz (1)2007

WYDARZENIA

W dniach od 30 wrześniado 3 listopada 2006 r.,przez 5 kolejnych week-endów, w 5 miastach w Polsce (Wrocław,

Gdańsk, Kraków, Poznań, Warszawa), od-była się kolejna edycja Akademii Tworze-nia Kapitału (ATK). Tematem poprzednich edycji ATK byłypodstawy funkcjonowania rynku kapita-łowego w Polsce. Dominowała analizatechniczna i fundamentalna,ujęta w sposób możliwie pro-sty. Omówiono także podsta-wowe rodzaje instrumentówfinansowych notowanych naGiełdzie Papierów Wartościo-wych w Warszawie. Tym ra-zem Stowarzyszenie Inwesto-rów Indywidualnych wewspółpracy z Domem Makler-skim X-Trade Brokers zorganizowało cyklwykładów, które można nazwać „ATK dlazaawansowanych”. Tematyka wykładu została podzielonana trzy główne bloki:● Nieregulowany rynek instrumentów po-chodnych, podstawowe narzędzia inwe-stycyjne● Fundamenty analityczne - powiązaniemiędzyrynkowe● Analiza techniczna w ujęciu globalnym- różnice i podobieństwa do rynku akcjiUczestnicy wykładu otrzymali konkretną

wiedzę o alternatywnych do GPW możli-wościach inwestycji dostępnych w pol-skich warunkach rynkowych. W szczegól-ności została omówiona tematyka inwe-stycji w waluty, surowce oraz ogólnie wkontrakty terminowe notowane na świa-towych rynkach. Skupiono się na instru-mentach dostępnych dla przeciętnegopolskiego inwestora.W wykładach, w każdym z miast, uczest-niczyło średnio ponad 100 osób. Ogrom-

ne zainteresowanie taką for-mą przekazywania wiedzyspowodowało, że już dzisiajmożemy Państwu obiecać, iżzostanie zorganizowana kolej-na edycja Akademii Tworze-nia Kapitału na wiosnę 2007roku. Jednocześnie informuje-my, iż kontynuowana będzieformuła spotkań skierowanych

zarówno do początkujących inwestorów,jak i do tych bardziej zaawansowanych.Wszelkie szczegóły będą na bieżąco publi-kowane internetowej witrynie Stowarzysze-nia Inwestorów Indywidualnych: www.sii.org.plSponsorem głównym i jednocześnie part-nerem merytorycznym tej edycji AkademiiTworzenia Kapitału był Dom Maklerski X--Trade Brokers. Stowarzyszenie współpraco-wało także z Fundacją Edukacji Rynku Ka-pitałowego oraz Spółką ORBIS S.A. Patro-nat medialny nad przedsięwzięciem spra-wowała Gazeta Giełdy Parkiet.

W wykładach, w każdym z miast,

uczestniczyłoponad 100 osób

Akademia Tworzenia Kapitału dla zaawansowanychJakie zyski dają waluty, towary i akcje

Możliwości jakiedają inwestycje

alternatywneprzyciągnęły

nieoczekiwanieliczne gronoinwestorów

Zaspokojeniu ich ciekawości, podejmujesię także prezes DM X-Trade

Po wykładach każdy zainteresowanymógł zadać pytanie.

Po ciężkiej nauce czas na, kawę

a także na, słodkości, by mieć siły naresztę dnia.

0405 6/1/07 15:59 Page 2


AKTUALNOŚCI

P ojęcie organizacji pożytku pu-blicznego (OPP) zostało wpro-wadzone przepisami ustawyo działalności pożytku publicz-nego i o wolontariacie. Działal-

nością pożytku publicznego jest działal-ność społecznie użyteczna, prowadzonaprzez organizacje pozarządowe w sferzezadań publicznych. Stowarzyszenie Inwe-storów Indywidualnych (SII) jest właśnietaką organizacją prowadzącą działalnośćw obszarach pożytku publicznego, a jejgłównym celem jest integracja środowi-ska inwestorskiego, ochrona praw inwe-storów oraz szeroko rozumiana edukacja.Działalność SII wspomaga rozwój gospo-darczy a także rozwój przedsiębiorczości.

Mechanizm akcji 1% na OPP:Zgodnie z ustawą o działalności pożytkupublicznego i o wolontariacie głównymzałożeniem tej akcji jest szczególna formawsparcia przewidziana tylko i wyłączniedla organizacji posiadających status or-ganizacji pożytku publicznego. Należypodkreślić, że kwota stanowiąca 1% po-datku w żadnym wypadku nie jest ani da-rowizną, ani przejawem filantropii. Przeka-zanie to ma charakter ściśle podmiotowy.Podatnik dzięki temu mechanizmowi mo-że świadomie zadecydować na jakie kon-kretne cele chce przeznaczyć 1% swoje-go podatku należnego państwu.

1% na SII-jak tozrobić

1% przekazać mogą je-dynie osoby fizycznepłacące podatek do-chodowy. Podatnik mo-że wybrać jednąz dwóch opcji: Możnabowiem wypełnić ze-znanie podatkowe i ob-liczyć kwotę stanowią-cą dokładnie 1% należ-nego podatku docho-dowego i wpłacić tękwotę na rzecz SII, alemożna też wpłacić do-wolną kwotę na rzeczSII i później wypełnia-jąc roczne zeznaniepodatkowe pomniej-szyć należny podatek pamiętając przytym, że nie więcej niż o 1% podatku na-leżnego.■ KROK 1: Wypełnij odpowiedni formu-larz i ustal wysokość należnego za danyrok podatku. (aktualne formularze PITznajdują się na stronie Ministerstwa Fi-nansów: www.mf.gov.pl)

■ KROK 2: Oblicz ile wynosi 1% należne-go podatku.■ KROK 3: Wpisz tę kwotę w odpowied-nią rubrykę■ KROK 4: Po obliczeniu kwoty stanowią-cej 1% podatku należy tę kwotę wpłacićna konto wybranej organizacji. Dane SIIniezbędne do dokonania wpłaty to:● dokładna nazwa: Stowarzyszenie Inwe-storów Indywidualnych● adres: ul. Komandorska 53A/8, 53-342Wrocław● numer konta bankowego: Kredyt BankSA I O/Wrocław -39 1500 1155 12115003 6180 0000■ KROK 5: Wypełnij dokument wpłaty.Musi on zawierać: imię i nazwisko wpła-cającego, adres wpłacającego, kwotęwpłaty, nazwę organizacji na rzecz którejdokonuję się wpłaty, tytuł wpłaty:” wpła-ta 1% podatku na rzecz organizacji po-żytku publicznego”.■ KROK 6: Dokonaj wpłaty. Możesz tozrobić w banku lub na poczcie. W przy-padku przekazywanych przez podatni-ków wpłat 1% należnego podatku na

rzecz organizacji po-żytku publicznego po-bierana na poczcieopłata została obniżo-na z 2,5 zł do 1 zł. ■ KROK 7: Odlicz 1%należnego podatku.Aby to zrobić odejmijobliczoną kwotę odpodatku, który maszzapłacić. W przypad-ku wyboru drugiegowariantu (wpłatyw dowolnej kwocie)można w zeznaniurocznym odliczyć je-dynie kwotę stano-wiącą 1% należnegopodatku. ■ KROK

8: Złóż wypełnione zezna-nie we właściwym urzę-dzie skarbowym.

1% za rok 2005Z możliwości oddania części po-datku skorzystało w rozliczeniu za2005 rok 1 148 mln osób (w rozlicz-

czeniu za 2004 roku – 0,680 mln). W tensposób podatnicy wsparli cele społecznekwotą w wysokości 61 mln zł, to jest wyż-szą od ubiegłorocznej o ponad 20 mln. W 2005 roku ponad 1,5 raza więcej osóbw stosunku do roku poprzedniego prze-kazało 1% swojego podatku organiza-cjom pożytku publicznego. Była to liczba1 156 480 podatników, co stanowi5,03% wszystkich podatników!Suma łączna uzyskanych w ten sposóbśrodków przez organizacje wyniosła 62332 000 zł. Średnią kwotą przekazywanąprzez podatników była suma 53zł. Widać zatem iż popularność możliwościprzekazania OPP 1% podatku rośniew ogromnym tempie. Mamy nadzieję iżtendencja ta co roku będzie się utrzymy-wać.

Pamiętaj - masz prawosam zdecydować, na coprzekazywane są Twojepieniądze i kogo chceszwesprzeć! Jeśli sam niezdecydujesz, trafią onedo wspólnej puli i ktośinny zrobi to za Ciebie

Marta Michnowicz, SII ■

SII jako organizacja pożytku publicznego

1% dla SIISrodki przekazane w 2007 roku przezwszystkich, którzy zdecydują się wesprzećdziałanie SII w ramach akcji 1% posłużąna dofinansowanie działalności statutowejSII. W szczególności środki pozyskanez tych wpłat pozwolą Stowarzyszeniu naudział przedstawicieli SII w WZA spółekgiełdowych, w których istnieje spore ryzy-ko nieposzanowania praw akcjonariuszymniejszościowych. Szczegółowy raportdotyczący zgromadzonej kwoty oraz jej ce-lowego wykorzystania Stowarzyszenie za-mieści na swojej witrynie internetowejw czerwcu tego roku.

0609.qxd 6/1/07 16:07 Page 5


WYDARZENIA

IPO Day– Dzień Debiutantów

Wdniu 20 września na Sali Noto-wań GPW w Warszawie odby-ła się trzecia już edycja IPO

Day – Dzień Debiutantów. W spotka-niu udział wzięli przedstawiciele zarzą-dów następujących spółek: NFI EmpikMedia&Fashion SA, Monnari TradeSA, Korona SA

Prezentacje planujących debiutspółek zgromadziły na GPW ponad 90osób w tym: inwestorów, dziennikarzy,przedstawicieli biur maklerskich, TFI

i OFE, natomiast relację w Internecieobejrzało prawie 200 osób z całej Pol-ski. Uczestnicy zgodnie podkreślali, żejest to wyjątkowa możliwość kontaktuz przyszłymi debiutantami.

Kolejna edycja IPO Day planowanajest jeszcze w grudniu 2006.

Aktualności Stowarzyszenia

Odbyła się czwarta edycja projektuedukacyjnego pod nazwą Akade-mia Tworzenia Kapitału (ATK).

Głównym celem Akademii jest przekaz od-biorcom praktycznych umiejętności po-zwalających skutecznie pomnażać posia-dane środki oraz zwrócenie uwagi na za-gadnienia bezpośrednio związane z szero-ko pojętym inwestowaniem. Czwarta edy-cja projektu poświęcona jest możliwo-ściom inwestowania na rynkach waluto-wych i surowcowych. www.sii.org.pl/atk4.php

Forum Zachęcamy gorąco państwa to

aktywnego udziału w dyskusjachktóre toczą się na forum inwestor-

skim. Forum dostępne jest na stro-nie internetowej Stowarzyszenia

www.sii.org.pl

Poza burzliwymi dyskusjami, znajdątam państwo również:■ oceny spółek z rynku pierwotnego

IPO■ materiały edukacyjne Akademii

Tworzenia Kapitału■ materiały pokonferencyjne

WallStreet 2006■ codzienne strategie rynku futures

AZYMUT

Przewodnikpo edukacji

Ukazał się Przewodnik

„Z kim i gdziepo wiedzę o ryn-ku kapitałowym”

2006/2007. Jest topublikacja zawierają-ca kompletną i aktu-

alną bazę kursów,szkoleń i kierunków stu-

diów poświęconych ryn-kowi kapitałowemu. Za-

wiera również informacjeo edukacji w Internecie

i publikacjach książkowych.

Uczelnie Wyższe ● Firmy szkoleniowe, pośrednicy finansowi ● Domy maklerskie ● Instytucje RynkuKapitałowego ● Edukacja i giełda w internecie ● Publikacje z zakresu Rynku Kapitałowego

1013.qxd 6/1/07 16:17 Page 2


WYDARZENIA

W dniach 3-5 czerwca2006 roku w Zakopa-nem odbyła się 10 jubi-leuszowa konferencja WallStreet. Konferencja

miała miejsce w hotelu Mercure Kaspro-wy. Była to największa w historii polskiegorynku kapitałowego konferencja zorgani-zowana z myślą o inwestorach indywidu-alnych, udział w niejwzięło 350 osób. Pod-czas imprezy odbyła sięteż kolejna edycja Tar-gów Akcjonariat, w któ-rej wzięła udział rekor-dowa liczba 27 spółek.

Ponad dwuletnia jużhossa na giełdzie miałaswoje odzwierciedleniew liczbie uczestnikówkonferencji WallStreet.Takich tłumów sala konferencyjna w hote-lu Mercure Kasprowy nie gościła zapew-ne od dawna. Ponad 350 osób w ciągu3 dni konferencji wzięło udział w licznychwykładach oraz dyskusjach panelowych.Wysoką jakość merytoryczną konferencjizapewnili wykładowcy zaproszeni przezStowarzyszenie Inwestorów Indywidual-nych. Niektórzy z nich już kolejny raz pre-zentowali się uczestnikom konferencji,

można powiedzieć, że takie osoby jakWojciech Białek (TFI SEB), czy Artur Sie-rant (Parkiet Media SA) stały się już twa-rzami konferencji WallStreet. Znakomitywykład w roku 2005 przedstawił mecenasLeszek Koziorowski (Kancelaria Gessel),co skutkowało licznymi zapytaniami inwe-storów o jego udział również w tym roku,a ostatecznie zaowocowało świetnym

wykładem podczastegorocznej konferen-cji. Po kilku latachprzerwy w roli wykła-dowcy na konferencjęWallStreet powróciłProfesor Krzysztof Jaju-ga z Akademii Ekono-micznej we Wrocła-wiu. Jego wykład, jak-że różny od pozosta-łych wykładów stano-wiących tematykę

konferencji, traktujący o wpływie teorii fi-nansów na praktykę, zgromadził rekordo-wą liczbę słuchaczy. Jarosław Ziębiec(GPW) zapoznał słuchaczy z możliwościa-mi inwestowania w opcje na polskiej gieł-dzie. Natomiast Tomasz Wronka (X-Trade)przedstawił możliwości alternatywnychinwestycji w polskich warunkach rynko-wych. W pamięć uczestników wpisał siętakże panel dyskusyjny z udziałem czoło-

wych polskich analityków: Piotra Kuczyń-skiego (Xelion Doradcy Finansowi), Woj-ciecha Białka, Roberta Gwiazdowskiego(Centrum im. A. Smitha) oraz RolandaPaszkiewicza (CDM PEKAO S. A.). Konfe-rencja WallStreet po raz pierwszy takżezgromadziła tak znakomite grono przed-stawicieli instytucji rynku kapitałowego.Kulminacyjnym punktem konferencji byłpanel dyskusyjny o przyszłości polskiegorynku kapitałowego w świetle postępują-cej konsolidacji giełd na świecie z udzia-łem prezesów Wiesława Rozłuckiego(GPW), Ludwika Sobolewskiego (GPW),Marii Dobrowolskiej (IDM), Macieja Gre-lowskiego (PID), Jarosława Dominiaka(SII) oraz doradcy KPWiG Krzysztofa Gra-bowskiego. Ostatni dzień konferencjiuczestnicy zapamiętają dzięki wykładomProfesora Stanisława Drożdża oraz Profe-sora Tomasza Zaleśkiewicza. Giełdowigracze jeszcze bardzo długą będą zaglą-dać do notatek z wykładów Pawła Szcze-panika (DI BRE Banku) i Grzegorza Zalew-skiego (futures. pl)Już od trzech lat podczas konferencji

Była to największa w historiipolskiego rynku kapitałowegokonferencja zorganizowana

z myślą o inwestorach indywidualnych, udział w niej

wzięło 350 osób

Relacjaz konferencji WallStreet 10Raz w roku centrum finansowym Polski jest Zakopane■ Michał Masłowski, SII

Humorydopisują, a to

dopiero początekkonferencji

Gwar przed salą konferencyjną

Recepcja konferencji nigdy nie zasypia

1013.qxd 6/1/07 16:17 Page 3


WYDARZENIA

WallStreet odbywają się Targi Akcjonariat,tj. spotkania inwestorów z Zarządamispółek publicznych. Jest to z pewnościąokazja dla inwestorów, gdyż nie codzien-nie zdarza się możliwość porozmawianiacałkowicie swobodnie z przedstawicielamispółek publicznych podczas zarówno ofi-cjalnych spotkań jak i nieformalnych roz-mów w czasie imprez plenerowych, czychoćby przerw kawowych. Inicjatywę tędoceniają także przedstawiciele spółek,którzy coraz częściej zaczynają doceniaćbezpośredni kontakt z inwestorami indywi-dualnymi. Do standardów krajów zachod-nich, gdzie na spotkania z Zarządamispółek przychodzą setki ludzi, a Zarządytych spółek przygotowują się do nich le-piej i poważniej niż na spotkania z zawo-dowymi analitykami, jeszcze nam daleko,lecz sytuacja w porównaniu z tą sprzed kil-ku lat jest z pewnością dużo lepsza. Podczas konferencji WallStreet miałomiejsce jeszcze jedno szczególne wyda-rzenie. Na pożegnanie z Giełdą PapierówWartościowych Prezes Wiesław Rozłuckiotrzymał od Stowarzyszenia InwestorówIndywidualnych pamiątkową nagrodę „Fi-lar Rynku Kapitałowego”, której przyzna-nie inwestorzy uświetnili owacją na stoją-co oraz głośnym „sto lat...”. Był to z pew-nością najbardziej wzruszający momenttegorocznej konferencji WallStreet. Ze względu na okrągłą już rocznicę konfe-rencji organizatorzy postarali się o szcze-gólną oprawę oraz o masę atrakcji dlauczestników. Na początek GG Parkietwręczała Perły Polskiej Giełdy. Następnieodbyło się wręczenie nagrody w pierw-szych mistrzostwach Polski inwestorów. Ja-guara podczas jednej z imprez wieczor-nych odebrała Sylwia Kasprzyk. Sukceszwycięzcy inwestorzy nagrodzili gromkimibrawami. Podczas konferencji nie mogłozabraknąć znanych od lat imprez plene-rowych. Ze względu na pogodę, która jakzwykle nie rozpieszczała uczestników,część atrakcji odbyła się jednak pod da-

Tańcząca z góralami

Targi Akcjonariat

Panel dyskusyjny „Wyzwania polskiego rynku kapitałowego”

Artur Sierant (GG Parkiet)

1013.qxd 6/1/07 16:17 Page 4

Wiesław Rozłucki z nagrodą SII

Sylwia Kasprzyk za kierownicąwygranego Jaguara

Sylwia Kasprzyk odbiera nagrodę od Dariusza Jarosza (GG Parkiet)


WYDARZENIA

chem hotelu Kasprowy, jednakże to nieprzeszkodziło wszystkim w doskonałej za-bawie. Imprezy plenerowe organizowanepodczas konferencji WallStreet od lat sącenione ze względu na możliwość inte-gracji całego środowiska inwestorskiegow Polsce.Konferencja WallStreet to jedyna w Polscetego typu impreza organizowana specjal-nie dla inwestorów indywidualnych. Ce-lem organizatorów, oprócz oczywistychwartości merytorycznych, tj. najwyższejjakości wykładów, jest zapewnienie moż-liwości bezpośredniego kontaktu z przed-stawicielami spółek publicznych, władzGiełdy Papierów Wartościowych oraz in-nych instytucji rynku kapitałowego w Pol-sce. Inwestorzy, którzy uczestniczą regu-larnie w spotkaniach organizowanychprzez Stowarzyszenie Inwestorów Indywi-dualnych podkreślają, iż właśnie możli-wość spotkania Zarządów spółek publicz-nych, na co dzień niedostępnych, są wiel-ką wartością konferencji WallStreet. Orga-nizacja konferencji WallStreet nie byłabymożliwa bez pomocy sponsorów. Histo-rycznym już sponsorem, wspomagają-cym od 10 lat organizację konferencji jestGiełda Papierów Wartościowych. Bardzoważnymi partnerami są także Krajowy De-pozyt Papierów Wartościowych oraz spół-ka Orbis. Patronat prasowy nad konferen-cją sprawowała Gazeta Giełdy Parkietoraz miesięcznik Forbes. Wszystkim tyminstytucjom organizatorzy po raz kolejnyskładają serdeczne podziękowania.Szczególne podziękowania jednak należąsię Wam inwestorom, którzy przez 3 dniuczestniczyliście w kolejnej edycji konfe-rencji WallStreet. Mamy nadzieję, że nie zabraknie Was tak-że za rok. ■

Partner strategiczny WallStreet, współorganizator Targów Akcjonariat:

Sponsorzy główni:

Sponsorzy:

Partnerzy medialni: Partnerzy internetowi:

1013.qxd 6/1/07 16:17 Page 5


EDUKACJA

W poprzednim artykule za-tytułowanym: „Inwesto-wanie czy hazard – wy-bór należy do Ciebie”rozpocząłem bardzo

ważną w inwestowaniu problematykę za-rządzania wielkością pozycji. Omówiłemnajprostsze podejścia stosowane w grachhazardowych i związanych z nimi błęda-mi, które występują w podobnej formierównież w przypadku inwestycji na gieł-dzie. Sednem artykułu była formuła Joh-na Kelly’ego, pozwalająca racjonalniei skutecznie zarządzać wielkością pozycji.Teraz przyszła pora na praktyczne wyko-rzystanie formuły na giełdzie. Na wstępieprzypomnijmy sobie pomysł pana Kel-ly’ego. Wzór podaje, jaką część aktualnieposiadanej kwoty gracz powinien prze-znaczać na kolejne gry, aby maksymalizo-wać zysk i jednocześnie minimalizowaćponiesione na grę nakłady. Kryterium Kel-ly’ego ma sens tylko wtedy, gdy posiada-my w grze statystycznie niewielką przewa-gę. Dla gracza, na przykład w kasynie, ra-chunek prawdopodobieństwa jest z zało-żenia niekorzystny już na starcie. Nato-miast na giełdzie inwestor, dzięki zastoso-waniu skutecznej strategii, ma szansęprzechylić szalę zwycięstwa na swojąkorzyść. Wzór pozwala obliczyć optymal-ny procent posiadanej kwoty, którą nale-ży przeznaczać na kolejne gry. Procentten określa formuła:

Po krótkim przypomnieniu możemy jużprzejść do zasadniczej części artykułu.Do wyliczenia optymalnego procentukapitału dla pojedynczej transakcji, po-służę się trzema systemami inwestycyj-nymi.Zamiast współczynnika k (współczynnikwygranej netto) możemy podstawić dowzoru stosunek zysku do ryzyka. Gdy ry-zykuję na przykład 1000 złotych a prze-widywana wypłata to 2000 złotych tok wyniesie dwa. Zastanówmy się jesz-cze, ile tak naprawdę ryzykujemy, czy ty-le, ile zakładamy wraz z pierwotnym sto-pem, czy może powinniśmy dać sobienieco więcej elastyczności i jako stratęliczyć cały depozyt. W przypadku syste-mów problem rozwiązuje się sam, po-nieważ program do testowania od razudaje nam współczynnik zysku do ryzykana podstawie średniego zysku i stratyz przeszłości. Możemy także łatwo obli-czyć prawdopodobieństwo osiągnięciawygranej biorąc liczbę zyskownychi stratnych transakcji. Zanim przejdę dowyliczenia współczynnika dla naszychstrategii, przybliżę, na czym opierają siębadane systemy. Podstawą koncepcjijest gra z trendem (krótko, średnio lubdługoterminowym), z tym, że pod tymipojęciami rozumiem odpowiednio: ● krótkoterminowy – od kilku dni do kil-ku tygodni, ● średnioterminowy – od kilku tygodnido kilku miesięcy (maksymalnie 3-4 miesiące),● długoterminowy – od miesiąca doroku.

Systemy zostały oparte na wybiciu z pro-gu zmienności, które często jest począt-kiem trendu. Próg zmienności jest tośredni zakres zmian w kilku lub kilkuna-stu ostatnich okresach (w naszym przy-padku będzie to pięć ostatnich sesji).Średni zakres zmian oparłem o wskaźnikATR (średni prawdziwy zakres zmian),który jest największą wartością z 3 war-tości:

a) rozpiętości sesji pomiędzy jej maksi-mum i minimum,

b) różnicy pomiędzy maksimum a po-przednim zamknięciem (jeżeli mamylukę na otwarciu w górę)

c) odległości dzielącej minimum po-przedniego zamknięcie poprzednie-go dnia (w przypadku luki w dół).

Sygnał kupna lub sprzedaży występo-wał na sesji, kiedy różnica pomiędzy ce-nami zamknięcia na kolejnych sesjachbył większa niż średni zakres zmian dlapięciu ostatnich sesji pomnożony przezstałą (od 0,7 do 1,5), która miała za za-danie dzielić sygnały na krótko, średniolub długoterminowe (im wyższa wartośćmnożnika, tym mniej sygnałów). Systembył „cały czas na rynku”, czyli odwracałpozycję w przypadku wystąpienia prze-ciwnego sygnału do zajmowanej pozy-cji. Do badań wybrałem okres siedmiulat od 1998 roku do początku 2005. Dlalepszego zbilansowania zakresu danych(okresy wyraźnego trendu przemieszanez ruchem w bok), pominąłem ostatni rokze względu na zbyt wyraźny trendod maja 2005 do maja 2006. Ponad ty-

Zarządzanie kapitałemna rynku kontraktów

terminowych. Formuła Kelly‘go w praktyce.

Formuła Johna Kelly’ego może okazać bardzocennym narzędziem przy wyborze optymalnej

strategii.To jak ją wykorzystamy zależy od naszego podejścia do ryzyka.

Krzysztof Piróg ■

f=((k+1)*p-1)/kgdzie:

p jest prawdopodobieństwem sukcesu

k (kurs) – wypłata netto w grze

3035.qxd 6/1/07 17:33 Page 2


EDUKACJA

siąc punktowy wzrost znacznie polep-szał wyniki strategii, a nie mieliśmy jesz-cze okresu trendu bocznego, który przy-niósłby kilka fałszywych sygnałów.

Strategia krótkoterminowa.Obliczmy optymalne f dla systemu krót-koterminowego opartego o wskaźnikATR. Współczynnik zysku do straty to1,68, czyli k=1,68. Transakcji ogółemmieliśmy 274 z tego 103 zyskownych,p wynosi więc:

103/274=0,376; p=0,376. Czyli f=((1+1,68)*0,376-1)/1,68;

f=(1,0077-1)/1,68; f=0,46%.

System nie jest zbyt skuteczny i efektyw-ny, potwierdził to współczynnik f, którywyniósł jedyne 0,46% na pojedynczątransakcję.Co prawda ryzyko wydaję się częścioworekompensowane nieco większymi zy-skami (zysk/ryzyko= 1,68). Jednak czę-stotliwość stratnych transakcji czyni stra-tegię krótkoterminową bardzo niestabil-ną i nie gwarantującą przyrostu kapita-łu w długim terminie.

Strategia średnioterminowa.Przejdźmy do wyliczenia naszego współ-czynnika dla systemu średniotermino-wego. Średni zysk /średnia strata to 2,13(k=2,13), liczba zyskownych transakcjiwyniosła 36 na 76, czyli

p=36/76, p=0,47.

f=((1+2,13)*0,47-1)/2,13; f=22%.

Zaznaczę w tym miejscu, że systemy niesą istotą niniejszego artykułu. Dlategonie były w żaden sposób optymalizowa-ne, chodziło mi jedynie o dobranie

mnożników, które dawałaby sygnaływ różnych perspektywach inwestycyj-nych. Dla tych z państwa, którzy chcieli-by zbadać dokładniej oraz spróbowaćzoptymalizować mnożniki, podaję for-mułę. Wróćmy już do sedna naszego artykułu,czyli praktycznego zastosowania formu-ły Kelly’ego dla naszych przykładowychstrategii.

Wynik jest zadziwiający w porównaniuz 0,46% systemu krótkoterminowego,poza tym spodziewalibyśmy się raczejkilku procent a nie 22%. Jest to zasługaznacznej poprawy obu kluczowychczynników (ilości trafień oraz zysku doryzyka). Zobaczmy jeszcze, jak przedsta-wia się to w przypadku strategii długo-terminowej.

Strategia długoterminowa.k w tym przypadku wyniesie 2,01, z 25transakcji aż 16 było zyskownych, czyli

p=16/25, p=0,64.f=((1+2,01)*0,64-1)/2,01; f=46%.

W tym przypadku wynik jest oszałamia-jący, żeby uzyskać optymalne rezultatyw pojedynczej transakcji powinniśmyzaryzykować 46% posiadanego kapita-łu. Mimo obniżenia relacji zysku do ryzy-ka, kluczem do sukcesu systemu długo-terminowego jest jego niesamowitatrafność.

Wnioski.Obliczyliśmy już wszystkie współczynni-ki, które podpowiadają nam, ile opty-malnie powinniśmy zaryzykować w przy-padku stosowania naszych systemów.W przypadku strategii krótkoterminowejoptymalne f wyniosło jedynie 0,46%i potwierdziło to, że system ten nie jest

godny zainteresowania. Potwierdzają tomoje poprzednie testy. Zakwalifikowa-łem tę strategię jako odpowiednią jedy-nie w celu dostarczania zysków pośred-nikom przy zawieraniu transakcji na ryn-ku. System średnioterminowy to już zu-pełnie inna bajka, w tym przypadkuf wyniosło 22%, natomiast strategia dłu-goterminowa zaskoczyła wynikiem opty-malnego dla niej f równego 46%. Jed-nak w pewnym sensie wyjaśniają to in-tuicyjne przeczucia, co do systemów.Z psychologicznego punktu widzeniatrafność strategii jest dużo ważniejszaniż stosunek zysku do ryzyka. Systemdługoterminowy ma gorszą relację zy-sku do ryzyka niż średnioterminowy, jed-nak dzięki dużo lepszej trafności opty-malne f jest dla niego ponad dwa razywyższe. W uproszczeniu możemy powie-dzieć, że strategia długoterminowa za-sługuje na dwa razy większe zaufanie zestrony inwestora. Dodatkowo podpiera-jąc się psychologią, system o trafnościpowyżej 0,5 jest dużo bardziej bezpiecz-ny dla inwestora. Jeżeli przestanie przy-nosić zyski, inwestor w porę zorientujesię, że coś jest nie tak. Natomiastw przypadku systemu z trafnością poni-żej 0,5 możemy zbyt długo czekać naswoją „wielką wygraną”, jaką obiecujenam wysoki współczynnik zysku do ryzy-ka. Zanim ona nastąpi, nasz kapitał mo-że ulec sporemu spustoszeniu lub teżmożemy nie dotrwać do momentu reali-zacji zysku, ze względu na koszty psy-chiczne.

Realne pieniądze.Została nam jeszcze jedna kwestia dorozważenia. Mamy już nasze współczyn-niki f dla trzech systemów. Ale nie jest tojeszcze tożsame z tym, jak duża naszapozycja powinna być.

Strategia krótkoterminowa tof=0,46%, oznacza to, że na transakcjęmożemy zaryzykować jednorazowo0,46% kapitału. Teraz musimy oszaco-wać ubytek kapitału, jaki może spo-wodować pojedyncza transakcja.Najprościej wydaje się użyć do tegocelu średnią stratę.

Średnia strata systemu krótkotermino-wego to 40 pkt, czyli 400 złotych. Naotwarcie jednego kontraktu pozwoliłobynam posiadanie kwoty około 100 tys.złotych. Jednak, jeżeli chcielibyśmy za-stosować wariant bardzo ostrożny i za-miast średniej straty wzięli największąstratę (142 pkt-1420 pln) to do otwarciajednego kontraktu potrzebowalibyśmy

FORMUŁA dla strategii długoterminowej

Sygnał kupna, zamknięcia krótkiej pozycji:

(C-Ref (C,-1))>1.5*ATR (5)

Sygnał sprzedaży, zamknięcia długiej pozycji:

(C-Ref (C,-1))<1.5*ATR (5)

W powyższej formule mnożnik przy ATR to 1,5 a okres ATR to 5 ostatnich sesji,zmienne te można dowolnie optymalizować.

3035.qxd 6/1/07 17:33 Page 3


EDUKACJA

kapitału nieco powyżej 300 tys. złotych.Dowodzi to, że aby zacząć sensowne in-westycje na giełdzie, musimy posiadaćnaprawdę wyraźną przewagę nad ryn-kiem. Taką przewagą dysponuje naszsystem średnioterminowy z f wynoszą-cym 22% (na pojedynczą transakcjęmożemy zaryzykować 22 tys.), jegośrednia strata to 66pkt.(660pln), czyliposiadając 100tys. możemy otworzyć(22tys./660=33) 33 kontrakty, na otwar-cie jednego kontraktu potrzebujemyokoło 3300 złotych. Stosując jednak wa-riant pesymistyczny będzie to jedynie(22tys./3,1tys.=7) 7 kontraktów, naotwarcie jednego musimy mieć 14 tys.złotych.

Kwota, jaką przyjmujemy za przewidy-waną stratę, zależy od indywidualnychpreferencji każdego inwestora. Osobaakceptująca duże ryzyko, wybierze wa-riant optymalny, jednak musi się liczyćz tym, że niewielkie pogorszenie sku-teczności systemu, zamieni optymalnerozwiązanie w czysty hazard. Przyjęciejako wyznacznika maksymalnej stratyz przeszłości (oczywiście nie mamypewności, że w przyszłości nie będzie-my musieli zrealizować jeszcze większejstraty) wydaje się dużo bezpieczniej-szym rozwiązaniem. Każdy z nas powi-nien samodzielnie określić swoje nasta-wienie do ryzyka, być może dla niektó-rych inwestorów dobrym rozwiązaniemmógłby być wariant znajdujący się po-środku powyżej proponowanych rozwią-zań.

Spróbujmy zastosować wariant pośred-ni, czyli wyciągnąć średnią z największejstraty i średniej straty ((660+3,1tys.)/2=1880). W wariancie pośrednimmożemy otworzyć (22 tys./1880=11) 11kontraktów, musimy posiadać na jedenkontrakt 8,5 tys. W przypadku dosyć dobrego systemuśrednioterminowego, który oferuje nammożliwość zaryzykowa-nia aż 22% posiadane-go kapitału, w dwóchostatnich przypadkachprzekraczamy co naj-mniej trzykrotnie wy-magany depozyt.W wariancie optymi-stycznym jest to 3,3 tys.na kontrakt, w pośred-nim (realistycznym) 8,5tys. a w przypadku pe-symistycznego (ostroż-nego) aż 14 tys. na je-den kontrakt (czyli

z dosyć umiarkowanym wykorzystaniemdźwigni finansowej).

System średnioterminowy zaszokowałnas procentem kapitału, jaki możemyzaryzykować. Jednak ostateczne wyli-czenia wielkości pozycji nie były już takoszałamiające jak ów wysoki procentwyjściowy. Optymalne f dla systemu dłu-goterminowego ma jeszcze wyższą war-tość, bo aż 46%. Najpierw rozpatrzymywariant optymistyczny i użyjmy do wyli-czeń średniej straty.

Średnia strata wynosi 118pkt.(1180pln). Ponownie weźmy kapitał wysokości 100tys. złotych, 46%*100 tys.=46 tys., 46tys./1180=39 kontraktów. Czyli najeden kontrakt potrzebujemy2560pln. Weźmy teraz wariantostrożny. Maksymalna strata dlastrategii długoterminowej wyniosła425 pkt.(4250 pln), czyli 46tys./4250=11 kontraktów, na jedenkontrakt potrzebujemy 9090pln.W wariancie pośrednim (strata tośrednia ze średniej i największejstraty) daje to wartość ryzykowanejkwoty równą (4250+1180)/2=2715.46 tys./2715=17 kontraktów, na je-den kontrakt potrzebujemy kapitałuwysokości 5880 pln. Czyli mimobardzo wysokiej skuteczności sys-temu długoterminowego i wyjścio-wego f wynoszącego 46% kapitału,w wariancie pesymistycznym ma-my zabezpieczenie sporo większeniż wymagany depozyt.

WnioskiZ naszych rozważań wynikają dwa istot-ne wnioski. Pierwszy jest następstwemsamej analizy zysków i strat testowanych

przeze mnie syste-mów. Najlepsze rezul-taty na giełdzie dajestrategia długotermi-nowa. Jednak takiegorezultatu można siębyło spodziewać. Na-tomiast drugi wniosekjest dużo bardziej za-skakujący. Okazałosię, że lepsza jest stra-tegia, dzięki której wy-grywamy często, niżta, która ma wysokiwspółczynnik zysku

do ryzyka. Mimo niezbyt korzystnegokursu wygranej (k) jest ona znaczniebezpieczniejsza niż strategia, która dajenam duże wygrane, znacznie przewyż-szające zaryzykowane kwoty, ale którepojawiają się raz na jakiś czas. Taki wnio-sek jest sprzeczny ze starą zasadą inwe-stycyjną, mówiącą żebyśmy szukalitransakcji o korzystnym stosunku zyskudo ryzyka. Pamiętamy zapewne z ksią-żek, że ich autorzy sugerują tutaj współ-czynniki zysku do ryzyka na poziomie 3.Jednocześnie zwracając mniejszą uwa-gę na częstotliwość trafień takich trans-akcji. Jednak licząc optymalne f doszli-śmy do wniosków, że powinniśmy raczejposzukiwać transakcji o dużym stopniuprawdopodobieństwa osiągnięcia zy-sku, spychając na drugi plan współczyn-nik zysku do ryzyka. Jednak moim zda-niem nie powinien on spaść poniżej1,5 (zysk powinien być co najmniej 50%większy od ewentualnej straty).

Najważniejsze jest unikanie strat. Cza-sem nawet opłaca się przetrzymać strat-ną transakcję, jeżeli jest ona zgodnaz dotychczasowym trendem średnioter-minowym, a strata jest powodowana je-dynie przez przeciągającą się krótkoter-minową korektę. Zauważmy, że gdy jużzrealizujemy stratę to potem musimy za-robić podwójnie, pierwszy raz, żeby od-robić poprzedni ubytek, a drugi raz, żebyosiągnąć w końcu zysk. Jeżeli wchodzili-byśmy na rynek naprawdę rzadko ryzy-kując na tyle niewiele, żeby być przygo-towanym na przetrzymanie ewentual-nej, nadzwyczajnej straty, to w długimterminie osiągnęlibyśmy dużo większezyski niż przy próbach ciągłego wypatry-wania wielkich wygranych ze stosun-kiem zysku do ryzyka 3 do 1. Tak długitrend, jaki trwał do maja br może siędługo nie powtórzyć, dlatego lepiejopracować strategię, która będziesprawdzała się także w trudniejszych doosiągnięcia zysku warunkach. FormułaJohna Kelly’ego może okazać się bar-dzo cennym narzędziem przy wyborzeoptymalnej strategii. Wzór umożliwiaporównanie opracowanych przez nassystemów pod kątem ich efektywności.W realnych transakcjach, optymalnef daje nam jedynie wskazówkę, jak dużepowinno być nasze zaangażowanie narynku. To, jak ją wykorzystamy, zależy odnaszego podejścia do ryzyka. Pamiętaj-my, że rozwiązanie optymalne jest bar-dzo wyśrubowane i jeżeli nasz systemprzestanie działać równie dobrze jakw przeszłości, możemy szybko znaleźćsię na krawędzi bankructwa. ■

Okazało się, że lepszajest strategia, dzięki której wygrywamy

często, niż ta, która mawysoki współczynnik

zysku do ryzyka

3035.qxd 6/1/07 17:33 Page 4

Uwaga!

To co widzisz to tylko wybrane artykuły

z numeru 1/2007.

Jeżeli chcesz przeczytać cały numer, możesz teraz

kupić Akcjonariusza

w dystrybucji elektronicznej.

Documents

Akcjonariusz 1/2007 wybrane artykuły