Ahsap Kitabi Ic

8/12/2019 Ahsap Kitabi Ic

1/120

UDEB Ah Eii Al i


2/120

Sevgl Ahap Dostlar,

Tarh bna ve eserlermz gemmzden zlerarlar. Onlar ken klrnn ve arhnnasl unsurlar, kenn hazasdrlar. sanbul

Bykehr Beledyes olarak ehrmzn arhve klrel mrasn korumaya ve yaamayabyk nem veryoruz. UDEBn almalar bu hususa verdmz nemnak gsergesdr.

byk mparaorluun klrel brkmne sahp olan bu ken, 1950lyllarda balayan g harekeleryle kensel ve oplumsal yapda hzl demleryaamr. Bu sree ne yazk k arh ve klrel deerlere kar blnsz veduyarsz yaklalmr. Ansal ve svl mmar rneklermz olan br ok yapsadece brer konu olarak deerlendrlm, nelksz ekllerde amr edlm,yklm, derlm veya ahrp edlmr. sanbulun kensel mmar

mrasnn neml br ksmn oluuran ahap yaplar yava yava yok olurken,bu yaplara haya veren ahap usalar da brer brer azalmaya balamr.

sanbul Bykehr Beledyes olarak kenmzn arh dokusunu canlandrmakve ayaa kaldrmak zere bncl br yaklamla hazrlanan projeler hayaageryoruz. Bu projeler nn erbab uzmanlar arandan yrlmekedr.Bu alandak almalarn daha verml br eklde yrleblmes nyem nsan gcne duyulan hyac karlamak gayesyle UDEBMdrlmz bnyesnde Ahap Em Alyes oluurduk.

Ahap Em Alyesnde el nverselermzn kaks, ecrbelmmarlarmzn deneymlern paylamas ve ahaba yllarn verm

usalarmzn dese le meslek lsel veya meslek yksek okullu genler emgrmeke ve serka almakadrlar. Genlermz em almann yansra baaSleymanye ve Zeyrek olmak zere arh yarmadada akdr edlen rnekonarm uygulamalar gereklermekedrler.

1. Bask: uba 20092.Bask: Haziran 2009

Bask ve Cilzgn Ose Tic. Ld. i.

Yeilce Mah. Ayekin Sok. No:21 Oosanayi4.Leven/sanbul

0212 280 00 09

Bu kiap .B.B. UDEB Mdrlnn 2008 yl iinde yrm olduu,

Ahap Eiim Alyesi almalar kapsamnda hazrlanmr.

Bu kiabn m haklar .B.B. UDEB e aitir.aynak gserilmeksizin ksmen veya amamen aln yaplamaz.Hibir ynemle kopya edilemez, oallamaz ve yaynlanamaz.

2009, STANBUL


3/120

4

Ahap ltrmzn znde,

sanbul, Dnya lr Mras ve 2010Avrupa lr Baken. oruma amalmar planlarndan elde edlen verlere gre

sanbulda 15.000 cvarnda escll svlmmarlk rne mevcu olup ve bu rakamnneml br ksm ahap bnadan olumakadr.

Sleymanye, Zeyrek, Yedkule, Ayvansaray, Sulanahme, skdar, Eyp,Boaz n grnm blgeler, Adalar ve Anadolu Yakas ky yerlemlerahap bna saysnn zengn olduu blgeler olup; UDEB son yapalmada Anadolu yakasnda 752, Avrupa yakasnda da 150 ahap evn anlern hazrlayarak oruma urullarna escl nersnde bulunmuur.

UDEBn Sleymanye ve Zeyreke kurduu Ahap Em Alyelernde ,meslek lselernn ahap blm rencler, resorarler ve zel sekrdek

zanaakarlar eork ve prak dersler olmak zere em alyorlar. Bugnekadar em almalarmzda 188 kursyermz serka almaya hak kazand.Ayrca 2008 ylnda Sleymanye ve Zeyrekdek 23 ade escll ahapyapnn resorasyonu alyelermzdek malala gereklerld. almalarUNESCOnun sanbul alma aporunda gen br eklde yer ald veakdr edld.

Szlere sunduumuz bu almayla hem resorasyonu yaplan evler rnende,ahap yap ekn ve mdahale ynemler konusunda gncel blglendrme,hem de ahap em konusunda grsellerlm blgler paylama arzusundaolduk.

Ta ve meal em alyemznde zksel mekan kurulmu olup, kursyer vemreda zernde almalar devam emekedr.

abmz ve almalarmzla lgl gr ve elerlernzle bzlere desekolacanz umuyor, sayglar sunuyorum.

M. mek DENZ

.B.B oruma, Uygulama Ve Denem Mdr

Toplumumuzda yerlemeye balayan koruma duyarll le brlke,alyelermzde yeen ahap usalar, ahap svl mmar mrasmzn yapmeknkler gelenene uygun olarak onarm ve resorasyon konusunda hyaduyulan yem nsan gcn oluuracaklar.

UDEB Ahap Em Alyesnce yrlen almalar, eknkler verneklemeler eren bu kabn ahap mmarmzle lgl bn k vekurumlarn almalarnda rnek br rehber olacakr. abn yararl olmasnemenn edyor, hazrlanmasnda eme geenlere eekkr edyorum.

adr TOPBA

sanbul Bykehr Beledyes Bakan


4/120

6

yem nsan gcnn salanmas ayrca bu usalarmzn geleneksel yapmeknn renmeler ve uyg ulamalar amalanmakadr.

Ahap gb baz rler snrl mrl malzemelerden yaplm klrmraslarnn zgn asarm, deay ve ayc ssemlernn oankl ve zgnksmlar en ok oranda korunarak yenlenmeler koruma prakler nde yeralmakadr.

Blnd zere ahap yaplar ve yapm eknkler zernde arkl brok kaynakbulunmakadr. Bu almada sanbul ve yakn evresnde sklkla kullanlanahap yapm ekn, deaylar ve bu yaplarda grlen ahap bozulmalar,

koruma ve yenleme nerler le lgl emel br el kabnn hazrlanmasamalanmr. Br e derleme kab olan kabmzda br yap malzemesolarak ahabn genel yaps, yapda kullanlan ahap eler, ahap yapmeknk ve deaylar le ahap yaplarn korunma problemlerne lkn prakblgler verlmekedr. abmzda yer alan deay zmlernn br ksm UDEBproje brmnden br ksm se arkl kaynaklardan reerans gserlerek alnmve mmkn olduunca ooraflarla gserlmr. Ayrca UDEB AhapAlyesnde yaplan uygulamalara da yer verlmr. abn sonunda yer alankaynaka le bu konuda aydal bavuru kaplar gserlmeye allmr.Yne kap sonunda yer alan kk szlk l e ahap yaplarla lg l emel bazkavramlara a ermnolojye yer verlm r.

almamzn bu konuda alanlara aydal olmas ve klr mrasmzn brerarh belges olan yaplarn oanklkleryle korunmas dleyle.

Sevgl Ahap Ustalar ve Ahap Severler,

Pro. Dr. Ahme ESEN

BB UDEB mdrlmz arandanbalalan ahap evler onarm program ve ahapem alyes le brlke devam etrlen ahap

usalar yerme programlaryla bu sahadak


5/120

8 9

G

Dnyann brok yernde yap malzemes kullanm erchnde; malzemennkolay elde edleblmes, salaml ve ucuz olmas gb ekenler nekmakadr. Ayn nedenlerle lkemzdek arkl cora blgelerde de arkl

yap malzemelernn kullanm ve buna lkn yapm gelene gelmr.aradenz blgesnde ahap, Dou ve Gneydou Anadoluda a; yer yerde kerp, Anadoluda yne kerp ve a, Ege Blgesnde a ve ahabyne Marmara ve Trakya evresnde se a, ahap ve ahap dolgulu yapmeknklernn gel grlmekedr.

abmzda zel olarak ele aldmz yaplar ahap ayc ssemde naedlmr. Tayc dkmeler arasnn doldurulduu az sayda dolgulu duvareknyle ounlukla da badad adn verdmz ahap ayc zerneerde a aklarak sva yaplan, darda se ahap kaplamayla oluurulmuzengn br mmar yer alr.

Deprem blgesnde yer alan sanbul arh boyunca el depremlerde zarargrmr. Depremn olas can ve mal kayplarna kar br e korunmaolarak ahap yapm ekn 1500l yllardan gnmze kadar gelerekgelmr. Ahap yapm eknnn gelmne bal olarak 3, 4 kal konular,byk konaklar, kkler, kasrlar, yallar, el kamu yaplar ve hata saraylarna edlmr.

Yapm ekn prensp olarak ayn kalmakla brlke kullanc arkllklar,sem arkllklar, madd mknlarn dek olmas ayrca yapnn yapmdevrne gre moda olan dek mmar sluplara a ormlarn kullanlmasdolaysyla oraya ok zengn uygulama rnekler kmr. Yangnlar, korumablnc ekskl ve ahabn yaayan malzeme olmasnn unuulmasndankaynaklanan eksklkler ve yanl deay zmler sebebyle ahap yaplarnneml br ksm yok olmuur.


6/120

10

NDELER

Blm.1

GR ...........................................................................................................................................................................9

1.1. lkemzdek Orman Varl...................................................................................................................17

1.2. Endsryel Ahap remmz.............................................................................................................18

1.3. Ahap Malzemenn Tanm....................................................................................................................20

1.4. Yap Malzemes Olarak Ahap..............................................................................................................21

1.4.1. Ahap-Su lks.........................................................................................................................................23

1.4.2. Ahab urumada uube Oranlar.........................................................................................26

1.4.3. Ahabn uru Tuulmas.............................................................................................. .......................28

1.4.4. Ahabn orunmas.................................................................................................................................29

1.5. Yaprak edne Gre Aa Odunlar............................................................................................30

1.5.1. ne Yaprakl Aa Odunlar.............................................................................................................31 amlar..........................................................................................................................................................31

Ladn..............................................................................................................................................................32

Sedr................................................................................................................................................................33

Gknarlar....................................................................................................................................................34

Ardlar.........................................................................................................................................................35

1.5.2. Gen Yaprakl Aa Odunlar..........................................................................................................35

Meeler.........................................................................................................................................................36

esane.........................................................................................................................................................37

zlaalar.................................................................................................................................................38

Hular............................................................................................................................................................39 mr.............................................................................................................................................................40

ayn..............................................................................................................................................................41

Ihlamur.........................................................................................................................................................42

Cevz..............................................................................................................................................................43

raz...............................................................................................................................................................44

Akaaalar...............................................................................................................................................45

1. Orman Varlmzdan Ahap Malzemeye

Bu sebeple sanbulda gnmze ulaan ahap ev rneklernn bykounlukla 19. yzyl eser olduu grlr.

Eskden ber ahap yaplar n problem olan yangnlardan ayr olarak;

son 50 yldr mar aalyeler, blnszlk gb ekenlerle ok sayda ahapyap yrlmr. Son zamanlarda gelmeye balayan oplumsal duyarllkdolaysyla ahap yaplarn korunmas konusunda somu admlar almayabalanlmr.

Ahap usas adaylarna ynelk hazrlanan bu kapa emel ahap yapelemanlar daha ok sanbul zel dkkae alnarak zm ve resmlerleanlalmaya allmr.


7/120

c)Xesobum uovllosum.......................... ............................ ............................ .................. 134

d)Lycus Lnears................................ ........................... ............................ ........................ ............ 135

3.1.3.4. Denz Canllar.....................................................................................................................................136

3.2. Ahap Malzemenn orunmas.......................................................................................................137

3.2.1. Bnyesel oruma...................................................................................................................................1373.2.2. myasal oruma..................................................................................................................................138

3.2.2.1. Basn Uygulanmayan Ynemler.........................................................................................138

a) Fra ve Pskrme Ynemler....................................... ............................ ......................138

b) Uzun ve sa Srel Barma Ynemler...................................... ............................ ..139

c) Scak-Souk Ak Tank Ynem..................................... ............................ ....................140

3.2.2.2. Basn Uygulanan Ynemler.....................................................................................................141

a) Dolu Hcre Ynem................................... ............................ ............................ ......................141

b) Bo Hcre Ynem..................................... ............................ ............................ .......................141

c) Vakum Ynem...................................... ............................ ............................ ....................141

3:2.2.3. Fumgasyon...........................................................................................................................................142a) Alak aynama Nokasna Sahp Fumganlar............................ ...........................142

b) Yksek aynama Nokasna Sahp Fumganlar................................................ ...142

3.2.3. Yangn Geckrcler...........................................................................................................................144

a) Srme ve Pskrma Ynem.............................................................................................144

b) Basn Ynem...................................... ............................ ............................ ............................ ....144

3.3. Ahap Malzemenn esorasyonu ................................................................................................145

3.3.1. Boya Skme..................................... ............................ ........................... ............................ ...................145

3.3.1.1. Mekank Ynem...............................................................................................................................1453.3.1.2. Is Ynem....................................... ............................ ............................ ........................... ..................145

3.3.1.3. myasal Ynem......................................... ............................ ............................ ............................ 145

3.3.1.4. umlama...............................................................................................................................................145

3.3.2. Ekleme ve Para Derme...........................................................................................................148

3.4. Ahap onservasyonu............................................................................................................................155

3.4.1. Salamlarma ........................................................................................................................................155

Dbudaklar..............................................................................................................................................46

Grgenler....................................................................................................................................................47

Blm.2

2. Ahap Yap Elemanlar

2.1. Geleneksel Mmarmzde ullanlan Ahap Yap Elemanlar........................................51

2.1.1. Tayc Ssem Elemanlar.................................................................................................................51

2.1.2. Cephe Elemanlar.....................................................................................................................................70

2.1.3. Mekan Elemanlar...............................................................................................................................85

2.1.4 .a Elemanlar...........................................................................................................................................94

2.2. Geleneksel Ahap El Aleler..............................................................................................................103

Blm.3

3. Ahap Restorasyonu ve onservasyonu3.1. Ahaba Zarar Veren Fakrler.............................................................................................................129

3.1.1. Fzksel Bozulmalar...............................................................................................................................129

3.1.2. myasal Bozulma.................................................................................................................................130

3.1.3. Byolojk Bozulma..................................................................................................................................130

3.1.3.1. Bakerler...................................................................................................................................................130

3.1.3.2. Manarlar..................................................................................................................................................130

a) rklk Yapan Manarlar......................... ............................ ............................ ...............131

- Beyaz rklk....................... ............................ ............................ ............................ .................131

- Yumuak rklk........................ ............................ ............................ ............................ ........131

b)enk Dem Yapan Manarlar........................ ............................ ............................ ....132 - Manarlar................................... ............................ ............................ ........................... .........132

- Leke Manarlar.................................... ........................... ............................ ............................ .....132

- Ardaklanma....................................................................................................................................132

3.1.3.3. Bcekler................................................................................................................................................133

a)Anobum Puncaum.......................................... ............................ ............................ ............133

b)Hylorupes Bajulus................................ ............................ ............................ ......................... 134


8/120

BLM.1

OMAN VALI IMIZDANAHAP MALZEMEYE

Blm.4

4.BB UDEB Tarafndan Gerekletrlen

Ahap Onarmna rnek Sokak almalar.................................................................157

4.1. Ahap Evlern Bakm ve Onarm almalarnda Dkka Edlecek Hususlar..160

Zeyrek 2176 Ada-12 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ........................ .....................162 Zeyrek 2417 Ada-10 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ........................ .....................171

Zeyrek, Parmaklk Sokak....................... ............................ ........................... ............................ ............182

Zeyrek 1007 Ada-73 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ........................ .....................184


Zeyrek 2415 Ada-23 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ................... ..........................188




Sleymanye, Ayranc Sokak...................... ............................ ............................ ............................ .....196

Sleymanye 496 Ada-11 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ......................... ..........198 Sleymanye 503 Ada-8 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ............................ ..........200

Sleymanye 496 Ada-1 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ............................ ..........202

Sleymanye 504 Ada-5 Parsel Bakm-Onarm Uygulamas ............................ ..........204

Blm.5

5. BB UDEB Ahap Etm Atlyes Etknlkler.............................................209

5.1. Br Uygulama rne Olarak ap Onarm..........................................................................214

Blm.6

6. Ahap Yaplarla lgl oruma lkeler ve Evrensel Bldrgeler

ICOMOS lkeler...............................................................................................................................................225

ICOMOS Mras Tz...............................................................................................................................230

Blm.7

7. Szlk.................................................................................................................................................................235

K YNAA ......................................................................................................................................................239


9/120

16 17

1.1. LEMZDE OMAN VALI I

Ahap sekrnn lkemzde bugnk yapsn grmek n ncelkle ahapmalzemenn elde edlmes srecnde orman varlmz ve bu varlkan eldeedlen endsryel omruk mkarlar hakknda blglendrmeler yapmaka

ayda var. Bu sebeple ahap usalarna, ahap yap ve yap elemanlarnn onarm,resorasyonu konusunda emel blglern verlece, rnek almalarnzelenece bu kabmza, 2007 yl sonu bar le lkemz ahap malzemerem ve hala hakknda ze blgler vererek balayacaz.

Genel olarak ormanlk alanlarmzn %40n gen yaprakl (mee, kayn,kzlaa, grgen gb aa rler) ormanlar, %60n ne yaprakl (kzlam,karaam, saram, gknar, ladn, sedr gb aa rler) ormanlar kaplamaka

se de odun hacm olarak %32 gen yaprakl aa serve, %68 ne yapraklaa serve esp edlmr.

lkemz opraklarnn 21.189.000 hekar ormanlk alandr. Bu alann %40lkblm yaprakl aalardan, %60lk blm de ne yaprakl aalardanolumakadr. Orman varlmzn 6.4 mlyon hekarlk blmn mee, 5.4mlyon hekarlk blmn kzlam, 4.2 m lyon hekarlk blmn karaam,1.7 mlyon hekarlk blmn kayn, 1.2 mlyon hekarlk blmn saram,

0.6 mlyon hekarlk blmn gknar, 0.5 mlyon hekarlk blmn ard,0.4 mlyon hekarlk blmn sedr, 0.3 mlyon hekarlk blmn de ladnormanlar oluurmakadr. 100 bn hekardan daha kk alan kaplayan alanlardada kavak, hlamur, okalpus, serv, akasya, sla yer almaka bunun dnda dahakk alanlarda veya mner olarak ormanlarmzda yayl gseren porsuk,Halep am, douglas gknar, andz, akaaa, karaaa, kayack, nar, s,hu, vez, yaban kraz gb aa rlermz de nadr olarak bulunmakadr.


10/120

18 19

lkemzdek yllk omruk aleb yaklak 15.000.000 molup bu mkarn%58 lkemz devle ormanlarndan, %24 zel sekrden, %18 de hala lekarlanmakadr. Aadak pasa grande halan yapmz aa rlernve hala ndek paylar verlmr. remmzde lk srada olan am, %73lkpay le hala da lk sradadr, amn ardndan geleneksel yaplarda zellkle

ayc eleman olarak ne kan mee %6lk br paya sahpr.

Tablo 3:

Aa rlerne grehala , 2007 OGM

Doru kullanm yernde, doru ahap malzemenn selmes n ahabnannmas yan anaomk, zksel ve mekank zellklernn blnmesgerekmekedr.

1.2. ENDSTYEL AHAP ETMMZ2007 yl sonu verlerne gre lkemzde endsryel odun remnn aarlerne gre dalmna bakldnda en ok karaam, kzlam ve saramaalarndan elde edlen omruklar gze arpyor. lerdek blmlerdekmyasal, mekank dren zellkler dkkae alnarak yapda kullanm yerlerhakknda blgler bulacanz bu ahap cnsler geleneksel konu mmarmzdegeme de en ok kullanlan malzemelerdr.

Tablo 2:

Aa rlerne greendsryel odunrem , 2007 OGM

Tablo 1:

2007 yl ormanvarl rleregre aa serve

2008 OGM


11/120

20 21

1.4. YAPI MALZEMES OLAR AHAP

Ahabn nsanolunun kulland l k yap malzemelernden br olduunuanmsarsak, arhe brok esern de ahapla yapldn anlayablrz. Gemekullanlan brok yapm ekn bugn modern mmarde emel, hata

vazgelmez unsurlar olarak yern alm ve yenlklere esn kayna olmuur. lkahap a kuruluunun Frgyallar arandan uyguland ve bugn hala aynmeodun geerl olmas, ahabn yapda kullanm eklne kk br rnekr.Ahap malzemenn Trklern yerle alanlarda azla bulunmas sayesndebugn hala anlamaka glk ekmz ahap karkas ssem A nadolununahap usalar arandan gelrlmr.

Bugn hala badee ak olan bu yap ahap malzemenn snlklern

bze anlaan rneklerden sadece br olarak y llara meydan okumaya devamedyor.Avrupann en byk ahap yaplarndan kabul edlen Bykadadak umYemhanes ahap karkas ssemle yaplm yaplara gzel br rnekr. 1898-1899 yllar arasnda Mmar Alexandre Vallaury arandan na edlen yapok az zaman kaldnn snyallern vererek yllara drenmeye devam edyor.mparaorluklara yzyllarca bakenlk yapm, dnyann ncs olarak anlan

Beyehr Ereolu Cam

ok esk zamanlara gmedenAnadoluda Seluklu dnemyaplarna bakmzda ahabnAnadolu klrnde sadece svl

mmar rneklerde del mmmar zmlerde kullanldngryoruz. 1296 ylnda EreoluSleyman Bey arandanyaprlm olan 48 ahap drekleayaka kalan Beyehr EreoluCam aa drekl camlere engzel rnekr.

1.3. AHAP MALZEMENN TANIMI

Ahap, Arapada haep; yan odundan mal olunan eya szcnden gelerekszlklermzde yern bulmuur. Ahap, canl br yapnn meydana gerd,lfl, homojen ve anzoropk yapya sahp, organk esasl br malzemedr.

Szlklerdek bas anmnn dnda ahap, yenleneblr ek yap malzemesolarak yzyllardr nsanolunun barnma hyacnda bavurduu emelelemanlardandr.Ahabn yenleneblr kaynaklar olan ormandan elde edlmes srecnde erchedlen ynemler yan omrukan son hale gel sresnce grd mdahalelerson kullanm yer seklern ekler. Ahabn kullanm yerne gre selm es vekullanm yer beklenlerne gre lenmes br mhendslk dalnn dr.Geleneksel mmarmzn de vazgelmez yap eleman olan ahap, yzyllardronu leyen ahap usalarnn hnerl ellernde en onksyonel, en esek halnalmr.Yap malzemes olarak ahap dendnde, br ahap ev oluuran m yapelemanlarn anlyoruz. Bunlar; dkme, payanda, kr, c ephe kaplamalar, deybrme alar, aln ahas, saak al kaplama elemanlar, saak al slmes,saak al urular, saak al ssleme elemanlar, ka slmes, eeklk slmes,kma, cumba al ssleme deaylar, konsol, elbrnde, payanda, penceredoramalar, pencere pervaz, denzlk, denzlk al slmes ve sslemeler,kaes, kepenk, kap, kap pervaz, badad alar, avan kaplamalar, avan lar,koluk al slmeler, urular, sprgelk, deme kaplama elemanlar, ek,merdven basamaklar, korkuluk, kpee, sedr, dolap, yklk , a elemanlar,merek, ak, gerg, a kaplama malzemeler olarak sralanablr.


12/120

22 23

1.4.1. Ahap - Su lks ve Ahabn urutulmas

Yen keslm br aaan alnan ahapa azla mkarda su vardr ve bu durumaze hal ya da ya olarak anmlanr. Su, ahap malzemenn kmyasal yapsndabulunur, suyun yaklak %25-30 ahabn yapsna baldr.

Ahap ersnde hcre boluklarnda bulunan suya serbes su, hcre ersndebulunan suya se bal su ya da hgroskopk su denr. Ahap malzemennkuruulmasnda nce serbes suyun sonra bal su ahapan ayrlmaldr.Serbes suyun ahapan ayrlmas ok kolayken bal su n durum braz dahazor ve arkldr.

Ahap malzemenn aze haldek ruube mkar, aa r, aa ya, aagvde ksmlar, yeme oram ve kesm mevsmne gre deklk gserr.

Ahabn yapda kullanlmasnda su lksn aklarken emel kavram, ahabnalmasdr. uru br ahap malzeme ruubel br orama braklrsa oramdan

ruube alarak boyular byr ve hacm arar. Ahabn bu eklde boyularnve hacmn dermes olayna almas denr. Ahabn lflere paralelyan boyuna, yllk halkalara dk yan radyal ve yllk halkalara ee ynde;yan arkl ynde arkl almas gerlmelere yol aarak el kullanmyerlernde boyularnn demes, alama, elme, dnme ve kamburlamagb kusurlarn olumasna sebep olur.

Yllk halka durumuna gre ee ve radyal blm kereselerdeyllk halkaya gre daralma ynler( 1. boyuna, 2. radyal, 3. ee)

sanbul, gerek boazdak yallar gerekse Hale bakan ahap evler ya daSleymanye Camsne komu yan yana br dz sana eser olan ahap evlerle ahap usas adaylar n brer ak hava mzesdr.

Ahap yap malzemesnn zksel, mekank dren zellkler, leneblrl,anaomk yaps, su ve ahap malzeme lks, ahap yaplarda ruubee karalnacak nlemler, ahabn doru kuruulmas, hang ahap malzemenn hangamaca hzme edece gb hususlarn nceden blnmes ahap usalarnndaha uzun mrl yaplar oraya karmasna olanak salayacakr.

Sleymanye Ayranc Sokakan

onarm almalar sonras br grnm


13/120

24 25

Makasvar s

Ahap, boyuna ynde en az (%0.1-0.9) y llk halkalara ee ynde en ok(%5-15) alr. almann azallmas n ahabn kullanm yer sekler gznne alnarak doru kuruulmas gerekmekedr.

Bu sebeple ahap malzemenn doru kuruulmas, ahap usalarnn veusa adaylarnn malzeme emn srasnda doru kuruulmu malzemelerynelmeler ardndan alyelerndek sflemelere de dkka emelergerekmekedr. Geleneksel ahap yap malzemeler doal kuruma ynemlerle yzyllarca kuruulmuur. Doal kurumada, ahap malzemenn hava

scakl, havann yn, hareke ve bal neme mdahale edlemez. Bu sebeplekuruma amacyla sflenen ahap malzemenn doru sflenmes, kerese salnda y hava hareke oluurablmek n al araa 40 cmden az olmamakzere 60 cmye kadar ykseklke br boluk salanmaldr. s zemn oprakolmamal, s allarnda havann nemnn ahaba ulamas engellenmel,asal ya da beon br zemn oluurulmal, s ersnde hava harekennsalanmas n kereseler arasna alar yerlerlmeldr. ullanlacak salar aa r, kerese kalnl ve mevsme gre arkl kalnlkadr. Serahap kereselernn kuruulmasnda k aylarnda kaln, rnen; 25mm, yazaylarnda 15 mm yan nce alar kullanlmaldr. Yumuak aa kereselernn(ne yaprakl aa odunlar) kuruulmasnda a kalnl k aylarnda38mm, yaz aylarnda 25 mm kalnlka olmaldr.

alar yzeyle emas eden yerlerde kurumay engellememek n ok genolmamaldr. a olarak kullanlacak en y malzemeler gknar ve amodunlardr. Baz s ekller aada verlmr.

Bas blok s


14/120

26 27

Oramn bal ruube deklkler ahabn nem orann ve boyusalhareken eklese de zellkle d cephede kullanlan ahap n asl ekenyamur sularnn ahabn ne grmesdr. En neml yol da enne keslerea yzeylerdr. Bunlar boyuna keslere a yzeylern yzlerce ka su emmekablyene sahprler. Dk gergenle sahp rlerde, yaay kesten

suyun grmes yalnzca ha ve yerel br slanmaya neden olurken; gergenlyksek aalarda (yumuak ahaplarda) nem dalm hzl ve olduka azlaolmakadr. olaylkla, %100n zerndek ruube sevyelerne ulalablr.Ahap ne denl dkkal br eklde kuruulursa kuruulsun, nem almas,rmeye kar koruma lem uygulanm ble olsa, ahabn zellklerndeboya uma kablyen de ekleyecek deklklere sebep olacakr.Bu nedenle zellkle ahabn, dorudan suyla emas halnde olduu dcephelerde sv suyun gene kar koyan ancak buhar halndek suyundar doru kna zn veren mkro gzenekl boyalar kullanlmaldr.

Geleneksel ahap yapm ssemlernde ahabn hzme mrnn uzunolmasnn sebeb, rme rsk yksek olan ya da ana srkr eleman olarakkullanlacak ahap malzemenn semnde dayankl rlerden elde edlenahaplarn selmesdr. Doal dayankllk, aacn kend doal yaps sebeble byolojk zararllara, klm koullarna gserm olduu dren olarakanmlanablr.

eyrek esm Normal esm

Ahabn nem le boyu derrken dnmes, boyuna kesndelflern dzgnlne dkka edlerek nleneblr. Yaplan n bu problem ok neml se eyrek kesme bavurulablr.Ahabn ruube (nem oran) ksaca, kuruulmu arlnn yzdesolarak ade edlr. Yan, yars kuru ahap l ve yars da nem olan br paraahabn nem oran %100 dr. Bu sebeple, yel keresenn nem er %100den ok daha azla olablr. Yen keslm aa kururken, erd nemn,

kuru arlnn %30 u mkarna dmesne kadar asl boyularn korur.L doygunluk nokas olarak blnen bu nokadan baren, kurudukabzlr. Benzer eklde, kuru ahapak nem maksmum %30 orannakadar artnda er. Nem orannn, bu orann zerne kmas daha azlagenlemeye sebep olmaz Ahapa nemn hareke, sehm (aa elme),burkulma ve alama gb ekl deklklern de berabernde gereblr.

1.4.2. Ahab urutmada utubet Oranlar

ul lanm Alan u ube (Nem ) Oran

zemnde (yerden smal) % 6-10

zemnde (dam smal) % 9-12

dorama (dam smal) % 8-12

dorama (kesnl smal) % 10-14

d dorama % 13-19

d dorama % 16-20

Tablo 4: Ahap Malzemenn ullanm Yerne Gre uruulmas


15/120

28 29

manarlarn gelmes n deal br oramn olumasna neden olur. Dcephede kullanlan ahaba macun uygulanmas ve su buhar germszlyksek boyalarn kullanl mas bu nedenle sakncaldr. D cephede ahabnzerne macun srlmemel ve nees alan ahap boyalar kullanlmaldr.

Anadolu mmarsnde ahap yaplara bakmzda ahabn bol ve ucuz

olduu dnemlerde bnalarn ayc elemanlar gerekenden ok dahabyk keslerde seldn grrz. Ayrca, yapda kullanlacak olanahap malzeme dorudan ormandan selrken dr odun oran dk,z odun oran yksek olgun aalar selrd. Bugn, ahap malzemennsnrl ve pahal olmas az dayankl rlern ahap mhendslndekgelmeler sayesnde yapda kullanlablmesne olanak anr.

1.4.4. Ahabn orunmas

Yap malzemes olarak kullanlan ahabn doru selmes, doru lenmes

ve doru deaylandran almalar ahabn kullanm mrn uzaacakr.Ayrca doru boya sem, macun kullanlmamas, kullanm yer sekler gznne alnarak ahap malzemenn emprenye edlmes (kmyasal maddelernarkl meodlarla ahaba nuz etrlmes ve kullanm mrnn uzalmas)gerekmekedr.

Geleneksel ahap yapm ssemlerne bakmzda gerek malzeme ellve kales, geleneksel koruma ynemlernn kullanlmas gerekse ahapusalarnn yap deaylarn zmedek becerlernn yaplarn gnmze kadarayaka kalmasnda ekl olduunu gryoruz. Ahap usalar ve usa adaylarnayapda kullanlan ahap malzemelern genel zellkler hakknda da blg sahb

olmalar gerekr.

Ahabn l ksm olarak abr etmz z odun ksmnda brken kmyasalmaddelern ell ve mkar dayanklln sresn belrler Dayanklaalar; kesane, mee, yalanc akasya, kara cevz, porsuk, sedr, serv, ardolarak rneklenrken ora derecede dayankl aalar; ladn, gknar, am,ad cevz, kraz, dbudak ve az dayankl aalar, kavak, s, a kesanes,

akaaa, grgen, kayn, kzlaa, hu, hlamur olarak sralanablr. Baz aarlernn doal mrler aada verl mr. Dayankllk sres hesaplanrken,ahap rnn z odununun oprakla dorudan emas halnde ken manareksne kar gserd sre olarak hesaplanablr. Akaaa, ayn, avak; 5yldan az am, gknar, ladn; 5-10 yl, kesane, sedr, mee; 15-25 yl dayankllksresne sahpr.

1.4.3. Ahabn uru Tutulmas

Ahab ahrp eden canllarn yaayp geleblmes n bleene hya

vardr. Bunlar; oksjen, s ve sudur. Bu nedenle ahap kuru uulursa (nemoran %20nn alnda) rme bell br lde konrol alna alnablr. Budurumda ble a hapa ahrbalarn amamen nlenmes mkanszdr. Esk Trkevlernde saaklarn gen uulmasnn br neden ahap cephey yamuruneksnden korumakr. Hzme mr boyunca ahap malzemey kuru umakok zordur. D mekanda ya da konsrksyon d kaplamalarnda dorudansu le emas eden yerlerde kullanlan ahap malzemeler, mekanda yanlsu essa, adak akmalar gb sebepler le slanan ahap malzeme kolaycaryeblr. Bu sebeple ahap yap asarmlarnda ahabn su le dorudanemasnn keslmes gerekmekedr. Elbete k esk ahap yaplara bakmzdaahap usalarnn ald nlemler dkkalce nceleyp modern ahap yapm

eknkleryle brlermeke ayda vardr. Ahabn kuru uulmas salansa bleyaayp gelmes n gerekl suyu uzun mesaelerden ayan kuru rklkmanarlarnn, ermlern ahrp edc aalyelern durduramayz. Ahabkuru umak n bavurulan ynemlerden br de yzey su germeyen brabaka le rmek yan boyamakr. Ancak, ahap alndan boya abakasksa zamanda alar ve alaklardan gren su ahap malzemey slar ve dahada ks, zerndek boya abakasndan dolay buharlap kamayarak


16/120

30 31

AMLA

lkemzde saram, karaam, kzlam, sk am, Halep am olarak 5 arklr doal olarak yer. Dr odun sarms krmz renke veya krmzmsbeyaz renke, z odun krmzms kahverengdr. zgl arl bakmndan

rler arasnda arkllklar vardr. En ar kzlam, en ha sk amdr.Ha ve ora derecede yumuak br odunu vardr. Ora derecede elme veok mukavemene sahpr. y kuruulur, alamaya, dnkle elm azdr,az alr. Her bakmdan y lenr. y yaprlr. v, vda uma zellyksekr. Manarlara ve bceklere kar hassasr. Dr odun kolay, z odunora derece emprenye edlmekedr.

GENEL

AHAP

GVDE YAPR

1.5.1. NE YAPR LI A A ODUNLAI

Bnalarda ksmlarda, d cephe kaplamalarnda, a ssemlernde, kap vepencere doramas olarak kullanlr. esme ve soyma kaplama endsrsnde,el dre, maden dre ve ravers yapmnda kullanlmakadr. almas azolduu n model yapmnda, kurun kalem, oyuncak yapmnda ve mzkaleler yapmnda kullanlablr. Modern mmarde arlkl olarak srkrelamalar n abakal kerese olarak kullanlmakadr.

1.5. YAPR EDNE GE A A ODUNLAI

1.5.1 ne Yaprakl Aa Odunlar

1.5.2. Yaprakl Aa Odunlar

- amlar - Ladin

- Sedir - Gknarlar - Ardlar

- Meeler

- esane - zlaa- Hu

- imir - ayn - Ihlamur - Ceviz - iraz - Akaaa

- Dibudak - Grgen


17/120

32 33

SED

GENEL GNM GVDE

AHAP

YAPR

lkemzde Toros Sedr, karan olarak adlandrlan aaan elde edlen oldukadayankl br ahapr. Dr odunu ha krmzms renke olup, olduka genr.z odun se ak sarms le krmzms kahverengdr. Boyuna kes oldukaparlakr. Odunu har, younluu 0.48 g/cm3r. Yumuak olup, kolaylenr ve yarlr. Lfler dzgndr, Olduka ser, ora arlkadr. z odunuho kokuludur. olay, abuk kuruulur, rene szmas neden le yksekscaklklarda kuruulmas doru deldr. Yaprlmas ydr. z odunudayankl, su alnda kullanldnda ok dayankl, dr odunu bceklere karhassasr. alamaya kar elm azla olduu n kuruulmas gr. enkverme ve clalanmas gr.

Yaplarda ve d elemanlarda, kap ve pencere doramalarnda, d cephekaplamas olarak kullanlablr. Bahe moblyalar yapmnda kullanlmakadr.Ayrca hem dayankl odunu hem de kokulu eksrak maddeler sebeb leeyz sand yapmnda kullanlmakadr.

LADN

lkemzde Dou Ladn doal olarak yer. Dr odunu ve z odunu ayrayr renklerde deldr. Saman sars rengnde veya krmzms beyaz olanodunu, gknar odununa nazaran daha ak renke olup, seyrek rene kanallarbulunur. zellkle boyuna keslerde parlak br odunu vardr. Lfler dzgndr

ve kolay yarlr. Odunu yumuak ve ora arlkadr. Elaskyee sahpr. ykuruulur, alamaya, dnkle elm azdr. Her bakmdan y lenr. Serhava koullarna kar dayankldr. Clalanmas gr. Manar ve bceklerekar hassasr. uru halde g emprenye edlr. Ham younluu 0.43 g/cm3

Yap ve konsrksyon kereses olarak, kap ve pencere doramalarnda,merdven yapmnda, maden dre, gem, gem dre yapmnda, levhaendsrsnde, mzk aleler yapmnda kullanlr.

AHAP GENEL GNM GVDE


18/120

34 35

ADILA

lkemzde bodur ardc, karan ardc, Fnke ardc, kokulu ard ve boyl u ardolmak zere 5 ard r bul unur. Ardlarn dr odunun gen ve sarms renke,z odunu se ak kahve renke veya krmzms hata morumsu kahverengdr.

Ha ve yumuak olan ardlar ok g yarlrlar ve aze halde aromak ho brkokuya sahprler. zellkle z odunu manarlara kar dayankszdr. Elmekablye az, dren deerler dkr. almas ok azdr.

Tel dre, dre, kap ve pencere doramalar, ho kokular neden leeyz sand yapmnda, moblya, kurun kalem ve oyuncak remndekullanlmakadr.

GVDEGENEL GNM YAPR

AHAP

GNALA

lkemzde doal olarak yeen Dou aradenz Gknar, Uluda Gknar,azda Gknar ve Toros Gknardr.

Gknarlar da amda olduu gb koyu renkl br z odun mevcu olmayp,

rene kanallar da bulunmamakadr. Odununun reng beyaz, krmzmsbeyaz renkedr. Donuk br oduna sahpr. Dzgn ve yeknesak lflere sahpolmas sebeb le kolay yarlablr. Drenc ve ok drenc dkr. uruulmasve lenmes olduka kolaydr. y v umaz. Yaplarda ksmlarda,moblya yapmnda ara ve blmelerde, ka ve ambalaj endsrsndekullanlmakadr.

AHAP GVDEGENEL

YAPR


19/120

36 37

Tayc ahap malzeme olarak, pencere ve kap yapmnda, merdven, demekaplamalar, duvar ve avan kaplamalar yapmnda, ornaclka, deerlkerese kaplama levha yapmnda, kpr yapmnda, moblya endsrsndekullanlmakadr. Tabakal kerese rem de mevcutur. z odunundak llernedenyle szdrmazl olan beyaz meeler yapmnda kullan lrlar.

ESTANE

lkemzde doal olarak yeen kesane zellkle aradenz ahap mmarsndeneml br yere sahpr. Dr odunu ok dar ve krl sarms renkedr. zodunu se ak le koyukahvereng arasnda demekedr. Younluu yksekdeldr, azla ar ve ser del dr.

Elme kablye dkr. ok drenc ora derecededr. uruulmas,lenmes kolaydr. Ma, dekora odunu var. z odunu dayankl, su alnda

kullanldnda ok dayankl, dr odunu bceklere kar hassasr. alamayakar elm azla olduu n kuruulmas gr. Lekelemek, mumlamak,yalamak, vernklemek, boya gb s yzey lemlernde sorun yokur.

Pencere doramas, kap, zemn kaplamas, panel ahap, drekler, yapmndasklkla kullanl makadr.

AHAP GVDE YAPR

1.5.2. GEN YAPR LI A A ODUNLAI

MEE

lkemzde beyaz meeler, krmz meeler ve dama yel meeler olarak arkl sn alnda oplanablrler. Beyaz meeler, sapl mee, sapsz mee,

yl mee, Macar mees, , oruh meesdr. Beyaz meelern dr odunlardar sarms beyaz renkedr. z odunu se yeme yerne gre arkl olmaklaberaber sarms kahverengdr. Beyaz meelern odunu ar ser ve dayankldr.olay ve y yarlr. Elme ve l dorulusunda basn drenc yksek oraderecede elask, yksek ok drencne sahpr. y clalanr ve y yaprlr. yvda uar. uruulmas gr, almas azla olduu n kuruulurken alar.

rmz meeler, sapl mee, palamu mees ve Lbnan meesdr. Drodunlar genellkle gen ve sarms kahverengnde,z odunu se krmzmskahverengndr. Odunun beyaz meelere gre daha ser, daha ar ve daha azelaskr. G yarlr, dren zellkler daha dkr. Manarlara kar dahadayankszdr. y emprenye edleblr. Meelern younluu, 0.65 g/cm3r.

AHAPGENEL GNM YAPR - OZALAGVDE


20/120

38 39

HULA

Ad Hu, Tyl Hu ve zlaa yaprakl Hu lkemzde doal olarak yer.Dr odunu sarms veya krmzms beyaz renke olup, koyu renke br zoduna sahp deldr. Genellkle z lekelerne raslanr. Odunu ser ve ar,

mukaveme zellkler ve ok mukaveme ydr.Moblyaclk, kaplamaclk zellkle urlu grn dekora amalar n okerch edlr. Tornaclk ve ale saplar yapmnda kullanlmakadr.

GENEL GNM GVDE YAPR

AHAP

IZILA ALA

lkemzde 4 r doal olarak yemekedr. oyu renkl z odunu yokur.Dr odun karakerndedr. Odununu ak renke olup, beyazdan solukpembems kahverengne kadar deen onlardadr. Yllk halka snrlaraz belrgndr. Odununun en neml zell krmzms beyaz renke z

lekelernn bulunmasdr. Dekora deldr.

Younluu dkr, ha yumuak kolay leneblen, az alan br odunuvardr. Dren zellkler yksek deldr.

Tornaclka, oymaclka ve moblya remnde kullanlmakadr.

GENEL GNM GVDE YAPR

AHAP


21/120

40 41

K YIN

lkemzde doal olarak Dou ayn yemekedr. Dr odunu krmzmsbeyaz renke olup, daha koyu renke br z odunu vardr. Younluu yk sekolup ser ve ar br odunun vardr. ok drenc yksekr, almas azladr,

kuruulmas gr. olay lenr, y cla kabul eder.

esme, soyma kaplama remnde, konrplak remnde, parke, kerese vebkme moblya remnde kullanlmakadr. Spor aleler, ale saplar, ayakkabkalb, ambalaj sand, el lar, ve marangoz ezgahlar yapmndakullanlmakadr.

AHAP GENEL GNM GVDE

M

Belrgn br z odunu mevcu olmayp ak le koyu sar renkedr. Odununok sk ve yeknesak yapdadr. Lfler dzgn del dr, sertr ve ok g yarlr.zgl arl 0.92-0.95 g/ cm3r. Tornaclka, kakmacl ka ve dekorasyon

elemanlar remnde kullanlmakadr.

GENEL

GVDE

YAPR

AHAP


22/120

42 43

CEVZ

lkemzde hemen hemen her blgede yer. Odunu en kalel olanlaruzey Anadoluda yemekedr. Dzgn lfl olup, alelerle kolaycaekllendrleblmekedr. Fazla almayan, younluu 0.46-0.64 g/cm3

arasnda deen ser, ar dren zellkler y ksek br ahap malzemedr.ok drenc de yksekr. Yal cevz aalarndan elde edlen malzemelergenellkle kaplamaclka ok deerl olup, kke yakn ksmlarnda

bulunan ur lar dekorasyon da erch edlr. Ahap ssleme sanalarnda,sandk, kuu yapmnda kullanlmakadr.

YAPR

GENEL MEYVEGVDE

AHAP

IHLAMU

lkemzde doal olarak k r yemekedr. 20-30 m boy, 1 mye kadar apyapablr. oyu renke br z odunu yokur. rems beyaz ya da kahverengmsbr odunu vardr. Younluu dkr. Dzgn lfl br odununu olmas sebeble el aleler le kolayca leneblr, almas azla olmakla beraber kullanldyerlerde ekln pek dermez. Oymaclka ok erch edlen br ahapr.

EGVDE

YAPR

YAPR - MEYVE

AHAP


23/120

44 45

AAA ALA

lkemzde al r vardr. Ora arlkl br ahapr. Yksek derecede

mukaveme ve esneklk gserr. Ser ve anmaya yksek derecedemukavmdr. almas az, dayankll ydr. Her bakmdan y lenr. olaybklr. Lekelemek, yalamak, vernklemek, laka veya boya yapmak kolaydr.Younluu, 0.59 g/cm3r.

Arlkl olarak moblya endsrsnde kullanlr. Duvar ve avankaplamalarnda, merdven ve zemn kaplamas remnde sklkla erch edlr.

GVDEGENEL YAPR

AHAP

R Z

Olduka ser, ora arlka, olduka dekora odunu vardr. urumadadnkle elm gserr. Yaprlmas ydr. olay lenr. Prake emprenyeedlerek kullanm szkonusu deldr. z odunu ora derecede dayankldr.,

z odunu g emprenye edlr Yzey lemlernde herhang br sorun yokur.Younluu 0.61 g/cm3r. nce marangozluk lernde, kaplama levhayapmnda, mzk aleler yapmnda, buharlanarak bkme moblya yapmnda,ornaclka, oymaclka kullanl makadr.

AHAP

GENEL YAPR -MEYVEGVDE

YAPR


24/120

46 47

GGENLE

lkemzde doal olarak yeen k r vardr. Ak renke, yogun, serve ora derecede drenl br ahapr. Fazla alan br malzemedr. Herbakmdan y lenr. Lekelemek, mumlamak, yalamak, vernklemekveya boya yapmak kolaydr. Saa yapmnda k l, model konsrksyon,

oomobl endsrsnde kullanlmakadr. Younluu, 0.50g/cm3r.

GVDEGENEL YAPR AHAP

DBUDALA

lkemzde r dbudak aac doal olarak yemekedr. Odunu akrenkedr. Dr odunu gen, beyaz ve ak sarms renkedr. z odun reng drodun rengne yakndr. Younluu yk sek, ar, elask ve ok drenc yk sekr.almas azdr. Ora arlka br ahapr. Lekelemek, mumlamak, yalamak,

vernklemek, lake veya boya yapmak kolaydr. Younluu, 0.68 g/ cm3r.Moblya yapmnda, duvar ve avan kaplamalar, merdvenler, demeler veparkeler, spor salonlar n zel ahap, ale ve bahe alelern ahap ksmlarnnyapmnda kullanlmakadr.

GENEL MEYVEGVDE

YAPR

AHAP


25/120

48

BLM.2

AHAP YAPI ELEMANLAI


26/120

50 51

2.1. GELENESEL MMAMZDE ULLANILAN

AHAP YAPI ELEMANLAI

Blnd zere geleneksel konu mmarmzde ahap yaygn olarakkullanlmr. onu yaplarnn dnda ok sayda saray yaps da ahapmalzeme le yaplmr. Yapnn emel ksm harcnde amamnn ahapmalzeme kullanlarak na edld br yapm srecnden sz emekeyz.Yaplarn emeller genelde moloz a duvar rgs veya ula duvar rgsylena edldken sonra zerne yerlerlen ahap yasklar ve dkmelerle yapmdevam etrlen br uygulama ekldr. alar 19. yzyla gelnceye kadaramamyla alaurka kremle rlmr. 19. yzyldan baren marslyap kremlerde kullanlmaya balanlmr. Yne ayn yzylda kullanmyaygnlaan br der uygulama se yangn duvarlarnn nasdr. Yangnlardolaysyla k ahap bna arasna 1- 1,5 ula duvar kalnlnda rlen;yangnn der yapya sramasn nleyen bu uygulama yasalarla zorunlu halegerlmeye allmr.

Ahap br yapda yap elemanlar aada belrlen eklde sralanablr.

2.1.1. TAIYICI SSTEM ELEMANLAI

- Dkme

- r (aban-avan-yask-ba)

- Payanda

- Balan Elemanlar

Ahap yaplarda kullanlan yap malzemelernn onksyonlarna gre yaplan

sralamann ardndan ahap karkas yapm ekn emelden balayarak ueklde anlalablr;

Genel olarak bodrum ka yapm ok dnlmemr. Araz emndendolay oraya kan zorunluluklar le brlke 19. yzylda yaam ekllerndeoraya kan demlere bal olarak sanbul evlernde yar bodrum,kmrlk veya ardye dyeblecemz meknlar oraya kmr. Bu


27/120

52 53

Tek Tabanl Ahap Tayc Ssem es, Grn ve Perspek

Eldem, S. H., Yap, G 3-1den Yenden zm

meknlara gr genelde dardan olmakla brlke baz evlerde muak ndenveya ev ersnde merdven alndan da ulalmakadr. Bunlar dnda naedlen evlerde se bodrum ka yaplmadan yap su basman dyeblecemzbr koa kadar yksellm zerne ahap karkas ssem kurulmuur. Evlernbundan sonrak yaplanmalar brbrne benzemekedr. Temel duvarlar

zerne alan haldan sonra zerne genelde kare kesl mee aacndanbr al aban yerlerlmekedr. Al abanda kes olarak 13x13 cmdenbalayarak yapnn ykseklne ve s yapnn ykne bal olarak daha dabylmr. Yaznn devamnda yer alan zmlerde de grlece zereal aban zerne yerlerlen ke dkmeler, dkmeler, ara dkmeler lepayandalar pencere ve kap boluklar braklarak yerlerlr. Dkmeler arasnayer yer kuak balanlar, zemn ka demesn amak zere de dkdrgenkesl dkne kullanlan krler yerlerlr. rler genelde 45- 55 cm aklkave yne meknlar aras genlklere bal olarak 6x18 veya 5x15 gb boyularkullanlarak yerlerlr. Pencere al ve slerne, kaplarn se slerne kuaklaralmakadr. Ahap dkmeler ka ykseklnce yerlerlr. s ka hzasna

gelnce dkmeler zerne balklar konulur, ardndan aban kr olarakadlandrlan s ka demesnn ykn ayan krler yerlerlr. s kademes oluurulurken ek abanl ve abanl adn verdmz k arkluygulama grlmekedr. Bu uygulama ynemler zmler yardmylaanlalmakadr. Burada yne zemn kata grlen uygulama ekrarlanarakahap krler yerlerlr. a hzasnda kma yaplmak sendnde krlerdar doru uzalarak bu gereklerlr. Eer kma 30- 40 cm den azla sealtan payanda, elbrnde adlarn verlen desek elemanlaryla akvye edlr.Genel olarak k ve kal olarak na edlen sanbul evlernde bu yapmssem s kalarda da devam etrlmr. Bk nzam veya ayrk nzamda

yaplm olan evlern amamnda 30- 150 cm aras genlklerde saaklaryaplmr. a aycs bu saak yapsna gre ekllendrlmr.


28/120

54 55

Devaml Dkmel Ahap Tayc Ssem


Tabanl Ahap Tayc Ssem



29/120

56 57

Tek Tabanl Ahap Tay c Ssem





30/120

58 59



Devaml Dkmel Ahap Tayc Ssem



31/120

60 61

onsol Tabanl Ahap Tay cl Yap Ssem Deay


onsol Tabanl Ahap Tayc l Yap Ssem Deay



32/120

62 63

onsol Tabanl Ahap Tay cl Yap Ssem Deay

Eldem, S. H., Yap, G 3-5 den Yenden zm

onsol Tabanl Ahap Tayc l Yap Ssem De ay



33/120

64 65

Ahap Tayclarn Yangn Duvar le Brlem Deay


Ahap Tayclarn Yangn Duvar le Brlem Deay



34/120

66 67

Yabanc zvanal brlerme

Dz zvanal ek

Lambal pahl brlerme

Lambal brlerme Ek lambal brlerme

Dz zvanal ek

Pahl er burunlu brlerme

Dz ek

Er burunlu dzbndrme ek

rlang kuyruugsl ek

Er burunlukene ek

Er ek

Dz kene ek

ur az ek

Takozlu kene ek

Takozlu dz ek

Dz bndrmel ek

Ahap Brlem Deaylar


35/120


36/120

70 71

Tayc ssem anlalan eklde na edlen yapnn amamlanablmesn erde ve darda eksk kalan ksmlarn da yaplmas gerekr. Ahapyaplarda c ephe elemanlarnn smler yukarda belrld gb sralanablr.Br ahap evde yukarda lselenen malzemelern amamnn kullanlmasgerekmemekedr. Evn sahb, gelr dzey ve bulunduu sem gb brokekene bal olarak yapda ssleme dyeblecemz cephe elemanlarnn br

ksm kullanlmamr.

Ahap yaplarda cephede dek adlar alnda ral amn kullanldgrlmekedr. sanbul evresnde ve baz semlerde az grlen rneklerdeahap yaplarn skelelernn ula kerp, ula le doldurulmu zamanzamanda svanmr. Genel olarak se ayc ssem aralar doldurulmakyerne dardan ahap kaplanmr.

Cephe kaplamalarnda kullanlan ahaplar 1,5-2,5 cm kalnlklarnda ve 20-

35 cme kadar yk seklklerde kullanlmr. Yapnn kelernde dey bmalar, saak bmlernde aln ahalar ka hzalarnda ve saak allarndaslmeler kullanlmr. kma allarnda elbrnde, payanda gb desekelemanlar le saak allarnda hem desek eleman hem de esek nelolan saak al urular dedmz elemanlar kullanlmr. Baz yerlerdesaak alnda ve konsol alnda desek olarak demr rularn kullanld dagrlmekedr. Daha nce de bahsedld zere su basman kouna kadaryksellen grlere mermer basamaklarla ulalmakadr. Evlern gr kaplardek aa rleryle ablal olarak gbekl, baklaval, oymal el ekllerdena edlmr. aplar genel olarak kanaldr. ap slernde klklar yer

almakadr. Baz rneklerde evn gr kapsnn k yannda veya kapnn sksm caml dardan demr korkuluklu olarak mal edlmr. Gr kapsngrecek eklde yaplan pencerelere ahap kaesler yerlerlmr. Ayn ekldeevlern sokaklara bakan cum balarnda ve sokak hzasnda yer alan pencerelerdede mahremye dnlerek el ekllerde ahap kaesler yerlerlmr.

2.1.2. CEPHE ELEMANLAI

- Cephe kaplama elemanlar

- Dey brme alar

- Aln ahas

- Saak al kaplama elemanlar

- Saak al slmes

- Saak al urular

- Saak al ssleme elemanlar

- T ve damla, ruml kapal orm

- a slmes, eeklk slmes,

- Sarak (meyabend-ssl slme)- kma/cumba al ssleme elemanlar

- onsol/ elbrnde/ payanda

- Pencere doramalar

- Pencere pervaz (-d)

- Denzlk

- Denzlk al slmes ve sslemeler

- aes

- epenk

- ap

- ap pervaz (-d)


37/120

72 73

Ahap apda Elemanlar

Ahap evlerde dkdrgen ormlarda gyon pencerelern kullanldgrlmekedr. Evlern cephe genlklerne bal olarak pencere boyulararkl arkldr. Yne dek mmar sluplara bal olarak ahap pencerelernnde ve dnda arkl ekllerde pervazlarn yapld grlmekedr.Pencere allarnda yer alan ahap denzlkler nko le kaplanarak yamurdankorunmuur.

Cephe aplama Deaylar

onak arzndak baz byk yaplarda ahap kepenklern kullanld dagrlmekedr. Camn abrkasyonla ucuz ve gen dz olarak mal edlemedzamanlarda evlern pencerelernn ahap kapaklarla kapl olduu nse epe penceres ad verlen yerden saland blnmekedr. Bu konudasanbulda daha ok kaplarda ve esk ooraflarda grleblecek rneklerbulunmakadr.

(BNL)


38/120


39/120

76 77

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan EvnAye adn Hamam Soka Grn

zm: UDEB Proje brm

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan Evnrazl Mesc Soka Grn

zm: UDEB Proje brm


40/120


41/120

80 81

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan Evn Gr aps

zm: UDEB proje brm

Sleymanye 503 Ada 8 Parselde Yer Alan Evn Gr aps

zm: UDEB proje brm


42/120

82 83

Sleymanye ayserl Ahme Paa Soka 569 Ada 13 Parselde yer alan evngyon penceres

zm: UDEB proje brm

Sleymanye ayserl Ahme Paa Soka 569 Ada 13 Parselde yer alan evngyon penceres

zm: UDEB proje brm


43/120


44/120

86 87

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan evn kes

zm: UDEB proje brm

grlece zere keser yarmasyla oluurulduu gb daha sonralar, 1 cmkalnlnda 2,5 cm genlnde yer yer 2 cm aralarla ak lrlar. Tavan kaplamaahalar, alar ve slmeler yerlerne aklr. oluk al slmes denlen svalyzeyn ev eyalar arandan zarar grmesn nlemeye yardmc slme yerden70-80 cm ykseklke olacak eklde yerlerlr. Ahap ev zemnler rabaaha olarak adlandrlan yan yana deme ahalaryla kaplanmr. Tahalar

serbes boy olmakla brlke 20 cm le 35 cm arasnda deen llerdedr.ral am dnda sedr aacndan deme kaplamas rneklerne deraslanmakadr. Zemn kaplamasnda kullan lacak ahabn ser aaan olmaserch edlmekedr. ullanlan sprgelk deayna bal olarak m ekn svasyapldkan sonra oda kaps, pencere ve pervazlar monajlaryla meknuygulamas amamlanm olur. Evlern yapsna bal olarak oda lerndeeyalar oradan kaldrmak zere dolap- yklk hacmler oluurulmuur.Dolap ve yklklern ssl kapakl ve al uygulamalar dnda kapakszolanlar da bulunmakadr. Esk evlern br ksmnda odann pencere ynndeyksellerek oluurulan ahap sedrler bulunmakadr. Sedrler zerne

mnder yerlerlerek ourma mekan elde edlr. Ba arzndak moblyalarnkullanlmasyla brlke sedr yapm da azalmr. Oda kaplar nlernde ahapekler yer almakadr.

Ahap evlerde kalar arasndak dolam yne ahap merdvenlerle olmakadr.Duvar lerne ayclar balanan merdvenler dz ekllerde olabld gbdaresel ve oval ormlarda da olmakadr. Merdven aln ve basamaklar daahapla kaplanmakadr. Merdven korkuluk ve kpeeler nce ahaplardanolduu gb daresel ormda ornal aalardan da mal edlmekedr.orkuluklar basamak zerne ve basamak dnda olmak zere k eklde

yerlerld rneklere raslanmakadr.


45/120

88 89

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan Eve AMerdven Deayzm: UDEB proje brm

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan Eve AMerdven Boluu eszm: UDEB proje brm


46/120

90 91

Ahsap Tavan Slme esler

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan Evn Oda aplarzm: UDEB proje brm


47/120

92 93

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan Evn 2.a Tavan Plan

zm: UDEB proje brm

Sleymanye 571 Ada 6 Parselde Yer Alan Evn 1.a Tavan Plan

zm: UDEB proje brm


48/120

94 95

el Aklklardak alarda Ourma Ssem zmler

Eldem, S. H. , Yap, I4-2 den Yenden zm

Bn a ssemlernde merekakl 2.5-3mdr. Ancakekonomk sebeplerle 2.5 m nndna kmakan kanlmaldr.

- Merek- ak- gsleme- kuak- gerg- a kaplama ahalar

Ahap yaplarn a ayclar daha nce bahsetmz ahap dkme ve

krlern zerne al araa ka deme kr zerne yerlerlm olandamlalk a, ora ve mahya ksmnda dkmeler arandan anan ara akve mahya a ad verlen ana ayclar zerne yerlerlm mereklerdenolumakadr. ann kullanm amac ve mkanlara bal olarak merek zernekaplama ahalar aklr ardndan krem demes yaplr. Bk nzamdayapnn yangn duvarlar kenarlarnda ve baca evrelernde ayrk nzamda sekrma alarn gerekl grlen yerlernde nko kaplandkan sonra kremrs yerlerlr. remler le oplanan sular bazen serbes dmeyebraklrken baz evlerde de zellkle ehr nde kalanlarda nko derelerdeoplandkan sonra yne nko yamur nleryle aaya ndrlr.

Ourma a Balama Ssem Perspek esler

Eldem, S. H., Yap, I4-1den Yenden zm

2.1.4. ATI ELEMANLAI


49/120

96 97

a skele Plan

Eldem, S. H. , Yap, I6-7den Yenden zm

Eksk balamada makasf gerg ve ak st ste

gelmtr.

Dr Yne Eml ada Asma a Balama Ssem

Eldem, S.H. , Yap, I6-1den Yenden zm


50/120

98 99

Marslya Tp rem le a rs

Eldem, S.H., Yap, J 2-4.den Yenden zm

Alaurka rem le ars

Eldem, S. H., Yap, J 2-4den

yenden zm


51/120

100 101

nko Yamur Oluklar

Eldem, S.H., Yap, L 2-1.den Yenden zm

Tenekeclk Oluk DeeyEldem, S.H., Yap, P5den Yenden zm


52/120

102 103

2.2. GELENESEL AHAP EL ALETLE

abmzn bu blmnde geleneksel ahap yap elemanlarnn mala nkullanlan el aleler anlacakr. Gnmzde kullanlan el makneler leahap yapda gerekl brok para ok daha kolay releblmekedr. Gelenekselahap el aleleryle lgl zmler Al Talabey arandan hazrlanan kapan

alnmr. Eskden kullanlan el alelernn amam hakknda deayl blg nbahsedlen kaba baklablr.

el Tpe Balalar

zm: (Tala: s.300- 30 1)


53/120

104 105

Byk ol Teseres

zm: (Tala: s.302- 303)

Srasyla Pyoon, eser ve Hzar

zm: (Tala: s.300- 30 1)


54/120

106 107

el Tpe Tesereler

zm: (Tala: s.304- 305)

el Tpe Tesereler

zm: (Tala: s.302- 3 03)


55/120

108 109

el Tpe Tesereler

zm:(Tala: s.306- 307)

el Tpe Tesereler

zm: (Tala: s.304-305)


56/120

110 111

Doramac Tezgah

zm: (Tala: s.308-309 )

rak Ad Verlen Ale Ve Gnyeler

zm: (Tala: s.308-309)

Bozulan Tesere Dlern Dzelmeke ul lanlan Ale

zm: (Tala: s.304-305)


57/120

112 113

el Tpe ekler

zm: (Tala: s.309)

Burgu Trler

zm:(Tala: s. 310)


58/120

114 115

el Makaplar

zm: (Tala: s.312-313)

el Makaplar

zm: (Tala: s.312-313)


59/120

116 117

Doramac alem - skarpela

zm: (Tala: s.315)

Tornavda eler

zm: (Tala: s.314)


60/120

118 119

Planya- ende Trler

zm: (Tala: s.318)

Ee, Trp eler

zm: (Tala: s. 317)


61/120

120 121

erpeenler

zm: (Tala: s.322)

Planya ende Trler

zm: (Tala: s.319)


62/120

122 123

Ahaplar Skrmak n ullanlan kenceler

zm: (Tala: s.325 - 326)

Nankeler- Nange

(Ahap malzeme zernde slme skamelern veya

keslecek lamba alacak ynler gseren aleler)

zm: (Tala: s. 324)


63/120

124 125

ekl: lme ve zm Alelerzm: (Tala: s. -327)

Ahaplar Skrmak n ullanlan kencelerzm: (Tala: s.325 - 326)


64/120

3.1. Ah ap Malzemeye Zarar Veren Faktrler


65/120

128 129

3.1.1. Fzksel Bozulma

Ahap malzemenn hcre duvarnn amamen su le doygun olduu ldoygunluu ruube dereces oralama %30dur. L doygunluu nokasnnalndak ruube deklklernde, malzeme bnyesne su alp-vererek ynde arkl gerekleen boyu demesne ahabn almas olarak adeedlr. Ahabn bulunduu oramdak su mkar ve younluu artka,almas ve su uma kapases arar (Gnay, 2001).

Yamur, kar, scaklk demler, UV nlar, rzgr gb klmsel eklere akolan br ahabn grnm der, brlem yerler alr; yarlma, alama,burulma gb bozulmalar meydana gelr. UV nlarnn lk ekler malzemenn

rengnde oraya kar. Inlarn eksyle malzeme, daha ak ya da daha koyuonlarda renk demne urar.

Cephede zksel bozulmalar klmsel eklerle ahapak bozulma

a) rklk Yapan Mantarlar3.1.2. myasal Bozulma

l dd l h b h d l k l


66/120

130 131

- Esmer rklk

Bu r manarlar hcre epernn sellozunu ahrp etkler n, geryekalan lgnn nedenyle ahap kahvereng br hl alr. Boyuna ve enne yndealamalar meydana gelr ve malzeme kp eklnde paralar hln alr. Buksmlar parmakla ezlerek u alanablr.

- Beyaz rklk

Bu r manarlar hcre epernn lgnnn ahrp etkler n, gerye kalanselloz nedenyle ahap beyaz br hal alr.

- Yumuak rklk

Bu rklk yksek ruube koullarnda ska grlr. uubel ahapyumuakr. uru ken yzeynde esmer rkle benzeyen ve lflere dkynde gelen alamalar grlr. Malzeme yzey kmrs br hal alr (rsve eskn 2001).

Cumba alnda manar zarar r zernde manar oluumu

myasal maddelern, ahabn hcre duvarna ulama oran kmyasalbozulmann boyuunu belrler. Genellkle kmyasal maddeler ahapmalzemenn rengn derr. Uzun sre alkal eksne mar uz kalan malzemezayflar, hemselloz ve lgnn err, lflerde ayr lma meydana gelr.

Yangn da sya bal br kmyasal bozulmadr.

3.1.3. Byolojk Bozulma

Ahap malzemenn bozulmasna neden olan byolojk akrler; bakerler,manarlar, bcekler, denz canllar, kular ve memeller olarak saymakmmkndr. Ayrca yosunlar, algler ve lkenler de ahap malzemeye zararverr.

3.1.3.1. Bakterler

Bakerlern bozucu eks daha ok dolayl yoldan olur; malzemenn sugermlln artrr, manarlara kar mukavemen drr. Bunun dndamalzemenn hcre duvarnda da b ozulmalara neden olur.

3.1.3.2. Mantarlar

Manarlar, kloroller olmad n madde rem yapamaz ve der bklernret malzemeler ker. Gelmeler n, besn maddes (ahap), oksjen,scaklk ve ruubee hya gserr. Manarlar mnmum %20 ruubetegelmlern srdrr, ancak en y gelm %3550 ruube koullarndagserr. En y gelm yapklar scaklk dereces manar rlerne greder, aka genel olarak 19-30 C dr. Ik manarlarn gelmeler n del,remeler n gerekldr (Gnay, 2001; rs ve eskn 2001).

Ahap malzemeye zarar veren manarlar; rklk yapan manarlar ve

renk dem yapan manarlar olmak zere kye ayrlr. rklk yapanmanarlar hcre epern oluuran blekler, renk dem yapanlar se hcreboluundak prooplazmay kerler (rs ve eskn 2001).

3.1.3.3. Bceklerb) enk Dem Yapan Mantarlar


67/120

132 133

Bceklern yaam koullar rden re deklk gserr. Bu nedenlegelmeler n gerekl koullar da dekendr. Genel olarak besn (ahap),ruube, scaklk ve oksjene hya gserr. Bcekler yaamlarn yumura-larva-pupa-ergn olmak zere dr saf ada amamlar.

Ahap yap larda en azla ahrbaa neden olan bcek rler, ev eke bce(Hylotrupes bajulus) ad moblya bce (Anobum punctatum), alacalkemrc bcek (Xestobum rufovllosum) ve parke bce (Lyctus lnears)eklnde saylablr.

a)Anobum punctatum:Malzeme yzeynde 1-3 mm apl uma delklerahrban belrsdr. Malzeme ersnde 2 mm apnda dare kesl galerleroluurur (anakolu ve Mol, 1998 ; rs ve eskn, 2001).

Anobum punctatum uma delkler Anobum punctatumergn

- Mantar

Malzemenn yzeynde renk demne neden olan bu manarlar, grnnnbozulmasnn yan sra, gergenl de artrr. nedenyle oluan lekelerralanarak gderleblr.

- Leke Mantar

y havalandrlmadan kuruulan kereselerde grlen bu manarlar,malzemenn dren zellklernde azla neml kayplar oluurmazlar. Esasbaryle malzemede esek sorunlar yararlar. enk dem k gb yzeydekalmaz, ksmlara yaylr (Gnay, 2001).

- Ardaklanma

Yaprakl aalarda grlen bu bozulma, omruklarn kerese oluncaya kadargeen srede nce renk dem, ardndan ardak manarlar arandan beyazlekelere dnm ve son olarak da beyaz rkln oluumu eklndebelrr. lk renk dem manar nedenyle olumad n malzemenn drenczernde ekl olmaz, ancak lerleyen saf alarda sadece drene azalmameydana gelr (Gnay, 2001).

Malzemede manar zararnn belrler; ruube ve ar br rklk kokusu,malzemenn yznde buruma ve renk dem, brbrne dk alaklar,ekle vurulduunda ko ses kmas, malzeme evresnde pas gb krmzoz grlmes, malzemeye svr ulu br ale barldnda, alen kolayca grp

kmas eklnde saylablr.

d) Lyctus lnears: Malzeme yzeynde 1-2 mm daresel uma delklerahrban belrsdr. Larvalar malzemey nce un gb oz hlne dnrr.

b)Hylotrupes bajulus:Malzeme yzeynde oval uma delkler, malzemenn ksmnda oval kesl galerler oluururlar (rs ve eskn, 2001).


68/120

134 135

y g Ahap yzeynde dokunulmayan nce br abaka harcnde m malzemekullanlmaz hle gelr (anakolu ve Mol., 1998; Gnay, 2001).

Ayrca ermler de ahap malzemede cdd ahrbaa neden olur. Ahapmalzemenn d yzey dama salam kaldndan, ahrba dardananlalmaz, ancak ksa srede ark edlmeden, malzeme ar ahrbaa urar.

Lyctus lnearsuma delkler Lyctus lnears ergn

erm ergnerm delkler

g ( , )

c)Xestobum rufovllosum: Malzeme yzeynde 2,5-4 mm apl umadelkler ahrban belrsdr. Malzeme ersnde dare kesl galerleroluurur (anakolu ve Mol., 1998).

Xestobum rufovllosumuma delkler

Hylotrupes bajulusuma delkler Hylotrupes bajulusergn

Xestobum rufovllosum ergn

3.2. Ahap Malzemenn orunmas

Ahap malzemenn korunmasna dar u gulamalar bozulmadan nce e

Malzemede bcek zararnn belrler; ahap yzeyndek uma delkler,bcek galerler, malzeme evresndek ozlanma ve l bcek kalnlar,


69/120

136 137

Ahap malzemenn korunmasna dar uygulamalar bozulmadan nce vebozuldukan sonra olmak zere k arkl eklde nceleneblr.

3.2.1.Bnyesel oruma

ullanm yerne uygun ahap cnsnn selmes, ahabn alma ynler

dkkae alnarak yap deaylarnn gelrlmes ve doru kuruulmu ahabnkullanlmas alnablecek balca bas nlemlerdr. ullanlaca yernruubene uygun kuruluka ahabn elde edlmes n, aa doal ya da yapayynemlerle kuruulur. Ahap malzemenn kuru uulmas, gn ndan,byk s demlernden, rzgar, yangn vb. zararl eklerden korunmas lemmkn olablr. Ahabn emzlenmesnde zararl olablecek gl kmyasalmaddelern kullanlmamas ve ahap le maden aksamn eklemne kardkkal olunmas da alnmas gereken bas nlemlerdr (Gnay, 2001).

Ahabn kuru uulmas, ayn zamanda baker ve manarlara kar da en eknnlemdr. Ahabn ruube dereces %20nn alnda uularak manar zarar

engellenm olur. Cephe elemanlarnn doru asarm, uygulama ve bakmlakuru uulmas, yap ne su szmasnn ve su buharnn erde youmasnnengellenmes nlemlerdr. Islakl engelleyen doru br asarm, ek banarmenn engellenmes n yeerl deldr. Ahabn dren kazanmas nlalama yaplmas gerekr (Gnay, 2001).

,

gmalzeme nden gelen krlar ve ekle vurulunca bo br ses duyulmaseklnde saylablr.

3.1.3.4. Denz Canllar

Denz nde bulunan kpr ve skele gb ahap yap elemanlar denzdeyaayan baz canllar arandan ahrp edlrler. Bunlarn en nemller oy ucumdyeler ve baz sakoz rlerdr.

Bceklern ahap yzeyndemeydana gerdkler uma delkler

ve galerler

Ahap aycda bcek ve manarnmeydana gerd ahrba

Ayrca, bcek zarar grlen ahap elemanlara uma delklernden kmyasalmaddenn rnga le emdrlmes de uygulanan ynemlerdendr.

3.2.2. myasal oruma

B l h b d b dd l d l bl b l


70/120

138 139

b) Uzun ve ksa srel batrma yntemler

Ahap malzemenn br emprenye maddesne bell srelerde barlmasn erenbu ynemle, ra le srme ve pskrme ynemlernden daha y br nuzeme dernl salanablr. nk bn yzeyler, emprenye maddesn kolaybr eklde absorbe eder. Barma sres, hedeflenen nuz eme dernlnegre ksa ve uzun srel olarak uygulanablr.

Enjeksyon ynem le kmyasal maddenn uygulanmasYencam Hnkar asr esorasyonu

Bu amala ahaba rene ve der baz maddeler emdrleblece gb, elkmyasal maddelerle muamele eme ynemlernden de yararlanlr.

oruyucu kmyasal maddelern el ynemlerle ahap ersne emdrlmeslemne emprenye denr. Emprenye maddeler yal emprenye maddeler,organk zcl emprenye maddeler ve suda znen uzlar olmak zere grupa oplanr. Emprenye ynemler se basn uyg ulanmayan ynemler,basn uygulanan ynemler, bes suyu karma ynem, dzyon ynemve yernde koruma ynem olmak zere be ana grup alnda oplanablr(rs ve eskn, 2001). Bu ynemlerden en ok uygulanan k ana ynemgrubu zernde durulacakr.

3.2.2.1. Basn Uygulanmayan Yntemler

a)Fra ve pskrtme yntemler

Yernden karlamayacak ahap elemanlarn emprenyesnde ra le srme

ya da pskrme ynemler erch edlr. Emprenye maddes emz ve kuruhldek malzeme yzeyne br ka ka uygulanr. Bu maksala ounluklaorgank zcler kullanlr. oruma sres ksa olup uzun srel koruma nlemler peryodk olarak ekrarlanmaldr.

Fra le srme ynemyle emprenye uygulamas.

Yencam Hnkar asr esorasyonu

3.2.2.2. Basn Uygulanan Yntemlerc) Scak souk ak tank yntem

Hava kurusu hldek ahap malzeme nce scak emprenye maddes ne


71/120

140 141

a) Dolu hcre yntem

Hcre eperndek boluklarda bulunan havann boallarak, yerne emprenyemaddesnn doldurulmas prensbne dayanan dolu hcre ynemnde

emprenye maddes absorpsyonu yksek olduundan kullanm alan rmersk yksek olan yerlerdr.

b) Bo hcre yntem

Ynemn prensb, hcre boluklarn dolduran emprenye maddesnndar alarak lmenlern boallmas, bylece hcre eperlernn emprenyeedlmesdr.

c) f vakum yntem

Ahap malzeme kazana yerlerldken sonra aa rne gre deenbr n vakum uygulanarak hcre eperndek hava karlr. Vakum alndakazana emprenye maddes doldurulur. Vakum durdurularak aa rne gredeen srede basn eksnde yeerl mkarda zel absorpsyonu salanr.Amoser basnc alnda zel kazandan dar alnr. Son vakum uygulamasle azla zel malzemeden kar larak yzeylernn kuru kalmas salanr.

Emprenye edlecek malzemenn kur ve manar ahrba grmem olmas,eer daha nce kullanlm br ahapsa, yzeynn clal, boyal vb. olmamasgerekr. Ahap malzemenn emprenyesnden nce m bme, delme,rendeleme, geme, prol ve zmpara ler amamlanm olmal; daha sonrak

kanlmaz lemlerle aa kan yzeyler rayla lalanmaldr.

Hava kurusu hldek ahap malzeme nce scak emprenye maddes nebarlarak hcre ndek hava snarak dar alr. Daha sonra souk emprenyemaddes ne barldnda vakum eks oluarak emprenye maddesnmalzeme ersne eker. Uygulama, k arkl kazan le yapld gb aynkazanda sma ve soumaya brakma eklnde ya da scak emprenye maddes

kazandan pompa le baka yere alnp yerne souk emprenye maddesdoldurularak salanablr.

Ahap malzemenn emprenye maddesne barlmas sureyle;

emprenye edlmes

esorasyon almalarnda yap amamyle adr ne alnp gaz uygulamasyaplablece gb, yernden skleblen elemanlarn br yerde depolanarak b l d k d B d dkk dl k h

3.2.2.3. Fmgasyon

Ahap elemanlarn zararllara kar mcadelesnde kullanlan ynemlerden


72/120

142 143

umgasyona ab uulmas da sz konusudur. Burada dkka edlecek husus,umgasyona ab uulacak maeryaln hava almayacak eklde rlmesdr.

Br alanda sflenen ahap kaplarn umgasyonu.

Sleymanye Cams esorasyonu

Fmgasyon son derece dkka seyen br lemdr ve serkal elemanlar (lglBakanlka lgl klnan) arandan yaplmaldr. Ayrca uygularken dkkalolunmamas hlnde ldrc ekye sahp olan bu umganlarn kullanmsrasnda gaz maskes aklmas zorunludur. Maskeler, yze y ourmal,az, burun ve gzler yce rmel ve maske ersne hava grmemeldr(Seluk,2004).

Ahap elemanlarn zararllara kar mcadelesnde kullanlan ynemlerdenbrs de umgasyondur. Gaz hlndek ldrc ekye sahp kmyasalmaddelere mgan, umgan kullanlarak yaplan arndrma lemne semgasyon denr.

Fmgasyonun normal scaklka uyguland dnldnde (20-25 C)mganlarn bu scaklk alnda veya sndek davranlarna gre 2 anagrup alnda oplamas mmkndr (Seluk, 2004).

1. Alak kaynama nokasna sahp mganlar

Mehl bromr ve hdrojen syanr gb alak kaynama nokasna sahpmganlar normal koullar alnda dama buhar hlnde bulunacaklarndanslndrler veya kuular ersnde basn alnda uulurlar. Bu basn kalkndamgan hemen buharlar.

2. Yksek kaynama nokasna sahp mganlar

Normal koullar alnda ka veya sv hlde bulunan yksek kaynamanokasna sahp mganlarn buharlamalar zay ; nuzlar yava ve azdr.Byle mganlar uygulama esnasnda operarler n daha az ehlkearzederler.

rsal hlde bulunan der kmyasal maddeler de naaln, paradklorobenzen,BHC (Lndane) ve kkrtr. Bu son k madde geme yanclar laves lemgan olarak azla mkarda kullanlmlardr. Ancak zay ekldrler.

Fmganlarn en neml zell olan dzyon nedenyle, uygulandklaralandak alak ve grnlere g gren veya h grmeyen nseksler yernekullanlrlar. Fmganlarn dzyon kablyene ek eden en neml br

akr de scaklkr. Fmganlar scak oramlarda souk oramlara gre dahahzl dalrlar, bundan dolay kullanlma mkarlar veya ekl dozlar scaklkle deklk gserr.

3.3 AHAP ESTOR SYONU

Ahap yaplarda resorasyon, yapda ahrp olan malzeme orannda ellk

3.2.3. Yangn Gecktrcler

Ahap malzemenn yanmaya kar korunmas srme, pskrme ve basn


73/120

144 145

p y p y , y p p gserr. Prensp, zgn deaylara ve malzemeye bal kalmakr.

3.3.1. Boya Skme

D cephe boyasnn kabarma ve soyulma gb nedenlerle yenlenmes veya

ek para eklenmes durumlarnda nce esk boyann sklmes gerekr. Boyaskerken selecek ynem; ahab ahrp emeyen, boyay ka ka kararakzgn boyay koruyan ve sala zararl olmayan ynem olmaldr. Boyaskme lem eklde yaplablr:

3.3.1.1. Mekank yntem

Bu ynemde, spaula veya boya kazyc kullanlr. Spaula kabaran boyannalna sokularak boya soyulur. Boya abakas konroll olarak kaznr ve alabakaya zarar verlmemeye allr. azma lemnn ardndan zmparalamalem balar. Zmparalarken alma yn lflere paralel olmaldr.

3.3.1.2. Is yntem

Is uygulayarak boyay yumuatkan sonra kazyarak ve ardndanzmparalayarak boya skleblr. Bu amala scak hava abancas kullanlablr.Scak hava abancas yzeye ok yakn uularak boya yumualr, sonra kaznrve zmparalanr.

3.3.1.3.myasal yntem

myasal skcler srlerek boya yumualr. Ardndan boya kaznr vezmparalanr. Bazen s ynem le brlke kmyasal ynemler de kullanlablr.Bu ynemde, melen klorr, sopro-panol, kslol, oluol, meanol gb organkzcler kullanlablr (Gnay, 2001).

3.3.1.4. umlama

ok dkkale yaplmas gereken br ynem olup, dkka edlmed akdrdemalzemey deorme eder.

Prms lambas, alev lambas gb ahap zernde alev oluuran ynemlernkullanm yangn rsknn yksek olmas nedenyle sakncaldr.

ynemler le salanr.

a) Srme veya pskrtme yntem

pk oluuranlar ve kpk oluurmayanlar olmak zere k grupa oplanr.pk oluuran koruyucular; yksek scaklk eksnde nce yumuayan,sonra uumayan gazlar karan bu koruyucular, yzeyde kpk abakasoluurur. pk oluurmayan koruyucular; yksek scaklk eksnde yayanmayan maddelere dnr, ya da yanma srasnda ergyerek koruyucu brabaka (slkalar, boralar) oluururlar (rs ve eskn, 2001).

b) Basn yntem

Dolu hcre ynem esaslarna uyularak ve ounlukla suda znen uzlarkullanlarak uygulanr. Yanmay geckrc emprenye maddeler; suda znenuzlar ve kpk yapan organk blekler olarak k grupa oplanrlar.

Suda znen uzlarn balcalar amonyum sla ve almnyum sla olup,

ya karbondoks, amonyak, slrk as gazlar ya da ahap malzeme yzeynren osa, bora, asea erykler oluurarak eklern gserrler.

pk yapan organk bleklern en nemls, boraksl damonyum osave ormaldeh emlsyonu karmlar olup, malzeme yzeynde s eksle kpk eklnde kmr kabarcklar oluurarak ok yksek s zolasyonusalarlar.

Tanen ve rene eren mee, kesane, akasya, melez, serv, am, ard zodunlar doal olarak manar ve bceklere dayankldr.


74/120

146 147

UDEB Ahap Em Alyesnde kmyasal ynem le boya skm

UDEB Ahap Em Alyesnde mekank ynem

ve s ynem le boya skm

Ahap ekler, ukal le ahap kavelalar yardmyla brlerlr. Tukallamadadkka edlecek husus, brleecek ahap yzeylern ozdan, krden ve yadanarndrlm dzgn ve brbrne uyum hlnde olmasdr Yaprlacak her

3.3.2. Ekleme ve Para Detrme

Ahap yap elemanlarnn ryen ksmlar keslp, yerne ayn r ve kestekh l kl B kl l h l l l


75/120

148 149

arndrlm, dzgn ve brbrne uyum hlnde olmasdr. Yaprlacak herk paraya da ukal srlm el ve yaprma lfler dorulusunda yaplmaldr.Yapma lemnn am anlamyla baarl olmas n presleme yaplmaldr(Gnay, 2001).

UDEB Ahap Em Alyesnde

ryen ksmlarn yen ahap malzeme le derlmes

ahap eleman eklenr. Bu eklemeler ahap elemann myle yenlenmesolablece gb, ryen ksmnn keslp yen br ahap parann lveseklnde de yaplablr. Eklemelerde paralarn brbrne ok y alrlmasgerekr. Boy brlermes n en bas ynem paralarn 45 derece ayla

brlerlmesdr. Yapda kullanlacak yere gre brlem deaylar ellkgserr. Tmlenecek ksmlar zgn deaya uygun olarak prol baklarylayenden relr. Baklar, eldek zgn malzemenn kalb karlarak hazrlanr(Gnay, 2001).

UDEB Ahap Em Alyesnde

ryen ahap ksmlarda para dem


76/120

150 151

UDEB Ahap Em Alyesnde prol ve prole uygun hazrlanan bak

UDEB Ahap Em Alyesnde zgn deayn kalbnn karlmas

UDEB Ahap Em Alyesnde ahap kapda mleme almalar


77/120

152 153

UDEB Ahap Em Alyesnde zgn ahap elemanlarn

bozuk ksmlarnn keslerek, yen ahapla ekleme yaplmas

UDEB Ahap Em Alyesnde ahap elemanlarn yenden relmes

UDEB Ahap Em Alyesnde zgn ve ona uygun relen payandalar

Hollandada gelrlen Bea ssemde, ahabn elkle salamlarlmas yernekmyasal maddelerle salamlarlmas sz konusudur. Bu ssemde ahap yapeleman askya alndkan sonra ryen u karlr. Ahap krn snden

3.4. AHAP ONSEVASYONU

3.4.1. Salamlatrma


78/120

154 155

y y p20 lk br a alnda 28 mm apnda delkler delnr. 20 mm apndak poleserakvye ubuklar delklere yerlerlr. Delkler epoks renesyle doldurulur.Bu har, karlm olan rm parann yern alr, akvye ubuklar salamahaba balar (Gnay, 2001).

Bcekler nedenyle oluan uu delkler ve galerler, bk kalas ozu vepolvnl asea emlsyonu karm le doldurulablr. Ancak en y ynemahap kymklar le delklern doldurulmasdr.

Onarmn amamlanmasnn ardndan boyanacak yerlere nce asar alr.Asar kurudukan sonra zmparalanr ve boya uygulanr.

Bozulan ahap elemanlarda, zellkle sslemel ahaplarda ksm ryenancak d ksm salam olan, para yenlemes uygun grl meyen durumlardasalamlarma uygulamasna gdlr. Salamlarma daldrma, ra le srmeve enjeksyon ynemleryle yaplablr.

Salamlama n doal ve senek reneler kullanlr. Sv hle gerlmbalmumu, uu delklernn ve galerlern dolana kadar aklr. Balmumununersne ahap malzemenn rengne uygun renk kalablece gb, koruyucumaddelern kalmas da mmkndr. Son olarak delklere balmumu ve neya (erebenn) karm srlerek emz yzey elde edlr.

Termoplask reneler ersnde en ekl salamlarclar Paralod B72 veBuvar B98dr. Paralod B72 n zc olarak aseon, oluen; Buvar B98 nmeanol, eanol-oluen (ehanol-ol), zooron kullanlablr.

esm:

Enjeksyon ynem lesalamlarma.

Yencam Hnkar asresorasyonu


79/120

156

BLM.4

BB UDEBTAR FINDAN GEELETLEN

AHAP ONAIMINA NESOK ALIMALAI

UDEB TAR FINDAN ONAIMI YAPILAN AHAP EVLE

UDEB Ahap Em Alyes emler kapsamnda UNESCO d l d l S l Z k


80/120

158 159

arandan Dnya Mras lsesnde yer alan Sleymanye ve Zeyreke yeralan evlern onarmna zel nem verlmekedr. Ayrca UDEBn kuruluynemelnde yer alan yekler kapsamnda mlk sahplernn bakmonarm zn alepler deerlendrlmeke ve yasal olarak uygun grlenlere

zn verlmeke hya halnde eknk desek verlmeye allmakadr.

Ahap usas yerme serka programlar kapsamnda usa yermeemlernn br paras olarak Sleymanye ve Zeyreke ok sayda yapnnbakm onarmlar UDEB bnyesnde alan usalar ve em grenrenclerle brlke yaplmr. Yaplarn semler n neml nokalardaolmas, bakm onarm kapsamnda yaplablecek nelke olmas ve malsahplernn kendlernn onarm yapacak gcnn olmamas gb llerdkkae alnmr.

Bn bu blglere bal olarak UDEB Mdrlmze bakm onarm znn bavuran konu sahplernden uygun grlen yaplarn br ksm ahapalyesnde em gren renclern uygulama pran yapablmeleramacyla ahap evler onarm program kapsamnda onarlmr. almamznbu ksmnda onarmlar yaplan evlerden brkana a uygulamalar aamalarna gre ooraflar ve aklayc nolarla sz ahap usas adaylarnaanlalacakr. Yaplan onarm kapsamnda ahap kap ve pencere onarmlarnaa uygulama rneklernde br ksm ryen kaplarn sadece ryenksmlarnn derld, salam kalan ksmlarn se korunduuna da ayrca

dkka ekmek serz. Bunlar dnda zgn kaplar yok olmu yaplara eskoora ve belgelerden aydalanlarak yenlernn yapld brka rnek debulunmakadr.

- a akarm yapld zaman mahya kremler horasan harcyla espedlmeldr.

- Dere, sva ee ve yamur n borularnda 14 nolu nko kullanlmaldr.Bunlar ksaca u eklde sralayablrz

4.1. AHAP EVLEN BAIM VE ONAIMALIMALAINDA DK T EDLECE HUSUSLA:


81/120

160 161

, y

- Boya aamasnda ahap zerne; v ve vda yerler har kesnlkle macunuygulanmamal, su bazl (nees alan), rc, ahap boyas kullanlmaldr.

Bakm onarm kapsamnda yaplan almalar bu nelklere uygun olarak,konusunda uzman mmarlarn deseyle yrlmeldr.

Bunlar ksaca u eklde sralayablrz

- almalarn ehrn dar sokakl semlernde olmas sebebyle; onarmalmas yaplacak cadde/sokaklarda, bna evresnde, rak/yaya genengellemeyecek ve gvenlklern salayacak edbrler alnmaldr.

- Bn naa lernde olduu gb alma srasnda evre ve gvenlylelgl edbrler alnmaldr.

- a s rsne mdahale edlrken mevsme bal olarak ya n edbralnmaldr.

- Bna evresnde almalar srasnda kacak naa arklarn oplayp uygunak dkm yerlerne ularlmaldr.

- Uygulama srasnda evlerde kme eden ahslar yaamlarn evlernde devametrd n yaplacak almalarn ev saknlernn yaamlarn srdrmelerneolanak verecek eklde yaplmasna zen gserlmeldr.

- Yapda uzmanlar arandan esp edlen; sonradan eklenm ksmlar,cephelerdek uygun olmayan abelalar kaldrlmal, zgn olmayan pencere vekaplar zgn olanlara uygun olarak derlmeldr.

- Onarmlarda kullanlacak her rl ahabn boyular ve nelkler yaplarnzgn kalablm olanlaryla ayn olmal, cephelerde v veya vda balargmlecek eklde aklmaldr.

- Yaplarda kullanlacak ahaplar kullanm yer sekler gz nne alnarakdaldrma, ra veya rulo le emprenye lemne ab uulmaldr.

- Onarm gereken kap ve pencereler; yaplardak zgn kap ve pencereleresas alnarak onarlmal, kullanlamayacak nelkek kap ve pencereler zgnhal esas alnarak yenlenmel, kap ve pencereler gerekl hallerde sklpyernde onarlmaldr. Bu srada gec kap veya pencere yaplmaldr. ap vepencerelerde zgn aksesuarlarn kullanmna dkka edlmeldr.

rme bulunmas sebebyle kma allar askya alndkan sonra payandalarskld ve alyemzde usalarmz ve em programmz kapsamndakrenclermz arandan brebr rnek zernden zgn nelne uygun

l k d l dld j ld A kld l h l

ZEYE, SOK , 2176 ADA, 12 PASELBAIM ONAIM UYGULAMASI:


82/120

162 163

olarak yenden mal edld ve yerne monaj yapld. Ayn eklde aln ahalar,saak al kaplamalar, pencere pervazlar ve slmenn ryen ksmlarzgn rneklere gre yenden mal edld. Yapnn ahap gr kaps nelnkoruduu n menee ve pervaz amrnden sonra aynen korundu. Bn

bu almalar kapsamnda yaplan neml lerden br anes de mevcu ahapmalzemenn zararl bceklere ve manarlara kar lalanmasyd. Ayn ekldeamrde kullanlan ahaplar emprenye edlerek kullanld. Yaplan onarm velalama almalarndan sonra v zerler macunlandkan sonra ahapyzeyler su bazl asar uygulamas yapld. Ardndan yapnn karakerne uygunselen renklerde nees alablen su bazl boya le b oyas yapld. Ayrca yapnnsu basman kounda kalan bodrum pencereler evresnde bozulan svalarnamr yaplarak, sokan em dolaysyla dkkan olarak kullanlan bodrumksmnda zgn olmayan ksmlar kapalp svand. Son olarak yapnn yamuroluklar ve yamur n borular nko malzemeden alyede mal edlerek

monaj yapld.

Uygulamas anlalacak lk yapmz Zeyreke 2176 Ada, 12 Parsel, kSokaka kede ve ev re n neml br konumdadr. Muhemelen 20. y zylba veya 19. yzyl sonuna arhlenen yapda geen yzyllk zamann eksnebal olarak baz nokalarda rme ve bozulmalar olmuur. Yaplan bakmonarm zn bavurusunun ardndan uzman personel arandan yerndeyaplan ncelemelerden sonra yapya bakm onarm zn verlerek Ahap EmAlyes Em Program kapsamna alnmr.

Yapda lk yaplan ncelemelerde ahap d cephe kaplamalarnda, alnahalarnda ve kma al payandalarnda rmelern olduu esp edlmr.Tayc dkme ve payandalarda olmas muhemel r melern esp bozulancephe kaplamalarnn skmyle oraya karlaca n herhang br ahmndebulunulamyor. e yapnn ryen cephe kaplamalarnn ve aln ahalarnnskmyle balanlmr. zellkle su basman sevyesnde yask grev gren

krlern salam olup olmad konrol edlmr. Dkme ve payandalardanrme olanlarn bazsnda askya alndkan sonra rk ksmlar keslpsalam paralar lave edld. rmenn olmad aka zay kalan paralarnyanna lave dkme ve payandalar ald . k cephes olan bu ke yapsnnryen ahap cephe kaplamalar skldken sonra allarndak ahapayclar konrol edld. Ayn eklde saak al ahlar ve aln ahalarnnryenler esp edlp sklen paralarn ablonlar alnd. Bu arada yapnnneml ksmlarndan olan s rsnde oluan rmeler ve deormasyonlaresp edld. a aycs ve kaplamalarnda ryen paralar derld.Gerekl yerlere dkme ve payanda akvyeler yapld. Arkasndan a kaplama

ahalar zerne su yalm levhas dend sonra a akarm yapld. annkrld yerlerde ve baca dplernde enekeclk ler yenlend. Yapnn zgnhalnde bulunan nko oluk ve dereler alyemzde mal edld. Bu aradayapnn cephesnde kma alnda bulunan payandalarda deormasyon ve

YAPIYA AT FOTO R FLA


83/120

164 165

rk cephe elemanlarnn onarm

Uygulama nces yapnn durumu

ryen ksmlar skldken sonra grnm


84/120

166 167

Bodrum kata nelksz pencerenn kaldrlmas

Cephe elemanlar onarm sonras asar boya uygulamasGr yanlar ve ahap payandada para dem

Cephe elemanlarnn onarm amamlandkan sonra grnm


85/120

168 169

Onarm sonras son ka boya uygulamalarkma alnda yer alan elbrndenn alyede yenden relmes

ZEYE, FENE

Documents

Ahsap Kitabi Ic