FEBRUARIE 2019FEBRUARIE 2019www.agripulse.co.zawww.agripulse.co.za

AgriPu seNorth West & Northern Cape

Dr Quin� n Muhl, produkontwikkelingsbestuurder van Nuvance, met die nuwe suikermielieskul� var Messenger wat suksesvol op Nuvance se proefplaas, net buite Brits Messenger wat suksesvol op Nuvance se proefplaas, net buite Brits Messengergekweek is. Sien meer op bladsy 3-5 hieroor, asook oor Nuvance se suksesvolle onlangse Boeredag.

Nuvance beteken sukses

Konynboer word nou ‘PEE’onier

p12

Wapeneienaars moet wakker slaap

p9

Can rabies (‘hondsdolheid’) be eliminated?

p6

Sel: 083 389 2728

Tel: 053 927 0033

E-pos: admin@betterbrokers.co.za

Skakel my gerus Skakel my gerus vir ‘n kwotasie!vir ‘n kwotasie!

Ons voorsien in al u versekeringsbehoeftes

PAGE 2 FEBRUARY 2019

Coenie Laubscher053 927 3747

Cell: 071 399 1275

Email: ads@stellalander1.co.za

Coenie LaubscherCoenie Laubscher

TEL: 082 829 5798RUDIE: 083 390 6945 SOLLIE: 083 259 0742

*Electric Fencing *Gate Motors *Access Control *Cell Phone Units *CCTV Cameras *Intercom Systems

*Roller Garage *Razor Wire Fencing *Game Fencing *Gabion Retaining Walls *Clearvu

Lydia Drinkwater018 632 6038

Cell: 072 807 6913

Email: lydia@noordwester1.co.za

STONE HILL Financial Services (Pty) Ltd

Registered Financial Services Provider Reg no. 2017/431645/07 FSB 11119 Directors: L Steenkamp CFP®| J Morgan-Hill RFP®

13 Maart 2018 Rustenburg Herald Coetzerstraat 13 Rustenburg 0299 Geagte Mnr Theron, Naamsverandering: Leon Steenkamp Makelaar BK na Stone Hill Financial Services (Pty) Ltd As gewaardeerde klient van hierdie praktyk wil ons u in kennis stel van die naamsverandering van Leon Steenkamp Makelaars BK. Jeff Morgan-Hill het onlangs by ons aangesluit as direkteur en aandeelhouer. Jeff was voorheen in diens van GTC (Grant Thornton Capital, Johannesburg, Gauteng). Hy tree steeds op as konsultant vir GTC. Jeff se korporatiewe agtergrond en insig in beleggingssamestelling sal aangewend word tot voordeel van al ons kliente. Verder, soos reeds aan u berig, het Cobus Roode van Rustenburg, Noord-Wes, ook by Stone Hill Financial Services aangesluit wat weer waardevolle ervaring en dienste ten opsigte van korporatiewe werknemersvoordele, - aftree fondse, gesondheidsorgvoordele en strukture toevoeg. Die tyd het aangebreek vir verandering vanaf die BK na ‘n maatskappy. Terselfdertyd het ons dit goed gedink om ook die naam te verander na Stone Hill Financial Services (Pty) Ltd. Hierdie verandering sal deel vorm van ons opvolgbeplanning vir die makelary sodat ons hierdeur kan verseker dat daar altyd effektiewe bestuur kan wees van ons kliente se belange. Ons behou steeds ons huidige FSB 11119 akkreditasie, sowel as al ons ooreenkomste met Versekeraars en Beleggingshuise. Dus is daar geen verandering in die maatskappy met wie u besigheid doen en waar ons u besigheid plaas nie.

58 Bath Street Montagu 6720

Tel: 023 6141090 Email: leon@stonehill.sa.com

Cell: 0824140756

082 320 7302 cobus@stonehill.sa.com cobus@stonehill.sa.comFinancial Services (Pty) Ltd cobus@stonehill.sa.comFinancial Services (Pty) Ltd

Tel: (053) 927 0525 Faks: (053) 927 1723 Sel: 082 839 5953

Tokkie Ferreira 082 331 6052 tokkie@tfm1.co.zaDanie Joubert 079 284 7739 danie@tfm1.co.za

Coetzee Joubert 082 465 5523 coetzee@tfm1.co.za

133 SCHOLTZ STRAAT LICHTENBURGTEL: 018 632 0538 - LUPKE: 072 937 0036 TEL: 018 632 0538 - LUPKE: 072 937 0036 NARDUS 071 553 8475 info@dbdwoodworks.co.zaNARDUS 071 553 8475 info@dbdwoodworks.co.za

DBD WOODWORKS• KOMBUISKASTE• INGEBOUDE KAMERKASTE • BADKAMERKASTE

• STUDEERKAMERS • TV EENHEDE • KROEGEENHEDE • GRANIET • QUARTZ STONE

Reën die afgelope Desember 2018, was eff ens later as verwag, maar die patroon daarvan was soos voorspel. Dit het nie oor ‘n wye front gereën nie, maar eerder geïsoleerd (in kolle) oor ‘n groot gebied. Dus sou die meeste plase in die tydperk reên ontvang het. Die reënval was verder wes egter meer geisoleerd en beperk en droogtetoestande is nie in die gebiede werklik verlig nie.

Die oorsaak van die reën was weens ‘n sterk hoogdruksel aan die ooskus wat die vogtige lug oor die land gevoer het. Dit het veral Limpopo, Gauteng en die oostelike dele van Noordwes bereik. Na die weste het die vogtigheid weens hitte vinnig opgeklaar en het geïsoleerde konveksiedonderstorms voorgekom. Dit is opmerklik dat ‘n sterk hoogdruksel oor die weskus steeds afwesig is. Dit verhoed die ontwikkeling van ‘n laagdruktrog oor die sentrale dele van die land en dra grootliks by tot die voortgesette en verdere intensifi sering van die droogte in die sentrale dele en die westelike dele van Noordwes, asook die Noordkaap.

Daar is tans geen teken van die langtermyn gemiddelde weerstelsels oor SA nie en slegs buitengewone weerstelsels, soos byvoorbeeld Tropiese siklone wat verder suid en nader aan die SA ooskus beweeg as normaalweg,

tesame met ‘n sterk hoogdrukstelsel wat suid om die land beweeg, en ‘n laagdruk in die binneland, kan vogtige lug en reën oor die binneland meebring. Sulke stelsels kom egter baie min voor, omdat die seewater aan die KZN kus meestal steeds te koud is vir ‘n tropiese sikloon. Met die verskynsel van seeverwarming, mag dit tog wel moontlik wees. Dit sal egter net in uitsonderlike gevalle voorkom.

Opsommend, waarskynlikheid van reën in die binneland raak toenemend skaarser. Ondergemiddelde reënval in die publikasiegebied van die koerant sal steeds heers en ‘n moeilike winter lê voor indien nie daarvoor voorsiening gemaak is nie. Werner Kotzé

Min reën; moeilike winter lê voor

Agri-Pulse – Rustenburg – Daar bestaan onduidelikheid oor wat die wettig bedrag is wat huiswerkers vergoed moet word. Van 1 januarie 2019 af is die basiese minimumloon R20 per uur, maar die nuwe wetgewing bepaal dat huiswerkers teen R15 per uur vergoed moet word. Maar, volgens die President, sal dié bedrag eers in werking tree sodra ‘n amptelike afkondiging daaroor gemaak word. Dit is nog nie gemaak nie. ‘n Regsmening wat ingewin is meen egter dat sekere huiswerkers op meer as R15 per uur geregtig is. Kort voordat die President die nuwe minimumloon

afgekondig het, het die dept van Arbeid aanpassings aan die minimumloon vir huiswerkers vrygestel - wat, volgens hul tot November 2019 geldig sal wees. Volgens dié aanpassings is die minimumloon vir huiswerkers buite stedelike gebiede wat meer as 27 ure per week werk, R12,47 per uur. Werkers wat minder as 27 ure per week werk, se minimumloon is, volgens die aanpassings, R16,03 per uur. Dit laat die vraag ontstaan wat dan inderdaad wettig is? ‘n Arbeidskenner meen dat werkgewers ten minste die R15 per uur moet betaal, soos deur die Nasionale

Minimumloon wetgewing voorgeskryf word – selfs as die aankondiging oor die vergoeding van huiswerkers nog nie gemaak is nie. Hy voeg egter by dat, waar werkers minder as 27 uur per week werk, hul vergoeding R16,03 behoort te wees – soos bepaal deur die aanpassings wat deur die dept van Arbeid gemaak is. ‘Dit is in ooreenstemming met afdeling 4 (7) van die Nasionale Minimumloonwetgewing wat bepaal dat waar ‘n werker ‘n beter loon ontvang as wat deur die minimumloon bepaal word, die werker geregtig bly op die beter loon,” sê hy.

Huiswerkerlone: Wat is wettig?

FEBRUARIE 2019 BLADSY 3BLADSY 3

Nuvance...vir die beste advies en kwaliteit groentesaad

AGRIPULSE – BRITS - By Klein Karoo Saad Bemarking (K2 Saad), word voortdurend daarna gestreef om besigheid te bevorder en daarom is Nuvance (Edms) Bpk, ‘n volfi liaal van K2 Saad tydens ‘n onlangse boeredag bekend gestel.

Dié boeredag, wat by op die Nuvance-proefplaas net buite Brits, plaasgevind het, het produsente van die area die geleentheid gebied

om die omvattende reeks gewasse en kultivars wat Nuvance aanbied, eerstehands te ervaar.

Besoekers het die unieke geleentheid gekry om ook van die opwindende nuwe kultivars te proe. Dit sluit onder andere die gewilde krullerige boerekool (kale)-variëteite (Darkibor*-variëteite (Darkibor*-variëteite (en Redbor*), geel- (Boldor*), geel- (Boldor*), geel- ( ) en wit beet (Avalanche*(Avalanche*( ) in.

Behalwe vir die opwindende nuwe kultivars, is bekende gunstelinge soos die wortels in die bedryf, Baltimore, Nectar en Baltimore, Nectar en Baltimore, Nectar Newhall, asook die beet, Boro, Bettollo en Manzu* van Bejo Zaden van nader besigtig. Kultivars soos die soetrissies PS 16351609*, King Arthur en King Arthur en King Arthur Revelationasook die toenemend gewilde tamaties, SV 3725 TH en TH en TH SV 4129 TH* het ook baie aandag van

produsente ontvang.Nuvance beoog om sy kliënte die nuutste

vordering in die bedryf te bring. Nuvance sal ‘n duidelike fokus op die verskaffi ng van hoë gehalte groentesaad, professionele dienste en ondersteuning aan produsente hê, alles tot voordeel van huidige en toekomstige kliënte.

Vervolg op bladsy 4.

Nuvance Brits Boeredag gehou op 28 November 2018 (suikermielie-aanplan� ng in die voorgrond)

FEBRUARY 2019PAGE 4PAGE 4

Vervolg van bladsy 3.Alhoewel die hele landbousektor as gevolg

van die droogte en ongekende hoë temperature, een van die mees uitdagendste somerseisoene in die geskiedenis ondervind het, was die hoë besoekersgetalle baie bemoedigend.

Agripulse het die geleentheid gehad om met dr. Quintin Muhl, produkontwikkelingsbestuurder van Nuvance te gesels. “Met ‘n toenemende wêreldbevolking is daar beslis ‘n groeiende behoefte na voedsel. As ‘n verskaff er van insette in die voedselproduksiesektor, glo ons dat dit ‘n

opwindende sektor is, met enorme geleenthede vir onsself en ons kliënte,”sê Muhl. “Sukses lê in die resultate en by Nuvance belê ons voortdurend in navorsing om op hoogte van die nuutste tendense en uitdagings te bly, om sodoende relevant en mededingend te wees. Om dit te bereik, het ons onlangs proewe begin in ons nuwe Hollandse kweekhuiskompleks op Bapsfontein in Gauteng van 5 000 m2. Hierdie moderne fasiliteit en die proefplaas naby Brits, stel ons in staat om nuwe variëteite te identifi seer en sodoende te verseker dat ons relevant bly deur die beste moontlike groentesoorte aan ons

kliënte te bied. Dit is net een van die maniere waarop Nuvance toegewyd is om meer as net groentesaad te bied.”groentesaad te bied.”groentesaad

Die uitdagings wat die landboubedryf in die gesig staar, neem voortdurend toe en Nuvance beplan om saam met sy produsente te werk om te verseker daar ‘n positiewe verskil in dié bedryf gemaak word.

Vir diegene wat suksesvol met groente boer, is Nuvance, die plaaslike groentesaadverspreider wat professionele dienste oor ‘n wye spektrum bied. Kontak gerus die Noordwes/Noord-Kaap verkoopsagent, Olav Lange by 071 613 8365.

* Kultivar is tans onder proef en is of sal dan oorweeg word om binnekort ingedien te word vir registrasie.

Nuvance... vir die beste advies en kwaliteit groentesaad

Die gewilde krullerige boerekool (kale) word suksesvol in hierdie klimaat (Brits en omgewing) gekweek. Nuvance se kul� vars is Tronchuda, Darkibor* en Redbor*.

Geel beet (Boldor*).

SV 4129 TH* tama� e King Arthur soetrissie“Fancy” blaarslaaie (v.l.n.r Sementel, Pinotage en Rainbow)Sementel, Pinotage en Rainbow)

Pinotage rooi “oak leaf” slaai

FEBRUARY 2019 BLADSY 5

FEBRUARY 2019PAGE 6PAGE 6

Can rabies be eliminated?

Dr Jan du PreezVeterinary Specialist Public health

Rabies is a fatal disease transmitted from animals to man. This virus causes acute infl ammation (encephalitis) of the brain in humans and warm-blooded animals after infection. It is characteristic of the disease that aff ected animals show

distinct behavioural deviations. When tame animals suddenly become aggressive and wild ones become tame the existence of rabies should immediately be suspected. World Rabies Day is 28th September and is celebrated annually to raise

awareness about rabies prevention and to highlight progress in defeating this horrifying disease. This date also marks the anniversary of Louis Pasteur’s death, the French chemist and microbiologist, who developed the fi rst rabies vaccine. The

global target of the World Health Organization is to eliminate all human deaths from dog-mediated rabies by 2030.

Other namesRabies is also known as hydrophobia in humans due to the victim’s apparent fear of drinking water. It is called ‘hondsdolheid’ (Afrikaans), ‘rage’ (French), ‘raiva’ (Portuguese) and ‘tollwut’ (German).

Rabies is primarily a disease of warm-blooded animals and humans resulting from infection with the rabies virus (Lyssavirus). The disease is deadly not only for animals but tens of thousands of humans each year. It is a direct zoonosis and humans usually contract the disease by being bitten by a rabid dog, mongoose, cat or other mammal or handling live or dead infected animals. All mammals appear to be susceptible to this much feared disease. Transmission usually results from the bite of an infected animal. Infection leads to acute infl ammation of the brain. Person to person transmission is possible and there have been instances of transfer of infection by corneal transplantation. Rabies is invariably a fatal disease with almost no chance of recovery after the person or animal starts showing symptoms. Each

year, it causes more than 55,000 human deaths (nearly one death every ten minutes) worldwide. Approximately 95% of reported deaths occur in Africa and Asia with almost 40% of the victims being children under the age of 15 years. Every year more than 15 million people worldwide are preventatively inoculated after suspected contact with rabies (post-exposure prophylaxis [PEP]). The disease can only be diagnosed once clinical signs have developed.

Introduction

All mammals appear to be

suscep� ble to this (rabies)

much feared disease

Sources of infection Generally, it appears that only certain species

of bats and North American skunks may become true carriers of rabies i.e. may transmit the disease without showing symptoms. Rabies is principally transmitted by skunks, mongooses (suricates), polecats and genets and to a lesser extent by jackals and wild cats. On farms in rural habitations and villages, dogs and particularly strays contribute signifi cantly to the spread of rabies. Exposure to rabid dogs is still the cause of over 90% of human exposures to rabies and of over 99% of human deaths worldwide. The

main sources of rabies infection in South Africa are the yellow mongoose (Cynictis penicillata), bat-eared fox (Otocyon megalotis), black-backed jackal (Canis mesomelas) and dogs (Canis spp). Ruminants (e.g. cattle, kudu) are normally terminal hosts of rabies but circumstantial evidence and experimental investigations during outbreaks of rabies in Namibia indicate that the disease must have spread from kudu to kudu via saliva deposited on browsed plants. Worldwide losses caused by rabies in the livestock industry are estimated to be USD 512 million annually.

Distribution and economic lossesRabies occurs in more than 150 countries

on all continents except Antarctica and is widespread in South Africa, Botswana, Zimbabwe, Mozambique, Namibia and many other African countries. Information regarding areas at high risk for rabies is available from the Department of Agriculture, Forestry and Fisheries and magistrates’ offi ces as it is a notifi able state-controlled disease. Vaccination of dogs and cats against rabies

is compulsory in South Africa and a valid rabies vaccination certifi cate is required to transport these pets between provinces. It is estimated that globally canine rabies causes approximately 8.6 billion USD economic losses annually.

The endemic distribu� on

of rabies by primary vectors in South Africa

(Map: Susan Bre� )

The incidence of rabies in animals in South Africa

From 1985 to 1988 a total of 520 confi rmed cases of animal rabies occurred in KwaZulu-Natal, 111 bovine and 63 canine cases in the Free State and 144 bovine and 55 canine cases in Gauteng, North West and Mpumalanga provinces. In the West Cape Province, only 51 cases were confi rmed. From 2008 to 2013 a total of 304 bovine, 71 goats and 26 sheep cases of rabies occurred in South Africa.

ANIMAL DISEASES AND MAN – ZOONOSESOrder book at:

www.zoonoses.co.zaWEB:

www.zoonoses.co.zaInformation:

drjanh.dupreez@gmail.com

Bestel nou jou eksemplaar...

ANIMAL DISEASES AND MAN – ZOONOSES

Bestel nou jou eksemplaar...

A progressive infl ammation of the brain and spinal cord develops and the earliest signs of rabies are severe headache, anxiety, slight muscle pain, fever and vomiting. The voice may change and paralysis of the swallowing muscles may lead to diffi culty in swallowing. The throat is not usually painful. Hydrophobia (fear of water) and aerophobia (fear of air movement) may develop. Later the aff ected person secretes excessive saliva, has fi ts, becomes paralysed and comatose and eventually dies. Rabies is a fatal disease and there is virtually no prospect of recovery once symptoms appear.

FEBRUARIE 2019 BLADSY 7

Animals affected by rabiesAll warm-blooded animals with fur may be

carriers and transmit the virus. The following are frequently aff ected:

mongooses (yellow mongoose and the ground squirrel or common mongoose), wild and domesticated dogs and cats (e.g. black-footed cats, lynxes, African wild dogs), cattle, horses, kudu (especially in Namibia), rock rabbits (Cape hyrax), the aardwolf and black-backed

jackal, the bat-eared fox, both spotted and brown hyenas, badgers, genets and members of the dog (Canidae), cat (Felidae) and Viverridae families worldwide. In South Africa, the majority of rodents and lagomorphs (hares and rabbits) are not signifi cantly involved in the transmission of rabies; both insect and fruit-eating bats have, however, occasionally been implicated.

Recognition of animal suspected of having rabiesChanges in behaviour are characteristic of

rabies in animals. Wild animals may become tame and domesticated ones wild. Abnormal behaviour should always create a suspicion of rabies. Animals normally wary of humans e.g. jackals, mongooses and kudu may become apparently quite tame and lose their fear of

humans when rabid. Wild dogs and cats may become furiously aggressive and bite. Tame domesticated animals such as dogs and cats may become aggressive and bite people without provocation, although not every animal with rabies will necessarily attack other animals or humans.

Changes in behavior are characteris� c in animals. This kudu became tame.

Abnormal behavior should always create a suspicion of

rabies (Photo: OVI)

After the aggressive or furious phase, animals may go into the dumb phase and show signs of paralysis of the lower jaw and inability to swallow leading to salivation. A report from KwaZulu-Natal shows that confi rmed cases of canine rabies show a diversity of symptoms, the dumb form being more common than the furious.

The following signs were common: slack or drooping lower jaws, depression, reclusive behaviour and seeking out dark places, bewildered appearance, stargazing, howling, chasing strange objects, chewing foreign objects, symptoms suggestive of a bone stuck

in the throat, inability to swallow, complete loss of territorial behaviour, loss of appetite and diarrhoea.

The dumb form is not necessarily preceded by the furious.

Cattle also show salivation and may bellow incessantly. It is essential that veterinary advice is obtained immediately should any animals display behavioural changes in order that a diagnosis may be made and the necessary precautions taken. This applies especially to instances where persons have sustained unprovoked bites.

How do people contract rabies?The rabies virus is specifi cally present in the

saliva of infected animals. It cannot penetrate unbroken human skin but may do so via cuts or bite wounds. It may also enter the body through the mucous membranes of the eyes, nose or mouth. The main port of entry into the human body is via the bites of a rabid animal, especially if the wound is deep. The virus proceeds along the nerves to the brain, symptoms only appearing after the brain is infected.

A person bitten on the foot will therefore show symptoms much later than one bitten in the face.

A period of 15 days to 6 months may elapse before a person who has been bitten by a rabid animal begins to show signs of the disease.

People may also contract rabies by contact with the

virus in the saliva of a rabid animal, the virus passing through broken skin or intact mucous membranes. Dogs are the source of the vast majority of human rabies deaths, contributing up to 99% of all rabies transmissions to humans.

The skinning, slaughtering or cutting up of an animal with rabies and consequent exposure to saliva and brain is a hazardous procedure. Rabies is not spread by petting or touching dried saliva, blood, urine or faeces of a rabid animal.

Symptoms of rabies in humans

Dogs are the source of the vast majority of human rabies deaths, contribu� ng up to 99% of all rabies transmissions to humans

Human cases of rabies in South AfricaFrom 1985 to 1988 sixty persons died of

rabies – 53 in KwaZulu-Natal, four in Gauteng, two in the Free State and one in the Western Cape Province. Dogs are transmitters of most infections, particularly in KwaZulu-Natal. The

number of animal cases increased from seven in 1985 to 27 in 1988. In 2015, eight confi rmed human rabies cases were diagnosed in South Africa. Additionally, three probable and one suspected human rabies cases were identifi ed.

Symptoms in animalsThe incubation period in animals may be as short as seven days but is usually two to eight weeks

although it may be as long as six months. Behavioural changes are most prominent. Dogs may develop three forms of rabies, namely furious, dumb and atypical.• Furious form. The dog’s behaviour changes noticeably. It may become shy, loving, restless or

irritable or a combination of these. Excessive fl ow of saliva may be obvious and intake of fl uids may be prevented by inability to swallow. Fear of water appears not to be experienced by animals. The dogs than goes into the excited or furious stage in which it goes mad and will bite any objects. It howls and barks without reason. The paralytic stage usually follows the furious, the jaw drops when the muscles become paralysed. Later, coma sets in and the dog dies.

• The dumb or paralytic form. After an initial stage of abnormal behaviour the animal soon becomes depressed, paralysed, unconscious (comatose) and dies. If disturbed a dog in the paralysed stage may still bite.

• Atypical form. No clear symptoms on which a defi nite positive diagnosis may be based, are displayed. This form is fortunately very rare.

Diagnoses of rabies in animalsSymptoms and history assist in diagnosing

rabies in animals. All cases of rabies in animals in South Africa

are confi rmed by means of a fl uorescent antibody (FA) test and histological examination of brain tissue at the Onderstepoort Veterinary Institute.

Rabies diagnosis by means of the FA test is also carried out at the Regional Veterinary Diagnostic Laboratory at Allerton, Pietermaritzburg, KwaZulu-Natal.

Electron microscopy and a polymerase chain reaction (PCR) test are also available.

What should be done if you are bitten by an animal?• The animal should be caught and placed in a secure enclosure. Wild animals will have to be shot

but not in the head as the brain is required for analysis.• Notify your nearest state or private veterinarian of the suspicion of rabies so that further steps may

be taken regarding the diagnosis and other control measures.• Consider every unprovoked bite as serious.• If possible, allow the bite wound to bleed freely so as to wash out the virus from the wound.• Wash the wound several times (15 minutes) with soap and water.• Report as soon as possible to a medical practitioner for intensive treatment. A person who has

been bitten receives a series of injections to immunise against rabies as well as other therapy (antiserum and antibiotics). Wounds are usually not closed by suturing.

• Persons who have had contact with a rabid dog immediately prior to appearance of symptoms or while the dog was sick should also report to a medical practitioner for vaccination against rabies. The rabies virus may be present in the saliva of an animal even before any symptoms are evident.

• A 15-year-old girl, Jeanna Giese, in the United States with rabies symptoms is reported to have survived after experimental treatment known as the ‘Milwaukee protocol’ that involves maintaining the patient in a deep coma.

Prevention and control • Rabies is a controlled animal disease in South Africa and

is regulated in terms of the Animal Disease Act, 1984 (Act No. 35 of 1984). It is also a notifi able animal disease listed by die OIE (World Organisation for Animal Health) due to its specifi c dangers. Any suspicion of rabies in animals must be reported to a State Veterinarian who will institute quarantine, immunisation and other control measures.

• Owners of dogs and cats should ensure that their animals are regularly immunised against rabies by their private veterinary practitioner or as arranged by a State Veterinarian. Owners should ensure that they are in possession of a valid immunisation certifi cate for transport and record purposes.

• Consult your veterinarian for further information on control of rabies in pets, wild and farm animals.

• The public should be educated and well informed regarding rabies. The estimated cost for post-exposure prophylactic rabies treatment annually in South Africa is R70 million.

Owners of dogs and cats should ensure that their animals are regularly immunised against rabies

FEBRUARY 2019PAGE 8PAGE 8

AGRI-PULSE - KOSTER - Koster Skool Gekombineerd bied nie net ‘n uitstekende plattelandse omgewing vir jou kind nie. Hierdie is ‘n klein Christelike Afrikaanse skool wat groot skoene volstaan en op alle vlakke presteer. Maar by Koster is daar ook ander verwikkelinge waaroor die gemeenskap baie opgewonde is. Koster Skool Gekombineerd het die leemte vir Afrikaanse leerlinge wat gespesialiseerde landbou-onderrig betref, in ons omgewing geïdentifi seer en neem reeds vanaf Januarie 2019 hande met Agriskills Landbou-akademie wat die skool gaan bystaan om vanaf 2019 ‘n nuwe landbourigting by die skool bekend te stel en aan te bied.

Die nuwe landbou-onderrig sluit die volgende vakke in :

LandbouwetenskappeLandbouwetenskappe is ‘n studie van die

verwantskap tussen grond, plante en diere in die produksie en prosessering van voedsel, vesel, brandstof en ander landboukommoditeite wat ‘n ekonomiese, estetiese en kulturele waarde het.

Die hoofonderwerpe in die Landbouwetenskappe-kurrikulum sluit in:

· Grondkunde· Plantestudies· Dierestudies· Landbou-ekonomie· Basiese Landbouchemie· Basiese Genetika en Biologiese Konsepte· Volhoubare Natuurlikehulpbron-benutting· Landbou-ekologieLandboubestuurspraktyke Landboubestuurspraktyk is die studie en toepassing

van produksie- en bestuursbeginsels wat in die landbousektor gebruik word.

Die hoofonderwerpe in Landboubestuurspraktyke sluit in:

· Gewasproduksie en Gewasbestuur· Grond-en Waterbestuur· Oes van produkte en kwaliteitbeheer· Diereproduksie en Dierebestuursaspekte· Boerderybestuur en Evaluasie· Waardetoevoeging, Prosessering en

Produsenteorganisasies· Agritoerisme, Besigheidsbeplanning en

EntrepreneurskapLandboutegnologieDie vak Landboutegnologie fokus op tegnologie wat

in die landbou gebruik word. Die vak dek die kennis

hoe prosesse, gereedskap, toerusting, strukture en vaardighede deur boere benut word, om landbougrond te bewerk en voedsel en produkte te produseer.

Die hoofonderwerpe in Landboutegnologie sluit in:· Veiligheid· Strukturele materiale· Energie· Konstruksieprosesse· Gereedskap en toerusting· Besproeiing en watervoorsiening· Kommunikasie· Tekeninge· Meting, berekeninge en kalibrasieAgriskills Landbou-akademie is in venootskap

met die skool en gaan veral help met die praktiese en bestuurskomponente.

Koshuisgeriewe:Koster Skool Gekombineerd se koshuise is

opgradeer met ‘n nuwe bestuur en ‘n totale nuwe koshuisstelsel wat vanaf 2019 geïmplimenteer word om kinders ‘n huislike atmosfeer te gee. Met die koshuis op die skoolterrein is dit binne ‘n veilige perseel en buitemuurse aktiwiteite kan maklik bygewoon word. Streng studietye en gebalanseerde maaltye is hoofprioriteite.

Busroetes:Ons het 3 busroetes wat beweeg tussen Rustenburg , Swartruggens en Derby

Voornemende leerlinge en alle belangstellendes is baie welkom om die volgende persone te skakel: Me H Combrinck : 082 567 5508/mnr K Botha : 0836547465.

Hendrik Botha en Anthon Jones van Koster Skool Gekombineerd sien sommer baie uit na die boerdery nadat dié skool met ingang vanjaar ‘n splinternuwe landbou-akademie in gebruik geneem het. Miskien is hierdie net die antwoord vir jou kind se toekoms?

Koster Skool Gekombineerd spog met nuwe landbou-akademie

Ace, die Santa-Gertrudis Wêreldkampioen bul van Raymund de Villiers van die Delareyville distrik wat in Desember die � tel verower het.

Von-Adel Tokan is die Wêreldkampioen Simmentaler Bul van Nico Venter van die Coligny distrik wat in Desember die � tel verower het.

Xourel Rainmaker, Wêreldkampioen Limosin bul van Derick le Roux van die Lichtenburg distrik wat in Desember die � tel verower het.

AGRI-PULSE – LICHTENBURG - ‘n Prestasie wat moeilik herhaal sal word is dat drie Wêreldkampioen- bulle in Noordwes gekroon is.

Die bulle van Nico Venter van Coligny, Derick le Roux van Lichtenburg en Raymund de Villiers van Delareyville is in Desember 2018 aangewys as Wêreldkampioenne in hul verskillende rasse, naamlik Simmentaler, Limosin en Santa-Gertrudis.

Von-Adel Tokan is ‘n Simmentalerbul van Nico Venter van die plaas Scheff erspos in die Coligny-distrik. Hy is geteel van beide Vader- en Moederskant uit die welbekende RU-DEV Jim KI-Bul. Volgens Nico het hy van geboorte af uitgestaan in sy groep en altyd besonderse kwaliteite getoon. Hy is tydens die grootste Simmentaler skou op Lichtenburg aangewys as Senior Kampioen asook Groot Kampioen. Die bul het ook die Simmentalers verteenwoordig op Nampo 2018.

Die ander wêreldkampioen bul is dié van Derick le Roux van die plaas Tweebuff els in die Lichtenburg-distrik. Xourel Rainmaker is ‘n Limosinbul wat

gebore is na Derick ‘n koei en bul bymekaar gesit het met die oog op ‘n spogversie, maar Rainmaker het sy opwagting gemaak. Derick het op speenstadium gesien dat die bul iets besonders is en hom eers as meer volwasse bul begin skou. Xourel Rainmaker het drie skoue in die land gewen, naamlik Lichtenburg, Vryburg en Bloemfontein en is as as beste Limosin bul aangewys in terme van groei en besondere vleiseienskappe.

Die derde kampioenbul is Ace BR1416,’n Santa-Gertrudisbul van Raymund de Villiers van die plaas Joubertsrus tussen Sannieshof en Delareyville. Raymund het Ace as jong bulkalf by ‘n vriend in Worchester gekoop en van kleins af raakgesien dat hy groot potensiaal het. Ace is in Maart 2018 op die Vryburgskou as Raskampioen bekroon, asook die ALFA Interras Kampioen bul 2018.

Die drie boere wat bars van trots oor hul pragdiere sal later vanjaar hul toekennings in Texas, VSA ontvang.

Drie wêreldkampioenbulle in NW

FEBRUARIE 2019 BLADSY 9

Agri-Pulse – Pretoria – Die Varkprodusente-organisasie se syfers vir November 2018 is vrygestel.

Vir die jaar tot en met November is sowat 2 791 988 varke geslag. Dit is sowat 1.99% laer in vergeleke met November 2017. Dit groeipersentasie vir die jaar was egter met meer as 7% op teenoor 2017.

Die grootste persentasie toename in varke wat slagpale toe is in November, was in Noordwes. Dié provinsie toon ‘n toename van 127%. Die grootste persentasie afname - 19% - was in die Vrystaat.

Gauteng bly die provinsie met die meeste varke wat geslag word; 102 206 in November.

Varkaanbod groei

versuim om die vuurwapen te herregistreer kan regstel, het die afgelope tyd tot chaos gelei met sowat 400 000 vuurwapens wat tans weens laat herregistrasie ongelisensieerd is.

Boonop het die polisie se topstruktuur onlangs in die parlement erken hulle het geen plan om die leemte reg te stel nie. In praktyk is daar tans baie polisiestasies wat glad nie hernuwings uitreik nie en die proses staan stil. Die knap nuwe wetsontwerp deur dr. Pieter Groenewald, leier van die VF Plus, om vuurwapeneienaars te dekriminaliseer, is deur al die opposisiepartye in die komitee (die DA, IVP en VF Plus) ondersteun, maar teengestaan deur die ANC-lede teenwoordig, wat ‘n gelykop uitslag tot gevolg gehad het. Beukman toe sy beslissende stem teen die wetsontwerp uitgebring. Die uitslag was ten spyte daarvan dat die ANC die meriete van Groenewald se voorstel

Wapeneienaars moet wakker slaaperken het, maar beteken dat die ANC hulself na 24 jaar van demokrasie steeds nie sover kan kry om enige iemand anders se wetsvoorstel te steun nie, al het die voorstel ook hoeveel meriete.

Die situasie is dus tans dat vuurwapeneienaars wie se lisensies verval het, krimineel vervolgbaar sou wees sodra die interdik verval, maar dat hulle geen manier het om weer hulself tot wettige eienaars te verklaar,

of ander wapens te herregistreer nie. Daar is ook ‘n onwilligheid by baie

vuurwapeneienaars om, soos sommige in die polisie se topstruktuur wil hê, hul wapens vir vernietiging in te gee by die polisie, want die vorige keer dat dit op groot skaal gebeur het, het lede van die polisie duisende van die vuurwapens onwettig verkoop, waar dit in die hande van geweldsmisdadigers geval het.

Carl nou “geweerbaas” in Noordwes

Carl Arnold, bekende prokureur van Rustenburg en tot rela� ef onlangs nog adjunkpresident van die SA Jagters- en Natuurbewaringsvereniging, is tydens die vereniging se jaarkongres in Pretoria (November 2018) tot president van die vereniging verkies. Baie geluk aan Carl en sy span - dit is sommer ‘n groot prestasie!

Só lyk tant Janie Snyman van Doornlaagte se rare uie van naderby. Die uie is natuurlik met tans Janie en oom Nico se “Biomui� ” behandel… Links die drieling en regs ‘n ui waarvan jy as’t ware ‘n hele pot sop kan kook. As jy dalk ook van hierdie “mu� ” wil hê, skakel tant Janie by 076 600 6196.

Tant Janie se uie laat jou oë traan!

AGRI-PULSE – NOORDWES - Die ANC-LP en voorsitter van die parlementêre portefeuljekomitee oor polisie, Francois Beukman, het sy beslissende stem gebruik teen ‘n private ledevoorstel om vuurwapeneienaars wat nagelaat het om hul vuurwapenlisensies betyds te hernieu, te beboet sonder dat hulle kriminele rekords sou kry. Dit beteken dat vuurwapeneienaars wat nie hul lisensies negentig dae voor die verstyking daarvan hernieu het nie, steeds as onwettige besitters van vuurwapens beskou word, hoewel ‘n tydelike interdik tans hangende ‘n hofsaak is wat verhoed dat hulle fi sies gearresteer en krimineel vervolg word.

Die onsekerheid, en die afwesigheid in die huidige Wet op die Beheer van Vuurwapens van enige manier waarop vuurwapeneienaars ‘n

PAGE 10 FEBRUARY 2019

Gaan kyk gerus na die skakel http://bit.ly/geurigeomelette

vir hierdie resepte.

Omelet:Benodighede 3 eiersSout Peper Aromat 10ml melkMargarien of botter

Maak so:Breek drie eiers in n mengbak. Voeg dan die sout, peper en Aromat by. Die hoeveelheid kan van smaak tot smaak verskil. Gooi die 10ml melk by en klits goed saam.Smelt `n teelepel margarien of botter in `n pan op die stoof (matige hitte) en voeg die eiermengsel daarin.Sit deksel op die pan en wag dat die eier set.Wanneer eier geset het, maak los van kante en draai om. Keer uit op ‘n bord, garneer en bedien.

Vir omelette wat in die mikrogolfoond gemaak word, gebruik dieselfde bestanddele. Meng alles saam en voeg in die omelet tupperwarebak. Sit in mikrogolfoond vir sowat twee minute, haal uit, garneer en bedien.

Agri-Pulse-Vryburg – `n Geselligheid of twee saam met vriende en familie is nie dieselfde sonder heerlike peuselhappies en `n melkskommel of drankie nie.

Na Desember laat die nuwejaarsvoorneme almal besef dat dit `n nuwe geleentheid is om beter na jouself te kyk - en `n kilogram of twee te verloor.

Inwoners reg oor die Noordwes en Noord-Kaap het die tweede maand van 2019 met `n glimlag

begroet, dankbaar om die ellelange Januarie agter te laat. Die maand wys gesondheidsghoeroe, Angelique van Vreden, hoe jy `n verskeidenheid omelette kan maak. Nie net is dit watertandlekker en boonop gesond nie, maar het jy nie baie bestanddele nodig om lekker te eet nie. Die omelette kan in `n pan of in die mikrogolfoond voorberei word.

Gebruik `n omelet-tupperware- bak om die perfekte vorm te kry.

*Maalvleisomelet Benodighede: (maak sowat vier omelette)250g maalvleis1 blik tamatie-en-eie smoor1 tamatie in blokkies gesny`n halwe avokadopeer in skywe gesnyGerasperde Chedderkaas1 skyf feta-kaas

*Tunaomelet1 blikkie tunavis 5 eetlepels mayonnaise 1 halwe komkommerGerasperde Chedderkaas`n halwe avokadopeer in skywe gesny1 skyf feta-kaas

*Hoenderomelet1 beenlose hoenderborsie (in oond gebraai)1 skyf feta-kaas 1 soetrissie in skywe gesny`n halwe avokadopeer in skywe gesny1 halwe komkommer1 tamatie in blokkies gesny2 eetlepels mayonnaise

Drie omelette op twee maniere

FEBRUARIE 2019 BLADSY 11

Agri-Pulse – Rustenburg – Worldwide, there is a decline in the numbers of wildlife. Across the globe, the loss of habitat and human encroachment, pollution and illegal hunting are wiping out species. But in South Africa the trend for some animal groups is quite the opposite. “We are seeing an increase in larger mammals, particularly herbivores. Mostly because we are following a very sustainable approach,” says Dr Andrew Taylor from the Endangered Wildlife Trust (EWT).

In an interview with Agri-Pulse Dr Taylor said that private wildlife ranches are playing a major role in the thriving of wildlife.

Without detracting from the critical role that national parks are playing in

conservation, he had high praise for the positive achievements of the private sector. Let’s take a brief glance at the not-to-distant past of wildlife.

Around the middle of the 20th century, wildlife had limited economic value in South Africa. At best, wildlife was simply good sport and there are numerous accounts of the eradication of huge numbers of free-roaming wildlife throughout southern Africa. Plains game species were seen to compete with livestock, so animals like bontebok, blesbok, roan and sable antelope, as well as tsessebe were also slaughtered to the point that their populations numbered less than 500 individuals. In short, wildlife was sometimes seen as vermin.

In the late 1800s, the government established a few statutory game reserves on land that was not suitable for agriculture and some 30 years later, we had national parks, many of which still exist today and form the bulk of the country’s primary tourism destinations. Even these reserves only had limited wildlife populations and through exemplary conservation management strategies based on trial-and-error methods, these populations

South African wildlife flourishingSouth African wildlife flourishingSouth African wildlife flourishing

Dr Andrew Taylor from the Endangered Wildlife Trust (EWT).

were protected and increased. But it was only once wildlife also started gaining economic value for private reserve owners and after commercial wildlife ranching was recognised and supported by the state, that the tide really started turning.

A major step in the right direction, according to Dr Taylor, was when the Game Theft Act was introduced in 1991. Part of the terms of this act was that game owners had to apply for permits – generally referred to as Exemption Permits or Certifi cates of Adequate Enclosure – as a way of ensuring a sustainable approach. “Since then, wildlife in South Africa has boomed,” says Dr Taylor. These private landowners also focus on increasing natural habitats for wildlife and often converting agricultural land into suitable game areas. These practices often have a signifi cant green footprint in terms of habitat, soil restoration and biodiversity support. “Game farmers who follow good environmental procedures improve their chances of sustainability and are more likely to conserve biodiversity successfully,” Dr Taylor says. Several species - bontebok, blesbok, roan and sable antelope, tsessebe, black wildebeest as well as the leopard tortoise - have been rescued and now have a healthy and growing populations in the country. “The increase is undeniable. We are looking at numbers that were around 500 000-1 000 000; now those numbers are estimated, conservatively, between six –and ten million,” Dr Taylor concludes.

Agri-Pulse - Vaalharts – Die omgewing is bekend vir die verbouing van pekanneute, wat ongekende aanplantings die afgelope aantal jare gehad het. Na beraming is daar sowat 15 500ha pekanneute, insluitend die nuut aangeplant. Pryse was ietwat laer as die vorige jaar (2017), alhoewel dit na alle verwagtings min of meer dieselfde sal wees.

Daar was produsente wat die afgelope jaar goeie opbrengste gehad het met gars. Ander produkte byvoorbeeld koring, katoen en mielies het weer ander “probleme” ondervind.

Die omgewing bied ook sowat vier sitrusproduseerders wat hul produk na die VSA en ander lande in die buiteland uitvoer.

Daar is ook ‘n paar nartjieprodusente wat

hul produk plaaslik en nasionaal verkoop.Verder word Lusern op `n groot skaal

verbou. Tans word die opbrengs deur die hoe temperature beïnvloed aangesien landbouers nie kan voorbly met die water nie.

Daar word ook van die heerlikste en soetste spanspek en waatlemoen geplant en verkoop aan die plaaslike gemeenskap.

Vaalharts floreer

Stem DA om die ANC & EFF

koalisie van korrupsie te stop

Verbeel jou dat die regering jou ontneem van die huis waarvoor jy so hard werk om af te betaal…

Die ANC & EFF probeer om hul plan vir die onteiening sonder vergoeding van grond, huise, en besighede deur te druk in die

Parlement – en nou het die ANC ook planne om jou pensioen te steel! Beide is bevoordeel deur die rooftog wat die bestuur van

die VBS op hul eie bank uitgevoer het, terwyl arm mense en bejaardes hul geld verloor het! Verder gebruik die ANC steeds

belastingbetalers se geld om Zuma se regskostes te betaal.

Die ANC & EFF koalisie van korrupsie sal ons land vernietig!

Net die DA is groot genoeg om hulle te stop, so moenie jou stem op ’n kleiner party mors nie. Vir tien jaar het die DA by die Grondwethof geveg om te sorg dat Jacob Zuma nou uiteindelik

in die beskuldigdebank staan op klagtes van korrupsie. Ons sal aanhou veg om ons Grondwet te beskerm teen die wat ons

huise, besighede en pensioen wil vat!

Stem DA om jou reg tot eienaarskap

te beskerm!

Stem DA om Een Suid-Afrika vir Almal te bou Skakel 0861 22 55 32 | Besoek check.da.org.za | Whatsapp 084 000 2019

Hierdie advertensie is deur die Demokratiese Alliansie betaal.

FEBRUARY 2019PAGE 12PAGE 12

Konynboer word nou ‘Konynboer word nou ‘Konynboer word nou ‘PEE’onierBy Waldie Volschenk

AGRI-PULSE – NOORDWES – ‘n Afgetrede onderwyser en nou konynboer van Noordwes staan op die punt om met “P” nuwe betekenis aan die woord “pionier” te gee nadat hy en ‘n veearts van Pretoria met pionierswerk in die ware sin van die woord ‘n totaal-nuwe dimensie rondom konynboerdery ontwikkel het.

Al gehoor van Rabbit “P”? Wel, tot verlede week toe ons ook nie. Wat is Rabbit “P”? Presies wat dit sê: Konyn-urine. Sedert onlangs word dit as ‘n sekondêre produk van konynboerdery geproduseer. Dit volg nadat ‘n interessante, eintlik ‘n visioenêre, waarneming deur ons pionier, mnr Dirk le Roux tot navorsing gelei het. Le Roux boer op die plaas Groenfontein, feitlik presies tussen Derby en Koster geleë.

Dirk en sy eggenote, Sandra, was hul lewens lank aan die onderwys verbonde - trouens, Sandra is steeds in die onderwys by Koster Gekombineerde Skool. 14 jaar gelede, naby die einde van sy onderwysloopbaan van 25 jaar, het

Dirk besluit hy is lus vir ‘n Dirk besluit hy is lus vir ‘n lewe op die plaas. Die gesin lewe op die plaas. Die gesin het hul toe op Groenfontein het hul toe op Groenfontein gevestig. Die Le Roux’s gevestig. Die Le Roux’s is die derde generasie Le is die derde generasie Le Roux’s wat hulle op die Roux’s wat hulle op die familieplaas gevestig het. familieplaas gevestig het.

Dirk het aanvanklik met talle boerderypraktyke met talle boerderypraktyke geëksperimenteer – onder geëksperimenteer – onder meer groente – maar meer groente – maar drie jaar gelede het die drie jaar gelede het die “vleiskonyngogga” gebyt “vleiskonyngogga” gebyt en die konynboerdery en die konynboerdery het op Groenfontein werklikheid geword. Dirk het ‘n beskeie klompie konyne aangeskaf waarmee hy ‘n boerdery op die been kon kry. Hokke is gekoop en alles wat nog benodig

word. Dit was nie baie lank word. Dit was nie baie lank voordat Dirk opgemerk het dat die groenigheid voordat Dirk opgemerk het dat die groenigheid onder die konynhokke soos gras, blare en selfs onkruid skielik begin fl oreer het nie. Hy het ‘n beperkte hoeveelheid van die konyn-“P” geoes en ‘n veearts van Pretoria gevra om daaroor navorsing te doen. Groot was sy verbasing toe die veearts nie te lank daarna nie van hom laat hoor met die nuus dat die konynurine klaarblyklik uitstekende organiese kunsmis, blaarvoeding en ‘n baie eff ektiewe insekafweermiddel is (let wel – nie insekdoder nie!) Die res is die spreekwoordelike geskiedenis. Dirk het dadelik ingespring om die nodige stelselaanpassings in sy konynbedryf te implimenteer wat die “oes” van sy neweproduk aansienlik vergemaklik het. Vandag word die stelsel op ‘n wetenskaplike metode bedryf en kan jy glo dat Dirk vandag sowat 75 liter se urine per dag “bottel” en feitlik onmiddellik vir die mark gereed het. Maar onthou darem, Dirk het vandag sowat 700 konyne in die tonnel wat met al die jongste tegnologie toegerus is – onder meer die sogenaamde “wet

wall” verkoelingstegnologie wat verseker dat die spierwit konyne nie te warm kry nie anders maak hulle soos die skaapboer eendag vir my verduidelik het – naamlik vrek op streke.

(Ek het ‘n ervare boer op ‘n dag oor die wispelturigheid en broosheid van skaapboerdery uitgevra toe ek die volgende stukkie wysheid moes hoor: “Jong”, het die boer gesê, “skape is snaakse goed. Hulle staan een oggend op en sê vir mekaar: “Haai, kom ons vrek en dan vrek hulle sommer almal…) Maar daar is nog ‘n syvertakking. Onder elke enkele hok of ry konynhokke is ‘n sogenaamde grasbedding wat die konynurine maklik eenvoudig dreineer en boonop die diertjies se vaste uitskeidingstowwe opvang. Dit gebruik Dirk weer as ‘n deklaag in sy knoff elland, Op sy eie staan die konyn-bedryf in Suid-Afrika tans sterk hoewel die volle potensiaal nog nie naastenby bereik is nie. Terwyl die binnelandse aanvraag deurlopend toeneem, is die meeste konynkarkasse natuurlik vir die buiteland bestem waar die bedryf al goed gevestig is. Wat die Rabbit-“P” bedryf betref, is Dirk tans waarskynlik een van die eerste telers in die land wat die nut daarvan

ondersoek het en hoop om vorentoe groot kommersiële sukses daarmee te behaal. Dirk se Rabitt-“P” word teen R20/liter van die hand gesit en jy verdun dit in ‘n verhouding van 1.20 met water voor jy dit op jou gewasse toedien. Miskien het dit tyd geword dat jy begin vra watter voordele hierdie nuwe “tegnologie” vir jou boerdery of kwekery kan beteken?

Skakel Dirk by 082 788 9885 om te hoor wat die eenvoudige “Paashaas” vir jou kan doen.

Dirk le Roux van Groenfontein tussen Derby en Koster met sy verskillende produkte Rabbit “P” wat nou op die mark beskikbaar is.

Dirk in sy tonnel waarin sowat

700 konyne aangehou word.