Agrarna politika.pptx

8/12/2019 Agrarna politika.pptx

1/27

Agrarna politika

Prof. r. sc. Jusuf Kumalid


2/27

SADRAJ

1. Osnove agrarne politike

2. Saraj i ciljevi agrarne politike

3. Direktna trina regulativa

4. Posljeice mjera trine regulative5. Politika investiranja

6. Fiskalna politika

7. Savremeni trendovi u agrarnoj politici

8. Agrarna struktura

9. Principi agrarne politike

10.Elementi agrarne politike

11.Analiza efikasnosti agrarnih instrumenata

12.Agrarna politika Bosne i Hercegovineentiteta i Brko Distrikta

2


3/27


4/27

Pojam, definicija i razvoj agrarne politike- nastavak -

Rimska imperija o 5. vijeka p.n.e. imala je itnu politiku, prikupljanje poreza u itu na

okupiranim teritorijama, politiku jevtinog ita, izgraene sisteme sklaitenja, trgovinei istribucije ita.

Poslije Rima dolazi do zastoja u razvoju agrarne politike.

Engleska o XII stoljeda zabranjuje izvoz ita iz ega proizlaze itni zakoni (1463. 1846.) kao instrument stabilizacije cijena.

Merkantilizam izvan granica Engleske takoe voi politiku ograniavanja prometaitarica.

1870-te prekretnica u evropskom itnom protekcionizmu, jer rastudi priliv jeftinogamerkog ita je praktino kraj liberalnog reima razmjene.

Nakon Velike depresije (Svjetska ekonomska kriza 1929.1933.) poinje jasno izraenproces izgradnje agrarne politike.

4


5/27

Pojam, definicija i razvoj agrarne politike- nastavak -

AGRARNE POLITIKE DOBIVAJU POTPUNU FIZIONOMIJU:

1. Ovajanje omadeg trita o svjetske razmjene,

2. Jaanje trinih intervencija i regulativa,

3. Regulative o zemljinom vlasnitvu,

4. Rastude subvencioniranje poljoprivree it.

5


6/27

Saraj i ciljevi agrarne politike

Agrarna politika nastoji u izjenaavanju ponue i potranje poljoprivreno-prehrambenih proizvoda .

Ponua nestabilna i neelastina na kratki rok, a potranja stabilna, niske elastinosti.

Povedanje privrene razvijenosti porazumjeva sve vedi jaz izmeu ponue ipotranje.

Strateke ciljeve agrarne politike su ved ranije sve zemlje efinirale.

Fizionomija agrarnih politika zavisi od:

resursno-ekoloke situacije u poljoprivrei,

stepena privredne razvijenosti,

rutveno-politikog sistema,

istorijskog naslijea i

politikog uticaja agrarnog sektora neke zemlje.6


7/27

Ciljevi i mjere agrarne politike zemalja OECD-a

Zemlje sa izrazitom resornom pogonodu i visokom faktorskom prouktivnodupoljoprivreda (SAD, Kanada, Australija i Novi Zeland).

Zemlje sa oskudnim agrarnim resursima u kojima dominantan cilj predstavljasamoovoljnost poljoprivrene proizvonje, visoka cjenovna zatita (Japan, vicarska,veska, Norveka i Austrija).

Zemlje koje nisu homogene po stepenu razvijenosti i resornoj povoljnosti, EEZ vodi

politiku cjenovne zatite (vedina u EEZ).

Zemlje Azije ostvarile neoekivano brz rast i razvoj proizvonje poljoprivreno-prehrambenih proizvoda.

Kina izvrila ekolektivizaciju poljoprivree.

Zemlje Afrike juno o Sahare pore procesa promjena nisu uspjele a ubrzaju procesproizvodnje, kao ni zemlje Latinske Amerike i Srednjeg Istoka.

Strateki cilj u vedini zemalja prestavlja ubrzan rast proizvonje, ok zemlje

zapaa tee usporavanju rasta. 7


8/27

Direktna trina regulativa

Direktnu trinu regulativu ine:

a) politika cijena u uem smislu,

b) spoljno-trgovinski reim,

c) irektne trine intervencije i

d) kreditiranje proizvodnje i zalihe.

Politika cijena u uem smislu:

Agrarnim politikama u svim zemljama je svojstveno nastajanje stabilizacijeuslova razmjene poljoprivredno-prehrambeni proizvoa na omadem tritu.

Osnovno pitanje agrarnih politika prestavlja oreivanje visine cijena

poljoprivredno-prehrambeni proizvoa (velike razlike meu zemljama). Visina cijena zavisi od:

agrarno-resursne situacije i

stepena razvijenosti.

8


9/27

Politika cijena

Vedina zemalja OECD-a voi politiku zatite omade proizvonje cijena

poljoprivredno-prehrambenih proizvoda nezavisno od svjetskih cijena.

Niz mjera (EEZ) ograniavanja proizvonje poljoprivreno-prehrambenih proizvoda,kvote, i sl.

Pojavljuju se vikovi poljoprivrenih proizvoa.

SSSRpolitika diskriminacije poljoprivrede (niske cijene).

Isto tako, vedina zemalja u razvoju voi politiku niskih cijena osnovnih poljoprivrenihproizvoda.

Moe se zakljuiti a je najvedi efekat agrarnih politika na poljoprivreu u politicicijena osnovnih poljoprivrednih proizvoda.

Direktne subvencije za proizvoe sa niskim stepenom zastupljenosti na tritu. 9


10/27

Vanjsko-trgovinski reim i politika

Sve zemlje preferiraju stabilnost uslova na omadem tritu, a u agrarnom sektoru

ominira varijabilna zatita uz ruge viove necarinske zatite.

Svrha varijabilne zatite prestavlja ponitavanje razlika izmeu unaprije oreenihomadih i svjetskih cijena poljoprivreno-prehrambenih proizvoda.

Monopol spoljne trgovine prestavlja najvedi vi zatite (itarice, eder, uvan, iuvanske preraevine).

Monopol su koristile sve zemlje istone Evrope i zemlje u razvoju izuzev SAD-a i EEZ.

Carinska zatita preraevina, irektno subvencioniranje poljoprivree prestavljajuviove zatite.

Dakle, koristi se varijabilna zatita na strani uvoza = varijabilna zatita na strani izvoza.

10


11/27

Direktne trine intervencije

Subvencionisanje inputa

Tehnika cjenovne zatite

Direktne robne intervencije

Regulisanje velaprodajnih i maloprodajnih cijena za bazne proizvode poljoprivrednogporijekla.

Empirijski je dokazano da je proizvodni efekat subvencioniranja inputa u uslovima niskerazvijenosti vedi o efekata cjenovne zatite (mineralna ubriva, sjeme, gorivo).

Vedina razvijenih zemalja subvencionie energetske inpute i transportne usluge.

Tehnika cjenovne zatite koristi slijeede oblike:

ciljane ili orijentacione cijene (zapadne zemlje),

garantovane ili interventne cijene,

minimalne (ederna repa, ederna trska, uljarice, mlijeko...)i

zatitne cijene za stoarske proizvoe. 11


12/27

Direktne robne intervencije

(robne rezerve)

Funkcija rave je oravanje ogovarajudeg nivoa regulacionih rezervi, a na osnovu

toga irektne robne intervencije na tritu.

Cilj je usklaivanje ponue sa potranjom.

U razvijenim zemljama 8090 % pokrivenost poljoprivredne proizvodnje.

Uestvovanje ravne ustanove na tritu stub trinog interventnog mehanizma.

U robnim rezervama se uglavnom re vitalni proizvoi, kao naprimjer:

Penica,

Brano, Ulje,

eder,

So, itd.

U Bosni i Hercegovini, entiteti vode politiku robni rezervi. 12


13/27

Kreditiranje proizvodnje i zaliha

Kreitiranje zaliha je rasprostranjena mjera u zemljama trine privree.

Cilj je spreavanje sezozonskog paa cijena ispo ciljnog nivoa.

Dvostruki cilj se eli ostvariti, a to je:

1. nivo cijena priblian ciljnim,

2. izbjegavanje kupovine vede koliine o trinih vikova.

Kreditiranje zaliha je najobuhvatnije u zemljama izvoznicima, a beneficije su iznadprosjeka.

Kreitiranje proizvonje (inputa) u razvijenim zemljama, proizvoai su kreitirani ostrane proizvoaa inputa, bez angamana rave.

Kreditiranje se obavlja preko banaka.

Kreitiranje je jeno o kljuni pitanja agrarnih politika vedine zemalja.13


14/27

Osnovne posljeice mjera trine regulative

Osnovne posljeice mjera trine regulative su:

stabilnost dohotka poljoprivrede,

ohoovna nejenakost u proizvonji i potronji,

meunarona razmjena i poloaj zemalja u razvoju,

stabilizacija cijena i destabilizacija dohotka.

Pozitivna efektivna zatita oslikava ohoovnu nejenakost, ok negativna imasuprotan efekat.

Vedi posjei vede beneficije i obratno,

Vedi broj zemalja u razvoju imaju negativnu efektivnu zatitu.

Protekcionizam suava volumen i pogorava uslove meunarone saranje.

14


15/27

Investiciona politika

U vedini zemalja Evrope preovlaavaju mali posjei.

Banke nisu spremne a kreitiraju poljoprivreu zbog visokih bankarskih trokova ivisoki rizika naplate.

Izvoenje agrarne infrastrukture uz uede javnih srestava.

Normalno investiranje na farmama sprovodi politika zemalja OECD-a:

subvencioniranje kreditnih uslova i

garantovanje otplate kredita.

Specijalizovana mrea institucija za kreitiranje poljoprivree.

Postojanost uticaja rave prema specijalizovanim mreama.

15


16/27

Porezna politika i socijalne mjere

Porezna opteredenja zavise o nivoa ekonomskog razvoja.

Dva osnovna metoda direktnog oporezivanja dohotka poljoprivrede:

porez na ukupan priho poljoprivrenog omadinstva i

porez na katastarski priho omadinstava.

Zdravstveno i penziono osiguranje poljoprivrednika, zavisi od ekonomske razvijenosti.

Penziono osiguranje poljoprivrenika u vedini zemalja na obrovoljnom nivou (uticajrave za prihvatljivodu).

Obaveznim penzionim osiguranjem obuhvadeni proizvoai u Skaninavskimzemljama.

Jako mali broj zemalja tei a u socijalnim pravima izjenai poljoprivrenike sazaposlenim u ostalim sektorima privrede.

Direktni socijalni transferi kao posebne mjere agraranih politika razvijenih zemalja.16


17/27

Savremeni trendovi u agrarnoj politici(ravna intervencija u poljoprivrei)

Stabilne integracione veze EU u poljoprivredi i trgovini.

Kljuni razlozi postpojanosti visoke zainteresovanosti za poljoprivrene

probleme:

tenja za samozaovoljnodu,

tenja eviznih srestava,

eksterni efekti jeftinih poljoprivrednih proizvoda,

povedanje prouktivnosti i efikasnosti u poljoprivrei i rast poljoprivrenog ohotka,

rjeavanje regionalnih pitanja,

eksterno rjeavanje problema trinih poremedaja i

jai uticaj poljoprivrenih proizvoaa na rjeavanje rutvenih problema poljoprivreni lobi.

17


18/27

Agrarna struktura

Agrarnu strukturu poljoprivree EU sainjavaju sljeedi elementi:

mali poljoprivreni posjei sa poroinom ranom snagom,

postojanost velikog broja privrenih jeinica sa malim povrinama zemljita,

nisko uede poljoprivree EU u zaposlenim i bruto omadem proizvou,

struktura poljoprivrene proizvonje se ui vremenski perio ne mijenja,

Samodovoljnost poljoprivrede EU.

18


19/27


20/27

Principi agrarne politike- nastavak -

Agrarna politika treba a koriguje imperfektnost trita.

Mjere agrarne politike su preteno subjektivnog kriterijuma, a kao rezultat nastaju pozitivnai negativna dejstva.

Ekonomija blagostanjakriterijumi za utvrivanje efekata mjera agrarne politike:

Prua osnove za mjerenje kako pojeinanih tako i socijalnih interesa.

Polazni elementkriterijum Pareto optimalnosti.

Kompezacioni test (dopuna Paretovog kriterijuma).

Dvije vane injenice u implementaciji teorije blagostanja:

potroaki viak i

proizvoaki viak

Cost benefit analiza osnovne ekonomije blagostanja.20


21/27

Elementi agrarne politike

Osnovni set elemenata agrarne politike predstavljaju:

1. ciljevi agrarne politike2. instrumenti agrarne politike i

3. pravila agrarne politike.

CILJEVI AGRARNE POLITIKE:

meu agrarnim politikama velikog broja zemalja konstituisani su skoro ientini ciljevi,

primjer razvijenog sistema ciljeva predstavljen je Mastrihtskim ugovorom,

Prema navedenom ugovoru, ciljevi agrarne politike su:

1. povedanje prouktivnosti u poljoprivrei,

2. ivotni stanar poljoprivrenog stanovnitva,

3. stabilizacija trita,

4. zagarantovano snadbjevanje i

5. snabjevanje potroaa po razumnim cijenama.

21


22/27

Elementi agrarne politike- nastavak -

Formulisanje zajenike agrarne politike i naina njene primjene panja jeusmjerena na:

poseban karakter poljoprivredne djelatnosti,

potrebu za izvravanjem usklaivanja i

injenicu a je poljoprivrea u vedini zemalja oblast koja je usko povezana sa kompletnomprivredom.

Instrumenti agrarne politike

Instrumenti agrarne politike su veoma brojnii i razliito se klasifikuju.

Klasifikacija agrarnih instrumenata (mjera) koje se primjenjuju u Evropskoj uniji pai u svijetu djeluju na nivou:

1. gazdinstva ili tvrtke,

2. trita i

3. nacionalnih granica.

22


23/27


1. Nivo gazdinstva ili tvrtke:

efinicija pladanja,

proizvodne subvencije,

pomod inputima/kreit,

investicione dotacije,

proizvone ili kvote po jeinici povrine,

prinudna rekviriranja hrane,

povlaenje zemljita iz proizvonje i

zemljine reforme.

2. Nivo trita:

pararavna trgovina ili marketinki savjet,

robne rezerve (interventne trgovine i pomod u hrani potroaima),

akcize (posebni porezi ili troarine),

industrijske dotacije,

javne investicije u infrastrukturu, obrazovanje i istraivanje. 23


24/27


3. Nivo nacionalnih granica:

uvozne tarife, takse i carine,

izvozna pomod ili taksa,

uvozna kvota i netarifne barijere.

PRAVILA AGRARNE POLITIKE:

A. OSNOVNO PRAVILO KAE DA SEMORA PRIMJENITI ONOLIKO INSTRUMENATA KOLIKOIMA POSTAVLJENIH CILJEVA

B. MORA POSTOJATI MEUSOBNA ZAVISNOST INSTRUMENATA, (POSEBNO) USLJEDPROMJENE CILJEVA.

24


25/27

Analiza efikasnosti agrarnih instrumenata

Analiza efikasnosti agrarnih instrumenata zasniva se na teoriji ekonomskog

blagostanja.

Ukupna ravnotea nepostojanje tendencije u pravcu njenog debalansa:

generalna ravnotea i

parcijalna ravnotea.

Analiza se sprovodi radi mjerenja efikasnosti implementacije agrarnih

instrumenata:

a. subvencioniranje inputa i

b. eficitarna pladanja.

25


26/27

Agrarna politika Bosne i Hercegovine

Agrarna politika Bosne i Hercegovine tei a prati politiku EU i trini koncept

privreivanja.

Agrarna politika je sarana u strategijama razvoja poljoprivree entiteta i BrkoDistrikta.

Najvedi neostatak agrarne politike BiH je upravo taj to nemamo jeinstvenu agranupolitiku na nivou zemlje.

Temeljna karakteristika agrarne politike FBiH je neosljenost u provoenju mjerazacrtanih u strategiji razvoja poljoprivrede.

Problemi usitnjenog posjea, neovoljne subvencije u onosu na okruenje i EU.

Neizvrena restitucija/enacionalizacija, te ostale neosljenosti kaa je u pitanjuagrarna politika o kojima smo govorili na predhodnim predavanjima.

26


27/27

Hvala na panji....

27

Documents

Agrarna politika.pptx