AfrikaAfrika je, po povrsini i po broju stanovnika, drugi kontinent na

svetu.Samo poreklo imena Afrika ima vise tumacenja:

Povrsina samog kontinenta je 29 200 000 km², dok, sa svim ostrvima, Afrika pokriva povrsinu od 30 244 050 km², sto cini

6% citave Zemljine povrsine.S otprilike 922 miliona stanovnika obuhvata oko 14.2% ljudske

populacije. Gustina naseljenosti je 30.5 st/km².Kontinent je okruzen Sredozemnim morem na severu,

Suetskim kanalom i Crvenim morem na severoistoku, Indijskim okeanom na jugoistoku i Atlantskim okeanom na zapadu.

Najduza reka Afrike je Nil (6397 km), dok se najvisi vrh nalazi u Tanzaniji - Kilimandzaro (5895 m)

Proslost

Afriku su, pre oko 3,5 miliona godina, naseljavali preci danasnjeg coveka. Pre oko 1,8 milona godina su je napustili i naselili su

Evropu i Aziju.Prva velika civilizacija Afrike, Egipat, nastao je oko 5 000 p.n.e u

Delti Nila. Od 11. veka pre Hrista na obali Afrike svoje trgovacke kolonije

osnivaju Feničani. U 7. i 8. veku dolazi do arapskog osvajanja Afrike, cime se severni

deo kontinenta nasao pod arapsko-islamskim uticajem. Evropsku ekspanziju u Africi zapoceli su Portugalci u 15. veku. Kolonijalno osvajanje Afrike ostvareno je u 19. veku. Najvece

kolonijalne sile postale su Velika Britanija i Francuska, a osim njih kolonizatori su bili i Nemacka, Belgija, Italija, Portugal i

Spanija.

Regije

Afrika se deli na pet regija:

██ Severna Afrika

██ Zapadna Afrika

██  Centralna Afrika

██ Juzna Afrika

██ Istocna Afrika

Severna Afrika

Severna Afrika obuhvata 1/3 kontinenta.

U njenom sastavu se nalazi veci deo pustinje Sahare, planinski sistem

Atlasa, kao i delta Nila. Sa tri strane zapljuskuju je mora:

Sredozemno na severu, Crveno na istoku i Atlantski okean na zapadu.U ovom regionu nalaze se, po

prostranstvu, najvece Africke drzave - Sudan i Alzir.

90% povrsine Severne Afrike zauzima pustinja i polupustinja.

Zapadna AfrikaAtlantski okean formira zapadne i juzne

granice regije. Severnu granicu cini pustinja Sahara, a za najsjeverniji deo

regije se smatra Nigerski pregib. Istocna granica je manje precizna, pa je neki

smestaju na Benue Trough, a drugi na liniju koja ide od Mount Kameruna do

jezera Čad. Zapadna Afrika zauzima povrsinu od

6 140 000 km² sto cini priblizno jednu petinu povrsine Afrike.

Duz obale se pruza nizija koja prema unutrasnjosti prelazi u zarazvan, a na istoku se izdizu Kamesrunske planine.

Dok je primorje Gvinejskog zaliva toplo i vlazno tokom citave godine, iduci prema

severu zalazi se u sve suvlje predele.Od recnih tokova najvazniji je Niger (4200km).

Centralna Afrika

Obuhvata Basen Konga i njegov planinski obod.

Kongo je druga africka reka sa duzinom od 4200 km.

Centralna Afrika se nalazi u predelu ekvatora, sto uzrokuje ujednacenu klimu tokom citave godine – toplu i

vlaznu. Klima uzrokuje prasumsku vegetaciju i

tesku prohodnost. Iduci ka severu i jugu, prasumske oblasti prelaze u

savane (oblasti visokih trava), i, zatim, u pustinje.

Najveca drzava Centralne Afrike je Zair, nekadasnji Belgijski Kongo.

Istocna AfrikaIzdignuta je i visoka. U njoj dominiraju

visoravni izmedju kojih su spustene tektonske udoline i baseni. Iznad

visoravni izdizu se tektonske planine, a u nekim prostranim basenima su

nastala jezera.Istocna Afrika ima nesto blazu i suvlju

klimu od ekvatorkse, povoljnu za Evropljane.

Vulkansko poreklo uslovilo je veliko mineralno bogatstvo.

Neki delovi Istocne Afrike podmladjeni su koncentracijama divljih zivotinja poput “velike petorke” (slona, lava,

zebre, zirafe i nosoroga), cije su populacije tokom skorijih vremena

opadale.

Juzna AfrikaJuzna Afrika je visoravan smestena izmedju

Atlantika i Indijskog okeana. U centralnom i zapadnom delu prostire se

pustinja Kalahari, dok je obala Atlantika suvo podneblje. Istocna obala prima vise padavina, koje donose pasati. Padavine se izlucuju, jer se, kao prepreka, izdizu

strme planine.Juzna Afrika pripada tropskoj i subtropskoj

klimatskoj zoni. Ako se izuzme pustinja Kalahari, veci deo Juzne Afrike (s obzirom na nadmorku visinu) ima

povoljnije uslove za zivot.

Drzave u Africi

Stvaranje vecine sadasnjih Africkih Drzava nastalo je kao rezultat raspada kolonijalizma posle Drugog svetskog rata, uglavnom oko 1960.

godine.Afrika ima 53 drzave, od kojih je najmnogoljudnija

Nigerija sa 117,8 miliona stanovnika. Apsolutna vecina, to jest 49 africkih zemalja su

republike, dok, u Africi, postoje, svega tri monarhije.

Po prostranstvu najvece africke drzave su pustinjskog karaktera. Afrika ima 12 zemalja sa

povrsinom vecom od 1 miliona kilometara kvadratnih.

Gustina naseljenosti, kretanje stanovnika

Gustina naseljenosti najveca je u dolini i delti Nila (4000 st/km²). Slede istocnoafricko jezersko podrucje –

Ruanda i Burundi (vise od 200 st/km²) i ostrva Komori, Mauricijus i Sejseli.

S druge strane veoma je slaba naseljenost drzava u pustinjama (Centralnoafricka Pepublika, Cad, Mali,

Niger, Somalija, Sudan) i prasumama (Gabon, Kongo).Naseljenost je veca u obalskom podrucju).

Prirodni prirastaj se u proseku krece 30 promila godisnje. Ovakav prirodni prirastaj rezultat je opadanja stope

smrtnosti.Najveci prirodni prirastaj imaju Mali, Madagaskar, Uganda,

Eritropeja, Kongo DR, Cad (preko 30 promila), dok je najmanji u Zambiji (2,6 promila).

Stanovnistvo

Blizu 40 miliona crnog stanovnistva Amerike je poreklom iz Afrike.

U XIX veku nastaje evropska kolonizacija Afrike. Ona je u vecoj meri zahvatila Alzir, a u manjoj

Maroko, Tunis i Libiju. I obratno, arapsko stanovnistvo Alzira, Maroka i Tunisa migrira u

Evropu, narocito u Francusku.Juzno od Sahare, vece naseljavanje Evropljana

bilo je u Juznoj Africi i u glavnim gradovima africkih drzava.

Narodi Afrike

Vecinu domorodackog stanovnistva cini negroidna rasa, koja zivi juzno od Sahare, i deli se na sudanske i Bantu

crnce. Govore vise stotina razlicitih jezika.Negroidnoj rasi pripadaju jos i Pigmeji, Busmani i Hotentoti.

Severni deo Afrike naseljavaju semitsko-hamitski narodi koji nisu negroidni.

U Etiopiji je doslo do mesanja starog hamitskog sloja sa semitima, koji su se kasnije doselili iz jugozapadne Azije

i crncima. Na krajnjem jugu, pored Bantu crnaca, zive i Afrikaneri

(Buri) i Englezi. Na ostrvu Madagaskar zive Malgasi.

Stara egipatska civilizacijaZa prvu kolevku ljudske

obrazovanosti smatra se dolina reke Nil.

Pokoravanjem slabijih drzavica doslo je do ujedinjenja celog Egipta, na

cijem je celu bio faraon, vladar koji je smatran bozanstvom.

Egipat je, u ekonomskom i kulturnom pogledu, bio najmocniji u VII veku

pre n.e.Grobovi egipatskih faraona –

piramide i njihovi cuvari – sfinge i danas odolevaju zubu vremena i

jedna su najvecih turistickih atrakcija Afrike.

Egipcani su se u pisanju sluzili hijeroglifskom azbukom.

Jezicka podrucjaU VII i VIII veku Arabljani su zauzeli severnu Afriku. U osvojene

zemlje uveli su arapski jezik, pismo i islam kao religiju. Severna Afrika je, prema tome, arapsko govorno podrucje.

Zona francuskog govornog podrucja je najrostprosranjenija u Zapadnoj i Ekvatorijalnoj Africi. Iako su sve glavne kolonije stekle

nezavisnost, francuski je ostao kao sluzbeni jezik u 21 africkoj zemlji.

Portugalski jezik ostao je zvanicni jezik u 5 africkih zemalja. U ovim zemljama, zahvaljujuci misionarima, jak je uticaj katolicke crkve.

Engleska kolonijalna uprava uspostavila je vlast nad zemljama istocne i juzne Afrike, kao i u nekoliko zemalja Gvinejskog zaliva.

Engleski je sluzbeni jezik u 19 africkih drzava.U Juznoj Africi belo stanovnisvo je privilegovano i vecina je

protestantske religije. Ostalo stanovnistvo je podcinjeno i predstavlja jeftinu radnu snagu. To su Bantu crnci, “obojeni” i

doseljeni Indusi. Crni Govore svojim Bantu jezicima, dok belo i obojeno stanovnistvo upotrebljavaju jezik Afrikans koji je

mesavina holandskog i africkog jezika.

Tradicionalna poljoprivreda domorodaca

U vlaznom, tropskom delu Afrike, prisutna je moticka zemljoradnja i to pokretna. Prasuma se krci radi

koriscenja obradivog zemljista, koje se, posto se iscrpi, napusta i trazi nova, ili se paljenjem vegetacije obnavlja

njena plodnost. Tradicionalne prehrambene kulture su proso i sirak (sorto ili

dura), kukuruz, manioka, jams i banana.Obrada je primitivna, a prinosi su niski i nesigurni. Ti krajevi

oskudevaju u stoci zbog stetnog delovanja muve ce-ce. Preovladjuje sitna stoka, a u pustinjama tradicionalni znacaj

za stanovnistvo ima kamila.U sredozemnom moru, gde vlada suptropska klima, gaje se

psenica, jecam, maslina i vinova loza.

Komercijalna, plantazna poljoprivreda

Evropske zemlje su investirale sredstva u razvoj plantaza tropskih i suptropskih kultura. One su u vlasnistvu Evropljana, a na njima radi africko stanovnistvo.

Komercijalne firme dobro su mehanizovane i na njima se postize znacajan prinos.

Najvaznije kulture su pamuk, kafa, kakao, arasid, uljevita palma, susam, sisal, banane. U suptropskim oblastima karakteristicne komercijalne kulture su maslina i juzno

voce.Kakao, koji se gaji u primorju Gvinejskog zaliva jedan je od

vaznih produkata za izvoz. Ucesce Afrike u vrednosti svetskog izvoza je oko 48%. Dva

najveca proizvodjaca i izvoznika su Obala Slonovace i Gana.

Mineralna bogatstvaPovoljna geoloska gradja Afrike uticala je na rudno

bogatstvo ovog kontinenta. Otuda je i rudarstvo relativno dobro razvijeno, narocito na jugu kontinenta, za koji se, zbog bogatstva u zlatu, dijamantima, retkim

i obojeni metalima, moze reci da je ekonomski najvazniji deo Afrike.

Gotovo sva rudarska proizvodnja namenjena je izvozu.Rudnici su dobro mehanizovani i pod kontrolom su

stranog kapitala. Rudarastvo je najrazvijenije u Juznoj Africi, Zambiji,

Maroku, Gani i DR Kongu.Afrika je izuzetno bogata u zlatu, dijamantima, kobaltu,

platini, hromu, manganu, bakru, boksitu, kao i fosfatima.

IndustrijaU Severnoj Africi, na obali Gvinejskog zaliva pronadjene su

velike rezerve nafte i prirodnog gasa. Nafta je vec dobila veliki znacaj za razvoj Alzira, Nigerije i Libije.

U kisnim podrucijima obilje vode bi se moglo iskoristiti za hidrocentrale, ali je njihovo iskoriscavanje jos uvek malo.

Jug Afrike, medjiutim, obiluje kamenim ugljem koji se koristi i delimice izvozi.

Ako se ima u vidu da je veci deo proizvodnje vezan za Juznu Afriku siromastvo africkih zemalja u pogledu energetike

postaje jos ociglednije. Juzna Afrika je proizvodjac uglja, elektricne energije, zatim

dijamanata, kobalta, urana, gvozdja, hroma. Ima razvijenu metalnu, hemijsku i elektroindustriju. U pogledu stepena razvijenosti Juzna Afrika znatno odstupa od ostalog dela

Afrike.Najraznovrsniju industriju, pretezno laku, u severnoj Africi razvio

je Egipat.Zbog velikih prostranstava pod pustinjama, pasumama i visokim

planinama saobracaj je slabo razvijen.