Upload
lyhuong
View
256
Download
4
Embed Size (px)
Citation preview
AÐALNÁMSKRÁ TÓNLISTARSKÓLAMÁLMBLÁSTURSHLJÓÐFÆRI
2001
Menntamálaráðuneytið
KÁPA/MÁLMBLHLJF 6.3.2001 11:06 Page 1
Auglýsing um gildistöku aðalnámskrár tónlistarskóla
1. gr.
Með vísan til 1. og 12. gr. laga nr. 75/1985 um fjárhagslegan stuðning við tónlistarskóla,með áorðnum breytingum, hefur menntamálaráðherra staðfest nýja aðalnámskrátónlistarskóla sem tekur gildi frá og með 1. júní 2000. Aðalnámskráin kemur tilframkvæmda í tónlistarskólum frá og með skólaárinu 2000-2001 eftir því sem við verðurkomið og skal að fullu vera komin til framkvæmda eigi síðar en að þremur árum liðnumfrá gildistöku. Jafnframt falla úr gildi eldri námskrár í tónlistargreinum.
2. gr.
Aðalnámskrá tónlistarskóla er gefin út í tíu heftum og skiptist í almennan hlutaaðalnámskrár og níu sérstaka greinahluta.
Í almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er meðal annars gerð grein fyrir hlutverkiog meginmarkmiðum tónlistarskóla, skipan tónlistarnáms, greinanámskrám, ogskólanámskrám, fjallað um kennslu og kennsluhætti, þætti í hljóðfæra- og tónfræðanámi,námsmat og próf, tengsl heimila og skóla og samvinnu í skólastarfi. Í bókarlok erumfjöllun um námsumhverfi og mat á skólastarfi. Almennur hluti aðalnámskrártónlistarskóla er birtur sem fylgiskjal með auglýsingu þessari.
Í greinahlutum aðalnámskrár tónlistarskóla, sem gefnir eru út í níu heftum, er fjallað ummarkmið, inntak og skipulag náms á tilteknum námssviðum. Jafnframt er gerð grein fyrirprófum og gefnar ábendingar um viðfangsefni. Heftin bera þessi heiti:
ÁsláttarhljóðfæriEinsöngurGítar og harpaHljómborðshljóðfæriMálmblásturshljóðfæriRytmísk tónlistStrokhljóðfæriTónfræðagreinarTréblásturshljóðfæri
Heftin eru gefin út af menntamálaráðuneytinu á árinu 2000 og dreift jafnóðum til tónlistarskóla.
Menntamálaráðuneytinu 31. maí 2000
Björn Bjarnason
Guðríður Sigurðardóttir
Til foreldra/forráðamanna nemenda ítónlistarskólum
- Mikilvægt er að nemendur búi við jákvætt viðhorf tiltónlistarnámsins, að foreldrar/forráðamenn sýni náminu áhugaog að þeir fylgist með framvindu þess.
- Hljóðfæranám byggist að miklu leyti á daglegri og reglubundinniþjálfun og er því að verulegu leyti heimanám. Án markvissraæfinga verður árangur rýr.
- Nauðsynlegt er að nemendur geti æft sig þar sem þeir verða fyrirsem minnstri truflun og hafa ekki á tilfinningunni að þeir trufliaðra.
- Ungum nemendum þarf að hjálpa við að skipuleggjaæfingatímann.
- Árangursríkara er að ungir nemendur æfi sig oftar og skemur ísenn en sjaldnar og lengur.
- Tónlistarnám þarf að vera ánægjulegt og ánægjan felst ekki síst ístolti nemandans yfir eigin framförum og aukinni færni.
- Eðlilegt er að áhugi nemenda sé ekki alltaf samur og jafn. Ef nemandi sýnir merki um uppgjöf er mikilvægt að kennari ogforeldrar/forráðamenn leiti orsaka og lausna. Stundum er nóg aðskipta um viðfangsefni til að áhuginn glæðist á ný.
- Hlustun er afar mikilvægur þáttur í öllu tónlistarnámi. Með þvíað hlusta á vel flutta tónlist fá nemendur nauðsynlegarfyrirmyndir. Foreldrar/forráðamenn geta lagt sitt af mörkummeð því að hvetja nemendur til að hlusta á fjölbreytta tónlist viðmargs konar aðstæður og með því að fara með þeim á tónleikaþegar tækifæri gefast, bæði innan tónlistarskólans og utan.
KÁPA/MÁLMBLHLJF 6.3.2001 11:06 Page 2
AÐALNÁMSKRÁ TÓNLISTARSKÓLAMÁLMBLÁSTURSHLJÓÐFÆRI
2001
Menntamálaráðuneytið
Menntamálaráðuneytið : námskrár 28
Febrúar 2001
Útgefandi: MenntamálaráðuneytiðSölvhólsgötu 4150 ReykjavíkSími: 560 9500Bréfasími: 562 3068Netfang: [email protected]: www.mrn.stjr.is
Hönnun og umbrot: XYZETA / SÍALjósmyndun: Kristján MaackMyndskreytingar: XYZETA / SÍAPrentun: Oddi hf.
© 2001 Menntamálaráðuneytið
ISBN 9979-882-50-6
3
Formáli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Trompet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Nokkur atriði varðandi nám á trompet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Markmið í grunnnámi
Verkefnalisti í grunnnámi
Grunnpróf
Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Markmið í miðnámi
Verkefnalisti í miðnámi
Miðpróf
Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Markmið í framhaldsnámi
Verkefnalisti í framhaldsnámi
Framhaldspróf
Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Grunnnám
Miðnám
Framhaldsnám
Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Horn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Nokkur atriði varðandi nám á horn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Markmið í grunnnámi
Verkefnalisti í grunnnámi
Grunnpróf
Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
Markmið í miðnámi
Verkefnalisti í miðnámi
Miðpróf
3
EFNISYFIRLITEFNISYFIRLIT
4
Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Markmið í framhaldsnámi
Verkefnalisti í framhaldsnámi
Framhaldspróf
Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Grunnnám
Miðnám
Framhaldsnám
Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Althorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Nokkur atriði varðandi nám á althorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Markmið í grunnnámi
Verkefnalisti í grunnnámi
Grunnpróf
Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Markmið í miðnámi
Verkefnalisti í miðnámi
Miðpróf
Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Grunnnám
Miðnám
Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Básúna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Nokkur atriði varðandi nám á básúnu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Markmið í grunnnámi
Verkefnalisti í grunnnámi
Grunnpróf
Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Markmið í miðnámi
Verkefnalisti í miðnámi
Miðpróf
Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Markmið í framhaldsnámi
Verkefnalisti í framhaldsnámi
Framhaldspróf
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
4
5
Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105
Grunnnám
Miðnám
Framhaldsnám
Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108
Barítónhorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Nokkur atriði varðandi nám á barítónhorn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112
Markmið í grunnnámi
Verkefnalisti í grunnnámi
Grunnpróf
Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121
Markmið í miðnámi
Verkefnalisti í miðnámi
Miðpróf
Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129
Markmið í framhaldsnámi
Verkefnalisti í framhaldsnámi
Framhaldspróf
Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137
Grunnnám
Miðnám
Framhaldsnám
Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138
Túba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
Nokkur atriði varðandi nám á túbu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139
Grunnnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140
Markmið í grunnnámi
Verkefnalisti í grunnnámi
Grunnpróf
Miðnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147
Markmið í miðnámi
Verkefnalisti í miðnámi
Miðpróf
5
6
Framhaldsnám . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153
Markmið í framhaldsnámi
Verkefnalisti í framhaldsnámi
Framhaldspróf
Samleikur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160
Grunnnám
Miðnám
Framhaldsnám
Bækur varðandi hljóðfærið . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161
6
7
Aðalnámskrá tónlistarskóla skiptist annars vegar í almennan hluta oghins vegar í greinanámskrár fyrir einstök hljóðfæri og námsgreinar ítónlistarskólum. Í þessu riti er að finna greinanámskrár fyrir málm-blásturshljóðfæri, þ.e. trompet, horn, althorn, básúnu, barítónhorn ogtúbu. Námskrárnar miðast við þá skipan tónlistarnáms sem mælt erfyrir um í almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla.
Í almennum hluta aðalnámskrár eru hlutverk og meginmarkmið tónlist-arskóla skilgreind. Náminu er skipt í þrjá námsáfanga, grunnnám,miðnám og framhaldsnám, og lögð áhersla á samræmt námsmat við lokáfanganna. Jafnframt er lögð áhersla á sjálfstæði og frumkvæði ein-stakra skóla, skapandi starf og samvinnu í skólastarfi.
Aðalnámskrá tónlistarskóla er ætlað að tryggja fjölbreytni en jafnframtað stuðla að samræmingu þeirra námsþátta sem aðalnámskrá tekur til,bæði innan einstakra tónlistarskóla og á milli skóla.
Almenn atriði varðandi námsþætti og námsmat er að finna í almennumhluta aðalnámskrár. Þar er einnig að finna umfjöllun um áfangapróf,þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra, lengd prófa, prófreglur,prófdæmingu og einkunnagjöf. Því er mikilvægt að allir, sem hlut eiga aðmáli, kynni sér almennan hluta aðalnámskrár tónlistarskóla vandlega.
Í almennum hluta aðalnámskrár er mælst til þess að tónlistarskólar skil-greini starfssvið sitt í eigin skólanámskrám. Við þá námskrárgerð erhverjum skóla ætlað að taka mið af stefnumörkun aðalnámskrár tónlist-arskóla, ásamt því að sinna sérhæfðum og staðbundnum markmiðum.
Í námskrám fyrir einstök málmblásturshljóðfæri er að finna sértækmarkmið fyrir grunnnám, miðnám og framhaldsnám, sniðin að hverjuhljóðfæri, verkefnalista fyrir einstaka áfanga, prófskýringar og dæmium prófverkefni á áfangaprófum. Auk þess eru birtir listar með sam-leiksverkum og bókum varðandi hljóðfærin.
7
FORMÁLIFORMÁLI
88
9
Í þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á trompet. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinna þriggjamegináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Í þessumköflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nem-endur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.
Nokkur atriði varðandi nám á trompetNámskrá fyrir trompet á einnig við um kornett og flygilhorn enda eruhljóðfærin náskyld og nýta sama kennsluefni. Til hægðarauka og ein-földunar er námskráin kennd við trompet og hann oftast einn nefndur ístað þess að telja upp öll hljóðfærin þrjú.
Nám á trompet getur hafist þegar nemendur hafa líkamlega burði til aðleika á hljóðfærið og fullorðinsframtennur eru komnar á sinn stað.Algengast er að námið hefjist þegar nemendur eru á aldrinum 8 til 10ára. Oft þykir heppilegt að nemendur hefji nám á kornett þar sem þaðer léttara og meðfærilegra en trompet.
Trompetar eru til í mörgum stærðum og tóntegundum en algengasturer trompet í B. Hann er grunnhljóðfæri í öllu trompetnámi og nánasteinráður í lúðrasveitum og rytmískri tónlist. Minni trompetar, s.s. D-trompet, Es-trompet og piccolotrompet í B eða A, eru einkum notaðir tilað leika eldri trompetkonserta og nútímatónlist. Í sinfóníuhljómsveitumer C-trompet algengastur en B-trompet og minni trompetar eru einnigtalsvert notaðir. Kornett og flygilhorn hafa verið í notkun síðan snemmaá 19. öld. Kornett var afar vinsæll um aldamótin 1900 og var þá mikið
9
TROMPETTROMPET
10
skrifað af glæsilegum einleiksverkum fyrir hann. Nú til dags er flygil-horn algengast sem aukahljóðfæri trompetleikara í stórsveitum ogöðrum djasshljómsveitum.
Mikið er til af samleiksverkum fyrir málmblásara. Algengust erukvintettar, kvartettar og tríó en einnig er talsvert um verk fyrir stærrihópa, svo sem lúðrasveitir og málmblásarakóra. Mikilvægt er að nem-endum á málmblásturshljóðfæri gefist tækifæri til að kynnast þessaritónlist, gjarnan í reglulegu starfi samleikshópa.
GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til 9ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi.
Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklingsbund-in og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok grunnnáms eiga trompetnemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- haldi rétt á hljóðfærinu og noti fingurgóma á ventlana
- beiti jöfnum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð allgóðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð góðri og eðlilegri munnsetningu
- hafi náð góðum grundvallartökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá
g til f''
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
10
11
- hafi náð allgóðum tökum á inntónun
- geti gert styrkleikabreytingar vel heyranlegar
- ráði yfir eðlilegri tungutækni miðað við þetta námsstig
- geti leikið bundið og með tungu
- noti þriðju baulu sé þess nokkur kostur
Nemandi
- hafi öðlast allgott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
- hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt
þessari námskrá
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil þriggja ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
11
Trompet – Grunnnám
12
Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi. List-inn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til viðmiðun-ar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við val annarskennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. allt frákennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunnnáms. Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
AGNESTIG / CEDERBERGVi spelar trumpet 1 og 2Gehrmans
BJÖRGVIN Þ. VALDIMARSSONTrompet-leikur, 1. og 2. heftiNótnaútgáfa B.Þ.V.
CLARKE, H. L.Elementary StudiesCarl Fischer
DUCKETT, R.Team BrassInternational Music Publications
EKINGE / SUNDBERGTrumpeten och jag, 1.–3. heftiThore Ehrling Musik AB
GETCHELL, ROBERT W. / HOVEY, NILO W.
First Book of Practical Studies forCornet and TrumpetBelwin MillsSecond Book of Practical Studiesfor Cornet and TrumpetBelwin Mills
HERFURTH, P.A Tune a Day, I og IIChappell/Boston
HERING, S.Trumpet Course:Book 1: The Beginning TrumpeterBook 2: The Advancing TrumpeterCarl Fischer40 Progressive EtudesCarl Fischer
RIDGEON, J.Scene 1 for the Brass PlayerBrass WindScene 2 for the Brass PlayerBrass Wind
ROBBINSON, A. F.Elementary MethodRubank
VINCENT / WEBERCornet Student, 1. og 2. heftiBelwin Mills
WASTALL, P.Learn as you play Trumpet & CornetBoosey & Hawkes
ÝMSIRThe Complete Scale BookBoosey & Hawkes
Scales and Arpeggios for TrumpetAssociated Board
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
12
13
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir trompet og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.
BALENT, A. (ÚTS.)Solos Sound SpectacularCarl Fischer
BARNE, C.The Clifford Barnes Trumpet AlbumBoosey & Hawkes
BARRATT, C.Bravo Trumpet![28 lög]Boosey & Hawkes
BARSHAM / JONESTrumpet SolosVol. 1 The Tudor AgeVol. 2 The Age of PurcellChester
BERNARD, ANDRÉPériplesBillaudot
BORST / BOGÁRMusique de TrompetteBoosey & Hawkes
BURNEY, CHARLESPastoraleKendor Music
ENDRESEN, R. M.Indispensable FolioRubank
GREGSON, E.Ten Miniatures for Trumpet andPianoBrass Wind20 Supplementary Tunes forBeginner Brass[einleiksverk]Brass Wind
GUNNING / LYONSThe Really Easy Trompet BookFaber
HARE (ÚTS.)The Magic TrumpetBoosey & Hawkes
HARRIS / WALLACETime Pieces for Trumpet: Musicthrough the ages, 1. og 2. heftiAssociated Board
HERING, S. (ÚTS.)From the Classics: Easy Piecesfor the Young TrumpeterCarl Fischer
HOOK, J.Tvær sónöturBoosey & Hawkes
LAWRANCE, PETERWinners GaloreBrass Wind
MILLER, J.The Baroque TrumpetFaber
MILLER / PEARSON (ÚTS.)Going Solo for Trumpet or CornetFaber
MOWERS, MIKEMusical Postcards jr.[undirleikur á geisladiski]Boosey & Hawkes
NORTON, C.Microjazz for TrumpetBoosey & Hawkes
RAE, J.Blue TrompetUniversal Edition
RAMSKILL, ROBERTJazzed Up Too Brass Wind
RIDGEON, J.New Horizons for the YoungBrass PlayerBrass WindSix Rhythmic PiecesBrass Wind
RIVERRE, P.Premier voyage, 1. og 2. heftiLemoine
13
Trompet – Grunnnám
14
GrunnprófVið lok grunnnáms skulu nemendur þreyta grunnpróf, annars vegar íhljóðfæraleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í trompetleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakraprófþátta á bls. 37 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á grunnprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
SMITH, C. W.All Jazzed Up for TrumpetBrass Wind
STUART, H. (ÚTS.)Trumpet FanciesChappell/Boston Music Company
WALLACE / MILLERFirst Book of Trumpet SolosFaberSecond Book of Trumpet SolosFaber
WASTALL, P. (ÚTG.)First Repertoire Pieces for TrumpetBoosey & Hawkes
WIGGINS, B.Trumpeters’ TunesChester
ÝMSIRFavorite Movie Themes[undirleikur á geisladiski]Hal LeonardKeynotes Album for TrumpetBrass Wind
New Pieces for Trumpet, 1. heftiAssociated Board
Top Line Album for TrumpetBrass Wind
Up Front Album, 1. og 2. heftiBrass Wind
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
14
15
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á grunnprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má velja önnur verkefni af sam-bærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá b til f ''
- dúrtónstiga og laghæfa molltónstiga til og með tveimur formerkjum
- þríhljóma í dúr og moll til og með tveimur formerkjum
Æfing nr. 1Úr: Hering, S.: The AdvancingTrumpeterCarl Fischer
Æfing nr. 64Úr: Clarke, H.: Elementary StudiesCarl Fischer
TELEMANN, G. PH.Svíta nr. 1, 2. kafli Allegro Úr: Wastall, P.: First RepertoirePieces for TrumpetBoosey & Hawkes
TCHAIKOVSKY, P. I.Mélodie Antique FrançaiseÚr: Wallace/Miller: The First Bookof Trumpet SolosFaber
WARREN, RAYMONDIntradaÚr: New Pieces for Trumpet, 1. heftiAssociated Board
HOOK, JAMESSónata nr. 1, 2. kafli MinuettoBoosey & Hawkes
RIDGEON, JOHNSquare Dance Úr: Six Rhythmic PiecesBrass Wind
GREGSON, EDWARDScherzo, nr. 10Úr: Ten Miniatures for Trumpetand PianoBrass Wind
15
Trompet – Grunnnám
16
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins g til f''
- leiki krómatískan tónstiga frá b upp á f'' og niður á b aftur
- leiki dúr- og molltónstiga eina áttund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga bundið og með tungu
- geti leikið þríhljóma með tungu
- leiki tónstiga og hljóma eigi hægar en M.M. C = 60, miðað við að
leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
Krómatískur tónstigi frá b
D-dúr
g-moll, laghæfur
C-dúr þríhljómur
==========Ä
ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmm
================Ä
"
"
ä mmmmm
mmmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t#t
!tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmmm
tt
t
mmmmm
================Ä
!
!ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
=======================Ä
ä mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
" t # tt ! t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t"t #t
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
!tt !t
t mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
" t # tt !t m
mmm
mmmm
mmmm
mmmm
t" t #t
tmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t " tt " t
================Ä
mmmm
mmm
mmmm
mmm
tt " t
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm" t
t "tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t "tt "t
mmmm
mmmm
tt " t
mmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
16
17
e-moll þríhljómur
MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði geturþó verið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroskinemenda.
Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok miðnáms eiga trompetnemendur að hafa náð eftirfarandi mark-miðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti öruggum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá fís til b''
- hafi hlotið þjálfun sem miði að góðu úthaldi
- hafi náð góðum tökum á inntónun
- geti lagfært inntónun á d' og des'/cís' með þriðju eða fyrstu baulu
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- ráði yfir töluverðu styrkleikasviði og geti gert andstæður augljósar
===========Ä
!
ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmm
17
Trompet – Grunnnám
18
- ráði yfir góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjölbreytni í
túlkun
- hafi hlotið nokkra þjálfun í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- hafi gott vald á að leika bundið og með tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi, þ.e. náttúrutónabindingar
Nemandi
- hafi öðlast gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta miðnáms
- geti tónflutt létt viðfangsefni upp um heiltón, þ.e. lesið nótur í C á
B-trompet
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari
námskrá
Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti
hann sinnir eftirfarandi atriðum:
- leik eftir eyra
- tónsköpun
- spuna
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil sjö til átta ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- ýmis blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
18
19
Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessumnámsáfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrumtilvikum getið í fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
ARBANArban Grand MethodCarl Fischer/Boosey & Hawkes
CLARKE, HERBERTTechnical StudiesCarl Fischer
COLIN, CHARLES Lip FlexibilitiesCharles Colin
ENDRESENSupplementary StudiesRubank
GETCHELL, ROBERT / HOVEYFirst Book of Practical Studiesfor Cornet and TrumpetBelwin MillsSecond Book of Practical Studiesfor Cornet and TrumpetBelwin Mills
GOWER / VOXMANRubank Advanced Method, 1. og2. heftiRubank
HERFURTH, P.A Tune a Day IIChappell/Boston
HERING, SIGMUND40 Progressive EtudesCarl Fischer32 EtudesCarl Fischer Trumpet Course:Book 3: Progressive TrumpetBook 4: Achieving Trumpet Carl Fischer
HOLCOMBE, BILL 12 Intermediate Jazz Etudes forTrumpetMusicians Publications
KOPPRASCH, C.Sixty Selected Studies for Trumpet, 1. heftiBoosey & Hawkes
MOECK, WALTER F.20 Melodic Etudes for TrumpetC. L. Barnhouse Co.
QUINQUE, ROLF Trumpet MethodEditions Bim
RIDGEON, JOHNScene 2 for the Brass PlayerBrass Wind
19
Trompet – Miðnám
20
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir trompet og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.
ANDERSON, LEROYA Trumpeter’s LullabyBelwin Mills
BALAY, GUILLAUMEAndante et AllegroLeduc
BALL / CARR / PARKERTopline Album for TrumpetBrass Wind
BARSHAM / JONESTrumpet Solos:Vol. 1 The Tudor AgeVol. 2 The Age of PurcellChester
BEELER, WALTER (ÚTS.)Solos for the Trumpet PlayerSchirmer
CLARKE, HERBERTCharacteristic StudiesSounds from the Hudson, Carnival of Venice, Maid of the Mist[undirleikur fáanlegur en fylgir ekkibókinni]Carl Fischer
CLÉRISSE, ROBERT Thème variéLeduc
CORELLI, ARCANGELOSónata í F-dúrBillaudot
COWLES, COLIN, (ÚTS.)Famous Melodies NeopolitanRicordi
DRATHS, WILLIClassical Trumpet AlbumSchott
GREGSON, EDWARDCameos for TrumpetBrass Wind
GRIEG, EDWARD / WALLACELyric PiecesFaber
HARRIS / WALLACETime Pieces for Trumpet: Musicthrough the ages, 3. heftiAssociated Board
HAYDN, FRANZ JOSEPHKonsertIMC/Boosey & Hawkes
HOOK, JAMESTvær sónöturBoosey & Hawkes
LANNING, JERRY (ÚTS.)Classic Experience CollectionCramer
LAWTON, SIDNEY (ÚTS.)Old English Trumpet Tunes, 1. og 2. heftiOxford University Press
SACHSE, ERNST100 StudiesIMC
SCHLOSSBERG, MAXDaily Drills and Technical Studiesfor TrumpetM. Baron Co.
SMITH, W. STANLEY A Book of Studies for Trumpet inB flatOxford University Press
STAMP, JAMESWarm-ups + StudiesEditions Bim
SUNDBERG / EKINGETrumpeten och jag, 4. heftiThore Ehrling Musik AB
VIZZUTTI, ALLENThe Allen Vizzutti Trumpet MethodBook 1: Technical StudiesBook 2: Harmonic StudiesBook 3: Melodic StudiesAlfred Music
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
20
21
MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í trompetleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á miðprófivelja nemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali af sam-bærilegri þyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verk eðaeigin útsetningu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljómferlimeð eða án undirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finnaí almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerðgrein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.
MANCINI, HENRY / FRACKENPOHL, A.
The Pink PantherKendor Music
MILLS, FRED / ROMM, RONThe Canadian Brass Book ofIntermediate Trumpet Solos[undirleiksnótur og undirleiksdiskurfylgja]Hal Leonard
MOWERS, MIKEMusical Postcards[undirleikur á geisladiski]Boosey & Hawkes
PURCELL, HENRYSónataIMC/Kalmus
RAMSKILL, ROBERTJazzed Up Too Brass Wind
ROBBINS, GEOFFREYMont Saint-MichelLeduc
STREET, ALLANRondinoBoosey & Hawkes
TELEMANN, G. PH.Svítur nr. 1 og 2Boosey & Hawkes
VOXMAN, H. (ÚTS.)Concert and Contest CollectionRubank
WALLACE / MILLERSecond Book of Trumpet SolosFaber
ÝMSIRThe Definitive Jazz CollectionHal Leonard
New Pieces for Trumpet, 2. heftiAssociated Board
Rubank Book of Trumpet SolosRubank
Soloist Folio for Cornet or TrumpetRubank
21
Trompet – Miðnám
22
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á miðprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á miðprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni af sambæri-legri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá fís til b''
- dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga til og með fimm for-
merkjum
- dúr- og mollþríhljóma til og með fimm formerkjum
Æfing nr. 33Úr: Hering, Sigmund: 40 Progressive EtudesCarl Fischer
Æfing nr. 33Úr: Endresen, R. M.: Supple-mentary StudiesRubank
CORELLI, A.Sónata í F-dúr, 1. og 2. kafliBillaudot
PURCELL, H.Sónata í B-dúrÚr: Lawton: Old English TrumpetTunes, 1. heftiOxford University Press
HAYDN, F. J.Konsert, 2. kafliIMC/Boosey & Hawkes
ROBBINS, GEOFFREYMont Saint-MichelLeduc
BALAY, G.Petite Pièce ConcertanteÚr: Beeler, W. (úts.): Solos forthe Trumpet PlayerSchirmer
STREET, ALLANRondinoBoosey & Hawkes
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
22
23
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins fís til b''
- leiki krómatískan tónstiga frá fís upp á b'' og niður á fís aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs, annars
eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og hljóma eigi hægar en M.M. C = 78, miðað við að
leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
a-moll, hljómhæfur
Óundirbúinn nótnalestur og tónflutningurAuk hefðbundins, óundirbúins nótnalestrar skal nemandinn tónflytja íC, þ.e. heiltón upp. Dæmið skal vera af sambærilegri þyngd og lestrar-dæmi á grunnprófi. Sjá enn fremur prófreglur og skýringar í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 36 og 44.
FramhaldsnámFramhaldsnám tekur við að loknu miðnámi. Hér er um umfangsmikinnnámsáfanga að ræða og miðast lok framhaldsnáms við að nemendurséu undir það búnir að takast á við tónlistarnám á háskólastigi.
=======================Ä
ä mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt!t
t mmmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
t!t
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
t!t
t
=========Ä
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t|
mmmmm
23
Trompet – Miðnám
24
Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklings-bundinn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikarnemenda. Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bilfjórum árum. Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmritíma en einnig getur lengri námstími verið eðlilegur.
Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörf-um nemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemend-ur ólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok framhaldsnáms eiga trompetnemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti jafnri og lipurri fingratækni og ráði yfir talsverðum hraða
- hafi náð mjög góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- beiti eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
- hafi náð góðum tökum á öruggri og þroskaðri tónmyndun á öllu tón-
sviðinu frá fís til c'''
- hafi náð góðu úthaldi
- hafi náð mjög góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- leiki hreint og geti aðlagað inntónun með notkun baulu
- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins
- ráði yfir mjög góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjöl-
breytni í túlkun
- ráði yfir leikni í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi á öllu tónsviðinu, þ.e. náttúru-
tónabindingar
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
24
25
- geti leikið trillur og skrautnótur í samræmi við tónbókmenntir þessa
námsáfanga
Nemandi
- hafi öðlast mjög gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við á miðprófi
- geti tónflutt upp um heiltón, upp um hreina ferund og niður um hálf-
tón, þ.e. í C, Es og A
- hafi fengið reglulega þjálfun í að leika utanbókar
- hafi hlotið þjálfun í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt
þessari námskrá
- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almenn-
um hluta aðalnámskrár, bls. 41–42
Nemandi sýni með ótvíræðum hætti
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- margvísleg blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í framhaldsnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í framhalds-námi. Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að veratil viðmiðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars viðval annars kennsluefnis. Þyngdarstig verkefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf framhaldsnáms, til efnis semhæfir við lok námsáfangans. 25
Trompet – Framhaldsnám
26
Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverk-um. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðan titilverks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eða tón-verka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Af þessariástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið í fleiri eneinum áfanga.
Æfingar
ARBAN, J. B.Complete Conservatory MethodCarl Fischer
BOZZA, EUGÈNE16 EtudesLeduc
BRANDT, V. / VACCHIANO34 StudiesBelwin Mills34 Last StudiesBelwin Mills
BROILES, MELTransposition for OrchestralTrumpetMcGinnis & Marx
CLARKE, HERBERT L.Technical StudiesCarl FischerCharacteristic Studies[undirleikur fáanlegur en fylgir ekkibókinni]Carl Fischer
COLIN, CHARLESAdvanced Lip FlexibilitiesCharles Colin
DUFRESNE, G. / VOISIN, R.Develop Sight ReadingCharles Colin
HERING, SIGMUND24 Advanced Etudes
Carl Fischer
KOPPRASCH, C.Sixty Selected StudiesCarl Fischer
NAGEL, ROBERTTrumpet Studies in Contemporary MusicBelwin Mills
REINHARDTSelection of Concone Studies forTrumpetElkan Vogel/United Music Publishers
SACHSE100 EtudesIMC
SCHLOSSBERG, MAXDaily Drills and Technical StudiesBaron
STAMP, JAMESWarm-ups + StudiesEditions Bim
VIZZUTTI, ALLEN Trumpet MethodBook 1: Technical StudiesBook 2: Harmonic StudiesBook 3: Melodic StudiesAlfred Music
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
26
27
Tónverk
Eftirfarandi tónverk eru fyrir trompet og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.
ARBAN, JEAN BAPTISTE12 Famous Fantasies andVariationsCarl Fischer
ARNOLD, MALCOLMFantasy[einleiksverk]Faber
ARUTUNIAN, ALEXANDERKonsertIMC
BALAY, GUILLAUMEAndante et AllegroUnited Music Publishers
BEELER (ÚTS.)29 Cornet SolosSchirmer
BELLSTEDT, HERMANNapolíSouthern Music Company
BERNSTEIN, LEONARDRondo for LifeyBoosey & Hawkes
BOZZA, EUGÈNEBadinageLeduc
BÜSSER, HENRIAndante & ScherzoIMC
CLARKE, HERBERT L.Characteristic StudiesCarl Fischer
DEFOSSEZ, RENÉRecitativo et AllegroAndel/Leduc
DONATO, ANTONPrélude et AllegroUnited Music Publishers
ENESCO, GEORGESLegendIMC
FANTINI, GIROLAMO8 sónöturMusica Rara
GABRIELLI, DOMENICO6 sónöturMusica Rara
GIBBONS, ORLANDOSvítaStainer & Bell
GOEDICKE, ALEXANDERKonsertetýða op. 49Brass Press
HÄNDEL, GEORG FRIDERICSvíta í D-dúrBillaudot
HAYDN, FRANZ JOSEPHKonsertBoosey & Hawkes/IMC
HINDEMITH, PAULSónataSchott
HONEGGER, ARTHURIntradaSalabert
HOVHANESS, ALLANPrayer of St. GregorySouthern Music Company
HUMMEL, JOHANN N.KonsertBoosey & Hawkes
IBERT, JACQUESImpromtuLeduc
JOLIVET, ANDRÉAir de BravoureIMC
KARL O. RUNÓLFSSONSónataMusica Islandica
KENNAN, KENTSónataWarner Brothers
LARSSON, LARS E.ConcertinoGehrmans
27
Trompet – Framhaldsnám
28
Útdrættir úr hljómsveitarverkum
FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt:hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllunum tónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti.
Difficult Passages, 1. og 2. heftiBoosey & Hawkes
Essential Repertoire for TrumpetUniversal Edition
BARTOLD / VOISINOrchestral Excerpts, tíu heftiIMC
LAWTON, S. (ÚTS.)Old English Trumpet Tunes,1. og 2. heftiOxford University Press
LEVY, J.Grand Russian FantasiaCarl Fischer
NERUDA, J. G. B.Konsert í Es-dúrMusica Rara/Brass Wind
PURCELL, HENRYSónata í D-dúrIMC
RIISAGER, KNUDÅGEConcertinoWilhelm Hansen
ROPARTZ, J. GUYAndante et AllegroCarl Fischer
SANDERS, ROBERT L.Square DanceStainer & Bell
SCARLATTI, ALESSANDRO7 Arie con tromba solaBrass Press
SCHICKELE, PETER3 Uncharacteristic PiecesElkan Vogel
SOMMERFELDT, ØISTENDivertimento, op. 21Norsk Musikforlag
STAIGERS, DELKarnival í FeneyjumCarl Fischer
TORELLI, GIOVANNIKonsert í D-dúrSchott
TURRIN, JOSEPHCapriceBrass Music
VIVIANI, GIOVANNI B.Sónötur nr. 1 og 2Musica Rara
WASTALL (ÚTS.)Baroque Music for TrumpetBoosey & Hawkes
WRIGHT, DENISLa MantillaSmith
ÝMSIRContemporary Music for TrumpetBoosey & Hawkes
Les instruments à ventBillaudot
New Pieces for Trumpet, 2. heftiAssociated Board
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
28
29
Mikilvægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vand-lega.
Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í trompetleik skal nemandi leika þrjú verk, útdrættiúr hljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigarog brotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess sem gefiðer fyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur á milliþess að (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd og önnurprófverkefni, (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnir veigamikluhlutverki og (c) leika tónverk á annað hljóðfæri úr sömu fjölskyldu ogaðalhljóðfæri. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerðgrein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á framhaldsprófi og út-drætti úr hljómsveitarverkum. Síðan eru birt fyrirmæli um leikmátaþeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk, útdrættir úr hljómsveitarverkum og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á framhaldsprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni afsambærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
NERUDA, J. G. B.Konsert í Es-dúr, 1. kafliMusica Rara
HUMMEL, J. N.Konsert, 1. kafliBoosey & Hawkes
ROPARTZ, J. GUYAndante et AllegroCarl Fischer
CLARKE, HERBERT L.Karnival í FeneyjumÚr: Characteristic StudiesCarl Fischer
KARL O. RUNÓLFSSONSónata, 1. eða 3. kafliMusica Islandica
BOZZA, EUGÈNEBadinageLeduc
29
Trompet – Framhaldsnám
30
Dæmi um útdrætti úr hljómsveitarverkum
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá fís til c'''
- alla dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga
- alla dúr- og mollþríhljóma
- forsjöundarhljóma frá hvaða tóni sem er í neðstu áttund tónsviðsins
- minnkaða sjöundarhljóma frá fís, g og gís
- stækkaða þríhljóma frá fís, g, gís og a
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins fís til c'''
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan tón-
sviðsins og niður á neðsta tón aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
Æfing nr. 31Úr: Brandt, Vasilly: 34 Studies IMC
Advanced Etude nr. 12Úr: Vizzutti, Allen: Melodic StudiesAlfred Music
BEETHOVENForleikur að óperunni Leónóru nr. 2 eða 3
MOUSSORGSKY / RAVELMyndir á sýningu, inngangur
PROKOFFIEFLeutinant Kije, 1. kornett
BRAHMSHáskólaforleikur
RIMSKY-KORSAKOVScheherazade
RESPIGHIFurur Rómaborgar, baksviðssóló
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
30
31
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs, annars
eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki forsjöundarhljóma tvær áttundir þar sem því verður við komið,
annars eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki minnkaða sjöundarhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og
niður á grunntón aftur
- leiki stækkaða þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- geti leikið alla tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 100, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
Forsjöundarhljómur frá c'
Minnkaður sjöundarhljómur frá fís
Stækkaður þríhljómur frá g
Óundirbúinn nótnalestur og tónflutningurAuk hefðbundins, óundirbúins nótnalestrar skal nemandinn tónflytjaúr C (heiltón upp), Es (upp um ferund) og A (hálftón niður). Dæmiðskal vera af sambærilegri þyngd og lestrardæmi á miðprófi. Sjá ennfremur prófreglur og skýringar í almennum hluta aðalnámskrár tónlistar-skóla, bls. 36 og 44.
===================Ä
ä
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
!t
tmmmm
mmmmm
mmmmmmm
mmmmm
t!t
t
t
æ
mmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmmm
tt
!tt
|
mmmmm
=======================Ä
ä mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
! tt
t"t m
mm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
! tt
t" t m
mmmm
mmmmm
mmmm
mmm
! t" t
tt
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
!t"t
tt
æ
! |
mmmmmm
b
=======================Ä
ä
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t"t m
mm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
tt
t" t m
mmmm
mmmmm
mmmm
mmm
t" t
tt
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t"t
tt æ
|
mmmm
b
31
Trompet – Framhaldsnám
32
SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í þrennt: verk fyrir grunnnám,miðnám og framhaldsnám, allt eftir því í hvaða námsáfanga þau hentabest. Innan hvers hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda ogútgefenda getið með sama hætti og annars staðar í námskránni.
Grunnnám
CLARK, JOHN G.New Horizons for Beginner Band[fimm radda blásarasveit]Brass Wind
DEDRICK, ARTMarch of the Missilemen[3 trompetar + píanó]Kendor Music
EISENHAUER / WILLIAMLearn to play cornet duetsAlfred Music
GREGSON, EDWARDNew Horizon for Beginner BrassEnsemble[fimm radda málmblásarasveit]Brass Wind
HALL, JAN INGEBlandat för blåsare, 1. og 2. hefti[2 trompetar + es-horn + básúna]Gehrmans
HENDERSON / STOUTAMIREDuets for festival and fun[2 trompetar]Mel Bay
HURRELL, ANDREWBumper Brass: 101 Easy Duets[2 trompetar]Nova Music
IVESON, JOHNThree of a Kind[3 trompetar]Brass Wind
KINYON / O’REILLYYamaha trumpet duets[2 trompetar]Alfred Music
NIEHAUS / LENNIESix Jazz Duets[2 trompetar]Kendor Music
VOXMAN (ÚTS.)Selected Duets for Cornet orTrumpet, 1. hefti[2 trompetar]Rubank
ÝMSIRGreat Jazz Duets [2 trompetar]Rubank/Hal Leonard
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
32
33
Miðnám
AGNESTIG, CARL-BERTILMusik för 3, 1. hefti[3 trompetar]Reuter & Reuter
BACH, J. S. / HERING, S.Bach for two trumpets[2 trompetar]Carl Fischer
BARNARD, GEORGE D.The Pals Polka[2 trompetar + píanó/lúðrasveit]Carl Fischer
BOWER / BULLABop Duets[2 trompetar]Charles Colin
BUSH, IRVINGDuet Sessions: Duets in theModern Jazz Idiom[2 trompetar]Charles Colin
COX, J. S.Twelve Concert Duets for Cornetor Trumpet[2 trompetar]Rubank
EAST, MICHAEL / KAISERHOTThree Trumpet Quartets[4 trompetar]Kendor Music
GATTI, DOMENICODuets for Trumpets[2 trompetar]Carl Fischer
GEARHART, LIVINGSTONDuet Sessions: Music for Two[2 trompetar]Shaw
GREGSON, EDWARD15 Duets for Intermediate TrebleBrass[2 trompetar]Brass Wind
KRESSER / WIENANDTSix Short Concert Trios[3 trompetar]Belwin Mills
MCKAY, F. H.Carmela Tango[3 trompetar + píanó]C. L. Barnhouse Co.
MILLER, JOHN (ÚTS.)Two by Two Trumpet Duets[2 trompetar]Faber
PURCELL / SMITHTrumpet Voluntary[3 trompetar + píanó]Belwin Mills
SCHUBERT / LOTZENHISERMarche Militaire[4 trompetar]Belwin Mills
STOUFFER, PAUL M. (ÚTS.)Six for Three[3 trompetar]Kendor Music
THYGERSON, ROBERT W.Jazz for Two: Cool and Blue[hefti fyrir ólík hljóðfæri fáanleg – ýmsir möguleikar]The Heritage Music Press
VOXMAN (ÚTS.)Selected Duets for Cornet orTrumpet, 1. og 2. heftiRubank
WALTERS, HAROLD L.Trumpets Wild[3 trompetar + píanó/lúðrasveit]Rubank
33
Trompet – Samleikur
34
Framhaldsnám
Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmenntir,tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.
Altenburg, Johann Ernst: Trumpeter’s and Kettledrummers’ Art (1795), The BrassPress, Nashville 1974
AESCHBACHERSvíta[2 trompetar]Eulenburg
BACH, J. S. / HERING, S.Bach for two trumpetsCarl Fischer
BOWER / BULLABop Duets[2 trompetar]Charles Colin
BOZZADialogue[2 trompetar]Leduc
BRITTENFanfare for St. Edmundsbury[3 trompetar]Boosey & Hawkes
BUSH, IRVINGDuet Sessions: Duets in theModern Jazz Idiom[2 trompetar]Charles Colin
CASTERÈDE6 Pièces brèves en duo[2 trompetar]Leduc
CLODOMIR, PIERRE-FRANÇOIS12 Duets[2 trompetar]IMC
COX, J. S.Twelve Concert Duets for Cornetor TrumpetRubank
GATES, EVERETT Odd Meter Duets [2 trompetar]Gate Music
GATTI, DOMENICODuets for Trumpets[2 trompetar]Carl Fischer
GEARHART, LIVINGSTONDuet Sessions: Music for Two[2 trompetar]Shaw
PÁLL P. PÁLSSONCapriccio[4 trompetar]Íslensk tónverkamiðstöð
PLOG (ÚTG.)10 Concert Duets[2 trompetar]Western International Music
SCHEIDT, SAMUELCanzon[4 trompetar]Robert King
TOMASISvíta[3 trompetar]Leduc
VOXMAN (ÚTS.)Selected Duets for Cornet orTrumpet, 1. og 2. heftiRubank
WURM30 tríó[3 trompetar]Robert King
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
34
35
Baines, Anthony: Brass Instruments: Their History and Development, CharlesScribner’s Sons, New York 1976
Bellamah, Joseph L.: A Survey of Modern Brass Teaching Philosophies,Southern Music Co., San Antonio 1976
D’Ath, Norman W.: Cornet Playing, Boosey & Hawkes, London 1960
Dale, Delbert: Trumpet Technique (2. útg.), Oxford University Press, London1985
Davies, John og Harris, Paul: Improve your sight-reading, Faber, London
Endsley, Gerald: Comparative Mouthpiece Guide, Tromba Publications, Denver1980
Farkas, Philip: The Art of Brass Playing, Wind Music Inc., Rochester 1962
Farkas, Philip: The Art of Musicianship, Musical Publications, Bloomington1976
Gouse, Charles: The Cornett: It’s History, Literature and Performance Praxisincluding a Practical Tutor for Developing Performance Skills, UniversityMicrofilms International, Ann Arbor 1974
Green, Barry/Gallwey, W. Timothy : The Inner Game of Music, Anchor PressDoubleday, Garden City, NY 1986
Hardin, Anne: A Trumpeter’s Guide to Orchestral Excerpts (2. útg.), CamdenHouse, Columbia, SC 1986
Harper, Thomas: Instructions for the Trumpet (1837), Spring Tree Enterprises,Homer, NY 1988
Haynie, John J.: How to Play High Notes, Low Notes and All Those in Between,Charles Colin, NY
Hunt, Norman J.: Guide to Teaching Brass, Wm. C. Brown Co. Pub., Dubuque,IA 1968
Johnson, Keith: The Art of Trumpet Playing , The Iowa State University Press,Ames 1981
King, Robert: Brass Players Guide, Robert King Music Sales, North Easton, MA
Lowrey, Alvin L.: Trumpet Discography, National Trumpet Symposium, Denver1970
35
Trompet – Bækur varðandi hljóðfærið
36
Mathie, Gordon: The Trumpet Teacher’s Guide, Queen City Brass Publications,Cincinnati 1984
Rasmussen, Mary: A Teacher’s Guide to the Literature of Brass Instruments (2. útg.), Appleyard Pub., Durham, NH 1968
Ridgeon, John: The Physiology of Brass Playing, Brass Wind Publications, Manton, Oakham, Leic.
Sherman, Roger: The Trumpeter’s Handbook, Accura Music, Athens, OH 1979
Smithers, Don L.: The History of the Baroque Trumpet Before 1721 (2. útg.),University of Southern Illinois Press, Carbondale 1988
Stewart, M. Dee: Arnold Jacobs: The Legacy of a Master, The IntstrumentalistPublishing Co., Evanston, IL
Stork, John and Phyllis: Understanding the Mouthpiece
Tarr, Edward: The Trumpet, Amadeus Press, Portland 1988
Trompette Catalogue thématique, Leduc, Paris
Weast, Robert: Keys to Natural Performance for Brass Players, The Brass World,Des Moines 1979
Webster, Gerald: Method for Piccolo Trumpet, The Brass Press, Nashville 1980
Ýmsir: Brass Anthology (2. útg.), The Instrumentalist Co., Evanston, IL 1984
Tímarit, félög og vefslóðirInternational Trumpet Guild Journal, Columbia, SC
http://www.trumpetguild.org./journal/journal.htm
36
37
Í þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á horn. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinna þriggjamegináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Í þessumköflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nem-endur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.
Nokkur atriði varðandi nám á hornHljóðfærið, sem hér um ræðir, hefur verið nefnt ýmsum nöfnum, þar ámeðal franskt horn og skógarhorn. Í þessari námskrá er hljóðfærið ein-faldlega nefnt horn.
Nám á horn getur hafist þegar nemendur hafa náð nægilegum líkams-þroska til að halda á hljóðfærinu. Æskilegt er að hornnemendur hafibeinar framtennur og ekki mjög þykkar varir. Stærð og lögun hornsinsgerir það að verkum að börn yngri en 12 ára geta átt í erfiðleikum meðað halda á því. Þó eru til hljóðfæri sem eru sérstaklega hönnuð fyriryngri nemendur. Algengt er, en ekki nauðsynlegt, að nemendur lærifyrst á annað minna og meðfærilegra málmblásturshljóðfæri, svo semtrompet, kornett eða althorn. Slíkt nám getur hafist töluvert fyrr eða umleið og nemandinn hefur líkamlega burði til að leika á viðkomandihljóðfæri.
Til eru þrenns konar hljóðfæri fyrir byrjendur: einfalt F-horn, einfalt B-horn og tvöfalt horn í F/B. Allar þessar tegundir hafa sína kosti og galla.F-hornið gefur dæmigerðan horntón, er tiltölulega hreint og fingrasetn-ing er svipuð og á trompet, kornetti og althorni. Þetta er kostur fyrir þánemendur sem eru að skipta yfir á horn eftir að hafa lært á eitthvertþessara hljóðfæra. Tónöryggi á efra tónsviði F-hornsins er hins vegar
37
HORNHORN
38
mun minna en á B-horni en B-hornið er aftur léttara. Ókostir B-hornsinseru einkum á neðra tónsviðinu hvað varðar hreinleika og tóngæði, aukþess sem fingrasetningar eru frábrugðnar öðrum málmblásturshljóð-færum.
Með notkun þumalventils sameinar tvöfalda hornið F- og B-hornin í eitthljóðfæri og gefur nemendum þannig tækifæri til að nýta kosti beggja,án galla þeirra. Gott tvöfalt horn með meðalstóra bjöllu hlýtur því að telj-ast besti kosturinn fyrir nemendur á flestum stigum námsins þó að ímörgum tilfellum verði þeir að notast við hljóðfæri sem tónlistarskólinnútvegar. Nauðsynlegt er að nemendur í miðnámi hafi til umráða tvöfalthorn. Rétt er að benda á að tvöfalt horn er dýrara og þyngra en einfalthorn.
Millistærð munnstykkis er í flestum tilfellum skynsamlegasti kosturinnfyrir nemandann. Munnsetning hornleikara er ólík því sem gerist hjáöðrum málmblásurum. Munnstykkið hvílir mun hærra á vörunum, eðaum 60–70% á efri vör og 30–40% á neðri vör. Mikilvægt er að hornnem-endur tileinki sér rétta munnsetningu frá upphafi námsins.
Mikið er til af samleiksverkum fyrir málmblásara. Algengust erukvintettar, kvartettar og tríó en einnig er talsvert um verk fyrir stærrihópa, svo sem lúðrasveitir og málmblásarakóra. Mjög æskilegt er aðnemendum á málmblásturshljóðfæri gefist tækifæri til að kynnast þess-ari tónlist, gjarnan í reglulegu starfi samleikshópa.
GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til 9ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi.
Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
38
39
enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok grunnnáms eiga hornnemendur að hafa náð eftirfarandi mark-miðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- haldi rétt á hljóðfærinu og noti fingurgóma á ventlana
- beiti jöfnum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð allgóðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð góðri og eðlilegri munnsetningu
- hafi náð góðum grundvallartökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá
f til e'' eða f''
- hafi náð allgóðum tökum á inntónun
- geti gert styrkleikabreytingar vel heyranlegar
- ráði yfir eðlilegri tungutækni miðað við þetta námsstig
- geti leikið bundið og með tungu
Nemandi
- hafi öðlast allgott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
- hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt
þessari námskrá
39
Horn – Grunnnám
40
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil þriggja ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
CLEVENGER / MCDUNN / RUSCHDale Clevenger Method 1Kjos Music
ENDRESENSupplementary StudiesRubank
GRAN, REIDUNHornskole, 1. og 2. heftiNordisk Musikforlag
GREGSON20 Supplementary Tunes forBeginner BrassBrass Wind
KINYONBreeze easy MethodWarner Bros.
KROL, B.Waldhorn studienD. Rahter, Hamburg
LAWRANCEFeaturing MelodyBrass Wind
LINDKVIST, J.Hulda Horn’s första spelbokHulda Horn’s andra spelbokMo Brass
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
40
41
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir horn og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.
ARNOLD, J.Everybody’s FavoriteAmsco
BACH, J. S.Menúett í G-dúrMedici
BARROWSMoon ShadowsHal Leonard
BISSILL / CAMPELGoing Solo for F HornFaber
BORODINPolovetzian DanceKendor Music
BRAHMSAcademic Festival OvertureThemesBelwin Mills
BRIGHTMORE3 Easy Solos For HornEmerson Edition
CAMPELLHorn Solos, 1. heftiFaber
CLEWS, E.9 Pieces for HornPaterson
COHENLegend of the HillsBelwin Mills
CORELLISarabanda og GavottaRubank
DENZAFuniculi FuniculaBelwin Mills
DUROBoogalooSpartan Press
GREGSON / RIDGEON9 miniaturesBrass Wind
GUNNING / PEARSONThe Really Easy Horn BookFaber
HARRIS, P.Funfare for HornAssociated Board5 BagatellesAssociated Board
JAMES / DEHAANHorn Solos, 1. heftiChester
JOHNSONAn Intermediate Horn BookOxford University Press
MAXIME-ALPHONSE200 Études nouvelles, 1. heftiLeduc
MILLERSimple Studies for BeginnerBrassFaber
PLOYHAR, J.The French Horn StudentBelwin MillsTunes for French Horn TechnicBelwin Mills
RUSCH55 ensemble studiesBelwin Mills
SKORNICKARubank Elementary MethodRubank
TUCKWELL50 first exercisesOxford University Press
WASTALLLearn as you playBoosey & Hawkes
41
Horn – Grunnnám
42
GrunnprófVið lok grunnnáms skulu nemendur þreyta grunnpróf, annars vegar íhljóðfæraleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finna um-fjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra,lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikilvægt er aðallir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í hornleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-
LANGRISH8 Easy Pieces for HornOxford University Press
LAWRANCE6 Modern PiecesBrass WindWinners GaloreBrass Wind
MEUNIERJolicorCombre
MOORE / RICHARDSONFirst Book of Horn SolosFaber
NUQUISTMelody for HornBelwin Mills
OHANIANBeginning Horn SolosHal Leonard
ONOZO / KOVACSHorn Music for BeginnersEditio Musica Budapest/Boosey& Hawkes
PHILLIPSClassical and Romantic PiecesOxford University Press
PURCELLMenuettColumbia
RAMSKILLJazzed Up Too for F HornBrass Wind
RIDOUT, ALAN6 Diversions for HornAssociated Board
ROSE, M.Horn on HolidayAssociated BoardThree Simple Pieces for HornAssociated Board
SMITHThe HuntsmanBelwin Mills
WASTALLSession Time for Brass, FrenchHornBoosey & Hawkes
WILSON / SMITHJazzed upBrass Wind
ÝMSIRFrench Horn SolosAmsco
Horn Solos, tvö heftiBelwin Mills
New Pieces for Horn, 1. heftiAssociated Board
Up Front Album for F Horn, 1. og2. heftiBrass Wind
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
42
43
prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hlutaaðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi ein-stakra prófþátta á bls. 37 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á grunnprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á grunnprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má velja önnur verkefni af sam-bærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
MAXIME-ALPHONSEÆfing nr. 1Úr: 200 Études nouvelles, 1. heftiLeduc
ENDRESENÆfing nr. 6Úr: Supplementary StudiesRubank
CLEWS, EILEENOff Beat Waltz, Circus PolkaÚr: 9 Pieces for HornPaterson
MOZART, W. A.Lied-SongÚr: Onozo/Kovacs: Horn Musicfor BeginnersEditio Musica Budapest/Boosey& Hawkes
ROSE, M.ScherzoÚr: Three Simple Pieces for HornAssociated Board
SCHUBERT, F.SerenadeÚr: French Horn SolosAmsco
TAYLOR / DALLASFilm '87Úr: Ramskill: Jazzed Up TooBrass Wind
YRADIER, S.La Paloma Úr: French Horn SolosAmsco
43
Horn – Grunnnám
44
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá c' til c''
- eftirtalda dúrtónstiga: C, F, B, Es, G, D
- eftirtalda laghæfa molltónstiga: a, e, d, g
- þríhljóma í framangreindum dúr- og molltóntegundum
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins f til e'' eða f''
- leiki krómatískan tónstiga frá c' upp á c'' og niður á c' aftur
- leiki dúr- og molltónstiga eina áttund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna þríhljóma eigi hægar en M.M. C = 60, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
Krómatískur tónstigi frá c'
=======================Ä
ä mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t ! tt !t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt !t
t
mmmm
mmm
mmm
mmmm
!tt"t #t m
mmm
mmm
mmmm
mmm
tt " t
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm" t
t "tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t "tt "t
======Ä
æ|
mmmm
b
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
44
45
Es-dúr
a-moll, laghæfur
D-dúr þríhljómur
g-moll þríhljómur
MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði geturþó verið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroskinemenda.
Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
=========Ä
"
"
ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmmm
==========Ä
!
!ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmm
===================Ä
ä mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t!t
!tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmmm
===================Ä
"
"
"ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
45
Horn – Grunnnám
46
Við lok miðnáms eiga hornnemendur að hafa náð eftirfarandi markmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti öruggum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá B til a''
- hafi hlotið þjálfun sem miði að góðu úthaldi
- hafi náð góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- ráði yfir töluverðu styrkleikasviði og geti gert andstæður augljósar
- ráði yfir góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjölbreytni í
túlkun
- hafi hlotið nokkra þjálfun í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- hafi gott vald á að leika bundið og með tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi, þ.e. náttúrutónabindingar
- hafi kynnst og hafi skilning á hlutverki hægri handar hvað varðar
inntónun og handlokun
Nemandi
- hafi öðlast gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta miðnáms
- hafi allgott vald á nótnalestri í F-lykli
- geti tónflutt létt viðfangsefni niður um heiltón og hálftón, þ.e. lesið
nótur í Es og E á F-horn
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari
námskrá
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
46
47
Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti
hann sinnir eftirfarandi atriðum:
- leik eftir eyra
- tónsköpun
- spuna
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil sjö til átta ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- ýmis blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessumnámsáfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrumtilvikum getið í fleiri en einum áfanga.
47
Horn – Miðnám
48
Kennslubækur og æfingar
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir horn og hljómborðsundirleik nema annað sé tekiðfram.
BACON, T.Selected Songs, 1. og 2. heftiSouthern Music Company
BOZZA, E.En IrlandeLeduc
BUTT, J.SuiteHinrichsen
BUTTERWORTH, NEILPrelude and ScherzoChappell
CHERUBINI, LUIGISónata nr. 1Sikorski
CORELLI, A.Sónata í F-dúrEdition Musicus
DAMASE, J.BerceuseLeducPavane variéeLemoine
ENDRESENSupplementary Studies, Inter-mediate and AdvancedRubank
FARKAS, PHILLIPThe Art of French Horn Playing Summy-Birchard Music
FEARN, W.Exercises for Flexible HornPlayingElkan Vogel Co.French Horn for BeginnersElkan Vogel Co.
FRANZ, OSKARComplete MethodBoosey & Hawkes/Carl FischerEtudes and Concert EtudesBelwin Mills/VEB Hofmeister
GIULIANIEsercizi giornalieriRicordi
HOELZEL, M.Horn Schule 2SchottSpielbuch 2Schott
HORNER, A.Primary Studies for the FrenchHornElkan Vogel Co.
HUTH, F.Schule für HornSimrock Musikverlag40 StudiesIMC/Southern Music Company
KOPPRASCH, C.60 æfingar, 1. heftiVEB Hofmeister/IMC
LANGEY, O.The French HornBoosey & Hawkes
MAXIME-ALPHONSE200 Études nouvelles, 1.–3. heftiLeduc
NEULING, H.Grosse F- und B-HornschuleProMusica
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
48
49
DANZI, FRANZSónata op. 28IMC/VEB Hofmeister
D'INDY, V.AndanteBillaudot
ELGAR, E.Song of the NightMedici
GLIERE, R.IntermezzoBelwin Mills
GRANADOS, E.Orientale Spanish DanceStudio Music
HAYDN, FRANZ JOSEPHKonsert nr. 2 í D-dúrBreitkopf & Härtel
HERBERT H. ÁGÚSTSSONAndanteÍslensk tónverkamiðstöð
JONES, M.First Solos for the Horn PlayerSchirmerSolos for the Horn PlayerSchirmer
MANCINI, H.Pink PantherKendor Music
MASCAGNI, P.IntermezzoThe Cundy Bettony Co.
MOORE, D. / RICHARDSON, A.Second Book of Horn SolosFaber
MOZART, W. A.Konsert nr. 1Schirmer/Bärenreiter o.fl.Konsert nr. 2, 2. kafliSchirmer/Bärenreiter o.fl.Konsert nr. 3Schirmer/Bärenreiter o.fl.Konsert nr. 4, 2. kafliSchirmer/Bärenreiter o.fl.Concert RondoSchirmer o.fl.
NIELSEN, C.Canto SeriosoSkandinaviska Musikförlaget
OHANIAN, D.Easy Horn SolosHal LeonardIntermediate Horn SolosHal Leonard
PEPUSCH, J. C. / HOELTZELSónata nr. 1McCoy
REE WEKRE, F.Frøydis' Favorite Prunes, 1.–3. heftiMcCoy
REYNOLDS, V.Hornsongs, 1. og 2. heftiBelwin Mills
RICHARDSON, N.Six Horn TunesBoosey & Hawkes
SAINT-SÄENS, CAMILLEMorceau de concert, 1. kafliDurandRómansa í F-dúr, op. 36Belwin Mills/Rubank o.fl.
STOUT, L.Master Solos Intermediate LevelHal Leonard
VOXMANConcert and Contest CollectionRubank
WEBER, C. M.Melodies from Der FreischutzBelwin Mills
WILLNERClassical Album for HornBoosey & Hawkes
YANCICH, M.Fifteen SolosWind Music
ÝMSIRContemporary French RecitalPiecesIMC
Horn Solos, Level 2Belwin Mills
49
Horn – Miðnám
50
MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í hornleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu. Aðrirprófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinn nótna-lestur, þ.m.t. tónflutningur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófs-ins. Á miðprófi velja nemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eiginvali af sambærilegri þyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamiðverk eða eigin útsetningu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eðahljómferli með eða án undirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsinser að finna í almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánarer gerð grein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á miðprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á miðprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni af sambæri-legri þyngd.
Dæmi um tónverk
BOZZA, E.En IrlandLeduc
CHERUBINI, L.Sónata nr. 1Sikorski
CORELLI, A.Sónata í F-dúr, 1. kafliEdition Musicus
HAYDN, FRANZ JOSEPHKonsert nr. 2 í D-dúr, 1. eða 3. kafliBreitkopf & Härtel
MOZART, W. A.Konsert nr. 3, 2. kafliSchirmer/Bärenreiter
SAINT-SAËNS, C.Rómansa, op. 36Belwin Mills/Rubank o. fl.
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
50
51
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá B til a''
- dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga til og með fimm
formerkjum
- dúr- og mollþríhljóma til og með fimm formerkjum
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins frá B til a''
- leiki krómatískan tónstiga frá B upp á a'' og niður á B aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur
- geti leikið tónstiga og þríhljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 78, miðað við
að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
KOPPRASCH, C.Æfing nr. 8Úr: 60 æfingar, 1. heftiVEB Hofmeister/IMC
MAXIME-ALPHONSEÆfing nr. 36Úr: 200 Études nouvelles, 1. heftiLeduc
51
Horn – Miðnám
52
Dæmi
c-moll, hljómhæfur
Óundirbúinn nótnalestur og tónflutningurAuk hefðbundins, óundirbúins nótnalestrar skal nemandinn tónflytjaniður um heiltón eða hálftón, þ.e. lesa nótur í Es eða E á F-horn. Dæmiðskal vera af sambærilegri þyngd og lestrardæmi á miðprófi. Sjá ennfremur prófreglur og skýringar í almennum hluta aðalnámskrár tónlist-arskóla, bls. 36 og 44.
FramhaldsnámFramhaldsnám tekur við að loknu miðnámi. Hér er um umfangsmikinnnámsáfanga að ræða og miðast lok framhaldsnáms við að nemendur séuundir það búnir að takast á við tónlistarnám á háskólastigi.
Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklingsbund-inn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nemenda.Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bil fjórumárum. Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmri tíma eneinnig getur lengri námstími verið eðlilegur.
Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
=======================Ä
"
"
"ä m
mmmmmm
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmmm
tt
tt
mmmmm
mmmmm
mmmm
mmmm
tt# t
t
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
t# t
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
t# t
t
==========Ä
"
"
"
æ
mmmmm
mmmmmm
mmmmmm
mmmmmmmt
tt
t|
mmmmmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
52
53
Við lok framhaldsnáms eiga hornnemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti jafnri og lipurri fingratækni og ráði yfir talsverðum hraða
- beiti eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
- hafi náð mjög góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð tökum á öruggri og þroskaðri tónmyndun á öllu tónsviðinu
frá F til b'', h'' eða c'''
- hafi náð góðu úthaldi
- hafi náð mjög góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- leiki hreint, kunni grip til lækkunar og hækkunar tóna og geti aðlagað
inntónun í samleik
- þekki helstu aukafingrasetningar
- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins
- ráði yfir mjög góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjöl-
breytni í túlkun, þ.m.t. leikni í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi á öllu tónsviðinu, þ.e. náttúru-
tónabindingar
- geti leikið varatrillur eftir þörfum
- geti leikið trillur og skrautnótur í samræmi við tónbókmenntir þessa
námsáfanga
- beiti vel mótaðri hægrihandartækni til inntónunar og handlokunar
Nemandi
- hafi öðlast mjög gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við á miðprófi bæði í F og tónflutt yfir í Es, E eða D
- hafi hlotið þjálfun í tónflutningi yfir í C, B basso og G
- hafi gott vald á nótnalestri í F-lykli
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna 53
Horn – Framhaldsnám
54
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt
þessari námskrá
- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almennum
hluta aðalnámskrár, bls. 41–42
Nemandi sýni með ótvíræðum hætti
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- margvísleg blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í framhaldsnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í framhalds-námi. Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera tilviðmiðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig verkefnanna er breytilegt, þ.e. allt frákennsluefni, sem hentar við upphaf framhaldsnáms, til efnis sem hæfirvið lok námsáfangans.
Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverkum.Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðan titil verkseða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eða tónverka aðvera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Af þessari ástæðu ersömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið í fleiri en einumáfanga.
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
54
55
Æfingar
Tónverk
Eftirfararandi tóverk eru fyrir horn og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.
ARNOLD, MALCOLMFantasy[einleiksverk]Faber
BACH, J. S.6 svítur[einleiksverk]Southern Music Co.
BERGE, SIGURDHornlokk[einleiksverk]Norsk Musikforlag
BEETHOVEN, LUDWIG VANSónata, op. 17Schirmer/Peters o. fl.
BOZZA, EUGÈNEEn forêtLeduc
CHERUBINI, LUIGITvær sónöturSikorski
CORELLI, ARCANGELO / OSTRANDER
Sónata í g-mollEdition Musicus
CZERNY, CARLAndante og PolaccaDoblinger
DANZI, FRANZSónata, op. 44Sikorski
DUKAS, PAULVillanelleDurand/IMC
DUNHILL, THOMASCornucopiaBoosey & Hawkes
FRANÇAIX, JEANDivertimentoTransatlantiqueCanon in OctaveIMC
FARKAS, PHILLIPThe Art of French Horn PlayingSummy-Birchard Music
FEARN, WARDExercises for Flexible Horn PlayingElkan Vogel Co.
FRANZ, OSKARComplete MethodBoosey & Hawkes/Carl FischerEtudes and Concert EtudesBelwin Mills/VEB Hofmeister
GALLAY, F.40 Preludes, op. 27IMC24 StudiesIMC
HORNER, A.Primary Studies for the FrenchHornElkan Vogel Co.
HUTH, F.Schule für HornSimrock Musikverlag40 StudiesIMC/Southern Music Company
KOPPRASCH, C.60 EtudesBelwin Mills/VEB Hofmeister/IMCo. fl.
MAXIME-ALPHONSE200 Études nouvelles, 3.–5. heftiLeduc
NEULING, H.Grosse F- und B-HornschuleProMusica
REYNOLDS, VERNEStudiesSchirmer
55
Horn – Framhaldsnám
56
GLIERE, RHEINOLDKonsert í B-dúrIMC
HAYDN, F. JOSEPHKonsert nr. 1 í D-dúrBreitkopf & Härtel
HAYDN, MICHAELKonsert í D-dúrUniversal Edition
HERBERT H. ÁGÚSTSSONKonsertÍslensk tónverkamiðstöðThema con VariazioniÍslensk tónverkamiðstöð
HINDEMITH, PAULSónata í F-dúrSchott
JÓN ÁSGEIRSSONKonsert fyrir horn og hljómsveit(1992)Handrit og píanóraddskrá hjáSinfóníuhljómsveit Íslands
LARSSON, LARS-ERIKConcertinoGehrmans
MOZART, W. A.Konsert nr. 2Breitkopf & Härtel/Schirmer/Bärenreiter o.fl.Konsert nr. 4Breitkopf & Härtel/Schirmer/Bärenreiter o.fl.Concert RondoSchirmer/Bärenreiter o.fl.
NEULING, H.Bagatelle[einleiksverk]ProMusica
POULENC, FRANCISElegieChester
ROSETTI (RÖSSLER), F. A.Konsert í d-mollSimrock Musikverlag
ROSSINI, GIOACCHINOPreludium, tema e variazioniIMC/Schott/Peters
SAINT-SAËNS, CAMILLEMorceau de concertDurand
SCHUMANN, ROBERTAdagio og Allegro, op. 70Boosey & Hawkes/Peters/Schirmer o.fl.
SCRIABIN, ALEXANDERRomance, op. 40Belwin Mills
STRAUSS, FRANZKonsert, op. 8Carl FischerIntroduction, Theme & VariationsZimmermanNocturno, op. 7Universal Edition
STRAUSS, RICHARDAndante, op. posth.Boosey & HawkesKonsert nr. 1 í Es-dúr (1888)IMC o.fl.
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
56
57
Útdrættir úr hljómsveitarverkum
FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt:hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllunum tónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti.Mikilvægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í hornleik skal nemandi leika þrjú verk, útdrætti úrhljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar ogbrotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess sem gefið erfyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur á milli þessað (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd og önnur próf-verkefni og (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnir veigamikluhlutverki. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerð grein fyrirvægi einstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.
BACH, J. S. / JANETZKYBach Studien, 1. og 2. heftiVEB Hofmeister
CHAMBERS (ÚTG.)Orchestral Excerpts, 1.–7. heftiIMC
FARKAS (ÚTG.)Orchestral Passages for theFrench Horn From the ModernFrench RepertoireDurand/Elkan Vogel Co.
GUMBERT (ÚTG.)Orchesterstudien, tólf heftiVEB Hofmeister
HÄNDEL, G. F. / JANETZKYHändel Studien, 1. og 2. heftiVEB Hofmeister
MAHLER, G.Sinfóníur nr. 1 og 2[hornraddir]Paxman
MOORE (ÚTG.)Operatic French Horn PassagesPresser
STRAUSS, R. / CHAMBERSOrchestral ExcerptsIMC
WAGNER, R. / CHAMBERSOrchestral ExcerptsIMC
57
Horn – Framhaldsnám
58
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á framhaldsprófi og út-drætti úr hljómsveitarverkum. Síðan eru birt fyrirmæli um leikmátaþeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk, útdrættir úr hljómsveitarverkum og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á framhaldsprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni afsambærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um útdrætti úr hljómsveitarverkum
Dæmi um æfingar
MAXIME-ALPHONSEÆfing nr. 7Úr: 200 Études nouvelles, 4. heftiLeduc
REYNOLDS, VERNEÆfing nr. 1Úr: StudiesSchirmer
BEETHOVEN, L. V.Sinfónía nr. 9, 4. kafli (4. horn)
BRAHMS, J.Sinfónía nr. 2, 1. kafli
BRUCKNER, A.Sinfónía nr. 4, 1. kafli
RAVEL, M.Pavane pour une infante défunte
STAUSS, R.Till Eulenspiegel
TCHAIKOVSKY, P.Sinfónía nr. 5, 2. kafli
BEETHOVEN, LUDWIG VANSónata, op. 17, 1. kafli Schirmer/Peters o. fl.
BOZZA, EUGÈNEEn forêt Leduc
LARSSON, LARS-ERIKConcertino, 1. eða 3. kafliGehrmans
MOZART, W. A.Konsert nr. 2, 1. kafliBreitkopf & Härtel/Schirmer/Bärenreiter o.fl.
ROSSINI, GIOACCHINOPreludium, tema e variazioniIMC/Schott/Peters
STRAUSS, RICHARDAndante, op. posth.Boosey & Hawkes
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
58
59
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá F til b'', h'' eða c'''
- eftirfarandi tónstiga og hljóma innan tónsviðsins F til b'', h'' eða c''',
tvær áttundir í senn, upp frá grunntóni í neðstu eða næstneðstu átt-
und og niður á sama tón aftur; prófdómari velur í hvorri áttundinni
er byrjað:
- alla dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga
- alla dúr- og mollþríhljóma
- alla forsjöundarhljóma
- minnkaða sjöundarhljóma frá F, Fís, G og f, fís, g
- stækkaða þríhljóma frá F, Fís, G, Gís og f, fís, g, gís
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan tón-
sviðsins og niður á neðsta tón aftur
- geti leikið alla tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 100, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki alla tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
Forsjöundarhljómur frá A
=======================
Åä
mmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t!t
tt m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmmm
t! t
tt m
mmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t! t
mmmmm
mmmmm
mmmm
mmm
tt
t!t
æ|
mmmm b
59
Horn – Framhaldsnám
60
Minnkaður sjöundarhljómur frá Fís
Stækkaður þríhljómur frá G
Óundirbúinn nótnalestur og tónflutningurAuk hefðbundins, óundirbúins nótnalestrar skal nemandinn tónflytja íE, Es eða D. Dæmið skal vera af sambærilegri þyngd og lestrardæmi ámiðprófi. Sjá enn fremur prófreglur og skýringar í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla bls. 36 og 44.
SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í þrennt: verk fyrir grunnnám,miðnám og framhaldsnám, allt eftir því í hvaða námsáfanga þau hentabest. Innan hvers hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda ogútgefenda getið með sama hætti og annars staðar í námskránni.
Grunnnám
EGNER, THORBJÖRN / ULLEBERGKardimommubærinn[tríó]Fortissimi Forlag
HURRELL, ANDREWBumper Brass, 101 Easy DuetsNova Music
SCHAEFFERDuets are FunBelwin Mills
VOXMAN (ÚTG.)Selected Duets, 1. heftiRubank
WASTALLSession Time for Brass, FrenchHornBoosey & Hawkes
===================Ä
ä
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
!t
tmmmm
mmmmm
mmmmmmm
mmmmm
t!t
t
t
æ
mmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmmm
tt
!tt
|
mmmmm
=======================
Åä
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
!tt
t"t m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmmm
! tt
t" t m
mmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
! t" t
tt
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
!t"t
tt
æ!|
mmmm
b
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
60
61
Miðnám
Framhaldsnám
AMON, J.Kvartett í F-dúr, op. 20[horn + fiðla + víóla + selló]KaWe
BEETHOVEN, LUDWIG VANSextett, op. 81[2 horn + 2 fiðlur + víóla + selló]Boosey & Hawkes/IMC
BOZZA, E.Suite[4 horn]Leduc
BRAHMS, JOHANNESTríó, op. 40[fiðla + horn + píanó]Belwin Mills o.fl.
CASTELNUOVO-TEDESCO, M.Choral and Variations[4 horn]Henry Elkan
FRANZ, O.100 Duets[2 horn]Southern Music Co./Erdman100 Quartets[4 horn]Erdman
HAYDN, J.Konsert fyrir 2 hornKaWe
KOPPRASCH, W.3 Duets[2 horn]VEB Hofmeister o.fl.
MOZART, W. A.12 Stücke, K. 487[2 horn]Boosey & Hawkes/
MOZART, W. A.VEB Hofmeister/IMC o. fl.Kvintett, K. 407 [horn + fiðla + 2 víólur + selló]Boosey & Hawkes/Peters/Bärenreiter
NICCOLAI, OTTO6 Duets[2 horn]Musica Rara
REICHA, A.Tríó op. 82[3 horn]VEB Hofmeister/IMC/SimrockMusikverlag
RICHTER, ANTON6 Stücke für 4 HörnerDoblinger
ROSSINI, G.Le Rendez-vous de chasse[4 horn]Simrock Musikverlag
SCHUMANN, ROBERTKonzertstück für 4 HörnerIMC o.fl.
SHAW, LOWELLFripperies[4 horn]Hornist’s Nest
TSCHEREPNINE, N.6 kvartettar[4 horn]Forberg Musikverlag
VOXMAN (ÚTG.)Selected Duets, 2. hefti[2 horn]Rubank
FRANZ, O.100 DuetsSouthern Music Company/Erdman
NICCOLAI, OTTO6 DuetsMusica Rara
REICHA, A.Tríó, op. 82VEB Hofmeister/IMC/SimrockMusikverlag
VOXMAN (ÚTG.)Selected Duets, tvö heftiRubank
61
Horn – Samleikur
62
Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmenntir,tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.
Baines, Anthony: Brass Instruments Their History and Development, Faber andFaber 1976, Dover Publ. 1993
Brüchle, Bernhard: Horn Bibliographie I, II, III, Heinrichshofen Wilhelmshaven
Brüchle, Bernhard: Kulturgeschichte des Horns, Hans Schneider, Tützing
Farkas, Philip: The Art of French Horn Playing, Summy-Birchard Publishing Co.1956
Farkas, Philip: The Art of Brass Playing, Wind Music, Inc., Bloomington, Indiana,USA 1989
Farkas, Philip: The Art of Musicianship, Wind Music, Inc., Bloomington, Indiana,USA 1976
Fitzpatrick, Horace: The Horn and Horn Playing, Oxford University Press,London
Gregory, Robin: The Horn, Faber and Faber Limited
Holck/Andresen: Kunsten å puste, Danish Brass Publishing
Janetzsky/Brüchle: The Horn, Amadeus Press
Jörgensen, Harald: Öving (18 gode råd for sangere og instrumentalister) NorgesMusikkorps Forbund (Emnehefte 32)
Kaslow, David: Living Dangerously with the Horn, Birdalone Music
Meckna, Michael: Twentieth Century Brass, Soloists Greenwood Press
Montagu, Jeremy: The French Horn, Shire Publications Ltd. 1999
Morley-Pegge, R: The French Horn, W.W. Norton
ÝMSIRDuets from the Old Masters[2 horn]Belwin Mills
ÝMSIR Waldhorn Quartette[litlar grænar bækur]VEB Hofmeister
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
62
63
Orval, Francis: Method for Natural Horn, Editions Marc Reift
Pettitt, Stephen: Dennis Brain, a biography, Robert Hale, London
Pizka, Hans: Hornisten-Lexicon, Hans Pizka Edition
Pizka, Hans: Mozart and the Horn, Hans Pizka Edition
Pritchard, Paul: The Business, Copyright 1992, ISBN 0 9520626 0 7, (útgefandiónefndur)
Ree Wekre, Frøydis: Thoughts on Playing the Horn Well (einkaútgáfa ReeWekre)
Ree Wekre/Lofthouse: Om det å spille messinginstrument, Norges MusikkorpsForbund (Emnehefte 21)
Schuller, Gunther: Horn Technique, Oxford University Press 1992
Scott Whitener, Cathy L.: A Complete Guide to Brass: Instruments and Peda-gogy, Schirmer Books
Stewart, M. Dee: Philip Farkas, The Legacy of a Master, Instrumentalist PublishingCompany
Tuckwell, Barry: Horn (Yehudi Menuhin Music Guides), Macdonald & Co. Ltd.
Tuckwell, Barry: Playing the Horn, Oxford University Press
Tímarit og vefslóðirInternational Horn Society: The Horn Call, a quarterly journal,
http://www.horndoggie.com/horn
Ýmsar upplýsingar má fá á eftirfarandi vefslóðum:http://www.hornplayer.nethttp://www.thefrenchhorn.net
63
Horn – Bækur varðandi hljóðfærið
6464
65
Í þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á althorn. Þar á eftir fara kaflar um tvo megináfanganámsins, þ.e. grunnnám og miðnám. Í þessum köflum eru fyrst til-greind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nemendur þurfa að hafanáð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtir verkefnalistar meðdæmum um viðfangsefni í hvorum námsáfanga. Á eftir verkefnalistun-um er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdum dæmum og gerðgrein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í lok námskrárinnar erskrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagnlegar bækur varð-andi hljóðfærið.
Nokkur atriði varðandi nám á althornAlthorn í Es, einnig nefnt Es-horn, er einkum notað í ýmsum gerðumblásarasveita. Flestir nemendur hér á landi hafa skipt frá althorni yfir áfranskt horn þegar lengra líður á námsferilinn og því miðast þessinámskrá eingöngu við grunnnám og miðnám.
Nám á althorn getur hafist þegar nemendur hafa líkamlega burði til aðleika á hljóðfærið. Algengast er að nám á althorn hefjist við 8 til 9 áraaldur.
Fyrir allmörgum árum var skylt hljóðfæri, „mellophone“, þróað íBandaríkjunum. Þetta hljóðfæri getur bæði virkað sem Es- og F-hljóð-færi og er því sérlega heppilegt í lúðrasveitum.
Althorn er mikið notað í Bretlandi en þar er það kallað „tenor horn“.Þetta getur valdið nokkrum misskilningi þar sem barítónhorn er stund-um kallað tenórhorn á Íslandi. Hafa ber í huga að mikið af kennsluefnifyrir althorn kemur frá Bretlandi og er í flestum tilfellum merkt tenór-horni.
65
ALTHORNALTHORN
66
Tónlist fyrir althorn er skrifuð í G-lykli. Á síðustu árum hefur einleiks-verkum, sem sérstaklega eru samin fyrir althorn, fjölgað en þrátt fyrirþað er úrval verka fremur takmarkað. Nauðsynlegt er því að leita í tón-list sem samin er fyrir önnur hljóðfæri.
Mikið er til af samleiksverkum fyrir málmblásara. Algengust erukvintettar, kvartettar og tríó en einnig er talsvert um verk fyrir stærrihópa, svo sem lúðrasveitir og málmblásarakóra. Mjög æskilegt er aðnemendum á málmblásturshljóðfæri gefist tækifæri til að kynnast þess-ari tónlist, gjarnan í reglulegu starfi samleikshópa.
GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til 9ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi.
Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklingsbund-in og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok grunnnáms eiga nemendur á althorn að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- haldi rétt á hljóðfærinu og noti fingurgóma á ventlana
- beiti jöfnum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð allgóðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð góðri og eðlilegri munnsetningu
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
66
67
- hafi náð góðum grundvallartökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá
a til g''
- hafi náð allgóðum tökum á inntónun
- geti gert styrkleikabreytingar vel heyranlegar
- ráði yfir eðlilegri tungutækni miðað við þetta námsstig
- geti leikið bundið og með tungu
Nemandi
- hafi öðlast allgott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
- hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt
þessari námskrá
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil þriggja ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
67
Althorn – Grunnnám
68
Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.
Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðan titilverks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eða tón-verka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Af þessari ástæðu ersömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið í fleiri en einumáfanga.
Listinn er þrískiptur. Fyrst birtast kennslubækur og æfingar, þá tónverkog safnbækur fyrir althorn og loks tónverk og safnbækur sem skrifuðeru fyrir önnur hljóðfæri í G-lykli. Trompetnámsefni hentar alla jafna velfyrir althorn. Rétt er þó að benda á að þar sem trompet er í B en althorní Es, mun hljómborðsundirleikur trompetnámsefnis ekki hljóma réttþegar trompetnótur eru lesnar óbreyttar á althorn. Nota má efnið ánundirleiks en til að undirleikurinn verði nýtilegur þarf undirleikarinn aðtónflytja.
Kennslubækur og æfingar
AGNESTIG, CARL-BERTILVi spelar trumpet 1 og 2Gehrmans
BJÖRGVIN Þ. VALDIMARSSONTrompet-leikur, 1. og 2. heftiNótnaútgáfa B.Þ.V.
CLARKE, HERBERT L.Elementary StudiesCarl Fischer
ENDRESEN, R. M.Supplementary StudiesRubank
HERFURTH, C. P.A Tune a Day, 1. og 2. heftiChappell/Boston
HERING, S.Trumpet Course:Book 1: The Beginning TrumpeterBook 2: The Advancing TrumpeterCarl Fischer40 Progressive Etudes for TrumpetCarl Fischer
LAWRANCE, PETERWinners GaloreBrass Wind
RIDGEON, JOHNNew Horizons for the YoungBrass PlayerBrass Wind
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
68
69
Tónverk og safnbækur fyrir althorn
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir althorn og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.
Tónverk og safnbækur – önnur hljóðfæri
BAGGE, SVEN-OLOVTrumpetpopIntersong
BEELER, WALTER29 Cornet Solos and 3 EncoresSchirmer
BORST, R. / BOGÁR, I.Musique De TrompetteBoosey & Hawkes
DEXTER, HAROLDA Tune a Day, Ensemble BookChappell/Boston
GREGSON, EDWARDTen MiniaturesBrass Wind
GUNNING, C. / LYONS, G.The Really Easy Trumpet BookFaber
HARE, NICHOLASThe Magic TrumpetBoosey & Hawkes
LAWRANCE, PETERBadinageBrass Wind
LAWTON, SIDNEYOld English Trumpet Tunes, 1. heftiOxford University Press
BALL, M. / CARR, G. / PAKER, J.Top LineBrass Wind
GREGSON, E. / RIDGEON, J.Nine MiniaturesBrass Wind
HANMER, R.Arioso and Caprice for Es hornR. Smith
JONES, P. / HOWARTH, E.Just Brass – Horn SolosChester
LAWRANCE, PETERIn ConcertBrass Wind
PEARSON, L.The Really Easy Tenor Horn BookFaber
RAMSKILL, ROBERTJazzed up tooBrass Wind
SIEBERT, E.The Young SoloistStudio Music
WALLACE, J. / PEARSON, L.Going SoloFaber
ÝMSIR Boosey’s Tenor Horn AlbumBoosey & Hawkes
Up Front – Album for Es horn, 1. og 2. heftiBrass Wind
SKORNIKA, J. E. / BOLTZ, E. G.Intermediate MethodRubank
SUNDBERG, A. / EKINGE, B.Trumpeten och jag 1, 2, 3 og 4Thore Ehrling Musik AB
WASTALL, P.Learn As You PlayBoosey & Hawkes
WIGGINS, BRAMFirst Tunes and StudiesOxford University Press
69
Althorn – Grunnnám
70
GrunnprófVið lok grunnnáms skulu nemendur þreyta grunnpróf, annars vegar íhljóðfæraleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í althornleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakraprófþátta á bls. 37 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á grunnprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
NORTON, CHRISTOPHERMicrojazzBoosey & Hawkes
RIDGEON, JOHNSix Rhythmic PiecesBrass Wind
STUART, HUGH M.Trumpet FanciesBoston Music Co.
WALLACE, JOHN / MILLER, JOHNFirst Book of Trumpet SolosFaber
WASTALL, PETERFirst Repertoire Pieces for TrumpetBoosey & Hawkes
WEDGWOOD, PAMELAJazzin’ aboutFaber
ÝMSIREight Easy Pieces By ClassicalComposersChester
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
70
71
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á grunnprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má velja önnur verkefni af sam-bærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá g til f''
- dúrtónstiga og laghæfa molltónstiga til og með tveimur formerkjum
- þríhljóma í dúr og moll til og með tveimur formerkjum
Æfing nr. 13Úr: Endresen, R. M.: Supple-mentary StudiesRubank
Æfing nr.13Úr: Hering, S.: 40 ProgressiveEtudes for TrumpetCarl Fischer
GREGSON, E.Folk SongÚr: Gregson, E./Ridgeon, J.: NineMiniaturesBrass Wind
PEARSON, L.British GrenadiersÚr: Wallace, J./Pearson, L.:Going SoloFaber
WOOLFENDEN, G.Lonely SteppesÚr: Up Front – Album for Es-horn,2. heftiBrass Wind
HOOK, J.Sweet Lass of Richmond HillÚr: Siebert, E.: The Young SoloistStudio Music
RAMSKILL, R.Hot PursuitÚr: Jazzed up tooBrass Wind
SCHUBERT, F.The TroutÚr: Wallace, J./Pearson, L.:Going SoloFaber
71
Althorn – Grunnnám
72
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins g til f''
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan tón-
sviðsins og niður á neðsta tón aftur
- leiki dúr- og molltónstiga eina áttund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna þríhljóma eigi hægar en M.M. C = 60, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
Krómatískur tónstigi frá g
D-dúr
e-moll, laghæfur
C-dúr þríhljómur
===========Ä
ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmm
=================Ä
!
ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
t!t
!tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
=================Ä
!
!ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
=======================Ä
ä mmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
t ! tt" t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
# tt ! t
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
" t #tt !t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t !tt"t m
mmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt !t
t mmmm
mmmm
mmmmm
mmmm
" t # tt
t
=======================Ä
mmmm
mmm
mmm
mmm
" tt!t #t
mmmm
mmm
mmmm
mmmmt "t
t!t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmt
!t #tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm" t
t! t # t
æ
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmt " t
t! t # |
mmmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
72
73
g-moll þríhljómur
MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði geturþó verið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroskinemenda.
Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok miðnáms eiga nemendur á althorn að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti öruggum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá g til b''
- hafi hlotið þjálfun sem miði að góðu úthaldi
- hafi náð góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- ráði yfir töluverðu styrkleikasviði og geti gert andstæður augljósar
- ráði yfir góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjölbreytni í
túlkun
===========Ä
"
"
ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmmm
73
Althorn – Grunnnám
74
- hafi hlotið nokkra þjálfun í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- hafi gott vald á að leika bundið og með tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi, þ.e. náttúrutónabindingar
Nemandi
- hafi öðlast gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta miðnáms
- geti tónflutt létt viðfangsefni upp um heiltón, þ.e. lesið nótur í F á Es-horn
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari
námskrá
Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti
hann sinnir eftirfarandi atriðum:
- leik eftir eyra
- tónsköpun
- spuna
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil sjö til átta ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- ýmis blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
74
75
Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.
Listinn er þrískiptur. Fyrst birtast kennslubækur og æfingar, þá tónverkog safnbækur fyrir althorn og loks tónverk og safnbækur sem skrifuðeru fyrir önnur hljóðfæri í G-lykli. Trompetnámsefni hentar alla jafnavel fyrir althorn. Rétt er þó að benda á að þar sem trompet er í B en alt-horn í Es mun hljómborðsundirleikur trompetnámsefnis ekki hljómarétt þegar trompetnótur eru lesnar óbreyttar á althorn. Til að undirleik-urinn verði nýtilegur þarf undirleikarinn að tónflytja.
Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðan titilverks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eða tón-verka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Af þessariástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið í fleiri eneinum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
ARBAN, J. B.Cornet MethodBoosey & Hawkes
ENDRESEN, R. M.Supplementary StudiesRubank
CLARKE, HERBERT L.Technical StudiesCarl FischerCharacteristic StudiesCarl Fischer
GOWER, W. M. / VOXMAN, H.Advanced Method, 1. og 2. heftiRubank
HERFURTH, C. P.A Tune a Day, 2. heftiChappell/Boston
HERING, S.Trumpet CourseCarl Fischer40 Progressive Etudes for TrumpetCarl Fischer32 Etudes for TrumpetCarl Fischer
KOPPRASCH, C.Sixty Selected Studies for Trumpet Carl Fischer
SUNDBERG, A. / EKINGE, B.Trumpeten och jag 3 og 4Thore Ehrling Musik AB
WIGGINS, BRAMFirst Tunes and StudiesOxford University Press
75
Althorn – Miðnám
76
Tónverk og safnbækur fyrir althorn
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir althorn og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.
Tónverk og safnbækur – önnur hljóðfæri
BEELER, WALTER29 Cornet Solos and 3 EncoresSchirmerSolos for the Trumpet PlayerSchirmer
BORST, R. / BOGÁR, I.Musique De TrompetteBoosey & Hawkes
LANNING, JERRYClassic Experience CollectionCramer
LAWTON, SIDNEYOld English Trumpet Tunes, 1. og2. heftiOxford University Press
NORTON, CHRISTOPHERMicrojazzBoosey & Hawkes
POGSON, STEVEThe Way To RockBoosey & Hawkes
STUART, HUGH M.Trumpet FanciesBoston Music Co.
TELEMANN, G. PH.Heroic MusicOxford University PressSvítur nr. 1 og 2Boosey & Hawkes
WAGNER, RICHARDSong to the Evening StarKendor Music
WALLACE, JOHN / MILLER, JOHNFirst Book of Trumpet SolosFaberSecond Book of Trumpet SolosFaber
WEDGWOOD, PAMELAJazzin’ aboutFaber
WILLNER, ARTHURClassical AlbumBoosey & Hawkes
BALL, M. / CARR, G. / PAKER, J.Top LineBrass Wind
GREGSON, E. / RIDGEON, J.Nine MiniaturesBrass Wind
HANMER, R.Arioso and Caprice for Es hornR. Smith
JONES, P. / HOWARTH, E.Just Brass – Horn SolosChester
LAWRANCE, PETERIn ConcertBrass Wind
RAMSKILL, ROBERTJazzed up tooBrass Wind
SIEBERT, E.The Young Soloist, Eight Solosfor EsStudio Music
WALLACE, J. / PEARSON, L.Going Solo – Tenor HornFaber
ÝMSIRBoosey’s Tenor Horn AlbumBoosey & Hawkes
Up Front – Album for Es horn, 1. og 2. heftiBrass Wind
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
76
77
MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í althornleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, þ.m.t. tónflutningur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvipprófsins. Á miðprófi velja nemendur á milli þess að (a) leika tónverk aðeigin vali af sambærilegri þyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frum-samið verk eða eigin útsetningu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagieða hljómferli með eða án undirleiks. Frekari umfjöllun um valþáttprófsins er að finna í almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls.43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 38–39 í samariti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á miðprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á miðprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni af sambæri-legri þyngd.
ÝMSIREight Easy Pieces By ClassicalComposersChester
Let Us Have Music for TrumpetCarl Fischer
New Pieces for TrumpetAssociated Music Publishers
77
Althorn – Miðnám
78
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir skulu.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá g til b''
- dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga til og með fimm for-
merkjum
- dúr- og mollþríhljóma til og með fimm formerkjum
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins g til b''
- leiki krómatískan tónstiga frá g upp á b'' og niður á g aftur
Æfing nr. 32Úr: Endresen, R. M.: Supple-mentary StudiesRubank
Æfing nr. 36Úr: Hering, S.: 40 ProgressiveEtudes for TrumpetCarl Fischer
BALL, M.ChaseÚr: Ball, M./Carr, G./Parker, J.:Top LineBrass Wind
DONIZETTI, G.O Mio FernandoÚr: Boosey’s Tenor Horn AlbumBoosey & Hawkes
WATT, G. L.Rómansa í Es-dúrÚr: Boosey’s Tenor Horn AlbumBoosey & Hawkes
LAWRANCE, P.Aría fyrir Es-hornÚr: In ConcertBrass Wind
RAMSKILL, R.In the Fast LaneÚr: Jazzed up tooBrass Wind
LAWRANCE, P.ElegyÚr: In ConcertBrass Wind
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
78
79
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs, annars
eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 78, miðað við
að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
g-moll, hljómhæfur
Óundirbúinn nótnalestur og tónflutningurAuk hefðbundins, óundirbúins nótnalestrar skal nemandinn tónflytjalétt viðfangsefni upp um heiltón, þ.e. lesa nótur í F á Es-horn. Tónflutn-ingsdæmið skal vera af sambærilegri þyngd og lestrardæmi á grunn-prófi. Sjá enn fremur prófreglur og skýringar í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla, bls. 36 og 44.
SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í tvennt, verk fyrir grunnnámog miðnám, allt eftir því á hvorum námsáfanganum þau henta betur.Innan hvers hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda og út-gefenda getið með sama hætti og annars staðar í námskránni.
Þar sem Es-horn er mest notað í lúðrasveitum og málmblásarakórum erlítið til af samleiksefni fyrir minni hópa. Auðveldast er að nýta sam-spilsefni skrifað fyrir F-horn eða trompet.
=======================Ä
"
"
ä mmmmm
mmmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt!t
t mmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
t!t
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
t!t
t
==========Ä
"
"
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t|
mmmmm
79
Althorn – Miðnám
80
Grunnnám
Miðnám
Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmennt-ir, tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.
Atli Magnússon og fleiri: Skært lúðrar hljóma, Saga íslenskra lúðrasveita,Samband íslenskra lúðrasveita og Ísafoldarprentsmiðja h.f., Reykjavík 1984
Baines, Anthony: Brass Instruments: Their History and Development, Faber &Faber 1976, (Charles Scribner’s Sons, New York 1976)
Bevan, Clifford: The Tuba Family, Faber
Farkas, P.: The Art of Brass Playing, Wind Music Inc., Rochester 1962
Ridgeon, John: The Physiology of Brass Playing, Brass Wind Publications, Manton,Oakham Leic.
Ýmsir: Brass Anthology (2. útg.), The Instrumentalist Company, Evanston IL1984
MOWAT, CHRISTOPHERBrass People[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass Wind
RAMSKILL, ROBERTBeano[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass WindBy Arrangement[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass Wind
GREGSON, EDWARD15 Duets for Intermediate Brass[tveir eins]Brass Wind
VOXMAN, H.Selected Duets, 1. og 2. hefti[tveir eins]Rubank
80
81
Í þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á básúnu. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinna þriggjamegináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Í þessumköflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nem-endur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.
Nokkur atriði varðandi nám á básúnuBásúnur eru til í ýmsum stærðum og gerðum. Námskrá þessi gerir ráðfyrir að algengasta gerðin, tenórbásúnan, sé notuð sem aðalhljóðfæri.
Nám á básúnu getur hafist þegar nemendur hafa líkamlega burði til aðleika á hljóðfærið. Algengast er að básúnunám hefjist um 9 til 10 áraaldur.
Tenórbásúnan er til í nokkrum útfærslum. Mælt er með því að ungirbyrjendur hafi til umráða fremur létt hljóðfæri með grönnum pípum(t.d. medium eða small bore). Munnstykki byrjenda ættu heldur ekki aðvera stór. Eðlilegt er að nemendur skipti yfir á stærra hljóðfæri og stærramunnstykki þegar þeir vaxa að burðum og ná betri tökum á básúnu-leiknum. Mælt er með að nemendur kynnist sem fyrst notkun F-ventilsog hafi til umráða slíkt hljóðfæri eigi síðar en í miðnámi.
Þar sem sleðinn er aðaleinkenni básúnunnar er ekki hægt að líta átakkabásúnu sem básúnu enda er hún ventlahljóðfæri, skylt barítón-horni. Í námskránni er miðað við að notuð sé sleðabásúna.
Töluvert er til af tónlist fyrir básúnu, bæði einleiks- og samleiksverkum.Mikill meirihluti kennslubóka fyrir básúnu er ætlaður tenórbásúnu en
81
BÁSÚNABÁSÚNA
82
sérstakar kennslubækur eru til fyrir alt- og bassabásúnu. Básúnan er not-uð í flestum tegundum tónlistar: sígildri tónlist, ýmiss konar blásaratón-list, djassi, dægurtónlist og samtímatónlist.
Þó að vissrar tilhneigingar gæti til að skipta básúnuleikurum í tvo aðal-flokka, þ.e. tenór- og bassabásúnuleikara, er öllum básúnuleikurum holltað kynnast fleiri en einum meðlim básúnufjölskyldunnar einhvern tímaá námsferlinum.
Mikið er til af samleiksverkum fyrir málmblásara. Algengust erukvintettar, kvartettar og tríó en einnig er talsvert um verk fyrir stærrihópa, svo sem lúðrasveitir og málmblásarakóra. Mjög æskilegt er aðnemendum á málmblásturshljóðfæri gefist tækifæri til að kynnast þess-ari tónlist, gjarnan í reglulegu starfi samleikshópa.
GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til 9ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi.
Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklingsbund-in og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok grunnnáms eiga básúnunemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- haldi rétt á hljóðfærinu
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
82
83
- hafi náð tökum á nákvæmri og markvissri notkun sleðans
- hafi náð tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð góðri og eðlilegri munnsetningu
- hafi náð góðum grundvallartökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá
F til f'
- hafi náð allgóðum tökum á inntónun
- geti gert styrkleikabreytingar vel heyranlegar
- ráði yfir eðlilegri tungutækni miðað við þetta námsstig
- geti leikið bundið og með tungu
- hafi hlotið nokkra þjálfun í að beita a.m.k. tveimur aukalegum, t. d.
f á 6. legu og d' á 4. legu
Nemandi
- hafi öðlast allgott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
- hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt
þessari námskrá
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil þriggja ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu 83
Básúna – Grunnnám
84
Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
BORDNER, GERALDFirst Book of Practical Studiesfor TromboneWarner Bros.Second Book of Practical Studiesfor TromboneWarner Bros.
BOURGEOIS, DEREKSplinters of Bone, op. 130Brass Wind
EDNEY, JOHNUp Front: Melodic Studies forTrombone Grades 1–3Brass Wind
ENDRESEN, R. M.Supplementary Studies – Trombone Rubank/Hal Leonard
GREGSON, EDWARD20 Supplementary Tunes forBeginner BrassBrass Wind
HALL, JAN INGESpela trombonGehrmans
HERFURTH, C. PAULA Tune a Day for Trombone orEuphonium, 1. og 2. heftiChappell/Boston Music Co.
HERING, SIGMUND32 Etudes for TromboneCarl Fischer40 Progressive Etudes for TromboneCarl Fischer
MALTON, PETER Nybörjarbok för trombon, 1. heftiEFEM MusikförlagTrombonbok, 2.og 3. heftiEFEM Musikförlag
PEDERSON, TOMMYElementary Etudes for TenorTromboneBelwin Mills
SKORNICKA, J. E. / BOLTZ, E. G.Intermediate MethodRubank
WALLACE, JOHN / DENLEY, IANScales and arpeggios for Trom-bone, Bass Trombone, Baritoneand Euphonium, Grades 1–8Associated Board
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
84
85
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir básúnu og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.
BARNES, CLIFFORDThe Clifford Barnes TromboneAlbumBoosey & Hawkes
BUCHTEL, FORREST L.JupiterKjos MusicIntermezzoKjos MusicWhen The Saints Go Marching InKjos MusicCielito LindoKjos MusicArgonaut WaltzKjos Music
CLACK, MICHAELFirst Repertoire Pieces for TromboneBoosey & Hawkes
DANIELS, M. L.The Proud OakKendor Music
DEARNLEY, C. H. (ÚTG.)Eight easy pieces for windChester
DUBOIS, PIERRE-MAXPour le trombone élémentaireLeducPour le trombone préparatoireLeduc
GOODWIN, PETER / PEARSON,LESLIE
First Book of Trombone SolosFaber
GOUT, ALANThe Really Easy Trombone BookFaber
GREGSON, EDWARD20 Supplementary Tunes forBeginner BrassBrass Wind
HARE, NICHOLASThe Magic TromboneBoosey & Hawkes
IVESON, JOHNJust Brass – Trombone Solos, 1. heftiChester
JACQUES, MICHAELFive Party PiecesRicordi
LAWTON, SIDNEYThe Young Trombonist, 1. og 2. heftiOxford University Press
MENDELSSOHN, F. / LAYCOCK,HAROLD
On Wings Of SongBoosey & Hawkes
PHILLIPS, L. Z.Marines’ HymnKjos Music
WASTALL, PETERLearn as you play Trombone &EuphoniumBoosey & Hawkes
WASTALL, PETERLearn as you play Trombone &EuphoniumBoosey & Hawkes
WASTALL, PETERLearn as you play Scales andArpeggios for brass instrumentsBoosey & Hawkes
WEBER, F. / TANNER, PAULTunes for Trombone TechnicBelwin Mills
WHISTLER, HARVEY S.Arban-St. Jacome, Comprehen-sive Course for Trombone & BaritoneRubank
85
Básúna – Grunnnám
86
GrunnprófVið lok grunnnáms skulu nemendur þreyta grunnpróf, annars vegar íhljóðfæraleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í básúnuleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakraprófþátta á bls. 37 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á grunnprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
WATTS, E.The Canadian Brass Book ofBeginning Trombone Solos [hljóðsnælda fylgir]Hal LeonardThe Canadian Brass Book of Easy Trombone Solos[hljóðsnælda fylgir]Hal Leonard
ÝMSIREverybody’s Favorite Series nr. 106 for Trombone[2 básúnur + píanó / 2 básúnur]Amsco
New Pieces for TromboneAssociated Board
Keynotes Album for TromboneBelwin Mills
Up Front Album for Trombone, 1. og 2. heftiBelwin Mills
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
86
87
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á grunnprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má velja önnur verkefni af sam-bærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá c til d'
- eftirtalda dúrtónstiga: C, F, B, Es, As
- eftirtalda laghæfa molltónstiga: d, g, c, f, e
- þríhljóma í framangreindum dúr- og molltóntegundum
Æfing nr. 19Úr: Bordner, Gerald: First Bookof Practical StudiesWarner Bros.
Æfing nr. 9Úr: Hering, Sigmund: 40 Progressive EtudesCarl Fischer
BARNES, CLIFFORDThe Young ArtistÚr: The Clifford Barnes Trombone AlbumBoosey & Hawkes
BLAKE, HOWARDWalking in the AirÚr: Goodwin, P./Pearson, L.: FirstBook of Trombone Solos Faber
CZERNY, CARLSunriseÚr: Hare, Nicholas: The MagicTrombone Boosey & Hawkes
Let Erin remember the days ofold, írskt þjóðlagÚr: Lawton, Sidney: The YoungTrombonist, 1. heftiOxford University Press
SAINT-SAËNS, CAMILLERoyal March of the LionÚr: Hare, Nicholas: The MagicTrombone Oxford University Press
GREAVES, TERENCETranquil TuneÚr: New Pieces for TromboneAssociated Board
87
Básúna – Grunnnám
88
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins F til f'
- leiki krómatískan tónstiga frá c upp á d' og niður á c aftur
- leiki dúr- og molltónstiga eina áttund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og þríhljóma með tungu
- leiki tónstiga og hljóma eigi hægar en M.M. C = 56, miðað við að
leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
Krómatískur tónstigi frá c
B-dúr
c-moll, laghæfur
C-dúr þríhljómur
==========
Åä
æ
mmm
mmmm
mmmmm
mmmmmmm
tt
t
t
mmmm
mmm
tt
t
mmmm
=================
Å
"
"
"
ämmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
t# t
#tt
æ
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
================
Å
"
"ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmmm
mmmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
=======================
Åä
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t !tt"t m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
# tt !t
t mmm
mmmm
mmmm
mmmm
! tt" t #t m
mmm
mmmm
mmmmm
mmmm
t ! tt
t mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt " t
tmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
! t #t!t #t
=========
Å
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
t " tt!t #|
mmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
88
89
d-moll þríhljómur
MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði geturþó verið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroskinemenda.
Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok miðnáms eiga básúnunemendur að hafa náð eftirfarandi mark-miðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti öruggum og markvissum sleðahreyfingum
- hafi náð tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá E til as'
- hafi hlotið þjálfun sem miði að góðu úthaldi
- hafi náð góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- hafi náð allgóðum tökum á vibrato og noti það smekklega
- ráði yfir töluverðu styrkleikasviði og geti gert andstæður augljósar
- ráði yfir góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjölbreytni í
túlkun
=============
Å
"ä
æ
mmmm
mmmmm
mmmmm
mmmmmmm
tt
t
t
mmmm
mmmm
tt
tmmmm
89
Básúna – Grunnnám
90
- geti spilað legato
- ráði vel við að leika bundið á sömu legu, þ.e. náttúrutónabindingar
- hafi aukalegur á valdi sínu, a.m.k. f á 6. legu, d' á 4. legu, b á 5. legu
og f' á 4. legu
- hafi náð góðum tökum á notkun F-ventils
Nemandi
- hafi öðlast gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta miðnáms
- hafi hlotið nokkra þjálfun í lestri tenórlykils
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari
námskrá
Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti
hann sinnir eftirfarandi atriðum:
- leik eftir eyra
- tónsköpun
- spuna
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil sjö til átta ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- ýmis blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
90
91
Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessumnámsáfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrumtilvikum getið í fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
ARBAN, J. B.Complete Method for TromboneCarl Fischer
BEELER, WALTERMethod for The Trombone, 2. heftiWarner Bros.
BLUME, O.36 Studies for TromboneCarl Fischer
BORDNER, GERALDFirst Book of Practical Studiesfor TromboneWarner Bros.Second Book of Practical Studiesfor TromboneWarner Bros.
COLIN, CH.Advanced Lip FlexibilitiesCarl Fischer
CREES, E. / GANE, P.How Trombonists Do ItBrass Wind
DUBOIS, P. M.Quatorze études pour tromboneLeduc
FINK, REGINALD H.Studies in LegatoCarl Fischer
GAETKE, ERNST / OSTRANDER,ALLEN
60 Studies for TromboneIMC
HERING, SIGMUND32 Etudes for TromboneCarl Fischer40 Progressive Etudes for TromboneCarl Fischer
LAFOSSE, ANDRÉMéthode complète de tromboneà coulisse, 1. heftiLeducSchool of Sight Reading andStyle, 1. heftiMaurice Baron Co.
MALTON, PETERTrombonbok, 2. og 3. heftiEFEM Musikförlag
RAPH, ALANIntroductory Melodious Etudesfor TromboneCarl Fischer
91
Básúna – Miðnám
92
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir básúnu og hljómborðsundirleik nema annað sétekið fram.
BACH, J. S. / BERNARD FITZGERALD, R.
Bist du bei mirBelwin Mills
BACH, J. S. / FOTE, R.„Air“ úr svítu nr. 3 í D-dúrKendor Music
BACH, J. S. / SIEGRIST, BÉATRICEHOULLIER
Le plaisir du tromboniste[sálmalög úr kantötum]Editions Transatlantiques
BAKER, B.Master Solos, Intermediate Level [hljóðsnælda fylgir]Hal Leonard
BROWN, C.Méditation pour trombone et pianoLeduc
CALDARA, ANTONIO / BUCHER, P.Sónata í D-dúrEdition Marc Reift
CHERUBINI, I.Ave MariaEdition Musicus
DESPORTES, YVONNEDes chansons dans la coulisseBillaudot
DUBOIS, PIERRE-MAXPour le trombone élémentaire[9 stutt verk]LeducPour le trombone moyenLeducCortègeLeduc
END, JACKThe Royal GuardKendor Music
GAGNEBIN, H.SarabandeLeduc
GALLIARD / BROWN, KEITHSónata nr. 1[sónötur 1–3 útgefnar í sama hefti]IMCSónata nr. 6, Menúett og Sarabande[sónötur 4–6 útgefnar í sama hefti]IMC
GARDNER, JOHNRomanzaSchott
GREGSON, EDWARDDivertimentoChappell
REINHARDT, DONALD S.Selection of Concone StudiesElkan Vogel
REMINGTON, EMORYWarm Up ExercicesAccura Music
SCHLOSSBERG, MAXDaily DrillsMaurice Baron Co.
SKORNICKA, J. E. / BOLTZ, E. G.Intermediate Method for Trombone or BaritoneRubank
SLOKAR, BRANIMIRWarm-ups + technical routinesEditions Bim
WHISTLER, H. S.Arban-St. Jacome, Comprehen-sive Course for Trombone & BaritoneRubank
ÝMSIRThe Complete Trombone & Euphonium Scale Book
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
92
93
MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í básúnuleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á miðprófivelja nemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali af sam-bærilegri þyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verk eðaeigin útsetningu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljómferlimeð eða án undirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finnaí almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerðgrein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.
JACOB, GORDONSónataEmerson Edition
LARSSON, L. E.Concertino, 2. kafliGehrmans
LAWTON, SIDNEY M.The Young TrombonistOxford University Press
MARCELLO, BENEDETTO / BROWN,KEITH
Sónata í g-moll, 3. kafli AllegroIMC
MOZART, W. A. / ERNST, J.SónatínaKendor Music
PHILLIPS, IVAN C.A Classical & Romantic AlbumFor The Trombone and BassoonOxford University Press
SMITH, H. CH.First Solos For The TromboneSchirmer
STALMEIER, PIETAndantino et RondoMolenaar
WATTS, E.Canadian Brass: IntermediateTrombone Solos[hljóðsnælda fylgir]Hal Leonard
ÝMSIRLet Us Have Music For Trombone[básúna + píanó]Carl Fischer
Hawkes Trombone AlbumBoosey & Hawkes
93
Básúna – Miðnám
94
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á miðprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á miðprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni af sambæri-legri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá F til f'
- dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga til og með fimm for-
merkjum
- þríhljóma í dúr og moll til og með fimm formerkjum
Æfing nr. 34 Úr: Hering, Sigmund: 40 Progressive EtudesCarl Fischer
Æfing nr. 97Úr: Bordner, Gerald: SecondBook of Practical StudiesWarner Bros.
LARSSON, LARS ERIKConcertino, 2. kafli Gehrmans
GALLIARD / BROWN, KEITHSónata nr. 1, 1. kafliIMC
STALMEIER, PIETAndantino et RondoMolenaar
MARCELLO, BENEDETTO / BROWN,KEITH
Sónata í g-moll, 3. kafli AllegroIMC
DUBOIS, PIERRE MAXPour le trombone moyen, RitournelleLeduc
JACOB, GORDONSónata, 1. kafli AdagioEmerson Edition
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
94
95
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins E til as'
- leiki krómatískan tónstiga frá F upp á f' og niður á F aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs, annars
eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga með tungu og bundið
- geti leikið brotna þríhljóma með tungu
- leiki tónstiga og brotna þríhljóma eigi hægar en M.M. C = 72, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
g-moll, hljómhæfur
FramhaldsnámFramhaldsnám tekur við að loknu miðnámi. Hér er um umfangsmikinnnámsáfanga að ræða og miðast lok framhaldsnáms við að nemendurséu undir það búnir að takast á við tónlistarnám á háskólastigi.
Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklings-bundinn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nem-enda. Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bilfjórum árum. Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmritíma en einnig getur lengri námstími verið eðlilegur.
=======================
Å
"
"ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
ttt
t mmmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt!t
t mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmm
ttt
t mmmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmm
t! t
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
ttt
tmmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt!t
t
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
ttt|
mmmm
95
Básúna – Miðnám
96
Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörf-um nemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok framhaldsnáms eiga básúnunemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti hröðum og nákvæmum sleðahreyfingum
- hafi náð mjög góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi tileinkað sér eðlilega og vel þjálfaða munnsetningu
- hafi náð tökum á öruggri og þroskaðri tónmyndun á öllu tónsviðinu
frá 'G til c''
- hafi náð góðu úthaldi
- hafi náð mjög góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- leiki hreint og geti aðlagað inntónun í samleik
- hafi náð góðum tökum á vibrato og noti það smekklega
- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins
- ráði yfir mjög góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjöl-
breytni í túlkun
- ráði yfir leikni í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi á öllu tónsviðinu, þ.e. náttúru-
tónabindingar
- geti leikið varatrillur eftir þörfum
- hafi öðlast leikni í að beita sem flestum aukalegum
- geti leikið trillur og skrautnótur í samræmi við tónbókmenntir þessa
námsáfanga
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
96
97
Nemandi
- hafi öðlast mjög gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við á miðprófi
- hafi gott vald á nótnalestri í tenórlykli
- hafi hlotið nokkra þjálfun í nótnalestri í altlykli
- hafi fengið reglulega þjálfun í að leika utanbókar
- hafi hlotið þjálfun í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi kynnst a.m.k. einum öðrum meðlim básúnufjölskyldunnar sé
þess kostur
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt
þessari námskrá
- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almenn-
um hluta aðalnámskrár, bls. 41–42
Nemandi sýni með ótvíræðum hætti
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- margvísleg blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í framhaldsnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í framhalds-námi, annars vegar fyrir tenórbásúnu og hins vegar fyrir bassabásúnu.Listarnir eru alls ekki tæmandi og er þeim einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig verkefnanna er breytilegt, þ.e. allt frákennsluefni, sem hentar við upphaf framhaldsnáms, til efnis sem hæfirvið lok námsáfangans. 97
Básúna – Framhaldsnám
98
Hvor listi er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitar-verkum. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðantitil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eðatónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Afþessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið ífleiri en einum áfanga.
Æfingar
Æfingar fyrir bassabásúnu
PEDERSON, TOMMYElementary Etudes for BassTromboneBelwin Mills/IMC
OSTRANDER, ALLENMelodious Etudes for BassTromboneCarl Fischer/Boosey & Hawkes
ARBAN, J. B.Complete Method for TromboneCarl Fischer
BITCH, MARCEL15 études de rythme pour letromboneLeduc
BLAZHEVICH, VLADISLAVStudies in ClefsIMC
BORDOGNI, M. / SLUCHIN, B.The Complete Book of Vocalises[píanóundirleikur]Tezak
CREES / GANEHow Trombonists Do ItBrass Wind
KOPPRACH, C.Sixty Selected Studies for Trombone, 1. og 2. heftiIMC/Carl Fischer
LAFOSSE, A.Méthode complète, 2. og 3. hefti Leduc
ROCHUT, JOHANNES / BORDOGNIMelodious Etudes, 1.–3. heftiCarl Fischer
SCHLOSSBERG, MAXDaily Drills and Technical StudiesBaron
UBER, D.30 Etudes[í bassa- og tenórlykli]Southern Music Company
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
98
99
Tónverk
Eftirfarandi tónverk eru fyrir básúnu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.
ARNOLD, MALCOLMFantasía[einleiksverk]Faber
BACH, J. S.Sellósvíta nr. 1, Menúett 1 og 2og Gigue (5., 6. og 7. kafli)[einleiksverk]Lafosse/Leduc/United Music Publishers
BACHELET, A.Morceau de concoursLeduc/IMC
BARAT, J. E.Andante et allegroLeduc
BERGHMANSLa femme à barbeLeduc
BERNSTEIN, LEONARDElegy for Mippi II[einleiksverk]Boosey & Hawkes
BLAZEWITCH, B. M.Concert piece no. 5Belwin Mills
BOSSA, E.Homage à BachLeduc
BOUTRY, R.Choral variéLeduc
CALDARA, A.Sónata í D-dúrEdition Marc Reift
CASTÉRÈDE, J.SonateLeduc
CESARE, G.La HieronymaRobert King
CLIFF, TONY4 SketcesStudio Music Company
CORELLI, A.Sónötur[ýmsar]IMC
DAVID, FERDINANDConcertino í Es-dúr op. 4IMP/Zimmerman
DUBOIS, PIERRE-MAXCortègeLeducDeux marchesLeduc
FRESCOBALDI, G.Canzoni per Basso soloDoblinger
GALLIARD, J. E.Sónötur I–VI, tvö heftiIMC
GREGSON, E.DivertimentoChappell
GRØNDAL, L.Konsert fyrir básúnuSamfundet til utgivelse af danskmusik
GUILMANT, ALEXANDERMorceau Symphonique op. 88Schott
HANSEN, ARNOSolobuch für Posaune, 1.–3. heftiAnton Benjamin
HINDEMITH, PAULSónataSchott
JACOB, GORDONKonsertStainer & BellConcertino[básúna + blásarasveit]Emerson Edition
JØRGENSEN, A.RómansaWilhelm HansenSvítaWilhelm Hansen
99
Básúna – Framhaldsnám
100
Tónverk fyrir bassabásúnu
Eftirfarandi tónverk eru fyrir bassabásúnu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.
BACH, J. S. / BARDEZSellósvíta nr. 1, Menuett 1 og 2og Gigue (5., 6. og 7. kafli)[einleiksverk]Leduc/United Music Publishers
EAST, HAROLDSonatina for Bass tromboneRicordi/Boosey & Hawkes
LEBEDEV, I.Concerto in one movementEdition Musicus/Shauer
PETIT, PIERREFantaisieLeduc/United Music Publsihers
SACHE, ERNSTConcertino for Bass TromboneEdition Marc Reift/Shauer
WILDER, ALECSónata fyrir bassabásúnu, 3. og5. kafliMargun/Emerson
KOCH, E.Monolog 8[einleiksverk]Gehrmans
LOEILLET, J. B.Sónata í G-dúrEdition Marc Reift
LARSSON, LARS-ERIKConcertino no. 7 op. 45Gehrmans
LAWTON, S.The Young Trombonist, 3. heftiOxford University Press
MARCELLO, B.Sónötur [ýmsar]IMC
MILHAUD, D.Concertino d’hiverAssociated Music Publishers
MOZART, W. A.Sónata í B-dúr K. 292[upphaflega fyrir fagott eða selló]IMC/Kendor Music/Chester
RIMSKY-KORSAKOFF, N.Konsert fyrir básúnuBoosey & Hawkes
SACHSE, E.Konsert í B-dúrIMC
SAINT-SAËNS, CAMILLECavatine op. 144Durand/United Music Publishers
SALZEDO, C.Pièce concertanteLeduc/IMC
SEROCKI, KAZIMERZSónatínaMoeck
STOJOWSKI, S.FantaisieLeduc
SULEK, S.Sónata „Vox Gabrieli“Edition Marc Reift/The BrassPress
TELEMANN, G. PH.9 sónötur[ýmsar]IMC
VIVALDI, A.Sónötur[upprunalega sellósónötur]IMC
WAGENSEIL, G.Konsert fyrir básúnuUniversal Edition
WEBER, C. M. VONRómansaBelwin Mills
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
100
101
Útdrættir úr hljómsveitarverkum
FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt:hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf.Umfjöllun um tónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 ísama riti. Mikilvægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessiatriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í básúnuleik skal nemandi leika þrjú verk, útdrætti úrhljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar ogbrotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess sem gefið erfyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur á milli þessað (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd og önnur próf-verkefni, (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnir veigamikluhlutverki og (c) leika tónverk á annað hljóðfæri úr sömu fjölskyldu ogaðalhljóðfæri. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerðgrein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á framhaldsprófi og út-drætti úr hljómsveitarverkum. Síðan eru birt fyrirmæli um leikmátaþeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
BROWN, KEITHOrchestral Excerpts from theSymphonic Repertoire for Trombone and Tuba[tíu hefti]IMC
101
Básúna – Framhaldsnám
102
Tónverk, útdrættir úr hljómsveitarverkum og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á framhaldsprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni afsambærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
Ofangreind dæmi eru úr: Brown, Keith: Orchestral Excerpts from the Symphonic Repertoirefor Trombone and Tuba, útg. IMC
Dæmi um útdrætti úr hljómsveitarverkum
Dæmi um æfingar
Æfing nr. 86Úr: Blazhevich, Vladislav: Studiesin ClefsIMC
Æfing nr. 37Úr: Kopprasch, C.: Sixty SelectedStudies for Trombone, 2. heftiCarl Fischer
MOZART, W. A.Tuba Mirum úr Sálumessu, 2. básúna
BERLIOZ, H.Ungverskur mars úr Faust
KORSAKOFF, N. R.Russian Easter Festival Overture,2. básúna
KORSAKOFF, N. R.Sheherazade op. 35, 2. básúna
MAHLER, G.Sinfónía nr. 3, úr 1. kafla
KODÁLY, Z.Hary Janos svíta
BACH, J. S.Sellósvíta nr. 1, Menúett 1 og 2og Gigue (5., 6. og 7. kafli)[einleiksverk]Lafosse/Leduc/United Music Publishers
SAINT-SAËNS, CAMILLECavatine op. 144Durand/United Music Publishers
DAVID, FERDINANDConcertino í Es-dúr op. 4IMP/Zimmerman
GUILMANT, ALEXANDERMorceau Symphonique op. 88Schott
HINDEMITH, PAULSónataSchott
SEROCKI, KAZIMERZSónatínaMoeck
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
102
103
Dæmi um verk fyrir bassabásúnu
Ofangreind dæmi eru úr: Brown, Keith: Orchestral Excerpts from the Symphonic Repertoirefor Trombone and Tuba, útg. IMC
Dæmi fyrir bassabásúnu um útdrætti úr hljómsveitarverkum
Dæmi um æfingar fyrir bassabásúnu
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá E til b'
- alla dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga
- alla dúr- og mollþríhljóma
- forsjöundarhljóma frá hvaða tóni sem er í neðstu áttund tónsviðsins
Æfing nr. 56, DramaticÚr: Pederson, Tommy: Elemen-tary Etudes for Bass TromboneBelwin Mills/IMC
Æfing nr. 19Úr: Ostrander, Allen: MelodiousEtudes for Bass TromboneCarl Fischer/Boosey & Hawkes
HAYDN, J.Sköpunin
BERLIOZ, H.Ungverskur mars úr Faust
SCHUMANN, R.Sinfónía nr. 3, 4. kafli Choral
SHOSTAKOVICH, D.Sinfónía nr. 5
WAGNER, R.Tannhauser, forleikur
WAGNER, R.Lohengrin, inngangur 3. þáttar
BACH, J. S. / BARDEZSellósvíta nr.1, Menuett 1 og 2 og Gigue (5., 6. og 7. kafli)[einleiksverk]Leduc/United Music Publishers
EAST, HAROLDSonatina for Bass tromboneRicordi/Boosey & Hawkes
LEBEDEV, I.Concerto in one movementEdition Musicus/Shauer
SACHE, ERNSTConcertino for Bass TromboneEdition Marc Reift/Shauer
WILDER, ALECSónata fyrir bassabásúnu, 3. og5. kafliMargun/Emerson
PETIT, PIERREFantaisieLeduc/United Music Publsihers
103
Básúna – Framhaldsnám
104
- minnkaða sjöundarhljóma frá E, F og Fís
- stækkaða þríhljóma frá E, F, Fís og G
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma á tónsviðinu E til c''
- leiki krómatískan tónstiga frá E upp á b' og niður á E aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni þar sem því
verður við komið, annars tólfund og niður á grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni þar sem því verður við
komið, annars tólfund og niður á grunntón aftur
- leiki forsjöundarhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni þar sem því
verður við komið, annars tólfund og niður á grunntón aftur
- leiki minnkaða sjöundarhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og
niður á grunntón aftur
- leiki stækkaða þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- geti leikið alla tónstiga og hljóma með tungu og bundið
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 100, miðað við
að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
D-dúr
Forsjöundarhljómur frá A
=======================
Åä
mmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t!t
tt m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmmm
t! t
tt m
mmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t! t
mmmmm
mmmmm
mmmm
mmm
tt
t!t
æ|
mmmm b
=======================
Å !
!ä m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt m
mmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmm
tt
tt
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmm
tt
tmmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
104
105
Minnkaður sjöundarhljómur frá E
Stækkaður þríhljómur frá F
SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í þrennt: verk fyrir grunnnám,miðnám og framhaldsnám, allt eftir því í hvaða námsáfanga þau hentabest. Innan hvers hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda ogútgefenda getið með sama hætti og annars staðar í námskránni.
Grunnnám
ADSON, JOHNTwo Ayres for Cornetts &Sackbuts, Five part Brass ChoirMusic for brass no. 8[2 trompetar + horn/básúna + básúna+ barítóhorn/básúna/túba / 2 trompetar + 3 básúnur]Robert King
CONLEY, LLOYD (ÚTS.)Christmas for Two[2 básúnur]Kendor Music
FRITHTeacher and I play Trombone duets, 1. hefti[2 básúnur]Fen
GLAZUNOV, ALEXANDERIn modo religiosa op. 38, fourpart Brass Choir and Brass Quartet[trompetar, F-horn, básúna/barítón-horn, túba – ýmsir möguleikar]Robert King
HALL, JAN INGESpela trombone tillsammansGehrmansBlandat för blåsare, 1. og 2. hefti[2 trompetar + althorn + básúna +barítónhorn]Gehrmans
IVESON, JOHNJust Brass - Christmas Crackersfor Brass Quintet[2 trompeter + F-horn + básúna +túba]Chester
KING, ROBERT (ÚTG.)Twenty-four Early GermanChoralesMusic for Brass no. 33[4 básúnur]Robert King
LAWRANCE, PETERJunior Just Brass - Three LittleSuites for Brass Ensemble[2 trompetar + F-horn + básúna/barítónhorn + túba]Chester
================
Åä
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt!t
tmmmm
mmmmm
mmmmmmm
mmmmm
t! t
t
t
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmm
mmm
tt
!tt
|
mmmm
=======================
Åä
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
tt"t
"t mmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
tt" t
" t mmmmm
mmmmm
mmmm
mmm
t" t
" tt
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t"t
"tt æ
|
mmmm
b
105
Básúna – Framhaldsnám
106
Miðnám
BACH, C. PH. E.March & Fanfare[4 básúnur]Kendor Music
BACH. J. S. / KING, ROBERTSarabande and Minuet, Music For Brass no. 117[málmblásarakvartett]Robert KingSixteen Chorales for four-partTrombone Choir, Music for Brass no. 40[4 básúnur]Robert King
BRUCKNER, A.Aequale[4 básúnur]NS
CORELLI, A.Sónata í g-moll[trompet + básúna + píanó]Emerson Edition
DEDRICK, R.19 Progressive DuetsKendor Music
GERVAISE, CLAUDE / REEVE, PETERThree Dances for Brass QuartetChester
GOUNOD, C.March of a Marionette[4 básúnur]Rubank
HÄNDEL, G. F.Little Baroque Pieces[tríó]Tezak
LITTLE, L. (ÚTG.)Great Duets, Level 1 for bassclef instrumentsBelwin Mills
MALTON, PETERVi spelar tillsammans[2 trompetar + básúna/F-horn + básúna/túba]EFEM Musikförlag
NIKKEL, D. (ÚTG.)Noten für Junge Blechbläser,Quartet-Album[2 trompetar + 2 básúnur]TezakNoten für Blechbläser, Trio Album für junge Blechbläser[trompet + horn + básúna]Tezak
PURCELL, HENRYTwo Trumpet Tunes and Ayre forFour-Part Brass ChoirMusic for Brass no. 124[2 trompetar, básúna, F-horn, barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Robert KingMusic for Queen Mary II for Four-Part Brass ChoirMusic for Brass no. 11[2 trompetar, básúna, F-horn, barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Robert King
SNELL, KEITHBelwin Master Duets, 1. heftiBelwin Mills
SUSATO, TIELMANThree Dances for Four-PartBrass ChoirMusic for Brass no. 22[trompetar, horn, básúna, barítón-horn, túba – ýmsir möguleikar]Robert King
WASTALL, PETERSession Time for BrassBoosey & Hawkes
ÝMSIREverybody’s Favorite Series nr. 106 for TromboneAmscoConcert Repertoire for BrassSextet[trompetar, horn, básúna/barítónhorn,túba – ýmsir möguleikar]Rubank
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
106
107
Framhaldsnám
ATHERTON, P.Suite for Trombone QuartetPolyphonic Reproductions Ltd.
BACH, J. S. / KING, ROBERTSixteen Chorales for four-partTrombone Choir Music for Brass no. 40Robert King
BEETHOVEN, L.V.3 Equale[4 básúnur]Chester/Robert King
BLAZHEVICH, V.Concert Duets for two TrombonesBelwin Mills
BLEGER, M.Duets for two TrombonesIMC
GABRIELI, G.O Magnum Mysterium[8 básúnur]Apon
KING, ROBERT (ÚTG.)Twenty-four Early GermanChoralesMusic for Brass no. 33[4 básúnur]Robert King
MONTEVERDI, C.Sinfonia and Chorus of Spirits[5 básúnur]Kendor Music
PEETERS, F.Svíta op. 82[4 básúnur]Peters
PEDERSON, TOMMYTenor Trombone trios for playerswho know everything, 1. og 2. heftiKendor Music
POULENC, F.Sónata[trompet + horn + básúna]Chester
RACHMANINOF, S. / SIEBERT, E.Prelude[4 básúnur]Studio Music Company
KING, ROBERT (ÚTG.)Twenty-four Early GermanChorales, Music For Brass no. 33Robert King
LOTTI / DEDRICK, R.Vere Languores Nostri[3 básúnur]Kendor Music
NIEHAUS10 Jazz Inventions[2 básúnur]Kendor Music
PALESTRINA, G. P.Ricercar del Primo tuono[4 básúnur]Rei
PRÉZ, JOSQUIN DES / KING, ROBERT
Motet and Royal Fanfare, Music For Brass no. 57[málmblásarakvartett]Robert King
SCARLATTI, DOMENICO / SCHMITH, WILLIAM
Sónata[2 b-trompetar + básúna]Western International Music
STOUFFER, P. M. (ÚTG.)Six Well Known Classics for Two[2 básúnur]Kendor MusicSix for Three[3 básúnur]Kendor Music
VOXMANSelected Duets, 1. heftiRubank
ÝMSIRBelwin Master Duets, 1. heftiBelwin Mills
107
Básúna – Samleikur
108
Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmennt-ir, tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.
Adam, A. A.: Super Lung Power And Breath Control, Bold
Arling, H. J.: Trombone Chamber Music, an annotated bibliography, The BrassPress, Tennesse U.S.A. 1983, 1. útgáfa 1978
Bate, P.: The Trumpet and Trombone, Ernest Benn, London, England eða W. W.Norton, New York, USA, 1978
Bastian, P.: Ind i Musikken, 7. prentun, Gyldendal/PubliMus, 1988
Baines, Anthony: Brass Instruments: Their History and Development, Faber &Faber 1976, (Charles Scribner’s Sons, New York 1976)
Everett: Annotated Guide to Bass Trombone literature, The Brass Press, Tennesse,U.S.A. 1985
Farkas, P.: The Art of Brass Playing, Wind Music Inc., Bloomington, Indiana,USA, 1989
Farkas, P.: The Art of Musicianship, Muscal Publications, Bloomington, Indiana,USA 1976
Fink, R.: Trombonist’s Handbook, ACC
Fischer, H. G.: Renaissance Sackbut and it’s use today, MMA, München, 1984
SNOSKO-BOROVSKY, A.Scherzo op. 13[3 básúnur]IMC
TELEMANN, G. PH.Konsert[4 básúnur]Edition Marc Reift
TELEMANN, G. PH. / BROWN, KEITH6 Canonic DuetsIMC
UBER, D.Twelve Duets for Two TrombonesSouthern Music Company
UBER, D.Manhattan Vignettes[3 básúnur]Edition Musicus
VOXMANSelected Duets, 2. heftiRubank
WOOD, G.4 Pieces for four TrombonesRosehill Publications
ÝMSIRBelwin Master Duets, Vol. 1,AdvancedBelwin Mills
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
108
109
Galpin, W.: The Sackbut (barokk-básúna)
Gordon, C.: Brass Playing is no harder than deep breathing, Carl Fischer, NewYork 1987
Green, Barry/Gallwey, W. Timothy: The Inner Game of Music, Anchor PressDoubleday, Garden City, NY 1986
Gregory, Robin: The Trombone – The instrument and its Music
Grey, A.: Plunger Techniques, SFM
Kagarice, Et. Al.: Solos for the Student Trombonist, The Brass Press, USA
Kleinhammer, E.: Art of Trombone playing, Summy-Birchard Company,Evanston Illinois, 1963
Kleinhammer, E. og Yeo, D.: Mastering the Trombone, Edition Piccolo, Hannover1997
Knaub, D.: Trombone Teaching Technic, ACC
Kunitz, H.: Posaune Die instrumentation teil 8, BH-L
Rabson, C.: Index to Orchestral Excerpts, ERM
Raph, A.: „Le“ Trombone (Humor), AR
Ridgeon, John: The Physiology of Brass Playing, Brass Wind Publications,Manton, Oakham Leic.
Seversum/McDunn: Brass Wind Artistry: Master your mind, Master yourinstrument, ACC
Stuart, D. H.: Songs for slides, PSY
Weast, Robert: Keys to Natural Performance for Brass Players, The Brass World,Des Moines 1979
Weast: Valuable Repeditions, McG
Webb, J.: Trombamania, BIM
Wick, D.: Trombone Technique, Oxford University Press, London 1980
Wigness, C. R.: Soloistic use of the Trombone in 18th. Century Vienna, The BrassPress, Tennesse, U.S.A. 1978
109
Básúna – Bækur varðandi hljóðfærið
110
TímaritBrass BulletinP.O. Box 576, CH-1630 BULLE 1SWITZERLANDSími: +41-(0)26-912 44 22Fax: +41-(0)26-912 13 50netfang: [email protected]
International Trombone AssociationVern Kagarice, ITA-Journal EditorBox 5336 Denton, TX 76203U.S.A.Fax: ++1-817 891-3435netfang: [email protected]
Windplayer (fyrir blásara almennt)P.O.Box 2666, Malibu, CA 90265U.S.A.netfang: [email protected]
The TrombonistMagazine of the British Trombone SocietyP.O. Box 817London SE 21 7 BYENGLAND
Das SchallstückIPV c/o Georg MausHaydnweg 7D-6432 SeeheimGERMANY
110
111
Í þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á barítónhorn. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinnaþriggja megináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Íþessum köflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið semnemendur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.
Nokkur atriði varðandi nám á barítónhornBarítónhorn eru til í mismunandi stærðum og hafa mismunandi nöfn íólíkum löndum, s.s. tenórhorn, barítón, euphonium og jafnvel tenór-túba. Í talmáli er heitið þó oftar en ekki stytt í barítón. Hér á landi hefurhljóðfærið verið nefnt barítónhorn eða tenórhorn. Í raun er um tvö mjöglík hljóðfæri að ræða en í þessari námskrá er litið á þau sem eitt og samahljóðfærið. Rétt er að geta þess að í Bretlandi er hugtakið „tenor horn“notað yfir horn í Es sem hérlendis er nefnt althorn.
Nám á barítónhorn getur hafist þegar nemendur hafa líkamlega burðitil að leika á hljóðfærið. Algengast er að námið hefjist við 8 til 9 ára aldur.Þegar um svo unga nemendur er að ræða er æskilegt að skólinn eigihljóðfæri til afnota fyrir nemendur í kennslustundum enda gæti þeimreynst erfitt að ferðast með hljóðfæri af þessari stærð.
Barítónhorn fást ýmist með þremur eða fjórum ventlum. Algengast erað nemendur hefji nám á hljóðfæri með þremur ventlum en skipti síðaryfir í fullkomnara hljóðfæri. Fjórði ventillinn auðveldar leik djúpra tónaog eykur nákvæmni í inntónun.
111
BARÍTÓNHORNBARÍTÓNHORN
112
Tónlist fyrir barítónhorn er ýmist skrifuð í G- eða F-lykli, annars vegar í Beins og fyrir B-trompet, hins vegar í C eins og fyrir básúnu. Hvort tveggjaer álíka algengt.
Fremur lítið er til af tónlist sem sérstaklega er samin fyrir barítónhorn.Nemendur nýta sér því gjarnan nótur sem skrifaðar eru fyrir önnurhljóðfæri, s.s. trompet, básúnu, selló, fagott eða túbu. Algengt er að yngrinemendur notist við kennsluefni fyrir trompet eða básúnu eftir því hvortþeir hafa vanist að lesa nótur í G-lykli eða F-lykli.
Barítónhornið er mest áberandi í ýmiss konar blásaratónlist en einnig erþað stöku sinnum notað í sinfónískum verkum.
Mikið er til af samleiksverkum fyrir málmblásara. Algengust erukvintettar, kvartettar og tríó en einnig er talsvert um verk fyrir stærrihópa, svo sem lúðrasveitir og málmblásarakóra. Mjög æskilegt er aðnemendum á málmblásturshljóðfæri gefist tækifæri til að kynnast þessaritónlist, gjarnan í reglulegu starfi samleikshópa.
GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til 9ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi.
Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólík-ir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
112
113
Við lok grunnnáms eiga nemendur á barítónhorn að hafa náð eftirfar-andi markmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- haldi rétt á hljóðfærinu og noti fingurgóma á ventlana
- beiti jöfnum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð allgóðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð góðri og eðlilegri munnsetningu
- hafi náð góðum grundvallartökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá
a til g'' í G-lykli eða G til f' í F-lykli
- hafi náð allgóðum tökum á inntónun
- geti gert styrkleikabreytingar vel heyranlegar
- ráði yfir eðlilegri tungutækni miðað við þetta námsstig
- geti leikið bundið og með tungu
Nemandi
- hafi öðlast allgott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
- hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt
þessari námskrá
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil þriggja ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik113
Barítónhorn – Grunnnám
114
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.
Þar sem lítið er til af kennsluefni fyrir barítónhorn er megnið af því efnisem hér er nefnt annaðhvort skrifað fyrir trompet eða básúnu. Valkennsluefnis veltur á því hvort nemandi lærir að lesa nótur í G-lykli eðaF-lykli.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
AGNESTIG, CARL-BERTILVi spelar trumpet 1 og 2[G-lykill]Gehrmans
BJÖRGVIN Þ. VALDIMARSSONTrompet-leikur, 1. og 2. hefti[G-lykill]Nótnaútgáfa B.Þ.V.
CLARKE, HERBERT L.Elementary Studies[G-lykill]Carl Fischer
ENDRESEN, R. M.Supplementary Studies[G- og F-lykill]Rubank
GOUT, ALANThe Really Easy Trombone Book[G- og F-lykill]Faber
HERFURTH, C. P.A Tune a Day, 1. og 2. hefti[G- og F-lykill]Chappell/Boston
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
114
115
Tónverk og safnbækur
Eftirfararandi tónverk og safnbækur henta fyrir barítónhorn og hljómborðsundirleik nemaannað sé tekið fram.
BAGGE, SVEN-OLOVTrumpetpop[G-lykill]Intersong
BALENT, ANDREWSolos Sound Spectacular[F-lykill]Carl Fischer
BEELER, WALTER29 Cornet Solos and 3 Encores[G-lykill]Schirmer
BORST, R. / BOGÁR, I.Musique De Trompette[G-lykill]Boosey & Hawkes
BUCHTEL, FORREST L.Minstrel Boy[F-lykill]Kjos Music
CLACK, MICHAELFirst Repertoire Pieces ForTrombone[F-lykill]Boosey & Hawkes
DEXTER, HAROLDA Tune a Day, Ensemble Book[G-lykill]Chappell/Boston
GREGSON, EDWARDTen Miniatures[G- og F-lykill]Brass Wind
GUNNING, C. / LYONS, G.The Really Easy Trumpet Book[G-lykill]Faber
HERING, S.Trumpet Course:Book 1: The Beginning TrumpeterBook 2: The Advancing TrumpeterCarl Fischer40 Progressive Etudes[G- og F-lykill]Carl Fischer
LAWRANCE, PETERWinners Galore[G- og F-lykill]Brass Wind
MALTON, PETERNybörjarbok för trombon 1[F-lykill]EFEM MusikförlagTrombonbok, 2. hefti[F-lykill]EFEM Musikförlag
RIDGEON, JOHNNew Horizons for the YoungBrass Player[G- og F-lykill]Brass Wind
SKORNICKA, J. E. / BOLTZ, E. GIntermediate Method[G- og F-lykill]Rubank
SUNDBERG, A. / EKINGE, B.Trumpeten och jag 1, 2, 3 og 4[G-lykill]Thore Ehrling Musik AB
WASTALL, P.Learn As You Play[G- og F-lykill]Boosey & Hawkes
WEBER / VINCENTTunes for Baritone Technic LevelOne[F-lykill]Belwin Mills
WEBER / TANNERTunes for Trombone TechnicLevel Two[F-lykill]Belwin Mills
WIGGINS, BRAMFirst Tunes and Studies[G- og F-lykill]Oxford University Press
115
Barítónhorn – Grunnnám
116
GrunnprófVið lok grunnnáms skulu nemendur þreyta grunnpróf, annars vegar íhljóðfæraleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
HARE, NICHOLASThe Magic Trumpet[G-lykill]Boosey & HawkesThe Magic Trombone[F-lykill]Boosey & Hawkes
HILL, WILLIAM H.Noble Hymn[F-lykill]Kjos Music
LAWRANCE, PETERBadinage[G- og F-lykill]Brass Wind
LAWTON, SIDNEY (ÚTG.)Old English Trumpet Tunes, 1. hefti[G-lykill]Oxford University Press
NORTON, CHRISTOPHERMicrojazz[G-lykill]Boosey & Hawkes
PHILLIPS, L. Z.Marines’ Hymn[F-lykill]Kjos Music
RAMSKILL, ROBERTAll Jazzed up, Trombone[F-lykill]Brass Wind
RIDGEON, JOHNSix Rhythmic Pieces[G- og F-lykill]Brass Wind
SMITH, H. C.First Solos For The TrombonePlayer[F-lykill]SchirmerSolos For The Trombone Player[F-lykill]Schirmer
STUART, HUGH M.Trumpet Fancies[G-lykill]Boston Music Co.
WALLACE, JOHN / MILLER, JOHNFirst Book of Trumpet Solos[G-lykill]Faber
WASTALL, PETERFirst Repertoire Pieces for Trumpet[G-lykill]Boosey & Hawkes
WEDGWOOD, PAMELAJazzin’ about[G- og F-lykill]Faber
ÝMSIREight Easy Pieces By ClassicalComposers[G-lykill]Chester
New Pieces for Trombone[G- og F-lykill]Associated Music Publishers
Top Line Album[F-lykill]Brass Wind
Up Front Album, 1. og 2. hefti[F-lykill]Brass Wind
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
116
117
Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í barítónhornleik skal nemendi leika þrjú verk og einaæfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundir-búinn nótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Ágrunnprófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upp-hafi, einföldu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eiginútsetningu og (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lærteftir eyra. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrirvægi einstakra prófþátta á bls. 37 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á grunnprófi, valin úralgengu kennsluefni fyrir hljóðfærið. Síðan eru birt fyrirmæli um leik-máta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á grunnprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má velja önnur verkefni af sam-bærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk – G-lykill
BEETHOVEN, L. V.Romance Úr: Stuart, H. M.: TrumpetFanciesBoston Music Co.
HÄNDEL, G. F.BourréÚr: Stuart, H. M.: TrumpetFanciesBoston Music Co.
HÄNDEL, G. F.Mars úr ScipioÚr: Lawton, S. (útg.): Old EnglishTrumpet Tunes Oxford University Press
TCHAIKOVSKYFranskur söngurÚr: Wallace, J./Miller, J: FirstBook of Trumpet SolosFaber
LAWRANCE, P.DansÚr: BadinageBrass Wind
WEGWOOD, P.Hot on the LineÚr: Jazzin’ aboutFaber
117
Barítónhorn – Grunnnám
118
Dæmi um tónverk – F-lykil
Dæmi um æfingar – G-lykill
Dæmi um æfingar – F-lykill
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni – G-lykill
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá a til g''
- dúrtónstiga og laghæfa molltónstiga til og með tveimur formerkjum
- þríhljóma í dúr og moll til og með tveimur formerkjum
Æfing nr. 24Úr: Endresen, R. M.: Supple-mentary StudiesRubank
Æfing nr. 13Úr: Hering, S.: 40 ProgressiveEtudesCarl Fischer
Æfing nr. 13Úr: Endresen, R. M.: Supple-mentary StudiesRubank
Æfing nr. 13Úr: Hering, S.: 40 ProgressiveEtudesCarl Fischer
GALLIARD, J. E.Menúett úr sónötu nr. 6Úr: Smith, H. C.: Solos for theTrombone PlayerSchirmer
GIORDANI, G.Caro mio benÚr: Smith, H. C.: First Solos forthe Trombone PlayerSchirmer
PARKER, JIMCuban SerenadeÚr: Top LineBrass Wind
LAWRANCE, P.DansÚr: BadinageBrass Wind
SAINT-SAËNS, CAMILLERoyal March of the LionÚr: Hare, Nicholas: The MagicTromboneOxford University Press
WEGWOOD, P.Hot on the LineÚr: Jazzin’ aboutFaber
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
118
119
Efni – F-lykill
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá G til f'
- dúrtónstiga og laghæfa molltónstiga til og með fjórum lækkunar-
merkjum
- þríhljóma í dúr og moll til og með fjórum lækkunarmerkjum
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins a til g'' í G-lykli eða G til f'
í F-lykli
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan tón-
sviðsins og niður á neðsta tón aftur
- leiki dúr- og molltónstiga eina áttund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og þríhljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna þríhljóma eigi hægar en M.M. C = 60, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi – G-lykill
Krómatískur tónstigi frá a
B-dúr
===============Ä
"
"
ä mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
=======================Ä
ä mmmmm
mmmmm
mmmm
mmmm
t ! tt
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
! tt !t
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t !tt !t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t !tt
t mmm
mmmm
mmmm
mmmm
! tt !t
t mmmm
mmmm
mmmmm
mmmm
t !tt
t
=======================Ä
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt " t
tmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
! t #tt " t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmt
!t #t!t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm#t
t "tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
! t # tt " t
|
mmmmm
119
Barítónhorn – Grunnnám
120
e-moll, laghæfur
D-dúr þríhljómur
a-moll þríhljómur
Dæmi – F-lykill
Krómatískur tónstigi frá G
B-dúr
c-moll, laghæfur
===============
Å
"
"
"
ämmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
t# t
#tt
æ
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
===============
Å
"
"ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmm
tt
t
mmmm
=======================
Åä
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t !tt !t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt !t
t mmmm
mmmm
mmmmm
mmmm
! tt
t !t mmm
mmm
mmmm
mmmm
t !tt !t m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt ! t
t mmmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
! tt
tt
=======================
Å
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
" tt! t # t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t " tt " t
mmmm
mmm
mmmm
mmm
t!t #t
t
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmm" t
t!t #t
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t "tt "t
|
mmmm
=========Ä
ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmmm
==========Ä
!
!ä
æ
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmm
===============Ä
!
ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
t!t
!tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
120
121
As-dúr þríhljómur
d-moll þríhljómur
MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði geturþó verið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroskinemenda.
Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok miðnáms eiga nemendur á barítónhorn að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti öruggum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
===========
Å
"ä
æ
mmmm
mmmmm
mmmmm
mmmmmmm
tt
t
t
mmmm
mmmm
tt
tmmmm
============
Å
"
"
"
" ä
æmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmmm
tt
t
t
mmmm
mmm
tt
t
mmmm
121
Barítónhorn – Grunnnám
122
- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá g til h'' í
G-lykli eða F til a' í F-lykli
- hafi hlotið þjálfun sem miði að góðu úthaldi
- hafi náð góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- ráði yfir töluverðu styrkleikasviði og geti gert andstæður augljósar
- ráði yfir góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjölbreytni í
túlkun
- hafi hlotið nokkra þjálfun í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- hafi gott vald á að leika bundið og með tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi, þ.e. náttúrutónabindingar
Nemandi
- hafi öðlast gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta miðnáms
- sem allajafna les nótur í G-lykli hafi hlotið nokkra þjálfun í nótnalestri
í F-lykli
- sem allajafna les nótur í F-lykli hafi hlotið nokkra þjálfun í nótnalestri
í G-lykli
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari
námskrá
Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti
hann sinnir eftirfarandi atriðum:
- leik eftir eyra
- tónsköpun
- spuna
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
122
123
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil sjö til átta ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- ýmis blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessumnámsáfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrumtilvikum getið í fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
ARBAN, J. B.Cornet Method Boosey & Hawkes
CLARKE, HERBERT L.Technical StudiesCarl FischerCharacteristic StudiesCarl Fischer
DUBOIS, PIERRE MAXQuatorze étudesLeduc
ENDRESEN, R. M.Supplementary StudiesRubank
GAETKE, ERNST60 StudiesIMC
GOWER, W. M. / VOXMAN, H.Advanced Method, 1. og 2. heftiRubank
HERFURTH, C. P.A Tune a Day, 2. heftiChappell/Boston
HERING, S.Trumpet CourseCarl Fischer40 Progressive Etudes for TrumpetCarl Fischer
123
Barítónhorn – Miðnám
124
Tónverk og safnbækur
Eftirfararandi tónverk og safnbækur henta fyrir barítónhorn og hljómborðsundirleik nemaannað sé tekið fram.
BEELER, WALTER29 Cornet Solos and 3 Encores SchirmerSolos for the Trumpet PlayerSchirmer
BORST, R. / BOGÁR, I.Musique De TrompetteBoosey & Hawkes
CLACK, MICHAELFirst Repertoire Pieces ForTromboneBoosey & Hawkes
FAURÉ, GABRIELAprès un rêveStudio Music
GALLIARD / BROWN, KEITHSónata nr. 1[sónötur 1–3 útgefnar í sama hefti]IMCSónata nr. 6, Menúett og Sarabande[sónötur 4–6 útgefnar í sama hefti]IMC
GLUCK, C. W.Air from Orpheus and EuridiceStudio Music
HÄNDEL, G. F.Where’er you walkBoosey & Hawkes
HEATH, REGINALDSpringtime (Serenade & Polka)Midland Music
LANNING, JERRYClassic Experience CollectionCramer
LAWTON, SIDNEYOld English Trumpet Tunes, 1. og2. heftiOxford University Press
MARCELLO, BENEDETTO / BROWN,KEITH
Sónata í g-moll, 3. kafli AllegroIMC
HERING, S.40 Progressive Etudes forTromboneCarl Fischer32 Etudes for TromboneCarl Fischer
KOPPRASCH, C.Sixty Selected Studies for Trumpet, 1. heftiCarl FischerSixty Selected Studies for Trombone, 1. heftiCarl Fischer
MANTIA, SIMONEThe Trombone VirtuosoCarl Fischer
MALTON, PETERTrombonbok, 2. og 3. heftiEFEM Musikförlag
ROCHUT, JOANNESMelodious Etudes for TromboneCarl Fischer
SUNDBERG, A. / EKINGE, B.Trumpeten och jag 3 og 4 Thore Ehrling Musik AB
WIGGINS, BRAMFirst Tunes and StudiesOxford University Press
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
124
125
MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
MEAD, STEVENBarcarolle from The Tales ofHoffmannStudio Music
MENDELSSOHN, F.On Wings of SongBoosey & Hawkes
MOZART, W. A.SónatínaKendor Music
NORTON, CHRISTOPHERMicrojazzBoosey & Hawkes
PARKER, JIMJazzed up tooBrass Wind
PERRY, HAROLDClassical Album for TromboneBoosey & Hawkes
POGSON, STEVEThe Way To RockBoosey & Hawkes
SMITH, H. C.First Solos For The TrombonePlayerSchirmerSolos For The Trombone PlayerSchirmer
STRADELLA, A.AndantinoSmith
STUART, HUGH M.Trumpet FanciesBoston Music Co.
TELEMANN, G. PH.Heroic MusicOxford University PressSvítur nr. 1 og 2Boosey & Hawkes
WAGNER, RICHARDSong to the Evening Star (fromTannhauser)Kendor Music
WALLACE, JOHN / MILLER, JOHNFirst Book of Trumpet SolosFaberSecond Book of Trumpet SolosFaber
WEDGWOOD, PAMELAJazzin’ aboutFaber
WILLNER, ARTHURClassical AlbumBoosey & Hawkes
ÝMSIREight Easy Pieces By ClassicalComposers Chester
Let Us Have Music for TrumpetCarl Fischer
New Pieces for TromboneAssociated Music Publishers
New Pieces for TrumpetAssociated Music Publishers
125
Barítónhorn – Miðnám
126
Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í barítónhornleik skal nemandi leika þrjú verk og einaæfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundir-búinn nótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Ámiðprófi velja nemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali afsambærilegri þyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verkeða eigin útsetningu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljóm-ferli með eða án undirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er aðfinna í almennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar ergerð grein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á miðprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á miðprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni af sambæri-legri þyngd.
Dæmi um verk – G-lykill
GLUCKAir úr Orfeus og EvridísStudio Music
HUMMEL, J.The Hunting PartyÚr: Wallace, J./Miller, J.: SecondBook of Trumpet SolosFaber
MOZART, W. A.SónatínaKendor Music
STANLEY, J.Finale úr Voluntary, op. 6 Úr: Lawton, S.: Old English FolkTunes, 2. heftiOxford University Press
TCHAIKOVSKY, P. I.Chanson NapolitaineÚr: Wallace, J./Miller, J.: SecondBook of Trumpet SolosFaber
TELEMANN, G. PH.Svíta nr. 2, 1. og 5. kafliBoosey & Hawkes
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
126
127
Dæmi um verk – F-lykill
Dæmi um æfingar – G-lykill
Dæmi um æfingar – F-lykill
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá g til h'' í G-lykli eða F til a' í F-lykli
- dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga til og með fimm
formerkjum
- dúr- og mollþríhljóma til og með fimm formerkjum
Æfing nr. 4Úr: Rochut, J.: Melodious Etudesfor TromboneCarl Fischer
Æfing nr. 36Úr: Hering, S.: 40 ProgressiveEtudes for TromboneCarl Fischer
Æfing nr. 32Úr: Endresen, R. M.: Supple-mentary Studies for TrumpetRubank
Æfing nr. 36Úr: Hering, S.: 40 ProgressiveEtudes for TrumpetCarl Fischer
BACH, J. S.AriosoÚr: Smith, H. C.: Solos for theTrombone PlayerSchirmer
CARMICHAEL, HOAGYStardustÚr: Parker, Jim: Jazzed up tooBrass Wind
FAURÉ, GABRIELAprès un rêveStudio Music
GALLIARD, J. E.Sónata nr. 1, 1. og 4. kafli eða 1. og 2. kafliIMC
MARCELLO, BENEDETTO / BROWN, KEITH
Sónata í g-moll, 3. kafli AllegroIMC
WAGENSEIL, G. F.Konsert fyrir básúnu, 2. kafliÚr: Smith, H. C.: First Solos forthe Trombone PlayerSchirmer
127
Barítónhorn – Miðnám
128
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðs g til h'' í G-lykli eða F til a' í F-lykli
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan
tónsviðsins og niður á neðsta tón aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs, annars
eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 78, miðað við
að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi – G-lykill
A-dúr
f-moll, hljómhæfur
Dæmi – F-lykill
A-dúr
=======================
Å !
!
!
ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt mmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt mmmmm
mmmmmm
mmmmmm
mmmmmm
tt
tt
mmmmm
mmmmm
mmmm
mmmm
tt
ttmmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
ttt|
mmmm
=================Ä
"
"
"
"ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt#t
t
æ
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
# tt
tt
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
=======================Ä
!
!
!
ä mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt mmmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
ttt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
ttt
|
mmmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
128
129
e-moll, hljómhæfur
FramhaldsnámFramhaldsnám tekur við að loknu miðnámi. Hér er um umfangsmikinnnámsáfanga að ræða og miðast lok framhaldsnáms við að nemendurséu undir það búnir að takast á við tónlistarnám á háskólastigi.
Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklings-bundinn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nem-enda. Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bilfjórum árum. Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmritíma en einnig getur lengri námstími verið eðlilegur.
Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklings-bundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok framhaldsnáms eiga nemendur á barítónhorn að hafa náð eftir-farandi markmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti jafnri og lipurri fingratækni og ráði yfir talsverðum hraða
- hafi náð mjög góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- beiti eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
=================
Å !ä m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt! t
t
æ
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
! tt
tt
mmmm
mmmm
tt
tmmmm
129
Barítónhorn – Miðnám
130
- hafi náð góðum tökum á öruggri og þroskaðri tónmyndun á öllu tón-
sviðinu frá fís til c''' í G-lykli eða E til b' í F-lykli
- hafi náð góðu úthaldi
- hafi náð mjög góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- leiki hreint og geti aðlagað inntónun í samleik
- hafi náð góðum tökum á vibrato og noti það smekklega
- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins
- ráði yfir mjög góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjöl-
breytni
- ráði yfir leikni í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi á öllu tónsviðinu, þ.e. náttúru-
tónabindingar
- geti leikið trillur og skrautnótur í samræmi við tónbókmenntir þessa
námsáfanga
Nemandi
- hafi öðlast mjög gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við á miðprófi
- sem allajafna les nótur í G-lykli ráði yfir töluverðri færni í nótnalestri
í F-lykli
- sem allajafna les nótur í F-lykli ráði yfir töluverðri færni í nótnalestri í
G-lykli
- hafi hlotið nokkra þjálfun í nótnalestri í tenórlykli
- hafi fengið reglulega þjálfun í að leika utanbókar
- hafi hlotið þjálfun í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt
þessari námskrá
- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almenn-
um hluta aðalnámskrár, bls. 41–42
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
130
131
Nemandi sýni með ótvíræðum hætti
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- margvísleg blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í framhaldsnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í framhalds-námi. Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að veratil viðmiðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars viðval annars kennsluefnis. Þyngdarstig verkefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf framhaldsnáms, til efnis semhæfir við lok námsáfangans.
Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverk-um. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðantitil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eðatónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Afþessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið ífleiri en einum áfanga.
Æfingar
ARBAN, J. B.Cornet MethodBoosey & Hawkes
BITSCH, MARCELÉtudes de rythme Leduc
BLAZHEVICH, V.Studies in ClefsIMC
BOURGEOIS, DEREKFantasy Pieces for TrumpetBrass WindFantasy Pieces for TromboneBrass Wind
CLARKE, HERBERT L.Technical StudiesCarl FischerCharacteristic StudiesCarl Fischer
DUBOIS, PIERRE MAXQuatorze étudesLeduc
GAETKE, ERNST60 StudiesIMC
131
Barítónhorn – Framhaldsnám
132
Tónverk
Eftirfararandi tónverk henta fyrir barítónhorn og hljómborðsundirleik nema annað sé tekiðfram.
ARNOLD, MALCOLMFantasy for Trumpet[einleiksverk]Faber
BACH, J. S.6 svítur[einleiksverk]IMC
BEELER, WALTERSolos for the Trumpet PlayerSchirmer
CAPUZZI, ANTONIOAndante and RondoHinrichsen
DEFAYE, JEAN-MICHELSuite MarineLeduc
GALLIARD, J. E.Sónötur 1–6[tvö hefti]IMC
HÄNDEL, G. F.Konsert í f-mollLeduc
HARTLEY, WALTER S.Sonata Euphonica (1979)Tenuto Publ.
HOROVITZ, JOSEPHEuphonium ConcertoNovello
JACOB, GORDONFantasiaBoosey & Hawkes
LAWTON, SIDNEYOld English Trumpet Tunes, 2. heftiOxford University Press
MARCELLO, BENEDETTOSónata í F-dúr[F-lykill]IMCSónata í F-dúr[G-lykill]Studio Music
MOZART, W. A.Konsert í B-dúr, K 191Edition Musicus
RICHARDS, GOFFMidnigth EuphoniumStudio Music
SAINT-SAËNS, CAMILLEMorceau de concertShawSvanurinn úr Karnival dýrannaIMC
SANDERS, ROBERT L.Square-DanceStainer & Bell
SMITH, H. C.Solos For The Trombone PlayerSchirmer
SPARKE, PHILIPAubadeStudio MusicFantasyR. Smith & Co
UBER, DAVIDDanza EspagnolaVirgo Music PublicationsRomanceKendor MusicSonata Da CameraP. P. Music
VAUGHAN WILLIAMS, RALPH Konsert fyrir túbuOxford University Press
KOPPRASCH, C.Sixty Selected Studies for Trumpet, 1. og 2. heftiCarl FischerSixty Selected Studies for Trombone, 1. og 2. heftiCarl Fischer
MANTIA, SIMONEThe Trombone VirtuosoCarl Fischer
ROCHUT, JOANNESMelodious Etudes for TromboneCarl Fischer
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
132
133
FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt:hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllunum tónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti.Mikilvægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vand-lega.
Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í barítónhornleik skal nemandi leika þrjú verk og einaæfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundir-búinn nótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Áframhaldsprófi velja nemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eiginvali af sambærilegri þyngd og önnur prófverkefni og (b) leika samleiks-verk þar sem próftaki gegnir veigamiklu hlutverki. Frekari umfjöllunum valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðalnámskrár tónlistar-skóla, bls. 44. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakra prófþátta á bls. 41í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á framhaldsprófi. Síðaneru birt fyrirmæli um leikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist ertil prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á framhaldsprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni afsambærilegri þyngd.
VIVALDI, ANTONIO6 sónöturSchott
WALLACE, JOHN / MILLER, JOHNSecond Book of Trumpet SolosFaber
YOUNG, ERNESTEuphonium SuiteStudio MusicEuphonium SonataStudio Music
ÝMSIRNew Pieces for TromboneAssociated Music Publishers
133
Barítónhorn – Framhaldsnám
134
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá fís til c''' í G-lykli eða E til b' í F-lykli
- alla dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga
- alla dúr- og mollþríhljóma
- forsjöundarhljóma frá hvaða tóni sem er í neðstu áttund tónsviðsins
- minnkaða sjöundarhljóma frá fís, g og gís í G-lykli eða E, F og Fís í
F-lykli
- stækkaða þríhljóma frá fís, g, gís og a í G-lykli eða E, F, Fís og G í
F-lykli
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins fís til c''' í G-lykli eða E til
b' í F-lykli
Æfing nr. 9Úr: Arban, J. B.: Cornet Method,bls. 201Boosey & Hawkes
Æfing nr. 23Úr. Rochut, J.: Melodious Etudesfor TromboneCarl Fischer
BACH, J. S.Sellósvíta nr. 1, Menuet 1 og 2 ogGigue[einleiksverk]IMC
MARCELLO, B.Sónata í F-dúrStudio Music
RICHARD, G.Midnight EuphoniumStudio Music
SPARKE, P.AubadeStudio Music
YOUNG, E.Euphonium SuiteStudio Music
YOUNG, E.Euphonium SonataStudio Music
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
134
135
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan tón-
sviðsins og niður á neðsta tón aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni þar sem
því verður við komið, annars tólfund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni þar sem því verður við
komið, annars tólfund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki forsjöundarhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni þar sem því
verður við komið, annars tólfund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki minnkaða sjöundarhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og
niður á grunntón aftur
- leiki stækkaða hljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- geti leikið alla tónstiga og hljóma með tungu og bundið
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 100, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi – G-lykill
E-dúr
Forsjöundarhljómur frá c'
Minnkaður sjöundarhljómur frá gís
=======================Ä
ämmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
! tt
tt m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmmm
! tt
tt m
mmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
! tt
tt
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
!tt
tt
æ
! |
mmmmm
b
=======================Ä
ä
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t"t m
mm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
tt
t" t m
mmmm
mmmmm
mmmm
mmm
t" t
tt
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t"t
tt æ
|
mmmm
b
=======================Ä
!
!
!
!ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmm
tt
t
mmmm
135
Barítónhorn – Framhaldsnám
136
Stækkaður þríhljómur frá fís
Dæmi – F-lykill
D-dúr
Forsjöundarhljómur frá A
Minnkaður sjöundarhljómur frá Fís
Stækkaður þríhljómur frá E
==================
Åä
mmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
t!t
!t
tmmmm
mmmmm
mmmmmmm
mmmmm
! t!t
t
t
æ
mmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmmm
!tt
!t!t
|
mmmm
=======================
Å
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
!tt
t"t m
mmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmm
! tt
t" t m
mmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
! tt
tt
mmmmmm
mmmmm
mmmm
mmm
" tt
tt
æ!|
mmmm
b
====================
Åä
mmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t!t
tt m
mmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmm
t! t
tt m
mmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
t! t
mmmmm
mmmmm
mmmm
mmm
tt
t!t
æ|
mmmm b
=======================
Å !
!ä m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt m
mmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmm
tt
tt
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
tt
tmmmm
====================Ä
ämmmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
! t! t
$t
!tmmmm
mmmmm
mmmmmmm
mmmmm
! t$t
!t
t
æ
mmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmmm
!t!t
$t! t
! |
mmmmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
136
137
Óundirbúinn nótnalesturAuk hefðbundins, óundirbúins nótnalestrar skal nemandi, sem allajafnales nótur í G-lykli, lesa án undirbúnings viðfangsefni í F-lykli annarsvegar og í tenórlykli hins vegar. Nemandi, sem að jafnaði les nótur íF-lykli, skal lesa án undirbúnings verkefni í G-lykli annars vegar og tenór-lykli hins vegar. Dæmi í tenórlykli skulu vera af sambærilegri þyngd oglestrardæmi á miðprófi en viðfangsefni í F- og G-lykli sambærileg við-fangsefnum við lok miðnáms.
SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í tvennt: verk fyrir grunnnámog miðnám, allt eftir því á hvorum námsáfanga þau henta betur. Innanhvors hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda og útgefendagetið með sama hætti og annars staðar í námskránni.
Þar sem lítið hefur verið skrifað af samleiksefni fyrir barítónhorn mábenda á lista yfir samleiksverk í námskrám annarra hljóðfæra, s.s.trompets og básúnu.
Grunnnám
DEDRICK, ART (ÚTS.)Three Hymns[2 trompetar + 2 básúnur/barítón-horn]Kendor Music
GREGSON, EDWARD15 Duets for Intermediate Brass[tveir eins]Brass Wind
MALTON, P.Vi spelar tillsamans 5 og 7[2 trompetar + 2 básúnur/barítón-horn]EFEM MusikförlagVem kan segla[2 trompetar + 2 básúnur/barítón-horn]EFEM Musikförlag
PEUERL, PAUL / JONES, PHILIPFour Dances[2 trompetar + 2 básúnur/barítón-horn]Chester
VOXMAN, H.Selected Duets, 1. og 2. hefti[tveir eins]Rubank
137
Barítónhorn – Framhaldsnám
138
Miðnám
Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbókmenntir,tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.
Atli Magnússon og fleiri: Skært lúðrar hljóma, Saga íslenskra lúðrasveita,Samband íslenskra lúðrasveita og Ísafoldarprentsmiðja h.f., Reykjavík 1984
Baines, Anthony: Brass Instruments: Their History and Development, Faber &Faber 1976 (Charles Scribner’s Sons, New York 1976)
Bevan, Clifford: The Tuba Family, Faber
Farkas, P.: The Art of Brass Playing, Wind Music Inc., Rochester 1962
Ridgeon, John: The Physiology of Brass Playing, Brass Wind Publications, Manton,Oakham Leic.
Ýmsir: Brass Anthology (2. útg.), The Instrumentalist Company, Evanston IL1984
VefslóðirÝmsar upplýsingar má finna á vefslóðinni: http://www.tubaonline.org/
NIEHAUS, LENNIE (ÚTS.)Miniature Jazz Suite // 1[tveir eins]Kendor MusicLondonderry Air[tveir eins]Kendor MusicStephen Foster Jazzsuite[tveir eins]Kendor Music
RAMSKILL, ROBERTBeano[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass Wind
RAMSKILL, ROBERTBy Arrangement[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass Wind
UBER, DAVIDBugle Calls for Brass[tveir eins]Kendor Music
138
139
Í þessum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla er fjallað um nokkur atriðivarðandi nám á túbu. Þar á eftir fara kaflar um hvern hinna þriggjamegináfanga námsins, grunnnám, miðnám og framhaldsnám. Í þessumköflum eru fyrst tilgreind þau leikni- og skilningsmarkmið sem nem-endur þurfa að hafa náð við lok hvers námsáfanga. Síðan eru birtirverkefnalistar með dæmum um viðfangsefni í hverjum námsáfanga. Áeftir verkefnalistunum er prófkröfum á áfangaprófum lýst með völdumdæmum og gerð grein fyrir flutningsmáta tónstiga og hljóma. Í loknámskrárinnar er skrá með samleiksverkum, auk ábendinga um gagn-legar bækur varðandi hljóðfærið.
Nokkur atriði varðandi nám á túbuTúba er stórt og fyrirferðarmikið hljóðfæri. Því getur verið æskilegt aðnemendur hefji nám á annað minna og meðfærilegra málmblásturs-hljóðfæri en skipti síðar yfir á túbu þegar kennari telur henta. Þess máþó geta að á síðari árum hafa verið hannaðar minni túbur sérstaklegameð unga nemendur í huga.
Nám á túbu getur hafist þegar nemendur hafa líkamlega burði til aðleika á hljóðfærið, oftast við 10 til 12 ára aldur. Dæmi eru þó um að nem-endur byrji talsvert fyrr, allt niður í 8 ára aldur.
Algengt er að tónlistarskólar og lúðrasveitir leigi eða láni nemendumtúbur vegna þess hve dýrar þær eru. Æskilegt er að skólar eigi einnighljóðfæri til afnota fyrir nemendur í kennslustundum og samleik endagetur ungu fólki reynst erfitt að ferðast með hljóðfæri af þessari stærð.
Túbur eru til í mörgum stærðum og gerðum, misdjúpar. Algengastareru túbur í B eða Es og miðar námskráin við að notuð séu slík hljóðfæri.Í sinfóníuhljómsveitum eru túbur í C hins vegar algengastar en túbur íF eru gjarnan notaðar af einleikurum og í kammerhópum.
139
TÚBATÚBA
140
Flestar túbur hafa þrjá ventla en hægt er að fá þær með fjórum, fimm ogsex ventlum. Fleiri ventlar en þrír gera mögulegt að ná dýpri nótum ogauka nákvæmni í inntónun.
Tónlist fyrir túbu er allajafna skrifuð í F-lykli, án tónflutnings, og gildirþá einu um hvaða gerð hljóðfærisins er að ræða. Í breskum kennslubók-um eru túbunótur þó oft skrifaðar í G-lykli og tónfluttar í B eða Es.
Túbunni bregður fyrir í öllum tónlistarstefnum en fyrst og fremst er húnnotuð í lúðrasveitum, sinfóníuhljómsveitum og kammerhópum. Þó aðtúban sé ekki dæmigert einleikshljóðfæri er til talsvert af einleiksverkumfyrir hljóðfærið en mörg þeirra eru umritanir verka fyrir önnur hljóðfæri,svo sem selló og trompet.
Mikið er til af samleiksverkum fyrir málmblásara. Algengust erukvintettar, kvartettar og tríó en einnig er talsvert um verk fyrir stærrihópa, svo sem lúðrasveitir og málmblásarakóra. Mjög æskilegt er aðnemendum á málmblásturshljóðfæri gefist tækifæri til að kynnast þess-ari tónlist, gjarnan í reglulegu starfi samleikshópa.
GrunnnámAlmennt er miðað við að nemendur, sem hefja nám í hljóðfæraleik 8 til 9ára gamlir, ljúki grunnnámi á um það bil þremur árum. Þessi viðmiðuner þó engan veginn einhlít þar sem nemendur hefja nám á ýmsum aldriog námshraði getur verið mismunandi.
Markmið í grunnnámiUppbygging kennslu í grunnnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfum nem-enda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendur ólíkir.Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstaklingsbund-in og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiða hvernnemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
140
141
Við lok grunnnáms eiga túbunemendur að hafa náð eftirfarandi mark-miðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- haldi rétt á hljóðfærinu og noti fingurgóma á ventlana
- beiti jöfnum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð góðri og eðlilegri munnsetningu
- hafi náð góðum grundvallartökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá
'As til f á B-túbu eða 'B til g á Es-túbu
- hafi náð allgóðum tökum á inntónun
- geti gert styrkleikabreytingar vel heyranlegar
- ráði yfir eðlilegri tungutækni miðað við þetta námsstig
- geti leikið bundið og með tungu
Nemandi
- hafi öðlast allgott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta grunnnáms
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast reglulega í að leika eftir eyra
- hafi fengist við skapandi starf frá upphafi námsins
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á grunnprófi samkvæmt
þessari námskrá
141
Túba – Grunnnám
142
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil þriggja ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í grunnnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í grunnnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni fyrir byrjendur til viðfangsefna sem henta við lok grunn-náms.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera erfiðari en hæfir þessum námsáfanga.Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getiðí fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
ARBAN / PRESCOTTAuthentic Excerpts from Arban’sComplete MethodCarl Fischer
ENDRESEN, R. M.Supplementary StudiesRubank
GETCHELL, ROBERT W.First Book of Practical Studiesfor TubaBelwin Mills
HOVEY, N. W.Elementary methodRubank
RIDGEON, JOHNNew Horizons for the YoungBrass PlayerBrass Wind
SKORNICKA, J. E. / BOLTZ, E. G.Intermediate methodRubank
UBER, DAVIDFirst Studies for BB TubaKendor Music
WASTALL, PETERLearn as you playBoosey & Hawkes
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
142
143
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir túbu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekiðfram.
GrunnprófVið lok grunnnáms skulu nemendur þreyta grunnpróf, annars vegar íhljóðfæraleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikil-vægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ grunnprófi í túbuleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu.Aðrir prófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinnnótnalestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á grunn-prófi velja nemendur á milli þess að (a) spinna út frá gefnu upphafi, ein-földu hljómferli eða lagi, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetninguog (c) leika stutt alþýðulag eða þjóðlag sem þeir hafa lært eftir eyra.
BJÖRN, F. Alley Cat Kendor Music
FLETCHER, JOHNTuba Solos, 1. heftiChester
GREGSON, EDWARD / RIDGEON,JOHN
New Horizons - Nine Miniaturesfor Es TubaBrass Wind
JACOB, GORDONSix Little Tuba PiecesEmerson Edition4 Bagatelles for TubaEmerson Edition
JOHNSON, STUARTNew Horizons - The Tuneful TubaBrass Wind
LAWRANCE, PETERWinners GaloreBrass Wind
LAWRANCE, PETERNew Horizons - Six Modern Pieces for Es-TubaBrass Wind
WEKSELBLATT, HERBERTFirst Solos for the Tuba PlayerSchirmerSolos for the Tuba PlayerSchirmer
ÝMSIRKeynotes AlbumBrass Wind
The Canadian Brass ElementaryTuba SolosHal Leonard
The Canadian Brass Inter-mediate Tuba SolosHal Leonard
Up Front Album, 1. og 2. heftiBrass Wind
143
Túba – Grunnnám
144
Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennum hluta aðal-námskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrir vægi einstakraprófþátta á bls. 37 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á grunnprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á grunnprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má velja önnur verkefni af sam-bærilegri þyngd.
Dæmi um tónverk
Dæmi um æfingar
Æfing nr. 13 Úr: Endresen, R. M.: Supple-mentary StudiesRubank
Æfing nr. 36Úr: Getchell, R. W.: Practical Studies, 1. heftiBelwin Mills
SCHUBERT, F.Who is Sylvia Úr: The Canadian Brass Inter-mediate Tuba SolosHal Leonard
MOZART, W. A.O Isis and OsirisÚr: Wekselblatt, H.: Solos for theTuba PlayerSchirmer
RAMEAU, J. P.La VillageoiseÚr: Wekselblatt, H.: First Solosfor the Tuba PlayerSchirmer
JACOB, GORDONThe Corsair BoldÚr: 4 Bagatelles for TubaEmerson Edition
BJÖRN, F.Alley Cat Kendor Music
RUNSWICK, D.SlinkenpopÚr: Up Front Album, 2. heftiBrass Wind
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
144
145
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni – B-túba
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá 'B til B
- eftirtalda dúrtónstiga: C, F, B, Es, As
- eftirtalda laghæfa molltónstiga: a, d, c, f, e
- þríhljóma í framangreindum dúr- og molltóntegundum
Efni – Es-túba
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá Es til es
- eftirtalda dúrtónstiga: C, F, B, Es, G
- eftirtalda laghæfa molltónstiga: a, d, g, c, e
- þríhljóma í framangreindum dúr- og molltóntegundum
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og brotna hljóma innan tónsviðsins 'As til f á B-túbu
eða 'B til g á Es-túbu
- leiki krómatískan tónstiga á B-túbu frá 'B upp á B og niður á 'B aftur
eða á Es-túbu frá Es upp á es og niður á Es aftur
- leiki dúr- og molltónstiga eina áttund upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur
- leiki þríhljóma eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 60, miðað við
að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
145
Túba – Grunnnám
146
Dæmi
Krómatískur tónstigi frá 'B
Krómatískur tónstigi frá Es
C-dúr
d-moll, laghæfur
B-dúr, þríhljómur
============
Å
"
"ä
æ
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
tt
t
t
mmmmm
mmmmmt
tt
mmmmm
====================
Å
"ä m
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t#t
!tt
æ
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
====================
Åä m
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmmm
=======================
Åä m
mmm
mmmm
mmmm
mmmm
" t # tt !t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t"t #t
"t
mmmm
mmmm
mmm
mmmm
tt"t #t m
mmm
mmm
mmmm
mmm
" tt " t
t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t "tt "t
mmmm
mmm
mmmm
mmmmt "t
tt
======
Å
æ" |
mmmm
b
=======================
Åä m
mmmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
" t # tt ! t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t" t # t
t
mmmm
mmmm
mmm
mmmm
!tt"t #t
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm" t
t "tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmm" t
tt " t
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmt " t
tt
=========
Å
æ
" |
mmmmm
b
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
146
147
e-moll, þríhljómur
MiðnámÍ miðnámi eykst umfang námsins frá því sem er í grunnnámi og ætla máað námstíminn lengist að sama skapi. Miðað er við að nemendur getilokið miðnámi á um það bil fjórum til fimm árum en námshraði geturþó verið mismunandi. Ræður þar miklu ástundun, aldur og þroskinemenda.
Markmið í miðnámiUppbygging kennslu í miðnámi skal taka mið af eftirfarandi: Megin-markmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hluta aðal-námskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sértækummarkmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörfumnemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemendurólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok miðnáms eiga túbunemendur að hafa náð eftirfarandi markmið-um:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti öruggum og markvissum fingrahreyfingum
- hafi náð góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi náð eðlilegri og vel þjálfaðri munnsetningu
- hafi náð góðum tökum á tónmyndun á öllu tónsviðinu frá 'F til a á
B-túbu eða 'A til b á Es-túbu
- hafi hlotið þjálfun sem miði að góðu úthaldi
- hafi náð góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- ráði yfir töluverðu styrkleikasviði og geti gert andstæður augljósar
===========
Å !ä
æ
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
t
t
mmmm
mmmmt
tt
mmmm
147
Túba – Grunnnám
148
- ráði yfir góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjölbreytni í
túlkun
- hafi hlotið nokkra þjálfun í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- hafi gott vald á að leika bundið og með tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi, þ.e. náttúrutónabindingar
Nemandi
- hafi öðlast gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við í fyrri hluta miðnáms
- hafi þjálfast reglulega í að leika utanbókar
- hafi þjálfast í ýmiss konar samleik
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á miðprófi samkvæmt þessari
námskrá
Nemanda hafi gefist kostur á að velja hvort og að hversu miklu leyti
hann sinnir eftirfarandi atriðum:
- leik eftir eyra
- tónsköpun
- spuna
Nemandi sýni eftirfarandi atriði í þeim mæli sem eðlilegt getur talist eftir
um það bil sjö til átta ára nám:
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- ýmis blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
148
149
Verkefnalisti í miðnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í miðnámi.Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera til við-miðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við valannars kennsluefnis. Þyngdarstig viðfangsefnanna er breytilegt, þ.e. alltfrá kennsluefni, sem hentar við upphaf miðnáms, til efnis sem hæfir viðlok námsáfangans.
Listinn er tvískiptur: annars vegar kennslubækur og æfingar, hins vegartónverk og safnbækur. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefandagetið fyrir neðan titil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutarkennslubóka eða tónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessumnámsáfanga. Af þessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrumtilvikum getið í fleiri en einum áfanga.
Kennslubækur og æfingar
ARBAN / PRESCOTTAuthentic Excerpts from Arban’sComplete MethodCarl Fischer
BLAZHEVICH, VLADISLAV70 Studies for BB flat TubaRobert King
BORDOGNI, MARCO43 Bel Canto Studies for TubaRobert King
ENDRESEN, R. M.Supplementary StudiesRubank
GETCHELL, ROBERT W.Second Book of Practical Studiesfor TubaBelwin Mills
GOWER, W. M. / VOXMAN, H.Advanced Method, 1. og 2. heftiRubank
JACOB, GORDONSix Little Tuba PiecesEmerson Edition
KOPPRASCH, C.Sixty Selected Studies for Bb-TubaRobert King
LAWRANCE, PETERFeaturing MelodyBrass Wind
RIDGEON, JOHNEight graded lip flexibilitiesBrass Wind
SHOEMAKER, JOHNLegato Etudes for TubaCarl Fischer
UBER, DAVIDFirst Studies for BB TubaKendor Music25 Early StudiesSouthern Music Company
149
Túba – Miðnám
150
Tónverk og safnbækur
Eftirfarandi tónverk og safnbækur eru fyrir túbu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekiðfram.
MiðprófVið lok miðnáms skulu nemendur þreyta miðpróf, annars vegar í hljóð-færaleik og hins vegar í tónfræðagreinum. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finna um-fjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægi þeirra,lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Mikilvægt er aðallir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vandlega.
Verkefni og prófkröfurÁ miðprófi í túbuleik skal nemendi leika þrjú verk og eina æfingu. Aðrirprófþættir eru tónstigar og brotnir hljómar, val og óundirbúinn nótna-lestur, auk þess sem gefið er fyrir heildarsvip prófsins. Á miðprófi veljanemendur á milli þess að (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegriþyngd og önnur prófverkefni, (b) leika frumsamið verk eða eigin útsetn-ingu og (c) spinna út frá gefnu upphafi, lagi eða hljómferli með eða ánundirleiks. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almenn-um hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 43. Nánar er gerð grein fyrirvægi einstakra prófþátta á bls. 38–39 í sama riti.
CAPUZZI, ANTONIOAndante og RondoHinrichsen
CHRISTENSEN, JAMESBassey BluesKendor Music
CLEWS, EILEENQuintessencePattersons Publications
FLETCHER, JOHNTuba Solos, 1. heftiChester
HANMER, RONALDTuba TunesEmerson Edition
RAMSKILL, ROBERTFrom Vivaldi to Fats WallerBrass Wind
TELEMANN, G. PH.Adagio og Allegro úr trompet-konsert í D-dúrSouthern Music CompanyPrelude og AllegrettoSouthern Music CompanyAndante og AllegroSouthern Music Company
UBER, DAVIDRomanceKendor Music
WEKSELBLATT, HERBERT (ÚTS.)Solos for the Tuba PlayerSchirmer
ÝMSIRMaster SolosHal Leonard
The Canadian Brass Inter-mediate Tuba SolosHal Leonard
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
150
151
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á miðprófi, valin úrþekktum tónbókmenntum hljóðfærisins. Síðan eru birt fyrirmæli umleikmáta þeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á miðprófi er ætlað að skilgreinaþyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni af sambæri-legri þyngd.
Dæmi um verk
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá 'F til a á B-túbu eða 'A til b á Es-túbu
Æfing nr. 4Úr: Bordogni, M.: 43 Bel CantoStudies for TubaRobert King
Æfing nr. 28Úr: Gower, W. M. / Voxman, H.:Advanced Method, 2. heftiRubank
BACH, J. S.Two Bourrés Úr: Wekselblatt (úts.): Solos forThe Tuba PlayerSchirmer
BERNSTEIN, L.Waltz for Mippy III Úr: Wekselblatt (úts.): Solos forThe Tuba PlayerSchirmer
CAPUZZI, A.Andante Hinrichsen
CLEWS, E.RunaboutÚr: Clews, Eileen: QuintessencePattersons Publications
PARKHURSTVariations on TemperenceTheme Úr: Fletcher, J.: Tuba Solos, 1. heftiChester
UBER, D.RomanceKendor Music
151
Túba – Miðnám
152
- dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga til og með fimm for-
merkjum
- dúr- og mollþríhljóma til og með fimm formerkjum
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins 'F til a á B-túbu eða 'A til b
á Es-túbu
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan tón-
sviðsins og niður á neðsta tón aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs, annars
eina áttund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- geti leikið tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og hljóma eigi hægar en M.M. C = 78, miðað við að
leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
A-dúr
f-moll, hljómhæfur
=======================
Å
"
"
"
" ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
#tt
æ
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmm#t
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
=======================
Å !
!
!
ä mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt m
mmm
mmmmm
mmmmm
mmmmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
==========
Å !
!
!
æ
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmt
tt
t|
mmmmmm
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
152
153
FramhaldsnámFramhaldsnám tekur við að loknu miðnámi. Hér er um umfangsmikinnnámsáfanga að ræða og miðast lok framhaldsnáms við að nemendurséu undir það búnir að takast á við tónlistarnám á háskólastigi.
Gera verður ráð fyrir að námstími í framhaldsnámi sé einstaklings-bundinn og ræður þar miklu ástundun, aldur, þroski og hæfileikar nem-enda. Miðað er við að unnt sé að ljúka þessum áfanga á um það bilfjórum árum. Afburðanemendur ættu að geta lokið náminu á skemmritíma en einnig getur lengri námstími verið eðlilegur.
Markmið í framhaldsnámiUppbygging kennslu í framhaldsnámi skal taka mið af eftirfarandi:Meginmarkmiðum tónlistarskóla sem sett eru fram í almennum hlutaaðalnámskrár, sértækum markmiðum einstakra greinanámskráa, sér-tækum markmiðum einstakra skóla og síðast en ekki síst áhuga og þörf-um nemenda. Leiðir að markmiðum geta verið mismunandi og nemend-ur ólíkir. Þess vegna hlýtur uppbygging námsins ætíð að verða einstak-lingsbundin og viðfangsefni breytileg. Það er hlutverk kennara að leiðahvern nemanda í átt að settu marki með viðeigandi viðfangsefnum.
Við lok framhaldsnáms eiga túbunemendur að hafa náð eftirfarandimarkmiðum:
Nemandi
- beiti líkamanum á eðlilegan hátt þegar leikið er á hljóðfærið
- beiti jafnri og lipurri fingratækni og ráði yfir talsverðum hraða
- hafi náð mjög góðum tökum á eðlilegri og djúpri öndun
- hafi tileinkað sér eðlilega og vel þjálfaða munnsetningu
- hafi náð góðum tökum á öruggri og þroskaðri tónmyndun á öllu tón-
sviðinu frá 'E til d'
- hafi náð góðu úthaldi
- hafi náð mjög góðum tökum á inntónun
- geti stillt hljóðfærið við annað hljóðfæri
- hafi kynnst vibrato
- ráði yfir víðu styrkleikasviði hvar sem er á tónsviði hljóðfærisins 153
Túba – Framhaldsnám
154
- ráði yfir mjög góðri tungutækni bæði hvað varðar hraða og fjöl-
breytni í túlkun
- ráði yfir leikni í notkun tvöfaldrar og þrefaldrar tungu
- geti leikið varabindingar á sama gripi á öllu tónsviðinu, þ.e. náttúru-
tónabindingar
- geti leikið trillur og skrautnótur í samræmi við tónbókmenntir þessa
námsáfanga
Nemandi
- hafi öðlast mjög gott hrynskyn
- geti lesið og leikið án undirbúnings verkefni sambærileg þeim sem
fengist var við á miðprófi
- hafi kynnst nótnalestri í G-lykli
- hafi fengið reglulega þjálfun í að leika utanbókar
- hafi hlotið þjálfun í ýmiss konar samleik, bæði í stærri og minni hópum
- hafi farið yfir viðunandi fjölda verkefna
- hafi fengist við fjölbreytt úrval verkefna
- hafi þjálfast reglulega í leik tónstiga og hljóma samkvæmt þessari
námskrá
- hafi undirbúið prófverkefni til flutnings á framhaldsprófi samkvæmt
þessari námskrá
- hafi undirbúið efnisskrá til flutnings á tónleikum samkvæmt almenn-
um hluta aðalnámskrár, bls. 41–42
Nemandi sýni með ótvíræðum hætti
- tilfinningu fyrir túlkun og hendingamótun
- margvísleg blæbrigði og andstæður
- þekkingu og skilning á stíl
- tilfinningu fyrir samleik
- öruggan og sannfærandi leik
- persónulega tjáningu
- viðeigandi framkomu
Verkefnalisti í framhaldsnámiHér á eftir fara nokkur sýnishorn viðfangsefna nemenda í framhalds-námi. Listinn er alls ekki tæmandi og er honum einkum ætlað að vera tilviðmiðunar við skipulagningu hljóðfæranámsins, meðal annars við val
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
154
155
annars kennsluefnis. Þyngdarstig verkefnanna er breytilegt, þ.e. allt frákennsluefni, sem hentar við upphaf framhaldsnáms, til efnis sem hæfirvið lok námsáfangans.
Listinn er þrískiptur: æfingar, tónverk og útdrættir úr hljómsveitarverk-um. Raðað er eftir stafrófsröð höfunda og útgefanda getið fyrir neðantitil verks eða bókar. Í einstaka tilfellum kunna hlutar kennslubóka eðatónverka að vera léttari eða erfiðari en hæfir þessum námsáfanga. Afþessari ástæðu er sömu viðfangsefna einnig í nokkrum tilvikum getið ífleiri en einum áfanga.
Æfingar
Tónverk
Eftirfarandi tónverk eru fyrir túbu og hljómborðsundirleik nema annað sé tekið fram.
ARNOLD, MALCOLMFantasy for Tuba[einleiksverk]Faber
BARAT, J. E.Introduction et danceLeduc
BOZZA, E.Thème variéLeduc
CLEWS, EILEENQuintessencePattersons Publications
BIXBY, DOUGLAS / BOBO, ROGERBach for the Tuba, 1. og 2. heftiWestern International Music
BLAZHEVICH, VLADISLAV70 Studies for BB flat Tuba, 2. heftiRobert King
BOBO, ROGERMastering the tuba, 1. heftiEditions Bim
BORDOGNI, MARCO43 Bel Canto Studies for TubaRobert King
GOWER, W. M. / VOXMAN, H.Advanced Method, 1. og 2. heftiRubank
KOPPRASCH, C.Sixty Selected Studies for TubaRobert King
OSTRANDER, ALLENShifting Meter Studies for BassTrombone or TubaRobert King
SHOEMAKER, JOHNLegato Etudes for TubaCarl Fischer
VASILIEV, S.24 Melodious Etudes for TubaRobert King
155
Túba – Framhaldsnám
156
Útdrættir úr hljómsveitarverkum
STOENBERG, A.Orchesterstudien, 1. og 4. heftiMusikverlage Hans Gerig
TORCHINSKY, A. Tuba Player's Orchestral Reper-toire Vol. 1 Mendelssohn-BerliozEncore Music PublishersTuba Player's Orchestral Reper-toire Vol. 2 WagnerEncore Music PublishersTuba Player's Orchestral Reper-toire Vol. 4 Richard StraussEncore Music Publishers
Tuba Player's Orchestral Reper-toire Vol. 5 Tchaikovsky[sinfóníur]Jerona Music CorporationTuba Player's Orchestral Reper-toire Vol. 8 Prokoffief[sinfóníur]Jerona Music CorporationTuba Player's Orchestral Reper-toire Vol. 10 StravinskyJerona Music CorporationTuba Player's Orchestral Reper-toire Vol. 11 MahlerJerona Music Corporation
DEFAYE, JEAN-MICHELSuite MarineLeduc
FRACKENPOHL, ARTHURConcertino for TubaRobert King
GRUNDMAN, CLARETuba RhapsodyBoosey & Hawkes
HARTLEY, WALTER S.Svíta[einleiksverk]Elkan Vogel Co.
HINDEMITH, PAULSónataSchott
LEBEDEV, A.Concerto in One MovementMusic Corp.
MARCELLO, B.Sónata nr. 1 í F-dúrSouthern Music CompanySónata nr. 5 í C-dúrSouthern Music Company
PENDERECKICapriccioSchott
SCHUMANN / BELLThe Jolly Farmer Goes to TownCarl Fischer
STEKL, KONRADSónataAdler
STEWART, JOSEPH„Tuba“Kendor Music
VAUGHAN WILLIAMS, RALPHKonsert fyrir túbuOxford University Press
WEKSELBLATT, HERBERTSolos for the Tuba PlayerSchirmer
WILDER, ALECSuite no. 1, Effie suiteWilder
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
156
157
FramhaldsprófFramhaldspróf er lokapróf á námsferli í tónlistarskóla. Prófið er þríþætt:hljóðfærapróf, tónleikar og tónfræðapróf. Í kafla um áfangapróf íalmennum hluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 33–44, er að finnaumfjöllun um áfangapróf, þ.m.t. tilgang, skipulag, prófþætti og vægiþeirra, lengd prófa, prófreglur, prófdæmingu og einkunnagjöf. Umfjöllunum tónleika við lok framhaldsnáms er að finna á bls. 41–42 í sama riti.Mikilvægt er að allir, sem hlut eiga að máli, kynni sér þessi atriði vand-lega.
Verkefni og prófkröfurÁ framhaldsprófi í túbuleik skal nemandi leika þrjú verk, útdrætti úrhljómsveitarverkum og eina æfingu. Aðrir prófþættir eru tónstigar ogbrotnir hljómar, val og óundirbúinn nótnalestur, auk þess sem gefið erfyrir heildarsvip prófsins. Á framhaldsprófi velja nemendur á milli þessað (a) leika tónverk að eigin vali af sambærilegri þyngd og önnur próf-verkefni og (b) leika samleiksverk þar sem próftaki gegnir veigamikluhlutverki. Frekari umfjöllun um valþátt prófsins er að finna í almennumhluta aðalnámskrár tónlistarskóla, bls. 44. Nánar er gerð grein fyrirvægi einstakra prófþátta á bls. 40 í sama riti.
Hér á eftir eru fyrst birt dæmi um prófverkefni á framhaldsprófi og út-drætti úr hljómsveitarverkum. Síðan eru birt fyrirmæli um leikmátaþeirra tónstiga og hljóma sem krafist er til prófs.
Tónverk, útdrættir úr hljómsveitarverkum og æfingarEftirfarandi dæmum um prófverkefni á framhaldsprófi er ætlað að skil-greina þyngdarstig prófsins. Fullt eins má þó velja önnur verkefni afsambærilegri þyngd.
157
Túba – Framhaldsnám
158
Dæmi um tónverk
Dæmi um útdrætti úr hljómsveitarverkum
Dæmi um æfingar
Tónstigar og brotnir hljómarTil prófs skal undirbúa eftirfarandi tónstiga og hljóma með þeim hættisem mælt er fyrir um hér á eftir. Í prófinu velur prófdómari þá tónstigaog hljóma sem leiknir eru.
Efni
Nemandi geti leikið
- krómatískan tónstiga frá 'E til d'
- alla dúrtónstiga, hljómhæfa og laghæfa molltónstiga
- alla dúr- og mollþríhljóma
- forsjöundarhljóma frá hvaða tóni sem er í neðstu áttund tónsviðsins
- minnkaða sjöundarhljóma frá 'E 'F og 'Fís
- stækkaða þríhljóma frá 'E 'F 'Fís og 'G
Æfing nr. 51Úr: Blazhewhich, V.: 70 Studiesfor BB flat Tuba, 2. heftiRobert King
Æfing nr. 27Úr: Kopprasch, C.: Sixty SelectedStudies for TubaRobert King
BERLIOZ, HECTORSymphonie fantastique
MAHLER, GUSTAVSinfónía nr. 1
PROKOFFIEV, S.Rómeó og Júlía – svíta nr. 2
STRAUSS, RICHARDTill Eulenspiegels Lustige Streiche
TCHAIKOVSKIJ, PJOTRSinfónía nr. 4
WAGNER, RICHARDForleikurinn að Meistara-söngvurunum
ARNOLD, M.Fantasy for Tuba[einleiksverk]Faber
CAPUZZI, A.Andante og RondoHinrichsen
GRUNDMAN, C.Tuba RhapsodyBoosey & Hawkes
HARTLEY, W.SvítaElkan Vogel Co.
STEWART, J.„Tuba“Kendor Music
SCHUMANN / BELLThe Jolly Farmer goes to TownCarl Fischer
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
158
159
Leikmáti og hraði
Nemandi
- leiki tónstiga og hljóma innan tónsviðsins 'E til d'
- leiki krómatískan tónstiga frá neðsta tóni upp á efsta tón innan tón-
sviðsins og niður á neðsta tón aftur
- leiki dúr- og molltónstiga tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars tólfund og niður á grunntón aftur
- leiki þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á grunntón
aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs, annars
tólfund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki forsjöundarhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars tólfund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki minnkaða sjöundarhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og
niður á grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds
tónsviðs, annars tólfund upp frá grunntóni og niður á grunntón aftur
- leiki stækkaða þríhljóma tvær áttundir upp frá grunntóni og niður á
grunntón aftur þar sem mögulegt er innan framangreinds tónsviðs,
annars tólfund og niður á grunntón aftur
- geti leikið alla tónstiga og hljóma bundið og með tungu
- leiki tónstiga og brotna hljóma eigi hægar en M.M. C = 100, miðað
við að leiknar séu áttundapartsnótur
- leiki tónstiga og hljóma jafnt, hiklaust og utanbókar
Dæmi
es-moll, laghæfur
Forsjöundarhljómur frá 'E
=======================
Åä m
mmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
t! t
tt
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
t!t
tt
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
tt
t!t
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
tt
t! t
æ
|
mmmmmmm
b
=======================
Å
"
"
"
"
"
"ä
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
tt
tt
mmmmm
mmmm
mmmm
mmmm
t#t
#tt m
mmm
mmmm
mmmm
mmmmm
tt
tt
mmmm
mmmm
mmmm
mmm
tt
tt
æ
mmmm
mmmm
mmmm
mmmmmt
tt
t
mmmm
mmmm
tt
t
mmmm
159
Túba – Framhaldsnám
160
Minnkaður sjöundarhljómur frá 'F
Stækkaður þríhljómur frá 'G
SamleikurHér á eftir fara nokkrar ábendingar um samleiksverk sem gætu reynstnotadrjúg í kennslu. Verkin eru flokkuð í þrennt: verk fyrir grunnnám,miðnám og framhaldsnám, allt eftir því á hvaða námsáfanga þau hentabest. Innan hvers hluta er verkunum raðað eftir stafrófsröð höfunda ogútgefenda getið með sama hætti og annars staðar í námskránni.
Grunnnám
Miðnám
BACH, J. S. / AUGUSTIN, DANIEL S.Duets and Trios arr. from worksof J. S. BachSouthern Music Company
MOWAT, CHRISTOPHER / PARKER, JIM
Brass People[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass Wind
OFFENBACH, JACQUES / FRACKENPOHL, A.
Can Can[2 trompetar + F-horn + básúna +túba]Kendor Music
RAMSKILL, ROBERTBeano[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass WindBy Arrangement[trompet, althorn, F-horn, básúna,barítónhorn, túba – ýmsir möguleikar]Brass Wind
STAMITZ, KARLDuet for Two Tubas or Baritonand Tuba[2 túbur / barítónhorn + túba]The Brass Press
BARNES, WALTER H. (ÚTS.) The Canadian Brass EducationalSeries, Book for Beginning Quintets[2 trompetar + F-horn + básúna +túba]Hal Leonard
BARNES, WALTER H. (ÚTS.) The Canadian Brass EducationalSeries, Book of Easy Quintets[2 trompetar + F-horn + básúna +túba]Hal Leonard
===================
Åä m
mmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
tt
! t
tmmmm
mmmmm
mmmmmmm
mmmmm
t!t
t
t
æ
mmmm
mmmmm
mmmmmm
mmmmmmm
tt
! tt
|
mmmmmm
=======================
Åä m
mmmmmm
mmmmmm
mmmmm
mmmm
t" t
" t% t
mmmmmm
mmmmm
mmmmm
mmmm
t"t
"t%t
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t%t
"t"t
mmmm
mmmm
mmmmm
mmmmmm
t% t
" t" t
æ
|
mmmmmmm
b
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
160
161
Framhaldsnám
Bækur varðandi hljóðfæriðEftirfarandi skrá er ætlað að veita ábendingar um áhugaverðar og gagn-legar bækur varðandi sögu, smíði og þróun hljóðfærisins, tónbók-menntir, tónskáld, leikmáta, flytjendur og kennslu.
Atli Magnússon og fleiri: Skært lúðrar hljóma, Saga íslenskra lúðrasveita,Samband íslenskra lúðrasveita og Ísafoldarprentsmiðja h.f., Reykjavík 1984
Baines, Anthony: Brass Instruments: Their History and Development, Faber &Faber 1976 (Charles Scribner’s Sons, New York 1976). Dover Publ. 1993
Bevan, Clifford: The Tuba Family, Faber
Farkas, P.: The Art of Brass Playing, Wind Music Inc., Rochester 1962
Ridgeon, John: The Physiology of Brass Playing, Brass Wind Publications,Manton, Oakham Leic.
Ýmsir: Brass Anthology (2. útg.), The Instrumentalist Company, Evanston IL1984
VefslóðirÝmsar upplýsingar má finna á vefslóðinni: http://www.tubaonline.org/
DANIELSSON, CHRISTERCapriccio Da Camera[túba + málmblásarakór]Wilhelm Hansen
SINGLETON, KENNETHTwenty-Five Barocque andClassical Duets[2 túbur]Southern Music Company
TATE, BRIANTríó[túba + horn + píanó]Touch of Brass Music, Canada
161
Túba – Framhaldsnám
á landsbyggðinniá landsbyggðinni
Menntamálaráðuneytið
Skýrsla samstarfshópsum menningarmál
Menntamálaráðuneytið 2000
162
Aðalnámskrá tónlistarskóla – Málmblásturshljóðfæri
162