1

ABSTRAKT

Per 2011 mberritjet totale te huaja ishin 2.417.337 turiste. Norma e rritjes mesatre vjetore

per periudhen 1999-2010 eshte 22%.. Te ardhurat nga turistet e huaj ne 2009 jane 1456 milion

US$. Nje rritje e tille e kerkeses turistike nderkombetare nenkupton nje diversifitet nevojash,

kerkesash dhe deshirash prej tyre.

Tashme ashtu si dhe ne industrite e tjera, edhe ne turizem nuk mund te prodhohet

gjithcka per kedo. Tregu turistik nderkombetar po behet gjithnje e me egzigjent, ndaj ofertes ne

vend. Nga ana tjeter edhe operatoret ne Shqiperi po ndjejen nevojen e te kuptuarit te klientit per

ta kenaqur ate. Tashme ndarja klasike e turisteve sipas arsyes se udhetimit ne pushues, udhetare

biznesi, vizitore tek miqte dhe te afermit apo tranzit duket se nuk mjafton. Vete ministria e

turizmit duket se eshte bere e ndergjegjshme per kete per sa kohe ajo nxori ne fillim te 2010 nje

formular te ri te regjistrimit te hyrjeve te huaja me shume elemnet te tjera regjistrimi. Por deri sa

ne te kemi nje harte te plote te profilit te turisteve te huaj do duhet kohe dhe shume studime.

Asnje lloj segmentimi nuk eshte me i mire se nje tjeter. Secili prej tyre jep nje kontribut me

shume ne kuptimin me te mire te atyre qe vijne dhe asaj qe ata kerkojne. Ne kete kuptim;

Qëllimi i këtij punimi është: studimi i tregjeve te huaj per Shqiperine si destinacion, me

qëllim kuptimin e tyre, per te formuluar strategji me te mira zhvillimi drejt ketyre tregjeve. .Ideja

eshte te kuptojme kush e viziton sot Shqiperine dhe pse, me shpresen se kjo do n‟a ndricoje

sadopak rrugen per te nesermen.

2

OBJEKTIVAT E STUDIMIT

Kerkimi i tregjeve dhe segmentimi i tyre jane hapat e pare ne formulimin e nje strategjie

te mire marketing per turizmin nderkombetar. Hartimi i te gjithe elemnetve te tjere te

marketingut-mix ne funksion te segmenteve te zgjedhur behet nje pune shume me e lehte.

Arsyeja pse u zgjodh kjo temë, lidhet me rëndësinë që ka segmentimi i tregut per te

hartuar te gjitha politikat e tjera te zhvillimit te ketij turizmi. Kjo lidhet edhe me faktin që sot

flitet shume per segmentim tregu, por pak behet ne realitet. Ky studim kërkon të përmbushë këto

objektiva:

Të studiojë motivacionin e turisteve te huaj duke zbuluar arsyet që i shtyjnë ata të

vijne në Shqipëri.

Të identifikojë karakteristikat e përgjithshëm të turisteve qe vijne ne Shqiperi.

Të kuptojë se cilat janë destinacionet e tyre të preferuara, si dhe nivelin e

perceptimit që kane per cdo destinacion..

Të zbulojë marrëdhëniet midis variablave te ndryshem te udhetimit, me qellim qe

te bej nje pershkrim sa me te mire te tregjeve. .

Duke u nisur nga këto zhvillime mendohet të jepen disa rekomandime modeste për

vendim-beresit ne fushen e turizmit, qofte qendror apo dhe lokal, në mënyrë që të përmirësohat

efektiviteti i ketyre politikave.

Të prezantojë edhe probleme të tjera që mund të jenë objekt i kërkimeve ne

studime te tjera.

3

HIPOTEZAT

Realizmi i këtij studimi synoji verifikimin e disa hipotezave të cilat u formuluan në

trajtën e një modeli konceptual. Kështu, duke u perpjekur te gjejme menyra te tjera segmentimi

pervec origjines se turisteve formuluam hipotezat:

Sjellja turistike ne origjine (qe nenkupton numrin e pushimeve te marra, kohezgjatja e

pushimeve, motivet e udhetimit), do te ndryshoje edhe distancen e pershkruar origjine-

destinacion.

Sjellja turistike ne destinacion ( qe nenkupton numri i hereve qe kane vizituar

destinacionin (Shqiperine), kohezgjatja e udhetimit, arsyet e vizites, arsyen pse e zgjodhi

Shqiperi) do te ndryshoje edhe distancen e pershkruar origjine- destinacion.

Modeli i udhetimit (qe nenkupton itinerari, madhesia e grupit, forma e qendrimit,

forma e transportit,), do te ndryshoje edhe distancen e pershkruar origjine- destinacion.

Karakteristikat e turistit (burimi i informacionit, tipi i turistit), do te ndryshojne edhe

distancen e pershkruar origjine- destinacion.

4

KUFIZIMET E STUDIMIT

Realizmi i këtij studimi ka kufizime. Konkretisht, mbledhja e të dhënave nga kërkimi

sekondar pati disa probleme, që lidheshin kryesisht me statistikat dhe informacionet e marra nga

institucionet e ndryshme në vend, të cilat shpesh për të njëjtët tregues japin shifra të ndryshme.

Kjo sigurisht vjen edhe nga fakti, që në Shqipëri vazhdon të ketë probleme në lidhje me

saktësinë që i takon statistikave dhe informacionit në përgjithësi.

Për sa i takon kërkimit primar, vështirësia kryesore qëndronte ne vendosjen e

maredhenieve me turistin e huaj, duke i shtuar kësaj edhe subjektivitetin që karakterizon dhënien

e përgjigjeve nga intervistat. Për të minimizuar këtë problem, përveç intervistave me pyetje të

strukturuara, janë zhvilluar edhe biseda të lira duke dalë nga korniza e pyetësorit.

Tregje te tjera shume te rendesishem nuk arriten te studioheshin dot, si tregu serb, ai turk,

ai francez. Si dhe tregu i shqipetareve me banim ne vende te tjera. Gjithashtu, ne menyre qe te

dhenat te jene te qendrueshme ky studim duhet te perseritet ne kohe. Po ashtu per shkak te

madhesise te zgjedhjes, ishte e pamundur te kontrolloheshin te gjithe elemnetet ne zgjedhje.

Gjuha e perdorur ndon jehere kthehej ne barriere per komunikim.

Studimet e ardhshme do të kenë parasysh këto mangësi të këtij punimi, për të

përmirësuar rezultatet e tij.

5

PERMBAJTJA

KREU I METODOLOGJIA

1.1. Tipi i kerkimit

1.2. Metoda e mbledhjes se te dhenave:

1.3. Popullata

1.4. Berja e zgjedhjes:

1.4.1. Strategjite per te percaktuar masen e zgjedhjes.

1.5. Metoda e mostrifikimit.

1.6. Metoda e kontaktit

1.7. Instrumentat e kerkimit

1.7.1. Intervistat balle per balle dhe pyetsoret

1.7.2. Mbushja e pyetsoreve.

1.7.3. Plani i survejimit dhe supervizimi

1.8. Analiza

1.8.1. Te dhenat e mbledhura u analizuan me metodat:

1.8.2. Rezultatet e pyetsoreve u analizuan me metodat:

KREU II NJE PAMJE E PERGJITHSHME E TREGJEVE ORIGJINE

2.1. Ndikimi i turizmit ne ekonomine Shqiptare

2.2. TREGUESIT KRYESOR TE TREGJEVE ORIGJINE.

1.2.4. Kosova

1.2.5. Maqedonia

1.2.6. Italia

1.2.7. Mali i Zi

1.2.8. Serbia

1.2.9. Greqia

1.2.10. Mbreteria e Bashkuara

1.2.11. USA

1.2.12. Gjermania

1.2.13. Turqia

1.2.14. Franca

1.2.15. Bullgaria

1.2.16. Zvicra

1.2.17. Austria

1.2.18. Hollanda

1.2.19. Belgjika

1.2.20. Kroacia

1.2.21. Polonia 1.2.22. Kanada

1.2.23. Suedia

1.2.24. Sllovenia

1.2.25. Australia

1.2.26. Republika Ceke

1.2.27. Hungaria

1.2.28. Norvegjia,

1.2.29. Rumania

1.2.30. Danimarka

1.2.31. Irlanda

1.2.32. Spanja

1.2.33. Rusi

1.2.34. Finland

1.2.35. Republika e Korese.

6

1.2.36. Bosnje dhe Herzegovina

1.2.37. Kina

1.2.38. Sllovakia

1.2.39. Japonia

1.2.40. Malta

1.3. Kerkesa sipas rajoneve

1.4. Variacionet midis vendeve

KREU III

ANALIZIMI I TREGJEVE KRYESORE ORIGJINE QE VIJNE NE SHQIPERI

3.1.* Objektivat E Kërkimit 3.1. Tregu Kosovar 3.2. Tregu Maqedonas

3.3. Tregu Grek

3.4. Tregu Italian.

3.5. Tregu Britanik

3.6.Tregu Gjerman 3.7. Tregu Malazez:

3.8.Tregu I Evropes Jug-Lindore

3.9. Variacionet Midis Tregjeve 3.9.1. Mosha.

3.9.2. Gjinia.

3.9.3. Gjendja Civile

3.9.4. Madhesia E Familjes.

3.9.5. Punesimi

3.9.6. Grupi Social.

3.10. Segmentimi Bazuar Mbi Distancen E Udhetuar. 3.10.1. Formulimi I Hipotezave Dhe Modeli Konceptual. 3.10.2. Rezulatatet E Analizes Statistikore

3.11. Segmentimi I Tregut Turistik Duke Perdorur Stilin E Jetes 3.11.1. Identifikimi I Stilit Te Pushimeve: Analiza Faktoriale 3.11.2. Identifikimi I Grupeve Te Vizitoreve Homogjen. Analiza Klaster 3.12. Segmenti I Pare

3.13. Segmenti I Dyte. Te Lodhurit. 3.14. Segmenti I Trete. Ekonomiket. 3.15. Segmenti I Katert. Ne Kerkim Te Aventures.

3.16. Segmenti I Peste. Mergimtaret. 3.17. Segmenti I Gjashte. Pushuesit Biznesmen.

3.18. Variacionet Midis Tregjeve Klaster.

3.19. Perceptimi I Shqiperise Sipas Segmenteve

KREU IV

KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME

4.1. Kërkesa

4.2. Sezonaliteti

4.3. Segmentimi I Tregjeve

REFERENCAT;

7

KREU I

METODOLOGJIA

PREZANTIM

Ky studim bazohet mbi nje kerkim qe ka qellim pershkrimin e segmenteve te tregut per turistet

nderkombetare qe vizitojne Shqiperine. Studimi fokusohet ne mbledhjen e te dhenave primare

dhe sekondare. Ne rastin e te dhenave primare jane bere intervista gjysem te strukturuara, dhe

observime me drejtues te agjensive te udhetimit dhe specialiste te turizmit me qellim nxjerrjen e

termave te pyetsoreve si dhe per te vleresuar profilin e turisteve te huaj qe vijne ne Shqiperi.

Pyetsoret jane bere me qellimin qe te pershkruajne turistet e huaj qe vizitojne Shqiperine mbi

baze te karakteristikave te tyre demografike, te sjelljes se tyre turistike ne origjine, vleresojne

faktoret qe turistet e huaj perdorin per te marre vendimin per te zgjedhur Shqiperine si nje

destinacion, perceptimin e turisteve per Shqiperine krahasuar me destinacionet e tjera ne rajon,

dhe situaten egzistuese te sherbimeve. Ne rastin e te dhenave sekondare jane pare dhe vjetore

sipas origjinave nga 1999 (nga organizata boterore e turizmit dhe INSTAT) si dhe mberritjet

tremujore po sipas origjinave nga viti 20005 e ne vazhdim nga ministria e turizmit. Pas kesaj

keto te dhena jane analizuar dhe vleresuar.

1.9. TIPI I KERKIMIT

Nje studim i literatures teorike tregon se segmentimi sipas origjinave, eshte nje nga format

kryesore te segmentimit ne turizem. Te dhenat sekondare ne lidhje me mberritjet e huaja

kryesisht nga INSTAT dhe Ministria e Turizmit na treguan se origjinat kryesore nga vijne

turistet ne Shqiperi jane; Kosova qe ze mesatarisht 30% te tregut, Maqedonia me 18% , Italia

me 9%, Malizi me 7.5%, Greqi me 6.2%, Angli me 4%, Serbi me 3.4%, USA me 3%, Gjermani

me 3%, Turqi 2%, France 1%. Bazuar mbi keto te dhena percaktuam si origjina qe duhen marre

ne konsiderate dhe per te cilat do te bejme nje pershkrim , origjinat; Kosove, Maqedoni, Italia,

Malizi, Greqi, Angli, Gjermani dhe Evropa Lindore ( kjo e fundit jo aq per mberritjet se sa per

rritmet e rritjes dhe potencialin e tregut per Shqiperine). Si perfundim zgjedhja jone meqenese ne

do te kerkojme te marrim nje zgjedhje sa me perfaqesuese te popullsise se turisteve dhe Brenda

saj kerkojme qe dhe grupet (origjinat) te jene po njesoj te perfaqsuara ne zgjedhje si ne

popullata, do perdorim zgjedhjen e shtresezuar proporcionale. Ne kete rast numri i elementeve

8

ne cdo nengrup (origjine) do te caktohet ne raport me numrin relative te cdo shtrese ne popullate.

(Elmazi)1

1.10. METODA E MBLEDHJES SE TE DHENAVE:

1.Mbledhja e te dhenave dytesore perfshin:

-Nje literature te detajuar kerkimi per teorite e segmentimit te tregjeve. modelet e segmentimit,

nepermjet materialeve te shtypura dhe internetit.

-Nje rishikim mbi strategjine sektoriale te turizmit ne lidhje me segmentimin e tregjeve nga

ministria e turizmit ne faqen e saj zyrtare te internetit.

-Statistikat e mberritjeve turisike te huaja nga ministria e turizmit dhe INSTAT

-Nje rishikim mbi studimet e meparshme te autoreve te ndryshem per destinacione te vecanta per

segmentimet e tregut .

2.Te dhenat primare;

Ky studim thekson faktoret e kerkeses te turisteve te huaj.

Sjelljen turistike

Interesat e turisteve

Faktoret qe influencojne vendimarrjen e turisteve ne zgjedhjen e Shqiperise si nje

destinacion turistik.

Perceptimin e turisteve per Shqiperine krahasuar me destinacionet e tjera ne rajon.

Perceptimin e turisteve per sherbimin e gjetur ne Shqiperi.

1.11. POPULLATA

Popullsia e kerkimit jane te gjithe turistet nderkombetare me origjine vendet; Greqi, Maqedoni,

Kosove, Itali, UK, Gjermani, Mal te zi dhe Evropa Lindore, mbi 14 vjec, qe kane vizituar

Shqiperine gjate periudhes maj 2010-maj 2011. Kusht eshte qe ata t‟a kene konsumuar pjesen

me te madhe te udhetimit ne Shqiperi (zakonisht u pyeten ne dalje). Keshtu statistikat e turisteve

nderkombetare, viti 2009 nga Ministria e Turizmit u perdoren si reference. Sipas informacionit

nga statistikat e mberritjeve te turisteve nderkombetare per vitin 2009 te percaktuar sipas

origjines jane keto te dhena

1 Elmazi L. Kerkimi Marketing. Procedura e zgjedhjes. Fq 320.

9

Origjina nr i turisteve % ndaj totalit

Kosove 473722 0.345469

Maqedoni 330939 0.241342

Mal i zi 128547 0.093745

Itali 109702 0.080002

Greqi 106227 0.077468

UK 61136 0.044584

Gjermani 48408 0.035302

Evropa Jug-Lindore 112562 0.082088

Serbia 40573 0.36045024

Poloni 17037 0.15135659

Bulgaria 14327 0.12728097

Kroaci 11824 0.10504433

Rumani 7242 0.06433788

Rep Ceke 7000 0.06218795

Hungari 4697 0.04172811

Bosnja dhe Herzegovina 3833 0.03405234

Slovani 3573 0.03174251

Slovaki 2456 0.02181909

Nen-Totali 112.562

Totali 1.371.243

Totali 2009 1.855.638

Tabela e origjinave per 2009:

Burimi ; Ministria e Turizmit.

1.12. BERJA E ZGJEDHJES:

Percaktimi i mases se zgjedhjes eshte nje nga vendimet me te rendesishme te studimit. Nuk ka

nje formule te vetme qe te na tregoje cila eshte masa e zgjedhjes me e mire perderisa ka nje mori

faktoresh qe ndikojne ne masen e zgjedhjes.

10

Sipas Miaoulis and Michener2 faktoret percaktues jane keto;

Plani analitik ; objektivat dhe modeli analitik i perdorur jane faktori i pare qe duhen marre ne

konsiderat. Per shembull ka procedura statistike (si analiza e regresionit) qe kerkojne nje numer

te caktuar observimesh per variable. Nese analiza krahasuese midis nengrupeve ne zgjedhje

mendohen te behen, masa e zgjedhjes duhet te rregullohet per te qene ne gjendje te identifikohen

ndryshime te rendesishme statistikore midis grupeve.

Variabilitetit i popullsise; kjo i referohet shkalles se variabilitetit te atributit qe po matet qe i

referohet shperndarjes te atributit ne popullsine se caktuar. Sa me heterogjene te jete popullsia aq

me e madhe eshte masa e zgjedhjes se kerkuar per te marre nje nivel te caktuar saktesie. Nese

popullsia e caktuar ka nje variabilitet ne sjellje dhe qendrime me interes qe po kerkohen, duhet

nje zgjedhje e madhe. Nese 20% apo 80% e popullsise sillet ne nje menyre te caktuar , kjo

tregon me pak variabilitet se raporti 50%. Per te qene konsevativ eshte nje praktike standarte te

perdorim nje raport 50% si nje probabilitet te mundshem ne llogaritjen e mases se zgjedhjes (

Elmazi)3 perderisa ajo prezanton nivelin me te larte te variabilitetit qe mund te pritet ne popullsi.

Niveli i saktesise, i thirrur edhe gabimi i zgjedhjes, eshte intervali ne te cilen vleresohet qe

eshte vlera e vertete e popullsise. Quhet ndryshe dhe marxhina e gabimit, (per shembull (±5%).

Pra nese ne kerkim gjendet 60% e klienteve ne zgjedhje shfaqin nje sjellje te caktuar me nje

norme saktesie ±5%, atehere konkludohet qe midis 55% dhe 65% e konsumatoreve e kane kete

sjellje. Sa me e madhe zgjedhja, aq me e vogel eshte marxhina e gabimit dhe me e madhe

saktesia e vleresimit.

Niveli i konfidences (besueshmerise). Niveli i besueshmerise ose niveli i riskut bazohet mbi

idene qe rrjedh nga Teorema e Limitit Qendror. Idea kryesore nga Teorema e Limitit Qendror

eshte qe kur nga nje popullsi behen zgjedhje ne menyre te perseritur, vlera mesatare e atributit te

perfituar nga keto zgjedhje jane shperndare ne menyre normale rreth vleres se vertete. Ndersa

disa zgjedhje marrin vlera me te larta dhe disa me te uleta se vlera e vertete e popullsise. Ne nje

zgjedhje normale, afersisht 95% e vlerave te zgjedhjes jane brenda 2 devijimeve standart te

popullsise se vertete. (per shembull mesatarja). Me fjale te tjera, kjo nenkupton qe, nese nje nivel

besueshmerie prej 95% zgjidhet, 95 prej 100 zgjedhjesh do te kene vleren e vertete te popullsise.

Niveli i riskut reduktohet per nje nivel besimi 99% dhe rritet me nje nivel besimi 90% apo me te

2 Miaoulis, George, and R. D. Michener. (1976). An introduction to sampling. Dubuque. Iowa; Kendall/Hunt

Publishing Company. 3 Elmazi, Liljana (2007). Kerkimi Marketing. Madhesia e zgjedhjes. Fq 339.

11

ulet. Sa te besueshem ne duam te jemi? Aq te besueshem sa toleranca jone e riskut na lejon,

duke ditur qe niveli i besueshmerise eshte raporti i kundertet per te vleresuar pershtatshmerine e

marxhines se gabimit. Sa me shume te besueshem ne duam te jemi, aq me i madh intervali i

besimit qe duhet, pra aq me i vogel niveli i saktesise.

Tabela ilustron si marxhina e gabimit dhe niveli i besimit nderveprojne me masen e zgjedhjes.

Per te arritur te njejtin nivel saktesie (per shembull ±5%), zgjedhje me te medha duhen, ndersa

niveli i besimit rritet. (80% i korrespondon zgjedhjes 150 njesi, 90% zgjedhjes 250 njesi dhe

95% zgjedhjes 350 njesi).

Niveli i besimit

80% 90% 95%

Zgjedhja % Marxhina e Gabimit % Marxhina e Gabimit % Marxhina e Gabimit

100 6.4 8.3 9.8

150 5.3 6.7 8

200 4.5 5.8 6.9

250 4.1 5.2 6.2

300 3.7 4.8 5.7

350 3.4 4.4 5.2

Burimi ;What is the right size for survey?. http;//relevantinsight.com/sample-size

Kostot; masa e zgjedhjes eshte nje nga kostot me te medha te kerkimit. Vecanerisht nese

zgjedhja e caktuar perfshin segmente te vogla apo norma e kthimit te pergjigjeve eshte e ulet.

Shume here duhet te behet nje mareveshje midis pershtatshmerise statistikore (nivelit te

besueshmerise dhe nivelite te saktesise) dhe kostove te kerkimit. Supozojme nje kerkim me

1000 pyetsor qe na jep nje pershtatshmeri statistike ±3.1% me nivel besueshmerie 95% me kosto

8.000.000 lek dhe nje kerkim tjeter me 400 pyetsor qe na jep nje pershtatshmeri statistike ±4.9%

me te njejtin nivel besimi, qe kushton 3.4000.000 lek. Nje reduktim prej 135% ne kosto na e ul

pershtatshmerine statistike me 60%. Vendimi ngelet per t‟a marre ne.

12

Masa e popullsie. Shume here masa e popullsise se caktuar eshte e panjohur, dhe supozohet te

jete e madhe(≥100.000) por ne studimet ku zgjedhja ze nje raport te larte ndaj popullsise behet

nje rregullim i zgjedhjes.

Lista e kerkimit per llogaritjen e mases se zgjedhjes.

Si perfundim duhet t‟u pergjigjemi ketyre pyetjeve;

1.Cfare tip te dhenash dhe analize te dhenash do te behet? A do te krahasohen nengrupet? Do te

behen analiza pershkruese, si dhe krahasim nengrupesh, (per origjina te ndryshme).

2.Cili eshte probabiliteti i ngjarjes se ndodhur?-nese nuk egzistojne te dhena te meparshme,

perdorim 50% per nje vleresim konservativ te mases te zgjedhjes. Asnje studim i meparshem ne

lidhje me kete subjekt per Shqiperine nuk eshte bere. Pervec kesaj gjate studimit jane shume

variabla qe do te vleresohen, gje qe e ben me te veshtire vleresimin e ketyre probabiliteteve.

3.Sa gabim eshte e tolerueshme (intervali i besimit)? Sa saktesi ne duam? Intervali i besimit do

te mbahet gjate gjithe studimit ne nivelin 95%.

4.Sa siguri duam te kemi qe vlera e vertete e popullsise bie brenda intervalit te besimit. Gjate

studimit ne pergjithesi do bejme nje trade-off midis nivelit te sigurise dhe nivelit te besimit.

Tendenca do jete qe do te mbajme nivelin e besimit 95% dhe do vleresojme nivelete e saktesise

per grupet, apo nengrupet e ndryshme gjate diskutimit.

5.Cili eshte buxheti i kerkimit? A mund ta perballojme zgjedhjen e deshiruar? Natyrisht

objektivi yne eshte te marrim te dhena me te mira me buxhetin minimal.

6.Cila eshte masa e popullsise? e madhe, e vogel, e fundme? Nese eshte e panjohur, supozohet

me e madhe se 100.000. Madhesia e popullates jane turistet e huaj qe vizitojne Shqiperine ne

nje vit. Meqenese pyetsori do te plotesohet ne periudhen maj 2010- maj 2011, kemi perdorur

popullaten e vitit 2009, si vit reference. Ne kete vit numri i turisteve eshte 1.855.638. (Ministria

e turizmit).

1.12.1. Strategjite per te percaktuar masen e zgjedhjes.

Ka disa modele per te percaktuar masen e zgjedhjes. Kjo perfshin perdorimin e nje censusi per

popullsi te vogla, imitimi i nje mase zgjedhje me permasat e nje zgjedhjejeje te bere ne studimet

e meparshme, perdorimi i tabelave te publikuara dhe aplikimi i formulave per te llogaritur nje

mase zgjedhje. Le t‟i shohim si aplikohen;

13

1.Perdorimi i nje censusi per popullsite e vogla; nje census eliminon gabimin e zgjedhjes

dhe siguron te dhena mbi te gjithe individet ne popullsi. Disa kosto si disenjimi i pyetsorit dhe

zhvillimi i modelit te zgjedhjes jane “te fiksuara”, pra jane te njejtat per zgjedhje nga 50-200

pyetsor.

2.Perdorimi i nje mase zgjedhje te nje studimi te meparshem te ngjashem. Nje model tjeter

eshte perdorimi i te njejtit mase zgjedhje si ato te studimeve te meparshme. Pa e njohur

proceduren e perdorur ne kete studim kemi riskun e perserritjes se te njejtave gabime qe jane

bere ne percaktimin e mases se zgjedhjes per nje studim tjeter. Sidoqofte nje rishikim i literaures

ne disiplinen tone mund te na siguroje nje guide per masa zgjedhje “tipike”, qe jane perdorur.

3. Perdorimi i tabelave te publikuara. Eshte nje menyre e trete per te percaktuar masen e

zgjedhjes te mbeshtetemi mbi perdorimin e tabelave te publikuara qe sigurojne masen e

zgjedhjes per nje kategori te caktuar kriteresh. Tabela 1 tregon masen e zgjedhjes qe do te jete e

nevojshem per kombinime te caktuara te saktesise, nivelit te besimit dhe variabilitetit. Duhet te

kemi parasysh dy gjera; se pari keto masa zgjedhje reflektojne numrin e pergjigjeve te marra dhe

jo te pyetsoreve te derguar, (ky numer zakonisht rritet per te kompensuar jopergjigjet). Se dyti,

masa e zgjedhjes ne tabelen e dyte supozon qe atributet qe po maten jane shperndare normalisht

ose afersisht normalisht. Nese ky supozim nuk plotesohet atehere e gjithe popullsia duhet te

survejohet.

Tabela ; Masa e zgjedhjes per Nivel Saktesie ±3%, ±5%, ±7% dhe ±10% kur Niveli i Besimit

eshte 95% dhe P=0.5

Masa e masa e zgjedhjes per saktesine e=

popullsise ±3% ±5% ±7% ±10%

500 a 222 145 83

600 a 240 152 86

700 a 255 158 88

800 a 267 163 89

900 a 277 166 90

1.000 a 286 169 91

2.000 714 333 185 95

3.000 811 353 191 97

4.000 870 364 194 98

14

5.000 909 370 196 98

6.000 938 375 197 98

7.000 959 378 198 99

8.000 976 381 199 99

9.000 989 383 200 99

10.000 1.000 385 200 99

15.000 1.034 390 201 99

20.000 1.053 392 204 100

25.000 1.064 394 204 100

50.000 1.087 397 204 100

100.000 1.099 398 204 100

≥100.000 1.111 400 204 100

a=supozimi per nje popullsi normale eshte e varfer (Yamane, 1976). E gjithe popullsia duhet te

zgjidhet.

Burimi ; Glenn D. Israel; determining sample size; PEOD6; http;//edis.ifas.ufl.edu.

Perdorimi i formulave per te llogaritur nje mase zgjedhje. Per nje kombinim te ndryshem te

nivelit te saktesise, besimit dhe variabilitetit qe nuk gjenden ne tabele mund te perdorim

formulat per llogaritjen e mases se zgjedhjes. Per kete mund te perdorim nje nga keto formula;

a. Nje formule per llogaritjen e nje zgjedhje per raportet;

Per popullata qe jane te medha , Cochran4 zhvilloi kete ekuacion per te marre nje zgjedhje

prezantuese per raportet.

EKUACIONI 1; n0=Z²pq/e²

Qe eshte e vlefshme kur n0 eshte masa e zgjedhjes , Z²- eshte abshisa e kurbes normale qe prêt

nje zone te kurbes (1-barazi nivelin e deshiruar te besimit, per shembull 95%), e- eshte niveli i

deshiruar i saktesise, p- eshte raporti i vleresuar i nje atributi qe eshte aktual ne popullsi, dhe

q=1-p. Vlera per Z gjendet ne tabelat statistikore qe permban zonen nen kurben normale.

b.Rregullimi final i popullsise per raportet;

4 Cochran, W. G. (1963) Sampling Techniques, 2

nd Ed., New York; John Wiley and Sons, Inc. fq 75.

15

Nese popullsia eshte e vogel masa e zgjedhjes mund te reduktohet pak. Kjo sepse nje mase e

caktuar zgjedhje siguron proporcionalisht me shume informacion per nje popullsi te vogel se sa

per nje popullsi te madhe. Masa e zgjedhjes (n0) rregullohet me ekuacionin 2;

EKUACIONI 2; n=n0/(1+(n0-1)/N))

Ku n eshte masa e zgjedhjes dhe N eshte masa e popullsise.

c.Nje formule e thjeshtuar per raportet;

Yamane5 na sjell nje formule te thjeshtuar per te llogaritur masen e zgjedhjes. Kjo formule u

perdor per te llogaritur masen e zgjedhjes ne tabelen 2 dhe eshte;

EKUACIONI 3; n=N/1+N(e)²

Ku n- eshte masa e zgjedhjes, N- eshte masa e popullates, dhe e- eshte niveli i saktesise. Duhet

te theksojme se pikerisht perdorimi i kesaj formule na ka dhene dhe vleresimin e tabelave qe

pame me lart.

d.Formula per masen e zgjedhjes per mesataren;

Perdorimi i tabelave dhe formulave per te percaktuar masen e zgjedhjes ne diskutimet e

mesiperme perdor raportet qe supozojne nje pergjigje dikotome per atributet qe po maten. Ka dy

metoda per te percaktuar masen e zgjedhjes bazuar mbi raportet (Smith)6. Njera eshte te perdoret

formula per masen e zgjedhjes per mesataren. Formula e mases se zgjedhjes per mesataren eshte

e ngjashme me ate te raporteve, pervec matjes se variabilitetit. Formula per mesataren perdoret

ne vend te p*q, sic tregohet ne ekuacionin 4.

EKUACIONI 4; n0=Z²σ²/e²

Ku n0- eshte masa e zgjedhjes , z- eshte abshisa e kurbes normale qe prêt zonen e kurbes, e-

eshte niveli i deshiruer i saktesise (ne te njejten forme te matjes si variance) dhe σ²- eshte

variance e nje atributi ne nje popullate.

Disavantazhi i mases se zgjedhjes bazuar mbi mesataren eshte qe nje vleresim i mire i variances

se popullsise eshte e nevojshme. Shpesh, nje vleresim nuk eshte i vlefshem. Per me teper, masa e

5 Yamane, Taro 1967. Statistics. An Introductory Analisys. 2

nd Ed., New York, Harper and Row. Fq 886.

6 Smith, M. F. (1983). Sampling Consideration in Evaluating Cooperative Extension Programs, Florida Cooperative

Extension Service Bulletin PE-1. Insitute of Food and Agricultural Science. University of Florida.

16

zgjedhjes varion gjeresisht nga nje atribut tek tjetri, sepse secili ka mundesi te kete nje variance

te ndryshme. Per shkak te ketyre problemeve, masa e zgjedhjes per raportet perdoret me shpesh.

Per te perfunduar diskutimin per percaktimin e mases se zgjedhjes, ka dhe dy problem te tjera;

Se pari numri i te dhenave te nevojshme te analizave. Nese perdoren statistika pershkruese per

shembull mesataret, frekuencat, atehere pothuajse cdo mase zgjedhje eshte e mjaftueshme. Nga

ana tjeter, nje mase e mire per shembull 200-500 duhet per analiza te shumefishta regresioni,

analiza kovariance, apo analiza log-lineare, qe duhet te jepen per nje vleresim me rigoroz te

ndikimit. Masa e zgjedhjes duhet te jete e pershtatshme per analizen qe eshte planifikuar.

Tabela Masa e zgjedhjes ku Niveli i Besimit eshte 95% dhe P=0.5 dhe e

Vendet Popull ±5% ±7% ±10% ±12.5% ±15%

Kosove 473722 399.662534 203.993751 99.97889503 63.99135475 44.44028

Maqedoni 330939 399.517110 203.955858 99.96979208 63.98762549 44.43848

Mal i Zi 128547 398.759180 203.758145 99.92226791 63.96815202 44.42908

Itali 109702 398.546802 203.702679 99.90892698 63.96268426 44.42645

Greqi 106227 398.499442 203.690306 99.90595051 63.96146428 44.42586

UK 61136 397.399896 203.402642 99.83669737 63.9330719 44.41216

Gjermani 48408 396.721848 203.224863 99.79384844 63.91549761 44.40368

Evropa Juglindore 112562 398.583594 203.712290 99.91123893 63.96363184 44.4269

Se dyti, nje rregullim ne masen e zgjedhjes mund te duhet te pershtat nje analize krahasuese

midis grupeve (per shembull, nje vleresim te programit te pjesemarresve me jo-pjesemarresit).

Sudman7 sugjeron qe nje minimum prej 100 elementesh nevojiten per cdo grup te madhe apo

nen grup ne zgjedhje dhe per cdo nengrup te vogel, nje zgjedhje nga 20 ne 50 elemente eshte e

nevojshme. Po ashtu Kish8 thote qe 30 deri ne 200 elemente jane te mjaftueshem kur atributi

eshte prezente 20 deri ne 80% te hereve (pra shperndarja i afrohet normales). Nga ana tjeter,

shperndarja skewed rezulton ne ndryshime serioze nga normaliteti edhe per masa zgjedhje te

moderuarar (Kish). Atehere nje mase zgjedhje e madhe apo nje census kerkohet. Meqenese sic e

permenda me lart, popullata ime eshte shume e madhe, dhe studime te tjera nuk kemi per baze

per t‟ju referuar per vleresime raportesh, mendoj t‟ju referohem tabelave, si menyra me e mire,

me ekonomike dhe me e thjeshte per percaktimin e zgjedhjes. Meqenese masa e popullsise se

turisteve eshte mbi 1.000.000 elemente, dhe per nivel besueshmerie 95%, masa optimal e

7 Sudman, Seymour (1976). Applied sampling. New York; Academic Press.

8 Kish, Leslie, 1965. Survey Sampling. New York; John Wiely and Sons. Inc. Fq 17.

17

zgjedhjes sime do jete 1111 turiste. Masa per cdo nengrup do zgjidhet ne baze te raportit qe ze

cdo nengrup ndaj totalit. (cdo origjine ndaj mberritjeve totale respektivisht per 2009).

Meqenese studimi yne konsiston ne statistika pershkruese per cdo origjine, por edhe krahasim

mesataresh per disa variable sic jane aktivitetet qe turistete e huaj kryejne ne Shqiperi apo

perceptimin e Shqiperise si destinacion krahasuar me disa vende te tjera te rajonit, percaktimi i

mire i mases se zgjedhjes merr nje rendesi me te madhe. Nga ana tjeter nuk ka studime te

meparshme te bera ne kete drejtim, ne menyre qe te mbeshtetemi ne studimin tone mbi keto

studime per te marre nje vlere te mesatareve apo devijimin standart dhe per t‟I patur si reference

ne percaktimin e mases se zgjedhjes. Ne menyre qe te kemi mundesi qe per cdo origjine te

bejme nje numer te mjaftueshem pyetsoresh ne menyre per te bere nje pergjithsim te

pranueshem per cdo origjine vendosem si mase te zgjedhjes te pranushme pikerisht kete mase

zgjedhje (1110 pyetsor).

1.13. METODA E MOSTRIFIKIMIT.

Nje moster e shtresezuar proporcionale u adaptua ne metoden e zgjedhjes.

Keshtu raporti i zgjedhjes u disenjua sipas statistikave te mberritjeve te turisteve ne Shqiperi ne

vitin 2009.

Origjina % ndaj totalit Madhesia e zgjedhjes

Kosove 0.345469 383.4706

Maqedoni 0.241342 267.8896

Mal i zi 0.093745 104.057

Itali 0.080002 88.80222

Greqi 0.077468 85.98948

UK 0.044584 49.48824

Gjermani 0.035302 39.18522

Evropa Jug-Lindore 0.082088 91.11768

Totali 1 1110

Nese bazohemi mbi tabelat dhe llogaritjet me formule per cdo origjin, do kishim kete zgjedhje;

18

Tabela ; Masa e zgjedhjes per cdo origjine per nivelin e besimit 95% dhe P=0.5 dhe e

respektivisht

Origjina

Masa e popullsise

Masa e zgjedhjes

per cdo origjine per cdo origjine e

Kosove 473722 400 ±5%

Maqedoni 330939 204 ±7%

Mal i Zi 128547 100 ±10%

Itali 109702 100 ±10%

Greqi 106227 100 ±10%

UK 61136 63 ±12.5%

Gjermani 48408 44 ±15%

Evropa Juglindore 112562 100 ±10%

Zgjedhja jone perfundimtare eshte kjo;

Origjina Madhesia e zgjedhjes teorike Madhesia e zgjedhjes ne

terren

Kosove 383.4706 396

Maqedoni 267.8896 244

Mal i zi 104.057 104

Itali 88.80222 88

Greqi 85.98948 84

UK 49.48824 51

Gjermani 39.18522 39

Evropa Jug-Lindore 91.11768 92

Totali 1110 1098

Norma e mospergjigjes eshte 1110-1098/1110=1.08%.

Pyetsoret e studimit u menduan te plotesohen ne pikat e hyrjes dhe daljes ku si kusht ishte te

ishin turiste te huaj qe largohen nga Shqiperia dhe kane kaluar te pakten nje nate ne Shqiperi. Te

19

dhenat jane mbledhur ne pikat e kalimit te kufirit si Aeroprti „Nene Tereza‟ ne Tirane, portet e

Durresit dhe Vlores, pikat doganore te Kakavijes, Kapshtices, Qafe Thanes dhe Tushemishtit,

Morine dhe Qafe Morine.

Me shume detaje mbi zgjedhjen tregohen si me poshte;

Variablat Numri i te pyeturve % ndaj totalit

Mosha

-18 vjec

18-25 vjec

26-40 vjec

41-55 vjec

Mbi 55 vjec

13.2 %

24.8 %

39.3 %

17.0 %

5.6 %

Gjinia

Femer

Mashkull

53.6 %

46.4 %

Gjendja civile

I martuar

Bashkejeton

Beqar

58.5 %

5.4 %

36 %

Arsimimi

8-vjecar

I mesem

Profesional

I larte

5.5 %

31.4 %

8.4 %

54.6 %

Pikat ku jane bere

pyetsoret

Rinas

Kakavije

Kapshtice

Qafe Thane

Tushemisht

Gorrice

Durres

Sarande

Qafe Morine

Hani i Hotit

181

37

99

208

75

20

75

10

312

81

16.5 %

3.5 %

9.5 %

19.9 %

7.2 %

1.9 %

6. 8 %

0.9 %

28.4 %

7.8 %

Ne baze te statistikave te nxjerra nge ministria e turizmit, perdorimi i menyrave te hyrjes nga

turistet e huaj per te ardhur ne Shqiperi per vitin 2009 jane keto;

Burimi; Ministria e Turizmit, 2009.

20

Me ajer 227186 0.097521

Me det 214555 0.092099

Me toke 1887869 0.81038

totali 2329610 100

Ne qoftese ne do te vendosnim kuote per menyrat e hyrjes per zgjedhjen tone do te kishim keto

kuota;

Forma e transporti % ndaj totalit Numri i pyetsoreve

Me ajer 0.097521

108.2484

Me det 0.092099

102.23

Me toke 0.81038

899.5216

totali 1 1110

Me qenese do te pyeten turiste te origjinave te ndryshme qe kane raporte te ndryshme te formave

te hyrjes, atehere une nuk u jam permbajtur shume formave te hyrjes, ndersa modeli im i

zgjedhjes ka keto menyra hyrjeje.

Forma e transporti Numri i pyetsoreve te bere % ndaj totalit

Me ajer 181

16.48%

Me det 85

7.74%

Me toke 832

75.77%

totali

Krahasimi i perqindjeve jep kete pamje.

21

Forma e transporti % ndaj totalit te popullsise % ndaj totalit te zgjedhjes

Me ajer 9.75% ( 108)

16.48% (181)

Me det 9.25 (102)

7.74% (85)

Me toke 81% (900)

75.77% (832)

totali 1 1

1.14. METODA E KONTAKTIT

Sipas burimeve te kerkuar te te dhenave u ripa ne literature per te gjetur menyren per

mbledhjen e informacionit. Sekaran (2003) sqaron qe metoda me e perdorur per te mbledhur

te dhenat ishin intervistat, pyetsoret, observimet dhe jep sugjerime cila nga menyrat mund te

jete me e mira.

Tabela avantazhet dhe disavantazhet e metodave te ndryshme per te mbledhur te dhenat

(Sekaran 2003)

Menyra e mbledhjes se te

dhenave

Avantazhet Disavantazhet

Personale ose balle per balle Vendos raporte dhe motivon

pergjigjedhenesit

Sqaron pyetjet, pastron

dyshimet, shton pyetje te reja.

Lexon elemente joverbal

Perdor ndihmes visual per te

sqaruar elementet

Kerkon kohe

Koston me shume kur

mbulohet nje rajon i madh

gjeografik

Te pyeturit shqetesohen per

konfidencialitetin e

informacionit te dhene

Intervistuesit duhet te

trajnohen

Mund te jepet qellimi i

pyetsorit

Te pyeturit mund ta

perfundojne intervisten ne cdo

moment

Intervistat me telefon Me pak e kushtueshme dhe e

shpejte se sa intervistat

personeale

Arrin nje zone te gjere

gjeografike

Anonimat me te madh se

intervistat personale

Elemente joverbal nuk mund

te lexohen

Intervistat duhet te jene te

shkurtra

Telefonat e regjistruar mund

te kontaktohen, jo ato qe

mungojne por qe mbahen

22

jashte zgjedhjes.

Pyetsoret e administruar

personalisht

Vendosin raporte dhe

motivojne te pyeturit

Dyshimet sqarohen

Me pak te shtrenjet kur

administrohen ne grup te

pyeturish

Norma e kthimit gati 100%

Organiztatat mund te lidhen ti

japin fund kohes se kompanise

per survejimet me grupe te

punesuarish te mbledhur per

qellimin.

Pyetsoret me e mail Anonimati eshte i larte

Rajon i gjere gjeografik mund

te arrihet

Mund te perdoren dhurata per

te kerkuar bashkepunimin

Te pyeturit mund te marrin me

shume kohe per tu pergjigjur

ne menyre bindese

Norma e pergjigjes eshte gati

gjithmone e ulet nje norme

30% eshte e pranueshme.

Nuk sqaron pyetjet

Ndjek procedurat per jo

pergjigjet jane te nevojshme.

Pyetsoret elektronik Te lehte per t‟u administruar,

mund te arrihen globalisht

Shume te shtrenjte

Shperndahen shpejt

Te pyeturit pergjigjen me

bindjen e tyre si pyetsoret me

imail

Duhet patjeter njohja e

kompjuterit

Te pyeturit duhet te kene

akses tek pajisjet

Te pyeturit duhet te kene

deshiren per te plotesuar

pyetsorin.

Pas rishikimit te metodave te ndryshme te mbledhjes se te dhenave u vendos te behen intervistat

balle per balle per arsye se nuk ka nje database te te dhenave te turisteve te huaj per adresat dhe

numrat e tyre te telefonit qe keto pyetsore t‟u dergohen me poste apo telefon, norma e pergjigjes

do te ishte shume e ulet me internet, pasi ato do te duhej te shperndaheshin ne shume vende

origjine si dhe kostua e larte, faktori harrese na shtyn qe t‟I bejme menjehere pyetsoret sa

mbarron udhetimi, si dhe pyetjet jane te sqaruara.

Intervista balle per balle jane metoda me e mire per kete kerkim qe siguron te dhena te pasura,

ofron mundesi te vendose raporte me intervistuasit, dhe ndihmon per te eksploruar dhe kuptuar

ceshtje komplekse. Shume ide zakonisht te veshtira per tu artikuluar mund te dalin ne siperfaqe

dhe te diskutohen gjate intervistave.

Pyetsoret e administruar vete jne metoda me e mire per kete kerkim qe ndihmojne te vendosen

raportet me te pyeturist ne qellim, dhe mbledhin pyetsoret menjehere pasi jane plotesuar. Ne

kete kuptimj , ka nje norme pergjigje 100%. Por jane te shtrenjte sidomos nese zgjedhja eshte

shperndare gjeografikisht.

23

1.15. INSTRUMENTAT E KERKIMIT

1.15.1. Intervistat balle per balle dhe pyetsoret

Pyetsoret u bene tek turistet e huaj qe dalin nga Shqiperia

Mbledhja e te dhenave u be ne dite te ndryshme, ne ore te ndryshme per te maksimizuar

variacionin ne kohe, duke maksimizuar variacionin e destinacioneve.

Te pyeturit u zgjodhen me qellim ndersa ata ishin kryesisht ne dalje ne periudhen maj 2010-maj

2011. Qellimi shpjegohej ne fillim. Nese i pyeturi i pershtatej kriterit si turist i huaj qe tashme e

kishte konsumuar pjesen me te madhe te udhetimit te tij ne Shqiperi, i kerkohej te mbushte

pyetsorin. Nderkohe gjate mbushjes se pyetsorit mundoheshim te kuptonim me mire kerkesa e

turisteve, pritjet e tij, apo ate cka kishte gjetur duke dale jashte kufijve te pyetjeve standarte te

pyetsorit.Se fundi te dhenat u koduan per analize.

.

Vendet 3 Mujori i 3 Mujori II 3 Mujori III 3 Mujori IV

Kosove 0.35 0.73 1.93 0.99

Maqedoni 0.48 0.89 1.99 0.65

Mal i Zi 0.78 1.15 1.03 1.05

Itali 0.62 0.9 1.58 0.91

Greqi 0.63 1.01 1.43 0.94

UK 0.31 0.85 2.14 0.7

Gjermani 0.28 1.02 2.1 0.6

POLONI 0.12 0.77 2.81 0.29

Tabela; Koeficientet e sezonalitetit per vendet origjine.

Shperndarja e zgjedhjes sipas tre mujoreve;

Origjinat 3 Mujori I 3 Mujori II 3 Mujori III 3 Mujori IV

Kosove 35 72 191 98

Maqedoni 29 54 121 40

Mal i Zi 20 30 27 27

24

Itali 13 20 35 20

Greqi 13 21 30 20

UK 4 11 27 9

Gjermani 3 10 20 6

Evropa jug-

lindore

3 18 64 7

Totali 107 236 515 227

Tabela; Shperndarja e pyetsoreve gjate vitit.

Qellimi i pyetsoreve ishte per te percaktuar karaktersistikat e segmenteve te tregut sipas

origjinave kryesore qe nenkupton Kosoven, Maqedonine, Malin e Zi, Italine, Greqine,

Gjermanine, Mbreterite e Bashkuara, dhe vendet e Evropes Juglindore. Pyetsoret permbanin

keto kategori pyetjesh;

Variablat e rendesishem:

1)Demografia e popullsise. Ketu matet demografia e turisteve, qe nenkupton nga vine, moshen,

gjendjen civile, gjinine, madhesine familjare, punesimin, grupin social dhe te ardhurat familjare.

2)Sjellja turistike ne vendin origjine. Qe nekupton sa here udhetojne per pushime ne vit, per sa

kohe udhetojne ne vit, cila eshte motive qe i shtyn ne pergjithesi te udhetojne.

3) Sjellja turistike ne destinacion (Shqiperi). Pyeten turistet sa here kane ardhur ne Shqiperi, sa

kohe qendrojne, cila eshte arsyeja e ardhjes ne Shqiperi, me se vijne, ku akomodohen, pse e

zgjedhin Shqiperine.

4) Burimi i informacionit, tipi i turisteve dhe aktivitetet qe ushtrojne turistet ne Shqiperi.

5) Perceptimi i turisteve te huaj per Shqiperine krahasuar me destinacionet konkurrente ne rajon.

6) Cilesia e perceptuar e sherbimeve te gjetura ne Shqiperi.

1.15.2. Mbushja e pyetsoreve.

Sipas Shoqerise Austriake per Kerkime te Aplikuara ne Turizem (AART) ne bashkepunim me

Institutin per Studime Turistike dhe te Pushimit, Universiteti i Vienes per Ekonomiksin dhe

Biznesin, ne manualin e nxjerre prej tyre ne lidhje me pyetsoret drejtuar turisteve ne

Komunitetin Evropian, eshte e keshillueshme te vendosen kuota per kategorite e meposhtme;

25

Vendi i banimit

Ata qe qendrojne nje nate ndaj atyre ditore.

Dhe nese te dhenat jane te vlefshme

Mosha

Seksi

Nese informacioni nuk eshte i vlefshem, perseri eshte e keshillueshme te vendosen disa

objektiva, kryesisht per vendin e banimit. Ne vendosem kuota vetem per vendin origjine, sepse

vetem keto te dhena kishim. Nuk kishim te dhena per kohen e qendrimit. Ndarja vizitore-turiste

per regjistrimet e hyrjes se te huajve ne Shqiperi, ne statistikat e ministries se turizmit eshte bere

vetem ne vitin 2010. Eshte vertet per t‟u lavderuar ajo qe une do ta quaja reforme ne statistikat e

turizmit, formularin e ri te regjistrimeve qe policite kufitare dergojne ne ministrine e turizmit, ku

turistet jane ten dare jo vetem sipas origjinave por edhe sipas moshes, koheqendrimit, motiveve.

Kjo forme patjeter qe do te na lejoje analiza me te thella ne te ardhmen per keto tregje. Ndersa

per sa i perket ekskursionisteve ata nuk jane perfshire fare ne studim. Kusht eshte per ata qe e

mbushin pyetsorin qe te kene fjetur te pakten nje nate, para se te dalin nga Shqiperia.

Kufizime;

-Vizitoret e biznesit do te perfshihen ne pyetsor vetem neqoftese rrine te pakten nje nate

ne qytet. Ne fakt me turistet e biznesit kemi nje problem. Pak prej tyre jane zgjedhur,

sepse ata nuk jane te vlefshem per intervista gjate dites, per arsye se jane ne mbledhje

apo ndjekin konferenca.

-Ne rastin e grupeve ishte e veshtire te pyeteshin. Grupet e turisteve qendrojne pak kohe ne pikat

doganore dhe shoqeruesit-organizatoret ne pergjithesi nuk kane qejf qe ata te shqetesohen.

Shumica e grupeve kane pak kohe ne cdo atraksion dhe anetaret e tyre nuk jane te pregatitur te

ndalojne dhe te pyeten. Sidoqofte per cdo origjine jemi munduar te kemi edhe prezantues nga

grupet

-Se fundi jemi munduar te vendosim nje procedure qe na siguron qe kur anketuesit t‟I afrohen

nje grupi njerezish, nuk eshte gjithmone vetem nje tip personi, per shembull me i moshuari ne

grup, qe do te pyetet. Metoda e pranuar prej nesh per te zgjedhur ke te intervistojme, ne nje cift

apo grup eshte te merret personi qe ka ditelindjen ne muajin me te pare te vitit. Me kete jemi

munduar te sigurohemi qe procesi i zgjedhjes eshte plotesisht i rastit.

26

Skedulimi i intervistave;

Pyetsoret jane menduar te shperndahen gjate gjithe vitit per vete qellimin qe ka ky studim. Ne

kete kuader eshte e rendesishme qe kalendari i intervistave te disenjohet qe te mbuloje te gjithe

periudhen, pra 12 muajt e vitit. Nuk ka patur baze ne zgjedhjen e dites per interviste, -te gjitha

ditet e javes dhe te gjitha javet e vitit. Sidoqofte kalendari do te reflektoje cfare dihet per ate kur

vizitoret mund te vijne. Per shembull vera eshte periudha me e zene. Periudha te tjera te zena

jane festat e fundvitit ku eshte intensifikuar disi me shume puna e mbushjes se pyetsoreve. Po

ashtu ne fundjave, ne periudhen e dimrit ka patur nje perqendrim me te madhe te mbushjes se

pyetsoreve se sa gjate javes. Kjo gjithmone ne varesi te asaj kur ka patur flukes turistesh me

shume.

1.15.3. Plani i survejimit dhe supervizimi

Monitorimi ndaj objektivave;

Jemi munduar te mbajme nje kalendar mujor per numrin e pyetsoreve te mbushur kundrejt

objektivave. Kalendarin jemi munduar ta rregullojme sipas kohes, per shembull ne muajt janar,

shkurt, mars jo vetem per shkak te numrit, por edhe per shkak te kohes (ftohte, shi) jane bere ma

pak pyetsor se sa ne periudhat e tjera te vitit.

Vendosja e inetrvistuesve;

Intervistat jane bere ne pikat kufitare, tek turistet ne dalje. Kusht ka qene qe ata te kene fjetur te

pakten nje nate ne Shqiperi. Po ashtu nje kusht tjeter ( ose me mire te them nje kufizim), ka qene

fakti qe turistet duhet te flisnin anglisht. Kjo nuk ka qene problem per turistet anglez dhe

gjerman, por ishte problem per ata Italian, grek, dhe sidomos maqedonas. Ishte me pak problem

per turistet e Evropes Lindore. Nje zgjidhje per turistet Italian ishte qe anketuesit qe mbushnin

pyetsoret t‟I ndihmonin ata per t‟I perkthyer italisht. Po ashtu edhe per turistet grek. Mendojme

se me e mira eshte qe ky tip pyetsori ne te ardhmen, apo dhe pyetsor te tjere qe lidhen me turistet

e huaj te behen ne gjuhen e tyre amtare, te pakten per tregjet kryesore; maqedonse, greke,

italiane dhe ndoshta per te tjeret anglisht. Po ashtu duhet qe edhe vete anketuesit t‟I njohin keto

gjuhe ne momentin qe e ndihmojne turistin te mbush pyetsorin. Ne lidhje me studimin tone,

vendodhja e intervistuesve eshte planifikuar e tille qe te mbuloje te gjitha pikat kryesor

doganore, me nje kalendar per mbushje qe te mbulohen gjate nje viti mbi baza te

rregullta.Keshtu Rinasi eshte planifikuar gjate gjithe vitit, Kapshtica, Kakavija, Qafe Thana dhe

27

Tushemishti kane patur nje kalendar me vete, po ashtu dhe Porti i Durresit , i Vlores dhe

Sarandes.

Kalendari ne fushe.

U percaktua i tille qe te perfshinte te gjithe periudhen e vitit. Parimisht vetem nje dite ne jave,

apo e enjtja e trete e cdo muaji nuk ishte menyra me e mire per te ndare kalendarin ne fushe, por

ne praktike mund te kete ndodhur dhe keshtu, ne raste te caktuara. Normalisht idea ishte qe nuk

duhet te kishte nje baze ne zgjedhjen e dites per intervistime,-te gjitha ditet e javes, dhe te gjitha

muajt e vitit duhet te mbuloheshin.

ORIGJINAT

MA

J

QER

SHO

R

KO

RR

IK

GU

SHT

SHTA

TOR

TETO

R

NEN

TOR

DH

JETO

R

JAN

AR

SHK

UR

T

MA

RS

PR

ILL

KOSOVE 20 40 70 70 51 28 35 35 12 8 15 12

MAQEDONI 19 20 50 50 21 10 15 15 8 6 15 15

MAL i ZI 10 10 8 9 10 8 9 10 5 5 10 10

ITALI 7 7 14 14 7 5 5 10 5 3 5 6

GREQI 7 8 13 13 4 4 6 10 5 3 5 6

UK 3 4 10 10 7 2 2 5 1 0 3 3

GJERMANI 3 5 10 7 3 2 1 3 1 0 2 2

EVROPA JUG-

LINDORE 5 10 30 20 14 2 2 3 1 0 2 3

totali 74 104 205 193 117 61 75 91 38 25 57 57

Tabela; Kalendari i mbushjes se pyetsoreve sipas origjinave sipas muajve.

Ne periudhen e pikut u bene me shume pyetsor (ne muajt maj, qershor, korrik, gusht u bene gati

580 pyetsor pra afersisht ½ e totalit). Ne dhjetor u bene rreth 90 pyetsor (pra 1/10 e totalit).

Pyetsoret e mbetur u bene ne pjesen tjeter te vitit. Pas kesaj shperndarjeje pergatitem kete

kalendar te mbushjes se pyetsoreve. Shperndarja u be ne menyre progressive, duke ndjekur

sezonalitetin e mberritjeve te huaja, pra pak pyetsor u caktuan per janarin, me pak per shkurtin,

dhe ne vazhdim perqindje erdhi duke u rritur per mars, prill, maj, qershor, korrik dhe gushtin, ne

shtator ra numri i pyetsoreve per cdo origjine, tetorit po ashtu ju caktuan me pak pyetsor, nentori

28

perseri me pak dhe dhjetori me shume per shkak te festive te fundvitit. Por edhe mbi kete parim

baze u mbivendosen disa konsiderata te tjera; keshtu per origjina si Kosova dhe Maqedonia

muaji nentor ka nje raport me te larte se vendet e tjera, duke pasur parasysh se jane festat e

nentorit dhe si kosovaret dhe shqiptaret e maqedonise ne kete rast duan t‟I festojne ato ne

Shqiperi (nje konsiderate qe e citonin shume drejtuesit e agjensive te udhetimit). Po ashtu tek

shperndarja e pyetsoreve per turistet malazeze nuk eshte rruajtur kjo shperndarje meqense sic

shihet nga perqindjet qe zene turistet ndaj totalit, nuk ka nje sezonalitet te theksuar dhe

rrjedhimisht dhe shperndarja eshte me e njetrajtshme. Gjithashtu duhet te kihet parasysh se kjo

ishte nje shperndarje e deshiruar, por ne praktike ky kalendar ndryshoi disi pasi ne disa rraste per

shkaqe te ndryshme, si pamundesi transporti, qendrimi, strehimi, mungesa e kohes dhe

mundesive financiare, apo dhe kushtet klimatike dhe meteorologjike (kohe e keqe ne muajt

janar, shkurt, dite e shkurter etj) ne ndonje rast nuk na lane te plotesonim kuoten e caktuar dhe

keto mungesa plotesoheshin ne muajt pasardhes, por gjithmone qellimi yne ishte qe te pakten te

plotesoheshin kuotat 3-mujore. Mendimi yne eshte qe ne te ardhmen kur te perserritet studimi te

punesohen persona nga zonat ku do te mbushen pyetsoret ne menyre qe ato te ndiqen ne

vazhdimesi. Ne kushtet kur pyetsoret plotesoheshin nga ne, qe kushtezoheshim shume ne

koheqendrime dhe elemente te tjere, dihet qe do te kete variacione te shpeshta nga planifikimi.

Per shkak te kushteve meteorologjike por edhe praktike vendosem qe ne vere pyetsoret te

beheshin ne mengjes nga ora 8;00-11;00 (ishin oraret me fluks me te madhe te hyrje-daljeve ne

pikat doganore) dhe mbasdite nga ora 5;00 deri sa te kishte ndricim natyral. Ne dimer gjithe dita

me diell mund te shfrytezohej.

Gjatesia; Si rregull i pergjithshem pyetsori nuk duhet te jete me i gjate se 15 minuta. Ky pyetsor

do te pakten 20 minuta (ne anglisht) per t‟u mbushur. Eksperienca tregon qe ne nje interviste ne

rruge turistet nuk qendrojne me shume se 15 minuta.-20minuta edhe ne qofte se flitet per ceshtje

me interes per ta. Per hir te se vertetes turistet dukeshin te interesuar per temen te trajtuar ne

pyetsor, sidomos evropiano-perendimoret. Edhe turistet Italian dukeshin te prirur ta mbushnin

pyetsorin. Risku qendronte tek mos pranimi i plotesimit te intervistave. Te tilla refuzime hasje

sidomos tek maqedonsit por edhe tek te tjeret.

Intervistat pilot.

Para se te fillonte puna ne terren per ta plotesuar pyetsorin, i beme nje testim paraprak pyetsorit

me nje grup vizitoresh me qellim qe te identifikonim ndonje problem, sidomos me kuptimin e

29

pyetjeve ne menyre te sakte (ashtu si ne e kishim qellimin). Per arsye se pyetsori ishte i

perkthyer kishte problem me terminologjine, fjale qe duheshin zevendesuar.

Detaje te pergjigjes se te pyeturve

Te gjithe detajet personale te te pyeturve; mosha, gjinia, kategoria sociale e te tjera, jane

paraqitur ne fillim te pyetsorit por pyeteshin ne fund, pasi te ishte vendosur nje raport me te

pyeturin.po ashtu ne pyetjet me vleresime; Faktoret kane nje ndarje me 5 shkalle.

Ky kerkim perdor 2 versione pyetsoresh anglisht dhe shqip (per kosovaret dhe maqedonsit me

shqip-foles), si instrument per te mbledhur te dhena paresore duke kerkuar kerkesen, sjelljen,

motivacionet, si dhe eksperiencen e turisteve per turizmin ne Shqiperi.

Pyetsori permban 4 pjese si me poshte (Apendiks):

Pjesa e pare: informacioni personal.

Pjesa e dyte: informacioni i pergjithshem per udhetimin

Pjesa e trete: sjellja e udhetimit ne destinacion.

Pjesa e katert: si e klasifikojne Shqiperine midis destinacioneve te tjera fqinje, duke e

vleresuar per cdo atribut te zgjedhjes si risku i udhetimit, lehtesite ne hyrje dhe dalje,

kosto e udhetimit, cilesi e udhetimit, informacioni per destinacionit dhe cilesi e

mikpritjes. Matet me nje vleresim me 7 shkalle 1- shume e keqe , 7-shume e mire.

Pjesa e 5. Aktivitetet qe bejne ne Shqiperi. Matet me nje shkalle me 5 intervale nga 1-

aspak ne 5- shume.

Pjesa e 6: Cilesia e sherbimeve qe gjejne ne Shqiperi per te gjitha sherbimet nga

akomodimi, restoranteria, transporti, dhe sherbime te tjera. Cmimi dhe raporti

cilesi/cmim. Matet me nje shkalle me 5 intervale nga 1-I shtrenjte ne 5- i lire.

Pyetsori do te shperndahet direkt tek turistet .

Mbledhja e te dhenave;

Piket nga shkallet e matjes, kerkuesit i rendisin ne nivele intervalesh. Me qellim qe te lehtesohet

rendesia ne nivelin e faktoreve i ndajme cilet jane pese nivelet, perderisa te dhenat qe kane

vleren e shperndarjeds me te ulet nuk jane mbi 1 dhe vleren me te larte nuk jane mbi 3.

Nga niveli i intervalit = (diferenca e pikeve me te larta minus nivelin e pikeve me te uleta)/nr e

niveleve=( 5-1)/3=1.33

Keshtu kerkuesit mund te klasifikojne nivelet potenciale te cdo nenniveli si me poshte:

30

5.00-3.67 kane nivel te larte rendesie

3.66- 2.34 kane nivel te mesem rendesie

2.33-1.0 kane nivel te ulet rendesie

1.16. Analiza

1.16.1. Te dhenat e mbledhura u analizuan me metodat:

2. Analiza statistike. Per kete u perdor programi SPSS, duke e perdorur se bashku me Tutorial

SPSS. Ketu kryesisht u perdoren statistika pershkruese, kryesisht gjetjen e frekuencave dhe

mesatareve. Pervec ketyre perdora dhe krahasime mesataresh, mbeshtetur mbi hipotezen qe

variablat kane mesatare te barabarta per nengrupe popullatash ( zgjedhje per origjina te

njejta).

3. Analiza faktoriale, per reduktim te numrit te faktoreve per nje variabel te vecante, ne

menyre qe te behet me e thjeshte analiza e variablit.

4. Analiza klaster per te grupuar individet Brenda zgjedhjes ne grupe sa me te ngjashme midis

tyre dhe sa me te ndryshme nga njera-tjetra (segmentimi).

1.8.2. Rezultatet e pyetsoreve u analizuan me metodat:

Statistikat pershkruese

Testi Chi-square (I Pearson-it dhe i Somers-it), si dhe matesit simetrik per te provuar

fortesine e lidhjes. (Phi, i Cramer-it dhe Koeficientete e Kontigjences per testin Chi-

katror si dhe i Kendall-it per Somers-in).

Testi F, Tabelat Anova, si dhe testi Welch dhe testi Brown-Forsyth, per analizen One-

Way Anova.

Testi KMO dhe i sfericitetit te Bartlet-it per te pare pershtatshmerine e Analizes

Faktoriale per studimin tone.

Tabelat Anova ne Analizen Klaster per te pare faktoret me te rendesishem ne

segmentimet me numer te ndryshem segmentesh.

31

KREU II

NJE PAMJE E PERGJITHSHME E TREGJEVE ORIGJINE

2.1. NDIKIMI I TURIZMIT NE EKONOMINE SHQIPTARE

Turizmi eshte nje burim kryesor i te ardhurave, punesimit dhe valutes se huaj ne Shqiperi dhe

efektete e tij shperndahen kudo ne te gjithe sektoret e tjere te ekonomise.Si do qofte biznesi

turistik po perjeton shume probleme vitet e fundit. Niveli i konkurrueshmerise se cmimeve te

turizmit lidhur me vendet e tjera, bashke me efektet e ndryshimeve ne konkurrueshmerine e

cmimeve ne mberritjet turistike jane ceshtje te rendesishme. Turizmi jep nje kontribut te

rendesishem ne ekonomine e Shqiperise. Ne 2009 turistet dhe vizitoret e dites jepnin rreth 20.6

% te GDP, rreth 237.048 Bn lek. Kontributi i udhëtimit dhe turizmit ne GDP-në e Shqipërise

për vitIn 2008 është 14.7% ose US$1,845.1 mn. Ndërsa për 2018 parashikohet të jetë 15.3% ose

US$3,039.2 mn.

Ekonomia e turizmit dhe udhetimit është supozura të rritet me 4.9 % cdo vit në periudha reale

midis 2009 dhe 2018.

Eksportet e turistëve luajne një rol të rëndësishëm në zhvillimin e ekonomisë së brëndshme të

turizmit. Udhetimi dhe turizmi Shqipëtar supozohet të prodhojë 43.1 % të eksporteve totale (1

259.0 mn $ ) në 2008, rritja në terma nominalë për 2018 është 38.0% e totalit (2 067.3 mn $).

Industria turistike e Shqipërise numeron 41 000, apo 3.3 % të totalit të punësimit në 2008, dhe

janë parashikuar 49 000 punëtorë ose 3.4 % të totalit në 2018. Kontributi i ekonomisë së turizmit

dhe udhëtimit në punësim është supozuar të rritet nga 149 000 punonjës në 2008 apo 11.9 % e

0

5

10

15

20

25

30

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Ndikimi Ekonomik (%)

Travel & Tourism Direct Industry GDP Travel & Tourism Economy GDP

32

totalit të punësimit ose 1 në ç‟do 8.4 punonjës në 179 000 pune, 12.4 % në total të punësimit ose

1 në cdo 8.1 punë në 2018.

Ekonomia e turizmit dhe udhetimit është supozura të rritet me 4.9 % cdo vit në periudhen reale

midis 2009 dhe 2018.

Kapitali i investuar i turizmit dhe udhetimit është vleresuar 40.7 bn, 473.8 mn $ ose 7.6% e

investimeve totale në vitin 2008. Në 2018 parashikohet të ritet në 90.3 bn, 780.0 mn $ ose 7.9%

e totalit.

Shpenzimet në 2008 nga qeveria janë 4.2 bn lek ose 3.8% në totalin e shpenzimeve të qeverisë.

Në 2018, ky shpenzim është parashikuar në total 9.3 bn lek ose 4 % e totalit të shpenzimeve

qeveritare.

Turizmi dhe udhëtimi Shqiptar e rriti prodhimin në 3 182.8 mn $ të aktivitetit ekonomik në 2008

( këkesa totale), dhe parashikohet të rritet në vlerë nominale në 5 074.1 mn $ në 2018. Në 2008

kërkesa totale përfaqëson 0.03 % të kërkesës botërore.

2.2. TREGUESIT KRYESOR TE TREGJEVE ORIGJINE.

Megjithëse numri i udhëtarëve të huaj që vizitojnë Shqipërinë është i vogël krahasuar me

destinacionet kryesore të Evropës, vitet e fundit janë karakterizuar nga një ecuri pozitive në

terma të rritjes së numrit të vizitorëve të huaj. Sipas statistikave të Ministrisë së Turizmit, numri

i shtetasve të huaj në hyrje është rritur me një ritëm mesatar vjetor prej 18.61% për qind, nga viti

1999 në 2009.ndersa nga 2000-2004 ka patur nje ritëm mesatar vjetor 20%.(marrë nga analiza e

rezultateve të vrojtimit të turizmit për vitin 2004 Bere nga Banka e Shqipërisë). Fluksi hyrës i

shtetasve të huaj, përgjatë vitit 2009, u rrit me 30.75% për qind kundrejt vitit të kaluar.

Udhëtarët të cilët kanë prekur tranzit territorin shqiptar për vitin 2004, vlerësohen në 12 për qind

të totalit. Në 2008 vlerësohet ne 6.3 për qind te totalit me rreth 89 mijë udhëtarë tranzit. Për vitin

2003 numëroheshin rreth 112 mijë udhëtarë tranzit ose 20 për qind e totalit të hyrjes së shtetasve

të huaj.. Për mbledhjen e informacionit sasior dhe cilësor janë vrojtuar shtetasit shqiptarë dhe të

huaj në kufijtë doganorë të Republikës së Shqipërisë. Të dhënat sasiore mbi vlerësimin e

shpenzimeve mesatare ditore si dhe vlerësimin e ditëqëndrimit mesatar për turistë të huaj dhe

shqiptarë (këto për qëllime udhëtimi biznesi dhe personale), kanë lidhje direkte me përpilimin e

bilancit të pagesave. Përsa i përket kombësisë së turistëve të huaj (ku termi “i huaj” reflekton

rezidencën), në këtë grup bëjnë pjesë një numër i konsiderueshëm vizitorësh shqiptarë me banim

jashtë. Prania e tyre varion përgjatë tremujorëve, duke përfaqësuar në një interval 40-55 për qind

totalin në sezone pushimesh dhe në intervalin 25-35 për qind në periudhat e tjera të vitit.(per

33

periudhen deri ne 2004.) Ka mëse dy vjet që Shqipëria predominohet nga një fluks i vizitorëve

kosovarë. Më parë pjesa më e madhe e vizitorëve të huaj vinin nga vendet fqinje, kryesisht nga

Italia dhe Greqia.Konflikti në Kosovë (1999) dhe ardhja e mijëra kosovarëve në Shqipëri, e

ekspozoi këtë të fundit në sytë e kosovarëve. Pas kthimit të kosovarëve në tokën e tyre dhe

rifillimit të një jete normale, proces që zgjati për rreth dy vjet, Shqipëria filloi të shihte flukse të

pazakonta të hyrjeve të kosovarëve, sidomos në periudhat e pushimeve. Kjo u shoqërua

gjithashtu, edhe me fluksin e shqiptarëve të Maqedonisë si pasojë e konflikteve në vend.

Arsyet e udhëtimit

Arsyet e udhëtimit të vizitorëve të huaj në Shqipëri kushtëzohen nga periudhat e vitit. Periudha e

verës karakterizohet nga turistë që udhëtojnë për pushime, ndërkohë që pjesa tjetër e vitit

karakterizohet nga turistë që lëvizin për qëllime biznesi dhe për qëllime të tjera. Kështu,

mesatarisht 80 për qind e vizitorëve udhëtojnë në Shqipëri për qëllime personale dhe 20 për qind

për qëllime biznesi. Analizë e njëjtë mund të bëhet dhe për turistët shqiptarë që udhëtojnë jashtë

kufijve të Shqipërisë. Kështu mesatarisht 30-40 për qind udhëtojnë për qëllime biznesi dhe 60

për qind për qëllime të tjera. Grafikët e arsyeve të udhëtimit sipas viteve.

Shohim tabelën e mbërritjeve në vlera absolute

2.2.1. Kosova

E ka filluar me 275.520, dhe në 2010 ka 1.179.320 turistë. Numri mesatar i turistëve është

563.335 turistë/vit ndërkohë që për 2009 ishte 358.004/vit, pra gati një dyfishim i këtij treguesi.

Numri i turistëve/banorë eshte 0.312. Grafiku i kërkesës tregon që deri në 2009 ka patur një

rritje të konsiderueshme, një rritje të madhe në 2010. Ndërsa pjesa e tregut është ulur në 2008

por ka një dy fishim për 2010. (nga 25% ne 48%). Norma mesatare e rritjes është 70.9%

ndërkohë që për 2009 ishte 31.87%. Grafiku i rritjes është gjithnjë në rritje. Kjo tregon që është

një treg i ri me shumë potencial për Shqipërinë. Nëse shohim rritjen mesatare në vite pasi kam

hequr vlerat ekstreme kemi devijimin standart te rritjes eshte ±17.2%. Ka një trend rritje pozitiv

me b0= 0.66. Koeficientet e sezonalitetit; tremujori i pare ka koeficient 0.37, tremujori i dyte

0.6, tremujori i trete 2.5, tremujori i katert e ka 0.46. Ka periudhën e pikut muajt korrik- gusht-

shtator, bie ne tetor-nëntor- dhjetor, por përsëri është e lartë, është më e lartë në muajt prill-maj-

qershor, dhe është shumë e vogël në periudhën janar-shkurt-mars. Mesatarja e kërkesë së

desezonalizuar tre-mujore për periudhën janar 2006- qershor 2011 është 130153 turistë, ndërsa

tendenca e kërkesës tremujore pas desezonalizimit, është positive me koeficient të regresionit

11745.38. Koeficientët e tendencës së kërkesës janë llogaritur me metodën e regresionit te

34

thjeshtë, ne varësi te kohës, ndërsa koeficientët e sezonalitetit me teknikën e mesatares lëvizëse

të thjeshtë dhe llogaritjen e përbërësit sezonal–jo të rregullt.

2.2.2. Maqedonia

Grafiku i kërkesës për Maqedoninë tregon që ky treg është rritur ndejeshëm deri në 2008,

ndërkohë që ka patur rënie për 2009 dhe 2010. Numri mesatar i turistëve është 163.464/vit.

Numri i turistëve/banorë është 0.08 nga 0.162 që ishte në 2009. Ndërsa grafiku i pjesës së tregut

tregon levizje të herëpashershme. Ka patur një pik në vitin 2000 me 23% pjesë tregu, më vonë

një rënie deri ne 2003, më vonë një rritje deri në 2008 me 24% dhe për 2 vitet në vazhdim ka

rënie. Në 2010 ka arritur minimumim e saj me 11.4%. Pjesa e tregut (si mesatare) është 18.2%.

Norma mesatare e rritjes për këtë origjina është 16% ndërkohë që në 2009 ishte 19.29%.

Devijimi standart për rritjen është ±3%. Rritja ka arritur pikun në 2005 (40%) dhe në 2008

(50%). Rënie në 2001 (-5%), 2009 (-5%) dhe sidomos në 2010 (-20% afërsisht). Ka një trend

rritje pozitiv sic shihet dhe nga grafiku, me koeficient 0.014. E ka koeficientin e sezonalitetit për

tremujorin e tretë më të lartin 1.93, për tremujorin e dytë 0.9, tremujorin e katërt 0.66 dhe

tremujorin e parë 0.5. mesatarja e kërkesës së desezonalizuar tremujore për periudhën 2007-

2011 është 65441.2 turistë dhe tendenca e kërkesës ka koeficient 2325.8.

78% e maqedonsve (1.056.741turistë) udhëtojne jashtë vendit, nga këta 23% brenda

Komunitetit Evropian (311.603 turiste), 16% udhëtojnë në Evropë jashtë Komunitetit Evropian

(216.767 turistë). Pra turistët maqedonas vijnë më shpesh se 1 here në vit në Shqipëri.

Mendojmë se mbërritjet e 2008 dhe 2009 me 340.000-330.000 turistë jane piku që mund te vijnë

në Shqipëri. Sfida është të mbajmë këtë nivel mbërritjesh nga ky treg. Eshtë një treg që udhëton

shpesh; 1 në 6 maqedons udhëtojnë 1 herë në vit, 1 në10, 2 herë, po aq 3 herë dhe 4-5 herë,

ndërsa 13% 6-10 herë. Maqedonsit janë nje treg potencial për Shqipërinë sepse ata kanë si motiv

kryesor udhëtimin, pushimin dhe rikrijimin afërsisht 1 në 2 pushues (më pak se c‟e pëlqejnë atë

evropianët në përgjithësi), diellin dhe detin 1 ne 3 pushues ( kjo është shumë më e lartë se

mesatarja evropiane, 12%), 1 ne 10 udhëtarë udhëtojnë për të vizituar miqtë dhe të afërmit, 4%

bëjnë udhëtime në qytete, ( kjo është një normë më e ulët se mesatarja evropiane, gati gjysma).

Kultura shërben shumë pak si motiv për maqedonsit (vetëm 2% e tregut total). Maqedonsit

pëlqejnë destinacionet e reja (destinacionet në lindje ku përfshihet edhe Shqipëria) 36% (dhe kjo

është 12% më e lartë nga mesatarja e Evropës), dhe nuk kanë preferencë 18% . Pra në total 54%

e maqedonsve mund ta marrin në konsideratë Shqipërinë kur ata vendosin për pushimet e tyre.

Kryesisht në destinacionet e reja maqedonsit kërkojnë cmime të ulëta 1 në 3 pushues (ky është

35

një element shumë i kërkuar nga maqedonsit, 15% më shumë se mesatarja evropiane), një faktor

që duhet ta kemi shumë parasysh kur konceptojmë ofertën për këtë treg, kulturën lokale 25%,

(është element që nuk vlerësohet aq shumë nga maqedonsit krahasuar me evropianët, 7% me

pak), cilesi shërbimi 18%, raport të mirë cilësi/cmim 12%, cilësi ambjenti 10%. Atraksionet e

rëndësishme për maqedonsit kur ata vendosin për një destinacion janë në 31% të tregut ambjenti

i përgjithshëm, 23% pasuritë kulturore, 23% argëtimet (një atribut që nga ky treg vlerësohet 7%

më shumë se mesatarja Evropiane), 7% festivalet, 5% artet, 4% gastronomia. Destinacionet më

të preferuara për ata janë Greqia ( me 10% të turistëve vjetor maqedonas) dhe Turqi ( me 9%), të

dy këto vende fqinje në Ballkan që ofrojnë si produkt kryesor diellin dhe detin si dhe Shqipëria,

pra konkurrent të fortë në këtë treg.9

2.2.3. Italia

Grafiku i kërkesës për italinë tregon një rritje të vazhdueshme për periudhën 1999-2010, me

përjashtim të një rënie të lehtë per 2003. Mesatarja e mbërritjeve për këtë treg është 62.214

turistë/vit, ndërkohë që në 2009 ishte 64.139 turistë/vit. Numri i turistëve/banorë është 0.0012

turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon një rënie të vazhdueshme në pjesën e tregut nga viti

2001 e në vazhdim, nga 13.6% në 5.17% (më shumë se gjysma). Kjo tregon se pavarësisht se ky

treg po rritet, po rritet më ngadalë se tregu total. Pjesa e tregut (si mesatare) është 8.9% ndërkohë

që në 2009 ishte 9.27%. Grafiku i rritjes tregon ulje në 2003 me afërsisht -3%, ndërkohë që

rritjen më të madhe e ka patur në 2005 me 20% dhe 2007 me 25%. Italia ka mesatare rritjeje

10.95% me një devijim ±0.7% . Ka një trend pozitiv në këto 12 vite me koeficient 0.013.

Norma mesatare e rritjes për 2010 është 12.05% ndërkohë që në 2009 ishte 10.65%. Koeficientin

më të lartë të sezonalitetit e ka tremujori i tretë 1.54, tremujori i dytë e ka 0.9, tremujori i katërt

0.87, dhe tremujori i pare 0.7. Pra mund të themi që Italia ka periudhën pik në korrik-gusht-

shtator, ndërsa në periudhën tjetër të vitit kërkesa varion pak. Mesatarja tremujore është 23439

turistë, ndërsa tendenca ka koeficient 744.9.

44% e italianëve (60.340.328 banorë) pushojnë jashtë vendit, 19% brenda EU (11.465.042

turistë), 1% pushojnë brenda Evropës por jashtë EU (603.404 turistë, krahasuar me 125.000

turistë Italian për 2010.). Motivet e udhëtimit për italianët janë; kryesisht pushimi 48% ( më e

larta në rajon bashkë me hungarezët), 18% vizitë tek miqtë, 14% dielli dhe deti (si normë është

5% me e ulët se ajo mesatare e Evropës), 7% kultura , 2% natyra, udhëtimet në qytetet 5%. Ata

9 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

36

janë tradicional në masën 55%, novatore 32% (pak më shumë se mesatarja e Evropës). Pa

preferencë jane 10%. Në destinacionet e reja kërkojnë kulturën lokale 31%, raport të mirë

cilësi/cmim 26% (5% më e lartë se mesatarja e Evropës), cmime më të ulëta 12% (5% më e ulët

se mesatarja e Evropës), cilësi më të mirë ambjenti 17% (6% më e lartë se mesatarja e Evropës),

cilësi më të mirë shërbimi 10%. Nuk janë turistë që priren shumë ndaj cmimit të ulët, më shumë

drejt cilësisë së lartë. Atraksionet që ndikojnë për zgjedhjen e destinacionit janë; 37% ambjenti

(6% më e lartë se mesatarja Evropiane), 26% pasuria kulturore , 13% artet (7% më e lartë se

mesatarja e Evropës), 11% argëtimet (5% më e ulët se mesatarja Evropiane), 8% gastronomia,

3% festivalet (2% më e lartë se mesatarja Evropiane). Destinacionet më të pëlqyera për italianet

janë Franca me 5% të fluksit në dalje dhe Spanja me 4%.10

Pra mund të themi që janë një treg

potencial i pashfrytëzuar për Shqipërinë. Sfida është që nuk kërkojnë thjesht pushime, por

kërkojnë cilësi, Kulture dhe aktivitete.

1.4.4. Mali i Zi

Grafiku i kërkesës tregon një kërkesë në rritje për 2007-2009 dhe në rënie për 2010. Mesatarja e

mbërritjeve është 119.535 turistë/vit ndërkohë që në 2009 ishte 118.103 turistë/vit. Mali i Zi ka

0.189 turistë/banorë. Grafiku i pjesës së tregut tregon një rrënie të vazhdueshme nga 2007 në

2010, duke filluar me 9.4% pjesë tregu në 2007 dhe vazhdon me 5.1% ne 2010. (Gati

përgjysmim). Pra edhe për 2007-2009 Mali i Zi ka qëne në rënie relative. Pjesa e tregut

(mesatare) është 7.47% ndërkohë që në 2009 ishte 8.25%. Ka patur një normë të vogel rritje në

vitet 2008-2009 në krahasim me rritjen në vitet 2007-2008. Mali i Zi ka një rritje mesatare

vjetore prej 5.69% me një devijim ±0.5%. Tendenca e rritjes së kërkesës është negative me

koeficient të regresionit -0.086. Norma mesatare e rritjes për 2010 është 5.69% ndërkohë që në

2009 ishte 10.36%, por statistikat për këtë origjinë janë vetëm për 3 vjet, një kohë e shkurtër për

t‟i marrë në konsideratë. Ndëerkohë grafiku i mbëerritjeve tregon që rritmi i rritjes ka ardhur

duke u ulur (përgjysmohet cdo vit), ndërsa në 2010 është bërë negative (-2%). Mali i Zi pikun e

kërkesës vjetore e ka në periudhën prill-maj-qershor, me koeficient sezonaliteti 1.14, periudha

tetor-nëntor-dhjetor e ka koeficient 0.99 , periudha korrik-gusht- shtator e ka koeficient 0.95.

dhe periudha janar-shkurt- mars e ka 0.91. Nuk ka një variacion të madh midis këtyre

periudhave. Mund të themi që Mali i Zi nuk është sezonal. Mesatarja e mbërritjeve tre-mujore

është 28794 tyristë, tendenca e kërkesës tre-mujore për këto vite 829. Ai zë vendin e tretë për

mbërritjet mesatare, dhe vendin e dytë për mbërritjet/banorë.

10 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

37

1.4.5. Serbia

Grafiku i kërkesës për Serbinë tregon një rënie të vazhdueshme të mbërritjeve, me përjashtim të

një ngritje të vogël në 2010 mesatarja e mbërritjeve është 51.218 turistë/vit krahasuar me 53.644

turistë/vit në 2009. Numri i turistëve/banorë është 0.007 turistë. Ka patur një ulje të madhe të

kërkesës për vitet 2008-2009. Pjesa e tregut po ulet vazhdimisht ndër vite, duke filluar nga 5%

ne 2007 në 1.8% në 2010. Në 2009 pjesa e tregut është përgjysmuar krahasuar me 2008. Pjesa e

tregut (mesatare) është 3.39% krahasuar me 3.93% për vitin 2009 (-0.06%). Norma e rritjes

afërsisht -2.5% për 2008, -30% për 2009 dhe afërsisht 8% për 2010. Norma mesatare e rritjes

është -8.54% në 2010 krahasuar me -16.96% në 2009. Serbia për katër vitet e fundit ka një ulje

prej 8.54% me një devijim ±2.9%. Ka koeficientin më të lartë të sezonalitetit në 3-mujotin e tretë

të vitit, periudhën korrik-gusht-shtator 2.1, pastaj vjen tremujori i dytë (prill-maj-qershor), me

koeficient 0.75, tremujori i katërt (tetor-nëntor-dhjetor) me koeficient 0.66 dhe tremujori i pare

me koeficient 0.5. Tremujori i dytë dhe i katërt mund të themi se kanë të njëjtën kërkesë. Pra

kemi korrik –gusht-shtator pik, shtator-tetor-nentor dhe prill-maj-qershor, një sezon, dhe janar-

shkurt- mars, rënie. turistë, tendenca e kërkesës për këtë periudhë është negative -1281.

Serbia zë vendin e 6-të për mesataret e mbërritjeve, vendin e 5-të për numrin e turistëve/banorë.

1.4.6. Greqia

Grafiku i kërkesës për Greqine tregon një rritje të vazhdueshme nga 1999-2010. Nuk ka asnjë

tendence ulje gjatë gjithë 11 vjecarit. Ka një numër mesatar turistësh prej 53.516 turistë/vit

krahasuar me 48.107 turistë/vit per 2009. Ajo ka 0.00475 turistë/banorë të vendit origjinë.

Grafiku i pjesës së tregut tregon një rënie të vazhdueshme, nga 2000 në 2002 nga 8% në 6%, nga

2002 e në vazhdim në 4%. Ndërkohe ka patur një rritje shumë të madhe për periudhën 1999-

2000 nga 3% në 8%. Pjesa e tregut që zë Greqia ndaj totalit të tregut (si mesatare) është 6.15%

krahasuar me 6.29% në 2009 (-0.14%). Grafiku i rritjes tregon që rritjen më të madhe e ka patur

në 2000 me 110%, si dhe në 2008 ka patur një rritje tjetër të madhe me 45%. Duke hequr këto

dy vite norma e rritjes lëviz nga 0-20%. Greqia ka rritje mesatare prej 23.8% me nje devijim

±1.7%. Në përgjithesi ka patur një rritje të vogël por të vazhdueshme me përjashtim të periudhës

2006-2007, që ka patur një rënie të madhe që e con pothuajse në nivelet e fillimit 2000-2001.

2007-2008 ka qënë një vit rritje e fuqishme, gati me 50%, dhe 2008-2009 përsëri një vit rënie.

Kjo reflekton edhe ekonominë e këtij vendi në këtë periudhë. Ka një trend pozitiv me koeficient

0.02. Norma mesatare e rritjes është 23.8% në 2010 ndërkohë që për 2009 ishte 16.5%. Greqia,

ka një kërkesë të lartë (periudha pik) në periudhën korrik-gusht-shtator (tremujori i tretë) me

38

koeficient 1.4, më të ulët në muajt prill-maj-qershor (tremujori i dytë) me koeficient 1, muajt

tetor-nëntor-dhjetor (tremujori i katërt), koeficienti 0.97 dhe janar-shkurt-mars ka koeficientin

minimal 0.65. kërkesa mesatare është 18927 turistë dhe tendenca e kërkesës tre mujore është

616.

2. 24% e grekëve (11.305.118 banorë) pushojnë jashtë vendit, 10% brenda Komunitetit

Evropian (1.130.512), 1% në vendet Evropiane jashtë Komunitetit Evropian (113.051

turistë krahasuar me 113.008 turistë grek në 2010 në Shqipëri). Ky tregues tregon që

grekët janë vizitorë të shpeshtë. Potenciali i tregut po arrin maturinë. Motivi kryesor i

udhëtimit për grekët është 53% pushimi ( më e larta në Komunitetin Evropian), 17% për

vizitë tek miqtë, 14% për diellin dhe detin ( më e ulta në Komunitet përjashto Latvinë).

Të tjerat kanë shumë pak rëndësi. 70% në total udhëtojnë për pushim dhe vizitë tek miqtë

dhe të afërmit. Ky është një avantazh për Shqipërinë përderisa ne nuk konkurrojmë dot

Greqinë me diellin dhe detin. Tregu i natyrës për grekët është sa 1/3 e tregut mesatar

Evropian. Akoma më shumë i ulët krahasuar me mesataren është ai i udhëtimit në qytete.

Grekët janë treg tradicional. Në 62% te tyre duan tregje tradicionale (12% më shumë se

mesatarja), 25% ato të reja, dhe vetëm 10% nuk kanë preferenca. Fatkeqësisht për

shumicën e grekëve ( që nuk kanë lidhje familjare me Shqipërinë, kjo është ende një

destinacion në lindje). Në tregjet e reja grekët duan më shumë kulturën lokale (25%, por

jo aq shumë sa evropianët,7% me pak se mesatarja e Komunitetit), cilësi më të mirë

ambjenti 22% ( këtë pritje e kanë më të lartë se të gjithë tregjet e tjera), 21% cmim më të

ulët (pak më e lartë nga mesatarja) por vetëm 10% raportin cilësi/cmim (një atribut që

kërkohet vërtet pak krahasur me mesataren), 17% cilesi më të mirë shërbimi (shumë i

lartë krahasur me mesataren). Edhe tregu grek ashtu si Italian është më shumë i orientuar

drejt cilësisë dh jo drejt cmimeve. Atraksionet që tërheqin grekët në një destinacion janë;

37% ambjenti i përgjithshëm, ( një atraksion vertet i vleresuar krahasuar me mesataren),

26% pasuritë kulturore të destinacionit, 19% argëtimet, 5% festivalet, 5% artet, 2%

gastronomia. Destinacionet më të preferuara për greket janë Italia me 2% të fluksit vjetor

të tyre që pushojnë (për kulturë) dhe Gjermania po me 2%, (këtu ka shumë grekë që

kanë emigruar gjatë kohës).11

Pra destinacionet kryesore janë destinacione të afërta ku

grekët kanë lidhje familjare ose kërkojnë atraksione që janë të ndryshme nga ato në

vendin e tyre origjinë.

11 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

39

2.2.4. Mbreteria e Bashkuara

Grafiku i kërkesës tregon një rritje të vazhdueshme nga 1999 në 2010. Mesatarja e mbërritjeve

është 35.611 turistë/vit krahasur me 33.189 turistë/vit ne 2009. Numri i turistëve/banorë të

vendit origjinë është 0.00058. Grafiku i pjesës së tregut tregon një rritje deri në 2002 (është rritur

më shumë se mesatarja totale, nga 1.2% në 4.5%, nuk ndryshon shumë deri në 2005, në 2006 ka

një rritje në 5.2% dhe një ulje deri në 2010 në 2.6%. Pjesa e tregut ndaj totalit është 3.97%

krahasuar me 4.1% në 2009 (-0.13%). Grafiku i rritjes tregon norma rritjeje në ulje me

përjashtim të 2006 që shkon në 50% rritje. Normat e rritjes variojnë nga 0-40%, për 2009 dhe

2010 ajo është shumë e vogel 1.8%. Norma mesatare e rritjes është 30.3%. Ka pikun e kërkesës

vjetore në muajt korrik-gusht-shtator me një korficient sezonaliteti 1.54, pas tij vjen periudha

prill-maj-qershor dhe periudha tetor-nëntor-dhjetor me koeficient përkatësisht 0.89 dhe 0.86, dhe

rënia në muajt janar-shkurt-mars me një koeficient 0.7. mesatarja e kërkesës tre mujore është

23439 turistë, dhe tendenca e kërkesës e ka koeficientin 745. (turistët shtesë që vijnë për 1

periudhë viti (3 mujor)). Mbretëritë e bashkuara zënë vendin e 8-të për pjesën e tregut dhe

vendin e 12-të për numrin e mbërritjeve/banorë.

77% e britanikëve (62.026.962 banorë) udhëtojnë jashtë vendit, 26% brenda Komunitetit

Evropian, 4% ne Evropë por jashtë Komunitetit (248.107 krahasuar me 62.251 turistë në 2010).

Motivi kryesor i udhëtimit për ta është; 36% për pushim, 27% dielli dhe deti (8% me shumë se

mesatarja evropiane), 21% vizitë tek miqtë, 5% kultura, 3% aktivitetet sportive, 3% pëlqejnë

vizitat ne qytet (4% më pak se mesatarja evropiane), 3% natyra (3% më pak se mesatarja

evropiane). Pra në total ata udhëtojnë 63% për pushim dhe diellin dhe detin. Ata udhetojnë në

destinacione tradicionale 60%, 30% në destinacione të reja, pa preferencë janë 9% e tyre. Duket

që britanikët janë shumë tradicional dhe kërkojnë destinacione që i njohin më shumë se sa janë

në kërkim të destinacioneve të reja. Në destinacionet e reja britanikët kërkojnë 42% traditat dhe

stili i jetës (9% më shumë se mesatarja evropiane), 23% raport më të mirë cilësi/cmim, 12%

cmime më të ulëta (6% me pak se mesatarja evropiane), 10% cilësi shërbimi, 6% cilësi ambjenti

(5% më pak se mesatarja Evropiane). Atraksionet që përbejnë tërheqjen kryesore në një

destinacion për britanikët janë; 30% pasuritë kulturore, 24% argëtimet (8% më shumë se

mesatarja), 15% ambjenti, 18% të tjera, 6% festivalet, 4% gastronomi, 2% artet (3% më pak se

mesatarja). Destinacionet më të preferuara për britanikët janë Spanjë me 10% të fluksit turistik

40

britanik dhe USA me 8%.12

Edhe për britanikët destinacionet kryesore ngelen vendet që ofrojnë

atë që nuk e kanë në origjinë (dielli dhe deti) dhe vendet me një lidhje familjare.

2.2.5. USA

Grafiku i mbërritjeve tregon një rritje të vazhdueshme për këtë treg, me përjashtim të një rënie të

lehtë në 2001 dhe në 2009. një rritje e lehtë për 2010. Mesatarja e mbërritjeve për këtë treg është

28.837 turistë/vit krahasuar me 26.955 turistë/vit ne 2009. Numri i turistëve për banorë është

0.00009 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon një ndryshim të vazhdueshëm të saj. Ka dy

periudha pik për këtë tregues, i pari në 2000 me 4% pjesë tregu, i dyti në 2006 po me 4%. Në

2010 pjesa e tregut shkon ne 2%. Pjesa e tregut për USA është 2.05% krahasuar me 3.43% në

2010 9 (-1.38%). Ka dy periudha rënie të mëdha, vitet 2000-2001 dhe 2008-2009. Pikun e rritjes

e ka patur në vitet 2004-2005 me 35% rritje. Nga 2001 deri në 2005 ka patur rritme rritje në

rritje, nga 2006 në 2009 rritmi i rritjes ka ardhur duke rënë. Norma mesatare e rritjes është

16.3% me një devijim ±2.8%. në 2010 krahasuar me 17.74% në 2009 Trendi i rritjes është në

rënie me një koeficient negative -0.01. Ka pikun në periudhën korrik-gusht-shtator me

koeficient 1.63, muajt prill-maj-qershor, me koeficient 1.3, periudhën tetor-nëntor-dhjetor me

koeficient 0.62, dhe rënien ne periudhën janar-shkurt-mars me koeficient 0.48. Kërkesa mesatare

tremujore është 10749 turistë dhe tendenca e kërkesës ka koeficient 200.

2.2.6. Gjermania

Grafiku i mbërritjeve për Gjermaninë tregon një rritje të vazhdueshme për periudhën 1999-2010.

Nuk ka asnjë ulje gjatë 12 viteve në studim. Mesatarja e mbërritjeve është 25.821 krahasuar me

23.105 turistë/vit në 2009. Numri i turistëve/banorë në vendin origjinë është 0.00032 turistë.

Grafiku i pjesës së tregut tregon për një rritje të tregut deri në 2001, ulje deri në 2003, rritje deri

në 2005, ulje në vazhdim. Pikun e ka patur në 2001 me 3.9%. për 2010 pjesa e tregut është 2.3%.

Pjesa e tregut (si mesatare) është 3% krahasuar me 2009 që ka qënë 3.07% (-0.07%). Gjermania

ka rritje mesatare 15.48% me një devijim ±0.7%. Rritmi i rritjes është ciklike.Trendi i rritjes

është pozitiv, me koeficient 0.016. Grafiku i rritjes tregon një rritje të luhatshme me pikun në

2005, me një rritje 27%, dhe në 2009 me rritje 25%. Normat e rritjes luhaten nga 0-30%. Për

2010 norma e rritjes është 15%. Piku vjetor është periudha korrik–gusht-shtator (tre mujori i

tretë), me koeficient 2.1, pastaj vjen periudha prill-maj–qershor (tremujori i dytë) me koeficient

12 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

41

0.97, periudha tetor-nëntor-dhjetor (tremujori i katërt) me koeficient 0.6 dhe në fund periudha

janar-shkurt-mars me koeficient 0.34. ka mesatare mbërritjesh tremujore 9401 turistë dhe

tendenca e kërkesës ka koeficient 367. Gjermania zë vendin e 10 për mesataren e mbërritjeve

dhe vendin e 25 për mbërritjet/banorë.

75% e gjermanëve (81.802.257 banorë) pushojnë jashtë vendit, 33% brenda Komunitetin

Evropian (26.994.745 turistë), 8% në vendet e Evropës jashtë Komunitetit (6.544.181turistë

krahasuar me 55.708 turistë në Shqipëri për 2010). Motivi kryesor i udhëtimit për ta është

pushimi 30%, 19% dielli dhe deti, 13% vizitë tek miqtë dhe të afërmit, 11% natyra (gjermanët

janë shumë të lidhur me natyrën, kjo duket në normën e lartë të tyre krahasuar me mesataren

6%), 8% janë turistë kulturor, prapë një normë e lartë kjo krahasuar me mesataren 6%. Po ashtu

kanë një treg të madh të atyre që vlerësojnë sportin 7% krahasuar me mesataren 4%. Gjermanët

janë tradicionalë në masën 57%, janë novatorë 32%, dhe e dinë mirë se cfarë duan (vetem 10%

nuk e dinë). Në destinacionet e reja ata kërkojnë kulturën lokale (34%), raport më të mirë

cilësi/cmim 23%, cilësi ambjenti 15% ( bashkë me grekët janë ata që e vleresojnë më shumë

ambjentin) 12% cmime më të ulëta. Gjermanët cmimet më të ulëta i vleresojnë edhe më pak se

britanikët. Atraksionet kryesore që vleresojnë në një destinacion janë; 53% ambjenti, (20% më i

lartë se mesatarja), 22% pasuritë kulturore, 8% argëtimet (8% më pak se mesatarja), 4%

festivalet, 4% gastronomia, 3% arti (3% më e ulët se mesatarja). Destinacionet më të preferuara

për gjermanët janë Spanja me 7% të fluksit vjetor të turistëve dhe Italia 7%.13

Gjermanët janë

turistë të orientuara totalisht drejt vendeve të afërta dhe që ofrojnë diellin dhe detin.

2.2.7. Turqia

Grafiku i kërkesës së Turqisë tregon një rritje të vogël për vitet 1999-2006, një rritje të madhe

për 2006-2008, ulje për 2009 dhe rritje për 2010. Ka një tendencë kërkesë gjithnjë në rritje. Një

rritje të vogël vitet e para dhe më të madhe në vitet e fundit. Numri mesatar i turistëve në 2010

është 17.079 krahasuar me 15.582 turistë/vit për 2009. Numri i turistëve/banorë në vendin

origjinë është 0.00024 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon një rritje të pjesës së tregut për

2000 deri në 2.8%, ulje deri në 2003, 1.7%, rritje në 2005 në 1.9%, ulje për 2006, rritje për 2008

në 2.29%, rënie për 2010 në 1.3%. Pjesa e tregut (si mesatare) është 2% në 2010 krahasuar me

2.08% në 2009 (-0.08%). Grafiku i rritjes është shumë i luhatshëm. Turqia ka një rritje mesatare

15.1% por një devijim ±3.6%, një rritje e krahasueshme me Gjermaninë, por kjo e fundit ka një

13 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

42

devijim standart shumë më të vogël. Periudhat e pikut te rritjes janë vitet 2004-2005 me një rritje

afërsisht 30% dhe 2006-2007 me një rritje 50%. Trendi i rritjes është pozitiv me koeficient

0.017. E ngjashme me Malin e Zi për sezonalitetin, me periudhën pik në muajt korrik-gusht-

shtator me koeficient 1.12 dhe periudhën tetor-nëntor-dhjetor me koeficient 1.03 dhe periudhën

prill-maj-qershor me koeficient 1.1. tre mujori i katërt e ka koeficientin 0.98 ndërsa periudha

janar-shkurt- mars e ka koeficientin 0.8. mesatarja tremujore e mbërritjeve është 6283 turistë

dhe koeficienti i tendencës së kërkesës është 249.9. Turqia zë vendin e 11 për mesataren e

mbërritjeve/vit dhe vendin e 32-të për mbëritjet/banorë.

18% e turqve (72.561.312 banorë) udhëtojnë jashtë për pushime, 4% brenda Komunitetit

Evropian (2.902.452 turistë), 1% jashtë Komunitetit, por Brenda Evropës (725.613 turistë

krahasuar me 33.544 turistë në 2010 në Shqipëri). Ata kryesisht udhëtojnë për pushim 28% (9%

më pak se mesatarja Evropiane), 25% për vizitë tek miqtë, 15% për diellin dhe detin (4% më pak

se mesatarja), 12% vizita në qytet (5% më shumë se mesatarja), 9% natyrë (3% më shumë se

mesatarja), 5% për kulturë. Turqit preferojnë udhëtime në destinacione tradicionale 58%, 22%

destinacione të reja (6% më pak se mesatarja), 17% janë pa preferencë. Në destinacionet e reja

ata kërkojnë 26% cilësi shërbimi (18% më shumë se mesatarja), 22% cmime të uleta (7% më

shumë se mesatarja), 17% raport cilësi/cmim (3% më pak se mesatarja), kulturën lokale 13%

(19% më shumë se mesatarja), cilësi të ambjentit 10% . Turqit janë turistë që kërkojnë cmime të

ulëta. Atraksionet kryesore që i tërheqin turqit në një destinacion janë; 23% ambjenti (8% më

pak se mesatarja), 39% pasuri kulturore (15% më shumë se mesatarja), 17% argëtimet, 6%

festivalet, 4% artet, 2% gastronomia. Destinacionet më të preferuarar për turqit janë Franca me

1% të fluksit vjetor të turistëve dhe Emiratet e Bashkuara Arabe me 1%.14

Pra fluksi i turistëve

outgoing turq është kryesisht e orientuar drejt vizitës tek miqtë dhe të afërmit, ose biznes.

2.2.8. Franca

Grafiku i mbërritje tregon një kërkesë të pandryshuar deri në 2002, një rritje të madhe për 2003,

një ulje për 2004, e në vazhdim një rritje të qëndrueshme. Mesatarja e mbërritjeve është 11.288

turistë/vit për 2010 krahasuar me 9.982 turistë/vit në 2009. Numri i turistëve/banorë është

0.000175 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon një luhatje të vazhdueshme midis 0.98% dhe

1.65%. Ka patur pikun në 2003, minimalen në 2002. Pjesa e tregut është 1.06% në 2010

krahasur me 1.23% në 2009. Grafiku i rritjes tregon për një luhatje të madhe deri në 2005, ku

14 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

43

normat e rritjes lëvizin nga 110% në 2003 në -20% në 2004. Pas 2005 ka një stabilizim më të

madh të rritjes në nivelet 0-40%. Franca ka një rritje mesatare 23.4%, një devijim ±3%. Ajo ka

një grafik rritjeje me ulje-ngritje pothuajse sezonale. Ka një tendencë rritje positive me

koeficient 0.02. Norma mesatare e rritjes është 23.4% në 2010, krahasuar me 11.71% ne 2009.

Pikun e kërkesës vjetore e ka në periudhën korrik-shtator (tremujori i tretë) me koeficient 2.1,

periudha mars–qershor e ka koeficientin 1, periudha tetor-dhjetor e ka koeficientin 0.53 dhe së

fundi periudha janar-mars me koeficient 0.34. mesatarja e mbërritjeve tremujore është 4373

turistë, koeficienti i tendencës për kërkesën është 189. Franca zë vendin e 12 për numrin mesatar

të turistëve/vit dhe vendin e 34-tët për mbërritjet/banorë.

50% e francezëve (64.716.310 banorë) pushojnë jashtë, 12% brenda Komunitetit Evropian

(7.765.957 turistë), 1.5% në vendet Evropiane jashtë Komunitetit (970.745 turistë krahasuar me

25651 turistë në Shqipëri për 2010). Motivet kryesore të francezëve për të udhëtuar janë; 36%

pushim, 22% vizitë tek miqtë dhe të afërmit, vetem 15% diell dhe det. Francezët i pëlqejne

udhëtimet në qytet ( 14%), nuk e pëlqejnë natyrën (4%) dhe ca me pak kulturën ( 2%) por i

pëlqejnë trajtimet e bukurisë 4% . Ata janë po aq tradicionalë sa evropianët (37%), pak më

shumë novatorë (32%, 4% më shumë se mesatarja), të qartë në atë që duan (10% nuk e dinë). Në

destinacionet e reja ata kryesisht kërkojnë kulturën lokale (35%), vlerë më të mirë për para,

(20%), cmime më të ulëta 19%, cilësi më të mirë ambjenti 10%. Atraksionet kryesore që

kërkojnë në një destinacion janë; 25% ambjenti i përgjithshëm (6% më pak se mesatarja), 25%

pasuria kulturore (9% më shumë), 19% argëtimet, 10% gastronomia, 7% festivalet, 7% artet.

Destinacionet më të pëlqyera për ta janë Spanja me 4% te fluksit vjetor dhe Italia me 2%.15

Destinacione që janë pranë , vende të njohura, pa shumë risk, dhe me një kulturë të ndryshme

(kryesisht turizëm kulturor).

2.2.9. Bullgaria

Grafiku i kërkesës për Bullgarinë për rënie deri në 2003, rritje në vazhdim. Mesatarja e

mbërritjeve është 7.849 turistë/vit në 2010 krahasuar me 7.305 turistë /vit në 2009. Numri

mesatar i mbërritjeve për banorë është 0.001 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon një luhatje

të vazhdueshme në kufijtë 0.56% (viti 2010), në 1.2% (viti 1999) në përgjithësi mund të themi

që pjesa e tregut ka rënë. Pjesa e tregut (si mesatare) është 0.92% në 2010 krahasuar me 0.96%

në 2009 (-0.04%). Grafiku i rritjes tregon rënie në 2000 (-20%) dhe në 2002 (-10%), rritje

15 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

44

maksimale në 2003 me 50%, rritje më të vogla në vazhdim. Karakteristikë është cikli i rregullt i

ulje-ngritjeve të rritmit të rritjes. Për 2010 ka rënie (-0.4%). Norma mesatare/vit e rritjes në 2010

është 12.9% krahasuar me 14.59% në 2009, një devijim ±3.9%, një rritje e krahasueshme me

Francën. Edhe Bullgaria ka një rritëm rritje që ndryshon pothuajse në menyre ciklike. Ka një

tendencë positive rritjeje me koeficient 0.011. Bullgaria e ka pikun për periudhën korrik-shtator

me koeficient 1.3, periudha prill-qershor e ka 1.1 koeficientin, periudha tetor-dhjetor e ka 0.9,

dhe periudha janar- mars (periudha e rënies) 0.7. Mund te themi që nuk ka një sezonalitet shumë

të fortë megjithë atë ka sezonalitet. Kërkesa e Bullgarisë është më shumë sezonal krahasuar me

Turqinë. Për shembull nëse Bullgaria e ka pikun me koeficient 1.31, Turqia e ka 1.13 ( një

diference prej 0.18 pikësh), nëse Bullgaria kalon nga piku 1.3 në periudhën tjetër 0.9, Turqia

kalon nga 1.11 në 1.( vetëm me 0.1 diferencë), nëse periudha e rënies për Bullgarinë është 0.67,

për Turqinë është 0.8. mesatarja tre mujore e kërkesës është 2896, ndërsa koeficienti i tendencies

së kërkesës është 83.5. Bullgaria zë vendin e 13 për mbërritjet mesatare/vit dhe vendin e 10 për

numrin e turistëve/banorë.

40% e bullgarëve (10.839.905 banorë) bejnë pushime jashtë, 9% brenda Komunitetit Evropian

(975.592 turistë), 3% jashtë Komunitetit (325.197 turistë krahasuar me 13.760 turistë që

vizituan Shqipërinë në 2010.). Bullgarët kryesisht udhëtojne për pushim/rikrijim 40%, për diellin

dhe detin 21%, për të parë miqtë dhe të afërmit 17%. Ata janë turistë natyror. Ata e duan natyrën

në 12% të rasteve ( gati 2-fishi i mesatares Evropiane). 49% e tyre zgjedhin destinacione

tradicionale, 25% të reja dhe 22% nuk kane preferencë. Duke i krahasuar me mesataren e

Komunitetit Evropian, nuk janë aq tradicional sa ata, por as novator, më shumë me preferenca të

papërcaktuara. Ndërsa në destinacionet e reja (në lindje) do të kërkonin më shumë raportin më të

mirë cilësi/cmim në 27% të rasteve, (mesatarja 21%), cmime më të ulëta 25%, (mesatarja 18%),

kulturën lokale 20%, (mesatarja 33%), cilësi shërbimi më të mirë 12%, (mesatarja 9%).

Atraksionet kryesorë që kërkojnë në një destinacion kur vendosin për të pushuar janë; 33%

ambjenti i përgjithshëm, 26% argëtimet, (10% më shumë se mesatarja), 19% pasuria kulturore,

(6% më pak se mesatarja), 5% festivalet dhe argëtimet. Destinacionet më të frekuentura janë

Greqia dhe Turqia me nga 3% të fluksit të turistëve në vit.16

(vendet mesdhetare).

16 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

45

2.2.10. Zvicra

Grafiku i mbërritjeve për Zvicrën tregon një kërkesë në rritje, me përjashtim të vitit 2001 dhe

2009, kur ka patur një rënie të kërkesës. Mesatarja e mbërritjeve është 8157 turistë/vit për 2010,

ndërkohë që për 2009 ishte 6.874 turistë/vit. Numri i mbërritjeve/banorë është 0.001 turistë.

Grafiku i pjesës së tregut tregon një ndryeshueshmëri të vazhdueshme të pjesës së tregut, nga

0.6% (viti 1999) në 1.12% (viti 2000). Pjesa e tregut në 2010 (si mesatare) është 0.92%

ndërkohë që në 2009 ishte 0.84% (+0.06%). Grafiku i rritjes tregon një rritje që varion nga -

17% (viti 2001), në 80% (viti 2008). Për vitin 2010 rritja është 40. Zvicra ka një rritje mesatare

të konsiderueshme prej 26.6% por një devijim relativisht të lartë prej ±8.2%. Nivelin më të ulët

të rritjes e ka patur në vitin 2000-2001 me -20% afërsisht, po ashtu viti 2002-2003 që është

afërsisht 0%, ndërsa maksimumin e rritjes e ka patur në vitet 1999-2000,(65%), 2003-2004

(60%), dhe 2007-2008( me 70%). Ka një tendencë pozitive të rritmit të rritjes me koeficient

0.011. Norma mesatare e rritjes vjetore është 26.6% në 2010 krahasuar me 25.32% në 2009.

Zvicra e ka pikun në peridhën korrik-shtator me koeficient 2.55 (një nga më të lartat). Periudha

prill-qershor e ka koeficientin 0.59, periudha tetor-dhjetor e ka koeficientin 0.57 ndërsa periudha

janar-mars 0.28 ka një sezonalitet shumë të madh. Ndryshon nga Franca për arsyen se

koeficientin e periudhës prill- qershor e ka shumë më të vogël se Franca, 0.59 me 1, si dhe pikun

e ka më të lartë 2.55 krahasuar me 2.1. Pra ka një përqëndrim më të madh në periudhën e pikut.

Rënien e ka më të ulët se të Francës (koeficienti 0.28 krahasuar me 0.34). Me Anglinë ka të

njëjtin sezonalitet të periudhave por vlerat ndryshojnë. Ka mesatare mbërritjesh tremujore 3215

turistë dhe tendencë të kërkesës me koeficient 165. Zvicra zë vendin e 14 numrin mesatar të

turistëve/vit dhe vendin e 8-të për numrin e turistëve/banorë.

2.2.11. Austria

Grafiku i mbërritjeve për Austrine tregon një rritje të vazhdueshme, me përjashtim të një renie

në vitet 2008, 2009. Numri mesatar i turistëve është 7901 turistë/vit krahasuar me 6.312

turistë/vit në 2009. Numri i mbërritjeve/banore është 0.000085 turistë. Grafiku i pjesës së tregut

tregon një ndryshueshmëri të vazhdueshsme nga 0.47% në 1999 në 1.14% në 2007. Për 2009-

2010 pjesa e tregut nuk ka ndryshuar, dhe është 0.6%. Pjesa e tregut (si mesatare) është 0.75%

krahasuar me 2009 që ka qënë 0.76% (-0.01%). Grafiku i rritjes tregon një rritje të

ndryshueshme, që varion nga 60% (viti 2007) në -5% (viti 2008, 2009). Austria ka një rritje

mesatare 23.9%, një devijim ±3.6%. Për 2001-2003 rritmet e rritjes janë pothuaj minimal, në

2003-2004 rriten për t‟u ulur në vitet në vazhdim, rriten dhe arrijnë pikun për 2006-2007 me

46

60%, një rritje ekstreme kjo, dhe ulen po në mënyrë ekstreme në 2008 në -5%. Ka një tendencë

rritje negative me koeficient -0.007. Norma mesatare e rritjes vjetore në 2010 është 23.9%

krahasuar me 23.02% në 2009. Austria ka sezonin e pikut periudhën korrik-shtator në koeficient

1.7. Periudha prill-qershor e ka koeficientin 1.35, periudha tetor-dhjetor koeficientin 0.55 dhe

janar-mars (periudha e rënies) me vlerë 0.41. Sezonaliteti i Austrisë ngjan me atë të Francës. Por

Franca ka një sezonalitet më të theksuar. Ndërsa Austria e ka të shpërndarë kërkesën në dy

sezone prill-maj-qershor dhe korrik-gusht-shtator, Franca e ka më të përqëndruara kërkesën në

muajt korrik-shtator. Mesatarja e kërkesës tremujore për Austrinë është 2684 turistë. Koeficienti

i tendencies së kërkesës për këtë origjinë është 55. Austria zë vendin e 15-të për mbërritjet

mesatare/vit dhe vendin e 41-të për numrin e turistëve/banorë.

76% e austriakëve (8.375.290 banorë) bëjnë pushime jashtë vendit, 33% brenda Komunitetit

Evropian (2.763.846 turistë), 10% jashtë Komunitetit, por Brenda Evropës (83753 turistë

krahasuar me 15.659 turistë që kanë vizituar Shqipërinë në 2010.). Motivi kryesor i udhëtimit

për ta është 22% pushimi (15% më pak se mesatarja Evropiane), 21% dielli dhe deti , 12%

kulturë ( 6% më shumë se mesatarja Evropiane), 11% natyrë (5% më shumë se mesatarja), 10%

vizitë tek miqtë (7% më pak), 10% sport (6% më shumë), 7% udhëtim në qytet dhe 6% trajtim

bukurie. Sic shihet motivet nuk janë aq të përqëndruara sa vendet e tjera, janë më shumë të

shpërndara. Austriakët kërkojnë destinacionet tradicioanle 53% (4% më pak se mesatarja), të

reja 30% , pa prefernca 15% . Tek destinacionet e reja austriakët kërkojnë; kulturën lokale 38%

(5% më shumë se mesatarja), nga më të lartat në rajon, 24% raporti më i mirë cilësi/cmim, 13%

cmime më të ulëta (4% më pak se mesatarja), 11% raport më të mirë cilësi/cmim, 7% cilësi më

të mirë të mjedisit. Atraksionet kryesore që influencojnë vendimarrjen për një destinacion janë;

41% ambjenti (10% më shumë se mesatarja), 26% pasuria kulturore, 11% argëtimet (4% më

shumë), 6% gastronomi, 5% festivalet, 4% artet. Destinacionet më të preferuara për austriakët

janë Italia me 12% të flukseve dhe Kroacia me 7%.17

( Kryesisht pushimet e diellit dhe detit).

2.2.12. Hollanda

Grafiku i mbërritjeve tregon një rritje të vazhdueshme të kërkesës, me përjashtim të një rënie në

2003. Mesatarja vjetore e mbërritjeve është 5.593 turistë/vit për 2010 ndërkohë që për 2009 ishte

5.187 turistë në vit. Numri mesatar i turistëve/banore është 0.00034 turistë. Grafiku i pjesës së

tregut tregon një ndryshueshmëri të madhe midis 0.4% (viti 2010) dhe 0.89% (viti 2001). Pjesa e

17 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

47

tregut (si mesatare) është 0.67% në 2010 krahasuar me 0.69% në 2009 (pothuajse e

pandryshuar). Hollanda ka rritje mesatare prej 17.95%, një devijim ±2.3%.Hollanda ka pikun e

vet në 1999-200 me 45% rritje, dhe minimalen e vet të rritjes për vitet 2003-2004 me -15%. Në

2004-2005 shkon në 35% rritje. Një rritje shumë të ndryshueshme deri në 2004, dhe një rritëm

rritjeje në rënie për vitet në vazhdim. Ai ndryshon nga 45% (viti 1999) në -15% (viti 2003)

Oshilacione të jashtëzakonshme si kërkesë në këto vite.Më pas rritmet e rritjes fillojnë të bien

gradualisht. Tendenca e rritjes është negative, me koeficient -0.019. Norma mesatare vjetore e

rritjes është 17.95% në 2010 krahasuar me 19.37% në 2009. Hollanda ka pikun në periudhën

korrik-shtator me koeficient 1.9. Periudha prill-qershor e ka koeficientin 1.05, periudha tetor-

dhjetor 0.66, dhe janar-mars e ka koeficientin 0.39. Ka të njëjtën strukturë sezonaliteti si dhe

Austria, por një sezonalitet më të lartë. Ka koeficient më të lartë në periudhen pik 1.9 krahasuar

me 1.7 per Austrine, koeficient me te ulet per periudhën mars-qershor, 1.05 krahasuar me 1.35

për Austrinë. Kurse dy periudhat e tjera janë më të ngjashme. Kërkesa mesatare tremujore është

2058 turistë, ndërsa tendenca e kërkesës ka koeficient 50.6. Hollanda zë vendin e 16 për numrin

e mbërritjeve mesatare/vit dhe vendin e 26-të për numrin e turistëve/banorë.

85% e hollandezeve (16.574.989 banorë) pushojnë jashtë vendit, 41% brenda Komunitetit

Evropian (6.795.745 turistë), 7% jashtë Komunitetit por brenda Evropës, (1.160.249 turistë

krahasuar me 10.055 turistë në Shqipëri në 2010). Motivi i udhëtimit për hollandezet është 40%

pushimi, 18% dielli dhe deti, 13% natyra (7% më shumë se mesatarja), 11% vizita tek miqtë dhe

të afërmit, 10% kultura (5% më shumë se mesatarja). Hollandezët duan destinacione tradicionale

50%, të reja 35% (7% më shumë se mesatarja), pa preferneca janë 13% e tyre. Tek destinacionet

e reja ata kërkojnë 50% kulturën lokale (17% më shumë se mesatarja), 15% cmime me te uleta

(4% me pak se mesatarja), 10% raport të mirë cilësi/cmim (10% më pak se mesatarja), 8% cilësi

më të mirë shërbimi, 7% cilësi më të mirë ambjenti. Atraksionet kryesore në një destinacion për

hollandezet janë; 35% pasuria kulturore, (10% më shumë se mesatarja), 13% ambjenti (25% më

pak se mesatarja), 13% argëtimet, 9% festivalet (4% më shumë se mesatarja), 4% gastronomia,

4% artet. Ka një normë shumë të lartë të atyre që nuk kanë zgjedhur asnjë nga këto opsione

(22%). Destinacionet më të preferuara për hollandezët janë Francë me 9% të fluksit dhe Itali me

6%.18

(vendet e mesdheut).

18 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

48

2.2.13. Belgjika

Grafiku i mbërritjeve tregon për një renie të lehtë në vitin 2003. Mesatarja e mbërritjeve vjetore

është 4.978 turistë. Numri i mbërritjeve/banorë është 0.00046 turistë. Grafiku i pjesës së tregut

tregon një pjesë tregu shumë të ndryshueshme që varion nga 0.3% (viti 1999), në 0.68% (viti

2007). Pjesa e tregut (si mesatare) është 0.52% krahasuar me 0.53% në 2009. Grafiku i rritjes

tregon një rritje të variueshme, që ndryshon nga 55% (viti 2002), në -5% (viti 2003). Belgjika ka

një rritëm rritje mesatar prej 25.2%, një devijim 3.5%, një rritje–ulje e përvitshme, por vitet e

para ka një ndryshim më të madh se sa vitet e fundit. Në vitet 2000-2001 dhe 2002-2003 ka

patur rritjen më të vogël përkatësisht me 0.5% dhe -0.5%. Në vitet 2001-2002dhe 2004-2005

rritjen më të madhe përkatësisht me 55% dhe 45%. Në vitet më pas ka oshilacione të vogla të

rritjes që tregon se kërkesa po bëhet më stabile. Ka një tendence rritje negative, me koeficient -

0.018. Norma mesatare e rritjes është 25.2% në 2010 krahasuar me 26.18% në 2009. Belgjika

ka koeficient 2.35 për periudhën e pikut, periudhën korik –shtator. Periudha prill-qershor e ka

koeficientin 0.76 dhe periudha tetor-dhjetor e ka koeficientin 0.52. Periudha e rënies është

periudha janar-mars me koeficient 0.37. Periudha prill-qershor dhe tetor-dhjetor, nuk kanë

shumë diferencë. Ka një përqendrim të madh në periudhën e pikut. Mesatarja e mbërritjeve

tremujore është 1960 turistë, tendenca e kërkesës është me koeficient 75. Belgjika zë vendin e 20

për numrin e mbërritjeve/vit dhe vendin e 14-të për numrin e mbërritjeve/banorë.

77% e belgëve (10.839.905 banorë) pushojnë jashtë, 44% brenda EU (4.769.558 turistë), por

vetem 6% jashtë EU (650.394 turistë krahasuar me 11.094 belgë që kanë ardhur në Shqipëri në

2010). Belgët udhëtojnë kryesisht për pushim absolute (37%), diellin dhe detin vetëm 16% (3%

më pak se mesatarja Evropiane) e tyre dhe si motive të tretë kanë vizitën tek miqtë dhe të afërmit

(16%). Një pjesë e konsiderueshme e belgëve pëlqejnë natyrën (13%, gati dyfishi i mesatares).

Tregu i kulturës zë një pjesë më të lartë se mesatarja e Evropës (7%) dhe po ashtu dhe aktivitetet

sportive (4%). Preferojnë më shumë destinacionet tradicionale (më shumë se gjysma e tyre), jo

tradicionale 1 në 5 vete, dhe pa ndonjë preferencë 1 në 4 vetë. Në total destinacionet e reja (në

lindje) shkojnë 45% e belgëve. Tek destinacionet e reja ata preferojnë më shumë kulturën lokale,

(36% e turistëve, më e lartë se mesatarja), nuk kërkojnë shumë vlerën për para (13%, 4% më e

ulët se mesatarja) dhe cmime më të ulëta (16%, 4% më e ulët se mesatrja). Në total këto pritje

shkojnë në 30%. Atraksionet që influencojnë zgjedhjen e destinacioneve janë 27% ambjenti,

(5% më pak se mesatarja), 26% pasuritë kulturore, 18% argëtimet, 11% gastronomia (5% më

49

shumë se mesatarja), 4% artet. Destinacionet më të frekuentura për belgët janë Franca me 18%

të fluksit në vit dhe Spanja me 6%.19

(vendet që ofrojnë diellin dhe detin).

2.2.14. Kroacia

Grafiku i mbërritjeve për Kroacinë tregon një kërkesë në rritje të vazhdueshme, por sidomos viti

2010 ka patur një rritje shumë të madhe. Kroacia ka një mesatare mbërritjesh 6.403 tursitë/vit në

2010 krahasuar me 4.581 turistë/vit për 2009. Numri i turistëve/banorë është 0.0015 turistë.

Grafiku i pjesës së tregut trregon një rritje të pjesës së tregut, pavarësisht ndonjë rënie për vite të

vecanta. Pjesa e tregut është 0.55% në 2010 krahasuar me 0.5% ne 2009 (+0.05%). Grafiku i

rritjes tregon një vijë të vazhdueshme, që rritet nga 0% në 2001 në 50% në 2005, 2006 dhe fillon

të bjerë në 10% në 2009. Kroacia ka një ritëm mesatar rritje 38.5% në vit, me një devijim

±9.1%, një rritje e qëndrueshme. E ka filluar më mirë se Polonia përsa i përket kërkesës, por

vitet e fundit (nga 2007) Polonia ja ka kaluar. Rritjen më të ulët e ka në vitet 2000-2001 me

0.05%, pas ketij viti ka patur vetëm rritje. Norma e rritjes, arrin vlerën maksimale në 2005-2006,

pas këtij viti bie dhe arrin vlerën minimale përsëri në 2008-2009 me afërsisht 15%. Ka një

tendencë rritjeje, me koeficient 0.046. Në 2010 shkon në 120% rritja. Norma mesatare vjetore e

rritjes është 38.5% në 2010 krahasuar me 29.96% në 2009. Kroacia ka pikun në periudhën

korrik-shtator me koeficient 1.48. Tre mujori i dytë periudha prill-qershor e ka koeficientin 0.93.

Periudha tetor-dhjetor e ka koeficient 0.92, ndërsa periudha janar-mars, periudha e rënies e ka

vlerën e sezonalitetit 0.66. Kroacia ngjan në sezonalitet me Bullgarinë. Shumë koeficientë janë

pothuajse njësoj. Kërkesa mesatare tremujore është 2908 turistë. Tendenca e kërkesës e ka

koeficientin 208. Kroacia zë vendin e 18-të për mbërritjet mesatare/vit dhe vendin e 7-të për

numrin e mbërritjeve/banorë.

22% e kroatëve (4.425.747 banorë) udhëtojnë jashtë vendit, 10% brenda EU (442.575 turistë),

4% jashtë Komunitetit, por brenda Evropës (176.630 turistë krahasuar me 26.438 turistë kroatë

që kanë ardhur në Shqipëri në 2010). Ata udhëtojnë për; pushim 35%, tek miqtë dhe të afërmit

22%, 15% për diell dhe det (4% më pak se mesatarja), 9% vizita në qytete, 5% për natyrë, 4%

për kulture, 3% për sporte. Belgët duan destinacionet tradicionale 49%, të reja 37% (9% më

shumë se mesatarja), nuk kanë preferneca 12%. Tek destinacionet e reja duan kulturën lokale

49% (16% më shumë se mesatarja), raport më të mirë cilësi/cmim 12%, (5% më pak se

mesatarja), 11% cilësi më e mirë ambjenti, 4% cilësi më e mirë shërbimi (5% më pak se

19 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

50

mesatarja). Atraksionet kryesore në një destinacion që ndikojnë në vendimarrje janë; ambjenti ne

31% të rasteve, pasuritë kulturore në 24%, argëtimet në 21% të rasteve (5% më shumë se

mesatarja), 6% festivalet, 5% gastronomi, 4% artet. Destinacionet më të preferuara për belgët

janë Italia me 3% të flukseve në vit dhe Spanja me 2%.20

(Vendet e mesdheut).

2.2.15. Polonia

Grafiku i kërkesës për Poloninë tregon për një rritje të vazhdueshme. Mesatarja e mbërritjeve në

2010 është 6.403 turistë/vit krahasuar me 5.186 turistë/vit për 2009. Numri mesatar i

mbërritjeve/banorë është 0.000016 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon për një rritje të pjesës

së tregut të qëndrueshme deri në vitin 2008, në 2009 dhe 2010 ka patur një rënie të pjesës së

tregut. Ajo ka qene 0.06% në 1999, 1% në 2008. Pjesa e tregut (si mesatare) në 2010 është

0.48% krahasuar me 0.46% në 2009 (+0.02%). Grafiku i rritjes tregon një rritje që varion nga -

10% në 100%. Polonia ka një rritje mesatare të konsiderueshme prej 53%, një devijim ±13%, një

devijim vërtet i lartë që tregon për një kërkesë të paqëndrueshme. Ka minimumin e vet në vitet

2000-2001 me -10%, si dhe vitet 2008-2009 me rritem rritje 20%. Ka një tendencë rrënie në vite

me koeficient -0.046. Me e ndryshueshme ka qënë në vitet 1999-2003 dhe 2007-2010. Rritjen

më të madhe e ka patur në 1999 me 100% dhe në 2002 po me 100%. Norma mesatare e rritjes

vjetore është 53% për 2010, krahasuar me 58.13% ne 2009. Polonia ka pikun e sezonalitetit në

periudhën korrik-shtator me koeficient 2.7, është koeficienti më i lartë i sezonalitetit për vendet.

Periudha e ndërmjetme prill-qershor e ka koeficientin 0.79, dhe periudha tetor-dhjetor me

koeficient 0.28. Periudha e rënies, periudha janar-mars e ka koeficientin 0.18. Periudhat tetor-

dhjetor dhe janar-mars nuk kanë shumë diferenca. Periudha prill-qershor ka një kërkesë sa dy-

fishi i periudhës së rënies, por të vogël në krahasim me periudhën pik. Mesatarja e mbërritjeve

tremujore është 2939 turistë, dhe tendenca e kërkesës ka koeficient 195. Polonia renditet e 17-ta

për mbërritjet e turistëve/vit dhe e 31-ta për mbërritjet/banorë.

47% e polakëve (38.167.329 banorë) udhëtojnë jashtë, 15% brenda Komunitetit Evropian

(5.725.099 turistë), 4% jashtë Komunitetit (1.526.693 turistë krahasuar me 17.237 polakë që

kanë vizituar Shqiperinë në 2010.). Motivet kryesore të udhëtimit për polakët janë; 44% për

pushim (7% më shumë se mesatarja Evropiane), 19% dielli dhe deti, 13% vizitë tek miqtë dhe të

afërmit. Polakët pëlqejnë destinacionet tradicionale 59% , të reja 27%, pa preferencë janë 15% .

Ata kërkojnë cmime më të ulëta 43% (25% më shumë se mesatarja Evropiane), kulturën lokale

20 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

51

20% ( 13% më pak se mesatarja), raport më të mirë cilësi/cmim 14% (7% më pak se mesatarja),

cilësi më të mirë shërbimi 10%, cilësi më të mirë ambjenti 8%. Atraksionet kryesore që ndikojnë

në zgjedhjen e një destinacioni janë; 39% ambjenti (7% më shumë se mesatarja Evropiane), 19%

ambjenti, 18% pasuria kulturore (7% më pak se mesatarja Evropiane), 6% festivalet, 4%

gastronomia, 7% artet. Destinacionet më të preferuara për belgët janë Italia me 3% të flukseve

në vit dhe Kroacia me 2%.21

(Pushimet e diellit dhe detit).

2.2.16. Kanada

Grafiku i mbërritjeve për kanadezët tregon një rritje të vazhdueshme, me përjashtim të një uljeje

në vitin 2009. Mesatarja e turistëve në vit është 4.629 turistë/vit në 2009 krahasuar me 4.134

turistë/vit në 2010. Numri i mbërritjeve/banorë është 0.00014 turistë. Grafiku i pjesës së tregut

tregon një rritje të vazhdueshme të pjesës së tregut nga 0.19% (viti 1999) në 0.67% (viti 2008).

Pjesa e tregut është 0.45% ( nuk ka ndryshuar nga 2009). Grafiku i rritjes tregon një rritje që

varion nga 50% (viti 2004), në -2.5% (viti 2009). Kanadaja ka një rritëm mesatar rritje 28.7%,

një devijim ±2.05%. Ka patur rritjen më të vogël të periudhës në vitet 2000-2001 me 20% dhe

2008-2009 me rritje -0.5%, ndërsa rritjen maksimale në vitet 2003-2004 me rritje 50%, pas kësaj

ka patur vetëm rënie. Ka një tendencë rritjeje negative afatgjatë me koeficient -0.02. Për 2010

rritja ishte 10%. Kanada ka pikun në periudhën korrik-shtator me koeficient 1.68, periudhën

mars-qershor, me koeficient 1.12, periudhën tetor-dhjetor me koeficient 0.69 dhe periudhën

janar-mars me koeficient 0.5. Ka ngjashmëri me sezonalitetin e kërkesës për USA. Kanadaja

renditete e 20-ta për mbërritjet mesatare/vit dhe e 38-ta për mbërritjet/banorë.

2.2.17. Suedia

Grafiku i mbërritjeve tregon për lëvizje të vazhdushme të kërkesës. Ka patur rënie në 2006, rënie

në 2009. Mesatarja vjetore e turistëve është 3669 turistë në 2010 krahasuar me 3.220 turistë/vit

në 2009. Numri mesatar i mbërritjeve është 0.0004 turistë/ banorë. Grafiku i pjesës së tregut

tregon një ndryshueshmëri të vazhdueshme të pjesës së tregut nga 0.22% në 1999 ne 0.54% në

2005, 0.37% në 2010. Pjesa e tregut është 0.38% në 2010 krahasuar me 0.39% në 2009 (-

0.01%). Grafiku i rritjes tregon një rritje të ndryshueshme që varion nga 50% në 2000 në -10%

në 2009. Suedia ka një rritje mesatare 25.8%, një devijim ±4.3%. Kërkesa në vlera absolute

është ulur në vitin 2006 dhe 2009 respektivisht me 5% dhe 10%. Ka ulje-ngritje të rregullta të

21 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

52

normës së rritjes, ku rritjet më të ulëta janë 25% ato më të lartat 40-50%. Tendenca e rritjes

afatgjatë është negative me koeficient -0.025. Per 2010 rritja është 40%. Norma mesatare e

rritjes është 25.79% në 2010 krahasuar me 24.20% në 2009. Suedia ka pikun në periudhën

korrik –shtator me koeficient 2.34, periudhën prill-qershor me koeficient 0.93 dhe periudhën

tetor-dhjetor me koeficinet 0.42. Periudha e rënies është periudha janar-mars, me koeficient 0.3.

Suedia ka sezonalitet të ngjashëm me atë të Francës, por më të theksuar. Koeficientët e pikut

janë më të larta për Suedinë dhe ato të rënies më të ulta. Kërkesa mesatare tremujore është 1461

turistë. Tendenca e kërkesës ka koeficient 85. Suedia renditet e 22-ta për mbërritje turistike/vit

dhe e 22-ta për mbërritjet/banorë.

64% e suedezëve (9.340.682 banorë) udhëtojnë jashtë vendit, 24% brenda Komunitetit

Evropian (2.241.764 turistë), 6% jashtë Komunitetit, por brenda Evropës (560.450 turiste).

Suedezët duan diellin dhe detin 26% (7% më shumë se mesatarja Evropiane), 22% pushimin

(15% më pak se mesatarja), 21% vizitë te miqtë, 10% natyrën (4% më shumë se mesatarja), 8%

kulturën, 7% sportet (3% më shumë se mesatarja), 4% vizitë në qytetet (3% më pak se

mesatarja). Ata pëlqejnë udhëtimet në destinacionet tradicionale 45% ( 12% më pak se

mesatarja), në destinacionet e reja 37% (9% më shumë se mesatarja), pa preferencë 12%. Në

destinacionet e reja belgët kërkojnë; 49% stilin e jetës dhe traditat (16% më shumë se mesatarja),

12% raportin cilësi/cmim (9% më shumë se mesatarja), 12% cmime më të lira (5% më shumë se

mesatarja), 11% cilësi ambjenti, 4% cilësi shërbimi (5% më pak se mesatarja). Atraksionet

kryesore në një destinacion për belgët janë; 33% ambjenti i përgjithshëm, 28% pasuria kulturore

(3% më shumë se mesatarja), 13% argëtimet, 6% gastronomia, 5% festivalet, 3% artet (3% me

pak se mesatarja). Destinacionet më të preferuara për belgët janë Spanja me 5% të fluksit të

turistëve në vit dhe Tailanda me 5%.22

(pushimet e diellit dhe detit)

2.2.18. Sllovenia

Grafiku i mbërritjeve për sllovenët tregon një rënie për periudhën 1999-2002, një rritje shumë të

madhe për periudhën në vazhdim, një stanjacion në periudhën 2007-2008, si dhe në periudhën

2009-2010. Ka një mesatare të mbërritjeve të turistëve prej 3.986 turistë/vit në 2010 krahasuar

me 3.454 turistë në vit në 2009. Numri mesatar i mbërritjeve/banorë është 0.002 turistë. Grafiku

i pjesës së tregut tregon një ndryshueshmëri të vazhdueshme të pjesës së tregut, që varion nga

0.22% në 1999, në 0.14% në 2002, në 0.66% në 2007, në 0.4% në 2010. Pjesa e tregut është

22 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

53

0.35%. Grafiku i rritjes tregon një normë rritjeje që varion nga -20% në 2000, në 80% në 2003

dhe 2007. Sllovenia ka një rritje mesatare 30.2%, një devijim ±11.1%. Ka një tendencë rritje

positive me koeficient 0.015. Norma mesatare e rritjes është 30.2% në 2010, krahasuar me

33.1% në 2009. Sllovenia ka pikun e kërkesës vjetore në periudhën korrik-shtator me koeficient

2, periudhën prill-qershor me koeficient 1.06, periudhën tetor-dhjetor me koeficient 0.53. Ndersa

periudha e rënies, periudha janar-mars e ka koeficientin 0.4. Sllovenia ngjan ne sezonalitet me

Hollandën. Sllovenia renditet e 21-ta për mbërritjet/vit dhe e 6-ta për mbërritjet/banorë.

71% e sllovenëve (2.046.976 banorë) udhëtojnë jashtë vendit, 9% brenda Komunitetit

Evropian (184.228 turistë), 32% jashtë Komunitetit por brenda Evropës (655.032 turistë

krahasuar me 9834 turistë sllovenë në 2010 në Shqiperi)). 30% duan pushimin (7% më pak se

mesatarja Evropiane), 27% diellin dhe detin (8% me shume se mesatarja), 14% udhëtimet në

qytet (7% më shumë se mesatarja), 8% vizitën tek miqtë, 6% sportet (2% më shumë se

mesatarja), 2% kulturën (4% më pak se mesatarja), 5% trajtimet e bukurisë (2% më shumë se

mesatarja), sllovenët pëlqejnë destinacionet tradicionale 54% (3% më pak se mesatarja), 38% të

reja (10% më shumë se mesatarja), 5% pa preferencë (7% më pak se mesatarja). Tek

destinacionet e reja pëlqejnë 39% kulturën lokale (6% më shumë se mesatarja), 21% cmime të

ulëta (4% më shumë se mesatarja), 18% cilësinë e ambjentit(7% më shumë se mesatarja), 13%

cilësinë e shërbimeve (4% më pak se mesatarja). atraksionet; 43% ambjenti (11% më shumë se

mesatarja), 27% pasuria kulturore (3% më shumë se mesatarja), 13% argëtimet (3% më pak se

mesatarja), 8% gastronomi (2% më shumë se mesatarja), 3% festivalet (2% më pak se

mesatarja), 2% (4% më pak se mesatarja) artet. Destinacionet më të preferuara janë Kroacia me

30% ( më e lartë se brenda vendit që është 29%), dhe Greqia me 3%.23

(pushimet e diellit dhe

detit)

2.2.19. Australia

Grafiku i mbërritjeve për sllovenët tregon një rënie për periudhën 1999-2002, një rritje shumë të

madhe për periudhën në vazhdim, një stanjacion në periudhën 2007-2008, si dhe në periudhën

2009-2010. Ka një mesatare të mbërritjeve të turistëve prej 3.986 turistë/vit në 2010 krahasuar

me 3.454 turistë në vit në 2009. Numri mesatar i mbërritjeve/banorë është 0.002 turistë. Grafiku

i pjesës së tregut tregon një ndryshueshmëri të vazhdueshme të pjesës së tregut, që varion nga

0.22% në 1999, në 0.14% në 2002, në 0.66% në 2007, në 0.4% në 2010. Pjesa e tregut është

23 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

54

0.35%. Grafiku i rritjes tregon një normë rritjeje që varion nga -20% në 2000, në 80% në 2003

dhe 2007. Sllovenia ka një rritje mesatare 30.2%, një devijim ±11.1%. Ka një tendencë rritje

positive me koeficient 0.015. Norma mesatare e rritjes është 30.2% në 2010, krahasuar me

33.1% në 2009. Sllovenia ka pikun e kërkesës vjetore në periudhën korrik-shtator me koeficient

2, periudhën prill-qershor me koeficient 1.06, periudhën tetor-dhjetor me koeficient 0.53. Ndersa

periudha e rënies, periudha janar-mars e ka koeficientin 0.4. Sllovenia ngjan ne sezonalitet me

Hollandën. Sllovenia renditet e 21-ta për mbërritjet/vit dhe e 6-ta për mbërritjet/banorë.

71% e sllovenëve (2.046.976 banorë) udhëtojnë jashtë vendit, 9% brenda Komunitetit

Evropian (184.228 turistë), 32% jashtë Komunitetit por brenda Evropës (655.032 turistë

krahasuar me 9834 turistë sllovenë në 2010 në Shqiperi)). 30% duan pushimin (7% më pak se

mesatarja Evropiane), 27% diellin dhe detin (8% me shume se mesatarja), 14% udhëtimet në

qytet (7% më shumë se mesatarja), 8% vizitën tek miqtë, 6% sportet (2% më shumë se

mesatarja), 2% kulturën (4% më pak se mesatarja), 5% trajtimet e bukurisë (2% më shumë se

mesatarja), sllovenët pëlqejnë destinacionet tradicionale 54% (3% më pak se mesatarja), 38% të

reja (10% më shumë se mesatarja), 5% pa preferencë (7% më pak se mesatarja). Tek

destinacionet e reja pëlqejnë 39% kulturën lokale (6% më shumë se mesatarja), 21% cmime të

ulëta (4% më shumë se mesatarja), 18% cilësinë e ambjentit(7% më shumë se mesatarja), 13%

cilësinë e shërbimeve (4% më pak se mesatarja). atraksionet; 43% ambjenti (11% më shumë se

mesatarja), 27% pasuria kulturore (3% më shumë se mesatarja), 13% argëtimet (3% më pak se

mesatarja), 8% gastronomi (2% më shumë se mesatarja), 3% festivalet (2% më pak se

mesatarja), 2% (4% më pak se mesatarja) artet. Destinacionet më të preferuara janë Kroacia me

30% ( më e lartë se brenda vendit që është 29%), dhe Greqia me 3%.24

(pushimet e diellit dhe

detit)

2.2.20. Republika Ceke

Grafiku i kërkesës tregon për një rritje të vazhdueshme për këto 8 vitet e para (1999-2007) , një

stanjacion tre vitet e fundit. Mesatarja e mbërritjeve është 3432 turistë/vit për 2010 krahasuar me

3.107 turistë/vit për 2009. Numri i mbërritjeve/banorë është 0.0003 turistë/banorë. Grafiku i

pjesës së tregut tregon një rritje nga 1999 (0.07%) në 2007 (0.63%), dhe më vonë ulje deri në

0.29% në 2010. Pjesa e tregut është 0.32%. Grafiku i rritjes tregon një rritje të variushme nga

0% (viti 2001) në100% (viti 2002, 2004). Republika Ceke ka mesatare rritje 40.3% dhe devijim

24 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

55

±15%. Ka rritje-ulje ciklike të rregullta, ku rritjen minimale e ka në 2000-2001 me 0%, dhe

2007-2008-2009 po 0%. Periudhën më të lartë të rritjes e ka në 2001-2002 dhe 2003-2004, me

100%. Ka një tendencë rritje afatgjatë negative, me koeficient -0.059. Norma mesatare e rritjes

është 40.25% në 2010 krahasuar me 44.27% në 2009. Cekia ka pikun në periudhën korrik –

shtator me koeficient 2.5. Periudha mars-qershor e ka koeficientin 1.04, periudha tetor-dhjetor e

ka koeficientin 0.3 dhe periudha janar-mars e ka koeficientin 0.15. Periudha e fundvitit dhe ajo

e fillim vitit e kanë koeficientin shumë të ulët, dhe mund te themi se rënia përfshin periudhën

tetor- mars. Ngjan shumë me Poloninë për faktin që në të dy rastet koeficientet e periudhave

tetor-mars janë shumë të ulët. Por Polonia ka me shumë sezonalitet (e ka pikun më të lartë).

Mesatarja e kërkesës tre mujore është 1913 turistë dhe koeficienti i tendencies për këtë kërkesë

është 39 turistë. Republika Ceke renditet e 23-ta për mbërritjete/vit dhe e 21-ta për

mbërritjet/banorë.

73% e cekëve (10.506.813 banorë) bëjnë pushime jashtë vendit, 36% brenda Komunitetit

Evropian (3.782.453 turiste), 12% jashtë Komunitetit por brenda Evropës (1.260.818 turistë

krahasuar me 2006 turistë cekë që kanë ardhur në Shqipëri në 2010). Motivet kryesore për të

bërë pushime për cekët janë pushimi, që është 44% (7% më i lartë se mesatarja Evropiane), dielli

dhe deti 24% (5% më i lartë se mesatarja). Cekët kanë një treg të madh që ka motiv kryesor

aktivitet sportive, 7% (4% më të madh se mesatarja) dhe një treg po aq të madh të lidhur me

natyrën ( 2% më i madh se mesatarja). Nje treg shumë të vogël të vizitave në miq dhe të afërm,

vetëm 5% (kur mesatarja është 17%), dhe një treg po aq të trajtimeve të bukurisë, por ndërkohë

ky treg si mesatare është shumë më i vogël. Ndërsa tregu i kulturës dhe vizitës në qytetet është i

vogël për cekët. Cekët janë tradicionalë në zgjedhjen e destinacioneve (60%) po aq sa Evropa,

modern në to (24%) pak me pak se Evropa. Pa prefernca (14%) po si Evropa. Ata nga një

destinacion i ri presin kryesisht të njohin kulturën e atij vendi (29%), cmime më të ulëta 23% (

më e lartë se mesatarja), cilësi më të mirë shërbimi 21%, (12% më e lartë se mesatarja), 12%

raport më të mirë cilësi/cmim dhe 6% cilësi më të mirë ambjenti. Atraksionet kryesore që cekët

kërkojnë në një destinacion janë; 25% pasuria kulturore, 20% argëtimet, 22% ambjenti i

përgjithshëm (9% më pak se mesatarja), 7% gastronomia, 5% festivalet dhe ngjarjet, 5% arti.

Destinacionet më te frekuentura janë Greqia me 10% te fluksit vjetor dhe Kroacia me 9%.25

(pushimet e diellit dhe detit).

25 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

56

2.2.21. Hungaria

Grafiku i mbërritjeve për Hungarinë tregon një rritje të vazhdueshme të kërkesës deri në 2008,

një ulje në 2009 dhe një rritje për 2010, në kufijtë e 2008. Mesatarja e numrit te turistëve është

2859 turistë/vit në 2010 krahasuar me 2.579 turistë/vit në 2009. Numri i mbërritjeve/banorë

është 0.00028 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon një rritje të pjesës së tregut deri në 2005

(0.4%), deri në 2008 kjo pjesë nuk ndryshon, nga 2008-ta në vazhdim ka një rënie të pjesës së

tregut 0.25% për 2010). Pjesa e tregut është 0.29% për 2010 krahasuar me 0.3% në 2009 (-

0.01%). Grafiku i rritjes tregon një normë rritjeje të ndryshueshme që varion në kufitë -20% (viti

2009) në 60% viti 2005. Hungaria ka një mesatare rritjeje 26.9% dhe një devijim ±3.3%. Ka

pësuar rënie të kërkesës në 2009 me -20%, në 2002 -2003 ka një rritje prej 20%, 2000-2001,

40%, 2003-2004 një rritje prej 55%. Nga kjo periudhë e në vazhdim rritmi i rritjes ka ardhur

duke rënë. Ka trend të rritjes negative me koeficient -0.024. Hungaria e ka pikun në periudhën

korrik-shtator me koeficient 2.25. Periudha prill-qershor e ka koeficientin e sezonalitetit 0.9,

periudha tetor-dhjetor e ka koeficientin 0.5 dhe periudha janar-mars e ka koeficientin 0.4. Ngjan

me Cekinë për faktin që periudha e rënies mund të shtrihet në periudhën tetor-mars, por këtu

koeficienti është më i lartë 0.5-0.4 krahasuar me koeficientet e Cekisë 0.3-0.15. Cekia ka

koeficentët e pikut më të lartë (2.5 krahasuar me 2.2 për Hungarinë). Ngjan me Slloveninë, por

Hungaria e ka sezonalitetin më shumë të theksuar. Ngjan me Suedinë në vlera. Mesatarja e

kërkesës tremujore është 1150 turistë dhe tendenca e kërkesës ka koeficient 33. Hungaria zë

vendin e 26-të për mbërritjet/vit dhe vendin e 29-të për mbërritjet/banorë.

42% e hungarezëve (10.143.324 banorë) bëjnë pushime jashtë,15% brenda Komunitetit

Evropian (1.521.500 turistë), 6% jashtë Komunitetit, por jashtë Evropës. (608.600 turistë

krahasuar me 5939 turistë hungarezë në Shqipëri për 2010). Motivi kryesor i udhëtimit për

hungarezët është për 49% pushimi (12% më shumë se mesatarja), 22% dielli,deti, 13% vizita tek

miqtë, shokët, 7% trajtime bukurie. Ata pëlqejnë në 62% të tyre (5% më shumë se mesatarja)

destinacionet tradicionale, 23% ato të reja ( 5% më pak), 13% pa preferencë. Hungarezët nga

destinacionet e reja presin 36% cmime më të ulëta (18% më shumë se mesatarja), 21% kulturën

lokale, 21 raport të mirë cilësi/cmim, 10% cilësi ambjenti, cilësi shërbimi më pak 7% .

Atraksionet kryesore që ndikojnë në zgjedhjen e destinacionit për hungarezët janë; 43%

ambjentin e përgjithshëm, (12% më shumë se mesatarja), 20% pasuritë kulturore (5% më

shumë), 12% argëtimet (4% më pak), 7% festivalet, 5% artet, 4% gastronominë. Destinacionet

57

më të pëlqyera për hungarezët janë; Italia me 5% te fluksit në vit dhe Kroacia me 4%.26

(Pushimet e diellit dhe detit)

2.2.22. Norvegjia,

Grafiku i mbërritjeve për Norvegjinë tregon një rritje konstante por jo të madhe deri në 2003-

shin, rënie për 2004-ën, rritje konstante dhe të konsiderueshme pas 2004-ës, deri në 2008-ën,

rënie për 2009-ën, rritje për 2010. Mesatarja e mbërritjeve është 2.401 turistë/vit krahasuar me

2.136 turistë/vit për 2009. Numri i mbërritjeve/banorë është 0.0005 turistë. Grafiku i pjesës së

tregut tregon rritje të pjesës së tregut për 1999-2001 nga 0.25% në 0.42%, më vonë një ulje të

vazhdueshme deri në 2010 në 0.2%. Pjesa e tregut (si mesatare) është 0.29%. Grafiku i rritjes

tregon norma rritjeje që variojnë nga -15% për 2004 dhe 2009, në 40% për 2007, 2008 dhe 2010.

Norvegjia ka një mesatare rritjeje 19.4% dhe një devijim ±4.6%. Për vitin 2000 ka patur një

rritëm rritjeje shumë të mirë 40%, që bie në 10% vitin pasardhës, bie shumë pak për 2002, rritet

shumë pak për 2003. Ne 2004 bie kërkesa e Norvegjisë me -20%, në 2005 rritet me 30%, në

2006 vetem me 10%, në 2007-2008 me 40%, dhe në 2009 bie përsëri kërkesa me -15%. Ka një

tendencë rritjeje afatgjatë me koeficient 0.009. Norma mesatare e rritjes vjetore është 19.35%

për 2010 krahasuar me 16.74% për 2009. Norvegjia e ka pikun në periudhën korrik-shtator me

koeficient 2.19. Periudha prill-qershor e ka koeficientin 1.01, periudha tetor-dhjetor e ka

koeficientin 0.5. Periudha janar-mars e ka koeficientin 0.3. Ngjan me Hollanden, por e ka

sezonalitetin më të theksuar, me Austrinë, por Austria e ka sezonalitetin më të theksuar, me

Suedinë, etj. Mesatarja e mbërritjeve tremujore është 864 turistë. Kerkesa rritet me 35 turistë cdo

tremujor. Norvegjia renditet e 29-ta për mbërritjet/vit dhe e 19-ta për mbërritjet/banorë.

86% e norvegjezëve (4.858.199 banorë) udhëtojne jashtë vendit. 30% brenda Komunitetit

Evropian (1.457.460 turiste), 9% jashtë Komunitetit por brenda Evropës (437.237 turistë

krahasuar me 5315 norvegjezë që kanë vizituar Shqipërinë në 2010). Norvegjezët duan 25%

diell dhe det (6% më shumë se mesatarja), 22% pushim (15% më pak se mesatarja), 25% vizitë

tek miqtë, 9% udhëtimet në qytete (2% më shumë), 8% natyrën (2% më shumë), 9% kulturën

(3% më shumë), 3% sportet. Norvegjezët janë 48% tradicional (9% më pak se mesatarja), 38%

destinacione të reja (10% më pak se mesatarja), 12% pa preferencë. Destinacionet e reja i duan

për; 54% kulturën lokale, (22% më shumë se mesatarja Evropiane), 12% cmime më të ulëta (5%

me pak), 9% për raport më të mirë cilesi/cmim (8% më pak), 7% për cilësi shërbimesh ( 2% më

26 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

58

pak), 5% për cilesinë e ambjentit (6% më pak). Atraksionet kryesore që i tërheqin në një

destinacion janë; 37% pasuritë kulturore (12% më shumë se mesatarja), 16% ambjenti (15% më

pak), 9% gastronomia (3% më shume), 8% fastivalet (3% më shumë), 7% argëtimet (9% më

shumë), 3% artet (2% më pak). Destinacionet më të preferuara për norvegjezët janë Kroacia me

6% të fluksit outgoing dhe Spanja me 5%.27

(Pushime e diellit dhe detit).

2.2.23. Rumania

Grafiku i rritjes për Rumanine tregon një rritje të vogël deri në 2002, një rritje më të madhe në

vitet në vazhdim. Mesatarja e mbërritjeve është 3.177 turistë/vit për 2010 krahasuar me 2.609

turistë/vit në 2009. Numri i mbërritjeve/banorë është 0.00014 turistë. Grafiku i pjesës së tregut

tregon një pjesë tregu me pak ndryshime deri në 2005, që rritet shumë për 2005-2007, (nga

0.24% në 0.42%), dhe që bie në 2010 në 0.36%. Pjesa e tregut është 0.29%. Rumania ka rritje

mesatare 28.9%, me një devijim ±3.9% për 2010 krahasuar me 28.94% në 2009. Ka një

tendence afatgjatë rritje positive me koeficient 0.022. Grafiku i rritjes tregon për një kërkesë që

rritet nga 0% (viti2002) në 65% (viti 2007-2008). Për vitet 2009-2010 rritja ka qënë konstante

20. Rumania e ka pikun në periudhën korrik-shtator me koeficient 1.6. periudha prill-qershor e

ka koeficientin 0.85, periudha tetor-dhjetor e ka koeficientin 0.86, dhe periudha janar-mars e ka

koeficientin 0.6. Ngjan me Bullgarinë por ka sezonalitet më të lartë se Bullgaria, e ka

koeficientin e pikut më të lartë, 1.6, krahasuar me 1.3. Ndërsa Bullgaria ka një kërkesë në

përgjithësi të shpërndarë njëtrajtësisht gjatë vitit. Kërkesa mesatare tremujore është 1349 turistë

dhe ajo rritet me 82.5 turistë cdo tremujor. Rumania renditet e 25-ta për mbërritjet/vit dhe e 33-

ta për mbërritjet/banorë.

44% e rumunëve (21.462.186 banorë) pushojnë jashtë, 22% brenda Komunitetit Evropian,

(4.721.468 turiste), 2% jashtë Komunitetit por brenda Evropës (429.224 turistë krahasuar me

8705 turistë rumunë në Shqipëri në 2010). 46% e rumunëve janë turistë që duan pushim ( më e

larta në rajon), 17% vizitë tek miqtë, 13% diellin dhe detin (6% më pak), 7% trajtimet e bukurisë

(4% më shumë), 6% udhëtimet në qytet. Rumunët duan 60% destinacionet tradicionale, 17%

destinacionet e reja ( 11% më shumë se mesatarja Evropiane). 18% e rumunëve janë pa

preferencë (5% më shumë se mesatarja). Tek destinacionet e reja duan 33% cmime më të ulëta

(16% më shumë se mesatarja), 22% raport cilësi/ cmim (2% më shumë), 17% cilesi më të mirë

shërbim (7% më pak), 9% kulturë lokale (24% më pak), 9% cilësi më të mirë ambjenti (3% më

27 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

59

pak). Atraksionet kryesore që vleresohen prej tyre në një destinacion janë ; 28% ambjenti i

përgjithshëm (4% më shumë se mesatarja), 20% argëtimet (4% më shumë), 11% pasuria

kulturore (13% më shumë), 10% festivalet (5% më shumë), 7% artet (2% më shumë), 4%

gastronomia (2% më pak). Destinacionet më të preferuara për rumunët janë Greqia me 5% të

fluksit outgoing në vit dhe Italia po me 5%.28

(Pushimet e dielli dhe detit dhe vende të afërta

kulturore).

2.2.24. Danimarka

Grafiku i kërkesës për këtë vend tregon që ka patur rënie në vitin 2001, në vitin 2003, stanjacion

për vitet 2004-2005, rënie në 2006-ën, rritje në vazhdim. Mesatarja e mbërritjeve është 1.761

turistë/vit për 2010 ndërkohë që për 2009 ishte 1.632 turistë/vit. Numri i mbërritjeve/banorë

është 0.00031 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon që pjesa e tregut në përgjithësi ka ardhur

duke rënë. Ka patur një rritje në 2002 (pikun e vet) nga 0.23% në 0.42%, dhe rënie nga kjo

periudhë deri në 2010 respektivisht me 0.13%. Pjesa e tregut është 0.23%. Grafiku i rritjes

tregon një variacion të madh të normave të rritjes, nga -40% (viti 2003), në 120% (viti 2002).

Danimarka ka një mesatare rritjeje 8.6% dhe një devijim 5.23% për 2010 ndërkohë që për 2009

ka qënë 19.8%. Ka rënie të herëpashershme të kërkesës. Kështu kërkesa ka rënë në 2001 me -

12%, në 2002 shkon në 0% rritja, bie kërkesa prapë në 2003 me -40%, në 2004 rritet me 30%.

Në 2005 rritja është vetëm 5%, bie përsëri kërkesa në 2006 me -10%, në 2007 rritet kërkesa me

40%, në 2008 vetëm 20% po aq dhe në 2009. Periudhat e tjera lëvizin midis -20%-40%. Ka

oshilacione të forta norma e rritjes por gjithsesi tendenca e rritjes është pozitive me koeficient

0.017. Danimarka ka një koeficient të lartë të sezonalitetit për periudhën korrik-shtator, 2.3, për

periudhën prill-qershor koeficientin 0.85, tetor-dhjetor ka koeficientin 0.53, për periudhën e

rënies janar-mars 0.33. Nëqoftëse shohim grafikun e kërkesës tremujore do vemë re se ka një

sezonalitet të regullt, dhe përbërësi zesonal në pik sa vjen dhe po perforcohet, në disfavor të të

gjithë përbërësve të tjerë. Kërkesa mesatare tremujore është 558 turistë dhe rritja e saj është 11

turistë cdo tre mujor. Danimarka renditet e 32-ta për mbërritjet/vit dhe e 28-ta për

mbërritjet/banorë.

79% e danezëve (5.529.449 banorë) bëjnë pushime jashtë vendit, 38% brenda Komunitetit

Evropian (2.101.191turistë), 5% jashtë Komunitetit por brenda Evropës (276.473 turistë).

Danezët udhëtojnë kryesisht 29% per pushim/rikrijim, 18% për diell dhe det, 15% vizitë tek

28 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

60

miqtë dhe 12% për kulturë, besim. (është tregu më i madh i kulturës në Evropë), 10% për natyrë

dhe 8% udhëtime në qytetet. Kanë tregje më të mëdha se mesatarja atë të kulturës dhe natyrës.

Danezët preferojnë destinacionet tradicionale në 47% të tyre dhe ato të reja në 39%, (janë shumë

novatorë, shumë më i lartë se mesatarja 28%), 12% s‟kanë preferencë (sa mesatarja). Në

destinacionet e reja kërkojnë kulturën lokale 61%, të tjerat shumë pak. Atraksionet kryesore që

vleresojnë në një destinacion janë; 40% pasuria kulturore, (15% më shumë se mesatarja e

Evropës), 21% ambjenti (10% më pak), 8% argëtimet (8% më pak), 5% gastronomia , 4%

festivalet, 4% artet. Destinacionet më të frekuentura janë Italia me 6% të fluksit dhe Spanja me

6%.29

(Pushimet e diellit dhe detit)

2.2.25. Irlanda

Grafiku i mbërritjeve tregon që ka një rënie të lehtë në vitin 2004, rritje e qëndrueshme ndonëse

jo të fortë në vitet në vazhdim. Numri mesatar i mbërritjeve është 1769 turistë /vit në 2010

krahasuar me 1709 turistë/vit në 2009. Numri mesatar i mbërritjeve/banorë është 0.0004 turistë.

Grafiku i pjesës së tregut tregon një rritje deri në 2003, një rënie në vazhdim. Pjesa e tregut është

0.21%. Grafiku i rritjes tregon një normë rritjeje që varion nga -5% (viti 2004) në 50% (viti

2002). Nga 2005 e në vazhdim norma e rritjes ka ardhur duke u ulur nga 30% në -20%. Norma

mesatare e rritjes vjetore është 18.2%, një devijim ±2.3% në 2010 krahasuar me 18.49% në

2009. Ka patur vetëm një rënie të kërkesës në 2004, ku rritmi i rritjes është -5%. Në 2000 rritmi i

rritje 10%, 2002 ka patur pikun me 50%, në 2005 afërsisht 30% dhe në 2008 rritmi i rritjes është

0%. Ka një tendencë rritje negative, me koeficient --0.018. Irlanda ka periudhën pik periudhën

korrik-shtator me koeficient 1.9. Periudha prill-qershor e ka koeficientin 1.07, periudha e rënies,

periudha janar-mars e ka koeficientin 0.39 dhe periudha tetor-dhjetor e ka koeficientin 0.6. Nga

grafiku i kërkesës tremujore duket që ka një sezonalitet shumë të regullt. Koeficienti i

sezonalitetit për periudhën pik sa vjen edhe po rritet. Kjo do të thotë që përqëndrimi në këtë

periudhë bëhet gjithnjë e më i madh (po i afrohet 2-it). Eshtë e përafërt ne strukturën e

sezonalitetit me Gjermaninë por Gjermania ka sezonalitet akoma më të lartë. Mesatarja e

mbërritjeve tremujore është 614 turistë dhe ajo rritet me 7 turistë/tremujor. Irlanda renditet e 30-

ta për mbërritjet/vit dhe e 23-ta për mbërritjet/banorë.

86% e irlandezeve (4.467.854 banorë) udhëtojnë jashtë, 44% brenda Komunitetit Evropian

(1.956.856 turistë), 3% jashtë Komunitetit, por brenda Evropës, (134.036 turistë krahasuar me

29 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

61

2425 turistë irlandezë në 2010 në Shqipëri). Motivi më i fortë i irlandezëve është pushimi 35%,

dielli dhe deti 23% (4% më i madh se mesatarja), vizitë tek miqtë 23%, sportet 5%, vizitë te

qytet 6%, natyrë 1% (12% më pak se mesatarja), kulturë 4% (2% më pak). Irlandezët duan

destinacionet tradicionale 59% (2% më shumë se mesatarja), destinacionet e reja 35% (7% më

shumë), pa preferencë 5% (8% më pak). Irlandezët në destinacionet e reja kërkojnë kulturën

lokale 38% (5% më shumë), raport më të mirë cilësi/cmim, 29% (8% më shumë), 12% cilësi

shërbimesh (3% më shumë), 11% cmime të ulëta (6% më pak). Atraksionet e dëshiruara nga

irlandezët në një destinacion janë; 27% pasuria kulturore (2% më shumë), 29% argëtimet (13%

më shumë), 14% ambjenti (18% më pak), 11% festivalet (6% më shumë), 3% gastronomia (3%

më pak), 3% artet (3% më pak). Destinacionet kryesore për irlandezët janë Spanja ( me 16% të

fluksit vjetor të turistëve që udhëetojnë, më e madhe se vetë Irlanda), USA me 9%.30

(Pushime te

diellit dhe detit dhe vizitë tek miqtë dhe të afërmit).

2.2.26. Spanja

Grafiku i mbërritjeve tregon qe ka një rrënie në vitin 2001, nuk e merr veten në vitin 2002, një

rritje të vogël por të qëndrueshme në vitet në vazhdim. Mesatarja e mbërritjeve është1842

turistë/vit për 2010 krahasuar me 1.668 turistë/vit në 2009. Pjesa e tregut ka ardhur duke rënë

për Spanjën. Pjesa e tregut është 0.21%.grafiku i rritjes tregon se norma e rritjes varion në kufijtë

0-20%. Norma mesatare e rritjes vjetore është 17.67%, devijimi standart ±2.6%. Në 2001 rritmi i

rritjes është -10%, pas këtij viti deri në 2005 rritmi i rritjes vetëm është rritur, për 2006 bie, edhe

për 2007, për 2008 nuk ndryshon, rritet në 2009 në 25%. Norma më e ulët e rritjes (përjashtuar

2001) është 15%. Ka një tendencë rritjeje positive me koeficient 0.015. Spanja ka pikun vjetor

në periudhën korrik-shtator me koeficient 1.85. Periudha prill-qershor e ka koeficientin 0.8,

periudha tetor-dhjetor e ka koeficientin 0.4 dhe periudha janar-mars e ka koeficient 0.3. Nëse

shohim grafikun e mbërritjeve tremujore do shohim një sezonalitet të rregullt. Ka një tendencë

për t‟u ulur koeficienti i sezonalitetit në periudhën pik, pra një zvogëlim të përqëndrimit, me një

rritje të menjëhershme vitin e fundit. Ka mesatare të kërkesës tremujore 705 turistë dhe kjo

kërkesë rritet me 17 turistë cdo tremujor. Spanja renditet e 31-ta për mbërritjet/vit dhe e 41-ta

për mbërritjet/banorë.

36% e spanjollëve (45.989.016 banorë) udhëtojne jashtë vendit, 14% brenda Komunitetit

Evropian (6.438.462 turistë), 3% jashtë Komunitetit por brenda Evropës, (1.379.670 turistë

30 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

62

krahasuar me 3813 spanjolle që kanë ardhur në Shqipëri në 2010). Motivi kryesor i udhëtimit

për spanjollët është pushimi 35%, dielli dhe deti 21% (2% më shumë se mesatarja), vizitë tek

miqtë 18%, vizitë të qyteteve 10% (4% më shumë), kulturë 8% (2% më shumë), natyrë 4% (7%

më pak). Spanjollët duan vendet tradicionale 63% (6% më shumë se mesatarja), të reja 26% (2%

më pak) dhe pa preferencë 11%. Ne destinacionet e reja kërkojnë më shumë kulturën lokale

32%, raport të mirë cilësi/cmim 25%, (4% më shumë), cmime më të ulëta 14%, (3% më pak),

10% cilësi ambjenti, 9% cilësi shërbimesh. Atraksionet kryesore që ata kërkojnë në një

destinacion janë; 24% pasuria kulturore, 21% argëtimet (5% më shumë se mesatarja Evropiane),

21% ambjenti (10% më pak), 12% gastronomia (6% më shumë), 9% art (4% më shumë), 5%

festivalet. Destinacionet kryesore janë Itali me 3% të fluksit vjetor, Francë me 3%.31

2.2.27. Rusi

Grafiku i mbërritjeve tregon qe ka një rënie shumë të madhe në vitin 200, por e rimerr

menjëherë veten në vitin 2002, një rënie të vogel në vitin 2004, por e tejkalon në vitin 2005, një

rritje shumë të madhe në vitet 2006-2007, një rrënie të konsiderueshme në vitet 2008-2009.

Mesatarja e mbërritjeve është 2430 turistë/vit në 2010 krahasuar me 2.137 turistë/vit në 2009.

Grafiku i pjesës së tregut tregon një rritje shumë të madhe të pjesës së tregut në 2007, nga 0.18%

në 0.59%. Pjesa e tregut është 0.2%. Grafiku i rritjes tregon një rënie shumë të madhe në 2001

prej -100%, rënie në 2004 me -25%, rënie në 2009 me -50%. Federatae Ruse ka një mesatare

rritje 61.2%, një vlerë kjo shumë e mirë, dhe një devijim ±91.4%, një vlerë kjo e keqe. Rritmi i

rritjes për 2003 rritet në 25% , për 2004 kërkesa bie në -25%, për 2005 rritet afërsisht 50%, për

2006 ka një kapërcim kërkese gati 3 herë krahasuar me një vit me parë, (një vlerë ekstreme) e

cila nuk ndryshon për 2007-2008 (0% rritmi i rritjes), dhe bie kërkesa me -50% për 2009 .

Trendi i rritjes afatgjatë është pozitiv me koeficient 0.037. Rusia e ka koeficientin në periudhën e

pikut 2.39 (periudha korrik-shtator), në periudhën prill-qershor 0.84, në periudhën tetor-dhjetor

0.42 dhe në periudhën janar-mars 0.25. Grafiku i mbërritjeve tregon që ka një sezonalitet të

rregullt por amplituda e ndryshimeve nuk është e njëjtë. Ka patur një rritje të vazhdueshme dhe

të qendrueshme të koeficientit pik në vite dhe rënie të të gjithë koeficientëve të tjerë, c‟ka tregon

për një përqëndrim të kërkesës. Kërkesa mesatare tremujore është 1117 turistë dhe ajo rritet me

53 turiste cdo tremujor. Rusia renditet e 28-ta per mberritjet/vit dhe e 44-ta per

mberritjet/banore.

31 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

63

2.2.28. Finland

Grafiku i mbërritjeve tregon që ka patur rënie në vitin 2000, rritje në vazhdim deri në vitin 2008,

rënie në vitin 2009. Numri mesatar i mbërritjeve është 1690 turistë/vit për 2010 krahasuar me

1.543 turistë/vit në 2009. Numri mesatar i mbërritjeve/banorë është 0.00031 turistë. Pjesa e

tregut është 0.17%. Grafiku i rritjes tregon se rritja varion nga 0-120% (viti 2005). Norma

mesatare e rritjes është 29.8% në 2010, me devijim ±12.4%, krahasuar me 30.02% në 2010. Në

2000 ka një normë rritje afërsisht 80%, në 2003 shkon në 0%, për 2004 rritet vetëm me afërsisht

20%, ndërsa në 2005, 120% (një vlerë ekstreme kjo). Në 2006 rritmi i rritjes është vetëm 20%,

në 2007 bie ende norma e rritjes, në 2008 nuk ndryshon (më pak se 20%) dhe në 2009 ajo është

0%. Tendenca e rritjes është negative me koeficient -0.019. Finlanda e ka koeficientin e

sezonalitetit në periudhën pik (korrik-shtator) 2, në periudhën prill-qershor 1.2, tetor-dhjetor, 0.5

dhe në janar-mars 0.3. Në grafikun e sezonalitetit duket që Finlanda ka një sezonalitet shumë të

rregullt, dhe një amplitudë gjithnjë në rritje (një rritje kjo e konsiderueshme). Edhe për

Finlandën përqendrimi ka ardhur duke u rritur. Mesatarja e kërkesës tremujore është 705 turistë

dhe rritet me 17 turistë cdo tremujor. Finlanda renditet e 33-ta për mberritjet/vit dhe e 27-ta për

mbërritjet/banorë.

55% e finlandezeve (5.351.427 banorë) udhëtojne jashtë, 20% brenda Komunitetit Evropian

(1.070.285 turistë), 6% jashtë Komunitetit, por brenda Evropës, (321.085 turistë krahasuar me

3299 turistë finlandezë që vizitojnë Shqipërinë në 2010). Motivet kryesore të udhetimit për

finlandezët janë 35% pushimi, 22% vizitë tek miqtë, 11% deti dhe dielli, 9% natyrë (3% më pak

se mesatarja), 8% udhëtimi në qytetet (2% më shumë), 6% kulturë, 5% sporte (2% më shumë se

mesatarja). Finlandezet i duan destinacionet tradicionale 48% (9% më pak se mesatarja), të reja

30% (2% më shumë), pa preferencë 19% (6% më shumë). Në destinacionet e reja kërkojnë 48%

(15% më shumë se mesatarja) kulturën lokale, 17% cmime të ulëta, 11% (9% më pak) raportin

më të mirë cilësi/cmim, 9% cilësi shërbimi, 9% (2% më pak) cilësi ambjenti. Atraksionet

kryesore që tërheqin finlandezët në një destinacion janë; 40% ambjenti i përgjithshëm, 26%

pasuria kulturore, 9% argëtimet,7% festivalet, 3% artet, 3% gastronomia. Destinacionet më të

preferuara janë Spanja me 4% të fluksit vjetor të tursitëve dhe Tailanda me 3%.32

32 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

64

2.2.29. Republika e Korese.

Grafiku i kërkesës tregon që në vitin 2008-2009 kishte një rritje nga 3.638 turistë në 17.529

turistë, pra një rritje 38.1 herë, ndërsa nga viti 1999-2008 ka patur një rritje nga 132 turistë në

3638 turistë, pra një rritje 2.65 herë. Ka një rritje shumë të madhe të kërkesës në 2009, gjë që i

rrit të gjithë treguesit e tjerë, dhe që mendojmë se duhet të largohen nga seria për të parë më

mirë rritjen reale. Mesatarja e mbërritjeve është 2.107 turistë/vit në 2010 krahasuar me 2.207

turistë/vit në 2009. Numri mesatar i mbërritjeve/banorë është 0.00009 turistë. Edhe pjesa e

tregut ndjek të njëjtën tendencë si kërkesa Pjesa e tregut është 0.14%. Rritja deri në 2007 lëviz

në kufijtë 0-100%. Pas këtij viti kapërcen nga 400% në -100%.Norma mesatare e rritjes është

32.7%. Republika e Koresë periudhën e pikut ndryshe nga të gjitha vendete e tjera e ka në prill-

qershor, me koeficientin 1.79. Ndërsa në korrik-shtator ky koeficient është 1.14, në periudhën

tetor-dhjetor, 0.6 dhe në periudhën janar-mars 0.45. Po të shohim grafikun do të thoshim që

sezonaliteti i Koresë nuk është shumë i rregullt, dhe ka patur vetëm një rritje të menjëhershme që

na coi në këtë rezultat, (një vlerë që ndoshta duhej hequr). Mbërritjet mesatare tremujore janë

911 turistë dhe rriten me 37 turistë cdo tremujor. Republika e Koresë renditet e 27-ta për

mbërritjet/vit dhe e 18-ta për mbërritjet/banorë.

2.2.30. Bosnje dhe Herzegovina

Grafiku i kërkesës tregon që ka një rënie në vitin 2000, një rritje të vogël në vitin 2001, një rritje

të qëndrueshme dhe të konsiderueshme deri në vitin 2008, një rritje të vogël në vitin 2009.

Numri mesatar i turistëve është 1.981 turistë/vit në 2010 krahasuar me 1.375 turistë/vit në 2009.

Numri i mbërritjeve/banorë është 0.00042 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon që ka patur

një rritje të vazhdueshme të pjesës së tregut nga 0.06% në 1999 në 0.36% në 2010. Pjesa e tregut

është 0.15%. Grafiku i rritjes tregon një kërkesë që varion nga 0-100%. Norma e rritjes për 2010

është 130% . Bosnja dhe Hercegovina ka një mesatare rritjeje 36.3% dhe një devijim ± 8.5% për

2010 krahasuar me 35.59% në 2009. Ka patur rënie në 2000-2001 dhe për pjesën tjetër rritje,

herë të forta herë jo. Për 2000 ka rritem rritjeje -20%, rritet deri në 2003, ku arrin pikun me 90%,

fillon të bjerë deri në 2006, shkon 10%, rritet përsëri për 2007 në 60%, dhe ka rënie norma e

rritjes për 2008 dhe 2009 ( që shkon afërsisht 0%). Ka një tendencë rritjeje afatgjatë me

koeficient 0.019. Bosnja dhe Herzegovina ka pikun në periudhën korrik-shtator (1.5), në

periudhën prill-qershor ka një sezonlitet pothuajse sa mesatarja (1.01), për periudhën shtator-

dhjetor koeficienti është 0.8 dhe në periudhën e rënies një koeficient 0.6. Nga grafiku shohim se

ka një sezonalitet të rregullt dhe koeficientet në kohë nuk kanë ndryshuar shumë, gjë që do të

65

thotë që struktura e sezonalitetit nuk po ndryshon për këtë vend. Mbërritjet mesatare tremujore

janë 974 turistë dhe po rriten me 91 turistë cdo tremujor. Bosnja dhe Hercegovina renditen të 34-

ta për mbërritjet/vit dhe të 16-tat për mbërritjet/banorë.

2.2.31. Kina

Grafiku i kërkesës tregon që ka një rënie në vitin 2001, një dy-fishim në vitin 2002, një rënie në

vitin 2003, dy-fishim në vitin 2004, rritje e vogël në vitin 2005, rënie në 2006-ën, rënie në 2007-

ën, rritje në 2008-ën, një rritje të vogël në 2009-ën. Mesatarja e mbërritjeve është 899 turistë/vit

për vitin 2010 krahasuar me 825 turistë/vit për 2009. Grafiku i pjesës së tregut tregon një rritje të

pjesës së tregut deri në 2004, një rënie në periudhat në vazhdim. Pjesa e tregut është 0.11%.

grafiku i rritjes tregon ulje dhe ngritje të rregullta të kërkesës. Pas viti 2008 këto oshilacione janë

bërë më të rregullta. Norma mesatare e rritjes është 31.2%. një devijim 24.9%. Ka patur ulje-

ngritje të rregullta. Në 2000 rritja është 100%, në 2001 bie kërkesa me -10%, në 2002 rritja është

100% përsëri, në 3002 po përsëri rënia është -20%, në 2004 rritja 100%, në 2005, 0%, në 2006 -

20%, në 2007 -10%, në 2008 40%, në 2009 afersisht 0%. Ka një tendencë rritjeje afatgjatë

negative me koeficient -0.05. Kina ka pikun e vet vjetor në periudhën korrik-shtator (me

koeficient 1.13), periudha prill-qershor me koeficient 1.08, periudha tetor-dhjetor 0.9 dhe janar-

mars 0.8. Kina nuk ka një sezonalitet të qartë. Kjo është dhe arsyeja që koeficientët dalin shumë

pranë njeri-tjetrit duke dhënë idenë e një sezonaliteti të dobët. Mesatarja e mbërritjeve tremujore

është 323 turistë me një rritje marzhinale 8 turistë cdo tremujor. Kina renditet e 38-ta për

mbërritjet/vit dhe e 52-ta për mbërritjet/banorë.

2.2.32. Sllovakia

Grafiku i kërkesës tregon që ka një rënie të kërkesës në vitin 2001, por me një rritje të

konsiderueshme nga viti 2003, e në vazhdim. Arrin pikun në 2007, pas kësaj një rënie shumë të

madhe që varion deri në 2010. Mesatarja e mbërritjeve është 1059 turistë/vit për vitin 2010

krahasuar me 961 turistë/vit për 2009. Numri i mbërritjeve/banorë është 0.0002 turistë. Grafiku i

pjesës së tregut tregon një rritje të pjesës së tregut deri në 2007 nga 0.001% në 0.24%, më pas

një ulje të pjesës së tregut në 0.009%. Pjesa e tregut është 0.09%. Grafiku i rritjes tregon një

normë rritjeje shumë të ndryshueshme, që varion vitet e para nga 1200% në -100%. Me pas

variacioni i saj bëhet më i vogël, kufizohet nga 0 në 50%, deri në 2007, më pas rritja tenton drejt

zeros. Sllovakia ka një mesatare rritjeje 88.7% dhe një devijim ±161.5%. Ka një tendencë

afatgjatë në ulje të rritjes, me koeficient -0.11. As në vitin 2009 nuk arrin nivelin e kërkesës për

vitin 2007. Norma mesatare e rritjes është 88%, por me një deviacion shumë të madh. Ndërkohë

66

që për tre vitet e fundit ajo del -8.5%. Sllovakia ka pikun vjetor në periudhën korrik-shtator me

koeficient 2.4 (një koeficient ky i lartë), prill-qershor, me koeficient 0.94, periudha tetor-dhjetor

me koeficient 0.72 dhe periudha e rënies me koeficient 0.3. Sezonalitetit është shumë i theksuar

sidomos për periudhën e pikut ku kërkesa është rreth 2 herë e gjysëm sa kërkesa mesatare (e

desezonalizuar). Në qoftëse shohim grafikun e sezonalitetit, shohim se ka një sezonalitet shumë

të rregullt. Në qoftë se shohim përbërësit sezonale të periudhës pik gjatë viteve, do shohim se ka

një tendencë drejt rritjes së këtyre koeficientëve. Ka një tendencë rritje dhe për periudhën prill-

qershor, ndërsa dy periudhat e tjera janë në rënie. Mesatarja e mbërritjeve tremujore është 493

turistë me një rritje marzhinale 18 turistë. Sllovakia renditet e 36-ta për mbërritjet/vit dhe e 30-ta

për mbërritjet/banorë.

69% e sllovakëve bëjnë pushime (10% më pak se mesatarja evropiane). 61% e sllovakëve

(5.424.925 banorë) udhëtojnë jashtë vendit, 33% brenda Komunitetit Evropian (1.790.225

turistë), 17% jashtë Komunitetit, por brenda Evropës, (922.237 turistë). Sllovakët udhëtojnë

42% për pushim (5% më pak se mesatrja e gjithë vendeve të Komunitetit Evropian), 26% për

diell dhe det (7% më shumë),13% vizitë te miqtë, 5% për sporte, 7% për natyrë. Sllovakët duan

destinacionet tradicionale 62% (5% më shumë), 19% të reja (9% më pak), 16% s‟kanë

preferencë (4% më shumë). Tek destinacionet e reja sllovakët presin 25% raport të mirë

cilësi/cmim (5% më shumë), 22% kulturë lokale (10% më pak), 21% cmime më të ulëta (3% më

shumë), 14% cilësi më të mirë shërbimesh (5% më shumë), 7% cilësi ambjenti(4% më pak).

Atraksionet kryesore që ata kërkojnë në një destinacion janë; 22% pasuria kulturore (2% më

pak), 22% ambjenti (10% më pak), 22% argëtimet (6% më shumë), 6% gastronomia, 6%

festivalet, 5% artet. Destinacionet më të preferuara për sllovakët janë Kroacia me 14% të fluksit

vjetor të turistëve me origjinë nga Sllovakia dhe Italia me 8%.

2.2.33. Japonia

Grafiku i mbërritjeve tregon që ka periudha rënie në vitin 2000, në vitin 2004, dhe vitin 2008.

Mesatarja e mbërritjeve është 727 turistë/vit për 2010 ndërkohë që për 2009 ka qënë 654

turistë/vit. Grafiku i pjesës së tregut tregon një luhatje të pjesës së tregut nga 0.16%, në 0.06%.

Pjesa e tregut është 0.08%. grafiku i rritjes tregon për një rritje të madhe në 2003 prej 220%, më

tej rritjet janë në kufijtë -25-50%. Norma mesatare e rritjes është 11.6% me një devijim ±8.9%

në 2010 krahasuar me 28.87% në 2009. Në 2000 ka një rritem rritje 0%, në 2001 vetëm 20%, në

2002 një vlerë ekstreme që e kam hequr nga observimi (një rritje shumë e madhe), në 2004

kërkesa rritet me -10%, në 2005 me 12%, në 2006, 10%, në 2007 shkon në 50%, në 2008 bie në

67

-10% (afërsisht), në 2009, 5%. Me gjithë këto oshilacione tendenca ngelet positive me koeficient

0.024. Ka një devijim të lartë krahasuar me mesataren. Japonia ka pikun për periudhën prill-

qershor, me koeficient1.44. Periudha korrik –shtator ka koeficient 1.29, periudha tetor-dhjetor

0.84, dhe ajo janar-mars 0.43. Sic shihet kërkesa është më shumë e shpërndarë dhe ka një rënie

të konsiderueshme. Në qofte se shohim grafikun e sezonalitetit, shohim se ka një sezonalitet të

rregullt. Koeficientët e përbërësve sezonale për periudhën korrik –shtator kanë ardhur duke u

ulur deri në vitin 2007, pastaj janë rritur me të njëjtin rritëm. Ndërsa koeficientët e periudhes

tetor-dhjetor janë ato që janë rritur dhe pastaj janë ulur për të njëjtat periudha. Koeficientët për

periudhën prill-qershor kanë një tendencë të vogël uljeje. Rrjedhimisht tendenca është që

koeficienti i periudhës korrik-shtator të rritet dhe ajo prill-qershor të ulet. Mesatarja e

mbërritjeve tre mujore është 654 turistë me një rritje marzhinale prej 5 turistësh. Japonia renditet

e 47-ta për mbërritjet/vit dhe e 39-ta për mbërritjet/banorë.

2.2.34. Malta

Vitet 2006 dhe 2008 janë vite bumi për Maltën. Mesatarja e mbërritjeve është 695 turistë/vit.

Numri i mbërritjeve/banorë është 0.0019. Norma mesatare e rritjes është 124%. Pjesa e tregut

është 0.07%. Malta ka një mesatare rritjeje prej 124% dhe një devijim standart po të lartë prej

±624%. Në 1999 rritja është 200%, në 2000 shkon tek 0%, gjë që vazhdon me pluse, minus,

deri në 2005. Në 2006 shkon në 50%, në 2007, -10%, në 2008, 800%, në 2009, -10%. Sic shihet

rritmet e rritjes janë shumë të ndryshueshëm dhe rrjedhimisht dhe tendenca e rritjes afatgjatë

duhet të merret me rezerva për Maltën. Ajo është positive me koeficient 0.18. Malta ka pikun në

periudhën korrik-shtator me koeficient 2.44, periudha prill-qershor e ka koeficient 0.62, periudha

janar-mars e ka koeficient 0.58 ( zakonisht periudhë rënie për të gjitha vendet) dhe periudha e

rënies tetor-dhjetor 0.37. Në qofte se shohim grafikun e sezonalitetit, shohim se nuk ka një

sezonalitet të rregullt, ndërsa përbërësi sezonal na tregon se koeficientët nuk janë të rregullt. Për

sa i përket pikut e nis me koeficientin 1 (2005) vazhdon me koeficientin 1.7 (2006) vazhdon me

koeficientin 2 (2007), pastaj 3 (2008) dhe zbret prapë tek 2.7 (2009). E njëjta paqendrueshmeri

mund te vihet re dhe për koeficientët e tjerë. Malta ka mesatare mbërritjesh 654 turistë dhe një

rritje marzhinale prej 5 turistësh. Malta zë vendin e 41-të për mbërritjet/vit, por vendin e 9-të për

mbërritjet/banorë.

84% e maltezëve (414.372 banorë) pushojnë jashtë vendit, 58% brenda EU (240.336 turistë),

4% jashtë Komunitetit Evropian, por brenda Evropës (16.575 turistë). Motivet kryesore të

udhëtimit për maltezët janë 62% për pushim (26% më shumë se mesatarja), 14% vizita tek miqtë

68

dhe të afërmit, 8% kulturë (2% më shumë), 5% vizita te qyteteve (2% më pak), 3% natyrë (10%

më pak), 3% sportet dhe 2% diell dhe det (17% më pak). Maltezët i duan destinacionet

tradicionale 63% (6% më shumë se mesatarja Evropiane), destinacionet e reja 20% (8% më

pak). Pa preferencë janë 14% e tyre. Tek destinacionet e reja duan 31% kulturën lokale, 21%

cmime më të ulëta (3% më shumë se mesatarja), 13% raportin cilësi/cmim (8% më shumë), 12%

cilësi ambjenti, 9% cilësi shërbimi. Atraksionet kryesore në një destinacion për maltezët janë;

32% ambjenti i përgjithshëm, 29% pasuria kulturore (5% më shumë), 20% argëtimet ( 4% më

shumë), 4% arte, 4% gastronomia (2% më pak), 3% festivalet (2% më pak). Destinacionet me të

preferuara për maltezët janë Itali me 16% të fluksit vjetor të turistëve nga vendi, UK me 16%

dhe Francë me 8%.

2.3. KERKESA SIPAS RAJONEVE

Ballkan. Ketu nuk kemi futur origjinat si Maqedoni, Kosovë, Sërbi, Mal i Zi, Turqi, Greqi, te

cilat i shohim si origjina kryesore. Vendet që përfshihen janë; Bullgari, Kroaci, Slloveni,

Rumani, Bosnje-Hercegovina.

Grafiku i mbërritjeve për këtë origjinë tregon një rritje të vazhdueshme për 12 vitet në vazhdim

1999-2010. Mesatarje e mbërritjeve vjetore është 23.336 turistë. Grafiku i pjesës së tregut tregon

një pjesë tregu që fluktuon 1.25% deri në 1.29% për periudhën 1999-2009 dhe që rritet shumë

për vitin 2010 ne 2.9%. pjesa e tregut në total është 1.33%. Norma e rritjes është negative në

2000, më tej varion nga 0 në 50%. Në përgjithësi ka një tendencë rritjeje në rritje. Norma

mesatare e rritjes eshte 24.4%.

Evropa Perendimore. Nuk janë përfshirë origjina si Gjermania dhe Britania e Madhe, Franca,

Italia. Këtu përfshihen vendet : Zvicra, Austria, Hollanda, Belgjika, Suedia, Norvegjia,

Danimarka, Irlanda, Spanja, Finlanda, Malta, Qipro,Luksemburgu, Islanda.

Grafiku i kërkesës tregon një kërkesë në rritje, me përjashtim të 2009 që ka qënë vit

stanjacioni. Mbërritjet mesatare janë 40.781 turistë/vit. Grafiku i pjesës së tregut tregon një

pjesë tregu që varion nga 2%-3%, ndërsa për 2010 arrin në 3.9%. Mesatarja e pjesës së tregut

është 2.73%. Grafiku i normës së rritjes varion midis 0 dhe 30%. Për 2010 është 25%.

Norma mesatare e rritjes është 21.5%. tendenca e rritjes në përgjithësi është konstante.

Evropa Lindore

69

Grafiku i kërkesës për Evropën Lindore tregon që kërkesa është në rritje, me përjashtim të një

rënie në vitin 2009. Mbërritjet mesatare janë 17.680 turistë/vit për 2010. Grafiku i pjesës së

tregut tregon një rritje të pjesës së tregut deri në vitin 2007 në 1.7%, rënie për 2008 dhe 2009 në

1.1%, rritje në 2010 në 1.78%. Pjesa e tregut (si mesatare) është 0.88%. grafiku i normës së

rritjes varion nga -5% (në vitet 2001, 2009) në 60% në 2002 dhe 90% në 2007. Norma mesatare

e rritjes është 38.7%.

Amerika e Veriut. (Kanada dhe Meksikë, USA shihet si një origjinë më vete).

Grafiku tregon që kërkesa është në rritje, me perjashtim të një rënie në 2009. Mesatarja e

mbërritjeve është 4.673. Grafiku i pjesës së tregut rritet deri në 2006 me 0.38%, ulet deri në

2009 në 0.25%, rritet për 2010 deri në 0.45%. Pjesa e tregut është 0.27%. Grafiku i rritjes tregon

një normë rritjeje që varion nga -10% në 50%. ka patur pikun në 2004, vlerën më të vogël në

2009. Mesatarja e rritjes është 28.7%.

Amerika e Jugut. Përfshin origjinat Argjentinë, Brazil, Kolumbi, Peru, Uruguaj, Venezuela.

Grafiku i kërkesës tregon një rënie të madhe në vitin 2010. Mesatarja e mbërritjeve është 599

turistë/ vit. Pjesa e tregut është shumë e variushme. Ka arritur pikun në 2009 dhe bie në

2010. Pjesa e tregut është 0.039%. Grafiku i rritjes tregon një rritje shumë të madhe për

2009 prej 120%. Mesatarja e rritjes është 27.12%.

Lindja e Mesme. Përfshin vendet Egjypt, Irak, Jordani, Kuvait, Libi, Palestine, Arabia Saudite,

Siri.

Kërkesa ulet deri në 2002, më vone rritet më shumë oshilacione. Mesatarja e mbërritjeve është

1119 turistë/vit. Pjesa e tregut ulet vazhdimisht nga 2000 në 2010, nga 0.27% në 0.006%. Norma

e rritjes varion nga -30%, në 30%. Norma mesatare e rritjes është 0.7%.

Azia Verilindore, përfshihen vendet Kinë, Japoni, Kore. Grafikët kanë të njëjtën forma si grafiku

i Koresë. Rriten shumë në 2009 si kërkesë dhe pjesë tregu, po ashtu një rritëm të lartë rritjeje.

Mesatarja e mbërritjeve është 3.733 turistë/ vit. Pjesa e tregut është 0.2%. Rritja mesatare 42%.

Azia Juglindore dhe ajo Jugore kanë një kërkesë shumë të ulët për t‟a marrë në konsideratë.

70

Tabela;

MBERRIT. 2009 MBERRIT. 2010

1.KOSOVE 1. KOSOVE

2.MAQEDONI 2. MAQEDONI

3. MAL i ZI 3. MAL i ZI

4. ITALI 4. ITALI

5. SERBIA 5. GREQI

6.GREQIA 6. SERBI

7.UK 7.UK

8.USA 8. USA

9.GJERMANI 9. GJERMANI

10.TURQI 10. TURQI

11.FRANCE 11. FRANCE

12.BULLGARI 12. ZVICER

13.ZVICER 13. BULLGARI

14.AUSTRI 14. AUSTRI

15.HOLLANDE 15.KROACI

16.POLONI 16.POLONI

17.KROACI 17. HOLLANDE

18.BELGJIKE 18. BELGJIKE

19.KANADA 19. KANADA

20.SLLOVENI 20. SLLOVENI

21.SUEDI 21. SUEDI

22.REPU. CEKE 22. REP. CEKE

23.AUSTRALI 23. AUSTRALI

24.RUMANI 24. RUMANI

25.HUNGARI 25.HUNGARI

26.REP. E KORESE 26.RUSI

27.FEDERATA RUSE 27. NORVEGJI

28.NORVEGJI 28. REP E KORESE.

29.IRLAND 9. BOSNJE –HERCE.

30.SPANJA 30. SPANJE

31.DANIMARKA 31.IRLAND

32.FINLANDA 32.DANIMARK

33.BOSN. DHE HER. 33. FINLAND

34.IZRAEL 34. IZRAEL

35.SLLOVAKIA 35. SLLOVAKIA

36. KINA 36. KINA

37.UKRAINE 37. UKRAINE

38.JAPONI 38. JAPONI

39.MALTA 39. MALTE

40.EGJYPT 40.EGJYPT

71

10 vendet e para për mberritjet mesatare i mbajnë Kosovë, Maqedoni, Mal i Zi, Itali, Greqi,

Sërbi, UK, USA, Gjermani, Turqi.

Greqia është në vend të pestë për 2010 ndërkohë që për 2009 ishte në vend të 6, duke i zënë

vendin Serbisë. Ndërkohë që Greqia fiton një vend Serbia e humbet atë. Zvicra ka kaluar nga

vendi I 13-të në të 12-të, duke lënë pas Bullgarinë. Kroacia nga vendi i 17-të në vend të 15-të,.

Eshtë ngjitur me dy vende , duke ndërruar vend me Hollandën, e cila zbriti 2 vende. Rusi dhe

Norvegji janë ngritur nga një vend ndërkohë që Republika e Koresë ka rënë dy vende. Bosnje –

Hercegovina nga vendi i 33-të në vendin e 29-të. Zbret irlanda nga vendi i 29-të në vendin e 31-

të. Danimarka nga vendi i 31-të zbret në vendin e 32-të. Finlanda nga vendi i 32-të në vendin e

33-të.

Tabela më poshtë jep renditjen e vendeve sipas rendit zbrites për sa i përket numrit mesatare të

turistëve/vit dhe numrit te turistëve /banorë në vendin origjinë;

Vendet: Vendet

1.KOSOVE 1.KOSOVA

2.MAQEDONI 2.MAL i ZI

3. MAL i ZI 3.MAQEDONI

4. ITALI 4.SERBI

5. GREQI 5.GREQI

6.SERBI 6.SLLOVENI

7.UK 7. MALTA

8.USA 8. KROACI

9.GJERMANI 9. ITALI

10.TURQI 10.ZVICER

11.FRANCE 11.BULLGARI

12..ZVICER 12. UK

13.BULLGARI 13.LUKSEMBURG

14.AUSTRI 14.NORVEGJI

15.KROACI 15.ISLAND

16.POLONI 16.QIPRO

17.HOLLANDE 17.BELGJIKE

18.BELGJIKE 18. BOSN. DHE HERCEG.

19.KANADA 19.IRLAND

20.SLLOVENI 20.SUEDI

21.SUEDI 21. HOLLANDE

22.REPU. CEKE 22.REP. CEKE

23.AUSTRALI 23. DANIMARK

24.RUMANI 24. FINLAND

25.HUNGARI 25. GJERMANI

26.FEDERATA RUSE 26. ESTONI

27.NORVEGJI 27.HUNGARI

28.REP E KORESE 28. TURQI

29.BOSN DHE HERC 29. SLLOVAKI

30.SPANJA 30.FRANCE

31.IRLAND 31.POLONI

32.DANIM ARKA 32.IZRAEL

33.FINLAND. 33.AUSTRALI

72

34.IZRAEL 34.RUMANIA

35.SLLOVAKIA 35.KANADA

36.KINA 36.LITUANI

37.UKRAINE 37. ZELANDE E RE

38.JAPONI 38.USA

39.MALTA 39. REP E KORESE

40.EGJYPT 40.AUSTRI

Malta zë vendin e 38- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 7-të për mbërritjet/ banorë.

Eshtë zhvendosur prej 31 vendesh. Sllovenia vendin e 20-të për mbërritjet mesatare dhe vendin

e 6-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 14 vendesh. Norvegji zë vendin e 27- të për

mbërritjet mesatare dhe në vendin e 14-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 13

vendesh. Finlanda zë vendin e 33- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 24-të për

mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 11 vendesh. Bosnja dhe Herzegovina zë vendin e 29-

të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 18-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 9

vendesh. Danimarka zë vendin e 32- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 23-të për

mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 9 vendesh. Kroacia zë vendin e 15- të për mbërritjet

mesatare dhe në vendin e 8-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 7 vendesh. Sllovakia

zë vendin e 35- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 29-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë

zhvendosur prej 6 vendesh. Serbia zë vendin e 6- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 4-të

për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 2 vendesh. Zvicera zë vendin e 12- të për

mbërritjet mesatare dhe në vendin e 10-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 2

vendesh. Bullgaria zë vendin e 13- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 11-të për

mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 2 vendesh. Izraeli zë vendin e 34- të për mbërritjet

mesatare dhe në vendin e 32-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur prej 2 vendesh. Mal i Zi

zë vendin e 3- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 2-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë

zhvendosur me 1 vend. Belgjika zë vendin e 18- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 17-të

për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur me 1 vend. Suedia zë vendin e 21- të për mbërritjet

mesatare dhe në vendin e 20-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë zhvendosur me 1 vend. Republika

Ceke zë vendin e 22- të për mbërritjet mesatare dhe po atë vend për mbërritjet/ banorë. Greqia

po ashtu mban të njëjtin vend atë të 5-të. Maqedonia zë vendin e 2- të për mbërritjet mesatare

dhe në vendin e 3-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur me 1 vend. Hungaria zë vendin e 25- të

për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 27-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 2 vendesh.

Hollanda zë vendin e 17- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 21-të për mbërritjet/ banorë.

Eshtë ulur prej 4 vendesh. Italia zë vendin e 4- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 9-të

73

për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 5 vendesh. UK zë vendin e 7- të për mbërritjet mesatare

dhe në vendin e 12-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 5 vendesh. Australia zë vendin e

23- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 33-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 10

vendesh. Rumania zë vendin e 24- të për mbërritjet mesatare dhe ne vendin e 34-të për

mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 10 vendesh. Republika e Koresë zë vendin e 28- të për

mbërritjet mesatare dhe ne vendin e 39- të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 11 vendesh.

Irlanda zë vendin e 31- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 19-të për mbërritjet/ banorë.

Eshtë ulur prej 12 vendesh. Gjermania zë vendin e 9- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e

25- të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 14 vendesh. Polonia zë vendin e 16- të për

mbërritjet mesatare dhe në vendin e 31-të për mbërritjet/ banorë. Eshte ulur prej 15 vendesh.

Kanadaja zë vendin e 19- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 35-t të për mbërritjet/

banorë. Eshtë ulur prej16 vendesh. Turqia zë vendin e 10- të për mbërritjet mesatare dhe në

vendin e 28-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 18 vendesh. Franca zë vendin e 11- të për

mbërritjet mesatare dhe në vendin e 30-të për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej19 vendesh.

Austria zë vendin e 14- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 50-të për mbërritjet/ banorë.

Eshtë ulur prej 26 vendesh. USA zë vendin e 8- të për mbërritjet mesatare dhe në vendin e 38-të

për mbërritjet/ banorë. Eshtë ulur prej 30 vendesh.

RENDITJA E VENDEVE SIPAS NORMES MESATARE TE RRITJES

1.KOSOVE 1.MALTA

2. MAQEDONI 2. SLLOVAKIA

3. MALI i ZI 3.POLONI

4. ITALI 4. REP. CEKE

5.SERBI 5. FEDERATA RUSE

6. GREQI 6. IZRAEL

7. UK 7. BOSN DHE HERZ

8.USA 8. UKRAINE

9.GJERMANI 9. SLLOVENI

10. TURQI 10. KOSOVA

11. FRANCE 11. KINA

12. BULLGARI 12. KANADA

13. ZVICER 13. FINLAND

14. AUSTRI 14. KROACIA

15. HOLLANDE 15. RUMANIA

16. POLONI 16. AUSTRALIA

17. KROACI 17. HUNGARI

18. BELGJIKE 18. REP E KORESE

19. KANADA 19. BELGJIKE

20. SLLOVENI 20. ZVICER

74

21. SUEDI 21.SUEDI

22. REP. CEKE 22. AUSTRI

23. AUSTRALIA 23. UK

24. RUMANIA 24. HOLLANDE

25. HUNGARI 25. MAQEDONIA

26. REP E KORESE 26. IRLAN

27. FEDERATA RUSE 27. USA

28. NORVEGJI 28. SPANJE

29. IRLAND 29. NORVEGJIA

30. SPANJE 30. GREQI

31. DANIMARKE 31.TURQI

32. FINLANDE 32. GJERMANI

33. BOSN DHE HERC. 33. BULLGARIA

34. IZRAEL 34. FRANCE

35. SLLOVAKI 35. ITALIA

36. KINA 36. MAL i ZI

37. UKRAINE 37. EGJYPT

38. JAPONI 38. JAPONI

39. MALTA 39. DANIMARK

40. EGJYPT 40. SERBIA (-)

Në qofte se shohim tabelën do vemë re që ka një tendencë të vendeve me mbërritje më të vogël

mesatare për të patur një rritje më të madhe si p.sh Malta që është në vendin e parë për rritjen

ndërkohë që mban vendin e 39-të për mbërritjet, Sllovakia që është në vendin e 35-të nga 40

vendet që emetojnë turistë, që kam marrë në shqyrtim, për nga mbërritjet mesatare, dhe e dyta

për nga rritja, Republika Ceke në vend të 4-ët për rritmet e rritjes dhe në vendin e 22-të për

mbërritjet mesatare, Rusia që zë vendin e 5-të për sa i përket rritmeve të rritjes nga vendi i 27-të

për numrin e mbërritjeve mesatare, Izraeli në vend të 6-të për sa i përket rritmeve të rritjes nga

vendi i 34-tët për mbërritjet mesatare, Bosnja dhe Hercegovina në vend të 7-të për sa i përket

rritmeve të nga vendi i 33-të për mbërritjet mesatare, Ukraina në vend të 8-të krahasuar me

vendin e 37-të për sa i përket mbërritjeve mesatare, Kina që zë vendin e 11-të për rritjen dhe

vendin e 36-të për mbërritjet mesatre, Finlanda që zë vendin e 13-të për rritjen mesatare dhe atë

të 32-të për mbërritjet mesatare. Nga ana tjetër vende që kanë pasur mbërritje të mëdha kanë një

rritëm rritjeje më të ulët (gjë që është logjike). Për shembull Austria është në vendin e 22-të për

sa i përket rritmit të rritjes, ndërkohë që për numrin e mbërritjeve ishte në vendin e 14-të, UK në

vend të 23-të krahasuar me atë të 7-të për sa i përket mbërritjeve turistike, Hollandë në vend të

24-të për rritmin e rritjes krahasuar me atë të 15-të për mbërritjet mesatare, Maqedoni në vendin

e 25-të për rritmin e rritjes krahasuar me vendin e 2-të për mbërritjet turistike mesatare, USA

në vend të 27-të për rritjen, në vend të 8-të për mbërritjet turistike, Greqia në vend të 30-të për

rritjen mesatare, krahasuar me vendin e 6-të për rritjen, Turqia në vend të 31-të për rritjen

75

krahasuar me vendin e 10-të për mbërritjet mesatare, Gjermania në vend të 32- të për rritjen

mesatare, krahasuar me vendin e 9- të për mbërritjet mesatare, Bullgaria në vend të 33- tët për

rritjen krahasuar me vendin e 12- të për mbërritjete mesatare, Franca në vend të 34- tët për

rritjen, krahasuar me vendin e 11- të për mberritjet mesatare, Italia në vend te 35- të për rritjen

krahasuar me vendin e 4-tët për mbërritjet mesatare, Mali i Zi në vend të 36- të për rritjen

mesatare krahasuar me vendin e 3- të për mberritjet mesatare, Serbia në vend të 40- të për rritjen

mesatare (ka nje rritje mesatare negative), krahasuar me vendin e 5- të për mberritjet mesatare.

Ka nje grup tjetër vendesh që kanë një rritëm të lartë rritjeje dhe një numëer po të madh

mbërritjesh mesatare vjetore si Polonia, që zë vendin e tretë për rritjen mesatare dhe vendin e

16-të për sa i përket numrit të turistëve, Sllovenia që zë vendin e 9- të për rritjen mesatare nga

vendi i 20-të për mbërritjet mesatare dhe Kosova, që zë vendin e 10- të për rritjen mesatare

krahasuar me vendin e 1-rë për mbërritjet mesatare, Kanadaja që zë vendin e 12- të për rritjet

mesatare dhe vendin e 19- të për mesataren e mbërritjeve. Kategoria e tretë e vendeve janë

vendet që kanë një ndryshim të vogël të renditjes përsa i përket rritjes mesatre dhe mbërritjeve

mesatre, si, p.sh. Kroacia që zë vendin e 14- të për rritjen mesatre nga vendi i 17- të për

mberritjet mesatare, Belgjika që zë vendin e 19- të për rritjen nga ai i 18- të për mbërritjet

mesatre, Zvicra që zë vendin e 20- të për rritjen mesatre krahasuar me vendin e 13-te për

mbërritjet mesatre, Suedia që mban të njëjtin vend të 21-të si për rritjet dhe mbërritjet mesatre,

Irlanda në vend të 26- të për rritjen mesatre dhe në vend të 29- të për mbërritjet mesatare,

Spanja që zë vendin e 28- të për rritjen mesatre dhe vendin e 30- të për mberritjet mesatre,

Norvegjia që zë vendin e 29- të për rritjen mesatre dhe vendin e 28-të për mbërritjet mesatre,

Danimarka në vend të 39- të për rritjen mesatare krahasuar me vendin e 31- të për mberritjet

mesatare, Egjypti që zë vendin e 37- të për rritjen mesatre dhe vendin e 40- të për mbërritjet

mesatre, Japonia që zë vendin e 38- të për mbërritjet dhe rritjen mesatre.

Tendencat e rritjes se kërkesës së origjinave , po për 12 vitet e fundit, e matur mbi bazë të

tendencës të rritjes së kërkesës, e llogaritur nëpërmjet koeficientit të regresionit , pas

desezonalizimit të kërkesës, nëpërmjet koeficientëve të sezonalitetit, na jep një renditje tjetër.

Renditja e vendeve sipas koeficientit të regresionit linear të thjeshtë të rritjes është::

Mesatarja e mberritj. Koeficienti i regresionit

1.KOSOVE 1.KOSOVA

2.MAQEDONIA 2. MAQEDONIA

3. MAL i ZI 3. GREQIA

4. ITALI 4. ITALIA

5. SERBIA 5. MAL i ZI

6.GREQIA 6. GJERMANI

7.UK 7. UK

8.USA 8. TURQI

9.GJERMANI 9. KROACIA

76

10.TURQI 10. POLONI

11.FRANCE 11. FRANCE

12.BULLGARI 12. USA

13.ZVICER 13. ZVICER

14.AUSTRI 14. REP. E KORESE

15.HOLLANDE 15. BULLGARIA

16.POLONI 6. SLLOVENIA

17.KROACI 17. RUMANIA

18.BELGJIKE 18.AUSTRIA

19.KANADA 19.BOSN. DHE HERZ.

20.SLLOVENI 20. BELGJIKE

21.SUEDI 21. KANADA

22.REPU. CEKE 22. RUSIA

23.AUSTRALI 23 AUSTRALIA

24.RUMANI 24. SUEDI

25.HUNGARI IZRAEL

26.REPUB. E KORESE 26. REPUB. CEKE

27.FEDERATA RUSE 27. HUNGARI

28.NORVEGJI 28. NORVEGJI

29.IRLAND 29. HOLLANDE

30.SPANJA 30. SPANJA

31.DANIMARKA 31. MALTA

32.FINLANDA 32. SLLOVAKIA

33.BOSN. DHE HERC. 33. FINLANDA

34.IZRAEL 34. BRAZIL

35.SLLOVAKIA 35.LITUANIA

36.KINA 36. QIPRO

37.UKRAINE 37. ESTONIA

38.JAPONI 8. DANIMARK

39.MALTA 39. JAPONI

40.EGJYPT 40.ZELANDA E RE

Kosova dhe Maqedonia janë dy vendet jo vetëm me numrin më të madh të mbërritjeve, por edhe

me tendencën më të madhe të kërkesës. Duhet të kemi parasysh këtu që koeficienti i kërkesës së

Kosovës është rreth 8 herë më i madh se ai i Maqedonisë, pra një rritje vërtet e madhe krahasuar

me Maqedoninë, pavarësisht se si mesatare mbërritjesh ka një ndryshim prej vetem 3 herësh.

Vendin e tretë për sa i përket tendencës së kërkesës e ka Greqia, ndonëse si mesatare të

mbërritjeve ka vendin e gjashtë, ndërsa si pjesë të tregut vendin e pestë. Tendenca e kërkesës së

Greqisë është më e madhe se e Italisë dhe Malit te Zi, me gjithë se këto dy vende kishin një

pozicion më të mirë të pjesës së tregut se Greqia. Italia vjen në radhë e katërta për sa i përket

tendencies së kërkesës, një pozicion që është i njëjtë me atë të mesatares së mbërritjes. Mali i Zi

ka një tendencë të kërkesës më të vogël se Italia dhe se të gjitha vendet e tjera të rajonit, duke

zënë vendin e 5-të krahasuar me vendin e tretë për sa i përket mesatares së mbërritjes, dhe

vendin e 4-të për sa i përket mesatares së pjesës së tregut. Gjermania për sa i përket tendencës së

kërkesës, ka një tendencë më të madhe se te Mbreteritë e Bashkuara, duke zënë vendin e gjashtë

nga vendi i 9-të për mbërritjet, ndonëse kjo e dyta ka një mesatare më të madhe mbërritjesh se sa

Gjermania, si dhe një pjesë tregu përsëri më të mirë se sa Gjermania. Mbreteritë e Bashkuara

mbajnë të njëjtin pozicoin (vendin e 7-të) si për mbërritjet mesatare dhe tendencën e kërkesës.

77

Pas UK vjen Turqia e cila lë pas USA për tendencën e kërkesës gjatë 11 viteve të fundit.

Surprizë është Kroacia e cila kapërcen nga vendi i 17 në vendin e 9 për sa i përket tendencies së

kërkesës dhe lë pas shumë origjina të mëdha për Shqipërinë si USA, Francën, Bullgarinë,

Zvicrën, Austrinë, Hollandën. Ne vend te 10-të është Polonia e cila po ashtu bën një kapërcim të

madh nga vendi i 16 në vend të 10, për sa i përket tendencës së kërkesës. Franca në vend të 11

për sa i përket mbërritjeve, po në vend të 11-të dhe për tendencën e kërkesës. Ndërsa USA shkon

në vend të 12 për sa i përket tendencës së kërkesës, ndërkohë që mban vendin e 8-të për sa i

përket mbërritjeve mesatare, dhe për pjesën e tregut, një tregues që kërkesa nga USA është rritur

pak me kalimin e kohës. Zvicra nuk e ndryshon pozicionin e vet. Ne vend të 13-të edhe për sa i

përket tendencës së kërkesës, ashtu si për mbërritjet mesatare dhe për pjesën e tregut. Pra ka një

rritje normale, që është rritja e tregut total të huaj. Republika e Koresë nga vendi i 32 kalon në

vendin e 14 për sa i përket tendencës së kërkesës gjë që tregon që ka një rritje shumë të madhe të

kërkesës. Bullgaria ka vendin e 12-të për sa i përket mesatares se kërkesës dhe pjesës së tregut

dhe vendin e 15-të për tendencën e kërkesës Sllovenia zë vendin e 16-të për sa i përket tendencës

së tregut, ndërkohë që për mbërritjet mesatare zë vendin e 20-të, dhe të pjesës së tregut vendin e

21-të, gjë që tregon që ka patur pjesë të vogël tregu por është rritur shpejt. Rumania po ashtu ka

nje tendencë të kërkesës të lartë. Ka vendin e 24-tët për sa i përket mesatares së mbërritjeve,

vendin e 17-të për sa i përket tendencës së kërkesës. Një rritje kjo shumë e mirë. Në të kundërt

Austria nga vendi i 14-të për mbërritjet, shkon në vendin e 18-të për tendencën e kërkesës, duke

patur përpara Rumaninë, Slloveninë, Rep. e Koresë. Bosnja dhe Herzegovina nga vendi 33-të

për sa i përket mbërritjeve kalon në vendin e 19-të për tendencën e rritjes, një kapërcim ky

shumë i madh. Belgjika nga vendi i 18-të për mbërritjet shkon në vendin e 20-të për tendencën e

kërkesës. Një rënie kjo për Belgjikën, ndërkohë që si pjesë tregu kishte rritje. Kanadaja ka

vendin e 19-të për sa i përket mbërritjeve mesatare por vendin e 21-të për tendencën e kërkesës.

Rusia vendin e 27-të për mbërritjet turistike, vendin e 22-të për tendencën e tregut. Australia

mban të njëjtin pozicion si për mbërritjet dhe tendencën e tregut, vendin e 23-të për tendencën e

tregut. Suedia nga vendi i 21-të për mbërritjet zbret në vendin e 24-tët për tendencën e kërkesës.

Izraeli nga vendi i 34-tët për mbërritjet ngjitet në vendin e 25-të për tendenceën e kërkesës.

Republika Ceke renditet e 22-ta për mbërritjet por e 26-ta për tendencën e rritjes së kërkesës.

Hungaria zë vendin e 25-të për mbërritjet dhe vendin e 27-të për tendencën e kërkesës.

Norvegjia zë vendin e 28 për mbërritjet dhe vendin e 28-të për tendencën e kërkesës. Hollanda

vendin e 15-të për mbërritjet, por vendin e 29-të për tendnecën e kërkesës. Spanja zë vendin e

30-të për mbërritjet mesatare dhe po atë vend për tendnecën e kërkesës. Malta vendin e 39-të

për mbërritjet mesatare por vendin e 31-të për tendnecën e kërkesës. Sllovakia vendin e 35-të

78

për mbërritjet, vendin e 32-të për tendnecën e tregut. Finlanda vendin e 32-të si për mbërritjet

dhe vendin e 33-të për tendnecën e kërkesës. Brazil vendin e 44-të për mbërritjet mesatare por

vendin e 34-të për tendnecën e tregut. Lituania vendin e 43-të për mbërritjet, vendin e 35-të për

tendnecën e kërkesës, Qipro vendin e 45-të për mbërritjet dhe vendin e 36- të për tendnecën e

kërkesës, Estoni vendin e 42- të për mbërritjet dhe atë të 37-të për mbërritjetet, Danimarka

vendin e 31- të për mbërritjet dhe atë të 38-të për tendnecën, Japoni vendin e 38- të për

mbërritjet dhe vendin e 39-të për tendnecën e kërkesës, Zelanda e Re vendin e 41 – të për

mbërritjet dhe vendin e 40-të për tendnecën e kërkesës. Gjë që i ka spostuar vendet si Egjipti, në

vendin e 47-të nga ai I 40-të, Ukraina në vendin e 55-të nga ai I 37-të, (me koeficient negative të

tendnecës së kërkesës), Serbinë në vendin e 56-të nga ai i 5-të ,(po me koeficient negative), Kina

në vendin e 45-të nga ai i 36-të, Irlanda në vendin e 54 nga ai i 29-të, (edhe kjo negative).etj.

VENDET SIPAS TENDENCES SE RRITJES :

NORMA MES E RRITJES KOEFIC i REGRES TE RRITJES.

1.MALTA 1. MALTA

2. SLLOVAKIA 2. UKRAINE

3.POLONI 3. IZRAEL

4. REP. CEKE 4. FED. RUSE

5. FEDERATA RUSE 5.SLLOVENI

6. IZRAEL 6. GREQI

7. BOSN DHE HERZ 7. RUMANIA

8. UKRAINE 8. BULLGARIA

9. SLLOVENI 9. TURQI

10. KOSOVA 10. MAQEDONI

11. KINA 11. GJERMANI

12. KANADA 12. DANIMARK

13. FINLAND 13. BOSN DHE HERZ

14. KROACIA 14. SPANJE

15. RUMANIA 15. FRANCE

16. AUSTRALIA 16. JAPONI

17. HUNGARI 17. ITALI

18. REP E KORESE 18. ZVICER

19. BELGJIKE 19. KROACI

20. ZVICER 20. AUSTRALI

21.SUEDI 21. NORVEGJI (-)

22. AUSTRI 22. USA (-)

23. UK 23. AUSTRIA (-)

24. HOLLANDE 24. HOLLANDE (-)

25. MAQEDONIA 25. BELGJIKE (-)

26. IRLAND 26. UK (-)

27. USA 27. KANADA (-)

28. SPANJE 28. SUEDI (-)

29. NORVEGJIA 29. IRLAND (-)

30. GREQI 30. REP E KORESE (-)

31.TURQI 31. FINLAND (-

79

32. GJERMANI 32. POLONI (-)

33. BULLGARIA 33. HUNGARI (-)

34. FRANCE 34. EGJYPT (-)

35. ITALIA 35. REP CEKE (-)

36. MAL i ZI 36. KINA (-)

37. EGJYPT 37.SLLOVAKIA (-)

38. JAPONI 38. KOSOVA???

39. DANIMARK 39 MALI i ZI???

40. SERBIA (-) 40. SERBI???

Malta ka jo vetëm një mesatre rritjeje të lartë por dhe një tendencë rritjeje në ritje të lartë, ndërsa

, Sllovakia pavarësisht se ka një mesatare rritjeje të lartë, tendenca e saj është në ulje, dhe ka një

tendencë të fortë uljeje (e fundit ne listën e rritjes). Poloni po njësoj si Sllovakia ka një tendencë

uljeje të madhe, të rritmit të rritjes. Republika Ceke po ulet me rritme më të ulëta se Polonia, por

gjithashtu rritmi i rritjes është negative. Republika Ceke me një mesatre rritjeje të lartë, ka një

tendencë të rritjes negative, më të madhe se të Polonisë, por më të vogël se të Sllovakisë.

Federate Ruse ka një mesatre të lartë rritjeje dhe gjithashtu një tendencë të lartë të rritmit të

rritjes. Izraeli po ashtu ka një mesatre rritjeje të mirë dhe një tendencë rritjeje të lartë, edhe më

të lartë se Rusia. Bosnja dhe Hercegovina një rritëm rritjeje të lartë dhe një tendencë rritjeje

positive,ukraina një mestare të lartë dhe një tendencë rritjeje në rritje, (e dyta për nga rritmi i

rritjes). Sllovenia ka një tendencë rritjeje në rritje (e 5-ta në renditje pas Federates Ruse). Kina

ka nje rritëm rritjeje të lartë, por me një tendencë rritjeje në rënie (pak më të ulët se Sllovakia).

Kanada ka nje rritëm rritjeje te larte, por një tendencë rritjeje ne ulje. Finlanda ka një tendencë

rritjeje dhe ajo ne ulje. Kroacia jo vetëm ka rritje mesatre të lartë por edhe me një tendencë

rritjeje në rritje. Rumania ka mesatre të lartë dhe me rritëm rritjeje të lartë, (e 7-ta në renditje).

Australia ka tendencë rritjeje në rritje, zë vendin e 20-të. Hungaria ka një tendencë rritjeje në

ulje, dhe kjo tendencë është më e madhe edhe se e Polonisë, duke zënë vendin e 33-të. Edhe

Republika e Koresë megjithëse se ka një rritëm rritjeje të lartë, ka tendencë rritjeje negative.

Belgjika ka rritëm rritjeje të mirë por me një tendencë rritjeje në rënie, më të madhe se

Norvegjia, USA, Austria dhe Hollanda. Zvicra ka nje normë të lartë te rritjes dhe një tendencë

në rritje të normës së rritjes. Suedia ka mesatare relativisht të mirë rritjeje, por një tendencë

negative të rritjes së normës së rritjes. Austria ka një norme të moderuar të rritjes por dhe një

tendencë shumë të lehtë rënëse të normës së rritjes. UK ka normë të moderuar të rritjes por një

tendencë rënëse te kërkesës, edhe më të lartë se Belgjika. Hollanda po ashtu, ka mesatare të

moderuar rritjeje, dhe një normë të vogël negative të tendenciës së rritjes. Maqedonia një normë

jo shumë të fortë të rritjes por një tendencë të lartë të rritjes. Irlanda ka një tendencë rënie të

kërkesës më të madhe se UK, Kanada dhe Suedi. USA po ashtu ka një tendencë negative të

rritjes, por shumë të lehtë. Spanja ka tendencë rritjeje të normës së rritjes, duke zënë vendin e

80

14-të. Norvegjia ka normë të ulët rritjeje si dhe një tendencë gati horizontale të rritmit të rritjes.

Greqia po ashtu ka një tendencë të lartë rritjeje, duke zënë vendin e 6-të për nga rritja. Turqia po

ashtu ka një tendencë pozitive të rritjes, por qe eshte me e ulet se Greqia, Bullgaria dhe

Rumania. Gjermania ka një tendencë positive por si mesataren ashtu dhe tendencën e rritjes e ka

më të vogël se Turqia duke zënë vendin e 11-të. Bullgaria megjithëse mesataren e ka më të ulët,

normen e rritjes e ka më të madhe se Turqia. Franca me një mesatare dhe një rritem rritjeje më të

lartë se Italia. Egjypti ka një tendencë rritjeje negative ndërsa Japonia positive dhe edhe më të

lartë se Italia. Danimarka po ashtu ka rritëm rritjeje positive dhe më të lartë se Bosnje

Hercegovina, Franca dhe Italia.

Një renditje sipas mesatareve të rritjes së vendeve e kam dhënë në tabelën 1. Duke hequr ato

vende që kanë rritje negative si dhe ato vende që kanë dispersionet më të mëdha se mesataret,

apo shumë të mëdha krahasuar me mesatret kanë ngelur këto vende të renditura sipas madhësisë

së rritmeve të rritjes mesatare. (tabela 2). Këto vende janë ato që japin një model të qëndrueshem

rritjeje, dhe kane një rritëm rritje të mirë.

Vendet që kanë një perspectivë të mirë rritjeje janë Polonia , Republika Ceke, Bosnja dhe

Hercegovina , Kosova, Kanada, Kroacia, Rumania, Australia, Hungaria, Republika e Koresë,

Belgjika, Zvicra, Suedia, Austria, Uk, Hollanda, Maqedonia, Irlanda, USA, Spanja, Norvegjia,

Greqia, Turqia, Gjermania, Argjentina, Bullgaria, Franca, Maroku, Italia, Siria, Mali i Zi.

Vendet e renditura sipas rëndesisë së tendenciës së rritjes( kam perdorur vlerën e b0 për të

krahasuar). jepen në tabelën 3. Këtu janë hequr vendet që kanë përsëri mesataret negative apo

dispersione shumë të medha.

Vendi me koeficient regresioni më të madh (pra me rritje mesatare afatgjatë më të madhe) është

Estonia,më pas Brazili si dhe Izraeli por që kanë koeficientin e prerjes së abshisës negative që

tregon që kanë një kërkesë në vlera absolute të vogël, Filipinet, Siria, Sllovenia, Greqia (me

vlerë negative sepse ka filluar me vlera shumë të vogla mbërritjesh), Rumania, Maroku,

Bullgaria, Turqia, Maqedonia, Gjermania, Danimarka, Bosnja dhe Hercegovina, Spanja, Franca,

Qipro, Japoni,Itali, Zvicer, Kroaci, Zelanda e Re, Australia,ndërsa Norvegjia, USA, Argjantina,

Austria, Hollanda, Belgjika, Uk, Kanada, Suedia,Irlanda, Republika e Koresë, Finlanda, Irani,

Polonia, Hungaria, Republika Ceke, India, Kina, Lituania, janëvende që kanë rritje negative .

81

KREU III

ANALIZIMI I TREGJEVE KRYESORE ORIGJINE QE

VIJNE NE SHQIPERI

3.1*. OBJEKTIVAT E KËRKIMIT

Realizimi kërkimit ka patur si pikësynim përmbushjen e disa objektivave të cilat jane.

1-Të sigurojmë të dhëna mbi opinionet e demografite e turisteve të huaj, qe vizitojne

Shqipërine sipas tregjeve origjine.

2-Të sigurojmë të dhëna mbi sjelljen turistike te turisteve ne vendet origjine.

3- Të sigurojme te dhena ne lidhje me sjelljen e turisteve ne destinacion (Shqiperi).

4- Te sigurojme te dhena ne lidhje me perceptimin e turisteve per destinacionet

turistike te rajonit.

5- Te sigurojme te dhena ne lidhje me perceptimin e tyre per cilesine e sherbimit ne

desatinacion (Shqiperi)

6- Te sigurojme te dhena ne lidhje me aktivitetet qe ata ushtrojne ne Shqiperi.

Gjendemi perballe kesaj situate. A eshte “segmentimi a priori” apo “segmentimi a posteriori”.

(Bagozzi 1986 33

per perdorim te pergjithshem, Smith 1989 per aplikime ne kerkimet ne

turizem)34

. Segmentimi apriori ndodh kur nje variabel kriter per ndarjen e nje tregu total ne

tregje me te vogla njihet tashme ne avance. Segmentimi a posteriori po ashtu njihet si

segmentimi faktor-klaster, (Smith 1989). Kjo behet kur marketeri nuk ka njohuri me pare ne

lidhje me grupet homogjene ne treg. Ne kete rast ka mundesi, qe segmente te ndryshme qe

egzistojne (bazuar p.sh. mbi diferencat mbi faktoret motivacional, te qendrimeve apo te sjelljes),

por qe nuk njihen shume. Ne kete pjese te punimit kemi perdorur si kriter baze segmentimi

vendin origjine me supozimin se origjina te parbashketa krijojne segmente me te ngjashme tregu

per sa i perket sjelljes turistike, zakoneve te udhetimit, burimeve te informacionit, formave te

33

Bagozzi R.P. (1986); Principles of Marketing Management. Science Research Associates, Chicago. 34

Smith L. J. (1989); Tourism analysis; A handbook. Wiley, New York.

82

transportit, ate qe turistet presin ne destinacion, etj. Ne pjesen e dyte kemi bere nje segmentim a

posteriori, (segmentim klaster), duke grupuar segmente sa me homogjene mbi sjelljen ne

destinacion.

3.1.TREGU KOSOVAR: (396 pyetësor): niveli I saktësisë për këtë origjinë tenton drejt 5% (400

pyetësor).

Profili social-demografik: turistët kosovarë janë të të gjitha moshave, por mosha 18-40 vjec zë

74 % të tregut. Pjesa më e madhe e të anketuarve janë femra (60% e të pyeturve), ndoshta sepse

ato pranonin më lehtë të mbushnin pyetësorin. Rreth 60% e tregut janë të martuar, kryesisht të

punesuar (58%), ose student (16%), punonjës të kualifikuar (51%). Pak janë staf I lartë ose

menaxher (rreth 25%). Janë me arsim të lartë (50%) dhe me arsim të mesëm plus profesional

(46%). Kanë të ardhura 1000-2500 euro, ( rreth 44 %) dhe nën 1000 euro, (rreth 32%). Me të

ardhura nga 2500-4000 euro janë vetëm 15% e tregut.

Sjellja turistike në përgjithësi: Kosovarët e pyetur marrin kryesisht 2 herë pushime në vit (rreth

48%), dhe tre herë pushime në vit (rreth 24%, një nga normat më të larta për këtë zgjedhje).

Vetëm një herë pushime merr vetëm 16% e tregut. Kohëzgjatja e pushimeve është zakonisht dy

apo tre jave, (rreth 72%). Pak pushojnë për një javë (rreth16%). Kosovarët udhëtojnë kryesisht

për të provuar gjëra të reja (rreth 43%), për t‟ia mbathur nga realiteti/ relaksi (rreth 56%), për të

forcuar lidhjet (rreth 24%).

Sjellja turistike në destinacion: Kosovarët që vijnë për herë të parë në Shqipëri janë rreth 16%

e tregut. Ata që e kanë vizituar dy-pesë herë Shqipërinë janë rreth 45% e tregut, ndërsa 6-10

herë kanë ardhur rreth 25% e tregut dhe mbi 10 herë afërsisht 14%. Turistët Kosovarë qëndrojnë

kryesisht 8-14 netë (rreth 56%), ndërsa 2-5 netë dhe 6-7 netë rrinë afërsisht 12% e të pyeturve.

Në Shqipëri kosovarët vijnë për pushime (68% e të pyeturve), për biznes (9%) për ngjarje

familjare (10%), për pushim dhe ngjarje familjare (12%). Kosovarët udhëtojnë kryesisht me

familjen (rreth 60%), me shokët ( 28%) dhe s‟kanë qejf të udhëtojnë vetëm, (vetëm rreth 10% e

tyre udhëtojnë vetëm). Ata shpenzojnë kryesisht 30-50 euro (rreth 53%), apo 50-100 euro

(19%). Ata qëndrojnë kryesisht në hotele (rreth 56.5%), shtepi me qira (rreth 37%) dhe miqte

(27%). Është karakteristike që kosovarët përdorin një varietet të gjere formash akomodimi, duke

filluar nga miqte dhe shoket tek komplekset turistike, fshatrat turistike etj, por nuk përdorin

kamping dhe karavanë ose tenda. Forma kryesore e transportit është makina personale (rreth

83%), autobusi (rreth 16%) dhe avioni (8%). Kosovarët në 56% të rasteve vijnë direkt në një

83

destinacion të përcaktuar mirë që me pare, në 25% bëjnë një udhëtim zinxhir (në disa vende

brenda Shqipërise).

Burimet e informacionit: Ata e marrin informacionin kryesisht nga shoket dhe miqte (40%),

reklamat dhe TV (33%), guidat e udhëtimit (23%) dhe agjensite e udhëtimit (13%). Interesante

është fakti se kosovarët, ndryshe nga shumë tregje të tjera (se bashku me malazezte) marrin

informacionet nga burimet komerciale TV dhe reklamat, në një mase të konsiderueshme. Shoket

zenë vendin e pare por në një mase konsiderueshëm me të vogel se shumë vende të tjera, ndërsa

agjensite e udhëtimit përdoren nga një pjese e vogel tregu. Kosovarët e zgjedhin Shqipërinë për

cilësinë e mikpritjes (35.5%) për arsye të tjera që nuk janë dhenë në pyetsor (këtë duhet ta

interpretojme me tepër si afeksion ndaj Shqipërise, ose për ndjenja atdhetare) (25%), për cmime

të lira (25%) dhe për të njohur vende të reja (18%). Turistët kosovare janë natyror (50%),

kulturor (25%), të pushimit (49%), ju pëlqen turizmi industrial (si zgjidhje e dyte 13%) dhe

aktivitetet sportive (6%).

Si konkluzion mund të themi se tregu kosovar mund të ndahet në treg të pushuesve dhe treg të

vizitave tek të afërmit. Tregu I biznesit është I vogel. Tek tregu I pushuesve dallojme pushuesit

familjare që janë martuar, me fëmijë, vijnë në Shqipëri bashkë me familjet e tyre me 1, 2, 3 apo

4 fëmijë, kryesisht të punesuar por edhe të tjere, kryesisht punonjës të kualifikar, shumë pak të

pakualifikuar, kryesisht me të ardhura nga 1000-2500 euro, pak me të ardhura 2500-4000 euro.

Si pushues familjar do të jenë të kushtezuar nga pushimet shkollore për marrjen e pushimeve,

ndaj dhe I marrin pushimet kryesisht 2 herë në vit, por edhe një herë pushime në vit, zakonisht

për 2-3 jave. Kanë ardhur në Shqipëri për herë të 2-5, ose më shumë se 6 here, (kjo varet nga

fakti sa e re apo e vjeter është familja), qëndrojnë kryesisht 8-14 nete. Si motiv kryesor të

udhëtimit kanë ikjen nga realiteti rutine/relaksin, shpenzojnë 30-50 euro në dite, akomodohen në

hotele, shtepi me qira apo forma të tjera të akomodimit komercial, udhëtojnë me makinat e tyre,

e kanë të përcaktuar shumë mirë ku do të shkojne. Përvec miqve dhe të afërmeve përdorin si

burim informacioni dhe reklamat dhe televizionin. Vijnë kryesisht në Shqipëri sepse e ndiejnë

veten si në shtepi, dhe për cilësinë e mikpritjes (që ndonjehere nuk dallon shumë nga e para).

Cmimet e lira është një zgjedhje tjeter por e përdorur më shumë si zgjedhje e dyfishte.

Tregu I dyte ai I pushuesve të rinj ( jo familjar), përbëhet nga mosha të reja 19-25 vjec, beqar,

kryesisht nxenes apo student, ose të punesuar si nepunes, staf I lartë, apo menaxher, me arsim të

lartë, (duke përjashtuar nxenesit), me të ardhura familjare (personale ) nen 1000 euro, 2 herë apo

3 herë udhëtime në vit, që pushojnë një jave apo 2-3 jave, vijnë në Shqipëri për herë të pare apo

84

e kanë për herë të 2-5. Bëjnë pushime të shkurtra, një nate (ata që vijnë për fundjave, apo 2-5

nete, ata që vijnë edhe për plazh). Kanë si motiv kryesor të udhëtimit gjera të reja/zbulimet, si

arsye të ardhjes pushimet, udhëtojnë kryesisht me shoket, shpenzojnë nen 30 euro, qëndrojnë në

hotele, tek miqte dhe shoket, komplekse turistike, dhoma me qira, udhëtojnë me autobus, bëjnë

udhëtime nëpër Shqipëri, informacionin e marrin nga miqte dhe shoket, nga agjensite e

udhëtimit apo librat dhe guidat e udhëtimit, në Shqipëri vijnë për të njohur vende të reja, për

cmime të ulëta, por edhe për aktivitetet. Janë kryesisht turistë natyror, kulturor, më pak të

pushimit, ju pëlqejnë aktivitetet sportive.

Tregu I vizitave tek miqte dhe të afremit. Përfshin të gjitha kategorite e moshave, të punesuar

apo të vete punesuar, të martuar apo beqar, punonjës të kualifikur apo të pakualifikuar, apo

grupe të tjera sociale, me të ardhura nga 1000-4000 euro, që marrin pushime 3 herë apo më

shumë se 3 herë në vit, por edhe ata që marrin pushime 2 herë në vit,që pushojnë më shumë se 3

jave, vijnë në Shqipëri më shumë se 6 here, qëndrojnë në Shqipëri 2-5 nete, apo 6-7 nete, kanë si

motiv kryesor në udhëtim forcim të lidhjeve, kanë si arsye kryesore të ardhjes vizite tek miqte

dhe të afërmit, e nderthurur kjo me pushimin, udhëtojnë me familjen por edhe vetëm, shpenzojnë

mbi 30 euro, qëndrojnë kryesisht tek miqte dhe të afërmit, vijnë kryesisht me makina personale,

kanë je destinacion të përcaktuar mirë ( vendqëndrimi I të afërmeve ose miqve), burimi I

informacionit janë miqte, janë të gjitha llojet e tipeve të turistëve.

Tregu Kosovar I percepton destinacionet e rajonit:

- Për sa I përket nivelit të riskut i rendit; si vendin me riskun me të lartë klasifikohet Greqia me

nivelin mesatar të riskut 1.64, me pas si destinacion me risk të lartë shihet Maqedonia (2.79),

Italia (3.47), Mali I Zi (3.52), Kroacia (4.43), Turqia ( 6.31) dhe Shqipëria (me mesatare 6.37).

-Ndërsa për lehtesite e hyrjes dhe daljes si destinacioni me I veshtire për t‟u kapur nga

kosovarët shihet Greqia me mesatare 3.63, me pas Italia me mesatare 3.73, më pak e veshtire

është Maqedonia (5.59), e në vijim Kroacia (5.79), Mali I Zi (6.11), Shqipëria me mesatare 6.58,

dhe Turqia me mesatare 6.90.

- Për sa I përket kostove të udhëtimit vendi me I shtrenjë për kosovarët shihet Italia me

mesatare 1.95, Greqia me mesatare 2.01, Kroacia (2.47), Mali I Zi ( 3.14), Maqedonia (3.39),

Turqia (3.47) dhe Shqipëria (4.20).

85

- Sipas cilësise se udhëtimit cilësia me e keqe nga tregu kosovar perceptohet në destinacionin

Maqedoni me mesatare 1.55, pak me I mirë Mali i Zi (2.07), Shqipëria (2.35), Greqia (3.13),

Kroacia (3.58), Turqia (3.96) dhe Italia (4.52).

-Informacioni për destinacionet renditet si me I dobet në tregun kosovar për destinacionin

Greqi me mesatare 3.84, pak me I mirë për Shqipërinë (3.89), për Kroacinë (4.01), për Malin e

Zi (4.10), për Italinë (4.32), për Turqinë (4.82) dhe për Maqedoninë (5.54).

-Mikpritja nga tregu kosovar konceptohet si me I dobet në Greqi me mesatare të përgjigjeve

1.97, pak me e mirë në Itali (2.05), në Maqedoni (2.57), në Kroaci (2.61), në Malin e Zi (4.31),

në Turqi (4.39) dhe në Shqipëri (4.58).

Si veprimtari më shumë kosovarët pëlqejnë pushimin absolute, banjon e diellit, restoranterine,

notin, zenien e miqve të rinj, pasurite kulturore, peisazhet, ngjarjet kulturore, biciklete, biznesin,

lundrimin, parje të sporteve, vizite në atraksione, lojera me fëmijët etj. Nuk janë shumë fansa të

ecjeve të gjata, studimeve, hobive të tyre, dhe udhëtimeve religjioze (për udhëtarët që vijnë në

Shqipëri si destinacion).

92% e të pyeturve deklaruan se do të kthehen, 8% nuk e dine.

Vleresimi I tregut kosovar për sherbimet në Shqipëri janë;

- Për sa I përket cilësisie se sherbimit: Në akomodim: 4% e kosovareve e vleresojnë ate të

keqe, 32% neutrale, 24% të mirë , 39% të mirë . Mesatarja e vleresimit për cilësinë e

akomodimit është 3.99. Në restoranteri 5% e vlereson cilësinë shumë të keqe, 13% të keqe, 19%

neutral, 45.5% të mirë dhe 17% shumë të mirë . Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restorimit

është 3.57. Në transport: 4% shumë të keqe, 30% të keqe, 9% neutral, 42% të mirë , 14% shumë

të mirë . Mesatarja e vleresimit për cilësinë e transportit është 3.32. Në sherbime të tjera: 12% e

vleresojnë shumë të keqe, 25% të keqe, 21% neutral, 33% të mirë , 8% shumë të mirë .

Mesatarja e vleresimit për cilësinë e sherbimeve të tjera është 3.

- Vleresimi I cmimit: Në akomodim 8% e shohin si shumë të lartë, 15% të lartë, 47.5% si

neutral, 17% si të ulët dhe 12% si shumë të ulët. Mesatarja e vleresimit për cmimin e

akomodimit është 3.1. Në restoranteri: 4% shumë I lartë, 15% I lartë, 57% neutral, 12% I ulët

dhe 12% shumë I ulët. Mesatarja e vleresimit për cmimin e restorimit është 3.13. Në transport:

16% shumë I lartë, 41% I lartë, 32% neutral, 5% I ulët dhe 5% shumë I ulët. Mesatarja e

vleresimit për cmimin e transportit është 2.41. Në sherbime të tjera 12% shumë I lartë, 34% I

86

lartë, 49.5% neutral dhe 4% shumë I ulët. Mesatarja e vleresimit për cmimin e sherbimeve të

tjera është 2.49.

-Vleresimi I raportit cilësi/cmim në akomodim: 16% e vleresojnë të keq raportin, 16% neutral,

53.5% të mirë , 14% shumë të mirë . Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim e

akomodimit është 3.66. Në transport: 6% e vleresojnë shumë keq, 35% të keq, 14% neutral, 30%

të mirë , 14% shumë të mirë . Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim e transportit është

3.11. Në sherbime të tjera 6% e vleresojnë si shumë të keq, 31% si të keq, 15% neutral, 33.3%

të mirë , 14% shumë të mirë . Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim e sherbimeve të

tjera është 3.11.

TREGU MAQEDONAS ( 244 pyetsor). Niveli I saktësisë për këtë origjinë është mbi ±7%

(204).

Profili social-demografik: Turistët maqedonas që vijnë në Shqipëri janë pothuaj të moshes

deri në 40 vjec, me një shpërndarje heterogjenë dhe me segmente dominante moshat 26-40 vjec

(47.5%), nen 18 vjec (39%) dhe midis moshes 18-25 vjec (13%). Fakti që mosha e vogel ze një

përqindje kaq të madhe shpjegohet jo vetëm sepse tregu maqedonas është një treg pushuesish

familjar por edhe sepse adoleshente e kësaj moshe në pjesen me të madhe ishin ata që e

mbushnin pyetsorin në familje, për shkak të gjuhës. Raporti femra/meshkuj në zgjedhje është

53% me 47%. Janë kryesisht të martuar (65%). Familjet me 1 fëmijë përbëjnë 33% të tregut, me

2 fëmijë 21% të tregut, me 3 fëmijë 33%. të punesuar janë 65% e njerëzve të aftë për punë.Te

aftët për punë llogariten si diferencë të të pyeturve total minus fëmijët deri në 18 vjec), të

vetëpunësuarit rreth 22%. Studenët përbënin rreth 13.5% të tregut. Duhet thenë se ky treg

përbëhet nga një game e gjere kategorish punesimi por problem ishte se pensionistet dhe

shtepiaket nuk e flisnin anglishten në menyre që të përfshiheshin në pyetsor. Janë kryesisht

punetore të pakualifikuar (46%), punetore të kualifikuar (rreth 22%), nepunes (20%), dhe të tjere

(13%).Kanë arsim të lartë (46%) ose të mesem plus profesional (46%). Kanë të ardhura

mesatarisht të ulëta, nen 1000 euro (65.5%) dhe pak, gati ¼ midis 1000-2500 euro (23%).Vetëm

11.5% kanë të ardhura 2500-4000 euro.

Sjellja turistike në përgjithësi: Maqedonsit I marrin kryesisht pushimet 1 herë në vit (53%)

dhe 2 herë në vit (26%). 3 herë në vit 21%. Ndoshta kjo shpjegohet edhe me faktin që ky treg ka

një pjese të konsiderueshme fëmijë, studenë dhe mesues. Sipa studimit të bërë nga Gallup 15%

87

e maqedonsve udhëtojnë një herë në vit, 10% dy herë në vit, 10% tre herë në vit35

Kohëzgjatja e

pushimeve të tyre është afërsisht një jave (39%) dhe 2-3 jave (34%). Një fundjave (13%), më

shumë se një muaj (13%). Maqedonsit zakonisht udhëtojnë për t‟ia mbathur nga realiteti/relaks

(47.5%), për të pare gjera të reja/zbulime (43%). Për të forcuar lidhjet udhëtojnë vetëm në 10%

të rasteve.

Sjellja turistike në destinacion: Pjesa me e madhe e maqedonsave (36%) vijnë për herë të

pare në Shqipëri, një pjese e konsiderueshme vijnë për herë të 2-5 në Shqipëri (34%) ose më

shumë se 6 herë (30%). Ata rrinë kryesisht 2-5 nete (rreth 39% e të pyeturve), 6-7 nete (34%).

Ndërsa 8-14 netë rrinë 13% dhe po aq 1 nate. Normalisht ata vijnë për të ndenjur me gjate në

Shqipëri (mesatarisht 10 dite, por realisht nuk qëndrojnë kaq gjate). Ndërsa në Shqipëri ata vijnë

për pushime (51%), për biznes (11.5%), për ngjarje familjare (20%) dhe transit (18%). 10% e

tregut maqedonas që udhëton e ben këtë për të pare miqte dhe të afërmit. 36

Për arsye se

Shqipëria është një vend I afërt gjeografik dhe më shumë lidhje historike dhe kulturore, është e

qarte që kjo norme do jete me e lartë në këtë rast. Maqedonsit zakonisht udhëtojnë me shoqërinë

(65.5%), me bashkëshortin/en dhe fëmijët (23%), ture në grup (13%), dhe vetëm (11.5%). 4% e

turistëve maqedonas në origjinën e tyre udhëtojnë me agjensi udhëtimi37

. Duhet të kemi

parasysh gjithashtu që kur diskutojnë udhëtimet me shoqërinë ata shpesh nëenkuptojnë

udhëtime me familjen por njëkohësisht disa familje bashkë (kjo nxjerr me të lartë udhëtimet me

shoqërine). Idea është që udhëtojnë disa familje bashkë për në destinacion. Ndoshta edhe sepse

nuk e njohin mirë destinacionin, ndjehen në një vend të panjohur dhe kjo forme udhëtimi ju jep

siguri. Ata shpenzojnë 30-50 euro (rreth 40%), nen 30 euro (39%), 50-100 euro (afërsisht 8%,)

dhe 300-500 euro (13%, biznesmenet). Turistët maqedonas rrinë kryesisht në shtepi me qira

(38%), hotele (31%) tek miqte dhe të afërmit (16%) dhe dhoma me qira (15%). Ata vijnë

kryesisht me makinat e tyre (79%), me target 10% dhe me autobus (8%). Nderkaq 56% e

maqedonsve në origjinë udhëtojnë me makinën e tyre, 30% me autobus38

. Ata udhëtojnë vajtje –

ardhje në një destinacion të përcaktuar në Shqipëri (79%), kalojnë tranzit në Shqipëri (18%).

Turret Brenda vendit I bëjnë kryesisht në zonen Tirane-Durres, Tirane- Kruje, rajonin e

Shqipërise jug-lindore. Keta janë kryesisht maqedonas me origjinë shqiptare.

Informacioni turistik: Burimi kryesor I informimit janë miqte dhe shoket (66%), guidat e

udhëtimit (26%), agjensite e udhëtimit (13%). Përdorin shumë dhe forma të tjera për të marre

35

36

37

38

88

informacion (internetin, 13%), Është nga të vetmit tregje (bashkë me Kosoven) që e merr për

informacion reklamen dhe televizioni (jo si informacion plotesues por informacion primar). Me

sa duket reklamat e opëratoreve turistik shqiptar i kapin me lehte këto tregje (edhe për shkak të

gjuhës). Nderkaq 15% e tregut total maqedonas informohen nepremjet internetit, 26% bazohet

tek rekomandimet e shokeve dhe miqve. 3% guidat, 7% kataloget, 13 agjensite e udhëtimit,10%

media39

. Maqedonsit e zgjedhin Shqipërinë për cmimet e lira (46%), për të njohur vende të reja

(18%), për cilësinë e mikpritjes (18%). Si dhe ndalese gjate udhëtimit (18%).Cmimi është një

arsye e fortë zgjedhjeje për maqedonsit. Vete pozita gjeografike e ben shumë terheqëse

(Shqipëria është vendi me I afërt që disponon det për Maqedonin) si dhe ato politike,( largimi

nga Greqia si destinacion për shkak të politikes se acaruar midis dy vendeve, vere 2009), ose

mospatjes se një alternative tjeter (një zgjedhje disi e detyruar). Sipas Gallup 32% e

maqedonsve kerkojnë cmime me të lira në një destinacion të ri (në lindje) dhe 24.5% kulturen

locale, menyren e të jetuarit, traditat, 18% cilësi me të mirë sherbimesh. Pra maqedonsit janë

turistë që kerkojnë cmime të lira. Turistët maqedonas janë kryesisht pushues që e pëlqejnë

pushimin dhe rikrijimin (33%), turistë kulturor (13%) dhe natyror (39%), turizmin industrial

11.5%. Sipas Gallup 48% kanë motiv kryesor pushimin /rikrijimin.

Si konluzion mund të themi se tregu maqedonas ngjan me tregun kosovar por ka dhe

ndryshime. Tregu maqedonas ka më shumë treg familjar se ai kosovar. Tregu kosovar në pjesen

me të madhe janë punonjës të kualifikuar, pak punonjës të pakulifikuar. Ndërsa tek tregu

maqedonas pjesen me të madhe e zenë punonjësit e pakualifikuar, të kualifikuarit më pak. Duket

sikur është përthyer raporti midis punonjësve të kualifikur dhe të pakualifikur në tregun

maqedonas dhe ato kosovar, gje që do të reflektohet edhe tek të ardhurat. të ardhurat për tregun

kosovar janë kryesisht të kategorise 1000-2500 euro, ndërsa për ate maqedonas nen 1000 euro.

Tregu maqedonas ka të ardhura dukshëm me të ulëta se ai kosovar. Kjo me tepër se të ardhurat

kombetare duhet të reflektoje segmentet e tregut që vizitojnë Shqipërine. Për maqedonsit me të

ardhura me të larta, alternative të tjera me të kushtueshme (me të largeta në distance) janë me të

deshirueshme dhe me të kapshme se sa Shqipëria, ndërsa ata me të ardhura me të ulta s‟kanë

shumë zgjidhje. Ndërsa për kosovarët është ndryshe. Shqipëria nuk është një alternative e

detyrueshme por një nga prioritetet e tyre. Problem I të ardhurave duhet pare edhe I lidhur me

statusin social dhe profesionin e turistëve. Se bashku ato krijojnë profilin e tyre. të mos harrojme

që maqedonsit në pjesen me të madhe të tyre janë punonjës të pakualifikuar, ndryshe nga

kosovarët. Tregu kosovar (ai pushues) është me të ardhura mesatare me të larta se sa ai

39

89

maqedonas, por jo se është një treg I pasur. Tregu kosovar pushon me gjate, kryesisht 2 herë në

vit ndërsa ai maqedonas 1 herë në vit . Vazhdon logjika që është ngritur me përpara. Një treg me

një profil social të ulët, me të ardhura të ulëta, që udhëton vetëm një herë në vit. Ndërsa ai

kosovar me të ardhura me të larta që tenton drejt 2 udhëtimeve në vit. Kosovarët pushojnë

kryesisht 2-3 jave, ndërsa maqedonsit janë ndare midis atyre që pushojnë 1 jave dhe atyre që

pushojnë 2-3 jave. Kjo sepse ky është një treg familjar që do përshtatet jo vetëm me të ardhurat e

disponueshme por edhe me nevojat e tregut (treg familjar me fëmijë) gje që e kushtezon disi

edhe kohën e pushimit. Motivi kryesore që I shtyn kosovarët të udhëtojnë është pushimi, për

maqedonsit është ndare midis pushimit dhe zbulimit. Tregu kosovare që vjen në Shqipëri është

kryesisht i heres 2-5, ndërsa ai maqedonas kryesisht I heres se pare. Maqedonsit rrinë në

Shqipëri kryesisht 2-5 nete ose 6-7 nete, kosovarët kryesisht 8-14 nete. Kjo më shumë se

preference për destinacionin është zakon I tregjeve në udhëtim. Kjo mund të shpjegohet edhe me

faktin e asaj që presin dhe asaj që gjejnë në destinacion. Arsyeja kryesore e udhëtimit në

Shqipëri për kosovarët është pushimi më shumë se maqedonsit, biznesi më pak se maqedonsit,

arsyet familjare njësoj si maqedonsit. Maqedonsit kanë një pjese të madhe transit 18%, që

kosovarët nuk e kane. Tek kosovarët ka një përqindje që kanë arsye të përziera, si pushim dhe

ngjarje familjare. Por struktura e variablit nuk ndryshon. Arsye prioritare ngelet pushimi, I dyti

vjen ngjarje familjare, I treti biznesi. Shpenzimet ditore për kosovarët janë kryesisht 30-50 euro,

për maqedonsit janë shpërndare midis 30-50 euro dhe nen 30 euro. Kosovarët qëndrojnë

kryesisht në hotele, shtepi me qira dhe miqte, ndërsa maqedonsit kryesisht në shtepi me qira,

hotele dhe miqte. Forma me e preferuar e akomodimit për maqedonsit janë shtepite me qira, që

se bashku me hotelet bëjnë format kryesore të akomodimit, ndërsa kosovarët I kanë shumë të

përziera format e akomodimit (duke përfshire ketu përvec formave të përdorura nga të dy tregjet

dhe të cituara me lart dhe komplekset turistike dhe llixha). Është për tu përmendur edhe fakti që

edhe format tradicionale I përdor në menyre alternative, sidomos kjo e theksuar për qëndrimin

tek miqte, (pra dhe hotele dhe miqte, dhe shtepi me qira dhe miqte etj). Format e transportit më

shumë lidhen me gjeografinë dhe mundesite e hyrjes. Kosovarët përdorin shumë disa forma

transporti, (gje që tregon që janë vizitore të shpështë të Shqipërise). Ata I deklarojnë udhëtimet e

tyre në Shqipëri si udhëtime me një destinacion të përcaktuar qarte, ose si zinxhir udhëtime (ture

në Shqipëri, ndërsa maqedonsit si udhëtime me një destinacion të përcaktuar qarte ose si ndalese

gjate udhëtimit. Turistët që vijnë për cmimet e ulëta në Shqipëri nga Maqedonia janë shumë me

tepër se nga Kosova për këtë arsye. Mikpritja nuk ndryshon si zgjedhje, pothuajse në norma të

barabarta për të dy tregjet.

90

Maqedonsit e perceptojnë rajonin:

-Për sa I përket nivelit të riskut sipas maqedonsave vendi me risk me të lartë është Italia me

një mesatare të vleresimeve 2.18, pas saj vjen Greqia si vend me risk për maqedonsit (2.43), në

vazhdim Kroacia ( 2.70), Shqipëria (2.94), Turqia (3.49), Mali I Zi( 3.9), Maqedoni (4.39).

-Ndërsa për sa I përket lehtesive të hyrjes dhe daljes vendi me I veshtire për tu kapur nga

maqedonsit perceptohet Kroacia me mesatare të përgjigjeve 2.28, më pak I veshtire Greqia

(2.87), e në vazhdim Italia (3.02), Shqipëria (3.31), Turqia (3.46), Mali I Zi (3.48), Maqedonia

(5.24).

-Për kostot e udhëtimit me e shtrenjë perceptohet Italia me mesatare të përgjigjeve 2.76, më

pak e shtrenjë Kroacia me mesatare 3.41, pak me e lire Turqia vetëm me 0.03 pike më shumë

(3.44), e në vazhdim Greqia (3.69), Mali I Zi (3.82), Shqipëria (4.24), Maqedonia (4.39).

-Ndërsa cilësia e udhëtimit (jo vetëm transportit por edhe paketës) perceptohet nga

maqedonsit si me e ulta në Maqedoni me mesatare 3, pak me e cilësishme në Shqipëri (3.39), e

në vazhdim në Mal të Zi (3.65), Turqi (3.95), Kroaci (4.53), Greqi (4.80), Itali (5.08).

-Për informacionin maqedonsit thonë se kanë më pak informacion për Shqipërinë me

mesatare 3.25, dicka më shumë informacion për Malin e Zi (3.8), e në vijim për Greqinë (3.97),

për Maqedoninë (4.03), për Turqinë (4.26), për Kroacinë (4.61), për Italinë (5.62).

-Ndërsa mikpritja nga tregu maqedonas vleresohet si me e ulëta në Kroaci me mesatare 3.18,

disi me e lartë në Greqi (3.31), në Mal të Zi (3.64), në Turqi (3.72), në Maqedoni (4.29), në

Shqipëri (4.36), në Itali (5.41).

Aktivitetet e zhvilluara më shumë nga maqedonsit janë pushimi absolute, noti, sporte të

aventures, banjodielli, biznesi, lojrat me fëmijët, miq të rinj, vizite në atraksione, studimi I

natyres,culture-art.

93% e maqedonsve shprehen se do të kthehen, 7% ndoshta.

Maqedonsit e vleresojnë cilësine: E akomodimit 46% keq, 2% neutral, 53% mirë . Mesatarja e

vleresimit për cilësinë e akomodimit është 3.07. Në restoranteri: 42.5% e keqe, 1.6% e neutrale,

54% e mirë , 1.6% shumë e mirë . Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restoranterise është 3.15.

Në transport :16% shumë e keqe, 11.5% e keqe, 21% neutral, 49% e mirë , 2% shumë e mirë .

91

Mesatarja e vleresimit për cilësinë e transportit është 3.09. Në informacion shumë e keqe 15%. e

keqe 31%, neutral 54%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e akomodimit është 2.39.

Vleresimi I cmimit: Në akomodim: shumë I lartë 18%, neutral 41%, I ulët41%. Mesatarja e

vleresimit për cmimin e akomodimit është 3.05. Në restoranteri: shumë I lartë 18%, neutral 53%,

I ulët 30%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e restorimit është 2.94. Në sherbime të tjera:.

shumë I lartë 16%, I lartë 31%, Neutral 36%, I ulët 16%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e

sherbimeve të tjera është 2.53.

Vleresimi I raportit cilësi/cmim: në akomodim: I keq 18%, neutral 44%, I mirë 38%.

Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim në akomodim është 3.2. Në restoranteri: i keq

21%, neutral 24%, I mirë 38%, shumë I mirë 16%. Mesatarja e vleresimit për raportin

cilësi/cmim në restorim është 3.49. Në transport: neutral 41%, I mirë 59%. Mesatarja e

vleresimit për raportin cilësi/cmim në transport është 3.59. Në sherbime të tjera. I keq 18%,

neutral 26%, I mirë 56%, Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim në sherbime të tjera

është 3.38.

TREGU GREK (84 pyetsor): Niveli I saktësisë për këtë origjinë është ±10%. (100). Profili

social-demografik: Turistët greke janë relativisht në moshe madhore. Mosha 41-55 vjec ze rreth

42% të te pyeturve dhe ajo mbi 55 vjec rreth 33% të te pyeturve. Mosha 18-40 vjec përbën 25%

të tregut. Ajo që bie në sy është se grekët janë turistët me moshen me të madhe nga të gjitha

tregjet. Raporti femra me meshkuj është 50 me 50. Janë kryesisht të martuar (rreth 83% e të

pyeturve), të punesuar (rreth 58% e tyre). Punojnë kryesisht si punonjës të kualifikuar 43%,

nepunes (16.5 %), inxhinieri teknik apo staf I lartë zyre 16.5%. Janë me arsim të lartë (rreth

58%) ose të mesem ( 25%). Kanë të ardhura kryesisht 1000-2500 euro (42%), ndërsa ata me të

ardhura deri në 2500 euro janë 25% e tregut. Ka dhe të ardhura mbi 4000 euro (16% e tregut).

Sjellja turistike në përgjithësi: Marrin pushime 2 herë në vit (50%) ose më shumë se 3 herë

në vit (33%). Vetëm 8% e grekeve që vijnë në Shqipëri, pushojnë 1 here. Sipas Gallup 14% e

grekeve pushojnë 1 here, 15% 2 here, 11% 3 here. 25% e tyre nuk udhëtojnë asnjë here.40

Kohëzgjatja totale e pushimeve në vit për tregun grek është afërsisht dy-tre jave (rreth 33%).

Vetëm një fundjave pushon 25% e tregut. Grekët zakonisht udhëtojnë për t‟ia mbathur nga

realiteti (42%), për të forcuar lidhjet (25%). për të zbuluar gjera të reja( 25%) dhe për vete-

zhvillim (25%).

40

92

Sjellja turistike gjate udhëtimit: Ky treg e ka vizituar Shqipërinë kryesisht dy–pese herë

(50%), vijnë në Shqipëri për herë të pare ( 25%) ose kanë ardhur më shumë se 6 herë (rreth

17%). Ata që e kanë vizituar ate më shumë se 6 herë janë grekët me origjinë shqiptare, (me

pashaporte greke) dhe që vijnë cdo vit një ose dy herë në Shqipëri, ose familjet e përziera

(greko-shqiptare). Tregu grek duket që ka një tendence të fortë për rritje. Gjithnjë problemi

qëndron në faktin sa nga keta turistë do rikthehen? Me qënë se është një treg I afërt dhe me

lidhje historiko-kulturore me Shqipërinë natyrisht që norma e rikthimit pritet të jete e lartë (ose

të pakten me e lartë se ai në lidhje me origjina si Britani apo Gjermani).Turistët greke rrinë

kryesisht 2-5 nete,( rreth 33%), 6-7 nete (25%) ose një nate (fundjave) (17%). Tek grupet që

rrinë 2-5 nete përfshihen dhe ture që vijnë për një fundjave në qytetet turistike të Shqipërise nga

zonat fqinjë të Greqise. Janë të organizuara nga agjentet e udhëtimit në Greqi që lidhen me një

opërator të vogël në Shqipëri. Arsyet pse grekët vijnë në Shqipëri janë kryesisht për biznes

(34%), ngjarjet familjare (33%), për pushime (17%) dhe tranzit (16%). 17% e grekeve në

origjinë udhëtojnë tek miqte dhe të afërmit.41

Pra tregu me I madh grek është ai I biznesit, I dyti

ai që ka një lidhje familjare me Shqipërine, dhe në fund tregu I paster turistik që vjen thjesht për

pushime. Duhet patur parasysh që vetëm 25% e tregut total grek për pushime42

shkon në

destinacionë të reja ( në lindje), (përqindje kjo që është e përafërt me tregun e pushimeve për

Shqipërine). Normalisht do të ishte e pranueshme që të ishte edhe me e lartë me qënë se jemi

vend fqinj dhe Shqipëria nuk duhet të jete me një destinacion I ri për grekët. Por me sa duket, të

pakten për turistët pushues të mirë fillte (pa një lidhje me Shqipërine) është e veshtire që

Shqipëria të futet në listen e destinacioneve për t‟u marre në shqyrtim. Grekët zakonisht

udhëtojnë me bashkëshortin/en (50%), vetëm 25% ose në grup ( afërsisht 17%). Vetëm 9% zenë

turret. Vetëm 5% e grekeve në origjinë udhëtojnë me agjensi udhëtimi.43

Ajo që bie në sy është

fakti që turret ndermerren me shoqërine. Shpenzojnë kryesisht 30-50 euro( 42%), 50-100 euro

(afërsisht 17%) dhe 100-300 euro (25% e të pyeturve). Segmenti I pare u përket atyre që vijnë

për ngjarje familjare, që normalisht strehohen tek të afërmit dhe shumë shpenzime të tjera I kanë

të reduktuara, ose dhe segmentit të udhëtarëve turistë që vijnë me ture, por që udhëtimet e tyre

janë organizime për moshen e trete nga programet sociale të prefekturave në Greqi. Ndërsa

shpenzimet 100-300 euro behen nga segmenti I tregut biznesmen, që qëndrojnë në hotele të

mira, hanë në restorante të mira, etj.Qëndrojnë kryesisht në hotele (50%) ose në hotele dhe

41 41 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

42 42 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

43 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

93

shtepite e miqve (33%), (ata që kanë lidhje familjare), apo komplekset turistike (17%).Vijnë

kryesisht me makinat e tyre (58%) dhe me autobus (25%). Me autobus vijnë personat që

udhëtojnë me turret, me makinat e tyre biznesmenet dhe turistët e pavarur (tregu I lidhjeve

familjare për grekët). Me avion afërsisht 17%. Kjo për shkak të afërsise që ka Shqipëria me

Greqine. Sipas Gallup 18% e grekeve udhëtojnë me avion, 50% me makina 44

.Grekët në

Shqipëri në 58% të rasteve vijnë për një destinacion të përcaktuar mirë (janë kryesisht tregu I

biznesit dhe ai që vjen tek të afërmit), në 17% të rasteve e kanë ndalese gjate udhëtimit, për të

kaluar transit (kryesisht në Maqedoni nga Tushemishti apo Qafe Thana apo për në Mal të ZI),

dhe në 25% të tjerat për të bërë një udhëtim zinxhir nëpër Shqipëri.

Informacioni turistik: Burimi kryesor I informacionit janë miqte dhe shoket (58%), agjensite e

udhëtimit (rreth 25%) dhe gidat e udhëtimit, (vetëm 17%). Sipas Gallup miqte dhe shoket si

burim informacioni në tregun grek ze një përqindje 31% 45

, por duke pasur parasysh që të tregu

grek zenë një raport të lartë lidhjet familjare kjo norme është logjike që do jete me e lartë për

Shqipërine. Grekët e shohin Shqipërinë si një ndalese gjate udhëtimit (17%), vijnë për zakon

(33%), (tregu I grekeve me origjinë shqiptare apo familjet e përziera), për cmime të lira (17%),

për të njohur vende të reja (25%), për cilësinë e mikpritjes (8%). Normalisht grekët janë një treg

që I kerkon cmimet e lira. 21% e grekeve që pëlqejnë tregjet e reja (jo tradicional) kerkojnë të

gjejnë cmime me të lira 46

. Turistët greke janë turistë kulturor 41.5%, ju pëlqejnë pushimet dhe

rikrijim 33%, si dhe natyror 33%. Fakti që tek turistët grek turizmi kulturor ze një vend kaq të

rëndësishëm, pavaresisht se turistët kulturor në total në tregun grek janë vetëm 25%47

, është se

në Shqipëri turistët e pushimeve vijnë më shumë për kulturen se sa natyren. Po ashtu turistët

grek janë turistë që ju pëlqen pushimi dhe rikrijim (53% e tregut total grek).48

Si konkluzion mund të themi që turistët greke mund të ndahen në tre segmente të medha:

1.Tregu I turistëve që vijnë për biznes, 2.Tregu I atyre që vijnë për pushime dhe 3. Tregu I atyre

që vijnë për ngjarje familjare.

44 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

45 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

46 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

47

48

94

Turistët që vijnë për biznes rrinë jo më shumë se 2-5 nete, shpenzojnë 100-300 euro, vijnë

vetëm, me makinat e tyre personale, ose avion, janë kryesisht meshkuj me moshen aktive për

pune, 26-55 vjec, drejtohen drejt destinacionit që ju intereson.

Ata që vijnë për pushime vijnë kryesisht në grup, janë të mohes 40 vjec e lartë, vijnë me

autobus, të organizuar nga agjensite e udhëtimit në Greqi, që janë nepunes të ndermarrjeve

shteterore ose të moshuar që vijnë me programe sociale. Buxheti I tyre është I kufizuar meqë

paguhet nga fonde publike. Modeli I udhëtimit është një udhëtim zinxhir nëpër Shqipëri

kryesisht pjesa e mesme dhe jugore e saj.

Dhe se fundi kemi tregun e ngjarjeve familjare që përbëhet nga grek që kanë një lidhje

familjare me Shqipërinë (zakonisht janë shqiptare me nenshtetesi greke ose familje të përziera

greko-shqiptare), ku bashkëshorti/ja sjell bashkëshorten/in pranë familjes origjinë. Këto

qëndrime janë me të gjata në kohë (mund të zgjasin edhe një muaj), forma e akomodimit nuk

është komercial, forma e transportit është makina personale. Ata kanë si qëllim një destinacion

të vetëm, por nderkohë bëjnë dhe levizje dytesore, të shkurtra, për në vende turistike ose ture

brenda Shqipërise. Shpenzimet ditore janë të ulta (shpenzimet për fjetje, ushqim apo argetime)

por janë të larta për kategori të tjera shpenzimesh.

Perceptimi i Shqipërise për tregun grek:

-Niveli I riskut I perceptuar është me I lartë në Maqedoni ku mesatarja është 2.58, pra një

nivel relativisht I lartë risku (niveli me I lartë është 1 dhe ai me I ulët 7), Shqipëri e ka nivelin e

riskut 3.83, Kroaci 4, Malizi 4.08, Turqi 4.58, Itali 5.33, Greqi 5.42.

-Për sa I përket lehtesive të hyrjes dhe daljes vendet e rajonit renditen sipas ketij rendi të

perceptuara për tregun grek: Shqipëria është vendi me I veshtire për t‟u arritur për sa I përket

lehtesirave në hyrje dhe në dalje me mesataren 3.08, pas saj vjen Turqia me mesatare 3.33,

Italia 3.5, Mali I Zi 4, Maqedoni 4.17, Greqi 5.17.

-Ndërsa në baze të kostos se udhëtimit vendet renditen: Kroaci me mesataren me të ulët 2.33

( pra me koston me të lartë ose ndryshe perceptohet si me e shtrenjë nga grekët në gjithë vendet

e rajonit, duke përfshire ketu jo vetëm koston e transportit por koston e gjithë udhëtimit), Greqia

2.67 (ndonese në përgjithësi turizmi I brendshëm është gjithnjë me I lire se ai nderkombetar, për

grekët Greqia ngelet e shtrenjë), Italia 3.25, Shqipëria 3.83, Turqia 5.08 (duke u shfaqur keshtu

me e lire se Shqipëria për grekët), Mali I zi 5.42, Maqedonia 5.58.

95

- Cilësia e udhëtimit për vendet e rajonit perceptohet keshtu nga grekët; Shqipëria si

destinacion e ka cilësinë e udhëtimit me të ulëtin në të gjithë rajonin me mesatare 2.5, pas saj

vjen Maqedonia me mesatare 3, Mali I Zi 4.33, Turqia 4.42, Kroacia 4.67, Greqia 4.75, Italia

5.25.(tabela)

-Me pak njihet Shqipëria si destinacion turistik në rajon nga grekët me mesatare 1.92, në

vazhdim Maqedonia me mesatare 3.42, Kroacia 3.75, Malti I Zi 4.17, Turqia 4.67, Italia 5.75,

Greqia 6.08.

- Mikpritja nga tregu grek vleresohet si me e keqe në Maqedoni me mesatare 2.75, në Turqi

2.83, në Greqi 3.75, në Mal të Zi 3.83, në Itali 4.08, në Kroaci 4.33, në Shqipëri 4.75. Kjo tregon

edhe njehere se Shqipëria është një destinacion I ndryshëm nga destinacionet e tjera, për këtë

origjinë, me një profil tjeter tregu, ku dhe sherbimet konsumohen ndryshe.( më shumë forma

akomodimi pa para, tek të afërmit dhe miqte, me një standart tjeter sherbimi).

Aktivitetet: e kryera më shumë nga grekët janë pushimi absolute, vizite në atraksione,

restoranteri, biznesi, miq të rinj, peisazhet panoramike, ngjarje kulturore, parje e sporteve,

banjodielli, noti, sporte të aventures, ecja, fluturimi, culture-art, pasuri kulturore, udhëtime

religjioze, lojra me fëmijët, lundrimi.

99% e grekeve mendojnë se do të kthehen.

Tregu grek e vlereson cilësine: Në akomodim: keq 25%, neutral 33%, mirë 33%. Mesatarja e

vleresimit për cilësinë e akomodimit është 3.25 . Në restoranteri: neutral 25%, mirë 58%,

shumë mirë 17%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restorimit është 3.92. (me e lartë se në

akomodim). Në transport: shumë keq 17%, keq 42%, neutral 25%, mirë 17%. Mesatarja e

vleresimit për cilësinë e akomodimit është 2.42, (me e ulët se dy të parat). Në informacion: keq

33%, neutral 50%, mirë 8%, shumë mirë 8%.Mesatarja e vleresimit për cilësinë e akomodimit

është 2.92 (me e lartë se transporti po me e ulët se dy të parat)

Ndërsa cmimin e vlereson: Në transport. keq 8%, neutral 67%, mirë 25%. Mesatarja e

vleresimit për cmimin e transportit është 3.17. Në restoranteri: shumë I lartë 8%, I lartë 24%,

neutral 47%, I ulët 20.5%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e restorimit është 2.79. (

konceptohet me I lire nga grekët se transporti. Transporti për grekët behet kryesisht me mjetet e

tyre private dhe jo me autobus, prandaj për këtë treg transporti nuk është i lirë). Në akomodim:

shumë I lartë 8%, I lartë 26%, neutral 45.5%, I ulët 20.5%. Mesatarja e vlerësimit për cmimin e

akomodimit është 2.92( më I shtrenjtë se restorimi po me I lire se transporti). Në sherbime të

96

tjera: I lartë 8%, neutral 92%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e sherbimeve të tjera është

2.78. (është produkti me I lire për grekët).

Vleresimi I raportit cilësi/cmim: në akomodim: I keq 58%, neutral 42%. Mesatarja e

vleresimit për raportin cilësi/cmim në akomodim është 2.42. Në restoranteri: I keq 17%, neutral

50%, I mirë 33%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim në restorim është 3.17, me e

mirë se në akomodim. Në transport: shumë I keq 8%, I keq 42%, neutral 33%, I mirë 17%.

Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim në transport është 2.58, me e mirë se në

akomodim por me e keqe se restoranteria. Në sherbime të tjera. I keq 50%, neutral 25%, I mirë

25%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim të sherbimeve të tjerat është 2.75, me e

keqe se restoranteria, por me e mirë se të tjerat. Restoranteria vleresohet si me I mirë nga ky

treg, sherbime të tjera, transporti akomodimi.

TREGU ITALIAN: (88 pyetsor). Niveli I saktësisë për këtë origjinë tenton drejt ± 10%. (100) ).

Rezultatet janë dhenë në shtojcën statistikore,

Profili social-demografik: të pyeturit Italian kanë kryesisht moshen 26-40 vjec që kap

45.5% të zgjedhjes, dhe 41-55 vjec që ze 36.4% të te pyeturve. Zgjedhja përbëhej nga 41%

femra dhe 59% meshkuj. Gjendja civile e italianeve: 54.5% të martuar, 27% bashkëjetonin dhe

18% beqar. Kanë mesatarisht 2 fëmijë (50% e tregut). Janë të punesuar 48%, të vetëpunësuar

38%, student 9%. Grupi social: 10% e tyre janë punonjës të kualifikuar, 20% janë nepunes, 20%

I përkasin grupit të stafit të lartë zyrtar. 20% I përkasin grupit të manaxhereve dhe ushtarakeve,

20% të tjere. Arsimi: 43% kanë arsimin e mesem plus professional dhe 57% kanë arsimin e lartë.

të ardhurat: pjesa me e madhe e tregut (43%) kanë të ardhura midis 1000-2500 euro, 29% kanë

të ardhura midis 2500-4000 euro. Nivelet e tjera të te ardhura përfaqësohen njësoj në zgjedhje.

Sjellja turistike në përgjithësi: numri I pushimeve të marra në një vit: 14% marrin pushime

një herë në vit, 59% e italianeve marrin pushime dy herë në vit, 14% marrin pushime tre herë në

vit, 9% marrin pushime më shumë se 3 herë në vit. Sipas Gallup 42% e italianeve nuk marrin

asnjehere pushime, 18% një here, 9.5% dy here, 9% tre here. Sic duket në Shqipëri vijnë

kryesisht ata Italian që kanë mundesi të pushojnë më shumë se një herë në vit. Sasia totale e

pushimeve për italianët në vit: 13% pushojnë për një fundjave, kryesisht 50% e tyre pushojnë

për 2-3 jave, 18% pushojnë për 1 jave, 14% për 4 jave ose një muaj, 4.5% më shumë se një

muaj. Motivet e udhëtimit të italianeve janë: 18% udhëtojnë për të zbuluar gjera të reja, 45.5%

udhëtojnë për t‟ia mbathur nga realiteti/ relaks, 27% udhëtojnë për forcim të

97

maredhenieve/lidhjeve, dhe 9% udhëtojnë për për të zbuluar gjera të reja plus forcim të

maredhenieve/lidhjeve.

Sjellja turistike gjate udhëtimit: 14% e italianeve e vizitojnë vendin tonë për herë të pare,

41% midis 2-5 here, 27% më shumë se 6 here, 18% me shpesh, (Shqiptare me pashaporte

italianë ose italian të martuar me shqiptare). Koha e qëndrimit të italianeve është: 32% qëndrojnë

për 2-5 nete, 18% qëndrojnë për 6-7 nete, 32% qëndrojnë për 8-14 nete, 10% qëndrojnë për tre

jave, 9% qëndrojnë për më shumë kohë (mund të qëndrojnë një kohë të gjate në Shqipëri, kanë

blere dhe shtepi në Durres ose në zonen e Divjakes). Arsyet e ardhjes se italianeve në Shqipëri

janë: 9% për pushim, 19% për biznes, 32% për pushim dhe ngjarje familjare (rasti I cifteve të

përziera), 23% transit, dhe 18% për pushime dhe biznes. Në total 54% e italianeve vijnë për

pushime, 36% për biznes dhe 31% për ngjarje familjare. 18% e italianeve udhëtojnë për tek

miqte dhe shoket 49

( në këtë rast si dhe tek rasti I tregut grek këtë përqindje duhet t‟a shohim për

Shqipërinë duke e pare ate vete si treg turistik). Zakonisht italianët në Shqipëri udhëtojnë : 18%

vetëm, 36% me bashkëshortin/en, 14% me shoket, 18% me fëmijët dhe bashkëshortin/en, 9% me

fëmijët, dhe 4.5% vetëm, me familjen ose me shoket. Italianët nuk udhëtojnë me agjensi

udhëtimi për në Shqipëri. Nderkohë sipas Gallup 69% e italianeve e organizojnë udhëtimin vete,

3.5% e italianeve udhëtojnë me agjensi udhëtimi. (norma me e ulët se bashku me Lituanezet,

Hungarezet dhe Kroatet).50

Shpenzimet e italianeve: 14% shpenzojnë nen 30 euro për person,

(vizite në familje dhe miqte) 36% shpenzojnë midis 30-50 euro, 23% shpenzojnë midis 50-100

euro dhe 23% shpenzojnë 100-300 euro, 4.5% shpenzojnë midis 300-500 euro (tregu I biznesit).

Format e qëndrimit për italianët janë: 64% qëndrojnë në hotele, 27% qëndrojnë në familje apo

miqte, 14% qëndrojnë në dhoma me qira, 9% qëndrojnë në shtepite me qira, 9% në komplekse

turistike. Forma e transportit: 54.5% vijnë me avion, 45% me makinënë e tyre, 18% me anije,

9% me autobus. 38% e italianeve udhëtojnë me avion, 43% me makina (ose motora)51

. Natyrisht

forma e udhëtimit do të varet nga vendi ku është nisur, në Itali si dhe cfare qëllimi ka apo modeli

I udhëtimit: 36% vijnë në Shqipëri duke e pare ate si një destinacion të vetëm, 18% e kanë

ndalese gjate udhëtimit, për shembull në një rast një turist italian hynte nga Durresi dhe do

shkonte në Maqedoni, flinte një nate në Pogradec. 9% e kanë një tur rajonal (për shembull dy

cifte të rinjsh, pa fëmijë që kishin mberritur në Durres kishin pare Beratin-Dhermi-Sarande-

Gjirokaster dhe do shkonin në Janine, pra po benin një tur rajonal). Për 19% sherben si një kamp

baze (qëndronin kryesisht në Shqipëri, por shihnin dhe rajonet përeth). Kjo ndodhte kryesisht me

49

50

51

98

ata që e kanë një baze në Shqipëri (një lidhje familjare apo shoqërore), por interesi I tyre është

me I gjerë se Shqipëria. Për 18% është një udhëtim zinxhir. Nisen me makinën e tyre dhe

udhëtojnë nga italia nëpër ballkanin verior hyjnë në shqipëri dhe ndoshta vazhdojnë me tutje, pa

patur një destinacion kryesor.

Burimi I informacionit: 59% e marrin informacionin nga miqte dhe shoket, 27% nga agjensite

e udhëtimit, 4.5% nga guidat dhe librat e udhëtimit dhe 9% nga miqte dhe shoket dhe guidat.

Sipas Gallup italianët në përgjithësi në 22% të rasteve u besojnë shokeve dhe miqve, për të

marre informacion për destinacionet, 21% agjensive të udhëtimit, 5% guidave, 4% katalogeve

dhe 2% mediave.52

Italianët e zgjedhin Shqipërine: 14% për zakon, 14% ndalese gjate udhëtimit,

27% për cmimet e lira, 18% për të njohur vende të reja, 9% për cilësinë e mikpritjes, 18% për

një ofertë të gjere të aktiviteteve. Nuk ka një diference të madhe midis arsyes se cmimit të ulët

dhe asaj të njohjes se vendeve të reja. Nderkohë 12% e italianeve në origjinë i kerkojnë

destinacionet e reja (në lindje) për cmimet me të lira, por 26% kerkojnë vlere me të mirë për

parate e shpenzuara (raport të mirë cilësi/cmim)53

, një sfidë e vërtetë kjo për Shqipërinë. Tipi I

turistëve italianë që vijnë në Shqipëri: 63.5% turistë natyror, 41% turistë kulturore, 23% turistë

për pushim, 32% turistë biznesi, 14% për ekzotizem. 9% vijnë për aktivitete sportive. Duhet të

kemi parasysh që nuk ka turistë të pastër natyror, (pra zgjedhja për natyrë është gjithmonë e

shoqëruar) dhe kurioziteti/ ekzotizmi është një zgjedhje e shoqëruar bashkë me turizmin natyror

dhe kulturor (turistë shumë ekzigjent). Nderkohë 48% e italianeve në origjinë kerkojnë

pushimin/ rikrijimin. 54

Meqënese italianët nuk vijnë për detin dhe diellin në Shqipëri, ata vijnë

natyrisht për kulturen, natyren, pushimin etj.

Tregu Italian është I ngjashëm me ate grek për Shqipërine, por nderkohë ka disa ndryshime; për

shembull mosha kryesore e udhëtarëve grek është 40-55 vjec dhe mosha mbi 55 vjec, ndërsa për

ata italianë mosha 26-40 vjec, më pak 40-55 vjec. Tregu grek ka më shumë familjar se ai Italian.

Tregu grek ka familje me të vogla se ai italian. Tregu grek ka më shumë të punesuar dhe

pensionist, ai italian më shumë të vetëpunësuar. të punesuarit grek janë kryesisht punonjës të

kualifikuar, ai italian më shumë nepunes, staf I lartë dhe menaxher. të ardhurat e tregut grek janë

më shumë nen 1000 euro se ai italian, ndërsa për ate Italian më shumë 2500-4000 euro se ai

grek.4000-20000 euro, (tregu I biznesit) është i njëjtë në të dy origjinat. Grekët që vijnë në

Shqipëri më shumë se 3 herë pushime në vit më shumë italianët. Duket se grekët megjithëse me

52

53

54

99

më pak të ardhura nderrmarin më shumë pushime. Kjo ndoshta sepse tregu grek ka më shumë

pensioniste që kanë më shumë kohë për të udhëtuar, ndërsa ai Italian ka studenë që s‟kanë as

kohë (me shumë se 3 herë në vit) dhe as mundesi financiare të udhëtojnë shpesh. Grekët

pushojnë në një vit 2-3 jave më pak se italianët, për fundjave më shumë se italiante, 1 muaj ose

më shumë më shumë se italianët Pushimin e shijojnë njësoj si grekët dhe italianët, po ashtu dhe

forcimin e lidhjes e vleresojnë të dy të rëndësishëm, ndërsa grekët duken me të dhenë pas

zbulimeve (te gjerave të reja dhe vetes se tyre). (Kjo gjithmon për ata turistë që vijnë në

Shqipëri). Interesante për grekët është edhe fakti që grekët I kanë motivet të përziera (pra

zgjedhin më shumë se një arsye, ndërsa italianët më pak). Turistët grek që vijnë në Shqipëri për

herë të pare janë më shumë se italianët, për herë të 2-5 janë më shumë italianët, dhe ata që vijnë

për herë të 6 ose më shumë janë më pak. Tregu grek duket se është me I ri por edhe me riskozi.

Grekët rrinë në Shqipëri 6-7 nete më shumë se italianët, ka një treg që rri vetëm 1 nate që

italianët s‟e kane. Italianët rrinë më shumë se grekët 2-5 nete dhe 8-14 nete. Nderkohë që më

shumë se 3 javë grekët qëndrojnë më shumë se italianët. Grekët vijnë në Shqipëri për pushime

më pak se italianët, për biznes si ata, ngjarje familjare po ashtu, transit më pak se italianët,

(përderisa ata e shohin dhe si një pike hyrese në Ballkan). Nderkohë që italianët e shohin

Shqipërinë si një pjese të një destinacioni rajonal (Ballkan ose Evropa Juglindore), për grekët ajo

është një destinacion I vetëm për t‟u vizituar, dhe natyrisht riskioz. Përvec kësaj italianët vijnë

në Shqipëri për më shumë se një arsye. Grekët në Shqipëri vijnë më kryesisht me

bashkëshortin/en ndërsa ai Italian me familjen më shumë se tregu grek, vetëm dhe me shoket

njësoj, ture të organizuara grekët bëjnë, italianët jo. Grekët shpenzojnë 30-50 euro më shumë se

italianët, 100-300 euro njësoj, 50-100 euro më pak se italianët dhe nen 30 euro njësoj. Nderkohë

tregu italian ka edhe një kategori tjeter 300-500 euro (tregu I biznesit të lartë) që nuk e ka

Greqia. Profili I shpenzimeve greke është me i prere ndërsa ai I shpenzimeve italianë është me I

vazhduar. Shpërndarja e përqindjeve midis kategorive është me homogjen tek tregu Italian.

Forma e qëndrimit për tregun grek është në hotele, më shumë se ai Italian, miqte më shumë se ai

Italian, komplekset turistike më shumë se ai italian. Po ashtu tek tregu italian kemi sforma

akomodimi si shtepi me qira, dhoma me qira që nuk I përdor tregu grek. Grekët janë me

tradicional në akomodim, ndërsa italianët me fleksibel dhe alternative. Kerkojnë forma

alternative të strehimit në varesi dhe të tipit të pushimeve që kerkojne. Grekët udhëtojnë me

avion shumë më pak se italianët (për vete poziten gjografike dhe afërsinë e vendeve), makinë

personale më shumë se italianët, autobus më shumë se italianët. Ashtu si dhe në akomodim

italianët kerkojnë forma alternative transporti. Grekët vijnë në Shqipëri si një destinacion i

vetëm më shumë se italianët, e kanë Shqipërinë ndalese gjate udhëtimit njësoj me italianët, apo

100

po bëjnë një udhëtim nëpër Shqipëri më shumë se italianët, ndërsa italianët, nderkohë që vijnë në

Shqipëri vizitojnë dhe vendet fqinje, vizitojnë tere rajonin,. Ndryshime në modelin e udhëtimit

vijnë si rezultat jo vetëm I koncepteve të ndryshme për udhëtimin nga të dy vendet por edhe nga

distanca të ndryshme që përshkruajnë për të arritur në Shqipëri si dhe nga pozicionë gjeografike

(vendndodhje) të ndryshme të origjinave. Janë 28% e italianeve që ose e kanë Shqipërinë një

ndalese si gjithë të tjerat në rajon, ose qëndrojnë kryesisht ketu, dhe hidhen dhe në vendet prane.

Kjo e dyta mund të ndodhe sepse është Shqipëria me pranë dhe me e lire për t‟u arritur, ose

sepse ka një lidhje miqësore apo shoqërore me Shqipërine. Burimet e informacionit janë të njëjtë

për të dy origjinat. Grekët vijnë në Shqipëri për zakon më shumë se italianët, për cmime të ulëta

më pak se italianët. për vende të reja si dhe italianët. për mikpritjen më shumë se italianët. Me sa

duket italianët e perceptojnë Shqipërinë si një vend të lire (për sa I përket cmimeve), më shumë

se grekët. Turistët italian janë të apasionuar pas natyres shumë me tepër se ata grek, kulturor

njësoj, vijnë për pushime/relaks më pak se ata grek, turistë industrial njësoj si ata grek, I

pëlqejnë aktivitetet sportive.

Perceptimi I destinacioneve në rajon nga tregu italian:

-Nga italianët niveli I riskut në vendet e rajonit perceptohet: shumë I lartë për Malin e Zi me

mesatare 2.91, e ndjek Maqedonia, si vend me risk të lartë me mesatare 3.5, Shqipëria (4.09),

Turqia (4.55), Kroacia (4.59), Greqia (4.95), Italia (5).(tabela)

-Për sa I përket lehtesive të hyrjes dhe daljes: si vendi me I veshtire për t‟u kapur (te hyhet

dhe dilet) shihet Turqia me mesatare 4.5, më pak I veshtire Mali I Zi me mesatare 5.23, Kroacia

(5.36), Maqedonia (5.64), Greqia (5.64), Shqipëria (6.18), Italia (7). (Tabela)

-Paketa e udhëtimit me e shtrenjë për italianët është Greqia me mesatare 3.59, pak me e lire

Kroacia (3.59), Mali I Zi (3.86), Turqia (3.86), Shqipëria (4.77), Maqedonia (4.82), Itali

(4.86),

-Cilësia e udhëtimit për italianët është me e ulët në Shqipëri me mesatare 3.09, pak më shumë

e cilësishme Maqedonia (3.59), Mali i Zi (4.14), Turqia (4.55), Greqia (4.68), Kroacia (5.32),

Italia (6.5).

- Informacioni për destinacionet nga tregu Italian vleresohet si me I varfer për Maqedoninë

me mesatare 3.86, pak më shumë informacion për Shqipërinë (4.45), për Malin e Zi (4.64), për

Kroacinë (5.05), Turqinë (5.50), Greqinë (6.05), Italinë (6.41).

101

-Mikpritja nga tregu italian vleresohet si me e ulët në Maqedoni me mesatare 4.5, disi me e

mirë në Kroaci (5.05), vazhdon me Italinë (5.18), Malin e Zi (5.18), Greqinë (5.32), Shqipërinë

(5.41), Turqinë (6.09).

Aktivitetet që ushtrohen më shumë nga tregu Italian janë pushimi absolute, restoranteri, miq

të rinj, noti, kulture-art, banjodielli, vizite të atraksioneve, lundrimi, biznesi, parja e sporteve,

biciklete, peisazhet panoramike, hobit, lojrat me fëmijët, sporte tea ventures dhe studimi I

natyres.

Italianët shprehen se 82% do të kthehen dhe 20% nuk e dine.

Tregu Italian e vlereson cilësine: Në akomodim: shumë e keqe 14%, e keqe 9%, neutrale

50%, e mirë 23%, shumë e mirë 4.5%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e akomodimit është

2.95. Në restoranteri: shumë e keqe 4.5%, e keqe 14%, neutral 50%, e mirë 23%, shumë e mirë

9%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restorimit është 3.18. Në transport: shumë e keqe 18%,

e keqe 32%, neutrale 27%, e mirë 23%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e transportit është

2.55. Në informacion: shumë e keqe 18%, e keqe 36%, neutral 18%,e mirë 27%. Mesatarja e

vleresimit për cilësinë e informacionit është 2.55.

Vleresimi I cmimit: Në akomodim:. shumë I lartë 9%, I lartë 18%, neutral 54.5%, I ulët 9%,

shumë I ulët 9%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e akomodimit është 2.91. Në restoranteri:

shumë I lartë 4.5%, I lartë 18%, neutral 73%, I ulët 4.5%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e

restorimit është 2.77. Në transport: shumë I lartë 9%, I lartë 14%, neutral 68%. I ulët 4.5%,

shumë I ulët 4.5%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e transportit është 2.82.Sherbime të tjera: i

lartë 27%, neutral 64%, I ulët 4.5%, shumë I ulët 4.5%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e

sherbimeve të tjera është 2.86.

Vleresimi I raportit cilësi/cmim: Në akomodim: shumë I keq 14%. I keq 9%, neutral 32%, I

mirë 36%, shumë I mirë 9%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për akomodimin

është 3.18. Në restoranteri: I keq 14%, neutral 36%, I mirë 36%, shumë I mirë 14%. Mesatarja

e vleresimit për raportin cilësi/cmim në restoranteri është 3.5. Në transport: I keq 36%, neutral

27%, I mirë 23%, shumë I mirë 14%. (tabela) Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim

në transport është 3.14. Në sherbime të tjera: shumë I keq 9%, I keq 45.5%, neutral 36%, I mirë

9%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për sherbimet e tjera është 2.45.

TREGU BRITANIK (51 pyetsor): niveli I saktësisë për këtë origjinë tenton drejt 12.5%

102

( Profili social-demografik: kryesisht turistët britanike janë të moshes 26-40 vjec (41.%),

ndërsa deri në moshen 40 vjec është 81% e tregut. 47% të te zgjedhurve janë femra, 53%

meshkuj. Kryesisht janë të martuar (48%) ose bashkëjetojnë (40%), të punesuar (60%) ose

student (20%), punonjës të kualifikuar (33%), ose manaxher dhe nepunes (55.5%), me arsim

të lartë (59%) ose të mesem (35%). Kanë të ardhura kryesisht 2500-4000 euro (35%), nen

1000 euro (29%), 1000-2500 euro (23.5%). 6% kanë të ardhura mbi 20.000 euro. Fakti që ka

një pjese shumë të vogël me të ardhura shumë të larta na tregon që kemi dhe një treg biznesi

ndonese shumë të vogël.

Sjellja turistike në përgjithësi: Numri I pushimeve në vit që nderrmarrin britanikët varion nga

dy herë në vit (47%), tre herë në vit (23.5%), një herë në vit (18%), më shumë se tre herë në vit

(12%). Sipas Gallup britanikët në origjinë pushojnë 1 herë në vit 13%, 2 herë në vit 14%, 3 herë

në vit 11%.55

. Kohëzgjatja e pushimeve në një vit për britanikët që vizitojnë Shqipërinë është dy-

tre jave (29%), një jave (23.5%), kater jave apo një muaj (23.5%), dhe më shumë se një muaj

(18%). Motivet për të cilat britanikët zakonisht udhëtojnë janë: për t‟ia mbathur nga

realitetit/relaks (53%), për vete-zhvillim (29%), për të forcuar lidhjet (18%).

Sjellja turistike në destinacion: Britanikët në Shqipëri kryesisht vijnë për herë të pare

(59%), për herë të 2-5 (29%) ose vijnë shpesh (12%). Kohëzgjatja e pushimeve të britanikeve në

Shqipëri është kryesisht 6-7 nete (35.5%), 2-5 nete (23.5%), një nate (12%) (tranzitet), për 3 jave

(18%) dhe një muaj (6%) (qëndrimi në familje). Arsyet pse ata vijnë në Shqipëri janë: për

pushime (53%), tranzit (23.5%), për biznes (23.5%), për ngjarje familjare (18%), ndonese kjo e

fundit e përzier me motive të tjera, pushime dhe biznes. Sipas Gallup 22% e britanikeve

udhëtojnë për tek miqte dhe të afërmit. Britanikët në Shqipëri udhëtojne: 18% vetëm, 29% me

bashkëshortin/en, 29% me shoket, 6% në grup, 6% me bashkëshortin/en dhe fëmijët, dhe 12%

me bshkeshortin/en dhe në grup. Pra me familjen ata udhëtojnë afërsisht 47.5%. Ndërsa me

shoket afërsisht 48%, duke përfshire ketu dhe familjen dhe turet. Ky treg shpenzon kryesisht

30- 50 euro (41%), 50-100 euro (35.5%), 100-300 euro (13%) nen 30 euro (12%). Format

kryesore të qëndrimit për britanikët janë: qëndrimi në hotele (71%), shoket dhe miqte (41%),

dhoma me qira (24%). Format kryesore të transportit për këtë treg janë: avioni (71%), anije,

target (18%), 18% vijnë me makinën e tyre (vijnë nga kufij tokesor), 6% me autobus (sit e paret

por janë me të lire, nuk udhëtojnë me mjetet e tyre), Sipas Gallup 63% e britanikeve udhëtojnë

me avion, (një nga normat me të larta, se bashku me norvegjezet), 24% me makinë ose motor.

55

103

Ata udhëtojnë në Shqipëri 41% duke bërë një udhëtim zinxhir, 23.5% e konsiderojnë Shqipërinë

si një ndalese gjate udhëtimit, 18% vijnë vetëm për Shqipërinë dhe 12% duan të njihen me

rajonin.

Burimet e informacionit që britanikët përdorin për të njohur Shqipërinë janë: 47% miqte dhe

të afërmit, 35% guidat dhe librat e udhëtimit, 18% agjensite e udhëtimit, 12% reklamat në TV.

35% e tregut total britanik përdor miqte dhe të afërmit si burim informacioni, 5% guidat, 6%

kataloget, 6% agjensite e udhëtimit si burim informacioni, 4% mediat56

. Britanikët e zgjedhin

Shqipërinë sepse: e kanë zakon (30%) ( tregu I Shqiptareve me pashaporta angleze), si ndalese

gjate udhëtimit 23.5%, për cmime të lira (29.5%), për të njohur vende të reja (29%). Alternativat

e tjera zenë një peshe specifike shumë të vogël. Alternativat “cmime të lira” dhe “ njohje të

vende të reja”, konkurrojnë fort midis tyre. Alternativa “ cmime të ulëta është një alternative që

zgjidhet në përgjithësi si alternative e dyte, më shumë si paresore. Ndërsa njohja e vendeve të

reja qëndron më shumë vetëm. Sipas Gallup 12% e britanikeve kerkojnë cmime me të lira në

destinacionet e reja, 23% raportin me të mirë cilësi/cmim. Tipi I turistëve britanike: natyror

(77%), kulturor (29.5%), kuriozitet (41%), turizem industrial (24%), pushim (18%), aktivitetet

sportive (24%). Duhet thenë se në përgjithësi zgjedhjet janë shumefishe. Nderkohë në origjinë

26.5% e britanikeve kerkojnë diellin dhe detin, 36% janë pushues, 5% kulturor, 3% sportive.

Tregu britanik mund të dallohet si tregu I pushuesve, tregu I vizites tek miqte dhe të afërmit,

tregu I biznesit ( shumë I vogël krahasuar me grekët dhe italianeve) dhe ai I tranziteve ( një treg

që kristalizohet qarte tashme). Tranzitet janë ose pushues që bëjnë një udhëtim zinxhir që

përfshijnë në itinerarin e tyre edhe Shqipërinë ( një forme të tille e pame edhe me pare tek tregu

Italian), ose thjesht e përdorin Shqipërinë si një vend për të kaluar, për të arritur në destinacionin

final.

Perceptimi I destinacioneve në rajon nga tregu britanik:

-Për sa I përket nivelit të riskut: Britanikët mendojnë se vendi me risk me të lartë është

Maqedonia me mesatare vleresimi 3.36, më pak më pak risk është Shqipëria me mesatare 3.75 e

në vazhdim Turqia (3.78), Kroacia (4.04), Greqia (4.87), Mali I Zi (5.08), Italia (6.47).

-Ndërsa për lehtesite e hyrjes dhe daljes britanikët konsiderojnë Shqipërinë si vendin me të

veshtire për ta kapur me mesatare 3.80, me pas Malin e Zi si vendin e dyte me të veshtire në

56

104

kapje (në hyrje në të dhe në dalje prej tij) me mesatare 4.10, e në vazhdim, Maqedoninë (4.63),

Kroacinë (5.28), Greqinë (5.31), Turqinë (5.31), Italinë (5,83).

-Kostua e udhëtimit me e lartë për tregun britanik është në Turqi me mesatare 3.0, me e lire në

Maqedoni (4.06), në Shqipëri (4,14), në Mal të Zi (4.24), në Itali (4,69), në Greqi (5.04), në

Kroaci (5.26).

- Për sa I përket cilësise se udhëtimit për tregun britanik ajo është me e ulët në Shqipëri me

mesatare 4.07, pak me e lartë në Maqedoni (4.72), në Mal të Zi (5.7), në Itali (6.23), në Kroaci

(6,47), në Greqi (6.53), në Turqi (6.65).

-Ndërsa informacioni në këtë treg është me I dobet për Shqipërinë me mesatare 3.67, pak me

I pasur për Maqedoninë (4), për Turqinë (5), për Malin e Zi (5.06), për Kroacinë (6), për Greqinë

(6.05), për Italinë (6.70).

-Mikpritja nga britanikët perceptohet si me e dobet në Mal të Zi me mesatare 3.58, pak me e

mirë në Kroaci me mesatare 3.71, e në vijim në Maqedoni (4.53), në Itali (4,64), në Shqipëri

(4.98), në Greqi (5) dhe me të lartën në Turqi (6.25).

Aktivitetet që zhvillojnë më shumë britanikët janë: banjodielli, pushim absolute, miq të rinj,

noti, restoranteri, peisazhet, biznesi, sporte të aventures, pasuri kulturore, culture-art, lundrimi,

fluturimi, biciklete, studimi I natyres, parja e sporteve, vizite në atraksione, ngjarje kulturore.

71% e britanikeve mendojnë se do të rikthehen, 29% nuk e dinë ende.

Vlersimi I cilësise: në akomodim: e keqë 13%, neutral 18%, e mirë 44%, shumë e mirë

25%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e akomodimit është 3.82. Në restoranteri: e keqe 6%,

neutral 43%, e mirë 38%, shumë emire 13%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restorimit

është 3.57. Në transport: shumë e keqe 19%, e keqe 19%, neutral 37%, e mirë 13% shumë e

mirë 13%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e transportit është 2.81. Në informacion: shumë e

keqe 22%, e keqe 36%, neutral 21%, e mirë 7%, shumë e mirë 14%. Mesatarja e vleresimit për

cilësinë e akomodimit është 2.57.

Vleresimi I cmimit: Në akomodim: shumë I lartë 12%, I lartë 36%, neutral 41.5%, I ulët 5%,

shumë I ulët 6%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e akomodimit është 2.53. Në restoranteri:

shumë I lartë 12%, I lartë 47.5%, neutral 30%, I ulët 5%, shumë I ulët 6%. Mesatarja e

vleresimit për cmimin e restorimit është 2.46. Në transport: shumë I lartë 12%, I lartë 53%,

neutral 24%, I ulët 5%, shumë I ulët 6%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e transportit është

105

2.4. Në sherbime të tjera: shumë I lartë 12%, I lartë 47.5%, neutral 30%, I ulët 5%. Shumë I ulët

6%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e sherbimeve të tjera është 2.46.

Vleresimi I raportit cilësi/cmim: Në akomodim: shumë I keq 6%, I keq 6%, neutral 47.5%, I

mirë 40.7%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për akomodimin është 3.23. Në

restoranteri: shumë I keq 6%, I keq 6%, neutral 36%, I mirë 47%, shumë I mirë 6%. Mesatarja

e vleresimit për raportin cilësi/cmim për akomodimin është 3.41. Në transport: shumë I keq 6%,

I keq 18%, neutral 47.5%, I mirë 29%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për

akomodimin është 2.99. Në sherbime të tjera: I keq 12%, neutral 41.5%, I mirë 47%. Mesatarja

e vleresimit për raportin cilësi/cmim për akomodimin është 3.35.

TREGU GJERMAN (39 pyetsor). Niveli I saktësisë për këtë origjinë tenton drejt ±15%. (44).

Profili social-demografik: tregu gjerman është kryesisht moshe e re ( rreth 46% e të pyeturve

ishin të moshes midis 18-25 vjec), 23% I përkasin moshes 26-40 vjec, 16% midis 40-55 vjec.

Por ka nga të gjitha kategorite e moshave. Afërsisht 54% janë meshkuj, beqar (rreth 75%).

Studenët zenë rreth 58% të tregut, të punesuarit 33%. të punesuarit janë menaxher 25%, staf I

lartë 25%, nepunes (kollare e bardhe) 25%, punonjës të kualifikuar 25%. Me arsim të lartë 69%

e të pyeturve dhe të mesem plus profesional 23%. Ky treg ka të ardhura të shpërndara nga ato

minimalet nen 1000 euro (38.5%), 1000-2500 euro (38.5%), dhe 2500-4000 euro (15%). ( Kjo

ndoshta dhe për shkak të faktit që ka shumë student që e ulin shumë nivelin e të ardhurave).

Sipas ketij profili shihet se gjermanët janë shumë të rinj, të arsimuar, beqar, me të ardhura të

ulëta.

Sjellja turistike në përgjithësi: Tregu gjerman (që viziton Shqipërine) merr pushime afërsisht:

dy herë në vit (38.5%), një herë (31%), apo tre herë apo më shumë pushime në vit (31% e

tregut). 18% e popullsise totale në origjinë merr një herë pushime në vit, 18%- merr 2 herë

pushime, 14% merr 3 herë pushime57

. Pra këto përqindje ndaj popullsise që udhëton duhet të

jenë me të larta. Fakti që në Shqipëri ka më shumë turistë që pushojnë dy here, mund të

shpjegohet me arsyen se Shqipëria perceprohet si një vend me risk (pavaresisht se nuk është

vend I larget gjeografikisht) dhe në këtë kontekst ajo do përftoje me tepër ata njerëz që

udhëtojnë me shpesh se sa ata që udhëtojnë me rralle dhe kerkojnë vende të sigurta. Kohëzgjatja

e pushimeve të gjermaneve gjate një viti është: 2-3 jave (rreth 61.5% e të pyeturve) dhe 4 jave

ose një muaj (31% e tyre). Motivacionet e gjermaneve që udhëtojnë zakonisht janë: udhëtojnë

57

106

për t‟ia mbathur nga e përditshmja/relaks (54%), udhëtojnë për të pare gjera të reja ( rreth

38.5%), për vetezhvillim (rreth 31%), për të forcuar lidhjet (afërsisht 23%).

Sjellja turistike gjate udhëtimit: Janë kryesisht vizitore të heres se pare (77% e tyre).

Gjermania ka normen me të lartë të vizitoreve të heres se pare nga të gjitha origjinat. 2-5 herë e

kanë vizituar vendin tonë 15% e gjermaneve. 6 herë ose me shume, 8% e tyre (janë tregu I

vizitave tek të afërmit dhe miqte). Qëndrojnë në Shqipëri kryesisht për: 2-5 nete (38.5%), për 8-

14 nete (23%), për 3 jave (23%) ose për 6-7 nete (15%). Nuk ka turistë që qëndrojnë 1nate.

Pavaresisht se vijnë tranzit ata qëndrojnë më shumë se 1nate. Ata vijnë në Shqipëri kryesisht për

pushime (afërsisht 46%) dhe për tranzit (38.5%), ngjarje familjare (31%) dhe për biznes (15%).

Tek ngjarjet familjare në këtë treg duhet të kemi parasysh se kjo arsye zgjidhet nga tregu

gjerman si opsion I dyte plotesues I pushimeve dhe biznesit. (Gjermanët udhëtojnë për pushime

30% të tregut total)58

. Kryesisht udhëtojnë në shoqëri (rreth 54%), vetëm 23 %, me

bashkëshortin/en 15%, me familjen (8%). Shpenzojnë kryesisht 30-50 euro (afërsisht 38.5% e të

pyeturve), 50-100 euro (25% e të pyeturve), nen 30 euro (23%), 100-300 euro (15%).

(Krahasuar me të ardhurat niveli I shpenzimeve është relativisht I lartë). Qëndrojnë kryesisht në

hotele (54%), miqte dhe shoket (23%), kampingje dhe karavanë (15%), dhe tenda dhe kampërsa

(kjo ishte zgjedhur në alternativat e tjera të akomodimit) (15%), fshatra turistike (8%). Kanë

tendence që në udhëtimet e tyre të përfshijnë gjithë Shqipërine. Për shembull në një rast kishin

bërë itinerarin Kukes-Bajram Curri-Koman-Shkoder-Vlore-Dhermi-Sarande-Butrint. Udhëtonin

me bicikleta. Do vazhdonin udhëtimin për në Greqi. Ishin nisur nga tregimet e të njohurve të

tyre, (kishin marre me vete një guide që e kishte nxjerre një gjerman që banonte në Shqipëri). (

Komanin e ndesha disa herë si destinacion jo vetëm nga gjermanët por dhe anglezet). Një

itinerar tjeter ishte Valbona-Vlora-Ksamil. (Femer, mbi 55 vjec, është single, me 2 fëmijë, me

shkolle të mesme, nepunese (ben jete active në vendin e vet) deklaron si destinacion kryesor

Saranden, hera e pare që viziton Shqipërinë dhe do rrije 6-7 nete, udhëton vetëm, dhe vjen direkt

në Shqipëri me avion). Pra kryesisht piketonin vende që I kishin degjuar në origjinën e tyre dhe

mbi baze të tyre krijonin një itinerar levizje. Format kryesore të transportit: rreth 38.5% vijnë me

makinat e tyre personale, dhe 23% me target, 38.5% me avion. 35% e gjermaneve në origjinë

udhëtojnë me avion, 50% me makinat e tyre)59

. Duhet të kemi parasysh ketu që forma e

transportit do lidhet shumë me tipin e udhëtimit që do bëjnë. Rreth 38.5% e kanë Shqipërinë

ndalese gjate udhëtimit, 23% vjnë në Shqipëri si një destinacion final por pas shumë itineraresh,

58 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

59 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

107

dhe 31 % po bëjnë një tur rajonal (ku Shqipërinë e konsiderojnë njësoj të rëndësishëm si vendet

e tjera).

Informacioni turistik: Gjermanët janë treg që informohen kryesisht nga burimet me të

besueshme sic janë miqte apo të afërmit (rreth 69%). Se bashku me italianët janë tregu që i

besojnë më shumë ketij burimi. Guidat dhe librat e udhëtimit 38.5%, agjensite e udhëtimit (8%).

Gjermanët janë një treg që në origjinë e mbështët vendimin e tij të udhëtimit mbi rekomandimet

e miqve dhe shokeve (27%), tek agjensite e udhëtimit vetëm 12%, media 4.5%.60

Shqipëria

zgjidhet si destinacion nga gjermanët për cmime të lira (rreth 15%), për të njohur vende të reja

(15%). 8% e kanë zgjedhur Shqipërinë si një vend ndalese gjate udhëtimit meqënese e

perceptonin si një vend me cmime të ulta. 15% ndalojnë në Shqipëri nderkohë që vizitojnë

vende të tjera (për të njohur vende të reja). 15% e zgjedhin Shqipërinë sepse e shohin si një

vend të ri, mikprites por njekohësisht e perceptojnë si vend me cmime të ulta. Në total 54% e

gjermaneve e zgjedhin Shqipërinë për cmime të ulëta, dhe po aq për vende të reja. (pra avantazhi

I Shqipërise kundrejt tregut gjerman është që është vend I ri dhe njekohësisht I lire). Vetëm 12%

Ee gjermaneve në origjinë kerkojnë cmime të lira. Pjesa me e madhe e tyre (34%) ishte e

interesuar në kulturen locale, stilin e jetes dhe traditat.61

Gjermanët që vijnë në Shqipëri janë

kryesisht turistë që u pëlqenë natyra ( rreth 54%), kulturor (61.5%), pushimi (23%) dhe

aktivitetet sportive (31%), industrial 13%, u pëlqen gastronomia 6% (si alternative sekondare).

Karakteristike e ketij tregu është se më shumë se një forme turizmi është zgjedhur nga pothuajse

të gjithë të pyeturit. Gjermanët që vijnë në Shqipëri duket se I shijojnë të gjitha këto forma.

Normalisht në origjinë gjermanët janë më shumë turistë pushimi 30%, vetëm 19% kerkojnë

diellin dhe detin, 11% natyren, 8% kulturen e rajonit62

. Por e përmendem përseri faktin që

turistët gjerman gjate vizites në Shqipëri kerkojnë të përfitojnë sa më shumë nga natyra, nga

kultura dhe gjithcka që ofron vendi.

Tregu gjerman ngjan me ate britanik por ka dhe ndryshime. Keshtu britanikët janë krysisht të

moshes 25-40 vjec, gjermanët të moshes 18-25 vjec. Britanikët janë më pak beqar se gjermanët.

Britanikët s‟kanë fëmijë kanë 1 ose 3 fëmijë. Gjermanët kanë 1 ose 2 fëmijë. Britanikët janë më

shumë të punesuar dhe të vetëpunësuar se gjermanët, ndërsa gjermanët më shumë student.

Britanikët janë punonjës të kualifikuar ose nepunes, menaxher. Gjermanët janë menaxher apo

60 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

61 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

62 Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report .

108

staf I lartë më pak nepunes Britanikët kanë të ardhura 2500-4000 euro më pak se gjermanët,

1000-2500 euro më pak se gjermanët, nen 1000 euro njësoj. Britanikët mbi 4000 euro janë më

shumë se gjermanët. Britanikët udhëtojnë 2 herë në vit më shumë se gjermanët 3 herë në vit më

shumë se gjermanët, 1 herë në vit më pak se gjermanët 31%. më shumë se 3 herë njësoj me

gjermanët. Britanikët pushojnë 2-3 jave, më pak se gjermanët, 1 jave, më shumë se gjermanët, 4

jave më pak se gjermanët, më shumë se 1 muaj 18%, më shumë se gjermanët. Britanikët

udhëtojnë zakonisht për pushim si gjermanët, forcim të lidhjeve më pak se ata, vetezhvillim si

ata, gjera të reja më pak se ata. Britanikët vijnë në Shqipëri për herë të pare më pak se gjermanët,

2-5 herë më shumë se ata, shumë shpesh (tregu I lidhjeve familjare ose biznesit), më shumë se

ata. Britanikët qëndrojnë kryesisht 6-7 nete, 1 nate. Gjermanët qëndrojnë kryesisht 2-5 nete, ose

8-14 nete. 3 jave rrinë të dyja tregjet njësoj (tregu I vizites tek miqte dhe të afërmit.) Britanikët

vijnë në Shqipëri për pushime më pak se gjermanët, biznes me shume, ngjarje familjare më pak,

transit më pak. Britanikët udhëtojnë me shoket 47% më pak se gjermanët ,me familje më shumë

(sepse janë më shumë të martuar), vetëm më pak. Britanikët shpenzojnë 30-50 euro. Njësoj me

gjermanët, 50-100 euro me shume, 100-300 euro njësoj, nen 30 euro më pak. Britanikët rrinë në

hotele më shumë se gjermanët, tek miqte apo shoket me shume, dhoma me qira më shumë se

gjermanët, ndërsa gjermanët në kampërsat dhe cadra më shumë se britanikët, kampingje e të

tjera. Britanikët vijnë me avion më shumë se gjermanët, anije gati njësoj, makinë personale ( me

target apo nga toka) më pak. Britanikët bëjnë një udhëtim zinxhir duke përfshire Shqipërinë më

shumë se gjermanët, e kanë Shqipërinë ndalese në udhëtimin e tyre më pak se gjermanët, bëjnë

një tur në rajon më pak se gjermanët, e kanë një destinacioni të përcaktuar qarte më shumë se

gjermanët. Britanikët e marrin informacionin nga miqte dhe të afërmit më shumë se gjermanët,

nga agjentet e udhëtimit me shume, reklamat gjermanët nuk I përdorin fare, ndërsa guidat dhe

librat e udhëtimit me shume. Britanikët e zgjedhin Shqipërinë për zakon 30%, (pjesa e

shqiptareve që rikthehen), cmim të ulët më pak se gjermanët, vende të reja po më pak, po ashtu

dhe cilësi mikpritje, aktivitete apo arsye të tjera. Britanikët janë natyror më shumë se gjermanët,

kulturor më pak, turistë të pushimit më pak, që duan ekzotizmin me shume, industrial më shumë

se gjermanët, të dhenë pas aktiviteteve sportive më pak.

Tregu gjerman e percepton rajonin:

-Për sa I përket nivelit të riskut gjermanët konsiderojnë si vendin me risk me të lartë

Shqipërinë me mesatare 3.08, me risk pak me të ulët Maqedoninë (3.31), e në vijim Malin e Zi

(3.92), Kroacinë (4.62), Turqinë (4.85), Greqinë (5.46), Italinë (6.38).

109

-Për sa I përket lehtesive të hyrjes dhe daljes gjermanët kanë deklaruar se vendi me I veshtire

për ta për të hyre dhe dale është Mali I Zi me mesatare 3.15, në vazhdim e kanë me të lehte për

të hyre dhe dale në Maqedonia (3.92), në vazhdim në Shqipëri (4.31), në Kroaci (4.54), në Greqi

(5.15), në Turqi (5.15), në Itali (5.38).

-Ndërsa për kostot e udhëtimit gjermanët mendojnë se vendi me I lire për ta është Mali I Zi

me mesatare të përgjigjeve 3.69, pak me I shtrenjë është Shqipëria (4.31), e në vijim Maqedonia

(4.46), Turqia (4.62), Italia (5), Kroacia (5.38), Greqia (5.46).

- Ndërsa cilësia e udhëtimit me e ulët është përseri në Mal të Zi me mesatare 3.54, pak me e

mirë është në Shqipëri (3.77), e në vijim në Maqedoni (3.92), në Itali (5.46), në Kroaci (5.54),

në Turqi (5.77), në Greqi (5.92).

-Informacioni me I dobet në tregun gjerman (nga pyetsoret) është për Shqipërinë me mesatare

të përgjigjeve 3.62, ka disi më shumë informacion për Maqedoninë (4.15), për Malin e Zi (4.85),

për Kroacinë (5.38), për Turqinë (5.54), për Italinë (6.62), për Greqinë (6.62).

-Mikpritja me e dobet për tregun gjerman shihet në Maqedoni me mesatare 2.46, në Mal të

Zi (3.46), në Shqipëri (3.77), në Kroaci (4.08), në Itali (4.31), në Turqi (4.38), në Greqi (5.23).

Sic shihet Shqipëria nuk ka një avantazh në syte e tregut gjerman, duke u krahasuar me vendet

e rajonit. Konsiderohen si vende me avantazhe Italia dhe Greqia, Kroacia dhe Turqia, ndërsa

Shqipëria, Maqedonia dhe Mali I Zi konkurrojnë fortë midis tyre.

Aktivitetet me të ndjekura nga ky treg janë:banjodielli, pushim absolute, restoranteri, noti,

peisazhet panoramike, loje me fëmijët, biznesi, biciklete, miq të rinj, lundrimi, vizita në

atraksionet, ngjarje kulturore, fluturimi, studimi I natyres, ecja, sporte të aventures.

85% e gjermaneve deshirojnë të kthehen, 15% ndoshta.

Vleresimi I cilësise: Në akomodim : neutral 54%, I mirë 46%. Mesatarja e vleresimit për

cilësinë e akomodimit është 3.46. Në restoranteri: neutral 54%, I mirë 31%, shumë I mirë 15%.

Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restorimit është 3.62.Në transport: shumë I keq 8%, I keq

8%, neutral 38.5%, I mirë 46%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e transport është 3.23. Në

informacion: shumë I keq 23%, I keq 46%, neutral 8%, I mirë 23%. Mesatarja e vleresimit për

cilësinë e informacionit është 2.31.

110

Vleresimi I cmimit: Në akomodim: I lartë 23%, neutral 77%. Mesatarja e vleresimit për

cmimin e akomodimit është 2.77. Në restoranteri: I lartë 38.5%, neutral 61.5%. Mesatarja e

vleresimit për cmimin e restorimit është 2.62. Në transport: I lartë 31%, neutral 69%. Mesatarja

e vleresimit për cmimin e transportit është 2.69. Në sherbime të tjera: shumë I lartë 8%, I lartë

31%, neutral 61.5%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e sherbimeve të tjera është 2.54.

Vleresimi I raportit cilësi/cmim: Në akomodim: shumë I keq 8%, I keq 8%, neutral 31%, I

mirë 46%, shumë I mirë 8%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për akomodimin

është 3.38. Në restoranteri: I keq 23%, neutral 23%, I mirë 46%, shumë I mirë 8%. Mesatarja e

vleresimit për raportin cilësi/cmim për restorimin është 3.38. Në transport: I keq 31%, neutral

23%, I mirë 46%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për transportin është 3.15. Në

sherbime të tjera: shumë I keq 8%, I keq 23%, neutral 8%, I mirë 54%, shumë I mirë 8%.

Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për sherbimet e tjera është 3.31.

TREGU MALAZES: (104 pyetsor). Niveli I saktësisë për këtë origjinë për 95% nivel

besueshmerie është ±10%. (100).

Profili social-demografik: Pjesa me e madhe e tregut të malazezeve I përket moshes 26-40

vjec (38.5%) dhe moshes 18-25 (31%). 23% e tregut janë të moshes 41-55 vjec. 46% e të

intervisturve janë femra dhe 54% meshkuj. Kryesisht të martuar (61.5%), me familje pa fëmijë

(58%), të punesuar ose të vetëpunësuar (31%). 23% e zgjedhjes janë student. Punojnë kryesisht

si punonjës të kualifikuar (50%), punonjës të pakualifikuar (17%) si dhe si inxhinier teknike,

manaxher, (33%). 46% e të pyeturve janë me arsim të mesem dhe profesional dhe 46% me arsim

të lartë. Kanë kryesisht të ardhura në nivelin 1000-2500 euro (38.5%), nen 1000 euro (31%).

Ndërsa të ardhurat në nivelin 2500-4000 euro dhe 4000-8000 euro kanë një shpërndarje

respektivisht të barabarte (nga 15%).

Sjellja turistike në përgjithësi: ky treg ben kryesisht pushime 2 herë në vit (46%), ose një

herë në vit (31%). 23% bëjnë pushime tre herë në vit. Kohëzgjatja e pushimeve të ketij tregu për

një vit është kryesisht, dy apo tre jave (46 %), ose një jave (31%). Zakonisht malazezte

udhëtojnë për: t‟ia mbathur nga rutina e përditshme/për relaks (46%), për të forcuar

lidhjet/maredheinet (31%), për të zbuluar gjere të reja (23%), për vete zhvillim (8%).

Sjellja turistike gjate udhëtimit: Ky treg në pjesen e tij me të madhe e ka vizituar Shqipërinë

më shumë se 6 herë (54%), ose e ka për herë të 2--5 (31%). Vetëm 15% e tregut e ka për herë të

pare. Është një treg që realisht nuk ka një rritje të madhe. Malazezte qëndrojnë kryesisht në

111

Shqipëri për 6-7 nete (46%), 2-5 nete (23%), Ndërsa kohëqëndrimi 1 nate dhe 8-14 nete kanë një

shpërndarje respektivisht të barabarte ( nga 15%). Arsyet pse malazezte vijnë në Shqipëri janë:

për biznes (38.5%), për pushime (38.5%), për ngjarje familjare (31%), për tranzit (15%). Ata

zakonisht udhëtojne: vetëm (54%), me shoket (23%), me familjen (15%) dhe në udhëtime në

grup (8%). Shpenzimet që bëjnë malazezte janë kryesisht nga 30-50 euro (39%), nen 30 euro

(23%), 300-500 euro (15%). Për kategorite e tjera shpërndarja është në menyre të barabarte (nga

8%). Format kryesore të qëndrimit për këtë treg janë qëndrimi në hotel (85%), shoket dhe miqte

(31%), komplekse turistike (8%), ose dhe llixhat (8%). Forma e transportit me e përdorur nga ky

treg është makinë personale (69%), autobusi (31%).Vetëm 8 % mberrrijnë me avion. Modeli I

udhëtimit për malazezte është: 54% vijnë në Shqipëri me një destinacion kryesor në mendje,

16% e shohin si një ndalese gjate udhëtimit, për 8% të tregut destinacioni sherben si një

destinacion baze nga ku mund të vizitojnë destinacionë të tjera, për 8% është një tur rajonal (për

vendet fqinje), për 15% është një zinxhir udhëtimi (brenda Shqipërise).

Burimet e informacionit: Burimi kryesor I informacionit për malazezte janë miqte dhe shoket

prej të cileve e marrin informacionin 46% e tregut, agjensite e udhëtimit (23%), reklamat dhe

televizioni (31%), librat dhe guidat e udhëtimit (15%. Malazezte e zgjedhin Shqipërinë si

destinacion për arsyet: ndalese gjate udhëtimit (15%), cmime të lira (23%), për të njohur vende

të reja (23%), për cilësinë e mikpritjes (23%). 31% e malazezve nuk e zgjedhin për asnjë nga

këto arsye Shqipërinë por për një arsye tjeter. (tregu I malazezve me origjinë shqiptare që vijnë

në Shqipëri për patriotizem). Turistët malazeze që vijnë në Shqipëri janë kryesisht: natyror 46%,

kulturor 23%, vijnë për turizem industrial 46%.

Tregu malazez është kryesisht treg biznesi, më pak ai I vizites në miq dhe të afërm, dhe pak

pushues, por jo për diellin dhe detin, por kryesisht pushime kulturore.

-Tregu I biznesit. Janë krysisht të moshes 26-40 vjec, meshkuj, të vetëpunësuar, të martuar,

me të ardhura mbi 2500 euro, që marrin pushime 1 herë apo 2 herë në vit, pushime të shkurtra 1

jave apo 2-3 jave, e kanë vizituar Shqipërinë 6 herë apo me shume, qëndrojnë 1 nate apo 2-5

nete, udhëtojnë zakonisht për gjera të reja apo vetezhvillim, vijnë në Shqipëri kryesisht për

biznes, udhëtojnë zakonisht vetëm, shpenzojnë mbi 50 euro, qëndrojnë kryesisht në hotel, vijnë

me makinë personale, kryesisht me një destinacion të përcaktuar qarte, burim informacioni

përdorin miqte apo shoket, reklamat dhe televizionin. Nuk vijnë në shqipëri për asnjë nga arsyet

që kemi cituar në pyetsor, (është një zgjedhje e detyruar pune) , janë turistë industrial.

112

-Tregu I vizitoreve tek miqte dhe të afërmit. Kanë të gjitha moshat, të gjitha punesimet, janë

familjar apo beqar, të gjitha grupet sociale, me të ardhura nga nen 1000 deri në 4000 euro, apo

me shume, marrin pushime 1 here, 2 herë apo 3 herë në vit, pushojnë për 2-3 jave apo një muaj,

vijnë në Shqipëri më shumë se 6 here, qëndrojnë nga 2 deri në 14 nete, udhëtojnë zakonisht për

të forcuar lidhjet, vijnë për ngjarje familjare, udhëtojnë vetëm ose me familjen, shpenzojnë 30-

50 euro, qëndrojnë tek miqte apo shoket, udhëtojnë me makinë personale ose autobus.

-Tregu pushues. Janë kryesisht mosha të reja dhe mesatare, të martuar apo bashkëjetojne, të

punesuar, student e të tjera, punonjës, staf I lartë apo menaxher, me arsim të mesem apo të lartë,

me të ardhura 1000 deri në 4000 euro, që marrin pushime 1 herë apo 2 herë në vit, 1 fundjave, 1

jave apo 2-3 jave, e vizitojnë Shqipërinë për herë të pare apo 2-5 here, që qëndrojnë 1 nate apo

2-5 nete, vijnë më shumë për relaksim, më pak për gjera të reja, vijnë për pushim në Shqipëri,

vetëm, me shoket apo me turre, shpenzojnë nen 30 euro, apo 30-50 euro. Akomodohen në

hotele, fshatra turistike, apo llixha. Vijnë me makinë personale ose autobus, bëjnë një udhëtim

zinxhir, më pak një tur rajonal, përdorin të gjitha burimet e mundshme për t‟u informuar, vijnë

në Shqipëri për cmime të ulëta, njohje të vendeve të reja apo cilësinë e mikpritjes. Janë pushues

natyror, kulturor dhe pak të pushimit.

Malazezte e perceptojnë rajonin:

-Për sa I përket nivelit të riskut ata mendojnë se risku me I lartë është në Greqi me mesatare

2.46, më pak riskoz në vijim është Italia (4.24), Turqia (4.61), Shqipëria (4.86), Maqedoni (6),

Kroaci (6.15), Malizi (6.23).Interesante është fakti që risku rritet menjehere nga 2.46 (Greqi) në

4.24 (Itali).

-Ndërsa për lehtesite e hyrjes dhe të daljes, tregu malazeze percepton se me I veshtire për

t‟u kapur është Turqia me mesatare 1.77, më pak e veshtire është Kroacia (4.55), në vazhdim

Greqia (4.62), Shqipëria (4.78), Italia (4.85), Maqedonia (5), Mali I Zi (6.3).

-Në lidhje me koston e udhëtimit tregu malazeze percepton se me I shtrenjë si destinacion

është Italia me mesatare 1.92, më pak e shtrenjë Greqia (2.31),e në vijim Kroacia 4.08,

Maqedonia (4.45), Turqia (4.92), Shqipëria (5.62), Mali I Zi (5.58).

- Cilësia e udhëtimit me e ulët perceptohet nga malazezte në Mal të Zi me mesatare 1.77,

cilësi me të mirë në Maqedoni (3.08), në Shqipëri (3.93), e në vijim në Turqi (4.69), Greqi

(5.24), Kroaci (5.62), Itali (6.30).

113

- Informacioni me I dobet për malazezte është ai për Shqipërinë me një mesatare të vleresimit

të te gjithë të pyeturve prej 1.85, më pak I varfer është ai për Maqedoninë (2), për Malin e Zi

(3.39), për Turqinë (4.84), për Kroacinë (5.08), për Greqinë (5.46), për Italinë (6.77).

Aktivitetet me prioritare për malazezte janë si me poshte: biznesi, kulture-art, miq të rinj,

pasuri kulturore, studimi I natyres, pushim absolute, ngjarje kulturore, banjodielli, noti, hobit,

kalerim, restoranteri, lundrimi, vizite në atraksione, loje me fëmijët, fluturimi,biciklete.

69% mendojnë se do kthehen, 8% jo dhe 23% nuk e dine.

Vleresimi I cilësise: Në akomodim: 7% shumë e keqe, 15.5% e keqe, 23% neutral, 39% e mirë ,

25.5% shumë e mirë .(tabela). ) Mesatarja e vleresimit për cilësinë e akomodimit është 3.39. Në

restoranteri: 8% shumë e keqe, 23% e keqe, 15% neutral, 39% e mirë , 15.5% shumë e mirë .

(tabela). Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restorimit është 3.31. Në transport: 8% shumë e

keqe, 15.5% e keqe, 46% neutral, 23% e mirë , 8% shumë e mirë . (tabela) ) Mesatarja e

vleresimit për cilësinë e akomodimit është 3.08. Në informacion: 23% shumë e keqe, 30.5% e

keqe, 23% neutral, 15.5% e mirë , 8% shumë e mirë . (tabela). Mesatarja e vleresimit për cilësinë

e akomodimit është 2.54.

Vleresimi I cmimit: në akomodim: 16% I lartë, 50% neutral, 33.5% I ulët. (tabela). Mesatarja

e vleresimit për cmimin e akomodimit është 3.17. Në restoranteri: 23% I lartë, 46% neutral,

31% I ulët. (tabela) Mesatarja e vleresimit për cmimin e restorimit është 3.08. Në transport:

30.5% I lartë, 39% neutral, 31% I ulët. (tabela). Mesatarja e vleresimit për cmimin e transportit

është 3. Në sherbime të tjera: 23% I lartë, 54% neutral, 23% I ulët. (tabela). Mesatarja e

vleresimit për cmimin e akomodimit është 3.

Vleresimi I raporti cilësi/cmim: Në akomodim: 23% I keq, 38% neutral, 31% I mirë , 8%

shumë I mirë . (tabela). Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për akomodimin është

3.23. Në restoranteri: 30.5% I keq, 23% neutral, 39% I mirë , 8% shumë I mirë .(tabela)

Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për restoranterinë është 3.24. Në transport: 23% I

keq, 38% neutral, 39% I mirë . (tabela). Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për

transportin është 3.15. Në sherbime të tjera:23% I keq, 23% neutral, 54% I mirë . (tabela).

Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për sherbimet e tjera është 3.31.

TREGU I EVROPËS JUGLINDORE(92 pyetsor). Niveli I saktësisë për këtë origjinë për 95%

nivel besueshmerie, tenton drejt ±10% (100 pyetsor). Profili social-demografik: tregu lindor

ka kryesisht moshen: midis 26-40 vjec (43.5%), midis 41-55 vjec (22%), midis 18-25 (22%).

114

61% e zgjedhjes janë femra, 39% meshkuj. Raportet e të martuarve me beqaret janë pothuajse të

barabarta (48% të martuar kundrejt 43.5% beqar). Familjet janë kryesisht pa fëmijë apo me 2

fëmijë. 65% e tregut janë të punesuar, 13% të vetëpunësuar, 9% student. të punesuarit janë

kryesisht staf I lartë 17%, menaxher 13% dhe të tjere 26. Turistët Evropiano-Lindore kanë

arsimim kryesisht të lartë (83%). 9% e tyre janë me arsim të mesem. të ardhurat e Jug-Lindoreve

janë kryesisht 1000-2500 euro (30%), nen 1000 euro (26%), 2500-4000 euro (17%), 4000-8000

euro (17%), më shumë se 8000 euro (9%).

Sjellja turistike në përgjithësi: jug-lindoret zakonisht bëjnë dy herë pushime në vit 48% e

pushuesve, një herë pushime në vit 35% e tyre, tre herë pushime 13% e tyre, më shumë se tre

herë pushime 4% e tyre. Kohëzgjatja e pushimeve në vit për ta kryesisht është, dy-tre jave

(65%), kater jave apo një muaj (17%), një jave (13%). Motivet për të cilat ata udhëtojne:

kryesisht udhëtojnë për t‟ia mbathur nga realitetit/relaks (78% është tregu me normen me të lartë

për këtë zgjedhje), për gjera të reja/zbulime (17%), për të forcuar lidhjet (13%). Por evropiano-

lindoret udhëtojnë dhe për motive mikse si për të gjetur gjera të reja por dhe për t‟ja mbathur nga

realiteti, për pushim por dhe për të forcuar lidhjet, për të pushuar dhe vete-zhvillim.

Sjellja turistike në Shqipëri. Tregu jug-lindor në Shqipëri vjen kryesisht për herë të pare

(61%), për herë të 2-5 (30%), 4% më shumë se 6 here. Është dhe një përqindje e vogël që vjen

shpesh (4%). Kohëzgjatja e pushimeve në Shqipëri është kryesisht për 6-7 nete (35%), për 2-5

nete (30%), për një nate (26%), etj. Arsyet pse ata vijnë në Shqipëri janë: 87% për pushime

(përqindja me e lartë për këtë zgjedhje për cdo treg), 26% transit, 9% për biznes, 4% për ngjarje

familjare (kjo alternative zgjidhet bashkë me pushimet). Jug-lindore udhëtojne: 13% vetëm, 21%

me bashkëshortin/en, 9% me fëmijët, 27% me shoket, 14% me bashkëshortin/en dhe fëmijët, 9

% me bashkëshortin në grup dhe 8% me shoket, tur në grup. Pra 52% të te pyeturve udhëtojnë

me familjen, pavaresisht nese janë me shoqërinë apo jo. Dhe 35% udhëtojnë me shoket, në ture

të organizuara apo të organizuar vete. 17% udhëtojnë në ture të organizuara (me familjen ose

vete). Ata shpenzojnë kryesisht: nen 30 euro (35%), nga 30-50 euro (30%), nga 50-100 euro

(26%), nga 100-300 euro (4%), 300-500 euro (4%). Format kryesore të qëndrimit për jug-

lindoret janë hotelet (61%), dhomat me qira, pensionet (22%), kampingjet dhe karavanet (17%),

komplekset turistike 14% dhe vetëm 4% miqte ose shoket. etj. Format e transportit: 17% arrijnë

me avion, 52% me makinën e tyre personale, 9% me autobus, 13% tjeter (biciklete, motor), 4%

me traget dhe makinë, (që I bien mespërmes Evropes për të arritur në destinacionin final), 4%

me makinë ose target ose avion (tregu që vjen shpesh). Është tregu që e ka me të lartë alternative

“tjeter” nga të gjithë tregjet e tjere. Jug-Lindoret zakonisht vijnë në 22% të rasteve në Shqipëri

115

me një destinacion të qarte të përcaktuar mirë në mendje, 17% e kanë Shqipërinë një ndalese

gjate udhëtimit, 22% një tur në rejonin tone, 30% një zinxhir udhëtimi, 9% e kanë ketu një

ndalese gjate një udhëtimi zinxhir.

Burimet e informacionit për jug-lindoret janë: miqte dhe të afërmit (35%), agjensite e

udhëtimit (22%),guidat dhe librat e udhëtimit (43%), miqte dhe internet (4%), agjensite e

udhëtimit dhe të tjera (3%), reklama dhe televizioni (5%) dhe forma të tjera informimi 9%. Ata e

zgjedhin Shqipërine: për të njohur vende të reja (64%), për cmime të lira (22%), pak për arsye të

tjera. Tipi I turistëve juglindore: 65% janë turistë natyror, 35% janë kulturor, 35% vijnë për

pushim, 9% e shijojnë gastronomine, 9% janë turste industrial, 13% e shohin Shqipërinë sin je

vend ekzotik, 4% e duan sportin. Karakteristike është se jug-lindoret kerkojnë të shijojnë shumë

tipe turizmi.

Tregu I evropes juglindore ngjan me ate britanik dhe gjerman, por nuk ka pjesen e biznesit dhe

të vizites tek miqte dhe të afërmit. Pra ka kryesisht 2 tregje të medha; ai pushues dhe ai transit.

Tregu juglindor e koncepton rajonin:

-Për nivelin e riskut juglindoret mendojnë se ai është me I lartë në Maqedoni me mesatare 3,

pak me I ulët në Shqipëri (4.39), me I ulët në Turqi (4.57), e keshtu Mali I Zi (4.78), Italia

(5.83), Greqia (6.09), Kroacia (6.22).

-0Ndërsa për sa I përket lehtesive të hyrjes dhe daljes vendi me I veshtire për juglindoret

është Shqipëria me mesatare të përgjigjeve 2.43, pak me I kapshëm është Maqedonia (4.48),

Mali I Zi (4.78), Turqia (4.91), Kroacia (4.91), Greqia (5.09), Italia (6.26).

-Kostua e udhëtimit me e lartë për lindoret është në Greqi me mesatare 2.04, pak me e

vogël në Itali (2.65), e në vijim në Kroaci (4,09), në Maqedoni (4.26), në Mal të Zi (5.00), në

Shqipëri (5.39), në Turqi (5.83).

-Cilësia e udhëtimit është me e ulët në Maqedoni me mesatare (1.87), pak me e lartë në

Shqipëri (3.04), në Mal të Zi (3.78), e në vijim në Greqi (4.52), në Turqi (5.04), në Kroaci

(5.43), në Itali (6.17).

-Informacioni me I dobet për lindoret në lidhje me destinacionet është për Maqedoninë me

mesatare të përgjigjeve 2.00, pak më shumë informacion për Shqipërinë (2.35), e në vijim për

Malin e Zi (3.61), për Turqinë (4.65), për Kroacinë (5), për Greqinë (5.39), për Italinë (6.61).

116

- Mikpritja me e dobet sipas evropianeve jug-lindore është në Greqi me mesatare 1.52, pak

me e mirë në Maqedoni (2.61), e në vijim në Itali (4.52), në Kroaci (4,83), në Mal të Zi (5.00),

në Shqipëri (5.26), në Turqi (5.39).

- Aktivitetet që zhvillojnë më shumë juglindoret janë: noti, pushim absolute, restoranteri,

banjodielli, miq të rinj, kulture-art, peisazhet, vizite në atraksione, pasuri kulturore, sporte të

aventures, ngjarje kulturore, ecja, loje me fëmijët, biciklete, fluturimi, hobit, lundrimi, kalerimi,

studimi I natyres, biznesi.

56.5% mendojnë të rikthehen,43.5% nuk e dine.

Vlersimi I cilësise: Në akomodim:. e keqe 9%, neutral 43.5%, e mirë 26%, shumë e mirë

22%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e akomodimit është 3.61 Në restoranteri: e keqe 9%,

neutral 43.5%, e mirë 22%, shumë e mirë 26%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e restorimit

është 3.65. Në transport: e keqe 35%, neutral 39%, e mirë 13% shumë e mirë 13%. Mesatarja e

vleresimit për cilësinë e transportit është 3.04. Në informacion: shumë e keqe 17%, I keq 17%,

neutral 39%, e mirë 17%, shumë e mirë 9%. Mesatarja e vleresimit për cilësinë e informacionit

është 2.83.

Vleresimi I cmimit: Në akomodim: shumë I lartë 13%, I lartë 13%, neutral 56.5%, I ulët 9%,

shumë I ulët 9%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e akomodimit është 2.87. Në restoranteri:

shumë I lartë 17%, I lartë 17%, neutral 39%, I ulët 22%, shumë I ulët 4%. Mesatarja e vleresimit

për cmimin e restorimit është 2.78. Në transport: shumë I lartë 22%, I lartë 17%, neutral 52%, I

ulët 9%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e transportit është 2.48. Në sherbime të tjera: shumë

I lartë 22%, I lartë 17%, neutral 52%, I ulët 9%. Mesatarja e vleresimit për cmimin e sherbimeve

të tjera është 2.57.

Vleresimi I raportit cilësi/cmim: Në akomodim: shumë I keq 9%, I keq 4%, neutral 43.5%, I

mirë 22%, shumë I mirë 22%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për akomodimin

është 3.43. Në restoranteri: I keq 13%, neutral 39%, I mirë 31%, shumë I mirë 17%. Mesatarja e

vleresimit për raportin cilësi/cmim për restorimin është 3.52. Në transport: shumë I keq 9%, I

keq 17%, neutral 43.5%, I mirë 22%, shumë I mirë 9%. Mesatarja e vleresimit për raportin

cilësi/cmim për transportin është 3.04. Në sherbime të tjera: I keq 4%, I keq 13%, neutral

43.5%, I mirë 22%, shumë I mirë 17%. Mesatarja e vleresimit për raportin cilësi/cmim për

sherbimet e tjera është 3.35.

117

VARIACIONET MIDIS TREGJEVE :

Në këtë pjese kemi bërë një përmbledhje të statistikave përshkruese, të dhena në pjesen e

pare,për të pare ngjashmerite dhe ndryshimet midis tregjeve si dhe kemi përdorur metoden ONË

ËAY ANOVA për të bërë krahasimet midis mesatareve për të gjitha variablat e marra në

studim. Kemi testuar fillimisht për të pare nese tregjet kanë devijim standart për cdo variable të

ndryshme nëpërmjet testit të homogjenitetit të variances. kemi pare satistiken e Levene-it, që del

për të gjitha variablat me e vogël se 0.05 (varianca midis grupeve është e ndryshme). Me pas

kemi përdorur testin e Ëelch dhe Broën-Forsythe për të pare ndryshueshmerinë e mesatareve për

cdo treg me madhesi të ndryshme, meqënese këto janë statistika me të mira për krahasime në

popullata me madhesi të ndryshme. Për të gjitha variablat sic duken edhe nga tabelat këto

ndryshime janë të rëndësishme (nuk janë të rastit). Kemi përdorur krahasimin e shumefishte të

Tamahanes për të pare ngjashmerite dhe ndryshimet midis segmenteve në menyre individuale.

Kemi përdorur edhe një paraqitje grafike për ta vizualizuar me mirë ndryshimin. Kemi cituar

ato ngjashmeri që janë maksimale (koeficienti I rëndësise është 1). Kjo do të thote që vendet që

janë përfshire në grupet që kemi krijuar me modele të njëjtë të variablit kanë ngjashmeri

maksimale.

Rezultatet e krahasimeve

Grafiku; Mosha e turisteve

3.9.1. Mosha.

0

20

40

60

80

100

120

Mbi 55 Vjec

41-55 Vjec

26-40 Vjec

19-25 Vjec

Nen 18 Vjec

118

Tregu I maqedonsve ka moshe të re. Pjesa me e madhe e tyre janë të rinj nen moshen 18 vjec.

Nderkohë gjermanët dhe kosovarët zenë kanë kategorinë me të madhe të moshes 19-25 vejc.

Italianët dhe evropianolindoret janë një treg me I pjekur, kryesisht 26-40 vjec. Mali I zi dhe UK

janë tregje ku moshat janë me të shpërndara. Ndërsa tregu grek është një treg I moshuar.

Në zgjedhjen e tregut maqedonas nuk janë përfshire mosha mbi 40 vjec. E kam përmendur me

pare kemi qënë gjithnjë të kushtezuar nga gjuha. Ndërsa me kosovarët ishte një problem I

manaxhueshëm relativisht lehte, me maqedonsit e kësaj moshe duhej të komunikoje vetëm në

gjuhën e tyre. Si rrjedhim edhe shpërndarja në kategorite e moshave do jete e ndryshme.

Testi Anova tregon që zgjedhjet e tregjeve bazuar mbi variablin moshe është e ndryshme. Po të

shohim grafiket e mesatareve (faqe149,150,151 tek shtojca statistikore) Maqedonia ka moshen

me të vogël, me pas Gjermania, UK dhe Mali I Zi, Kosova, Evropa Juglindore, Itali dhe Greqi.

Krahasimi individual I tregjeve tregon se; Kosova ngjan me UK, Gjermanine, Malin e Zi, që

përbëjnë një grup të ngjashëm për sa I përket moshes, Maqedonia është e ndryshme nga të tjerat,

Greqia po ashtu, Italia dhe Evropa Juglindore janë të ngjashme.

Grafiku; gjinia

3.9.2. Gjinia

Pothuajse shpërndarja është e njëjtë. Tregu I evropes juglindore dhe ai I kosoves përfaqësohet

më shumë nga femrat. Tregu italian dominohet nga meshkujt. Kjo tregon që përvec kushtezimit

në zgjedhje mbushja e pyetsorit ka edhe elemente psikologjik. Femrat në përgjithësi kanë qënë

me të predispozuara për t‟a mbushur pyetsorin. Po ashtu tregjet janë të ndryshme për sa I përket

0102030405060708090

100

MASHKULL

FEMER

119

gjinise. Grupet e ngjashme janë; Kosove-Evrope Juglindore, Greqi- Maqedoni-UK- GjermanI-

MalI I ZI- Itali ngjajne, duke patur si me përfaqësues Britanikët si model.

Grafiku; gjendja sociale.

3.9.3. Gjendja civile

Tregu grek janë kryesisht të martua (83%). Një norme të lartë të te martuarve kanë dhe tregu

kosovar, maqedonas (tregje që vijnë kryesisht për pushime në Shqipëri). Tregu gjerman ka

shumë beqar, ndërsa ai Italian dhe ai I evropes juglindore shumë që bashkëjetojne. Tregu I UK

dhe ai i malit të zi është I shpërndare me njetrajtesisht për sa I përket ketij variabli. Për sa I

përket gjendjes civile segmentet janë të ndryshëm. Grupet janë; Mal I Zi-Britani-Evropa

Juglindore, Maqedoni-Kosove –Gjermani, Greqia ka model të ndryshëm nga të tjeret, Italia po

ashtu.

0102030405060708090

100

BASHKEJETON

BEQAR

I MARTUAR

120

Grafiku; madhesia e familjes.

3.9.4. Madhësia e familjes.

Gjermanët dhe britanikët kanë familje të vogla. Në vijim malazezte. Grekët dhe italianët kanë

familje me të medha. Maqedonasit familje me madhesi relativisht të medha. Kosovarët dhe

juglindoret përbëhen nga familje vërtet të medha. Kjo natyrisht nuk pasqyron përbërjen familjare

të vendeve origjinë por të tregjeve që vizitojnë Shqipërine. Edhe për madhesinë e familjes testi I

ANOVA-s tregon që tregjet janë të ndryshme. Grupet janë; Kosova ka një model ndryshe nga

vendet e tjera, MaqedonI-Itali ngjajne, Britani-Mal I Zi po ashtu, Gjermani-Greqi-Evropa

Juglindore janë të ngjashëm.

0

20

40

60

80

100

120

7 Femije

6 Femije

5 Femije

4 Femije

3 Femije

2 Femije

1 Femije

0 Femije

0

20

40

60

80

100

120

Tjeter

Shtepiake

Pensionist

Student

I vetepunesuar

I punesuar

121

Grafiku; punesimi

3.9.5. Punësimi

Tregu I evropes juglindore përbëhet shumë nga të punesuarit. Po ashtu ai maqedonas dhe ai

kosovar si dhe tregu I UK-se. Mal I zi ka një shpërndarje me homogjenë përsa I përket ketij

variabli (tregu I biznesit). Italianët kanë një raport me të mirë mdis të punesuarve/te

vetëpunësuarve. Për punesimin po ashtu tregjet janë të ndryshme. Tregjet me të njejtin model

punesimi janë; Kosove-Gjermani-Mal I Zi, Maqedonia është një treg ndryshe, Greqi-Itali-

Britani-Evropa Juglindore ngjajnë për këtë variable.

Grafiku; grupi social.

3.9.6. Grupi social.

Normën me të lartë të punonjësve të pakualifikuar e kanë maqedonsit. Po ashtu dhe grekët kanë

një norme të lartë të ketij profili social. Kosovarët dhe malazezte janë kryesisht punonjës të

kualifikuar. Por nderkohë malazezte janë më shumë staf I lartë dhe menaxher se sa kosovarët.

Evropianolindoret janë më shumë inxhinier teknik, menaxher, fermer, ushtarak apo kategori të

tjera sociale. më pak italianët. Gjermanët dhe britanike I përkasin të gjitha grupeve si punonjës të

kualifikuar, të pakualifikuar, nepunes, inxhinier, por gjermanët janë më shumë të pakualifikuar

se britanikët, ndërsa keta të fundit punonjës të kualifikuar. Tregjet po ashtu ndryshojnë për

variablin e grupit social. Grupet me të njejtin model janë; Kosova nuk ngjan me asnje,

0

20

40

60

80

100

120 Tjeter

Ushtarak

Fermer

Menaxher

Inxhinier teknik

Staf I larte

Nepunes

I kualifikuar

I pakualifikuar

122

Maqedonia po ashtu është ndryshe, Greqia ngjan me Britanine, Italia me Malin e Zi dhe Evropen

Juglindore, Gjermania me Britanine.

Grafiku; arsimimi

3.9.7 Arsimimi

Tregu Gjerman ka edhe me arsim baze, por nga ana tjeter me një norme të lartë të arsimit të

lartë. Një norme të lartë të arsimimit të lartë ka dhe tregu Juglindore. Norme të lartë të arsimit të

mesem ka tregu I Kosoves dhe Italise. Edhe arsimimi ndryshon sipas tregjeve. Kosova ngjan me

Maqedonine, Greqine, dhe Malin e Zi, Greqia me të gjitha vendet përvec Evropes Juglindore,

Italia ngjan me Greqine, Britaninë dhe Gjermanine, Evropa Juglindore ngjan vetëm me

Gjermanine.

0

20

40

60

80

100

I larte

Profesional

I mesem

Baze

0

20

40

60

80

100

120

Me shume se 20000 Euro

8000-20000 Euro

4000-8000 Euro

2500-4000 Euro

123

Grafiku; te ardhurat.

3.9.8. Te ardhurat

Tregu maqedonas ka një pjese të madhe tregu me të ardhura nen 1000 euro. Po ashtu edhe tregu

gjerman dhe britanik kanë një pjese të konsiderueshme. Por këto vende kanë dhe të ardhura

4000-8000 euro apo me shume. Nderkohë tregu kosovar, maqedonas, malazez nuk kanë të

ardhura mbi 8000 euro. Për të ardhurat po ashtu ndryshojnë tregjet. Grupet me të ardhura të

ngjashme janë; Kosove-Gjermani, Maqedonia nuk ngjan me asnje, Greqia me Britaninë dhe

Malin e Zi, Britania me Greqine, Italinë dhe Evropen Juglindore, Gjermania me Kosoven dhe

Malin e Zi, Evropa Juglindore me Italinë dhe Britanine. Maqedonia ka nivelin me të ulët të te

ardhurave, me pas vjen Kosova dhe Gjermania me Malin e Zi, me të larta I ka Greqia, Britania

dhe se fundi Italia, Evropa Juglindore .

Grafiku; numri i hereve qe marrin pushime.

Maqeonsit jane tregu qe merr me rralle pushime. Pjesa me e madhe e tregjeve me perjashtim te

maqedonsve merr pushime 2 here ne vit. Tregu grek pushon me shume, kryesisht 3 here apo me

shume. Me pak tregu britanik dhe ai gjerman. Me pak ai italian dhe ai i Evropes Juglindore.

Tregjet ndryshojne per sa i perket numrit te pushimeve te marra ne nje vit. Grupet me mesatare

pushimesh te njejte jane Kosove–Itali, Maqedonia nuk ngjan me asnje, Greqi–Itali, UK-

Gjermani, Mali i Zi –Evropa Juglindore. Me pak pushon tregu Maqedonas dhe i Evropes

Juglindore, pak me shume Mali i Zi, Gjermania dhe Britania, shume Greqia, Italia dhe Kosova.

0

20

40

60

80

100

120

2 ose 3 Here

Me shume se 3 here

3 Here

2 Here

1 Here

124

Grafiku; kohezgjatja e pushimeve.

Me shume pushojne per 2-3 jave te gjitha tregjet. Tregu i UK-se pushon per te gjitha periudhat

njesoj. Po ashtu dhe ai grek. Ndersa ai maqedonas dhe i malit te zi pushojne shume edhe per 1

jave. Tregu ka nje pjese te relativisht te madhe te tregut te fundjavave. Por po ky treg ka dhe nje

pjese qe pushojne me shume se nje muaj, bashke me UK-ne. Kohezgjatja e pushimeve ndryshon

sipas tregjeve; vendet duke u krahasur reciprokisht japin kete pamje; Kosova ngjan me Italine,

Greqine; Mali i Zi me Evropen Juglindore; Maqedonia me Greqine; Greqia ngjan me Kosoven,

Maqedonine, Italine, Malin e Zi; Italia me Kosoven, Greqine, Malin e Zi; Britania me

Gjermanine; Mali i Zi me Kosoven, me Greqine, Italine, Evropen Juglindore; Evropa Juglindore

me Kosoven, Malin e Zi. Per nje kohe me te shkurter pushojne maqedonsit, me shume greket,

italianet, akoma me shume kosovaret, malazezte, evropianojuglindore dhe shume pushojne

0

20

40

60

80

100

120

Me shume

Nje muaj

2-3 Jave

1 Jave

1 Fundjave

125

britaniket,gjermanet.

Grafiku; Numri i vizitave ne Shqiperi.

Tregu gjerman eshte nje treg qe vjen kryesisht per here te pare. Me pak ai i UK-se dhe i Evropes

Juglindore. Tregu i Malit te Zi nga ana tjeter eshte nje treg qe vjen me shpesh (me shume vijne

me shpesh se sa 6 here). Ka dhe treg te atyre qe kane ardhur shpesh (shqiptaret me pashaporte te

huaj). Kjo me e theksuar per Italine, UK, Greqi dhe Kosoven. Numri i vizitave ne Shqiperi po

ashtu eshte i ndryshem per tregje te ndryshme. Grupet me numer vizitash te ngjashme jane;

Kosova ne menyre absolute nuk ngjan me asnje treg, Maqedonia relativisht me Greqine, Italia

me Malin e Zi, Britania me Evropen Juglindore, Gjermani me shume me Evropen Juglindore,

Evopa Juglindore me britaniket me shume dhe me gjermanet me pak. Me shume here e kane

vizituar Shqiperine kosovaret, me pas italianet dhe malazezte, me pak greket, maqedonasit,

0

20

40

60

80

100

120

Tjeter

6 Here me shume

2-5 Here

Hera e pare

126

akoma me pak britaniket, dhe shume pak gjermanet dhe evropianolindoret.

Grafiku; kohezgjatja e qendrimit ne Shqiperi.

2-5 Nete qëndrojnë kryesisht maqedonsit, gjermanët, grekët, italianët, 1 nate evropiano-

juglindoret, 6-7 nete malazezte, britanikët, maqedonsit, juglindoret, 8-14 nete më shumë

kosovarët, 3 jave apo më shumë gjermanët dhe britanikët (tregu I vizitave tek të afërmit). Koha e

qëndrimit është e ndryshme për tregje të ndryshme; vendet me kohëqëndrimi mesatar të njëjtë

janë; Kosova me Italine; Maqedonia nuk ngjan me asnjë vend tjeter; Greqia ngjan me

Gjermanine; Italia me Kosoven, Gjermanine; Britania ngjan me të tere por jo shume; Gjermania

me Italine, Greqine; Mali I Zi nuk ngjan me asnjë vend tjeter; Evropa Juglindore po ashtu. Me

gjate në Shqipëri rrinë britanikët, ndërsa gjithë tregjet e tjera rrinë pothuajse të njëjtën përiudhe

më pak diferenca.

0

20

40

60

80

100

120

Tjeter

1 Muaj

3 Jave

8-14 Nete

6-7 Nete

2-5 Nete

1 Nate

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Vete-zhvillim

Forcim te lidhjeve

Mbathje nga realiteti/relaks

Gjera te reja/Zbulime

127

Grafiku; motivet e udhetimit.

Me shumë në total për të udhëtuar janë të motivuar gjermanët. Ndërsa kosovarët dhe maqedonsit

kanë si motiv me të fortë udhëtimi zbulimet e gjerave të reja. Evropiano juglindoret kerkojnë të

relaksohen. Gjermanët, grekët dhe britanikët kerkojnë shumë të vete-zhvillohen nëpërmjet

udhëtimit. Forcim lidhjesh kerkojnë malazezte, grekët dhe italianët. Motivet e udhëtimit janë të

ndryshme për grupe të ndryshme. Grupet me motive përafërsisht të njëjtë janë; Kosova për sa I

përket motivimit nuk ngjan me asnje; Maqedonia po ashtu; Greqia ngjan me Britaninë dhe

Evropen Juglindore; Italia me Malin e Zi; Britania me Greqinë dhe Evropen Juglindore;

Gjermania qëndron me vete. Nderkohë mesatarja e motiveve të gjermaneve është shumë e lartë

(janë shumë të motivuar). më pak janë kosovarët, akoma më pak gjithë të tjeret.

Grafiku; arsyet e ardhjes ne Shqiperi.

Kosovarët vijnë kryesisht për pushim, shumë pak për biznes dhe ngjarje familjare. Edhe

evropianolindoret po ashtu. Por ndryshe nga kosovarët keta të fundit vijnë edhe për transit.

Maqedonsit vijnë për pushime, më pak se kosovarte. Ata vijnë pak për biznes, më shumë për

ngjarje familjare dhe transit. Grekët vijnë pak për pushime. më shumë për ngjarje familjare dhe

biznes. Italianët vijnë për shumë arsye bashkë në Shqipëri. Po ashtu dhe tregu I UK-se,

Gjermanise, Evropes Juglindore. Tregjet janë të ndryshme për arsyet e vizites në Shqipëri.

Tregjet me arsye të ngjashme janë; Kosova me Evropen Juglindore; Maqedonia me Evropen

Juglindore; Greqi me Evropen Juglindore; Itali me Britani e Madhe dhe Gjermanine; Britania me

Italine, Gjermaninë dhe Malin e Zi; Gjermania me Italinë dhe Britanine; Mali I Zi me Britanine;

Evropa Juglindore me Greqinë dhe Kosoven, më pak me Maqedonine. Tregjet mund të

0

20

40

60

80

100

120

140

160

Tranzit

Ngjarje familjare

Biznes

Pushime

128

grupohen; Kosove, Maqedoni, Greqi, Evropa Juglindore, Mali I Zi si grup me vete, Gjermani,

Itali dhe UK bashkë.

grafiku; madhesia e grupit.

Maqedonsit udhëtojnë kryesisht në shoqëri. Kosovarët me familjen. Grekët me bashkëshortin/en,

italianët po ashtu, por edhe me fëmijët. Britanikët udhëtojnë me të gjitha format, gjermanët

kryesisht me shoket, malazezte kryesisht vetëm. Tregjet janë të ndryshme për sa I përket

madhesise se grupit. Grupet me madhesi të ngjashme janë; Kosove, Maqedoni, Evropa

Juglindore, Greqia qëndron si vend me vete, Italia po ashtu, Britanikët gjithashtu, Gjermanët me

Malazezte. Në grupe me të medha udhëtojnë Italianët, shumë me të vogla Kosovarët,

Maqedonsit, Evropa Juglindore, Britani, Gjermani dhe se fundi Mali I Zi.

0

20

40

60

80

100

120

Me familjen

Tur ne grup

Me shoket

Me femijet

Me grua/burrin

Vetem

0

20

40

60

80

100

120

500-1000 Euro

300-500 Euro

100-300 Euro

50-100 Euro

30-50 Euro

Nen 30 Euro

129

Grafiku; niveli i shpenzimeve ditore.

Me pak shpenzojnë maqedonsit. Shumë prej tyre shpenzojnë nen 30 euro, dhe më shumë se 70%

e tyre shpenzojnë nen 50 euro. Kosovarët shpenzojnë kryesisht 30-50 euro, ndërsa afërsisht 50%

shpenzojnë mbi 50 euro deri në 500 euro. evropiano juglindoret po ashtu shpenzojnë pak. 90% e

tyre shpenzojnë nen 100 euro, ku 30% e tyre shpenzojnë nen 30 euro. Janë me të shumte

gjermanët që shpenzojnë nen 30 euro, por po ashtu janë me të shumte ata që shpenzojnë mbi

100-300 euro. Malazezte shpenzojnë më shumë (tregu I biznesit), italianët dhe kosovarët në

menyre të krahasueshme. Tregjet janë të ndryshëm për sa I përket shpenzimeve ditore. më pak

shpenzojnë maqedonsit dhe juglindoret, më shumë gjermanët, mesatarisht shpenzojnë britanikët

dhe grekët, shumë shpenzojnë kosovarët, italianët dhe malazezte. Grupet e ngjashme janë;

Kosova ngjan me Italine, Malin e Zi; Maqedonia me Evropen juglindore; Greqia me Italine,

Britanine, Gjermanine; Italia me Kosoven Greqine, Malin e Zi; Britania me Greqine,

Gjermanine; Gjermania me Britanine, Evropen Juglindore; Mali I Zi me Kosoven, Italine,

Evropa Juglindore me Maqedonine, Gjermanine. (Faqe 188, 189, 190 tek aneksi statistikor).

një hipoteze tjeter niveli I shpenzimeve ditore varet nga të ardhurat, madhesia e grupit dhe

modeli I udhëtimit.

Grafiku; format e akomodimit te tregjeve.

Hotelet janë forma e akomodimit e përdorur nga të gjitha tregjet ( me përjashtim të tregut

maqedonas). Ky I fundit përdor më shumë shtepite me qira. Edhe tregu kosovar e përdor këtë

forme akomodimi shumë por krahas akomodimit në hotel dhe miqte. Grekët përdorin shumë

akomodimin në hotele, më pak miqte dhe komplekset turistike. Britanikët I përdorin shumë të

0

20

40

60

80

100

120

140

160Te tjera

Qendra shendeti/llixha

Shtepi me qira

Komplekse turistike

Fshatra pushimi

Dhoma me qira

Kampingje dhe karavane

Miq ose shoke

Hotel

130

gjitha format e akomodimit. Nderkohë të gjitha format e akomodimit I përdorin edhe italianët,

gjermanët dhe evropianolindoret. Malazezte akomodohen vetëm në hotele apo miq dhe shoket.

Britanikët përdorin edhe forma jo tradicionale të akomodimit. Britanikët dhe evropianolindoret

përdorin karavanet dhe kampingjet. Gjermanët përdorin fshatrat e pushimit. Tregjet ndryshojnë

për sa I përket formes se qëndrimit. Kosovarët për formen e qëndrimit nuk ngjajnë me asnje;

maqedonsit më shumë me gjermanët; grekët me gjermanët; italianët me britanikët; gjermanët me

malazezte; britanikët me italianët; malazezte me evropen juglindore; gjermanët me grekët dhe

italianët; malazezte me britanikët; italianët me juglindoret; malazezte me italianët; britanikët me

juglindoret; juglindore me britanikët, dhe malazezte. Kosovarët kanë një model shumë të

ndryshëm qëndrimi, evropianolindoret ndryshojnë më pak me tregjet e tjera, malazezte ngjajnë

me britanikët, gjermanët me italianët dhe grekët.

Grafiku; format e transportit te perdorura nga turistet sipas origjinave.

Të gjitha tregjet përdorin më shumë makinën personale me përjashtim të britanikeve që

përdorin më shumë avionin dhe italianeve që përdorin njësoj makinën dhe avionin. Kosovarët e

përdorin më shumë makinën personale. Po ashtu dhe malazezte dhe më pak grekët dhe

evropiano lindoret. Gjermanët I përdorin shumë të gjitha format e transportit. Ata dhe më shumë

juglindoret përdorin edhe forma jotradicionale transporti. Gjermanët, britanikët dhe italianët e

përdorin shumë dhe anijen/ tragetin. Autobusin e përdorin më shumë kosovarët. Forma e

transportit është e ndryshme për tregje të ndryshme. kosovarët ngjajnë me evropianolindoret për

format e transportit; maqedonsit me britanikët; grekët janë një treg I ndryshëm për këtë forme;

italianët po ashtu; britanikët ngjajnë me maqedonsit dhe malazezte; gjermanët janë një treg I

0

20

40

60

80

100

120

140

Tjeter

Anije/Traget

Autobus

Makine personale

Avion

131

ndryshëm për këtë forme, malazezte ngjajnë me britanikët, juglindoret me kosovarët. Gjermanët

përdorin forma transporti të ndryshme nga të tjeret, italianët më pak, tregjet e tjera përdorin

forma të ngjashme transporti.

Grafiku; burimet e informacionit te perdorura nga turistet.

Miqte dhe shoket përdoren më shumë si burim informacioni nga maqedonsit, italianët,

gjermanët, më pak nga grekët, britanikët, malazezte, kosovarët dhe evropiano lindoret. Agjensite

e udhëtimit më shumë përdoren nga italianët, grekët, malazezte, evropiano lindoret, më pak nga

britanikët dhe kosovarët, shumë pak gjermanët. Reklamat përdoren më shumë nga kosovarët dhe

malazezte, më pak nga britanikët. Pak nga maqedonsit dhe akoma më pak nga evropianolindoret.

Guidat dhe librat e udhëtimit përdoren më shumë nga evropianolindoret, nga gjermanët dhe

britanikët, më pak nga maqedonsit dhe kosovarët, pak nga grekët dhe italianët. më shumë

maqedonsit dhe më pak kosovarët, juglindoret dhe malazezte përdorin dhe burime të tjera të

informacionit. Tregjet ndryshojnë për burimin e informacionit që përdorin. Kosovarët

ngjajnë në këtë model me maqedonsit dhe gjermanët, grekët nuk ngjajnë me asnjë treg tjeter për

sa I përket përdorimit të burimit të informacionit, italianët po ashtu nuk ngjajnë me asnjë treg,

Britanikët ngjajnë me gjermanët, malazezte, evropianolindoret. Gjermanët ngjajnë me kosovarët,

maqedonsit dhe britanikët. Malazezte ngjajnë me britanikët, dhe juglindoret. Modeli I burimeve

të informacionit për grekët, dhe evropiano juglindoret janë shumë të ndryshme.

0

20

40

60

80

100

120

140

Tjeter

Guidat e udhetimit

Reklama dhe TV

Agjensite e udhetimit

Miqte dhe te afermit

132

Grafiku; modeli i udhetimit.

Maqedonsit vijnë kryesisht për Shqipërine. Pjesa tjeter për transit. Grekët, kosovarët dhe

malazezte po vijnë kryesisht për Shqipërine, por më pak se maqedonsit, më pak për ndalese gjate

udhëtimit, (me pak kosovarët), apo bëjnë një udhëtim zinxhir. Grekët dhe malazezte ndryshe nga

kosovarët bëjnë edhe ture rajonale apo e përdorin Shqipërinë si një kamp baze. Italianët e

përdorin pak si kamp baze Shqipërine, por megjithate më shumë se të gjitha origjinat e tjera,

ndërsa modelet e tjera të udhëtimit I përdorin njësoj. Gjermanët nuk vijnë në Shqipëri si një

destinacion të vetëm. Ata ose e kanë një vend transit, ose po bëjnë një tur rajonal. më pak

udhëtim zinxhir. Britanikët kanë më shumë si model udhëtimi udhëtimin zinxhir. Por edhe e

kanë si një vend transit Shqipërine. më pak vijnë vetëm për Shqipërinë apo bëjnë tur rajonal.

Juglindoret nuk e përdorin Shqipërinë si një kamp baze, ndërsa I përdorin të gjitha modelet e

tjera. Tregjet ndryshojnë nga njëri-tjetri nga modelet e udhëtimit. Kosovarët nuk ngjajnë me

asnjë treg tjeter për këtë variabel, Maqedonsit jo vetëm ndryshojne, por kjo në menyre

domethenese, me të gjithë tregjet. Grekët ngjajnë me malazezezte, italianët sillen ndryshe nga të

gjitha tregjet për këtë variabel, britanikët ngjajnë me gjermanët, juglindoret sillen ndryshe.

Evropiano juglindoret dhe maqedonsit kanë modelet me të ndryshme.

0

20

40

60

80

100

120

Udhetim zinxhir

Tur rajonal

Destinacioni sherben si kamp baze

Ndalese gjate udhetimit

Nje destinacion I vetem

133

Grafiku; arsyet e zgjedhjes se Shqiperise si destinacion sipas tregjeve.

Arsyeja “për zakon” (tregu I të huajve me origjinë shqiptare) është me I madh për grekët, për

britanikët, më pak për italianët, malazezte, juglindoret. Për ndalese gjate udhëtimit tregu

gjerman, më pak ai britanik. Për cmime të ulëta kryesisht ai gjerman dhe maqedonas. më pak ai

italian, britanik, kosovar, malazez dhe I juglindoret, dhe se fundi tregu grek. Për njohjen e

vendeve të reja më shumë tregu I evropes juglindore, me pas ai gjerman (ai vjen për të gjitha

arsyet), ai britanik, grek, malazez, kosovar dhe maqedonas njësoj. Për cilësi sherbimesh më

shumë vjen ai kosovar, ai gjerman, më pak ai malazeze, maqedonas, pak ai grek, italian dhe

shumë pak britanik. Për oferten e aktiviteteve vijnë pak të gjitha tregjet, ai italian relativisht me

shume, disi ai kosovar. Alternativa “tjeter” në disa raste merr vlera vërtet të larta, si në rastin e

tregut të malit të zi dhe kosoves, më pak gjermani, britani, greqi dhe evropa juglindore. Tregjet

ndryshojnë për arsyet e zgjedhjes se Shqipërise si destinacion. Kosovarët ngjajnë me malazezte

dhe evropiano juglindoret. Maqedonsit e zgjedhin Shqipërinë për arsye të ndryshme nga të gjitha

tregjet e tjera. Po ashtu dhe grekët. Tregu italian ngjan me ate britanik, ai gjerman me asnjë

tjeter, malazezte me kosovarët, evropa juglindore me kosoven dhe malin e zi. Gjermanët janë

vërtet të ndryshëm në zgjedhjet e tyre.

0

50

100

150

200

Tjeter

Oferte e gjere aktivitetesh

Cilesi e mikpritjes

Njohje e vendeve te tjera

Cmim I ulet

Ndalese gjate udhetimit

Zakon

134

Grafiku; tipi i turisteve qe vizitojne Shqiperine.

Turistë natyror janë kryesisht gjermanët dhe britanikët, dhe më pak evropianolindoret dhe

kosovarët, malazezte dhe maqedonsit, dhe se fundi grekët dhe italianët. Kulturor janë shumë

gjermanët, më pak grekët dhe italianët, evropianolindoret dhe britanikët, kosovarët, malazezte,

pak maqedonsit. Turistë që e pëlqejnë pushimin janë ata kosovare shume, të evropes juglindore

, maqedonas, grek, gjerman, italian, pak britanike dhe malazeze. Për kuriozitet vijnë kryesisht

britanikët, italianët dhe evropianolindoret. Turistë industrial vijnë kryesisht nga Mali I Zi, Italia,

Greqi dhe Britani. të tjeret më pak. Ndërsa turistët që pëlqejnë aktivitete sportive janë kryesisht

nga Gjermania, pak nga Britania dhe Italia, shumë pak nga të tjerat, aspak nga Maqedonia dhe

Greqia. Tipi I turistëve është I ndryshëm në tregje të ndryshme. Kosovarët ngjajnë me grekët,

maqedonsit me asnjë treg tjeter për sa I përket tipit të turistëve, italianët nuk ngjajnë me asnjë

treg tjeter, britanikët po ashtu, gjermanët ngjajnë me evropianojuglindoret me shume, malazezte

nuk ngjajnë me asnjë treg tjeter, evropiano juglindoret me britanikët dhe gjermanët. Britanikët

ndryshojnë shumë nga grupet e tjera, më pak ndryshojnë gjermanët.

Perceptimi për nivelin e riskut në Shqipëri është me I ulëti për tregun e Kosoves, (shumë me I

ulët), me I lartë në Mal të Zi, e me rradhe në Evropen Juglindore, Itali, Greqi, Britani, se fundmi

në Maqedoni dhe Gjermani. Perceptimi I riskut ndryshon në tregjet origjinë; Kosova ngjan me

Maqedoninë dhe Gjermaninë në perceptimin e riskut me Shqipërine, Greqia me Italinë dhe

Britanine. Italia ngjan me Greqine, Britaninë dhe Evropen Juglindore, Britania me Greqine,

Italine. Gjermania ngjan me Maqedonine. Mali I Zi nuk ngjan me asnjë vend tjeter. Evropa

Juglindore ngjan me Italine.

0

50

100

150

200

250

Tjeter

Aktivitete sportive

Turizem industrial

Gastronomi

Kuriozitet/Ekzotizem

Pushim

Aspekte kulturore

Pasuri natyrore

135

Tregjet ndryshojnë për perceptimin e tyre për lehtesite e hyrjes dhe daljes në Shqipëri.

Kosovarët e perceptojnë si me të lehte për të hyre në Shqipëri, evropianojuglindoret me të

veshtire. të lehte e konceptojnë dhe italianët, malazezte, gjermanët, britanikët, me të veshtire

grekët dhe maqedonsit. Perceptimi I kosovareve për lehtesite hyrese është I ndryshëm nga tregjet

e tjera, maqedonsit kanë perceptim të ngjashëm me britanikët, grekët ngjajnë me britanikët,

italianët me kosovarët, britanikët me gjermanët dhe maqedonsit, gjermanët me britanikët,

malazezte me gjermanët. Evropiano lindoret janë të ndryshëm nga tregjet e tjera.

Tregjet janë të ndryshëm për sa I përket perceptimit të kostove. Kostot me të ulëta I

konceptojnë malazezte dhe evropiano lindoret, me pas italianët, britanikët, gjermanët,

maqedonsit, kosovarët dhe grekët ( mbi 3.5). Kosovarët kanë të njejtin perceptim me gjermanët,

dhe maqedonsit oer koston e udhëtimit në Shqipëri. Maqedonsit kanë të njejtin perceptimme

gjermanët dhe kosovarët, grekët me gjermanët, italianët me britanikët dhe gjermanët, gjermanët

me italianët, britanikët, kosovarët dhe maqedonsit. Mali I zi me Evropen Juglindore.

Tregjet janë të ndryshme për sa I përket perceptimit të cilësise se udhëtimit. Vlere me të lartë

kanë kosovarët dhe grekët, më pak italianët dhe Evropianojuglindore, me pas maqedonasit, të

ulët gjermanët, malazezte dhe britanikët. Kosovarët nuk ngjajnë me asnjë treg tjeter, maqedonsit

ngjajnë me gjermanët, grekët me asnjë treg tjeter, italianët me evropianojuglindoret, britanikët

me gjermanët dhe malazezte. Gjermanët ngjajnë me maqedonsit, britanikët, malazezte, Mali I Zi

me britanikët dhe gjermanët, juglindoret me italianët.

Tregjet janë të ndryshme për perceptimin e informacionit. më shumë informacion kanë grekët,

mali I zi dhe evropa juglindore më pak kanë maqedonsit, britanikët, gjermanët pak italianët,

kosovarët. Kosovarët ngjajnë me britanikët dhe gjermanët, maqedonsit ndryshojnë nga tregjet e

tjera, grekët ngjajnë me malazezte, italianët ndryshojnë si maqedonsit, britanikët ngjanë me

kosovarët dhe gjermanët, evropiano juglindoret nuk ngjajnë me asnjë treg tjeter.

Tregjet kanë perceptim të ndryshëm për mikpritjen. Gjermanët kanë një vleresim të lartë,

maqedonsit, kosovarët, grekët, më pak, britanikët, mali I zi, pak evropa juglindore dhe mali I zi

shumë pak. Kosovarët ngjajnë me britanikët dhe gjermanët, maqedonsit ndryshojnë nga gjithë

tregjet, grekët ngjajnë me malazezte, italianët ndryshojnë nga gjithë tregjet, britanikët ngjajnë

me kosovarët dhe gjermanët, malazezte me grekët, Evropa Juglindore ndryshon nga të gjitha

tregjet.

136

Hipoteza 1 ; shpenzimet ditore te turisteve varen nga te ardhurta mujore, numri i

pushimeve te marra ne nje vit dhe modelit te udhetimit (madhesise se grupit).

Kemi perdorur analizen me tabelat kryq, ne rastin e verifikimit te maredhenies midis te

ardhurave mujore dhe shpenzimeve ditore kemi perdorur koeficientin e Kendall-it per te

verifikuar lidhjen. Meqenese niveli i rendesise per cdo mates direkt Kendall-tau dhe Gamma dhe

matesit simetrik jane me te vogla se 0.05, atehere themi se maredhenia midis shpenzimeve ditore

dhe te ardhurave mujore si dhe shpenzimeve ditore dhe numrit te pushimeve te marra ne nje vit

refuzohet te jete e rastit. Pra ngelet qe kane maredhenie. Nese verifikojme maredhenien ne

tabelen kryq shohim se shpenzimet nen 30 euro ulen me rritjen e nivelit te te ardhurave, ndersa

shpenzimet 30-50 euro rriten deri ne nivelin e te ardhurave 1000-2500 euro, dhe pastaj fillojne te

bien.E njejta gje dhe per nivelin e shpenzimeve 50-100 euro. Ndersa niveli 100-300 euro rritet

deri ne nivelin 2500-4000 euro. Per sa i perket numrit te pushimeve/vit, ata qe bejne nje here dhe

dy here ne vit shpenzojne krysisht 30-50 euro, shpenzojne 50-100 euro, ata qe pushojne me

shume se 3 here shpenzojne kryesisht 100-300 euro. Pra mund te themi qe sa me shume rritet

numri i pushimeve te bera aq me shume rritet dhe niveli i shpenzimeve.

Ndersa maredhenia midis shpenzimeve dhe modelit te udhetimit testohet me ane te testit chi-

katror. Per shkak se niveli i rendesise per kete testim per koeficientine e nxjerr del me e vogel se

0.05, gje qe do te thote qe refuzohet hipoteza se maredhenia midis dy variablave eshte rastesore,

atehere edhe kjo hipoteze vertetohet.

3.10. SEGMENTIMI BAZUAR MBI DISTANCEN E UDHETUAR.63

3.10.1. Formulimi i hipotezave dhe modeli konceptual.

Eshte e qarte qe origjina eshte nje nga menyrat e segmentimit te tregut nderkombetar.

Pyetja shtrohet a ka menyra te tjera segmentimi, me perfshirese? Disa kerkues kane kerkuar

lidhjen midis distances se udhetimit dhe modelit te udhetimit ne destinacione. Walsh dhe Davitt

(1983)64

dhe Silberman (1985)65

, gjeten qe distanca e udhetimit eshte e lidhur pozitivisht me

63

Xiannei Xu, Tsao-Fang Yuan, Edwin Gomez, Joseph D. Fridgen. (19..). Segmenting Michigan touristst based on distance traveled. Journal of……………….. 64

Walsh, R. G. and G. J. Davitt (1983). A demand function for length of stay on ski trips to Aspen. Journal of Travel Research.21 (4),23-29. 65

Silberman, J. (1985). A demand function for length of stay; the evidence from Virginia beach. Journals of Travel Reseaerch. 24(4),16-23.

137

kohezgjatjen e udhetimit ne destinacion. Ndersa Uysal, et al. (1988)66

raportoi qe distanca e

udhetimit ishte e lidhur negativisht me gjatesine e qendrimit ne destinacion. Keshtu Uysal, et Al.

arriti ne perfundimin qe lidhja midis kohes se qendrimit dhe distances se udhetuar per ne

destinacion mund te varen nga natyra e aktivitetit dhe natyra e udhetimit. Nje studim me i

vonshem i nderrmare nga Stewart dhe Vogt (1997)67

eksploroi lidhjen midis distances se

udhetimit dhe modelit te udhetimit. Rezultatete e studimeve te tyre sugjeronin qe distancat e

udhetimit varionin dukshem midis modeleve te ndryshme te udhetimit. Keto perfundime me

nxiten te ngre keto hipoteza;

Hipoteza 1a

Sjellja turistike ne origjine do te ndryshoje edhe distancen e pershkruar origjine-

destinacion.

Hipoteza 1 b

Sjellja turistike ne destinacion do te ndryshoje edhe distancen e pershkruar origjine-

destinacion.

Hipoteza 1 c

Modeli i udhetimit do te ndryshoje edhe distancen e pershkruar origjine- destinacion.

Hipoteza 1 d

Karakteristikat e turistit do te ndryshojne edhe distancen e pershkruar origjine-

destinacion.

Bazuar mbi këto hipoteza mund të dalim në përfundimin: Distanca e udhetimit mund te

perdoret si nje variabel i mire segmentimi.

Hipotezat e propozuara janë përmbledhur në vazhdim në trajtën e një modeli konceptual,

i cili paraqitet në formë skematike në vazhdim. Në këtë model mund të identifikohen lehtësisht

66

Uysal, Muzaffer, C. D. McDonald, and J.T. O’Leary (1988). Length of stay; a macro analysis for cross-country skiing trips. Journal of Travel Research. 26(3), 29-31. 67

Stewart, S. I. and Christian A. Vogt (1997). Multidestination trip patterns. Annals of Tourism Research 24 (2), 459-461.

138

variabli i varur dhe variablat e pavarur. Variabli i varur përfaqëson Distancen e udhetuar

ndërsa variablat e pavarur do të jenë karakteristikat e lartpërmendura: pra, Sjellja turistike ne

origjine (numrin e pushimeve te marra, kohezgjatja e pushimeve, motivet e udhetimit), Sjellja

turistike ne destinacion (numri i hereve qe kane vizituar destinacionin (Shqiperine), kohezgjatja

e udhetimit, arsyet e vizites, arsyen pse e zgjodhi Shqiperi), Modeli i udhetimit ( itinerari,

madhesia e grupit, forma e qendrimit, forma e transportit,), Karakteristikat e turistit (burimi i

informacionit, tipi i turistit).

139

Figura 3.1 Modeli Konceptual

SJELLJA TURISTIKE NE ORIGJINE

-Numri i pushimeve te bera,

-Kohezgjatja e pushimeve

-Motivet e udhetimit

SJELLJA TURISTIKE NE

DESTINACION

-Numri I vizitave

- Kohezgjatja e vizites

-Arsyet e vizites

-Pse e zgjodhen Shqiperine

-Afërsia gjeografike

Modeli I udhetimit

-Itinerari

-Madhesia e grupit

-Forma e qendrimit

-Forma e transportit

KARAKTERISTIKAT E TURISTIT

-Burimi i informacionit

-Tipi i turistit.

DISTANCA E UDHETIMIT

140

Lidhjes midis distances se udhetuar dhe sjelljes se udhetimit i eshte kushtuar nje vemendje e

madhe ne studimet e turizmit. Distanca e udhetimit eshte perfshire me gjeresisht si nje faktor i

pjesshem ne modelet e gravitetit, per sa i perket funksionit te tij ne parashikimin e flukseve

turistike nga nje origjine tek nje destinacion. (Sheldon dhe Var, 198568

: Uysal dhe Crompton69

,

1985; Smith,198570

; Calantone, et al.198771

). Modelet e gravitetit propozojne qe numri i

turisteve te gjeneruar apo numri i udhetimeve te nderrmara nga nje popullsi e dhene nga nje

origjine ne nje destinacion te vecante eshte funksion i popullsise totale dhe te ardhurave per

fryme te origjines; distances midis origjines dhe destinacionit, dhe atraktivitetit te destinacionit.

Disa studime me te hershme ne parashikimet e udhetimeve treguan qe modelete e gravitetit ishin

aplikuar me qellim qe te parashikonin flukset turistike midis vendeve te ndryshme, vleresonin

mberritjet e turisteve ne nje vend te dhene, dhe projektonin numrin e kampersave qe udhetonin

ne parqet shteterore (Van Doren, 196772

; Armstrong, 197273

; Durden dhe Silberman, 197574

).

Sidoqofte, modelet e gravitetit kane kufizime. Per shkak se funksioni i modelit te gravitetit eshte

per te parashikuar flukset e udhetimit nga nje origjine ne nje destinacion, ato nuk jane ne gjendje

te parashikojne sjelljet individuale te udhetareve nga nje origjine ne nje destinacion.

Disa studime te tregut turistik kane adaptuar distancat e udhetimit si nje koncept per te krahasuar

pushuesit e afert me ata te larget, (McQueen & Miller,198575

; Andereck & Caldwell, 199476

),

dhe udhetaret e distancave te gjata kundrejt atyre te distancave te shkurtra (afer shtepise) (Etzel

&Woodside,198277

). Ne realitet, eshte e mundur qe nje udhetar nga nje origjine e afert te mund

te kete udhetuar me shume se sa nje i larget. Keshtu modeli i segmentimit sipas origjinave tenton

te nenvleresoj ndryshimet ne distancat qe njerezit udhetojne per ne destinacionin e tyre, dhe

68 Sheldon, Pauline J. and Turgut Var (1985). Torism forecasting; A review of empirical research. Journal of Forecasting, 4(2),

183-195. 69 Uysal, Muzaffer and John Crompton (1985). An overview of approaches used to forecast tourism demand. Journal of Travel

Research. 23 (4), 7-15. 70 Smith, Stephen L. J. (1985). U.S. vacation travel patterns; Correlates of distance and the willingness to travel. Leisure Science,

7(2), 151-174. 71 Calantone, Roger J., Anthony Di Bennedett, and David Bojanic (1987), . A comprehensive review of the tourism forecasting

literature. Journal of Travel Research, 26(2), 28-39. 72

Van Doren, C. S. (1967). An interaction travel model for projecting attendedance of campers at Michigan state

parks; a study in recreational geography, unpublished Ph. D. thesis, Michigan State University, Departament of

Geography. 73

Armstrong, C. W. G. (1972), International tourism; coming or going? The methodological problems of

forecasting. Futures 4(2), 115-125. 74

Durden, G. C. and J. Silberman (1975). The determinants of Florida tourism flows; a gravity model approach.

Review of Regional Studies. 5(3), 31-41. 75

McQueen, Josh and Kenneth E. Miller (1985). Target market selection of touristst; A comparison of approaches.

Journal of Travel Research. 24 (1), 2-6. 76

Andereck, K. L. and L. L. Caldwell (1994). Variable selection in tourism market segmentation models. Journal of

Travel Research. 33 (2), 40-46. 77

Etzel, Michael J. and Arch G. Woodside (1982). Segmenting vacation markets. The case of the distant and near-

home travelers. Journal of Travel Research., 20(4), 10-14.

141

perpiqen te trajtojne udhetaret e origjinave te ndryshme si grupe te dallueshme, homogjene

brenda tyre bazuar mbi vendin e origjines, pa marre parasysh nese njerezit qe udhetojne distanca

te ndryshme per ne destinacionin e tyre, pavaresisht nga vendi origjine, do te variojne ne sjelljet

turistike, apo nese njerezit qe udhetojne ne distance te njejta per ne destinacionin e tyre do te

shfaqin sjellje te njejta udhetimi ngelet pa pergjigje.

Ne kete seksion do te perdorim distancen e udhetimit (nga origjina e turistit deri ne destinacionin

kryesor ne Shqiperi) si nje variable per te segmentuar tregun e udhetimit per ne Shqiperi ne

grupe udhetaresh te distancave te shkurtra, te mesme, te gjata. Sjellja e udhetimit midis ketyre

grupeve po ashtu u profilizua dhe u krahasua.

Pyetjet specifike te kerkimit qe ngrihen ne kete studim jane: cfare ndryshimesh ka midis

udhetareve qe kane udhetuar distanca te ndryshme per ne destinacion? A ka ndryshime

midis 1. karakteristikave aktuale te udhetimit. 2. perdorimit te akomodimit, transportit

dhe burimeve te informacionit te ndryshme 3. Karakteristikave sociodemografike

Klasifikimi i tre segmenteve te tregut;

U përfshinë në këtë analize gjithë të pyeturit nga të 8 origjinat që në I kemi marre në

konsiderate. Dhe u ndanë në tre grupe bazuar mbi distancen që kanë udhëtuar nga vendi I tyre

origjinë për në Shqipëri deri në momentin që j‟u është bërë pyetsori. Pavaresisht se vijnë nga e

njejta origjinë turistët nuk deklarojnë të njëjtën distance të udhëtuar. Ata mund të kenë bërë

itinerare të ndryshme dhe udhëtojnë me mjete të ndryshme transporti, prandaj edhe kilometrat e

raportuar janë të ndryshme (distance është një mesatare më shumë se sa një vlere e sakte).

Grupet u përcaktuan si grupe të a-distancave të shkurtra (SDT, n=562) që udhëtonin deri në 400

km, b-grupe të distancave të mesme (MDT, n=297) që udhëtojnë nga 400-800 km, c- grupe të

distancave të gjata (LDT, n=239) që udhëtojnë mbi 800 km.

Analiza e të dhenave :

Variabli I pavarur për këtë studim ishte distance e udhëtimit dhe variabli I varur ishte:

1) Karakteristikat e udhëtimeve:

Te ardhurat e turistëve

Numri I udhëtimeve të nderrmara në një vit nga të pyeturit.

Kohëzgjatja e udhëtimeve

Numri I vizitave në Shqipëri.

142

Kohëqëndrimi në Shqipëri

Motivet e udhëtimit

Arsyet e udhëtimit

Shpenzimet në Shqipëri

2) Menyra e udhëtimit

Tipi I transportit

Tipi I strehimit

Lloji I udhëtimit

Burimi I informacionit.

Arsyeja e zgjedhjes së destinacionit.

Tipi I turistit.

3) Karakteristikat sociodemografike

Mosha

Gjinia

Statusi familjar

Punesimi

Grupi social

Është përdorur teknika analitike e testit Chi-square për variablat kategorik për të përcaktuar nese

egzistojnë diferenca midis të tre grupeve.

Rezultatet;

Rezultatet e analizave treguan që ka ndryshime të dallueshme në karakteristikat e udhëtimit,

tipet e strehimit të përdorura në destinacion, si dhe në variablat sociodemodrafik midis të tre

grupeve.

1) Karakteristikat e tregjeve:

(1) numri I pushimeve /vit. 17% e atyre që pushojnë vetëm 1 herë në vit ( që vizitojnë

Shqipërine) janë udhëtar të distancave të shkurtra, krahasuar me 3.5% në distancat e mesme dhe

6.5% në ato të distancave të gjata. 17% e të pyeturve që marrin pushimet 2 herë në vit I përkasin

grupit të udhëtimit të distancave të shkurtra, krahasuar me 15% të distancave të mesme dhe 11%

të distancave të gjata dhe 12% e njerëzve që u përgjigjen që I marrin pushimet 3 herë në vit

udhëtojnë në distancat e shkurtra krahasuar me 6% në distancat e mesme dhe 3.5% në distancat

143

e gjata. 2% e njerëzve që u përgjigjen se marrin pushimet më shumë se tre herë janë udhëtarë të

distancave të shkurtra, krahasuar me 3.5% udhëtarë të distancave të mesme dhe 2% udhëtarë të

distancave të gjata. Testi Chi-Katror tregoi se këto ndryshime nuk janë të rastit, që do të thote

që, me rritjen e numrit të hereve që keta pushues nderrmarin pushime në një vit keta pushues

rrisin dhe distancen e përshkruar të udhëtimit. Për tregun e atyre që vizitojnë Shqipërinë ndodh

për pushuesit që nderrmarin udhëtime vetëm një herë apo dy herë në vit, jo me shume.

Krahasimi I vleres Phi dhe të koeficientit të kontixhenses tregon që kjo lidhje është relativisht e

fortë.

(2) Për sa I përket kohëzgjatjes se pushimeve shihet se për të tre kategorite (distancat e

shkurtra, të mesme dhe të gjata), njerëzit udhëtojnë më shumë për 2-3 jave dhe 21.5% të te gjithë

të pyeturve në këtë kategori udhëtojnë në distance të mesme, krahasuar me 19% të distancave të

shkurtra dhe 13% të distancave të gjata. 7% të te përgjigjurve udhëtojnë për 1 fundjave në

distance të shkurtra, krahasuar me 1% në distancat e gjata dhe afërsisht 0% në distancat e

mesme. 3% e njerëzve që në një vit marrin pushimet për 4 jave ose një muaj udhëtojnë në

distance të shkurtra, krahasuar me afërsisht 0% në distancat e mesme dhe 4% në distancat e

gjata.Testi Chi-Katror tregon që këto ndryshime nuk janë të rastit. Tendenca është që me rritjen

e kohës së bërjes së pushimeve të rritet tendenca e udhëtimit në përgjithësi, dhe tendenca e të

pushuarit në distance të gjata në vecanti, sidomos në rastin e varijimit të kohës së bërjes së

pushimeve 1 jave, 2-3 javesh dhe një muaj. Pra mund të themi se turistët që vijnë në Shqipëri

udhëtojnë me larg kur marrin pushime me shume. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e

koeficientit të kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të themi që lidhja është

relativisht e fortë.

(3) Numri I vizitave në Shqipëri: 15% e të pyeturve që udhëtojnë në distance të gjate e kanë

për herë të pare në Shqipëri, krahasuar me 12% në distance të shkurter dhe 5% në distance të

mesme. Për herë të dyte –pest, 17% e udhëtarëve janë të distances së shkurter, krahasuar me

15% të distances së mesme dhe 6% të distances së gjate. më shumë se 6 here, 18% e të pyeturve

janë të distances së shkurter 7% të distances së mesme dhe 2% të distances së larget. Testi Chi-

Katror tregon se këto ndryshime nuk janë të rastit. Mund të themi se ka më shumë probabilitet

që njerëzit që e janë vizitore të heres së pare për Shqipërinë të jenë ata që udhëtojnë në distance

me të gjata nga origjina për në Shqipëri. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të

kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të themi që lidhja është relativisht e fortë

144

(4) Koha e qëndrimit në Shqipëri: Për udhëtarët që rrinë 2-5 nete pjesa me e madhe e të

pyeturve janë nga origjina të afërta (17%), krahasuar me udhëtarët e distancave të largeta (6.5%)

dhe atyre të mesme (2%). Ata që rrinë 6-7 nete janë kryesisht udhëtarë të distancave të shkurtra

(11%), krahasuar me udhëtarët e distancave të largeta (8%) dhe atyre të mesme (5%). Udhëtarët

që qëndrojnë 8-14 nete janë kryesisht të distancave të mesme (14%), krahasuar me udhëtarët e

distancave të shkurtra (12%) dhe atyre të gjata (4%). Udhëtarët që qëndrojnë 3 jave janë

kryesisht udhëtarë të distancave të shkurtra (3%), krahasuar me udhëtarët e distancave të gjata

2% dhe udhëtarët e distancave të mesme (0.4%). Testi Chi-Katror tregon që ky ndryshim nuk

është I rastit. Pra mund të themi që me rritjen e distances së udhëtuar për turistët që vijnë në

Shqipëri rritet dhe koha e qëndrimit ketu. (Behet fjale gjithmonë për turistë që vijnë për

pushime, jo për ata që vijnë për të qëndruar në familjet e tyre). Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe

e koeficientit të kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të themi që lidhja është

relativisht e fortë.

(5) Motivet e udhëtimit: nese shohim udhëtarët e distancave të gjata, pjesa me e madhe e tyre

udhëtojnë për t‟ia mbathur nga realiteti/pushim (14%). Udhëtarët e distancave të mesme në

pjesen me të madhe të tyre udhëtojnë për gjëra të reja/zbulime (14%), ndërsa ata të distancave të

shkurtra për pushim (21%), si dhe zbulime (17%), por forcimi I lidhjeve është kategoria që ka

përqindjen me të lartë ketu krahasuar me udhëtarët e distancave të mesme (1%) dhe atyre të

distancave të shkurtra (3%). Ndryshimet nuk janë të rastesishme ( sipas testit Chi-Katror) pra

mund të themi se udhëtarët e distancave të gjata kanë motive të tjera udhëtimi nga ata të

distancave të mesme dhe të shkurtra. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të

kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të themi që lidhja është relativisht e fortë

(6). Arsyet e udhëtimit për në Shqipëri: Absolutisht pjesa me e madhe e turistëve në Shqipëri

(te të gjitha distancave) vinin për pushime, (ose deklaronin si arsye kryesore pushimet). Po ashtu

pjesa me e madhe e udhëtarëve ishin të distancave të shkurtra. Tek distancat e shkurtra përvec

pushimeve përqindja me e madhe udhëton për biznes. Tek distancat e gjata me më shumë për

transit. Testi Chi-Katror refuzon faktin që këto ndryshime të jenë të rastit. Pra ka kuptim të

themi që udhëtarët e distancave të ndryshme udhëtojnë për arsye të ndryshme. Matesit simetrik

(Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të themi që

lidhja është relativisht e fortë

(7) Përbërja e grupit: 22% e të pyeturve që udhëtojnë në distance të shkurtra udhëtojnë me

shoket, krahasuar me 15% me familjen dhe 8% vetëm. 16% e të pyeturve që udhëtojnë në

145

distance të mesme udhëtojnë me bashkëshortin/en krahasuar me 7% në grup dhe 3% vetëm. 10%

e të pyeturve që udhëtojnë në distancat e gjata udhëtojnë me bashkëshortin/en krahasuar me 5%

vetëm dhe 8% me shoqërine. Testi Chi-Square (vlera e rëndësise asimptotike është e barabarte

me 0.000) tabela e refuzon që këto ndryshime të jenë të rastesishme, pra themi që madhesia e

grupeve të udhëtimeve është e ndryshme për udhëtarët e distancave të ndryshme. Matesit

simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pram und të

themi që lidhja është relativisht e fortë

(8) Niveli I shpenzimeve ditore: Për nivelin e shpenzimeve 30-50 euro, grupi I udhëtarëve

të distancave të shkurtra ka përqindjen me të lartë të te përgjigjurve. (20%). Po ashtu për nivelin

nen 30 euro (15%). Për nivelin e shpenzimeve ditore 50-100 euro udhëtarët e distancave të

shkurtra përseri kanë një përqindje me të lartë (7%), krahasuar me ate të distancave të gjata 6%

dhe ate të distancave të mesme 5%. Për nivelin 100-300 euro distancat e mesme kanë përqindje

me të lartë (5%), pastaj udhëtarët e distancave të shkurtra dhe në fund udhëtarët e distancave të

gjata 2%. Për nivelin e shpenzimeve 300-500 euro (shpenzimet e biznesmeneve) kemi përseri

udhëtarët e distancave të shkurtra që shpenzojnë më shumë këtë nivel dhe përseri për nivelin

500-1000 euro udhëtarët e distancave të mesme. Ndryshimi nuk është I rastesishëm (TestiChi-

Katror). Pra me rritjen e distances se udhëtuar, udhëtarët rrisin dhe shpenzimet ditore. Matesit

simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të

themi që lidhja është relativisht e fortë.

2) (9) Format e akomodimit të përdorur: për kategorinë hotele është përqindja me e madhe e

të gjitha kategorive, por përqindja me e madhe është për distancat e shkurtra (22%). Kategoria

miqte apo shoket është me e lartë përseri tek udhëtarët e distances së shkurter (10%). Kategoria

kampingje dhe karavanë përdoret më shumë nga udhëtarët e distancave të gjata (2%). Kategoria

dhoma me qira, pensionë përdoret më shumë nga udhëtarët e distancave të gjata (3.5%), ndërsa

kategoria komplekse turistike nga udhëtarët e distancave të mesme (4%). Shtepite me qira

përdoren me tepër nga udhëtarët e distancave të shkurtra (12%). Ndërsa format e tjera të

akomodimit përdoren me tepër nga udhëtarët e distancave të gjata (1%). Matesit simetrik (Vlera

e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) nuk janë shumë afër me njëri-tjetrin pra s‟mund të themi

që lidhja është relativisht e fortë

(10) Forma e transportit: absolutisht makina personale ze përqindjen me të lartë të përdorimit

tek të gjitha distancat e udhëtimit. Tek avioni përqindjen me të lartë e zenë udhëtarët e

distancave të gjata (9%), krahasuar me distancat e mesme (2%) dhe distancat e shkurtra (7%).

146

Makinën personale e përdorin më shumë udhëtarët e distances së shkurter (34%), krahasuar me

ata të distances së mesme (24%) dhe të gjate (9%). Po ashtu, autobusin e përdorin udhëtarët e

distancave të shkurtra (4%), krahasuar me distancat e mesme (2%) dhe ato të gjata (20%). Foma

të tjera transporti I përdorin më shumë udhëtarët e distancave të gjata (1.5%) krahasuar me ata të

distancave të mesme (0%) dhe të gjata (0%). Vlera e testit Chi-Square e refuzon hipotezen që

ndryshimi është I rastit, gje që pranon faktin që udhëtarët e distancave të ndryshme përdorin

forma të ndryshme transporti. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences)

janë afër me njëri-tjetrin pram und të themi që lidhja është relativisht e fortë

(11) Modeli i udhëtimit: vetëm, udhëtojnë kryesisht udhëtarët e distancave të shkurtra (8%)

krahasuar me udhëtarët e distancave të mesme (5%) dhe të distancave të gjata (3%). Me

bashkëshortin/en udhëtojnë kryesisht udhëtarët e distancave të mesme (16%), krahasuar me

udhëtarët e distancave të gjata (15%) dhe ata të distancave të shkurtra (10%). Me fëmijën/et

udhëtojnë kryesisht udhëtarët e distancave të shkurtra (3%), krahasuar me udhëtarët e distancave

të mesme dhe të gjata (respektivisht 1%). Me shoket udhëtojnë kryesisht udhëtarët e distancave

të shkurtra (22%) krahasuar me distancat e mesme (7%) dhe distancat e gjata (8%). Ndërsa turret

në grup I bëjnë kryesisht udhëtarët e distancave të gjata. Testi Chi-Katror e refuzon faktin që

këto ndryshime të jenë të rastesishme. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të

kontigjences) nuk janë shumë afër me njëri-tjetrin, pra nuk mund të themi që lidhja është

relativisht e fortë

(12) Burimi I informacionit: miqte dhe të afërmit si burim informacioni kryesisht përdoren

nga udhëtarët e distancave të shkurtra (27%), krahasuar me udhëtarët e distancave të mesme

(12%) dhe udhëtarët e distancave të shkurtra (12%). Agjensite e udhëtimit përdoren kryesisht

nga udhëtarët e distancave të shkurtra dhe të mesme (respektivisht 6%), dhe më pak nga

udhëtarët e distancave të gjata (4%). Reklama dhe televizioni përdoren më shumë nga udhëtarët

e distancave të shkurtra (9%) se sa udhëtarët e distancave të mesme (5%), apo të gjata (1%).

Interneti përdoret më shumë nga udhëtarët e distancave të gjata (6%) se sa nga udhëtarët e

distancave të shkurtra dhe të mesme. Testi Chi-Square e refuzon faktin që këto ndryshime të

jenë të rastit, pra ngelet të pranojme që udhëtarët e distancave të ndryshme kanë burime të

ndryshme informacioni. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë

afër me njëri-tjetrin pra mund të themi që lidhja është relativisht e fortë

(13) Arsyeja e zgjedhjes së destinacionit: Për zakon vijnë kryesisht udhëtarët e distancave të

shkurtra (3%) krahasuar me udhëtarët e distancave të gjata (1%) dhe të distancave të mesme

147

(0%). Për ndalese gjate udhëtimit janë kryesisht udhëtarët e distancave të shkurtra (6.5%),

krahasuar me ata të distancave të mesme (0.4%) dhe ata të distancave të gjata (4%). Cmimi I ulët

është zgjedhur kryesisht nga udhëtarët e distancave të shkurtra (19%), krahasusar me udhëtarët e

distancave të mesme (4%) dhe udhëtarët e distancave të gjata (6%). Njohja e vendeve të reja

është zgjedhur kryesisht nga udhëtarët e distancave të gjata (10%) krahasuar me udhëtarët e

distancave të shkurtra (9%) dhe udhëtarët e distancave të mesme (5%). Cilësi e mikpritjes

zgjidhet kryesisht nga udhëtarët e distancave të mesme (7%), krahasuar me udhëtarët e

distancave të shkurtra (6.5%), dhe atyre të gjata (1%). Po ashtu oferta e aktiviteteve zgjidhet më

shumë nga udhëtarët e distancave të mesme (8.5%), krahasuar me udhëtarët e distancave të

shkurtra (2%) dhe udhëtarët e distancave të gjata (0%). Testi Chi-Katror tregon që këto

ndryshime nuk janë të rastit, pra ngelet të themi që distance të ndryshme cojnë në arsye të

ndryshme të vizitimit të Shqipërise. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të

kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pram und të themi që lidhja është relativisht e fortë

(14) Tipi I turistëve: turistët që vijnë për pasurite natyrore janë kryesisht të distancave të

shkurtra (22%), krahasuar me udhëtarët e distancave të mesme (13.5%) dhe ata të distancave të

gjata (16%). Turistët kulturor janë po përseri të distancave të shkurtra (9%), krahasuar me

udhëtarët e distancave të mesme (2%) dhe të gjata (2%). Për pushim janë kryesisht udhëtarë të

distancave të mesme (12%), krahasuar me udhëtarët e distancave të shkurtra (11%)dhe udhëtarët

e distancave të gjata (0%). Kuriozitet/ekzotizem janë kryesisht udhëtarë të distancave të gjata

(1.5%) dhe udhëtarë të distancave të shkurtra (1.5%) krahasuar me udhëtarë të distancave të

mesme (0%). Gastronomia është më shumë e zgjedhur tek udhëtarët e distancave të gjata (0.4%),

në krahasim me udhëtarët e distancave të mesme (0%) dhe udhëtarët e distanacave të shkurtra

(0%). Për turizem industrial janë kryesisht udhëtarët e distancave të shkurtra (5%), krahasuar me

udhëtarët e distancave të gjata (2%) apoudhëtarët e distancave të mesme (0%). Aktivitetet

sportive pëlqehen kryesisht nga udhëtarët e distancave të gjata (0.8%) krahasuar me udhëtarët e

distancave të mesem (0%) dhe udhëtarët e distancave të shkurtra (0%). Testi Chi-Katror refuzon

hipotezen që këto dy variabla ndryshojnë në menyre të rastit pra mund të themi që distanca

udhëtimi të ndryshme përcaktojnë dhe tipe të ndryshme turistësh. Matesit simetrik (Vlera e Phi

dhe e koeficientit të kontigjences) nuk janë shumë afër me njëri-tjetrin pra nuk mund të themi që

lidhja është relativisht e fortë.

3)Karakteristikat sociodemografike:Variablat sociodemografik përfshijnë gjininë, moshën,

të ardhurat familjare të cilat u krahasuan midis tre grupeve. Ka ndryshime statistikore midis tyre.

148

(15) Gjinia: Midis të tre grupeve, kishte më shumë femra përgjigjese se sa meshkuj. Në

udhëtimet e distancës së shkurtër nuk kishte ndryshime (sa meshkuj aq edhe femra ishin në

zgjedhje). Ndërsa udhëtimet qofte të distances së mesme dhe të gjate kishin më shumë femra se

meshkuj në përbërje.testi Chi-Katror se ndryshimet nuk janë të rasësishme. Matësit simetrikë

(Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të themi që

lidhja është e fortë

(16) Mosha: Udhëtarët e moshës 26-40 vjec përbënin shumicën midis të tre grupeve, (40%

në total, ku 20% I përkasin udhëtarëve të distancave të shkurtra, krahasuar me ata të distancave

të mesme (11%) dhe ata të distancave të gjata (8.5%). Mosha 18-25 vjec janë kryesisht udhëtarë

të distancave të mesme (10%), krahasuar me udhëtarët e distancave të gjata (7%) dhe distancave

të shkurtra (8.5%). Nen 18 vjec janë kryesisht udhëtarë të distancave të shkurtra (10%),

krahasuar me udhëtarët e distancave të mesme (2%) dhe distancave të shkurtra (2%). 41-55 vjec

janë kryesisht udhëtarë të distancave të shkurtra, mbi 55 vjec të distancave të mesme. Testi Chi-

Katror tregon që këto ndryshime nuk janë të rastit. Pra udhëtarët e distancave të ndryshme kanë

mosha të ndryshme. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë të

barabarte pra mund të themi që lidhja është shumë e fortë

(17) Gjendja civile: 27.5% e udhëtarëve të distancave të shkurtra janë të martuar, krahasura

me 18% të distancave të mesme dhe 11% të distancave të gjata. 3% e udhëtarëve të distancave të

gjata bashkëjetojnë krahasuar me 2% të distancave të shkurtra dhe 0,4% të distancave të mesme.

15% të udhëtarëve të distancave të shkurtra janë beqar, krahasuar me 11% të udhëtarëve të

distancave të gjata dhe 12% të distancave të mesme. Testi Chi- Katror tregon që këto ndryshime

nuk janë të rastit. Pra udhëtarë të distancave të ndryshme kanë gjendje të ndryshme civile.

(18) numri I fëmijëve: Pa fëmijë janë kryesisht udhëtarët e distancave të mesme (10%),

krahasuar me udhëtarët e distancave të gjata (9%), dhe udhëtarët e distancave të shkurtra (6%).

Me 1 fëmijë janë udhëtarët e distancave të shkurtra (8%), krahasuar me udhëtarët e distancave të

gjata (5%) dhe udhëtarët e distancave të mesme (3%). Me 2 fëmijë janë kryesisht udhëtarët e

distancave të shkurtra (17%), krahasuar me udhëtarët e distancave të gjata (7%) dhe udhëtarët e

distancave të mesme (3%). Me 2 fëmijë janë udhëtarët e distanceve të shkurtra (7%), krahasuar

me udhëtarët e distancave të mesme (4%) dhe udhëtarët e distancave të gjata (1%). Me 4 fëmijë

janë kryesisht udhëtarët e distancave të shkurtra (6%) dhe udhëtarët e distancave të mesme (6%),

krahasuar me udhëtarët e distancave të gjata (1%). Testi Chi-Katror tregon që këto ndryshime

nuk janë të rastit. Pra udhëtarët e distancave të ndryshme kanë numer të ndryshëm fëmijësh. Me

149

rritjen e distances së udhëtimit zvogëlohet numri I fëmijëve në familje. Matësit simetrik (Vlera e

Phi dhe e koeficientit të kontigjences) nuk janë shumë afër me njëri-tjetrit, pra mund të themi që

lidhja është relativisht e fortë

(19) Punesimi: 27% e të punesuarve janë udhëtarë të distancave të shkurtra, krahasuar

me 18% të distancave të mesme dhe me 13% të distancave të gjata. 9% janë të vetëpunësuar, tek

udhëtarët e distancave të shkurtra, krahasuar me 4% të udhëtarëve të distancave të mesme dhe

4% të udhëtarëve të distancave të gjata. 6% janë student të udhëtarëve të distancave të mesme,

krahasuar me 5.8% të udhëtarëve të distancave të gjata dhe me 5% të udhëtarëve të distancave të

shkurtra. 2% janë pensionist të udhëtarëve të distancave të mesme, krahsuar me 1% të

udhëtarëve të distancave të gjata dhe me 0% të udhëtarëve të distancave të shkurtra. Testi Chi-

Katror tregon që këto ndryshime nuk janë të rastit. Me rritjen e distances së përshkruar ulët

numri I të punesuarve dhe të vetëpunësurve, rritet numri I studenëve dhe pensionisteve. Matesit

simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë afër me njëri-tjetrin pra mund të

themi që lidhja është relativisht e fortë.

(20) Grupi social: 11% e udhëtarëve të distancave të shkurtra janë punonjës të kualifikuar,

krahasuar me 6% të udhëtarëve të distancave të mesme dhe 1% të udhëtarëve të distancave të

gjata. 16% janë punonjës të kualifikuar, të udhëtarëve të distancave të shkurtra, krahasuar me

15% të udhëtarëve të distancave të mesme dhe 6% të udhëtarëve të distancave të gjata. 6% të

udhëtarëve të distancave të shkurtra janë nepunes, krahasuar me 3% të udhëtarëve të distancave

të mesme dhe 5% të udhëtarëve të distancave të gjata. 2% janë inxhinier teknik, të udhëtarëve të

distancave të shkurtra, krahasuar me 2% të udhëtarëve të distancave të gjata dhe 0% të

udhëtarëve të distancave të mesme. 5% të stafit të lartë janë udhëtarë të distancave të gjata,

krahasuar me 3% të udhëtarëve të distancave të mesme dhe 3% të udhëtarëve të distancave të

shkurtra. 6% janë manaxherë, të udhëtarëve të distancave të mesme, krahasuar me 5% të

udhëtarëve të distancave të gjata dhe 1% të udhëtarëve të distancave të shkurtra. Testi Chi-

Katror tregon që këto ndryshime nuk janë të rastit. Me rritjen e distances së udhëtuar, zvogëlohet

numri I punonjësve të pakualifikuar dhe të kualifikuar dhe rritet numri I inxhinirereve, stafit të

lartë dhe menaxhereve. Matesit simetrik (Vlera e Phi dhe e koeficientit të kontigjences) janë afër

me njëri-tjetrin pram und të themi që lidhja është relativisht e fortë.

(21) Arsimimi: 3% kanë arsim baze, nga udhëtarët e distancave të mesme, krahasuar me

1% të udhëtarëve të distancave të gjata dhe 1% teudhëtarëve të distancave të shkurtra. 16% kanë

arsim të mesem, të udhëtarëve të distancave të shkurtra, krahasuar me 8% të udhëtarëve të

150

distancave të mesme dhe 5% të udhëtarëve të distancave të gjata. Arsim të lartë kanë 24% të

udhëtarëve të distancave të shkurtra, krahasuar me 17% të udhëtarëve të distancave të mesme

dhe 18% të udhëtarëve të distancave të gjata. Testi Chi-Katror tregon që këto diferenca nuk janë

të rastit. Udhëtarë të distancave të ndryshme kanë nivele të ndryshme të arsimimit. Me rritjen e

distances së udhëtuar rritet dhe niveli I tyre I arsimimit.

(22) të ardhurat: 23% e njerëzve nga udhëtarët e distancave të shkurtra deklaruan se të

ardhurat e tyre ishin me të ulëta se 1000 euro, krahasuar me 7% tek kategoria e udhëtarëve të

distancave të gjata dhe 8% nga udhëtarët e distancave mesme, 16% në grupin e udhëtarëve të

distancave të shkurtra midis 1000-2500 euro të ardhura krahasuar me 11% në grupin e

udhëtarëve të mesme dhe 8% në grupin e udhëtarëve të distancave të gjata. 7% të udhëtarëve në

grupin e udhëtimeve të shkurtra midis 2500-4000 euro krahasuar me 5% në udhëtarët e

distancave të mesme dhe 5% në udhëtarët e distancave të gjata. 3.5% e njerëzve në grupin e

udhëtarëve të distancave të mesme kishin të ardhurat midis 4000-8000 euro krahasuar me 2% e

udhëtarëve të distancave të gjata dhe 1% në të shkurtrat. 1% në grupin e udhëtarëve të

distancave të gjata kanë midis 4000-8000 euro krahasuar me 0% në udhëtarët e distancave të

mesme dhe 1% në udhëtarët e distancave të shkurtra. 1% kanë mbi 20000 euro në grupin e

udhëtarëve të distancave të gjata krahasuar me 0% në grupin e udhëtarëve të distancave të

mesme, 0% në grupin e udhëtarëve të distancave të shkurtra. Niveli I rëndësise është me I vogël

se 0.01. që do të thote që refuzohet hipoteza që këto ndryshime janë të rastesishme. Pra mund të

themi që ka probabilitet të lartë që, me rritjen e distances së udhëtuar në përgjithësi rritet dhe

niveli I të ardhurave.vlera Phi dhe koeficienti I kontigjences janë të përafërt me njëri-tjetrin gje

që tregon që kanë një maredhenie të fortë.

Konkluzionë dhe implikime:

U përpoqëm të segmentonim tregun e turistëve që vijnë në Shqipëri në baze të distances së

përshkruar, nga origjina e tyre. Tre segmente tregu, ai I distances së shkurter, të mesme dhe të

larget u identifikuan. Ato ndryshojnë nga karakteristikat e udhëtimit, (motivet, kohën e

qëndrimit, shpështësinë e udhëtimit, madhesinë e grupit), tipin e akomodimit, të transportit,

burimet e informacionit, arsyen e ardhjes në Shqipëri. Rezultatet mbështësin idenë se distanca

e udhëtimit është një variable I vlefshëm për segmentimin e tregut të udhëtimit.

151

Kjo sugjeron një model të ri për marketingun e destinacioneve në përgjithësi. Gjetjet treguan që

njerëzit që udhëtojnë në distance të njëjta nga origjina për në destinacionet e tyre shfaqin sjellje

të ngjashme dhe karaktersitika të ngjashme të udhëtimit pavaresisht nga origjina e turistit, që do

të thote që distanca e udhëtimit mund të jete një tregues me I mirë se sa origjina e turistit. Kjo e

dyta përcakton supozimin që, udhëtarët e origjinave të ndryshme, janë grupe të dallueshme

turistësh homogjenë dhe propozon që, turistët e origjinave të ndryshme mund të ndahen në

nengrupe, bazuar mbi distancen e udhëtuar nga origjina për në destinacion. Keshtu marketeret e

destinacioneve mund të lokalizojnë një qytet, një komunitet apo edhe një rajon në një vend të

caktuar si treg objektiv, ndryshe nga marketingu tradicional që përcakton tregjet si vende me një

origjinë të përbashkët. (shteti I banimit). Po ashtu në termat e promocionit dhe reklames, duket e

papërshtatshme të aplikojme të njejtin program marketing, tek të gjithë banoret e një origjinë. së

fundmi për sa I përket paketimit të produktit turistik, gjetjet e studimit tregojnë që njerëzit nga

distanca të ndryshme tentojnë të kenë preferenca të ndryshme për vendosjen dhe tregojnë

modele të dallueshme udhëtimi, brenda rajonit destinacion. Kjo sugjeron që marketeret e

destinacioneve, mund të përfshijnë shijet e udhëtarëve dhe preferencat e tyre në disenjimin e

paketimit, keshtu programe të përcaktuara mund të sigurohen për tregje të ndryshme për të

plotesuar me mirë nevojat dhe deshirat e tyre.

Po ashtu disa implikime për destinacionin. së pari rezultatet e studimit tregojnë që tregu primar I

Shqipërise ka mundesi më shumë të ndertohet nga udhëtarët e distancave të shkurtra dhe të

mesme, që qëndrojnë në një distance nen një reze 400 km nga destinacioni. Por rezultatet

sociodemografike tregojnë disa gjetje interesante, për sa I përket udhëtarëve të distancave të

gjata. Ata jo vetëm kanë përqindjen me të lartë të përgjigjeve që janë më shumë se 55 vjec, por

janë dhe grupi me I pasur????. Kjo mund të reflektoje një udhëtar të distancave të gjata, që është

I pjekur dhe I pasur, duke sugjeruar që ky treg ka më shumë kohë të lire dhe të ardhura për të

shpenzuara.

Se dyti informacioni për përdorimin e strehimit në Shqipëri sugjeron që udhëtarët e distancave të

gjata tentojnë të përdorin më shumë kampingjet se te grupet të tjera dhe udhëtarët e distancave të

shkurtra tentojnë të përdorin më shumë hotelin. Kjo mund të shoqërohet me qëllimet e tyre të

udhëtimit. Tregu SDT merriton vemendje nga industria e strehimit përderisa shumë nga ky treg

përbëhet nga banoret e origjinave afër që janë tipi I turistëve që ka më shumë probabilitet të

udhëtojnë në Shqipëri.

152

3.11. SEGMENTIMI I TREGUT TURISTIK DUKE PERDORUR STILIN E JETES

RISHIKIMI i LITERATURES :SEGMENTIMI i TREGUT DHE POZICIONIMI i

PRODUKTIT.

Studiuesit e turizmit e kane njohur per nje kohe te gjate rendesine e te kuptuarit pse njerezit

udhetojne, cilin destinacion ata zgjedhin, dhe faktoret qe luajne nje rol te madh ne zgjedhjen e

destinacionit te pushimeve. Ata kane shkruar shume per nocionin e faktoreve terheqes dhe

faktoreve shtyres, (p.sh Mak dhe Moncur 198078

;Kucukkurt 198179

;Shih 198680

;Davis dhe

Sternquist 198781

;Chun 198982

, Um dhe Crompton 1990)83

. Faktoret shtytes (motivacional), i

aftesojne turistet potencial te zhvillojne qendrimet kundrejt udhetimit ne pergjithesi. Ata

perfshijne procese njohese si nevojen per t‟ia mbathur, socializimin, perkatesine, vete-vleresim,

vete-aktualizim. Faktoret terheqes i referohen atraksioneve te bera nga dora e njeriut, natyrale,

dhe socio-kulturore ( Sirakaya, McLellan, dhe Uysal 1996)84

.

Sipas Calanzone dhe Mazanec (1991)85

, segmentimi aposteriori shume shpesh perdor variabla te

qendrimit apo te perfitimit, per qellime segmentimi, pra bashkimin e njerezve ne nje treg ne

grupe (segmente) qe kane qendrime te perbashketa apo kerkojne perfitime te perbashketa kur

zgjedhin nje destinacion. Manaxheret e udhetimit duhet te interesohen per te pecaktuar 1) cilat

segmente do te mbeshtesin nje kategori te dhene produkti, 2) Si segmentet ndryshojne ne

pergjigjen e tyre ndaj nje sere ofertash te ndryshme, (pra destinacionet) brenda kesaj kategorie

dhe 3) Si ata ndryshojne ne pritjet e tyre. Manaxheret e turizmit mund ta perdorin kete

informacion per te zhvilluar programe promovimi dhe reklamimi me efektive, duke zgjedhur

mediaN e duhura, dhe vendimet mbi buxhetin e duhur marketing dhe shperndarjen. Shume

aplikime per segmentimin e perfitimeve dhe psikografike mund ta gjesh, per sa kohe kerkimi per

segmente tregu veprues eshte nje nga problemet kyc ne manaxhimin marketing ne teresi. 78

Mak J., Moncur J.E. (1980); The choise of journey destination and lengths of stay; a micro analysis. Review of

Regional Studies, 10, (3); Fq 38-40. 79

Kucukkurt M. (1981).; Factors affecting travel destination choice; An expectancy theory framework for studying

travel behavior. Dissertation, Rensselaer Polytechnic Institute, Troy, New York. 80

Shih D. (1986). VALS as a tool of tourism market research; The Pennsylvania experience. J. Travel Research 32,

(3); Fq 8-21. 81

Davis B.D., Sternquist B. (1987),; Appealing to the elusive tourists; An attribute cluster strategy. J. Travel

Research 25 (4), ; Fq 25-32. 82

Chun.K.S. (1989). Understanding recreational travelers motivational, attitudes and satisfaction. The tourist

review, 44, (1); Fq 3-7. 83

Crompton J. (1992). Positioning; The example of the Lower Rio Grande Valley in the winter long stay destination

market. J. Travel Research, 31 (2); Fq 20-26. 84

Sirakaya E. , McLellan R.W., M.Uysal M.(1996) Modeling vacation destination decisions; A behavioral

approach,J. Travel and Tourism Marketing, 5, (1/2); Fq 57-75. 85

Calantone R.J., Mazanec J. (1991) Marketing Management and Tourism. Annals of Tourism Research, 18. Fq

101-119.

153

(Calantone dhe Johar 198486

, Mazanec 198487

, Eagles 199288

, Mansfield 199289

, Hsieh,O‟Leary

dhe Morrison 199290

, Mazanec 199291

, Loker dhe Perdue 199292

,Shoemaker 199493

).Nje

veshtrim me i gjere nga Plog 199494

.

Matjet u perdoren me shkallet e Likertit nga 1 ne 5.ku 1 –aspak dhe 5-shume.

3.11.1. IDENTIFIKIMI I STILIT TE PUSHIMEVE: ANALIZA FAKTORIALE

23 aktivitete jane subjekt i anailzes faktoriale. Kjo analize do te na sherbeje per te reduktuar

numrin e dimensioneve. Me qellim qe te identifikoje faktoret ne zgjedhjen e destinacioneve,

brenda pergjigjeve te subjekteve, u realizua nje analize e faktoreve perberes kryesor (SPSS

rutine me rotullimin Varimax). Ne proces, vlera minimale e vlerave latent me te medhaja apo te

barabarta me 1 u perdor si kriter i prerjes. Per cdo skeme te orientimit te turisteve, vetem

aktivitetet me koeficient te komponentit me te madhe se 0.35 u mbajten. Rezultatet treguan qe

23 aktivitete e zgjedhura mund te permblidhen ne 8 faktor (shih tabelen). Vlera e kriterit Kaiser-

Meyer-Olkin (KMO) eshte 0.670 (Faqja 230 ne shtojcen statistikore). Ajo mat pershtatshmerine

e zgjedhjes dhe eshte nje statistik qe tregon raportin e variances ne variablat tane qe mund te

shkaktohen nga variabla te fshehur. Vlera te larta ne pergjithesi tregojne qe nje analize faktori

mund te jete i dobishem per te dhenat tona. Nese vlera eshte me e vogel se 0.5 rezultati ndoshta

nuk eshte shume i dobishem.95

Kjo tregon qe ne mund ta perdorim kete analize per modelin

tone. Ndersa vlera e testit te Bartlettit te sfericitetit provon hipotezen qe matriksi yne i korrelimit

eshte nje matriks identiteti, qe do te tregoje qe variablat tane jane te palidhur dhe ne kete menyre

te pershtatshem per te treguar strukturen. Vlera te vogla (me te vogla se 0.05) te nivelit te

rendesise tregojne qe nje analize faktori mund te perdoret per te dhenat tona.96

Vlera jone e testit

86

Calantone R. J.,Johar J.S. (1984) Seasonal Segmentation of the tourism market using a benefit segmentation

framework. J. Travel Research, 25(2). Fq 13-24. 87

Mazanec J.A. (1984); How to detect travel market segments; A clustering approach. J. Travel Research,23. Fq 17-

23. 88

Eagles P. (1992); The travel motivation of Canadian ecotourists. J. Travel Research 13(2); Fq 3-7. 89

Mansfield Y. (1992); From motivation to actual travel. Annals of Tourism Research, 19 (3). Fq 399-419. 90

Hsieh S., O‟Leary J.T. ,Morrison A. M. (1992); Segmenting the international travel market by activity. Tourism

Management, 13; Fq. 209-223 91

Mazanec J.A. (1992); Classifiying tourists into market segments; A neural network approach. J.Travel and

Tourism Marketing, 1. Fq 39-59. 92

Loker L.E. , Perdue R.R. (1992); A benefit-based segmentation of a nonresident summer travel market. J.Travel

Research 31, (1); Fq 30-35. 93

Shoemaker S. (1994); Segmenting the U.S. travel market according to benefits realized. J. Travel Research , 32,

(3); Fq 8-21. 94

Plog S. C. (1994). Understanding psychographics in tourism research. In; Ritchie J.R. Goeldner C.R. (eds); Travel

tourism and hospitality research. Fq 209-218. Wiley, New-York. 95

Tutorial spss variant 17. 96

Po aty

154

e barabarte me 0.000 tregon se modeli i Analizes Faktoriale mund te perdoret ne rastin tone.

Dhe variance e shpjeguar jepet nga tabela dhe eshte perqindja kumulative e faktoreve qe e kane

vleren e rrenjes latent me te madhe se 1. Ajo eshte 0.57. ( Faqja 231 ne shtojcen statistikore) Pra

afersisht rreth 60% e variablave mund te shpjegohen nga analiza faktoriale. Te perbashketat

(extraction communalities) jane vleresimet e variancave ne cdo variable per llogari te

komponenteve. Vleren minimale per te e ka Kalerimi me vlere 0.471, prandaj dhe ai eshte

mbajtur si variable me vete bashke me Lojen me Femije 0.494 dhe Ngjarje Kulturore e cila nga

analiza nuk doli shume e lidhur me asnje nga aktivitetet e tjera. Te gjithe variablat e tjere e kane

kete vlere me te madhe se 0.5 dhe jane perdorur ne analizen faktoriale, meqe tregon qe perberesit

e permendur i prezantojne variablat mire. (Faqja 232, 233 tek shtojca statistikore) Faktoret u

emeruan: 1- Aktivitetet Rurale ( ngarja e bicikletes, vizite ne atraksione, ngjarje kulturore,

pasioni, parja e sporteve), 2-Aktivitetet e Diellit dhe Detit (noti, banjodielli, lundrimi), 3-

Aktivitetet e Biznesit (biznes, udhetime besimi, studime), 4- Relaks ( restoranteri, relaks) 5-

Aktivitetet qe Lidhen me Natyren ( studimi i natyres, parje peisazhesh), 6-Aktivitetet ne Grup

(sportet e aventures ne uje, miq te rinj), 7-Aktivitetet Kulturore ( kulture-art, pasuri natyrore), 8-

Aktivitetet e Aventures (ecja, fluturimi, kalerimi) po ashtu u mbajt edhe aktiviteti Loja me

Femijet per me shume analize, perderisa ka nje informacion shtese, qe duhet te perdoret ne

procesin e segmentimit. Faktoret respektive ishin secili mbi nje element te vetme dhe nuk duhet

te jene te lidhura me te tjerat.

Tabela: Faktoret e aktiviteteve ne destinacion:

faktoret

ngarkesa

faktoriale

vlera e rrenjes

latente

perqindja e

variances

Aktivitetet rurale

3.435 14.935

Ngarja e bicikletes 0.411

Vizite ne atraksione 0.529

Pasioni 0.476

Parja e sporteve 0.728

Aktivitetet e Diellit

dhe Detit

1.826 7.941

Noti 0.722

Banjodielli 0.799

Lundrimi 0.518

155

Aktivitetet e Biznesit

1.718 7.469

Biznes 0.761

Udhetime religjioze 0.495

Studime 0.652

Relaks

1.545 6.717

Restoranteri 0.639

Pushim absolut 0.668

Aktivitetete te lidhura me natyren 1.412 6.141

Studimi i natyres 0.713

Parje e peisazheve 0.716

Aktivitetet kulturore

1.258 5.471

Kulture-art 0.538

Pasuri kulturore 0.715

Aktivitetet qe ushtrohen ne grup 1.124 4.8888

Sporte te aventures ne

uje 0.519

Miq te rinj 0.791

Aktivitetet te aventures

1.007 4.38

Ecja 0.377

Fluturimi 0.705

Loja me femijet

Ngjarje kulturore

Kalerim

3.11.2. IDENTIFIKIMI I GRUPEVE TE VIZITOREVE HOMOGJEN. ANALIZA KLASTER

Per te vendosur modelin e segmenteve te zgjedhur per destinacionin tone, eshte perdorur analiza

klaster per te grupuar subjektet qe shfaqin modele te ngjashme orientimi. Pergjigjedhensit qe

shfaqin ngjashmeri, ne masen ne te cilen ata shfaqin apo jo orientime te ndryshme, behen pjese e

nje klastre te vetme. Per kete qellim, se pari u identifikuan subjektet qe shfaqnin vlera mjaft

ekstreme qe u hoqen. Analiza e klastrave te shpejta (Qiuck Cluster) i ndan subjektet ne segmente

me variance te vogla brenda grupit dhe te larte midis grupeve. Per me teper per te vleresuar

zgjedhjen e klastrave, perdora analizen univariate te variances (ANOVA). Analiza ANOVA

156

percakton ne cilin nga orientimet individuale ndryshojne klastrat. ppasi bera segmentimin me 2,

3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 dhe 10 klastra vura re keto rezultate; procesi hap pas hapi eshte dhene me

poshte;

1-)Ne nje klastrifikim me 2 klasa (segmente) kemi nje segment qe ka vlere shume te larte per

aktivitetet e diellit dhe detit (afersisht 8), te larte per aktivitetet e biznesit dhe aktivitetet rurale.

Ndersa segmenti i dyte ka vlere te mesme per aktivitetet rurale, aktivitetet e diellit dhe detit. Pra

segmentin e pare te tregut e perbejne turistet le t‟I quajme “aktiv”, qe i kerkojne dhe diellin dhe

detin dhe aktivitetet rurale dhe ato te biznesit shume. Ndersa segmentin e dyte turistet “passive”

qe ne pergjithesi te gjitha tipet e aktiviteteteve i vleresojne me pak se grupi i pare. Nga tabela e

analizes ANOVA del qe vleren me te larte te F a ka aktiviteti i “biznesit” (eshte aktiviteti i pare

qe do te merrret si baze per segmentim). Vleren e dyte me te larte te F e ka aktiviteti i “diellit

dhe detit”,dhe te treten "ngjarjet kulturore”. Grupi i pare (Aktivet) perfshin 819 turiste (44.9% te

tregut), i dyti (pasivet) 1006 turiste (55.2% te tregut). (Faqja 234 tek shtojca statistikore)

2-) Segmentimi me tre segmente: Ne kete segmentim, segmenti i dyte ngjan me segmentin e

pare (Aktivet) ne segmentimin me dy segmente, ne rastin e pare. Segmenti i dyte (Pasivet) ne

segmentimin e meparshem eshte ndare ne dy nensegmente ne segmentimin me tre segmente

tregu: segmentin e pare dhe te trete. Ky segment ne kete rast eshte shperbere ne nje segment

tregu te pare qe ka vlere mesatare per aktivitetet rurale, te diellit dhe detit, aktivitetet e biznesit,

relaksin, aktivitetet ne grup.Keta turiste vazhdojne te ngelen turiste “Passive”. Segmenti i trete

ka vlere te larte te aktiviteteve rurale, te diellit dhe detit. Edhe keta mund ti quajme “Aktivet”.

Ndryshimi me grupine e “Aktiveve” te pare eshte se keta te dytet nuk jane aq aktive per

aktivitetet e biznesit dhe me pak aktiv per aktivitet e diellit dhe detit. Pra mund t‟I quajme edhe

“Aktiv te Moderuar”. Tabela ANOVA ka vlere te larte te aktivitetit “diell dhe det”, gje qe

tregon qe aktivitetet per diellin dhe detin do perdoren si aktiviteti primar per ndarje (ka vleren

me te larte) dhe aktivitetit i biznesit kalon ne vend te dyte. Segmenti i pare (Pasivet) perfshin

339 raste (18.6% te tregut total), i dyti (Akivet) 778 raste (42.6% krahasuar me 45% ne rastin e

pare), i treti (Aktivet e Moderuar), 708 raste (38.27%). Kjo tregon qe segmentimi ende ka sens

dhe eshte perfitues. (Faqja 235 dhe 236 tek shtojca statistikore)

3-)Segmentimi me 4 segmente tregu tregon qe: Segmenti i trete eshte i njejte me grupin e trete

me lart, tek segmentimi me tre segmente tregu ( segmenti i tregut “Aktivet e Moderuar”), dhe

segmenti i katert eshte i njejte me segmentin e pare ne segmentimin e meparshem (me shume

pak ndryshime te njohur si “Pasivet”). Segmenti i dyte “Aktivet” tek segmentimi me tre

157

segmente ndahet ne dy nensegmente: segmenti i pare dhe i dyte: segmenti i pare ka vlere shume

te larte per aktivitetet rurale, te diellit dhe detit dhe te biznesit. Kete segment mund t‟a quajme

dhe “Shume Aktivet”. Segmenti i dyte ka vlere shume te larte te aktiviteteve te “diellit dhe

detit”, Keta mund t‟I quajme “Pushuesit e Detit dhe Diellit”, por qe realizojne nderkohe dhe

aktivitetet te tjera si biznes, aktivitetet ne grup etj. Pra po i quajme “Pushues Shume Aktiv”. Si

variable i pare i segmentim ( tabela ANOVA) ngelen aktivitetet e “diellit dhe detit”, i dyti

variabli i “biznesit”. Ndryshimi me segmentimin parardhes eshte se del variabli i “aktiviteteve

rurale” si variable i rendesishem segmentimi. Segmentet e tregut jane: segmenti i pare (Shume

Aktivet) eshte i perbere nga 453 turiste (24.8%), i dyti ( Pushuesit Aktiv) perbehet nga 436

turiste (23.9%), i treti (Pasivet) nga 623 turiste (34.1% krahasuar me 38.3% ne rastin e

meparshem), i katerti (Aktivet e Moderuar) 313 turiste (17.15% krahasuar me 38.3%). Po

shohim se segmentet kane filluar te profilizohen me shume. (Faqja 237 dhe 238 tek shtojca

statistikore).

4-) Segmentimi me pese klasa: segmentin e pare e ka te njejte me segmentin e katert ne

segmentimin me 4 segmente (dhe segmentin 1 ne ate me tre segmente) (Tregu Pasiv). Segmenti i

dyte eshte i ngjashem me segmentin e dyte ne segmentimin paraardhes (segmenti “I Pushuesve

Aktiv”). Segmenti i trete eshte i ngjashem me segmentin e pare ne segmentimin e meparshem

“Segmenti i Shume Aktiveve”. Segmenti i trete ne segmentimin me kater segmente (Aktivet e

Moderuar), ndahet ne segmentimin me pese segmente ne segmentet kater dhe pese. Segmenti i

katert me vlere te larte te “aktiviteteve rurale” dhe me pak aktivitetet e “diellit dhe detit”. Po i

quajme “Turistet Rurale”. Segmenti i peste eshte i anasjellti: vlere te larte per aktivitetet e

“diellit dhe detit” dhe me te ulet per aktivitete “te lidhura me natyren”. Meqenese po t‟I

krahasojme me segmentin e dyte (Pushuesit Aktiv), pavaresisht se si vlere maksimale te dy keto

segmente kane aktivitetet e “diellit dhe detit”, vlerat e aktiviteteve te segmentit te dyte jane ne te

gjitha shume me te larta se ato te segmentit te peste. Per te bere diferencen mund t‟a quajme kete

segment, segmentin e “Pushuesve Pasiv” apo ndoshta “Te Diellit dhe Detit dhe Natyror”.

Ndryshe nga segmenti i dyte ata kerkojne aktivitete e “diellit dhe detit” dhe “natyren”.

Aktivitetet e “diellit dhe detit” ngelen me vleren me te larte te F tek tabela ANOVA, pra grup-

aktivitetet e para qe bejne segmentimin, pastaj aktivitetet e “biznesit”, “aktivitetet rurale”,

“ngjarjet kulturore” dhe “aktivitete te grupit”. Madhesia e segmentit te pare (Pasivet) eshte 293

turiste (16% krahasuar me 34% ne rastin e meparshem), segmenti i dyte ( Pushuesit Aktiv) 387

turiste (21.2% krahasuar me 24%), segmenti i trete ( Shume Aktivet) 396 turiste(21.7%

krahasuar me 25% ne segmentimin e meparshem), segmenti i katert ( Ruralet) ka 543 turiste

158

(29.6%), segmenti i peste ( Pushuesit e Detit dhe Natyror) ka 206 turiste (11.29%). (Faqja 239

tek shtojca statistikore)

5-) Segmentimi me 6 segmente: segmenti i pare eshte si segmenti i trete ne segmentimin

paraardhes (“Tregu i Shume Aktiveve”). Segmenti i dyte ne kete segmentim eshte si segmenti i

peste ne segmentimin e meparshem me pak ndryshime ( qe u quajt segmenti i “Pushuesit e Detit

dhe Natyror”, por me nje ndryshim. Ketu ngelen vetem “Pushues Pasiv”. Vlera e aktiviteteve

natyrore ketu eshte zvogeluar). Segmenti i trete eshte i ngjashem me segmentin e katert ne

segmentimin e meparshem (“Tregun Rural”). Segmenti i peste ngjan me segmentin e pare ne

segmentimin e meparshem (Tregu Pasiv), me ndryshimin qe merr vlere te larte “aktivitetet

grup”. Ndersa segmenti i dyte ne segmentimin me pese segmente ( Segmenti i “Pushuesve

Aktiv”) eshte ndare ne segmentet kater dhe gjashte. Segmenti i katert ka vleren me te larte (vlere

mesatare) per aktivitetet e “diellit dhe detit”. Kete segment mund ta quajme “Shume Pasiv”.

Segmenti i gjashte ka vlere te larte per aktivitetet “rurale”, per aktivitetet “e biznesit”, aktivitetet

“e relaksit”, Ky segment ne krahasim me segmentin 3 (Rural), ka vlera te larta dhe per shume

aktivitetet te tjera, gje qe tregon qe eshte ende nje treg heterogjen. Le t‟a quajme tregu “Rural

dhe relaksit”. Aktivitetet e “diellit dhe detit” kane vlere me te larte te F (sipas tabeles ANOVA),

pas saj eshte vlera e “aktiviteteve rurale”, vlera e aktiviteteve “te biznesit”. Segmenti i pare

(Shume Aktivet) ka 483 turiste (26.47% krahasuar me 22% ne segmentimin e meparshem),

segmenti i dyte (Pushuesit Pasiv ose Pushuesit e Diellit dhe Detit) ka 507 turiste (27.78%

krahasuar me 11.3%), segmenti i trete ( Ruralet) ka 534 turiste (29.26%, po aq sa kishte edhe ne

rastin e meparshem), segmenti i katert (Shume Pasivet) ka 151 turiste (82.74%), segmenti i peste

(Tregu Pasiv) ka 118 turiste (6.47% te tregut krahasuar me 16% ne rastin me lart), segmenti i

gjashte (Ruralet dhe te Relaksit) ka 32 turiste (1.75% te tregut total). (Faqja 240, 241 tek shtojca

statistikore).

6-) Ne segmentimin me 7 segmente tregu kemi: segmenti i pare ngjan me segmentin e peste,

ne segmentimin e meparshem (Tregu Pasiv). Segmenti i dyte ngjan me segmentin e katert, ne

segmentimin e meparshem (Tregu Shume Pasiv). Segmenti i trete ngjan me segmentin e dyte, ne

segmentimin e meparshem. (Tregu i Diellit dhe Detit). Segmenti i gjashte ngjan me segmentin e

gjashte ne segmentimin e meparshem (Tregu Rural dhe i Relaksit). Segmenti i shtate ngjan me

segmentin e trete ( tregun Rural). Segmenti i pare ne segmentimin me gjashte segmente (“Shume

Aktivet”) eshte ndare ne segmenetet kater dhe pese. Segmenti kater ka vlere shume te larte per

aktivitetet e “ biznesit”, vlere te larte per aktivitetet e “diellit dhe detit”. Ndersa segmenti i peste

ka vlere te larte per aktivitetet e “diellit dhe detit”, me te ulet per aktivitetet “rurale” dhe

159

aktivitetet “e biznesit”. Duket se “Shume Aktivet” po fillojne te kristalizohen si tregje. Pra po

dalin tregje me interesa me te vecanta, por ende jo tregje te paster (homogjen). Kete e tregon

fakti qe ne cdo segment ka vlera shume te larta te shume aktiviteteve. Per kete arsye segmentin e

katert po e quaj “ Segmenti i biznesit me Interesa”, ndersa te pestin “Pushuesit me Interesa”.

Vlera e F me e larte eshte per aktivitetet e “diellit dhe detit”, aktivitetet “e biznesit”, aktivitetet

“rurale”, aktivitetet “grupi”. Segmenti i pare ( Pasivet) ka 164 turiste (8.99% te tregut, krahasuar

me 6.5% ne segmentimin e meparshem), segmenti i dyte ( Shume Pasivet) ka 138 turiste (7.56%

te tregut, krahasuar me 8.3% ne segmentimin e meparshem), segmenti i trete (Tregu i Diellit

dhe Detit ose Pushuesit Pasiv) ka 214 turiste (11.73% krahasuar me 27.8% ne segmentimin e

meparshem), segmenti i katert (Biznesi me Interesa) ka 198 turiste (10.85%), segmenti i peste

(Pushuesit me Interesa) ka 568 turiste ( 31.13% te tregut total), segmenti i gjashte (Ruralet dhe

Relaksi) ka 48 turiste ( 2.63%, krahasuar me 1.75% ne segmentimin e meparshem) dhe segmenti

i shtate ( Ruralet) ka 495 turiste (27.13% krahasuar me 29.3%). (Faqja 242, 243 tek shtojca

statistikore).

7-) Segmentimi me 8 segmente: ka segmentin e pare te ngjashem me segmentin e shtate ne

segmentimin e meparshem, segmentin “Rural dhe te diellit dhe detit”). Segmenti i dyte ngjan me

segmentin e peste ne segmentimin e meparshem, me pak ndryshim, (“Tregu i Diellit dhe Detit

dhe Rural dhe Biznesit”). Segmenti i katert ngjan me segmentin e gjashte ne segmentimin e

meparshem, (“Rural dhe relaksit dhe biznesit”). Segmenti i gjashte ngjan me segmentin e dyte,

ne segmentimin e meparshem, (“Tregu Shume Pasiv”). Segmenti i shtate ngjan me segmentin e

pare ne segmentimin me shtate segmente tregu, (“Tregu Pasiv”). Segmenti i tete ngjan me

segmentin e trete, ne segmentimin e meparshem, te quajtur “Tregu i diellit dhe detit dhe Rural

dhe Natyror”. Segmenti kater, ne segmentimin e meparshem, me vlere te larte te aktiviteteve te

“biznesit”, “diellit dhe detit” dhe “rural”, (I quajtur Tregu i “Biznesit dhe diellit dhe detit”),

eshte ndare ne segmentin tre, me vlere shume te larte per aktivitetet e “diellit dhe detit”, me te

ulet per “biznesin”. Po e quajme “Dielli dhe Deti dhe Biznesi”. Ndersa segmenti i peste ka vlere

shume te larte per aktivitetet e “Biznesit” dhe aktivitetet “Rurale”. Vlera e F ngelet e larte per

aktivitetet e “diellit dhe detit”, per aktivitetet “ rurale”, per “biznesin”, “ngjarje kulturore”, per

aktivitetet “lidhur me natyren”. Segmenti i pare ka 507 turiste (61.46% te tregut), segmenti i

dyte ka 430 turiste (23.56%), segmenti i trete ka 286 turiste (15.67%), segmenti i katert ka 32

turiste (1.75% e tregut), segmenti i peste ka 141 turiste (7.73%), segmenti i gjashte ka 138 turiste

(2.08% te turisteve), segmenti i shtate ka 122 turiste (6.69% e tregut), segmenti i tete ka 169

turiste (9.26% e turisteve). (Faqja 244, 245 tek shtojca statistikore)

160

8-) Segmentimi me 9 segmente: segmenti i pare ngjan me segmentin e shtate ne segmentimin

e meparshem, (“Tregu Pasiv”). Ne kete rast marrin vlere maksimale aktivitetet e “grupit”. Pra

mund t‟a quajme kete segment, segmenti i “Pushimit ne Natyre”. Segmenti i dyte ngjan me

segmentin e peste., segmenti i “Biznesmeneve Aktiv”. Segmenti i trete ngjan me segmentin e

trete ne segmentimin e meparshem, por ka pak ndryshime. Mund t‟I quajme “I Diellit dhe Detit

me Interesa”. Segmenti i katert eshte i ngjashem me segmentin e katert, ne segmentimin e

meparshem. Mund t‟a quajme tregu i pushuesve “Rural ne Relaks”. Segmenti i peste ngjan me

segmentin e dyte, ne segmentimin e meparshem. Keshtu ne mund t‟a quajme kete treg, tregu i

“Pushues Shume Aktiv”. Segmenti i gjashte i tregut ngjan me segmentin e gjashte ne

segmentimin e meparshem.. Kete treg mund t‟a quajme dhe “Pushuesit Pasiv”. Segmenti i tete

ngjan me segmentit e pare ne segmentimin e meparshem. Kane vlere shume te larte aktivitetet

“rurale”. Kete treg po e quajme “Ruralet me Interesa”. Ndersa segmenti i tete ne segmentimin e

meparshem eshte ndare ne segmentet shtate dhe nente. Segmenti i shtate ka vleren me te larte

per aktivitetet “e diellit dhe detit. Ka vlere te larte per aktivitete “grupi”. Le ta quajme tregun “e

Diellit dhe Detit me Interesa”. Ndersa segmenti i nente ka vlere te larte po perseri per aktivitetet

“e diellit dhe detit” (por jo aq te larte sa ne rastin e pare). Ka vlere te larte per aktivitetet “e

lidhura me natyren”. Le ta quajme kete treg “Te Diellit dhe Detit dhe te Lidhur me Natyren”. Ka

vlere te larte te F (tabela ANOVA ) per aktivitetet” e diellit dhe detit”, “biznesi”, aktiviteteve

“rurale”, aktivitetet “te lidhura me natyren”, “ngjarje kulturore”. Madhesia e segmentit te pare

eshte 135 turiste, (7.4% e tregut total), segmentit te dyte 141 turiste (7.73%), segmentit te trete

eshte 154 turiste, (8.44%), e segmentit te katert eshte 32 turiste (1.75%), e segmentit te peste

eshte 383 turiste (20.99%), e segmentit te gjashte eshte 138 turiste. (7.56%). Segmenti i shtate ka

255 turiste (13.97%). i teti ka 452 turiste (24.77% te tregut). i nenti ka 135 turiste (7.4%). (Faqja

246 tek shtojca statistikore).

9-) Segmentimi me 10 segmente: kemi segmenti i pare eshte i ngjashem me segmentin e pare

ne segmentimin e meparshem, pak ndryshime. Ketu marrin vlere te larte ( e moderuar e larte),

aktivitetet “rurale”, aktivitetet “ e diellit dhe detit”, aktivitetet “e biznesit”, “relaksit”,dhe

aktivitetet “ e grupit”. Ky treg u quajt tregu i “Pushimit ne Natyre”. Segmenti i dyte ngjan me

segmentin e peste ne segmentimin e meparshem. Ky treg u quajt “Pushues Shume Aktiv”.

Segmenti i katert i tregut ngjan me segmentin e katert ne segmentimin e meparshem. Ky treg u

quajt tregu “Rural ne Relaks”. Segmenti i peste ngjan me segmentin e nente ne segmentimin e

meparshem. Ky treg u quajt “I Diellit dhe Detit dhe i Lidhur me Natyren”. Segmenti i gjashte

ngjan me segmentin e tete ne segmentimin e meparshem. Ky tregu u quajt tregu “Ruralet me

161

Interesa”. Segmenti i shtate ngjan me segmentin e trete ne segmentimin e meparshem. Ai u quajt

tregu “I Diellit dhe Detit me Interesa”. Segmenti i nente ngjan me segmentin e dyte ne

segmentimin e meparshem. Ai u quajt, tregu i “Biznesmeneve Aktiv”. Segmenti i dhjete ngjan

me segmentin e shtate. Ai u quajt . “e Diellit dhe Detit me Interesa”. Segmenti i gjashte ne

segmentimin e meparshem eshte ndare ne segmented tre dhe tete. Segmenti tre ka vlere

maksimale (mesatare) per aktivitetet “e biznesit” dhe minimale per gjithe aktivitetet e tjera. Le ta

quajme trgu i “biznesit pasiv”Ndersa segmenti i tete ka vlere te larte per aktivitetet “e grupit”,

vlere mesatare per aktivitetet “relaks”, “rurale”, “te lidhura me natyren”. Vlere te vogel per

aktivitetet “e diellit dhe detit”, aktivitetet “e biznesit”, aktivitetet “kulturore”, dhe “aventure”. le

ta quajme “grupet ne natyre”. Vlera F me e larte eshte per aktivitetet “e diellit dhe te detit”, “te

biznesit”,aktivitetet “rurale”, aktivitetet e “grupit”, “relaksi”, “ngjarje kulturore”. Segmenti i

pare ka 246 turiste (13.48%) , i dyti 211 turiste (11.56%), i treti 18 turiste (0.99%), i katerti 32

turiste (1.75%), i pesti 170 turiste (9.32%), i gjashti 493 turiste (27%), i shtati 278 turiste

(15.23%), i teti 35 turiste (1.92%), i nenti 105 turiste (5.75%), i dhjeti 237 turiste (12.99%).

(Faqja 248 tek shtojca statistikore).

Pas nje ekzaminimi te kujdeshshem te 4,5, 6,7,8,9,dhe 10 zgjedhjeve te klastrave, u percaktua qe

nje zgjedhje me 6 klastra, per shkak se ajo ka distancen me te madhe midis segmenteve, pra

siguron shperndarjen me me shume kuptim te subjektit. (Faqja 250 tek shtojca statistikore).

Identifikimi i tregjeve. (Faqet 250-269 tek shtojca statistikore).

Te 6 segmentet e stileve te jetes ndryshojne ne menyre domethenese midis 21 orientimeve te

pushimeve si bejne 6 segmented e stileve te pushimeve permes cdo orientimi. ekzaminimi i e

vleraver te Anova tregon qe dielli dhe deti eshte faktori me vendimtar per te diferencuar

segmentet ne zgjedhje. (F=…., р≤ 0.001). ka vleren me te vogel duke treguar qe ndryshimet ne

ato faktore midis segmenteve ishin me te vogla.

3.12. SEGMENTI I PARE;

Turistet e ketij tregu jane kryesisht te moshes 18-40 vjec, (74% e ketij tregu). Femra jane 54%,

te martuar 60%. Familjet jane kryesisht pa femije, me 1 ose 2 femije. Jane kryesisht te punesuar.

Me pak te vetepunesuar dhe student. Jane punonjes te kualifikuar, staf i larte ose menaxher.

Kane arsim te larte, te mesem ose profesional (segmenti qe ka normen me te larte per kete

kategori). Jane kryesisht udhetare te distances se mesme dhe te distances se gjate, me te ardhura

deri ne 2500 euro (75% e tregut). Marrin 2 here ose 3 here pushime ne vit. Pushojne kryesisht 2-

162

3 jave. E kane per here te pare qe vijne ne Shqiperi ose per here te dyte-peste. Rrine kryesisht 8-

14 nete por edhe 6-7 nete ose 2-5 nete. Ata udhetojne kryesisht shume per t‟ja mbathur nga

realiteti/per relaks,(ka normen me te larte per kete alternative, te relaksuarit) ose per te zbuluar

gjera te reja. Vijne ne Shqiperi per pushime, afersisht 70%, por edhe per vizite tek miqte dhe te

afermit. Udhetojne me familjen ose me shoket. Shpenzojne 30-50 euro, por ka dhe nga ata qe

shpenzojne edhe 500-1000 euro. Per kete kategori ky segment eshte ai qe ka normen me te larte.

Pra eshte segmenti i vetem qe ka rreth 10% qe shpenzojne ne keto nivele. Strehohen kryesisht ne

hotele, 18% ne miqte dhe shoket. Forma kryesore e transportit eshte makina personale, vetem

13% vijne me avion dhe 16% me autobus. Anijen e perdorin vetem si forme alternative

transporti. Kryesisht bejne nje zinxhir udhetimi, ose e kane Shqiperine nje destinacion te vetem.

Burimi i informacionit jane miqte dhe shoket, por i perdorin edhe guidat dhe librat e udhetimit

dhe reklamat ne TV. Me pak perdorin agjensite e udhetimit. Guidat dhe librat e udhetimit i

perdorin me teper si burime alternative se sa primare, sidomos plotesues te burimit “shoket dhe

miqte”. Arsyeja e zgjedhjes eshte alternativa “tjeter”, cilesi mikpritje, njohja e vendeve te tjera.

Jane kryesisht turiste te pushimit, natyror (me shume si nje zgjedhje e shoqeruar se sa e vetme),

por edhe kulturor dhe ndryshe nga tregjet e tjere jane sportive. (pushues aktive).

3.13. SEGMENTI I DYTE. TE LODHURIT.

Ky segment ka kryesisht moshen nga 18-40 vjec (70% e tregut). 58% jane femra, 56% te

martuar. Jane familje pa femije, me 1 femije, dy, tre, apo kater femije. Jane kryesisht te

punesuar. Ky segment tregu ka me shume student se cdo segment tjeter (22%). Turistet mund te

jene punonjes te kualifikuar, menaxher dhe nepunes, me arsim te larte dhe te mesem. Jane turiste

te distancave te mesme, te gjata dhe te shkurtra, me te ardhura deri ne 4000 euro. Marrin

kryesisht 2 here pushime ne vit ose 1 here. Pushojne 2-3 jave ose 1 jave. Por ka dhe nje pjese qe

pushojne edhe me shume se 1 muaj. Ne Shqiperi kane ardhur 2-5 here apo me shume here. Per

disa prej tyre eshte hera e pare. Koha e qendrimit eshte kryesisht 8-14 nete, me pak 6-7 nete dhe

pak 2-5 nete. Motivet e udhetimit per kete segment tregu kryesisht jane; mbathje nga realiteti,

gjera te reja, vete-zhvillim. Arsyet e ardhjes ne Shqiperi jane pushimet, (norma me e larte bashke

me segmentin e pare) dhe vizite tek miqte dhe te afermit. Me pak biznes. Udhetojne kryesisht

me familjen ose me shoket (85%). Shpenzimet kryesisht jane 30-50 euro, ose 50-100 euro. Me

pak 100-300 euro.(Shpenzojne me shume me perjashtim te segmentit gjashte). Forma e

akomodimit jane hotelet, shtepi me qira, miqte dhe shoket. Udhetojne me makina personale, me

avion, autobus, dhe anije. Ne Shqiperi ky treg vjen per Shqiperine si nje destinacion i vetem, per

te bere nje tur rajonal, apo nje zinxhir udhetimi. Burimi i informacionit jane miqte dhe shoket,

163

guidat dhe librat e udhetimit, agjensite e udhetimit (se bashku me tregun e pare i perdorin me

shume kete burim). Pak reklamat dhe TV (eshte tregu qe i perdor me pak, se bashku me

segmentin e peste). Vijne ne Shqiperi per cilesi mikpritje, cmim te ulet dhe vende te reja. Jane

nje treg qe ju pelqen natyra, me pak pushimi dhe si nje alternative e dyte kultura, por qe ne vlere

absolute merr vlere te njejte me pushimin.

3.14. SEGMENTI I TRETE. EKONOMIKET.

Turistet ne kete treg jane kryesisht te moshes 26-40 vjec, por ka shume edhe femije apo

adoleshent deri ne 18 vjec. Meshkujt zene 55% te tregut, te martuarit 64%. Familjet perbehen

nga 1 apo 2 femije. Jane kryesisht te punesuar dhe te vetepunesuar. Jane punonjes te

pakulifikuar, te kualifikuar apo nepunes, me arsim te larte kryesisht, te distancave te shkurtra,

me te ardhura nen 1000 euro (eshte tregu qe ka te ardhurat me te uleta). Me pak 1000-2500 euro.

Pushojne kryesisht dy here ne vit, nje here, me pak tre here. (Megjithese kane te ardhura te uleta

pushojne shume). Pushojne kryesisht 2-3 jave, me pak 1 jave. Por gjithashtu eshte tregu qe ka

normen me te larte per alternative me shume se 1 muaj. (Pushojne shume). Ne Shqiperi vijne per

here te dyte-peste ose per here te pare. Qendrojne 2-5 nete, me pak 8-14 nete. Udhetojne per t‟ja

mbathur nga realiteti apo per gjera te reja. Vijne ne Shqiperi per pushime, per biznes, per vizite

tek te afermit dhe miqte. Udhetojne kryesisht me shoket, ose me bashkeshortet. Shpenzojne nga

0-50 euro, (eshte tregu qe shpenzon me pak). Rrine kryesisht ne hotele, miqte, shtepi me qira.

Udhetojne me makine personale, shume pak me avion. Udhetojne ne Shqiperi si nje destinacion

i vetem, (kane normen me te larte se cdo treg tjeter), shume pak bejne ketu nje ndalese gjate

udhetimit. E marrin informacioni nga miqte dhe shoket. Perdorin dhe guidat dhe librat e

udhetimit. Vijne per cmimet e uleta (ekonomik), njohje e vendeve te reja ose cilesi e mikpritjes.

Jane turiste qe u pelqen natyra, turiste te pushimit, me pak turiste kulturor, si alternative e dyte,

3.15. SEGMENTI I KATERT. NE KERKIM TE AVENTURES. (Faqja 310-325 ne shtojcen

statistikore).

Ky segment perbehet kryesisht nga turiste te rinj te moshes deri 18 vjec, apo 26-55 vjec. 80%

jane femra. Te martuar jane vetem 45%. 22% e tyre bashkejetojne, 33% jane beqare. Familjet

jane pa femije, ose familje te vogla me 1 apo 2 femije. Jane te punesuar ose te vetepunesuar.

Student jane 18% e tyre. Jane punonjes te kualifikuar, me pak te pakualifikuar. Kane arsim te

larte ose te mesem. Pershkruajne distance te shkurtra, pak distance te gjata. Te ardhurat e tyre

jane 1000-4000 euro. Pushojne pak, kryesisht 1 here ne vit. Pushojne per 1 jave ne vit, pak per

164

2-3 jave. Vijne shpesh ne Shqiperi, 6 here apo me shume (shqiptar qe vijne shpesh) apo dy-pese

here. Qendrojne 6-7 nete. Motivet e udhetimit jane mbathje nga realiteti, gjera te reja dhe forcim

lidhjesh, vetezhvillim. Ne Shqiperi vijne per pushime, biznes dhe transit). Udhetojne me shoket

ose vetem, shpenzojne 30-50 euro, 15% e tyre 300-500 euro. Qendrojne ne hotele, pak tek miqte

dhe shoket, shtepi me qira. Eshte tregu qe i perdor me shume format jo tradicionale te strehimit.

Vijne me makina personale. Jane tregu qe perdor me shume format e tjera jo tradicionale te

transportit. Eshte tregu qe e ka me te larte normen e alternatives “ndalese gjate udhetimit” (te

rinjte eksplorues). E marrin informacionin per Shqiperine nga miqte, (bashke me segmentin e

gjashte kane normen me te larte te kesaj alternative), reklama ne TV dhe agjensite e udhetimit.

(Eshte tregu qe ka normen me te larte te alternatives „tjeter‟). Vijne ne Shqiperi per cmime te

uleta (megjithese kane te ardhura te larta kerkojne cmime te uleta) dhe njohje te vendeve te reja.

Jane turiste qe u pelqen natyra, pushimet, kultura, por me shume u pelqejne te shijojne shume

tipe turizmi bashke.

3.16. SEGMENTI I PESTE. MERGIMTARET.

Ky treg eshte kryesisht i moshes 26-55 vjec, 54% meshkuj, te martuar 46%. Familjet jane

kryesisht me 2 femije. Jane kryesisht te punesuar, punonjes te kualifikuar, me pak te

pakualifikuar ose staf i larte. Arsimimi eshte vetem i mesem dhe i larte. Jane udhetare te

distancave te gjata. Te ardhurat i kane 1000-4000 euro. Pak i kane nen 1000 euro. Marrin 2 ose 3

here pushime ne vit. Pushojne kryesisht 2-3 jave. Ne Shqiperi kane ardhur me shume se 2 here,

qendrojne 8-14 nete, ose 2-5 nete. Udhetojne kryesisht per forcim te lidhjeve. Ne Shqiperi vijne

per pushime, vizite tek miqte dhe te afermit dhe me pak per biznes. Karaktersitike eshte qe sa

vijne per pushime aq vijne edhe per te vizituar te afermit. Shpesh jane te dy arsyet bashke.

Udhetojne me familjen, vetem ose me shoket. Shpenzojne 30-50 euro, me pak nen 30 euro.

Qendrojne ne hotel ose te miqte (te njejten perqindje). Eshte segmenti qe ka raportin me te larte

te akomodimit tek miqte (dhe e ka shume te larte). Vijne me makine personale ose avion

(segmenti qe ka raportin me te larte te ketij opsioni me perjashtim te segmentit gjashte). Vijne ne

Shqiperi si nje destinacion i vetem, ose po bejne nje zinxhir udhetimi, por jo ture rajonal. Burimi

i informacionit jane miqte dhe shoket dhe guidat dhe librat e udhetimit. Shqiperine e zgjedhin

per cmime te uleta, ndalese gjate udhetimit, per zakon dhe tjeter. Kjo alternative e fundit nuk

eshte aq e larte sa tek segmenti i pare, dhe eshte po aq sa alternativa “zakon”. Tipi i turisteve

jane; natyror, pushues dhe pak kulturor me teper si nje alternative e nderthurur.

3.17. SEGMENTI i GJASHTE. PUSHUESIT BIZNESMEN.

165

Ky segment i perket moshes 26-55 vjec, kryesisht 40-55 vjec. Jane meshkuj 100%, te martuar

100%. Kane familje te vogla kryesisht me 1 femije. Jane te vetepunesuar, inxhinier teknik ose

staf i larte. Kane arsim te larte (80%). Jane udhetare te distancave te shkurtra. Kane te ardhura

kryesisht 2500-4000 euro. Marrin pushime kryesisht 2 here ne vit. Pushojne, 2-3 jave. Ne

Shqiperi vijne per here te pare ose kane ardhur me shume se 6 here. Qendrojne kryesisht 2-5

nete. Ky segment ka shume te larte alternative “tjeter” qe do te thote qe qendrojne per nje kohe

te gjate, me shume se 1 muaj ne Shqiperi. Motivi i udhetimit per keta turiste eshte mbathja nga

realiteti/relaksi, Arsyeja pse ata vijne ne Shqiperi eshte per biznes (60%). Ndersa tre arsyet e

tjera kane te njejten shperndarje. Udhetojne me familjen. Nuk udhetojne me ture te organizuara

nga agjensite e udhetimit. Shpenzojne kryesisht 100-300 euro ne dite. Qendrojne ne hotele,

dhoma me qira, komplekse turistike, shtepi me qira. Vijne me makinat e tyre, me avion (ka

normen me te larte per kete segment) ose anije (edhe kjo forme transporti ka normen me te larte

per kete segment). Shqiperia per ta eshte nje destinacion i vetem, me pak ndalese gjate udhetimit

apo ben pjese ne nje zinxhir udhetimi. Burimi i informacionit jane miqte dhe guidat dhe librat e

udhetimit (ka normen me te larte per kete segment). E zgjodhen Shqiperine me shume si ndalese

gjate udhetimit. Ndersa alternativat cmimi i ulet, cilesia e mikpritjes, shume aktivitete, jane

alternative qe kane te njejten shperndarje. Jane kryesisht turiste qe u pelqen me shume turizmi

industrial, me pak ai kulturor, i pushimit, ndersa ai natyror eshte nje alternative e dyte,

plotesuese e atij industrial.

3.18. Variacionet midis tregjeve klaster.

Segmenti i katert ka kryesisht moshe shume te re dhe moshe mesatare, segmenti i pare dhe i

dyte moshen te re dhe mesatare, segmenti i trete ka kryesisht moshe mesatare, segmenti i peste

dhe i gjashte moshe mesatare dhe moshe mbi 41 vjec, ku segmenti i peste ka dhe moshe mbi 55

vjec.

Grafiku; Mosha sipas

segmenteve klaster.

020406080

100120

mbi 55 vjec

41-55 vjec

26-40 vjec

18-25 vjec

deri 18 vjec

166

Grafiku; Gjinia sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare ka pothuajse nje raport te njejte femra/meshkuj, segmenti i dyte ka me

shume femra, i treti me shume meshkuj, i katerti ka shume me teper femra, segmenti i peste ka

pothuajse te njejtin raport femra/meshkuj, segmenti i gjashte ka vetem meshkuj.

Grafiku; Gjendja civile sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare dhe me shume ai i trete kane me shume te martuar, segmenti i dyte ka

pothuajse nje raport te njejte te martuar/beqare, segmenti i katert ka shume cifte qe bashkejetojne

(22%), segmenti i peste ka pothuajse te njejtin raport te beqarve me te martuarit, segmenti i

gjashte eshte i gjithe i martuar.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

SEGMENT I SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

MASHKULL

FEMER

0

20

40

60

80

100

120

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

BEQAR

BASHKEJETON

I MARTUAR

167

Grafiku; Numri i femijeve sipas segmeneteve klaster.

Familje me te vogla jane ato te segmenteve nje dhe dy qe s‟kane femije ose kane dy femije

kryesisht. Segmenti i dyte ka familje te madhesive te ndryshme. Ketu ka dhe familje me me

shume se 4 femije. Segmenti i gjashte ka familje kryesisht me nje femije. Segmenti i trete dhe i

peste kane kryesisht dy femije.

Grafiku; Punesimi sipas segmenteve klaster.

Segmenti i peste perbehet kryesisht nga te punesuar, i pari, i dyti dhe i treti nga te punesuar

dhe student, segmenti i trete ka me shume te punesuar dhe te vetepunesuar se dy segmented e

para, segmenti i katert ka me pak te punesuar, me shume te vetepunesuar se segmented e tjere, i

pesti ka shume te punesuar, (normen me te larte te te punesuarve), ka dhe pensionist shume.

0

20

40

60

80

100

120

SEGMENTI I SEGMENTI II SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V SEGMENTI VI

8 Femije

7 Femije

6 Femije

5 Femije

4 Femije

3 Femije

2 Femije

1 Femije

0 Femije

0

20

40

60

80

100

120

TJETER

I PUNESUAR DHE STUDENT

PENSIONIST

SHTEPIAKE

STUDENT

I VETEPUNESUAR

I PUNESUAR

168

Segmenti i gjashte ka me shume te vetepunesuar. Ky segment ka vetem te punesuar dhe te

vetepunesuar.

Grafiku; Grupi social sipas segmenteve klaster.

Segmenti i trete ka normen me te larte te punonjesve te pakualifikuar. Me pak ka segmenti i

katert dhe i peste. Segmenti i katert ka shume punonjes te kualifikuar. Me pak segmenti i pare

dhe i peste. Segmenti i katert ka kryesisht punonjes t e paklualifikur dhe te kualifikuar. Segmenti

i pare dhe i dyte kane te gjitha kategorite e grupeve sociale. Segmenti i dyte ka me shume

nepunes, inxhinier teknik, staf te larte, menaxher se segmenti i pare. Segmenti i gjashte ka vetem

inxhinier dhe staf te larte.

Grafiku; Arsimimi sipas segmenteve klaster.

0

20

40

60

80

100

120 I KUALIFIKUAR DHE TEKNIK

TJETER

USHTARAK

FERMER

MENAXHER

STAF I LARTE

INXHINIER TEKNIK

NEPUNES

I KUALIFIKUR

I PAKULIFIKUAR

0

20

40

60

80

100

120

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

I LARTE

PROFESIONAL

I MESEM

ARSIM BAZE

169

Segmenti i gjashte ka kryesisht arsim te larte. Ka pak te mesem. Segmenti i peste ka arsim te

mesem dhe te larte njesoj. (sa te mesem aq dhe te larte.segmenti i katert ndryshe nga ai i peste ka

edhe arsim baze. Segmenti i trete ka me shume arsim te larte. Ka dhe arsim professional (rreth

8%). Segmenti i dyte po me shume arsim te larte. Ndersa segmenti i pare ne ndryshim nga

segmented e tjera ka arsim professional relativisht shume.

Grafiku; Distancat sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare ka kryesisht turiste qe udhetojne ne distance te mesme. Me pak distance te

larget. Pak ne distance te shkurter. Segmenti i dyte perbehet nga turiste qe udhetojne kryesisht ne

distance te mesme, te gjate dhe te shkurter. Segmenti i trete perbehet nga turiste qe udhetojne ne

distance te shkurter. Segmenti i katert ka turiste qe udhetojne ne distance te shkurter dhe pak ne

distance te gjate. Segmenti i peste ka turiste qe udhetojne ne distance te shkurter (me shume se

segmenti i trete). Segmenti i gjashte perbehet plotesisht nga turiste qe udhetojne ne distance te

shkurtrer .

0

20

40

60

80

100

120

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

E SHKURTER

E MESEM

DISTANCE E GJATE

170

Grafiku; Te ardhurat sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare dhe i dyte kane ka te ardhura deri ne 2500 euro. Kryesisht ka te ardhura nga

1000-2500 euro. Segmenti i dyte ka konsiderueshem edhe te ardhura 2500 deri ne 4000 euro.

Segmenti i trete ka kryesisht te ardhura te uleta, deri ne 1000 euro, dhe pak 1000-2500 euro.

Segmenti i katert ka te ardhura kryesisht 1000-2500 dhe 2500-4000 euro. Segmenti i peste ka te

ardhura kryesisht nga 2500-4000 euro. Ndersa i katerti ka me shume 2500-4000 euro, segmenti i

peste ka me shume 1000-2500 euro. Segmenti i gjashte ka kryesisht te ardhura 2500-4000 euro.

Ka gjithashtu ne menyre te konsiderueshme te ardhura 8000-20.000 euro. Po ashtu segmenti i

katert dhe i peste kane nje perqindje te vogel, (me pak se 5%), me keto te ardhura. Ndersa

segmenti i dyte ka nje perqindje te vogel (2.5%) me te ardhura mbi 20.000 euro.

0

20

40

60

80

100

120

ME SHUME SE 20000 EURO

8000-20000

4000-8000

2500-4000

1000-2500

NEN 1000 EURO

0

20

40

60

80

100

120

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

2 OSE 3 HERE

ME SHUME

3 HERE

2 HERE

1 HERE

171

Grafiku ; Numri i pushimeve te marra ne vit sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare merr kryesisht 2 here pushime ne vit, me pak 3 here pushime ne vit. Segmenti i

dyte merr kryesisht po 2 here pushime ne vit, por me shume se tregu i pare 1 here pushime ne

vit, dhe me pak 3 here pushime ne vit. Segmenti i trete merr me shume 2 here pushime, pak me

pak 1 here pushime, me pak 3 here pushime ne vit. Segmenti i katert merr kryesisht 1 here

pushime ne vit. Pak 2 here, 3 here apo me shume here ne vit. Segmenti i peste merr kryesisht 2

here pushime ne vit. Me pak 3 here ose 1 here pushime. Segmenti i gjashte njesoj si segmenti i

peste me ndryshimin se nje pjese e kosiderueshme merr merr me shume se 6 pushime ne vit.

Segmenti i katert megjithese ka te ardhura te larta, ben me pak pushime.

Grafiku; Kohezgjatja e pushimeve sipas segmeneteve klaster.

Segmenti i pare pushon kryesisht per 2-3 jave ne vit. Pak per nje jave apo nje fundjave.

Segmenti i dyte pushon po 2-3 jave ne vit, por ka dhe nje pjese qe pushojne per me shume se nje

muaj ne vit, si dhe nje pjese tjeter qe pushojne per nje funjave. Segmenti i trete pushon per 2-3

jave, per 1 jave apo mbi 1 muaj, (e ka me te larten si norme ky segment, afersisht 16%).

Segmenti i katert pushon kryesisht 1 jave ne vit, (merr pak pushime ne vit dhe per nje kohe te

shkurter). Pak pushojne per 2-3 jave. Segmenti i peste pushon kryesisht per 2-3 jave ne vit.

Segmenti i gjashte pushon me shume per 2-3 jave, por ne menyre te konsiderueshme pushon dhe

nje fundjave, nje jave apo 1 muaj. Megjithese segmenti i peste nuk udheton shume, ai

udheton gjate.

0

20

40

60

80

100

120

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

ME SHUME SE 1 MUAJ

4 JAVE OSE 1 MUAJ

2-3 JAVE

1 JAVE

1 FUNDJAVE

172

Grafiku; Numri i vizitave ne Shqiperi sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare e viziton Shqiperine kryesisht per here 2-5. Me pak vijne per here te pare ose me

pak per here te 6 apo me shume. Nje pjese e vogel e kane vizituar Shqiperine shpesh. Segmenti i

dyte e viziton per here te 2-5, apo 6 here apo me shume, apo per here te pare. Nje pjese e

konsiderueshme e ka vizituar vendin tone shpesh. Segmenti i trete e viziton Shqiperine kryesisht

per here 2-5, pak me pak per here te pare, me pak e ka vizituar me shume se 6 here. Segmenti i

katert e viziton Shqiperine 6 here apo me shume, apo e ka per here te pare qe vjen ne Shqiperi.

Pak vijne per here te 2-5. Segmenti i peste e viziton kryesishst 6 here apo me shume. Me pak e

ka per here te 2-5. Shume pak jane vizitore te heres se pare. Segmenti i gjashte e viziton

Shqiperine per here te pare, apo 6 here e me shume. Pak e kane per here te 2-5.

0

20

40

60

80

100

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

TJETER

6 HERE APO ME SHUME

2-5 HERE

HERA E PARE

0

20

40

60

80

100

120

8-14 NETE OSE 3 JAVE OSE 1 MUAJTJETER

3 JAVE

1 MUAJ

8-14 NETE

6-7 NETE

173

Grafiku; Koheqendrimi ne Shqiperi sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare qendron kryesisht 8-14 nete, me pak 6-7 nete, apo 2-5 nete. Pak 1 nate apo 3

jave apo me shume. Segmenti i dyte qendron kryesisht 8-14 nete (ne perqindje me shume se

segmenti i pare) dhe 6-7 nete (me pak se segmenti i pare). Shume pak 2-5 nete apo 1 nate. Ka

me shume se tregu i pare turiste qe qendrojne 3 jave apo me shume. Segmenti i trete qendron

kryesisht 2-5 nete. Gati ½ e tyre qendrojne 8-14 nete, ose 6-7 nete. Shume pak qendrojne 1 nate

apo me shume se 3 jave. Segmenti i katert qendron kryesisht 6-7 nete. Me pak 2-5 nete. Pak 1

nate dhe me pak 8-14 nete. Segmenti i peste qendron me shume 8-14 nete, ose 2-5 nete ose me

shume se nje muaj. Qendron pak 1 nate, 6-7 nete apo 3 jave. Ka nje pjese relativisht te madhe,

krahasuar me segmentet e tjere qe rrine me shume se nje muaj. Segmenti i gjashte rri zakonisht

2-5 nete (koheqendrimi i shkurter). Qendron pak 8-14 nete apo 3 jave, apo per nje kohe qendrimi

me te gjate se 1 muaj.

Grafiku; Motivet e udhetimit sipas segmenteve kl;aster.

Segmenti i pare udheton kryesisht per t‟ia mbathur nga realiteti/relaks, (e ka shume te larte kete

alternative). Me pak per gjera te reja. Shume pak per forcim lidhjesh, apo vete-zhvillim.

Segmenti i dyte udheton per gjera te reja/relaks ( me pak se tregu i pare). Per gjera te reja (si

tregu i pare) dhe forcim lidhjesh ( me shume se tregu i pare). Segmenti i trete udheton per

relaks, per gjera te reja. Me pak per forcim lidhjesh dhe pak per vete-zhvillim. Segmenti i katert

udheton njesoj per t‟ja mbathur nga realiteti/relaks, per gjera te reja apo per forcim lidhjesh. Me

shume nga te gjithe tregjet per vete-zhvillim. Segmenti i peste udheton me shume per forcim

0

20

40

60

80

100

120

140

VETE-ZHVILLIM

FORCIM TE LIDHJEVE

MBATHJE NGA REALITETI

GJERA TE REJA

174

lidhjesh, pak per gjera te reja dhe per t‟ja mbathur nga realiteti/relaks. Segmenti i gjashte

udheton kryesisht per t‟ja mbathur nga realiteti/relaks. Pak per gjera te reja dhe forcim lidhjesh.

Grafiku; Arsyet e ardhjes ne Shqiperi sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare vjen ne Shqiperi shume per pushime, dhe per vizite tek miqte dhe te afermit. Me

pak per biznes dhe transit. Segmenti i dyte per pushime (njesoj si i pari), ndersa per arsyet e tjera

me shume segmenti i pare. Segmenti i trete vjen ne Shqiperi per te gjitha arsyet njesoj. Per

pushime me pak se dy segmentet e para, per biznes me shume se dy segmentet e para dhe per

vizite tek miqte dhe te afermit (si dy segmentet e para). Ky segment ka nje norme te larte edhe te

vizitoreve transit. Segmenti i katert vjen ne Shqiperi kryesisht per pushime, me pak per biznes,

dhe per transit, (ky segment ka normen me te larte te tranziteve bashke me segmentin e gjashte).

Pak per vizite tek te afermit dhe miqte. Segmenti i peste vjen ne Shqiperi kryesisht per vizite tek

miqte dhe te afermit, per pushime, me pak per biznes. Pak per transit. Segmenti i gjashte

kryesisht per biznes. Me pak per pushime, per vizite tek miqte dhe te afermit dhe per transit.

0

20

40

60

80

100

120

140

SEGMENTI I SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

TRANZIT

VFR

BIZNES

PUSHIME

175

Grafiku; Madhesia e grupit sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare udheton kryesisht me bashkeshortin/en. Me pak me shoket, me femijet, vetem

apo tur. Segmenti i dyte udheton me familjen (bashkeshortin dhe femijet). Me pak me shoket,

pak vetem apo ne grup. Segmenti i trete udheton kryesisht me shoket dhe me pak

mebashkeshortin/en, me femijet. Pak vetem apo ne grup. Segmenti i katert udhetonshume me

shoket ( me shume se cdo grup tjeter), me pak vetem. Shume pak me bashkeshortin/en ose me

femijet. Segmenti i peste me familjen. Me shoket ose vetem udheton njesoj. Segmenti i gjashte

udheton me familjen ( me shume se segmenti i peste). Udheton pak vetem ose me shoket.Ture

udhetojne me shume segmenti i trete, i dyte i pare dhe i katert.

Grafiku; Shpenzimet ditore sipas segmenteve klaster.

0

20

40

60

80

100

120

140

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

TUR NE GRUP

ME SHOKET

ME FEMIJEN/ET

ME GRUAN/BURRIN

VETEM

0

20

40

60

80

100

120

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

500-1000 EURO

301-500 EURO

101-300 EURO

51-100 EURO

31-50 EURO

NEN 30 EURO

176

Segmenti i pare shpenzon kryesisht 30-50 euro. Po aq shpenzon dhe segmenti i dyte. Por

segmenti i pare ka me shume turiste qe shpenzojne nen 30 euro se segmenti i dyte dhe me pak qe

shpenzojne 50-100 euro se sa i dyti. Segmenti i dyte ka relativisht shume turiste qe shpenzojne

100-300 euro. Ka pak qe shpenzojne 300-500 euro. Segmenti i pare e ka me te madhe kete

kategori. Segmenti i trete shpenzojne kryesisht nen 30 euro. Me pak qe shpenzojne 30-50 euro.

Relativisht pak 50-100 euro ( me pak nga te gjithe segmented e tjere. Ka relativisht shume nga

ata qe shpenzojne 100-300 euro. Segmenti i katert ka shume pak ne nivelin nen 30 euro. Ka

shume nga ata qe shpenzojne 30-50 euro (tregu qe ka ne menyre absolute me shume nga kjo

kategori), relativisht pak nga ata qe shpenzojne 50-100 euro, shume pak 100-300 euro, pr

relativisht shume qe shpenzojne 300-500 euro (ka normen me te larte per kete kategori krahasuar

me tregjet e tjera). Segmenti i peste ka me shume qe shpenzojne 30-50 euro. Gati njesoj

shpenzojne nen 30 euro dhe 50-100 euro. Pak jane qe shpenzojne 100-300 euro. Segmenti i

gjashte shpenzon kryesisht 100-300 euro. Njesoj shpenzojne nen 30 euro, 30-50 euro, 50-100

euro.

Grafiku; Format e strehimit sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare akomodohet kryesisht ne hotele. Pak ne forma te tjera si miqte dhe shoket,

dhoma me qira, komplekse turistike. Segmenti i dyte akomodohet kryesisht ne hotele. Me pak

tek miqte ose shtepi me qira, (por me shume se segmenti i pare). Shume pak ne kampingje apo

dhoma me qira. ( kampingjet i ka relativisht te larta krahasur me tregjet e tjera).Segmenti i trete

akomodohet kryesisht ne hotel, miqte ose shtepi me qira. Me pak ne dhoma me qira. Segmenti i

katert ne hotel dhe shtepi me qira. Pak ne dhoma me qira, kampingje (edhe ky e ka norme

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

TE TJERA

SHTEPI ME QIRA

KOMPLEKSE TURISTIKE

DHOMA ME QIRA

KAMPINGJE DHE KARAVANE

MIQTE OSE SHOKET

HOTEL

177

relativisht te larte), komplekse turistike. Ky segment e ka akomodimin ne kampingje dhe

karavane me te lartin nga te gjitha segmentet e tjera. Miqte i perdor si alternative te dyte.

Segmenti i peste e ka te larte akomodimin tek miqte si alternative te pare dhe te dyte. Pak ne

shtepi me qira. Shume pak ne dhoma me qira. Segmenti i gjashti r akomodohen kryesisht ne

hotele, me pak ne dhoma me qira, komplekse turistike, apo shtepi me qira. Nuk akomodohet tek

miqte apo forma te tjera si karavanet. Segmenti i dyte perdor edhe forma te tjera akomodimi

(tendat, cadrat).

Grafiku; format e transportit sipas segmenteve klaster.

Te gjithe segmentet perdorin me shume makinen personale. Segmenti i katert perdor me shume

se segmentet e tjere, forma alternative te transportit (biciklete, motor). Segmenti i peste nuk

perdor fare forma te tjera transpoti. Segmenti i gjashte nuk perdor autobusin dhe forma te tjera

transporti. Segmenti i peste dhe i gjashte perdorin me shume makinen personale dhe avionin se

segmentet e tjera. Segmenti i gjashte perdor me shume anijen/ tragetin se segmentet e tjera,

segmenti i pare dhe i dyte perdorin relativisht me shume autobusin.

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

TJETER

ANIJE, TRAGET

AUTOBUS

MAKINA PERSONALE

AVION

178

Grafiku; Modeli i udhetimit sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare udheton per ne Shqiperi kryesisht duke bere nje udhetim zinxhir apo e sheh

Shqiperine si nje destinacion te vetem. Segmenti i dyte e sheh Shqiperine si nje destinac te

vetem. Me pak bejne nje udhetim zinxhir apo tur rajonal. Segmenti i trete e sheh Shqiperine si

nje destinacion te vetem shume me teper se segmenti i pare dhe i dyti, me pak e sheh si nje

ndalese gjate udhetimit. Shume pak ben nje udhetim zinxhir. Segmenti i katert e sheh

Shqiperine si nje destinacion te vetem apo ndalese gjate udhetimit. Me pak e sheh si nje pjese te

nje udhetimi zinxhir. Segmenti i peste e sheh Shqiperine si nje destinacion te vetem, apo

deklaron se po ben nje udhetim zinxhir. Segmenti i gjashti e sheh Shqiperine si nje destinacion te

vetem, me pak si nje ndalese gjate udhetimit, apo deklaron se ka bere nje udhetim zinxhir. Nuk e

ka fare alternativen “Shqiperia destinacion baze” apo “tur rajonal”. Segmenti i trete dhe i gjashte

e e shohin me shume Shqiperine si nje destinacion te vetem, segmenti i pare po ben nje udhetim

zinxhir, segmenti i katert e sheh Shqiperine si ndalese gjate udhetimit, segmenti i dyte ka

modelin e “turit rajonal‟.

0

20

40

60

80

100

120 NJE DESTINACION I VETEM APO NJE ZINXHIR UDHETIMI

NJE ZINXHIR UDHETIMI

MODELI I TURIT RAJONAL

DESTINACION SHERBEN SI NJE DESTINACION BAZE

NDALESE GJATE UDHETIMI

NJE DESTINACION I VETEM

179

Grafik; Burimi i informacionit sipas segmenteve klaster.

Te gjithe segmentet kane te paren alternativen “miqte dhe te afermit” si burim informacioni, te

dyten alternativen „guidat dhe librat e udhetimit‟ me perjashtim te segmentit te pare qe

alternative te dyte ka reklamen dhe televizionin, dhe segmentit te katert qe e ka zgjedhur pak

kete alternative. Segmenti i pare dhe segmenti i peste (ky me shume) kane zgjedhur gjithashtu

dhe alternativen “tjeter”. Segmenti i gjashte perdor me shume se cdo segment tjeter guidat dhe

librat e udhetimit si burime informacioni. Ai nuk i perdor fare agjensite e udhetimit dhe reklamat

ne TV. Segmenti i pare dhe i dyte perdorin me shume se segmentet e tjere agjensite e udhetimit,

si burim informacioni. Edhe segmenti i trete e perdor relativisht shume kete forme.

Grafiku; Arsyet e zgjedhjes se shqiperise si destinacion sipas segmenteve klaster.

0

20

40

60

80

100

120

TJETER

GUIDAT DHE LIBRAT E UDHETIMIT

REKLAMA DHE TELEVIZIONI

AGJENSI UDHETIMI

MIQTE DHE SHOKET

0

20

40

60

80

100

120

140

TJETER

SHUME AKTIVITETE

CILESI E MIKPRITJES

NJOHJA E VENDEVE TE REJA

CMIM I ULET

NDALESE GJATE UDHETIMIT

ZAKON

180

Segmenti i pare e zgjedh Shqiperine per te gjitha arsyet qe citohen ne pyetsor per te ardhur ne

Shqiperi, por me shume per alternative “ te tjera”. Me pak vijne per zakon apo per ndalese gjate

udhetimit. Vijne gjithashtu per cilesine e mikpritjes, njohjen e vendeve te tjera, per

shumellojshmeri aktivitetesh dhe se fundi per cmime te lira. Segmenti i dyte vjen ne Shqiperi per

cilesi mikpritje por kjo eshte zgjedhur shume si zgjedhje e dyte, pra krahas me zgjedhje te tjera,

cmime te uleta, njohjen e vendeve te tjera, ndalese gjate udhetimit (me shume se segmenti i

pare), alternative tjeter ( me pak se segmenti i pare), shume aktivitete dhe se fundi zakon ( me

shume se segmenti i pare). Segmenti i trete vjen me shume per cmime te uleta, njohjen e

vendeve te reja, cilesi mikpritje, ndalese gjate udhetimit ( me shume se cdo segment tjeter me

perjashtim te segmentit te gjashte), pak per zakon. Ky segment ka me pak zgjedhje shumefishe.

Segmenti i katert vjen per cmime te uleta, (kryesishst per kete, dhe kjo zgjedhje eshte me e

madhja krahasuar me tregjet e tjera), njohje e vendeve te reja, (perseri me shume se cdo treg

tjeter). Per arsye te tjera shume pak. Segmenti i peste vjen per cmime te uleta, per “tjeter”, per

zakon, per ndalese gjate udhetimit. Alternativa “Cmimi i ulet” rritet me shume si zgjedhje e

dyte. Segmenti i gjashte e zgjedh Shqiperine kryesisht si ndalese gjate udhetimit, me pak per

cmimet e uleta, cilesi mikpritje, shume aktivitete. Nuk i ka alternativat “zakon”, “njohje e

vendeve te reja”, “tjeter”.

Grafiku; Tipi i turisteve sipas segmenteve klaster.

Segmenti i pare jane me shume turiste pushues, (turiste te pushimit) natyror dhe kulturor, por

natyror e kane si nje alternative te dyte, te lidhur me nje tip tjeter turizmi. Ka shume turiste qe

pelqejne aktivitete sportive (pushim aktiv) ne kete treg. Segmenti i dyte eshte natyror ( me

0

20

40

60

80

100

120

140

160

SEGMENTI I

SEGMENTI II

SEGMENTI III

SEGMENTI IV

SEGMENTI V

SEGMENTI VI

AKTIVITETE SPORTIVE

TURIZEM INDUSTRIAL

GASTRONOMI

KURIOZITET/EKZOTIZEM

PUSHIM

ASPEKETE KULTURORE

PASURITE NATYRORE

181

shume se cdo treg tjeter), i pushimit dhe kulturor njesoj. Zgjedhja e fundit eshte me shume si

alternative e dyte. Segmenti i trete jane turiste natyror, te pushimit me pak, por si alternative e

dyte del edhe tipi i turistit kulturor ne pah. Jane me pak natyror se segmenti i dyte ne total por jo

si alternative e pare, dhe me pak pushues se segmenti i pare. Segmenti i katert si alternative te

pare ka turistet natyror dhe te pushimit, si alternative te dyte ka turistet kulturor dhe turistet

industrial. Nuk ka fare turiste qe j‟u pelqejne aktivitetet sportive. Segmenti i peste ka si

alternative te pare turizmin natyror, me pak turizmin e pushimit, pak ate kulturor. Ne total

turistet natyrore jane me pak tek ky segment se tek te tjeret, ndersa ngelete shume pushues (me i

madhi, bashke me segmentin e pare). Nuk ka turiste qe pelqejne gastronomine. Segmenti i

gjashte i pelqen shume turizmi industrial, me pak ai i pushimit dhe kulturor (jane te barabarte

midis tyre). Turizmi natyror eshte zgjedhje e dyte per kete treg.

3.19. PERCEPTIMI i SHQIPERISE SIPAS SEGMENTEVE

Modeli ONE WAY ANOVA. Krahasimi i mesatareve.

Krahasimi midis tregjeve tregon qe perceptimi i nivelit te riskut ne te 6 tregjet eshte i

ndryshem, F standarte, koeficienti i Welch dhe Brown-Forsythe dalin te tre 0.000, me te vegjel

se 0.05. Grafiku i mesatareve tregon qe segmenti i trete, i katert dhe i gjashte kane nje perceptim

me te larte per riskun ne SHQIPERI. Krahasimi midis tregjeve tregon qe segmenti i gjashte dhe i

trete e shohin te njejete nivelin e riskut, po ashtu i katert dhe i gjashte. (Faqe 350-351 ne

shtojcen statistikore).

Te gjitha segmentet klaster jane te ndryshem ne perceptimin e tyre per lehtesite e hyrjes dhe

daljes. Segmenti i trete dhe i katert e perception Shqiperine me lehtesi me te medha per hyrje

dalje. Niveli i rendesise per statistiken e Levene-it eshte 0.011. Niveli i rendesise per F standarte

dhe testin e robusiteti te Welch dhe Brown-Forsythe jane 0.000, gje qe verteton hipotezen e

perceptimeve te ndryshme per lehtesite. Krahasimet midis segmenteve tregojne qe segmenti i

gjashte dhe i pare nuk ndryshojne ne perceptimin per lehtesite e hyrje daljeve, po ashtu dhe

segmenti i peste me segmentin e gjashte, segmenti i trete me ate te katert. (Faqe 352 dhe 353 ne

shtojcen statistikore).

Perceptimi i tregjeve klaster per sa i perket kostove ne Shqiperi ndryshon. Per te tre vlerat e

rendesise te F, grafiku tregon qe segmenti i dyte, i trete dhe i peste ka nje vleresim te larte te

kostove ne Shqiperi. Segmenti i pare dhe i gjashte mesatar, i katerti te larte. Krahasimi midis

segmenteve tregon qe segmenti i dyte dhe i pare kane te njejtin perceptim per koston, segmenti i

182

gjashte ka te njejtin perceptim me te gjitha tregjet e tjera, segmenti pese me segmentin e pare, te

dyte, te trete, te katert. (Faqe 352 dhe 353 dhe 354 ne shtojcen statistikore).

Perceptimi i tregjeve klaster per cilesine ne Shqiperi eshte i ndryshem. Grafiku tregon qe

segmenti i peste e vlereson si me te cilesishem Shqiperine. Segmenti i gjashtie dhe i pare me

cilesi mesatare, segmenti i dyte, i trete dhe i katert me cilesi te dobet. Krahasimi midis

segmenteve tregon qe perceptimi per cilesine i segmentit te gjashte eshte i njeje me ate te te

gjithe segmenteve te tjere, segmenti i peste i ngjashem me ate te pare, segmenti i katert i

ngjashem me ate te dyte, dhe te trete, segmenti i dyte i ngjashem me te trete, i pare me te dyte.

(Faqe 354 dhe 355 dhe 356 ne shtojcen statistikore).

Perceptimi per informacionin.Eshte i ndryshem midis tregjeve klaster; statistika e Levene-s

eshte 0.000. Pra variancat nuk jane te njejta. Prandaj kemi perdorur testin e homogjenitetit te

variances, (F standarte), Brown-FORSYTHE, DHE WELCH meqenese nuk kane te njejten

madhesi zgjedhjeje. Vlera e rendesise per F standarte eshte 0.008≥0.01 dhe Welch 0.019,

Brown-FORSYTHE 0.023. te tre keto statistika tregojne qe tregjet ndryshojne ne perceptim per

sa i perket informacionit per Shqiperine. Segmenti i katert dhe i gjashte kane me pak

informacion per Shqiperine, segmenti i pare, segmenti i dyte, i trete dhe i peste me shume.

Krahasimi midis segmenteve tregon per shume ngjashmeri midis tyre. Segmenti i pare ngjan me

segmentin e dyte, te trete, te peste. Segmenti i dyte me te parin dhe te pestin. Segmenti i trete

vetem me te segmentin e pare. Segmenti i katert ngjan me segmentin e gjashte. Segmenti i peste

ngjan me segmentin e pare dhe te dyte. Segmenti i gjashte me te katert. (Faqe 356 dhe 357 dhe

358 ne shtojcen statistikore).

Perceptimi per cilesine e mikpritjes. Statistikat tregojne qe eshte e ndryshme midis te 6

tregjeve. Statistika e Levene-s eshte 0.000, F standart eshte 0.002, vlera e rendesise per Welch

eshte 0.005, per Brown-Forsythe eshte 0.008. Nderkohe midis tregjeve ka shume ngjashmeri.

Keshtu segmenti i pare ka ngjashmeri me ate te trete, te peste dhe te gjashte. Segmenti i dyte nuk

ngjan me asnje segment tjeter per kete variabel. Segmenti i katert ka ngjashmeri me segmentin e

gjashte. Segmenti i gjashte ngjan me te gjitha segmented me perjashtim te segmentit te dyte.

(Faqe 362 dhe 363 dhe 364 ne shtojcen statistikore).

183

KREU IV

KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME

4.2. KËRKESA

Per sa i perket kerkeses, 92% e kerkeseses ne Shqiperi vjen nga Evropa 4% nga Amerika.

Amerika e Veriut ze 1% te kerkeses totale, 2.7% jane te paspecifikuara (sporadike). Evropa

Lindore /Qendrore ze 3%, Evropa Perendimore 7.2%, Evropa e Jugut 75%, Evropa Veriore ze

5.5%, Evropa Mesdhetare (Qipro, Izrael, Turqi) 2.2%. Mesatarisht nga 1999 ne 2010 kane

ardhur 900.000 turiste/vit. Kosova ze 30% te mberritjeve, Maqedonia ze 18%, Italia 8%, Mali i

Zi 7%, Greqi ze 7%, UK ze 4%, Serbi 3.4%, USA 3,3%, Gjermani 3%, Turqi 2%, France 1.2%,

Bullgari 0.9%, Zvicer 0.85%,. Austria 0.75%, Hollande 0.66%, Kroaci 0.54%, Belgjike 0.5%,

Poloni 0.48%, Kanada 0.45%, Suedi 0.38%, Slloveni 0.35%.

Kosova ka jo vetem mberritjet dhe pjesen e tregut me te larte nga te gjitha vendet, po ka dhe

rritmin e rritjes shume te larte (70%), si dhe nje shmangie jo shume te larte nga mesatarja. Kjo

tregon qe ky treg eshte gjithnje ne rritje. Ky eshte nje nga tregjet me marzhinen e tendencies se

rritjes me te larte. Duket sikur ky treg njeh vetem rritje. Megjithate, ky treg po i afrohet

maturimit. Nje tendence e tille rritjeje nuk mund te vazhdoje per nje periudhe shume te gjate

kohe. Potenciali i tregut eshte i kufizuar (1.800.000 -2.200.000 banore). Maqedonia duket nje

treg qe ka arritur maturimin e tij dhe po fillon renien. Ka nje pjese tregu qe po bie (nga 22% ne

11%), , ka nje rritje me te vogel se mesatarja e Shqiperise per kerkesen nderkombetare (16%

krahasuar me 22%), nje rritje relativisht te qendrueshme, por nje marzhine te rritjes te

paperfillshme. Pervec kesaj edhe potenciali i tregut per kete vend eshte i vogel (2.052.000

banore). Serbia gjithashtu po bie progresivisht si pjese tregu, nga 5% ne 1%, per me teper

kerkesa e saj ka tendence renie me 8.5% ne vit. Per 2010 pati nje rritje prej 8%, por pa e arritur

ende kerkesen e 2008 apo 2007. Eshte nje treg qe mendojme se po kthehet ne nje treg ne renie,

por me nje potencial te madh si treg (7.400.000 banore). Nje studim ne kete treg mun te na

ndriconte ne lidhje me nevojat specifike te tij, per t‟a kuptuar me mire arsyen e kesaj renieje.

Italia ka humbur pjese tregu nga 11% ne 5%, ka nje rritje me te ulet se mesatarja e pergjithshme,

nje kerkese te qendrueshme dhe me nje marzhine te moderuar te rritjes (1% ne vit). Greqia ka

humbur pjese tregu nga 8% ne 4%, ka nje rritje me te mire se Italia por me te vogel se mesatarja,

kerkese me te paqendrueshme se italia dhe me nje marzhine me te mire se Italia (2%). gjithashtu

ka nje potencial tregu me te vogel se italia 11.000 turiste potencial krahasuar me 60.000 qe ka

184

Italia). Mali i Zi ka renie si pjese tregu nga 9% ne 5%, nje rritem te vogel te rritjes dhe per me

teper marzhine zvogeluese. Kerkesa eshte e qendrueshme. Ka nje potencial te vogel tregu

(630.000 banore). Nje treg qe po arrin maturitetin e tij. Britania e madhe deri ne 2006 ka fituar

pjese tregu, pas kesaj periudhe ka humbur me shpejtesi pjese tregu. Ka nje rritje me te vogel se

mesatarja, relativisht te qendrueshme, me marzhine negative te rritjes. Gjermani po humbet

pjese tregu por jo me ato rritme si Britania. Rritja eshte me e vogel se e Britanise, por shume me

e qendrueshme se ajo. Marzhina e rritjes eshte pozitive. Pra pavaresisht se ze pjese me te vogel

tregu se Britania, treguesit e tjere i ka me te mire se ajo. Per me teper ka nje potencial tregu prej

6.500.000 turiste nderkohe qe Britania e ka vetem 248.000 turiste. Usa ka levizje te

herepashershme te tregut, rritem rritjeje me te ulet se mesatarja (16%), rritje relativisht te

qendrueshme, marzhine negative te rritjes. Turqia ka pjese tregu ne renie te vazhdueshme, rritem

rritje te njejte me ate te Greqise dhe Gjermanise, me te ulet se mesatarja, tendence rritjeje

relativisht te qendrueshme, marzhine rritjeje positive. Potenciali i tregut 725.000 turiste. France

ka renie te pjeses se tregut nga 2% ne 1%, rritem rritjeje me te ulet se Turqia, rritje relativisht te

qendrueshme, marzhine te rritjes positive. Potenciali i tregut 970.000 turiste. Bullgaria per

pjesen e tregut ka pasur shume oshilacione, nje norme relativisht te ulet rritje, nje rritje

relativisht te qendrueshme, me marzhine positive. Potenciali i tregut eshte 325.000 turiste.

Zvicra eshte pergjysmuar pjesa e tregut, ka nje rritem rritje pak me te larte se mesatarja, nje rritje

rrelativisht e paqendrueshme, ma marzhine positive. Austria ka nje tendence ne rritje te lehte te

pjeses se tregut, norme rritjeje me te ulet se te Zvicres, por me te qendrueshme, me marzhine te

rrijes negative ( shume te ulet). Hollande ka nje tendence te pandryshuar te pjeses se tregut, nje

rritem rritjeje me te ulet se mesatarja, rritje relativisht te qendrueshme, marzhine negative.

Kroaci ka pjese tregu ne rritje te konsiderueshme, rritje te madhe (gati dyfishi i mesatares), rritje

relativisht te paqendrueshme, me marzhine te larte positive te rritjes. Belgjike tendence te pjeses

se tregut ne renie, rritem rritje me te larte se mesatarja, rritje relativisht e qendrueshme, marzhine

negative te rritjes. Poloni ka tendence te pjeses se tregut ne rritje, rritem te larte rritjeje, rritje te

paqendrueshme, marzhine negative te rritjes. Kanada deri ne vitin 2008 ka patur nje rritje te mire

te pjeses se tregut, pas ketij viti ka rene. Ka rritem rritjeje me te larte se mesatarja, rritje te

qendrueshme, marzhine negative te rritjes. Suedia ka nje rritje te vogel te pjeses se tregut, rritem

rritjeje me te madhe se mesatarja, rritje relativisht te qendrueshme, marzhine negative. Sllovenia

ka nje rritje te vogel te pjeses se tregut, rritje te madhe, rritje jo shume te qendrueshme, marzhine

positive te rritjes.

Si perfundim mund te themi se origjinat me mberritjet me te medha po e ulin rritmin e tyre te

rritjes (kryesisht vendet fqinje dhe vendet e Evropes Perendimore). Nderkohe vendet e Evropes

185

Lindore ndonese nuk kane mberritje te medha ne vlere absolute jane origjina ne rritje, me rritme

te larta rritjeje, dhe ne pergjithesi me marzhina positive. Mesa duket ato jane dhe tregjet e se

ardhmes per Shqiperine; origjina si Kroacia, Bosnje-Hercegovina, Sllovenia, Rumania, qe kane

rritme rritjeje te larta dhe per me teper rritja e tyre do vazhdoj dhe ne te ardhmen, per me teper

poloni, republika ceke, hungari kane rritme rritjeje te larta por tendence te rritjes ne

ulje,sidoqofte neqoftese punohet me keto tregje ato vertet mund te jene nje burim i mire

turistesh, ndersa sllovakia, rusia me kerkese shume te paqendrueshme per Shqiperine qe do te

thote qe ende ketu vijne turiste eksplorues nga keto vende. Polkonia, rep ceke, sllovakia,

sllovenia, hungaria Rumania jane vende me nje potencial te madhe turistesh. (tabela tek shtojca).

Edhe grafiket e pjeses se tregut tregojne se Evropa Lindore ka fituar ne menyre te

konsiderueshme pjese tregu nga viti 1999 ne 2010, ndersa Evropa Perendimore ka ndryshuar

pak. Pervec kesaj nuk duhet te harrojme se teoria e turizmit nderkombetar e njeh kerkesen per

ndryshim por njekohesisht dhe nevojen per t‟u ndjere si ne shtepi sin je nga shtysat kryesore per

te kaluar kufijet. Evropiano-Lindoret e gjejne shume mire diellin dhe detin ne Shqiperi, nje nga

arsyet e fort apse levizine, si dhe nje ngjashmeri te madhe per sa i perket cultures, tradites dhe

sjelljeve. Po ashtu kjo kerkese normalisht do jete dhe me e qendrushme. Ne rast te uljes te te

ardhurave, udhetaret e Evropes Perendimore ne radhe te pare do te shkurtojne udhetimet ne

vende me risk te larte (si p.sh Shqiperia). Nje treg tjeter qe duhet pare me kujdes eshte edhe ai i

Azise Juglindore.,

4.2. SEZONALITETI

Per sezonalitetin vendet i ndajme ne ; Nese bejmae nje kategorizim te vendeve ne baze te

koeficienteve te sezonalitetit mund t‟I kategorizojme ne vende qe:

1. Kane koeficientet e periudhes pik korrik-shtator te barabarte ose me te madh se 2 dhe

koeficientet e periudhes prill-qershor me te vogel ose me te madhe se 1.

2. Kane koeficientet e periudhes pik korrik-shtator te barabarte ose me te madh se 1 por me te

vogel se 2 dhe koeficientet e periudhes prill-qershor te barabarte ose me te madhe se 1 .

3. Kane koeficientet e periudhes pik korrik-shtator te barabarte ose me te madh se 1 por me te

vogel se 2 dhe koeficientet e periudhes prill-qershor me te madhe se 1 dhe te periudhes

tetor-dhjetor me koeficient afer 1 .

Ne kategorine e pare hyjne vendet 1.Republika Ceke, 2.Poloni, 3.Norvegji 4.Finland 5.Australi,

6.Suedi, 7.Federata ruse, 8.Hungari, 9.Sllovaki 10.Slloveni, 11.France,12.Gjermani, 13.Belgjike,

14. Danimarke, 15. UK, 16. Maqedoni 17. Kosove.

Kane nje perqendrim te larte ne periudhen pik, por ka dhe nje perqendrim ne periudhen prill-

qershor, periudhe me koeficient te larte te sezonalitetetit (0.8, 0.9), gje qe tregon qe jane vende

186

qe e fillojne turizmin qe me pare, ne maj, qershor, dhe vazhdojne korrik-gusht, shtator.

Perjashtim ben ketu Kosova. Ndersa koeficienti i periudhes se renies eshte 0.1-0.2-0.3. Per

Maqedonine dhe Serbine shkone 0.5. Intuitivisht ne kete kategori duhet te bejne pjese vendet e

Evropes Veriore, Suedi, Finland, Norvegji, Rusi, Danimark, UK, Belgjike, vendet qe jane me

afer po nuk kane asnje dalje ne det: Gjermani, Republika Ceke, Slloveni, Poloni. Por ketu bejne

pjese edhe Kosova, Maqedonia dhe Serbia. Keto vende kane nje kerkeses shume sezonale

kryesisht te perqendruar ne tremujorin e trete te vitit, por edhe ne tremujorin e dyte ka nje fluks

te madh nga keto vende, ndersa ne tremujorin e pera dhe te katert ka shume pak turiste.

Ne kategoriine e dyte hyjne vendet 1. Greqi, 2. Bullgari 3. Kroaci 4. Bosnje dhe Hercegovine, 5.

Kine, 6. Turqi, 7. Mal i Zi, 8. Itali, 9. Kroaci, Kane nje sezonalitet shume te shperndare.

Koeficientet e sezonalitetit nuk jane shume te larta ne periudhen pik (qe ngelet perseri periudha

korrik-shtator), nderkohe qe periudha maj-qershor ka nje sezonalitete te larte qe i afrohet asaj te

periudhes pik. Po ashtu keto vende kane nje koeficient te larte sezonaliteti te periudhes tetor-

dhjetor, si dhe te periudhes se renies janer-mars, gje qe tregon qe keto vende nuk vijne ne

Shqiperi vetem per diellin dhe detin, por sdhe per arsye te tjera si arsye biznesi, per turizem

kulturor, per vizite tek miqte dhe te afermit apo arsye te tjera.

Ne kategorine e trete hyjne vendet: 1.Austria, 2. Hollande, 3.Kanada, 4. Irland 5. Korea 6. USA

7. Izrael. Keto vende kane periudhen pik korrik-shtator, por koeficienti i sezonalitetit per

periudhen prill-qershor nuk eshte shume me i vogel se ai i periudhes pik. Pra periudhen prill-

shtator mund ta konsiderojme si nje periudhe, periudha e larte, periudhen tetor si periudhe te

mesme dhe ate janar-mars periudhe te ulet. Gjithashtu periudha tetor-dhjetor ka koeficient me te

larte se tek vendet e kategorise se pare, gje qe do te thote qe nga keto vende vijne edhe per

turizem kulturor apo per biznes, por jo aq shume sa nga vendet e kategorise se dyte.

Krahasimi i perberesve te sezonalitetit nder vite, tregon nje tendence per t‟u rritur koeficientete e

sezonalitetit per periudhen maj-qershor, nderkohe qe ulen sidomos ato te periudhe tetor-dhjetor.

Kjo tregon qe kerkesa e huaj ne Shqiperi gjitmone e me shume po projektohet si nje kerkese per

diellin dhe detin. Nderkohe koeficientet e sezonalitetit per kosoven kane ndryshuar shume. Per

2009 keto koeficient ishin per tremujorin e pare 0.34, per tremujorin e dyte 0.73, per ate te trete

1.9, per ate te katert 0.99, pra nje kerkese te larte edhe per periudhe tetor-dhjetor, per 2010 keto

koeficient jane per tremujorin e pare 0.37, per ate te dyte 0.6, per ate te trete 2.5, per ate te katert

0.5. eshte ulur shume koeficienti i periudhes se katert dhe te dyte, nderkohe qe eshte rritur shume

ai i periudhes se trete, gje qe do te thote nje perqendrim shume i madh ne kete periudhe. Viti

2010 solli jo vetem nje bum te kerkeses per kete vend por edhe nje ndryshim te struktures se

kerkeses per kete origjine.

187

4.3. SEGMENTIMI I TREGJEVE

Gjetjet treguan qe njerezit qe udhetojne ne distance te njejta nga origjina per ne destinacionet e

tyre shfaqin sjellje te ngjashme dhe karaktersitika te ngjashme te udhetimit pavaresisht nga

origjina e turistit, qe do te thote qe distanca e udhetimit mund te jete nje tregues me i mire se sa

origjina e turistit. Kjo percakton supozimin qe, udhetaret e origjinave te ndryshme, jane grupe te

dallueshme turistesh homogjene dhe propozon qe, turistet e origjinave te ndryshme mund te

ndahen ne nengrupe, bazuar mbi distancen e udhetuar nga origjina per ne destinacion. Keshtu

marketeret e destinacioneve mund te lokalizojne nje qytet, nje komunitet apo edhe nje rajon ne

nje vend te caktuar si treg objektiv, ndryshe nga marketingu tradicional qe percakton tregjet si

vende me nje origjine te perbashket. (Shteti i Banimit). Po ashtu ne termat e promocionit dhe

reklames, duket e papershtatshme te aplikojme te njejtin program marketing, tek te gjithe

banoret e nje origjine. Se fundmi per sa i perket paketimit te produktit turistik, gjetjet e studimit

tregojne qe njerezit nga distanca te ndryshme tentojne te kene preferenca te ndryshme per

vendosjen dhe tregojne modele te dallueshme udhetimi, brenda rajonit destinacion. Kjo sugjeron

qe marketeret e destinacioneve, mund te perfshijne shijet e udhetareve dhe preferencat e tyre ne

disenjimin e paketimit, keshtu programe te percaktuara mund te sigurohen per tregje te

ndryshme per te plotesuar me mire nevojat dhe deshirat e tyre.

Po ashtu disa implikime per destinacionin. Se pari rezultatet e studimit tregojne qe tregu primar i

Shqiperise ka mundesi me shume te ndertohet nga udhetaret e distancave te shkurtra dhe te

mesme, qe qendrojne ne nje distance nen nje reze 400 km nga destinacioni. Por rezultatet

sociodemografike tregojne disa gjetje interesante, per sa i perket udhetareve te distancave te

gjata. Ata jo vetem kane perqindjen me te larte te pergjigjeve qe jane me shume se 55 vjec, por

jane dhe grupi me i pasur. Kjo mund te reflektoje nje udhetar te distancave te gjata, qe eshte i

pjekur dhe i pasur, duke sugjeruar qe ky treg ka me shume kohe te lire dhe te ardhura per te

shpenzuara.Por sidoqofte eshte tregu i distancave te shkurtra ai qe merriton vemendje nga

menaxheret e turizmit perderisa shume nga ky treg perbehet nga banoret e origjinave afer qe jane

tipi i turisteve qe ka me shume probabilitet te udhetojne ne Shqiperi. Strategjite marketing per

atdhetaret;

Kane nje diversitet profile demografik, qe lidhet me moshen, kombesine, tipin e familjes dhe te

ardhurat. Qendrojne mesatarisht 8-14 nete. Ne Shqiperi vijne kryesisht per pushime. Jane

udhetare te te gjitha distancave. Pushojne me me familjen ose me shoket. Shpenzojne kryesisht

30-50 euro. Akomodohen kryesisht ne hotele, me pak tek miqte dhe shoket. Perdorin kryesisht

188

makinen personale, por edhe forma te tjera per te ardhur ne Shqiperi, kjo e lidhur gjithmone me

distancen e udhetuar dhe origjinen e tyre. Vijne ne Shqiperi kryesisht per te, por mund te jene

edhe duke bere udhetime zinxhir. Kane nje lidhje shpirterore me Shqiperine, per kete arsye do

kerkojne te marrin sa me shume prej saj. Per shkak se rrine gjate do te kerkonin edhe aktivitete

te ndryshme. Burimi i informacionit jane kryesisht miqte dhe shoket, me shume familjaret qe

do flasin per Shqiperine. Do donin te benin ture neper Shqiperi, te njiheshin jo vetem me

kulturen, por me shume me njerezit, me jeten tradicionale, ashtu si ata e kane degjuar ate, vizita

ne vende te vecanta, ku i kane rrenjet, apo edhe gjithe Shqiperine. Ne vizitat e hereve te 2-5 do

kerkonin dicka me specifike, jo me gjithcka nga pak.

Strategjite marketing per te lodhurit

Ky treg ka kryesisht moshen 18-40 vjec, kane te ardhura nen 4000 euro, rrine kryesisht 8-14

nete. Vijne per pushime apo vizite tek miqte dhe te afermit. Udhetojne kryesisht me familjen,

por edhe me shoket. Qendrojne ne hotele, miq ose shoke, shtepi me qira. Kerkojne shume

aktivitete, cmim te ulet, njohjen e vende te reja, cilesi mikpritje. Jane natyror, kulturor, nuk jane

shume turiste te pushimit. Marrin nje risk te larte persiper qe vijne ne Shqiperi prandaj kerkojne

burime informacioni te besueshem si miqte dhe shoket, guidat dhe librat e udhetimit. Se pari tek

keta duhet te ulim nivelin e riskut te perceptuar. Perfshirja e Shqiperise ne paketa te tregtuara

nga tur operatore te vendeve te ketyre turisteve do t‟a ulte shume riskun e perceptuar.

Strategjite marketing per vizitoret ekonomik.

Kane te ardhura te uleta kryesisht 1000-25000,. Qendrojne 2-5 nete, vijne per te gjitha arsyet,

udhetojne me familjen, me shoket. Ture. Shpenzojne pak kryesisht nen 30, ose 30-50 euro,

qendrojne ne.hotele, miq ose shoke, kampingje, shtepi me qira, perdorin makinen personale,

autobus. Destinacion i vetem. Miqte dhe shoket, guidat. Cmim i ulet, njohje e vendeve te reja,

cilesi mikpritje, natyror, kulturor te pushimit, jane te distancave te shkurtra. Jane te orientuar

drejt cmimeve te uleta. Kerkojne forma akomodimi te lira. T‟u ofrohrn paketa me full costing te

lira.

Strategjite marketing per ne kerkim te aventures (sfiduesit)

18-55 vjec, ka shume qe bashkejetojne, 1000-4000 euro, pushojne pak. .here e pare, 6 apo me

shume.\, me sh 6-7 nete,. Pushime, biznes, transit. Vetem, me shoket me shume .ture.30-50 euro.

Hotel, dhoma me ira, shtepi me qira. Makine personale, avion, anije tjeter. Dest i vetem transit,

zinxhir, miate dhe shoket, reklamat. Cmim i ulet, njohje e vendeve te reja. Natyror, te pushimit,

kerkojne forma akomodimi te vecanta si kampingjet apo kampersat apo fshatrat turistike.

Kerkojne vende jo shume te populluara, itinerare te gjata neper Shqiperi, qe i kane caktuar qe ne

vendin e tyre origjine apo i vendosin gjate rruges. Keto udhetime i perdorin per te sfiduar veten,

189

apo shoqerine, per te treguar se mund t‟ja dalin. Ne kete rast informacioni eshte shume i

rendesishem, per t‟ju ofruar Shqiperia si nje vend qe perben sfide. Udhetojne me grupe ose

shoqeri per te qene me te sigurt. Format e transportit si dhe te strehimit mund te mos jene

tradicionalet. Sinjalistika ne rruge eshte shume e rendesishme. Bashkeveprimin me popullsine

lokale e vleresojne. Kerkojne te jene sa me prane natyres. Edhe keta kerkojne te shpenzojne pak.

Argetimet ne vendet qe qendrojne, argetime ne grup, te organizuara nga te rinjte.

Strategjite marketing per mergimtaret;

18-40 vjec, 1000-25000, 25000-4000 euroqendrojne me gjate 8-14 nete. Pushime, biznes, transit,

vfr.udhetojne me familjen Vetem, me gruan me shoket, me femijet, nen 30, 30-50 euro. Hotel,

miq ose shoke, shtepi me qira. Makine personale, avion, autobus, anije.destinac i vetem,

zinxhir. Miqte dhe shoket, guidat. Zakon, tjeter, cmim i ulet.natyre, pushim, pak culture,

industrial. Keta duhet te nxiten te pushojne ne Shqiperi, t‟I bejne pushimet e tyre ketu. Te mos e

shohin sin je alternative me te lire, por si nje mundesi e mire te njohin vendin e tyre. Te

realizohen udhetime kulturore per kete treg, udhetime te shkurtra, qe t‟I perdorin si udhetime

dytesore, brenda udhetimit te tyre per ne Shqiperi. Te nxiten te udhetojne me familjen, sin je

forme per t;u bere apel edhe femijve te tyre per te vizituar Shqiperine. Te behen ambassador te

Shqiperise ne vendet ku jetojne.

Strategjite marketing per biznesmenet pushues;

Jane te nje moshe me te madhe, 25-55 v jec, me te ardhura me te larta. 2500-4000 euro.

Qendrojne pak kryesisht 1 nate. Udhetojne vetem, me gruan, me femijet, me shoket. Shpenzojne

mbi 100 euro. Ky eshte nje treg qe kerkon cilesi, shume aktivitetet, aktivitete biznesi. E perdorin

Shqiperine dhe per transit. Tek ky treg duhet te ofrojme edhe aktivitetet te tjera, aktivitetet per

familjaret e tyre me qellim qe ta kthejme kete treg ne treg pushimi. te njohin kulturen e vendit,

te provojne turizmin e fundjaves ne shqiperi, qe do te thote me shume ngjarje kulturore, jete e

ngarkuar kulturore, njohje e periferive ne destinacionet ku qendrojne, persona guide qe te mund

t‟i shoqerojne ne qendrimin e tyre.

Nje treg tjeter shume i rendesishem jane edhe emigrantet. Ata kane qene rreth gjysma e hyrjeve

te huaja deri ne 2009. Jane nje treg i madh, qe e njeh Shqiperine, dhe jane tashme te kapur.

Duhet bere nje studim i vete tregut ne origjine (vendin ku ata jetojne).

190

REFERENCAT; Bagozzi R.P. (1986); Principles of Marketing Management. Science Research Associates, Chicago.

Smith L. J. (1989); Tourism analysis; A handbook. Wiley, New York.

Flash EB No 291– Survey on the attitudes of Europeans towards tourism, wave 2 Analytical report

Xiannei Xu, Tsao-Fang Yuan, Edwin Gomez, Joseph D. Fridgen. (19..). Segmenting Michigan touristst

based on distance traveled. Journal of………………..

Walsh, R. G. and G. J. Davitt (1983). A demand function for length of stay on ski trips to Aspen. Journal

of Travel Research.21 (4),23-29.

Silberman, J. (1985). A demand function for length of stay; the evidence from Virginia beach. Journals of

Travel Reseaerch. 24(4),16-23.

Uysal, Muzaffer, C. D. McDonald, and J.T. O‟Leary (1988). Length of stay; a macro analysis for cross-

country skiing trips. Journal of Travel Research. 26(3), 29-31.

Stewart, S. I. and Christian A. Vogt (1997). Multidestination trip patterns. Annals of Tourism Research

24 (2), 459-461.

Sheldon, Pauline J. and Turgut Var (1985). Torism forecasting; A review of empirical research. Journal

of Forecasting, 4(2), 183-195.

Uysal, Muzaffer and John Crompton (1985). An overview of approaches used to forecast tourism

demand. Journal of Travel Research. 23 (4), 7-15.

Smith, Stephen L. J. (1985). U.S. vacation travel patterns; Correlates of distance and the willingness to

travel. Leisure Science, 7(2), 151-174.

Calantone, Roger J., Anthony Di Bennedett, and David Bojanic (1987), . A comprehensive review of the

tourism forecasting literature. Journal of Travel Research, 26(2), 28-39.

Van Doren, C. S. (1967). An interaction travel model for projecting attendedance of campers at Michigan

state parks; a study in recreational geography, unpublished Ph. D. thesis, Michigan State University,

Departament of Geography.

Armstrong, C. W. G. (1972), International tourism; coming or going? The methodological problems of

forecasting. Futures 4(2), 115-125.

Durden, G. C. and J. Silberman (1975). The determinants of Florida tourism flows; a gravity model

approach. Review of Regional Studies. 5(3), 31-41.

McQueen, Josh and Kenneth E. Miller (1985). Target market selection of touristst; A comparison of

approaches. Journal of Travel Research. 24 (1), 2-6.

Andereck, K. L. and L. L. Caldwell (1994). Variable selection in tourism market segmentation models.

Journal of Travel Research. 33 (2), 40-46.

Etzel, Michael J. and Arch G. Woodside (1982). Segmenting vacation markets. The case of the distant

and near-home travelers. Journal of Travel Research., 20(4), 10-14.

Mak J., Moncur J.E. (1980); The choise of journey destination and lengths of stay; a micro analysis.

Review of Regional Studies, 10, (3); Fq 38-40.

191

Kucukkurt M. (1981).; Factors affecting travel destination choice; An expectancy theory framework for

studying travel behavior. Dissertation, Rensselaer Polytechnic Institute, Troy, New York.

Shih D. (1986). VALS as a tool of tourism market research; The Pennsylvania experience. J. Travel

Research 32, (3); Fq 8-21.

Davis B.D., Sternquist B. (1987),; Appealing to the elusive tourists; An attribute cluster strategy. J.

Travel Research 25 (4), ; Fq 25-32.

Chun.K.S. (1989). Understanding recreational travelers motivational, attitudes and satisfaction. The

tourist review, 44, (1); Fq 3-7.

Crompton J. (1992). Positioning; The example of the Lower Rio Grande Valley in the winter long stay

destination market. J. Travel Research, 31 (2); Fq 20-26.

Sirakaya E. , McLellan R.W., M.Uysal M.(1996) Modeling vacation destination decisions; A behavioral

approach,J. Travel and Tourism Marketing, 5, (1/2); Fq 57-75.

Calantone R.J., Mazanec J. (1991) Marketing Management and Tourism. Annals of Tourism Research,

18. Fq 101-119.

Calantone R. J.,Johar J.S. (1984) Seasonal Segmentation of the tourism market using a benefit

segmentation framework. J. Travel Research, 25(2). Fq 13-24.

Mazanec J.A. (1984); How to detect travel market segments; A clustering approach. J. Travel

Research,23. Fq 17-23.

Eagles P. (1992); The travel motivation of Canadian ecotourists. J. Travel Research 13(2); Fq 3-7.

Mansfield Y. (1992); From motivation to actual travel. Annals of Tourism Research, 19 (3). Fq 399-419.

Hsieh S., O‟Leary J.T. ,Morrison A. M. (1992); Segmenting the international travel market by activity.

Tourism Management, 13; Fq. 209-223

Mazanec J.A. (1992); Classifiying tourists into market segments; A neural network approach. J.Travel

and Tourism Marketing, 1. Fq 39-59.

Loker L.E. , Perdue R.R. (1992); A benefit-based segmentation of a nonresident summer travel market.

J.Travel Research 31, (1); Fq 30-35.

Shoemaker S. (1994); Segmenting the U.S. travel market according to benefits realized. J. Travel

Research , 32, (3); Fq 8-21.

Plog S. C. (1994). Understanding psychographics in tourism research. In; Ritchie J.R. Goeldner C.R.

(eds); Travel tourism and hospitality research. Fq 209-218. Wiley, New-York.