แผนการจดการเรยนรท 1 กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 หนวยการเรยนร เรอง ชวตมนษยและสตว จ านวน 3 ชวโมง แผนการจดการเรยนร เรอง การปองกนและการท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม ชวโมงท 1-3 ผสอน นางสาวกลธดา แกนแกว โรงเรยนหนองหงพทยา 1. สาระส าคญ

รางกายของมนษยนอกจากจะมกลไกในการรกษาดลยภาพใหทกระบบท างานอยางปกตแลว ยงมกลไกในการปองกนเชอโรคตางๆ ทจะเขาสรางกาย เรยกวา ภมคมกนของรางกาย

2. มาตรฐานการเรยนร มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสรางและหนาทของ

ระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนร และน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต 3. ผลการเรยนรทคาดหวง 1. สบคนขอมลและอธบายเกยวกบระบบภมคมกนของรางกาย 2. น าความรเรองการรกษาดลยภาพไปใชในการ ดแลสขภาพของตนเองและสงมชวตอน 4. จดประสงคการเรยนร

1. ระบอวยวะและระบบภมคมกนทส าคญๆ ของรางกาย 2. อธบายการปองกนและการท าลายเชอโรค สงแปลกปลอม (แอนตเจน)

5. สาระการเรยนร รางกายของคน นอกจากจะมกลไกในการรกษาดลยภาพใหทกระบบท างานอยางปกตแลว ยงม

กลไกในการปองกนเชอโรคตางๆ ทจะเขาสรางกาย เรยกวา ภมคมกนของรางกาย อวยวะส าคญทท าหนาทปองกนเชอโรคและสงแปลกปลอมเขาสรางกาย ไดแก ผวหนง ในกรณทมเชอโรคเขาสรางกายได เซลลเมดเลอดขาวและระบบน าเหลองจะท าหนาทตอตานและท าลายเชอโรคหรอสงแปลกปลอมนนๆ ถาระบบของภมคมกนของรางกายผดปกตกจะท าใหเกดโรคหรอตดเชอโรคไดงาย เซลลเมดเลอดขาวแบงเปน 2 กลมตามหนาท คอ กลมฟาโกไซต ท าหนาทท าลายเชอโรคหรอสงแปลกปลอมโดยตรง และเปนการท าลายแบบไมเจาะจง สวนกลมลมโฟไซต ตอตานเชอโรคหรอสงแปลกปลอมโดยการสรางแอนตบอดทมความเฉพาะตอเชอโรคและสงแปลกปลอมแตละชนด ระบบน าเหลอง ประกอบดวยน าเหลอง ตอมน าเหลอง ทอน าเหลองและอวยวะน าเหลอง ท าหนาทล าเลยงสารภายในรางกาย เปนแหลงทอยของเมดเลอดขาว ท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม 6 สมรรถนะส าคญของผเรยน 6.1 ความสามารถในการคด

- ทกษะการคดวเคราะห - ทกษะการคดสรางสรรค - ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 6.2 ความสามารถในการใชทกษะชวต

- กระบวนการท างานกลม - กระบวนการน าไปใชในชวตประจ าวน

7. คณลกษณะอนพงประสงค 1. มวนย 2. ใฝเรยนร 3. มงมนในการท างาน 8. กจกรรมการเรยนร

1. ขนสรางความสนใจ 1. ครน าเขาสบทเรยนโดยการอภปรายเรอง “วคซน” โดยใชค าถามตอไปน “นกเรยนเคยฉดวคซน

หรอไม และฉดท าไม” “โรคส าคญในวยเดกทตองฉดวคซนไดแกโรคอะไรบาง” 2. ครใหนกเรยนศกษาภาพเกยวกบการแพรกระจายของเชอโรคการเขาสรางกาย และการตอตานเชอโรคของรางกาย จากนนผสอนอภปรายในประเดนตอไปน - ความส าคญของการรกษาดลยภาพของรางกาย - เชอโรคเขาสรางกายทางใดบาง เพราะอะไร - รางกายมกลไกการปองกนและการท าลายเชอโรคทเขาสรางกายไดอยางไรบาง

ผลจากการอภปรายผเรยนควรไดแนวคดหลกวา การเจบปวยจะเกดขนเมอรางกายไมสามารถรกษาดลยภาพในรางกายไวได

2. ขนส ารวจและคนหา 1. ครแบงนกเรยนเปนกลม กลมละ 4-5 คน โดยคละเพศ และคละความสามารถ 2. ครใหนกเรยนแตละกลมรวมกนศกษา เรอง ระบบภมคมกน จากหนงสอเรยน และใบความร เรอง การปองกนและท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม 3. นกเรยนแตละกลมชวยกนตอบค าถามจากใบงาน เรอง การปองกนและท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม โดยนกเรยนทเกงใหความชวยเหลอนกเรยนทออน 3. ขนอภปรายและลงขอสรป ครและนกเรยนรวมกนตอบค าถาม ดงน - เชอโรคมสมบตพเศษอยางไร จงจะสามารถฝากลไกการปองกนตางๆ เขาสรางกายได (เชอโรคหรอสงแปลกปลอมซงไดแกสารเคมและพวกจลนทรยตางๆ มกจะมขนาดเลก เพมจ านวนไดเรว สามารถแทรกเขาสรางกายไดทางผวหนง ทางระบบหายใจ ระบบยอยอาหาร หรอระบบหมนเวยนของเลอด แม

เนเยอบางแหงจะผลตกรดหรอเอนไซมเพอปองกนเชอโรค แตเชอโรคบางชนดกสามรถทนตอกรดหรอเอนไซม จงเขาสรางกายได)

- ผเรยนทราบหรอไมวา เพราะเหตใดคนทเคยเปนโรคบางอยาง เชน โรคหด โรคคางทม แลว จะไมเปนโรคนนอกเลยตลอดชวต แตโรคบางโรค เชน โรคหวด เคยเปนแลวกสามารถเปนไดอก (โรคหด โรคคางทม เกดจากไวรสชนดเดยว เมอรางกายไดรบเชอจะสรางภมตานทานขนมาซงอยไดนาน ปจจบนมการพฒนาวคซนปองกนโรคดงกลาวในเดกเลก สวนโรคหวดนนเกดจากเชอไวรสหลายชนด ถงแมรางกายสรางภมเฉพาะชนดใดชนดหนงแลว เมอไดรบเชอทตางจากภมตานทานทมอยในรางกายกท าใหรางกายเจบปวยไดอก ถารางกายออนแอ)

- นกเรยนบอกไดหรอไมวา สวนประกอบของน าเหลองตางจากเลอดหรอไม อยางไร (ตางกน คอ น าเหลองจะไมมเซลลเมดเลอดแดง และโปรตนขนาดใหญ)

- นกเรยนคดวาระบบน าเหลองมความส าคญตอรางกายอยางไรบาง (หนาทส าคญของระบบน าเหลอง คอ 1 .เปนทางล าเลยงน าเหลอง สารอาหารประเภทไขมน เซลลเมดเลอดขาว และโปรตนบางชนดกลบคนสระบบหมนเวยนเลอด 2. มามท าหนาทท าลายเซลลเมดเลอดแดงทหมดอาย และทมามมเซลลเมดเลอดขาวบางชนด จงชวยในการท าลายเชอโรค สงแปลกปลอม ทเขาสรางกาย 3. ตอมไทมส เปนแหลงทมการเจรญของลมโฟไซตชนดเซลลท 4. ทอนซล ท าหนาทดกและท าลายเชอจลนทรยไมผานเขาสรางกาย)

- เซลลเมดเลอดขาวและระบบน าเหลองมความสมพนธกนอยางไร และมบทบาทใดในการท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอมทเขามาสรางกาย (ไขกระดดเปนแหลงสรางเซลลเมดเลอดขาว จากนนเซลลเมดขาวสวนใหญจะถกสงไปยงกระแสเลอด และบางสวนถกสงไปอย ทอวยวะน าเหลอง เชน ตอมน าเหลอง มาม ทอนซล เพอท าหนาทตางๆ กงกลาวมาแลว สวนเซลลเมดเลอดขาวกลมโฟไซดทยงเจรญไมเตมทจะเปลยนสภาพไปเปนลมโฟไซตชนดเซลลททตอมไทมส ดงนน จงกลาวไดวาเซลลเมดเลดขาวและระบบน าเหลองท างานรวมกนในการท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอมเขาสรางกาย)

4. ขนขยายความร 1. ครอธบายเพมเตมเกยวกบการเปลยนแปลงจ านวนเซลลเมดเลอดขาวส าหรบผปวยทไดรบเชอ

HIV รวมไปถงวธการปองกนและการแพรระบาดของเอดส 2. ครเปดโอกาสใหนกเรยนสอบถามเนอหา เรอง การปองกนและการท าลายเชอโรคและสง

แปลกปลอม วามสวนไหนทไมเขาใจและใหความรเพมเตมในสวนนน 5. ขนประเมน 1. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเพอหาค าตอบในใบงานท 1 2. ครมอบหมายใหนกเรยนสรปความคดรวบยอดเกยวกบเนอหาทไดเรยนในวนน

9. สอการเรยนร/แหลงการเรยนร 9.1 สอ

1. ใบงานเรอง เรอง การปองกนและการท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม 2. ใบความรเรอง เรอง การปองกนและการท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม

9.2 แหลงเรยนร 1. อนเทอรเนต 2. หนงสอเรยนวชาวทยาศาสตรชนมธยมศกษาปท 2 3. หนงสอคมอครวชาวทยาศาสตรชนมธยมศกษาปท 2 4. หองสมดโรงเรยน 5. คร-อาจารย 6. เพอนนกเรยน

10. การวดและประเมนผล

สงทวด วธการวดและประเมนผล

เครองมอวด เกณฑการผาน

1. ดานความร คะแนนการท า ใบงาน

ใบงาน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 ผานเกณฑ

2. ดานทกษะกระบวนการ การสงเกต แบบสงเกตพฤตกรรมการท างานกลม

ระดบคณภาพ 2 ผานเกณฑ

3. ดานเจตคต การสงเกต แบบสงเกต อยในระดบดจากเกณฑการประเมนคอ 9-12 หมายถง ด 5-8 หมายถง พอใช 1-4 หมายถง ปรบปรง

ใบความร เรอง การปองกนและท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม

ภมคมกน (immunity) หมายถง กลไกในการปองกนเชอโรคตางๆ ทจะเขาสรางกาย แอนตบอด หมายถง สารพวกโปรตนหรอสงแปลกปลอมอนๆ สามารถสรางภมคมกนโรคในรางกาย แอนตเจน หมายถง จลนทรย ไวรส เชอรา สงมชวตขนาดเลกและสงแปลกปลอมพวกสารเคม ฝ นละออง เกสรดอกไม ทเขาสรางกาย แลวท าใหรางกายมปฏกรยาตอตาน อวยวะส าคญ ทท าหนาทปองกนเชอโรคและสงแปลกปลอมเขาสรางกาย ไดแก ผวหนง เซลลเมดเลอดขาว และระบบน าเหลอง ในกรณทมเชอโรคเขาสรางกายได เซลลเมดเลอดขาวและระบบน าเหลองจะท าหนาทตอตานและท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอมนนๆ ถาระบบภมคมกนของรางกายผดปกตกจะท าใหเกดโรคหรอเชอโรคไดงาย เชอโรคหรอสงแปลกปลอม ซงไดแก สารเคมหรอพวกจลนทรยตางๆ มกจะมขนาดเลกเพมจ านวนไดเรว สามารถแทรกเขาสรางกายไดทางผวหนง ทางระบบหายใจ ระบบยอยอาหาร หรอระบบหมนเวยนของเลอด แมเนอเยอบางแหงจะผลตกรดหรอเอนไซมเพอปองกนเชอโรค แตเชอโรคบางชนดกสามารถทนตอกรดหรอเอนไซม จงเขาสรางกายได เซลลเมดเลอดขาว สรางจากเซลลไขกระดก แบงออกเปน 2 กลม ตามหนาท ดงน กลมฟาโกไซด ท าหนาทท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอมโดยตรง และเปนการท าลายไมเจาะจง โดยวธฟาโกไซโทซส 2. กลมลมโฟไซด ตอตานเชอโรคและสงแปลกปลอม โดยการสรางแอนตบอดทมความเฉพาะตอ เชอโรคและสงแปลกปลอมแตละชนด ลมโฟไซดในรางกายมหลายชนด แตลมโฟไซดทมจ านวนมากกวาลมโฟไซดชนดอนๆ ไดแก เซลลบ และเซลลท - เซลลบ มคณสมบตการสรางแอนตบอดจ าเพาะ - เซลลท ควบคมการสรางแอนตบอด

ระบบน าเหลอง ประกอบดวยน าเหลอง ทอน าเหลอง และอวยวะน าเหลอง

น าเหลอง เปนของเหลวทซมผานผนงหลอดเลอดฝอยมาอยระหวางเซลล บางสวนจะถกดดซมเขาสหลอดเลอดฝอย บางสวนจะถกดดซมเขาสหลอดน าเหลอง เรยกของเหลวทอยในหลอดน าเหลอง วาน าเหลอง

ภาพ ระบบน าเหลองของมนษย

ทอน าเหลอง ทอน าเหลองฝอยซงมปลายตน ทอน าเหลองมขนาดตางๆ กน ทอน าเหลองฝอยแทรกอยใกลกบหลอดเลอดฝอย ทอน าเหลองฝอยในบรเวณตางๆ จะมารวมกนเปนทอน าเหลองใหญ และเปดเขาสหลอดเลอดเวนใหญ (หลอดเลอดด า) ทบรเวณใกลหวใจ น าน าเหลองเขาสระบบหมนเวยนเลอด นอกจากน ทอน าเหลองทผนงล าไสเลกยงเปนทางล าเลยงสารอาหารประเภทไขมนไปยงกระแสเลอดดวย

อวยวะน าเหลอง ประกอบดวย ตอมน าเหลอง มาม และตอมไทมส อวยวะน าเหลองเปนทอยของเซลลเมดเลอดขาว ซงมบทบาทส าคญในการตอตานเชอโรคและสงแปลกปลอม

ตอมน าเหลอง พบอยระหวางทางเดนของทอน าเหลองทวไปในรางกาย เชน ทคอ รกแร โคนขา มลกษณะรปไขขนาดแตกตางกน ภายในมเซลลเมดเลอดขาวอยรวมเปนกระจก มลกษณะคลายฟองน า ท าใหน าเหลองซมผานได ตอมน าเหลองทรจกกนด คอ ตอมน าเหลองบรเวณคอ เรยกวา ทอมซล

1

2

3 4

5 6

มาม เปนอวยวะน าเหลองทมขนาดใหญทสด อยใตกะบงลมดานซายตดกบดานหลงของกระเพาะอาหาร มามเปนแหลงผลตเซลลเมดเลอดแดงในระยะเอมบรโอ หลงคลอดมามจะเปนทอยเซลลเมดเลอดขาวลมโพไซด และเปนแหงท าลายเซลลเมดเลอดแดงและเกลดเลอดทหมดอายแลว

ตอมไทมส มต าแหนงอยบรเวณทรวงอก รอบหลอดเลอดใหญของหวใจ เนอเยอบางสวนของตอมไทมส ท าหนาทสรางเซลลเมดเลอดขาวกลมลมโฟไซด เมอเซลลเจรญระยะหนงแลว จะออกจากตอมไทมสเขาสกระแสเลอด และน าเหลองไหลเวยนไปตามสวนตางๆ ของรางกาย

หนาทส าคญของระบบน าเหลอง คอ 1. เปนทางล าเลยงสารอาหารประเภทไขมน เซลลเมดเลอดขาว และโปรตนบางชนดกลบคนส

ระบบหมนเวยนเลอด 2. มามท าหนาทท าลายเซลลเมดเลอดแดงและเกลดเลอดทหมดอาย และทมามมเซลลเมดเลอดขาว บางชนด จงชวยในการท าลายเชอโรค สงแปลกปลอมทเขาสรางกาย 3. ตอมไทมส เปนแหลงทมการเจรญของลมโฟไซดชนดเซลลท

4. ทอนซล ท าหนาทดกและท าลายเชอจลนทรยไมใหผานเขาสรางกาย

ตอมทอนซล ตอมไทมสและมามของคน

1

2

ใบงาน เรอง การปองกนและการท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม

รายวชา ชววทยา ผสอน น.ส. กลธดา แกนแกว โรงเรยนหนองหงพทยา กลมท...............................ชอกลม...............................................................................ชน.........................

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนงานท 2. 1. ภมคมกน หมายถง....................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 2. แอนตบอด หมายถง .................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................3. อวยวะทท าหนาทปองกนเชอโรคและสงแปลกปลอมเขาสรางกาย คอ ...................................................... ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................4. เซลลเมดเลอดขาวชนดลมโฟไซด ตอตานเชอโรคดวยวธ ......................................................................... ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................5. ระบบน าเหลอง ประกอบดวย ..................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 6. น าเหลอง มลกษณะ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 7. ทอน าเหลอง มลกษณะ ............................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 8. บรเวณรางกายทพบตอมน าเหลอง คอ ........................................................................................................ .................................................................................................................................................................... 9. อวยวะน าเหลองทมขนาดใหญทสด คอ ......................................................................................................

10. หนาทส าคญของน าเหลอง คอ .................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................

เฉลยใบงานท 1 เรอง การปองกนและการท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน

1. ภมคมกน หมายถง....................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 2. แอนตบอด หมายถง .................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................3. อวยวะทท าหนาทปองกนเชอโรคและสงแปลกปลอมเขาสรางกาย คอ ...................................................... ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................4. เซลลเมดเลอดขาวชนดลมโฟไซด ตอตานเชอโรคดวยวธ ......................................................................... ..................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................5. ระบบน าเหลอง ประกอบดวย ..................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 6. น าเหลอง มลกษณะ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 7. ทอน าเหลอง มลกษณะ ............................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... 8. บรเวณรางกายทพบตอมน าเหลอง คอ ........................................................................................................ .................................................................................................................................................................... 9. อวยวะน าเหลองทมขนาดใหญทสด คอ ......................................................................................................

10. หนาทส าคญของน าเหลอง คอ .................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................

สารพวกโปรตนหรอสงแปลกปลอมอนๆ สามารถสรางภมคมกนโรคในรางกาย

ผวหนง เซลลเมดเลอดขาว ระบบน าเหลอง

สรางแอนตบอดทจะตอตานโรคและ สงแปลกปลอมเฉพาะตอเชอโรค และสงแปลกปลอมแตละชนด

น าเหลอง ทอน าเหลอง อวยวะน าเหลอง

เปนของเหลวทซมผานผนงหลอดเลอดฝอยมาอยระหวางเซลล

ทอน าเหลองฝอยมปลายตน ทอน าเหลองฝอยจากบรเวณตางๆ จะมารวมกน เปนทอน าเหลองใหญทบรเวณใกลหวใจ น าเหลองจะไหลเขาสระบบหมนเวยนเลอด

ทคอ รกแร โคนขา

มาม 1) เปนทางล าเลยงไขมน เซลลเมดเลอดขาว และโปรตน

2) มาม ท าหนาทท าลายเซลลเมดเลอดแดง และเกลดเลอดทหมดอาย และมามมเซลลเมดเลอดขาว ชวยท าลายเชอโรคและสงแปลกปลอม

3) ตอมไทมส เปนแหลงทมการเจรญของลมโฟไซด 4) ทอมซล ท าหนาทดกและท าลายเชอจลนทรยไมใหผานเขาสรางกาย

แผนการจดการเรยนรท 2 กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 2 หนวยการเรยนร เรอง ชวตมนษยและสตว จ านวน 3 ชวโมง แผนการจดการเรยนร เรอง ภมคมกนของรางกาย ชวโมงท 4-6 ผสอน นางสาวกลธดา แกนแกว โรงเรยนหนองหงพทยา 1. สาระส าคญ

รางกายของมนษยนอกจากจะมกลไกในการรกษาดลยภาพใหทกระบบท างานอยางปกตแลว ยงมกลไกในการปองกนเชอโรคตางๆ ทจะเขาสรางกาย เรยกวา ภมคมกนของรางกาย

2. มาตรฐานการเรยนร มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสรางและหนาทของ

ระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนร และน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต 3. ผลการเรยนรทคาดหวง

1. สบคนขอมลและอธบายเกยวกบระบบภมคมกนของรางกาย 2. น าความรเรองการรกษาดลยภาพไปใชในการ ดแลสขภาพของตนเองและสงมชวตอน 4. จดประสงคการเรยนร 1. ระบความจ าเพาะระหวางแอนตเจนและแอนตบอดในระบบหมเลอด ABO และน าความรไปใชในชวตประจ าวน 2. อธบายกลไกการเกดโรคทเกดจากความผดปกตของภมคมกนได 3. น าความรเรอง ภมคมกน ไปใชในการดแลสขภาพของตนเอง และผใกลชดได 5. สาระการเรยนร ภมคมกนของรางกายม 2 ประเภท คอ ภมคมกนทรางกายมอยแลวตงแตเกด และภมคมกนทรางกายสรางขนมาหลงจากรางกายไดรบเชอโรคหรอแอนตเจนชนดนนๆ การฉดวคซนทอกซอยดหรอเซรม กเปนการสรางภมคมกนใหแกรางกาย 6. สมรรถนะส าคญของผเรยน 6.1 ความสามารถในการคด - ทกษะการคดวเคราะห - ทกษะการคดสรางสรรค - ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ 6.2 ความสามารถในการใชทกษะชวต

- กระบวนการท างานกลม - กระบวนการน าไปใชในชวตประจ าวน

7. คณลกษณะอนพงประสงค 1. มวนย 2. ใฝเรยนร 3. มงมนในการท างาน 8. กจกรรมการเรยนร

1. ขนสรางความสนใจ 1. ครน าอภปรายรวมกบนกเรยนวา เหตใดในสภาพแวดลอมเดยวกน คนบางคนถงมการเจบปวยได

งายกวาคนบางคน เปนไปไดหรอไมวาภมคมกนของรางกายของแตละคนแตกตางกน 2. ครน าอภปราย โดยใชค าถามตอไปน “ผเรยนเคยไดยนโรคภมแพ โรคเอดส และเชอ HIV หรอไม โรคทกลาวมาเปนโรคตดตอหรอไม เพราะเหตใด”

2. ขนส ารวจและคนหา 1. ครใหนกเรยนกลมเดมรวมกนศกษาความรเรอง ภมคมกนกอเองและภมคมกนรบมา จากหนงสอเรยนและใบความร เรอง ภมคมกนของคน 2. นกเรยนแตละกลมชวยกนตอบค าถามจากใบงาน เรอง ภมคมกนของคน โดยนกเรยนทเกงใหความชวยเหลอนกเรยนทออน

3. ครใหนกเรยนแตละกลมท าชนงาน/ภาระงาน เรอง ระบบภมคมกนของรางกาย โดยใหนกเรยนแตละกลมสบคนขอมล เรอง ระบบภมคมกน แลวจดท าเปนรายงานโดยใหครอบคลมประเดนทก าหนดให ดงน

1) อธบายเกยวกบระบบภมคมกนของรางกาย 2) อธบายการน าความรไปใชในการดแลรกษาสขภาพ

3. ขนอภปรายและลงขอสรป 1. ครและนกเรยนอภปราย เพอหาขอสรป เรอง ภมคมกนของคน 2. นกเรยนออกมาน าเสนอผลงานทหนาชนเรยน เรอง ระบบภมคมกน โดยครคอยอธบายเพมเตม และใหขอเสนอแนะ

4. ขนขยายความร 1. ครใหความรเพมเตมเกยวกบการฉดวคซนเพอกระตนภมคมกนในชวงอายตางๆ 2. นกเรยนออกมาน าเสนอผลงานทหนาชนเรยน โดยครคอยอธบายเพมเตม และใหขอเสนอแนะ 5. ขนประเมน 1. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเพอหาค าตอบในใบงานเรอ ภมคมกนของคน 2. ครมอบหมายใหนกเรยนสรปความคดรวบยอดเกยวกบเนอหาทไดเรยนในวนน

9. สอการเรยนร/แหลงการเรยนร

9.1 สอ 1. ใบงานเรอง เรอง ภมคมกนของคน 2. ใบความรเรอง เรอง ภมคมกนของคน

3. ชนงาน/ภาระงาน เรอง ระบบภมคมกนของรางกาย 9.2 แหลงเรยนร

1. อนเทอรเนต 2. หนงสอเรยนวชาวทยาศาสตรชนมธยมศกษาปท 2 3. หนงสอคมอครวชาวทยาศาสตรชนมธยมศกษาปท 2 4. หองสมดโรงเรยน 5. คร-อาจารย 6. เพอนนกเรยน

10. การวดและประเมนผล

สงทวด วธการวดและประเมนผล

เครองมอวด เกณฑการผาน

1. ดานความร คะแนนการท า ใบงาน

ใบงาน ตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 ผานเกณฑ

2. ดานทกษะกระบวนการ การสงเกต แบบประเมนชนงาน/ภาระงาน เรอง ระบบภมคมกนของรางกาย

ระดบคณภาพ 2 ผานเกณฑ

3. ดานเจตคต การสงเกต แบบสงเกตพฤตกรรมการท างานกลม

ระดบคณภาพ 2 ผานเกณฑ

ใบความร เรอง ภมคมกนของคน

ระบบภมคมกนเปนระบบทรางกายมการสรางแอนตบอด ท าลายแอนตเจนซงเปนสงแปลกปลอมทเขามาในรางกาย การสรางภมคมกนของรางกาย ม 2 ประเภท คอ ภมคมกนกอเอง และภมคมกนรบมา ภมคมกนกอเอง (Active immunization) เปนวธการกระตนใหรางกายสรางภมคมกน โดยการน าสารทเปนแอนตเจนซงอาจเปนเชอโรคทออนก าลงแลว ไมสามารถทจะท าอนตรายตอรางกาย น ามาฉด กนหรอทาผวหนง เพอกระตนใหรางกายสรางภมคมกน หรอสรางแอนตบอดทสามารถท าปฏกรยาจ าเพาะตอแอนตเจนชนดนน เชอโรคทถกท าใหออนก าลงแลว ทน ามากระตนใหรางกายสรางแอนตบอดตอตานเชอนนๆ เรยกวา วคซน วคซน (Vacine)

- วคซน ทไดจากจลนทรยทตายแลว หรอสกดสารบางอยางจากจลนทรยทตายแลว เชน วคซนท คมกนโรคไอกรน ไทฟอยด และอหวาตกโรค - วคซนบางชนดท าจากจลนทรยทยงมชวตอย แตมความรนแรงของโรคลดลง ไดแก วคซนคมกน วณโรค โปลโอ หด หดเยอรมน และคางทม ทอกซอยด เปนสารพษทท าใหหมดสภาพความเปนพษ แตสามารถไปกระตนรางกายใหสราง

ภมคมกนได เชน วคซนคมกนโรคคอตบ บาดทะยก ขอด ท าใหรางกายเกดภมคมกนอยนาน ขอเสย ตองใชเวลาในการรอใหรางกายมการตอบสนองตอวคซนหรอแอนตเจน ซงใชเวลาประมาณ

4-7 วน ภมคมกนรบมา (Passive immunization) เปนวธทใหแอนตบอดแกรางกายโดยตรง เพอใหภมคมกน

เกดขนทนท โดยเตรยมไดจากการฉดเชอโรคทออนก าลงแลวเขาไปในสตว เชน มา กระตาย เพอใหรางกายของสตวดงกลาวสรางแอนตบอดขนมาตอตานเชอโรคนน แลวน าเลอดของมาหรอกระตายเฉพาะสวนทเปนของเหลวใส เรยกวา เซรม ซงมแอนตบอด ทตองการฉดใหผปวย

ถาเปนการท าใหรางกายไดรบภมคมกนโดยตรง สามารถตอตานโรคไดทนท เชน เซรมส าหรบคอตบ แกพษง แกพษสนขบา ภมคมกนรบมายงรวมไปถงภมคมกนทแมใหลก โดยไดรบแอนตบอดจากแมผานสายสะดอ และเมอทารกคลอดออกมาแลวดมนมแม จะไดรบภมคมกนตอไปอก เพราะในน านมแมระยะหลงคลอดมแอนตบอดอยดวย

ภมค มกนททารกรบจากแม ปองกนไดเฉพาะบางโรคเทานน เมอทารกเตบโตขน รางกายยงไมมภมคมกนโรคเกดเชออนๆ อกหลายโรค จงจ าเปนตองกระตนใหรางกายสรางภมคมกนโดยการฉดวคซนตางๆ เปนระยะตงแตแรกเกด

นอกจากน การฉดวคซนตองค านงถงวยเดกดวย เชน วคซนบซจปองกนวณโรค ตองฉดทนทหลงคลอด เพราะทารกในประเทศไทยมความเสยงทจะไดรบเชอวณโรคตงแตแรกเกด

การทแอนตบอด สามารถจบกบแอนตเจนไดอยางเฉพาะเจาะจงเทานน ท าใหตองระมดระวงเมอใหและรบเลอด เพราะบนผวเซลลเมดเลอดแดงกจะมแอนตเจนอย ความผดปกตของระบบภมคมกน ภาวะภมแพ เกดจากรางกายมปฏกรยาตอแอนตเจนบางอยาง เชน มปฏกรยาตอสารเคม ฝ นละออง เกสรดอกไม สารจากสตวทะเล ภมแพสามารถปองกนได โดยการหลกเลยงสงทแพ ภาวะภมแพ อาจเกยวของกบปจจยทางพนธกรรมดวย โรคทมผลท าลายภมคมกนของรางกายอยางรนแรง คอ โรคภมคมกนบกพรองหรอโรคเอดส (AIDS) ยอมาจาก acquired immune deficiency syndrome เปนกลมอาการของโรคทเกดจากการตดเชอไวรสชนด HIV ผปวยเอดสจะตดเชอชนดอนไดงายกวาปกต เชน วณโรค ปอดบวม เยอหมสมองอกเสบ โรคเรม โรคทองเสยเรอรง รวมทงมะเรงซงไมใชโรคตดเชอดวย HIV มลกษณะพเศษตางจากไวรสอนๆ คอ ไวรสชนดนท าลายเซลลเมดเลอดขาวโดยตรง นอกจากน HIV ยงมโอกาสกลายพนธไดงาย ซงรางกายไมสามารถก าจด HIV ใหหมดไปไมได เมอ HIV เขาสรางกาย จะแพรกระจายไปตามอวยวะตางๆ เชน ไขกระดก สมอง ปอด ไต โรคเอดสตดตอได 2 ทาง คอ

1. การมเพศสมพนธกบผทมเชอ HIV 2. ทางเลอด เชน การใชเขมฉดยาทปนเปอนเชอ HIV การตดเชอจากมารดาระหวางคลอด หรอ

การรบบรจาคเลอดจากผทมเชอ HIV

ใบงาน เรอง ภมคมกนของคน

รายวชา ชววทยา ผสอน น.ส. กลธดา แกนแกว โรงเรยนหนองหงพทยา กลมท...............................ชอกลม...............................................................................ชน.........................

ค าชแจง ใหนกเรยนเตมขอความลงในแผนผงความคดใหสมบรณ

ทภมคมกนของคน

.......................................... ..........................................

..........................

..........................

..........................

................................ .................................

.............................

............................

.............................

...........................

.............................

............................

............................

............................

.................................

.................................

.................................

.................................

ใบงานท 3.2เฉลยใบงาน เรอง ภมคมกนของคน

ค าชแจง ใหนกเรยนเตมขอความลงในแผนผงความคดใหสมบรณ

ภมคมกนของคน

.......................................... ..........................................

..........................

..........................

..........................

................................ .................................

.............................

............................

.............................

...........................

.............................

............................

............................

............................

.................................

.................................

.................................

.................................

ภมคมกนกอเอง ภมคมกนรบมา

วคซน ทอกซอยด

คอตบ

บาดทะยก

เซรม

แกพษง

แกพษสนขบา

จลนทรยทตาย จลนทรยทมชวต

โรคไอกรน

ไทฟอยด

อหวาตกโรค

วณโรค

โปลโอ

หด

หดเยอรมน

คางทม