องคความร

เรอง การจดการมลฝอยในชมชน

บทสรปองคความร

หลกการและเหตผล ปจจบนกรงเทพมหานครมปรมาณขยะทเพมมากขนทกป ซงเปนปญหาสาคญและมแนวโนม

ทจะเพมมากขนเรอยๆ ทงนเนองจากความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจ การเพมขนของจานวนประชากร ตลอดจนพฤตกรรมการอปโภคบรโภคของคนเราเรมเปลยนไป จากเดมทเคยใชตะกราเวลาไปจายตลาด ใชปนโตใสอาหาร แตปจจบนมการใชสนคาทมบรรจภณฑจาพวกพลาสตก โฟม แกว กระดาษ โลหะ อลมเนยม เพมขนเรอยๆ ทาใหเกดปรมาณมลฝอยสงขนตามไปดวย อกทงประชาชนยงขาดความรความเขาใจในการคดแยกมลฝอยและประโยชนจากการคดแยกมลฝอย จงตองมการจดเวทแลกเปลยนเรยนรเกยวกบ การจดการมลฝอย เพอปลกจตสานกและในประชาชนมสวนรวมในการแกไขปญหามลฝอยในชมชน

วตถประสงค เพอใหประชาชนในชมชนราชวลลภ 3 และเจาหนาทสานกงานเขตพญาไท ไดรบความร มความ

ตระหนกการคดแยกขยะและการนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนไดอยางถกตองเหมาะสม

กลมเปาหมาย ประชาชนในชมชนราชวลลภ 3 และเจาหนาทสานกงานเขตพญาไท ไดรบความรเกยวกบการจดการ

มลฝอยในชมชน และนาขยะมลฝอยกลบไปใชประโยชนตอได

ระยะเวลาดาเนนการ วนศกรท 12 มถนายน 2558

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ประชาชนในชมชนราชวลลภ 3 และเจาหนาทสานกงานเขตพญาไท มการแลกเปลยนความร

แนวทางในการจดการมลฝอยโดยชมชน 2. ประชาชนในชมชนราชวลลภ 3 และเจาหนาทสานกงานเขตพญาไท มจตสานกในการคดแยก

และลดปรมาณมลฝอย

ประเภทของขยะมลฝอย 1. การคดแยกขยะมลฝอย แบงออกเปน 4 ประเภท ดงน

1.1 ขยะอนทรยหรอมลฝอยยอยสลาย คอ ขยะทเนาเสยและยอยสลายไดเรว สามารถนามาหมก ทาปยได เชน เศษผก เปลอกผลไม เศษอาหาร ใบไม เศษเนอสตว เปนตน ซงขยะประเภทนสามารถนามาทาเปนปยนาจลนทรยชวภาพ ปยหมกจากใบไม กงไม

1.2 ขยะรไซเคลหรอมลฝอยทยงใชได คอ บรรจภณฑ หรอวสดเหลอใช ซงสามารถนา

กลบมาใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ กระปองเครองดม เศษพลาสตก เศษโลหะ อลมเนยม ยางรถยนต กลองเครองดมแบบ UHT เปนตน

1.3 ขยะอนตรายหรอมลฝอยอนตราย คอ ขยะทมองคประกอบหรอปนเปอนวตถอนตรายชนดตางๆ ซงไดแก วตถระเบด วตถไวไฟ วตถออกซไดซ วตถมพษ วตถอยางอน ไมวาจะเปนเคมภณฑหรอสงอนใดทอาจทาใหเกดอนตราย แกบคคล สตว พช ทรพยสนหรอสงแวดลอม เชน ถานไฟฉาย หลอดฟออเรส-เซนต แบตเตอร โทรศพทเคลอนท ภาชนะบรรจสารกาจดศตรพช กระปองสเปรยบรรจสหรอสารเคม ยาหมดอายเปนตน

1.4 ขยะทวไปหรอมลฝอยทวไป คอ ขยะทมลกษณะทยอยสลายยาก และไมคมคาสาหรบการนากลบมาใชประโยชนใหม เชน หอพลาสตกใสขนม ถงพลาสตกบรรจผงซกฟอก พลาสตกหอลกอม ซองบะหมกงสาเรจรป ถงพลาสตกเปอนอาหาร โฟมเปอนอาหาร เปนตน

2. การลดปรมาณมลฝอยโดยใชหลก 3 R ไดแก 2.1 Reduce (ลดการใช) เปนการลดการผลต เชน ใชถงผาแทนถงพลาสตก ใชสนคาทม

คณภาพ มหอบรรจภณฑนอย ใชจานแทนโฟม เปนตน

2.2 Reuse (ใชซา) เปนการนากลบมาใชใหมหรอใชอกครงหรอหลายๆ ครง เชน การซอมอปกรณตางๆ มาให การนากระดาษหนาเดยวมาใชรางหนงสอ เปนตน 2.3 Recycle (นากลบมาใชใหม) เปนการนาวสดทหมดสภาพแลวหรอทใชแลวมาแปรสภาพดวยกระบวนการตางๆ เพอนากลบมาใชหรอแปรรปเปนผลตภณฑใหม เชน แจกกนดอกไมจากขวดพลาสตก ,กระปองนาอดลมนามาเปนกลองใสกระดาษทชช เปนตน

ทงนขยะทยอยสลายได เชน เศษผก เศษอาหาร และเปลอกผลไม สามารถนาไปทาปยนาจลนทรยชวภาพ และปยหมกใบไม กงไมได ซงเปนการชวยลดปรมาณขยะในชมชนไดอกทางหนง รวมทงยงสามารถนาปยนาจลนทรยชวภาพมารดนาตนไม ลดการกอกวนของแมลงโดยไมตองใชปยเคมและยาฆาแมลง เปนตน

การทาปยนาจลนทรยชวภาพ ดงน

1. วสด/อปกรณ ประกอบดวย 1.1 เศษผลไม, เศษผก ประมาณ 3 กโลกรม 1.2 กากนาตาล ประมาณ 1 ลตร 1.3 ถงนามฝาปดมดชด 1 ใบ 1.4 ถงปย 1 ใบ 1.5 เชอก 1 เสน 1.6 นาเปลา 10 ลตร

2. วธขนตอนการทา มดงน

2.1 นาเศษผลไม, เศษผก มาหนเปนชนเลกๆ ประมาณ 3 กโลกรมนามาผสมกบกากนาตาล ประมาณ 1 ลตร แลวคลกเคลาใหเขากน

2.2 นาเปลอกผลไม, เศษผก ทคลกเคลาเรยบรอยแลวนามาใสในถงปยแลวนาเชอกมดปากถงใหเรยบรอย

2.3 นาถงปยใสถงนา แลวเทนาเปลา ประมาณ 10 ลตรลงในถงแลวปดฝาถงใหมดชด 2.4 นาถงดงกลาวตงไวในทรม ใชระยะเวลาการหมกประมาณ 15 วน ถงจะใชนาหมกฯ

ได ในระหวางนนหามเปดฝาถงนาจะไดหวเชอจลนทรยคณภาพสง

3. ประโยชนทไดรบ 3.1 ชวยดบกลน จลนทรยในนาหมกชวภาพ จะชวยสลายอนทรยวตถ ไขมนในโถสวมให

หมดไปอยางรวดเรว, ทอนาทง, บอดกไขมน เปนตน 3.2 จลนทรยในนาหมกชวภาพ จะชวยยอยสลายเศษพชผกเศษอาหาร โดยแปรสภาพ

เปนธาตอาหารหลก และธาตอาหารอนๆ แทนการใชปยเคมแกตนไม ทาใหตนไมเจรญเตบโตสมบรณ และแมลงศตรพชไมรวบกวน

3.3 เมอนาไปเทใสแหลงนาตางๆ ซงมอนทรยสารหมกหมมเนาเสย จลนทรยในนาหมกชวภาพจะชวยยอยสลายอนทรยวตถเพมออกซเจน ใหตกตะกอนและจมไปเบองลาง ทาใหนาใส

4. วธใช 4.1 เทในโถปสสาวะ, โถสวม, ทอนาทง, บอดกไขมน, รดกองขยะ, พนทบรเวณสกปรกม

กลนเหมน ผสมนา 1 : 10 สปดาหละ 1 – 2 ครง 4.2 รดพชผกสวนครว ผสมนา 1 : 500 สปดาหละ 1 – 2 ครง 4.3 รดไมดอกไมประดบ ผสมนา 1 : 500 โดย 5 วน รด 2 ครง 4.4 ผสมนาจลนทรยชวภาพ 1 สวน : นา 500 สวน ใชฉดหรอรดทใบหรอโคนตนไม

สปดาหละ 3 – 4 ครง จะทาใหตนไมเจรญเตบโตไดด ลดการกอกวนของแมลงโดยไมตองใชปยเคมและยาฆาแมลง การทาปยหมกจากใบไม กงไม ดงน

1. วสด/อปกรณ ประกอบดวย 1.1 ตะกราใสผลไมหรอถงคอนกรต 1 ใบ 1.2 ใบไมแหง, กงไม (ทบดยอยละเอยด) 1 กโลกรม 1.3 เศษผก,ผลไม 3 กโลกรม

1.4 ปยนาจลนทรยชวภาพ   

2. วธขนตอนการทา มดงน 2.1 นาใบไมแหง, กงไม (ทบดยอยละเอยด)ประมาณ 1 กโลกรมตอเศษผก,เศษผลไม 3

กโลกรม และปยนาจลนทรยชวภาพรดคลกเคลากนใหทวพอใหชน 2.2 นาใบไมแหง, กงไม (ทบดยอยละเอยด), เศษผก,ผลไม และปยนาจลนทรยชวภาพ

คลกเคลาใหเขากนดแลวเทใสตะกราผลไมทเตรยมไว (ภาชนะทใสตองเปนภาชนะทมรระบายอากาศ) และเราสามารถเตมเศษอาหารลงไปไดทกวน จนกวาจะเตมถงได เพยงแตมหลกสาคญคอ ทกครงทเตม จะตองคลกเศษอาหารกบใบไมใหเขากนเสมอ ใชเวลา 45 วน จงจะนามาใชประโยชนได ทสาคญควรวางถงไวในทรม และเปนบรเวณทสามารถปลอยใหนาจากถงไหลซมออกมาได เพราะหากในถงมความชนมากเกนไป กอาจจะมนาไหลออกมาจากดานลางบางเลกนอย

3. ประโยชนทไดรบ 3.1 สามารถนาปยหมกใบไมแหงไปผสมกบดนเพอปรบโครงสรางดนใหดขน เหมาะสาหรบ

การปลกตนไม 3.2 ชวยทาใหดนรวนซย ระบายนา และถายเทอากาศในดน ทาใหพชเจรญเตบโตไดด พช

สามารถดดธาตอาหารไปใชไดงายขน 3.3 ลดคาใชจายในการซอปยใสตนไม

แลกเปลยนความรเกยวกบการจดการมลฝอยในชมชน ในชมชนราชวลภล 3 มการจดการมลฝอยในชมชนมหลายโครงการดงน

1. โครงการธนาคารขยะ เปนการชวยลดปรมาณขยะกอนนาไปทง ชวยสรางจตสานกในการคดแยกขยะ และรกษาสงแวดลอมภายในชมชน ซงมขนตอนการดาเนนงานดงน

1. ใหสมาชกชมชนสมครเปนสมาชกและลงชอในสมดทะเบยนคมสมาชก 2. สมาชกรบสมดคมอฝากเงนธนาคารขยะ 3. เมอสมาชกนาขยะมาขาย ธนาคารขยะฯ จะคดเงนตามราคาของประเภทนนๆ ในกรณทเปนสมาชกของธนาคารขยะ จะลงบนทกยอดเงนทไดจากการขายไวใน สมดเงนฝาก เชนเดยวกบธนาคารทวไป

ผลตอบแทนทไดรบ 1. ดอกเบย 3% ตอป 2. รบของทระลก

3. ผมยอดฝากสงสดสามอนดบแรกประจาป รบมอบรางวลพเศษจาก ผอ.ร.1 พน.4รอ.

2. โครงการปลกพชผกสวนครวปลอดสารพษ เปนการปลกพชผกสวนครว โดยไมไดใช

สารเคม ซงเปนการชวยลดปรมาณขยะอกทางหนง มขนตอนการทาดงน

1. ขดแปลงเพอแยกผกแตละชนดนาเมลดลงปลก โดยหวาน หรอหยอดเปนหลมกไดแลวคลมดวยฟาง สวนสมนไพร ไมยนตน ขดหลมนาเศษใบไมแหงรองกนหลม รดดวยนาปยหมกจลนทรยทงไวแลวนาตนพชทตองการลงปลก

2. รดนาใหชมอยางสมาเสมอประมาณ 10 วน เมอผกมใบ 2 – 3 ใบใหแยกบรเวณทหนาแนน นาไปปลก ใหมระยะหางระหวางตน 15 – 20 ซม. หลกจากแยกปลกใหใสปยรดนาใหชมเชา – เยน, ฉด – พน ดวยปยหมกจลนทรย ในอตราสวนผสม 1 ชอนแกง ตอนา 10 ลตร 1 – 2 ครงตอสปดาห ใหผกเจรญเตบโต แมลงไมรบกวน จะไดผกทปลอดสารพษ

ผลผลตทได 1. ผลผลตทไดจากผกสวนครวแบงใหกาลงพล/สมาชกไปรบประทาน สวนทเหลอ

นาไปขายตลาดนด ร.1 รอ. หกตนทนและรายจายอนๆ แลวทเหลอนาไปขยายผลตอยอดโครงการตอไป

3. โครงการเพาะเลยงไสเดอน นาเศษผก เปลอกผลไม หรอเศษอาหารทเหลอจากโรงอาหาร หรอในครวเรอน มาเพาะเลยง สามารถนาไปจาหนายเปนรายไดใหกบชมชน

4. โครงการเลยงปลานาจดในกระชง นาเศษผก ขนมปง เศษอาหาร มาเลยงปลา ผลผลตท

ไดนาไปจาหนายเปนรายไดใหกบชมชน

สรปผลทไดจากการแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการจดการมลฝอย จากการจดเวทแลกเปลยนเรยนร เกยวกบการจดการมลฝอยในชมชนราชวลลภ 3 สามารถ

นาความรทไดมาปรบใชในจดโครงการตาง ๆ ดงน โครงการธนาคารขยะ เนองจากสานกงานเขตพญาไท มการจดกจกรรม “ธนาคารขยะ” โดย

ใหแตละฝายชวยกนคดแยกมลฝอยกอนทง โดยทาเปนภาพรวมของแตละฝายแลวนน และจากการจดเวทแลกเปลยนเรยนรมาปรบใชโดย

1. เชญชวนใหเจาหนาทแตละฝายสมครสมาชกธนาคารขยะเปนรายบคคล 2. จดทาทะเบยนคมรายชอสมาชก เมอสมาชกนาขยะมาขายใหจดลงบนทกปรมาณขยะ แตละประเภท และจานวนเงนทสมาชกจะไดรบจากการนาขยะแตละประเภทมาขาย

3. จดทาสมดคมอฝากเงนธนาคารขยะ 4. สรางแรงจงใจใหกบสมาชกธนาคารขยะ เชน สมาชกทนาขยะมาขายมากทสดในแตละเดอนจะไดรบของทระลกจากฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ เปนตน

โครงการปลกพชผกสวนครวปลอดสารพษ ซงชมชนราชวลลภ 3 เปนการปลกผกไฮโดร- โปนกสปลอดสารพษ ในสวนของสานกงานเขตพญาไทมการปลกพชผกสวนครวปลอดสารพษ โดยใชพนทบรเวณสวนพญาไทภรมย ซงเปนการปลกพชผกแบบลงดน ทงน สามารถนาความรทไดจากการแลกเปลยนเรยนรในเรองการปลกผกไฮโดรโปนกสมาปรบทดลองปลกในสวนพญาไทภรมยได รวมทงผลผลตทไดนามาขายใหกบเจาหนาทของสานกงานเขตพญาไทในราคายอมเยาว และใชเปนแปลงสาธตสาหรบผทสนใจทงภาครฐและเอกชน

โครงการเพาะเลยงไสเดอน เปนโครงการทฝายรกษาสานกงานเขตพญาไท สามารถนาไปตอยอดจากการนาเศษผก เปลอกผลไม ทเหลอจากการทาปยนาจลนทรยชวภาพมาเลยงไสเดอนได เมอไสเดอนโตเตมทสามารถนาไปจาหนายเปนรายไดตอไป

ภาพประกอบการจดเวทแลกเปลยนเรยนรเกยวกบการจดการมลฝอยในชมชน (ชมชนราชวลลภ 3)