รายงานการพฒนาผเรยน

เรอง การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

โดย

ครผด าเนนงาน

นางองคณา วงศเขยว

โรงเรยนเวยงมอกวทยา อ าเภอเถน จงหวดล าปาง

โรงเรยนเวยงมอกวทยา รวมกบคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏล าปาง

กนยายน ๒๕๕๘

ชอผลงาน การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖

โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching) ชอครผด าเนนงาน นางองคณา วงศเขยว

ระยะเวลาทด าเนนงาน เดอน สงหาคม ถง กนยายน ๒๕๕๘

_____________________________________________________________________

ความเปนมา/สาเหตของปญหาทพบในการจดการเรยนร

การอานเปนเครองมอส าคญในการด ารงชวตในสงคมท าใหบคคลมคณภาพชวตทด ดวยเหตนผทเกยวของทางการศกษาจงตระหนกถงความส าคญของการสอนอาน รวมทงสนใจเทคนคใหม ๆ เพอใชประกอบกจกรรมการสอนและใหนกเรยนประสบความส าเรจทางการเรยน

จากประสบการณสอนวชาภาษาไทย ระดบชนมธยมศกษาปท ๖ พบวานกเรยนอานเรองแลวไมเขาใจเนอเรองไมสามารถสรปความหรอจบใจความส าคญจากสงทอานได อกทงยงไมกลาแสดงความคดเหนหรอไมกลาถามครเมอมปญหาหรอขอสงสยใด ๆสวนครกยงคงใชวธการสอนแบบเดม คอ ครยงเปนศนยกลางการเรยนการสอน ท าใหนกเรยนมบทบาทในกจกรรมหองเรยนนอยมาก นอกจากนครกมไดสอนหรอแนะน ากลวธการอานทจ าเปน อนจะชวยใหนกเรยนน ากลวธดงกลาว ไปใชชวยในการท าความเขาใจในการอานใหดขน จากการใชวธสอนของครดงกลาว จงท าใหนกเรยน มผลการเรยนดานการเรยนวชาภาษาไทยอยในระดบทไมนาพอใจ

สาเหตส าคญอกประการหนง คอ บรรยากาศในชนเรยนทครผสอนยดตวเองเปนศนยกลาง ผเรยนไมมโอกาสแสดงความคดเหนและมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ผสอนมกจะไมเปดโอกาสใหผเรยนไดอานเพอจบใจความดวยตนเอง โดยผสอนใหเนอเรองมาอานพรอมกบค าถามเกยวกบเรองทอาน การสอนลกษณะนมไดเนนกระบวนการของการอานใหตอเนองโดยการอานจบใจความ ( Reading for Meaning ) ในการฝกทกษะการอาน พบวา ครสวนใหญใชวธสอนโดยอาน ใหนกเรยนฟง จากนนถามค าถามใหนกเรยนตอบ ครยดตวเองเปนศนยกลางท าใหนกเรยนไมมโอกาสไดฝกทกษะเทาทควร และทพบมากคอการสอนบรรยาย ทองจ า ท าใหนกเรยนขาดโอกาสทจะรวมแสดงความเหนและท ากจกรรมตาง ๆไมมโอกาสท างานรวมกน ไมมการระดมสมองปรกษาหารอ เพอแกปญหาตางๆรวมกน จากสภาพดงกลาวยอมเกดผลกระทบตอพฤตกรรมทางการเรยนของนกเรยนทไมพงประสงค กลาวคอ เปนการเรยนแบบแขงขน ขาดความเหนอกเหนใจ ขาดปฏสมพนธซงกนและกน ผทเรยนออนเกดความทอแทและหมดก าลงใจทจะเรยน

จากการศกษาวธการสอนแบบแลกเปลยนบทบาท (Reciprocal Teaching) ซงพฒนาขนโดย พาลนซารและบราวน (Palincsar and Brown,๑๙๘๔) เปนวธสอนเพอชวยสงเสรมใหผเรยน เกดอภปญญา (ความร ความคด) โดยเนนการฝกฝนใหผเรยนไดตระหนกถง กลวธในการอาน ๔ ชนด ไดแก การตงค าถาม (Questioning ) การสรปความ (Summarizing) การเพมความกระจาง (Clarifying ) และการคาดการณลวงหนา (Predicting) ซงลวนเนนกระบวนการทางอภปญญา และตรวจสอบความเขาใจ กลวธเหลานจะท าใหผอานเขาใจและจดจ าเรองราวทอานไดอยางแมนย า ท าใหผเรยนมการใชความคดตลอดเวลา เพราะตองพยายามคดหาขอมลและใชเหตผลตางๆมาประกอบคกนกบการใชกลวธทง ๔ เพอใหผเรยนตระหนกในขณะอานวาตนเองเกดการเรยนรและเขาใจในสงทอานมากนอยเพยงใด เนองจากกลวธการตงค าถามและการคาดการณลวงหนาเกยวกบเรองทอานนน จะท าใหผเรยนสนใจและเอาใจใสทรายละเอยดของขอมลทอานและท าใหผเรยนจดจ าและเขาใจขอมลไดดขน สวนการสรปความจะชวยใหผเรยนสามารถจบใจความส าคญจากเรอง ทอาน ท าใหจ าขอมลไดดขน

การสอนอานแบบแลกเปลยนบทบาท (Reciprocal Teaching)เปนวธสอนทสามารถ พฒนาความเขาใจในการอานของนกเรยนได เหมาะส าหรบใชกบนกเรยนทมปญหาในการอาน เนองจากวาวธสอนนไดใหความส าคญตอการมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอนของนกเรยน โดยจดใหมการแลกเปลยนบทบาทระหวางครกบนกเรยน เพอเปนผน าการอภปรายเกยวกบเนอหา ทอานผานการใชกลวธการอาน ๔ อยาง ไดแก การพยากรณ (Predicting) การตงค าถาม (Questioning) การสรางความเขาใจใหชดเจน (Clarifying) และการสรปความ (Summarizing) ซงจะสงผลท าใหนกเรยนเกดความเขาใจในเรองทอาน และไดควบคมความเขาใจของตนเองในขณะอาน ดวยเหตผลดงกลาวขางตน ครผด าเนนงานจงจดกจกรรมการเรยนการสอนดวยเทคนคการสอนการอานแบบแลกเปลยนบทบาท บรณาการกบการใชแผนผงความคด (Mind map) ชวยพฒนาความสามารถทางดานการเรยนการสอน เพอใหผเรยนฝกการใชทกษะการคดและใชความสามารถของสมองใหมกระบวนการคดทเชอมโยงกน อนวธการเสรมแรงวธหนงซงจะน ามาพฒนาความ สามารถทางดานการอานเพอความเขาใจใหมประสทธภาพดยงขน

ครผด าเนนงานเลงเหนความส าคญของการวดผลการจดการศกษาขนพนฐานอนสงผลตอการคดเลอกเขาศกษาตอในสถาบนอดมศกษา อกทงเพอน าผลการพฒนาไปใชในการปรบปรงคณภาพการเรยนการสอนของโรงเรยน จงพฒนาผเรยนดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน(Reciprocal Teaching) แนวทางการแกปญหา/นวตกรรม จดกจกรรมการสอนอานดวยเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

๑. นกเรยนและครจดกจกรรมการเรยนรแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)ระหวางการพฒนาการเรยนการสอนเพอพฒนาการเขยนผงความคดจากเรองทอาน ตามขนตอนตอไปน

ครอธบายถงขนตอนและรายละเอยด (Think aloud) เพอใหนกเรยนมองเหนกระบวนการคดทเปนรปธรรมกลวธการอานทเหมาะสม กลาวคอการแสดงแบบอยางการใชกลวธ การสรปความ (Summarizing) การตงค าถามจากเนอเรองทอาน (Questioning) การสรางความเขาใจใหชดเจน (Clarifying) และการพยากรณถงเนอเรองทจะเกดขนตอไป (Predicting) ควรจะกระท าในลกษณะทเปนธรรมชาตและตองค านงถงตอไปน

- การพยากรณ (Predicting) เปนการคาดคะเนสงทผเขยนจะกลาวถงตอไปโดย นกเรยนตองกระตนและใชความรเดมของตนทสมพนธกน การพยากรณชวยใหนกเรยนรจดมงหมายของการอาน ชวยสรางโอกาสในการเชอมโยงขอมลใหมจากบทอานเขากบความรเดมและนกเรยนไดใชโครงสรางของบทอานในกระบวนการอาน

- การสรางค าถาม (Questioning) ชวยใหนกเรยนมโอกาสในการหาขอมลชนดตางๆซงเกยวของกบค าถามทควรจะถาม การก าหนดกรอบของค าถาม และการทดสอบตนเอง การถามตนเองท าใหนกเรยนมความกระตอรอรนในกระบวนการอานมากขน

- การสรปความ (Summarizing) ประกอบดวยการหาและการถายทอดใจความส าคญของเรองทอานและท าใหเกดการรวบรวมขอมลจากบทอาน

- การสรางความเขาใจใหชดเจน ( Clarifying ) เปนสงทส าคญและมประโยชนมากตอนกเรยนทมปญหาดานความเขาใจ เพราะจะท าใหนกเรยนตระหนกถงสาเหตของการไมเขาใจ บทอานอยเสมอในขณะอาน เชน การซกถาม การอานซ าและการใชพจนานกรม

๒. การอภปรายกลมจะใหความส าคญทงเนอเรองของบทอานและความเขาใจในกลวธ ๓. ครใหขอมลยอนกลบตอการพฒนาระดบความสามารถของนกเรยน ๔. ความรบผดชอบในกจกรรมความเขาใจตางๆถกโอนจากครไปสนกเรยน โดยครตอง

จดเตรยมสงตาง ๆเพอชวยเหลอนกเรยนในการด าเนนกจกรรมตาง ๆเหลานน ครตองใชทง การอธบาย การสอน การแสดงแบบอยางและการฝกปฏบต แลวคอยๆ ถอนตวออกจากกระบวน การชวยเหลอตาง ๆจนกระทงนกเรยนประสบความส าเรจในการอานไดดวยตนเอง จดกจกรรมการใชแผนผงความคด (Mind map) จากเรองทอาน

๑. นกเรยนอานทบทวนเนอหาในบทเรยนหลงการเรยนการสอนดวยตนเองอกครง

๒. นกเรยนถายทอดความรทไดจากการอานดวยการเขยนแผนผงความคด(Mind map) เพอใหนกเรยนเกดความเขาใจจากเรองทอาน โดยน าไปประยกตใชและสามารถถายทอดใหผอน เขาใจได

นวตกรรมทใชในการพฒนาผเรยนดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน

ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน(Reciprocal Teaching)

๑. แบบทดสอบกอนและหลงเรยนการพฒนาผเรยน

๒. ใบความรและตวอยางการเขยน Mind map

๓. เนอหาในต าราเรยน “หลกภาษาและการใชภาษา” สาระการเรยนรวชาภาษาไทย

ระดบชนมธยมศกษาปท ๖ ทใชในกจกรรมการเรยนการสอน จ านวน ๕ เรอง คอ

๔.๑ เรอง กาพยเหเรอ

๔.๒ เรอง การอานวนจสาร

๔.๓ เรอง การอานในชวตประจ าวน

๔.๔ เรอง การเขยนเพอสอสาร

๔.๕ เรอง ระดบภาษาและอทธพลของการใชภาษา

๔. ใบกจกรรม “ถายทอดความร สผงความคด” การสราง Mind map จากเรองทอาน

๕. ใบกจกรรมขนทบทวน สะทอนความร หนเปนคร ถาม-ตอบ ดวยตนเอง

๖. แบบประเมนการสงเกตพฤตกรรมการเรยนการสอน

วตถประสงคของการด าเนนงาน

๑. เพอใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอนวชาภาษาไทย โดยใชเทคนค

การสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)ระหวางครกบนกเรยน

๒. เพอเสรมสรางทกษะดานการอานดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคด (Mind map)

จากเรองทอาน

วธการด าเนนงาน

การด าเนนกจกรรมการพฒนาผเรยนดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน

โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน(Reciprocal Teaching) ของนกเรยนทก าลงศกษาอยระดบ

ชนมธยมศกษาปท ๖/๑ และชนมธยมศกษาปท ๖/๒ ภาคเรยนท ๑ ปการศกษา ๒๕๕๘ จ านวน ๔๔

คน โดยครผสอนไดด าเนนงานตามล าดบตอไปน

๑. ประชากรเปาหมาย

นกเรยนโรงเรยนเวยงมอกวทยา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต ๓๕

ทก าลงศกษาอยระดบ ชนมธยมศกษาปท ๖/๑ และชนมธยมศกษาปท ๖/๒ ภาคเรยนท ๑

ปการศกษา ๒๕๕๘ จ านวน ๔๔ คน

๒. เครองมอทใชในการด าเนนงาน

๒.๑ ทดสอบกอนการพฒนาผเรยน (Pretest) และแบบทดสอบหลงการพฒนาผเรยน

(Posttest)

๒.๒ บทเรยนในหนงสอเรยน “หลกภาษาและการใชภาษา” สาระการเรยนรวชา

ภาษาไทย ระดบชนมธยมศกษาปท ๖ ทใชในกจกรรมการเรยนการสอน จ านวน ๕ เรอง คอ

๑) เรอง กาพยเหเรอ

๒) เรอง การอานวนจสาร

๓) เรอง การอานในชวตประจ าวน

๔) เรอง การเขยนเพอสอสาร

๕) เรอง ระดบภาษาและอทธพลของการใชภาษา

๓. กระบวนการด าเนนงาน

กจกรรม กระบวนการ เครองมอ วดประเมนผล

ผลงาน

ทดสอบกอนการพฒนานกเรยนเรยนดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖

แบบทดสอบ -

โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน(Reciprocal Teaching)

จดกจกรรมการเรยน การสอน โดยใชวธการเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน

๑. นกเรยนท าความเขาใจเกยวกบการวางแผนความคดและฝกทกษะถายทอดความคดหรอขอมลตางๆลงสกระดาษในรปแบบแผนผงความคด (Mind map) จากเรอง ทอาน

๒. นกเรยนอานในใจบทเรยน ทครก าหนดใหและเขยนแผน ผงความคดจากเรองทอาน

- แบบสงเกตพฤตกรรม - แบบฝกกจกรรม “ถายทอดความร สแผนผงความคด” การสราง Mind map จากเรองทอาน จ านวน ๕ แผนผง

จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

๑. หลงจากนกเรยนเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน ในแตละบทเรยนแลว นกเรยนฝกทกษะพนฐาน ๔ วธ ไดแก การตงค าถาม การคาดคะเน การสรป การอธบายขยายความจนเกดความเขาใจ

๒. นกเรยนปฏบตกจกรรมตาม กระบวนการเรยนการสอนโดยครแสดงบทบาทดงน ก. สรปสาระส าคญจากการฝกถายทอดความร สแผนผงความคด” การสราง Mind map จากเรองทอาน ข. นกเรยนฝกการตงค าถามและตอบค าถามจากบทเรยนดวยตนเอง ค. ครถามค าถามเกยวกบเนอหาส าคญจากเรองทอาน ๑-๒ ค าถาม โดยเลอกสวนทยากของบทเนอหา

- แบบสงเกตพฤตกรรม - แบบฝกกจกรรมทบทวนสะทอนความร หนเปนคร ถาม-ตอบ ดวยตนเอง จ านวน ๕ แบบฝก

กจกรรม กระบวนการ เครองมอ วดประเมนผล

ผลงาน

มาอธบายเพอใหนกเรยนเขาใจ ครทบทวนขนท ๑-๓ จนเหนวา

นกเรยนมความคลองแคลวขน จ. จากนนครเปลยนบทบาทใหนกเรยนเปนผน าตามขนตอนเมอจบบทเรยน ครและนกเรยนชวยกนสรปความคดส าคญของบทอาน และประเมนวานกเรยนตอบค าถามไดดเพยงใด ด าเนนขนตอนไดดเพยงใดการทจะประสบความส าเรจในการอานขนอยกบประสทธภาพของคร ๒ ประการ คอ - ประการแรก ครแสดงกจกรรมทง ๔ ขน ขณะทสนทนาเกยวกบเนอหาในบทเรยนนกเรยน ไดเหนครแสดงกจกรรมเปนตวอยาง นกเรยนทกคนเขาใจบทบาทของคร - ประการทสอง ขณะทนกเรยนแสดงบทบาทในการเปนผน า การอาน ครประเมนการแสดงกจกรรมของนกเรยนพรอมทงใหขอเสนอแนะ จากการเรยนการสอนแบบแลกเปลยนบทบาท จะท าใหนกเรยนไดเขาใจถงวธการตางๆ ซงเมอนกเรยนไดฝกบอย ๆจนช านาญนกเรยนจะสามารถพฒนาการอานของตนใหมความ

เขาใจดานการอานอยางมประสทธภาพ

ทดสอบหลงการพฒนานกเรยนดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน(Reciprocal Teaching)

แบบทดสอบ -

ผลการด าเนนงาน

๑. จากการใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching) ระหวางครกบนกเรยนในกจกรรมการเรยนการสอนวชาภาษาไทย ท าใหผเรยนเกดอภปญญา (ความร ความคด) โดยไดเนนการฝกฝนใหผเรยนไดตระหนกถง กลวธในการอาน ๔ ชนด ไดแก การตงค าถาม (Questioning ) การสรปความ (Summarizing) การเพมความกระจาง (Clarifying ) และการคาดการณลวงหนา (Predicting) ซงเปนการเนนกระบวนการทางอภปญญาและตรวจสอบ ความเขาใจ กลวธเหลานสงผลใหนกเรยนเกดความเขาใจและจดจ าเรองราวทอานไดอยางแมนย า

๒. กจกรรมการเสรมสรางทกษะการอานดวยการเขยนแผนผงความคด (Mind map) จากเรองทอาน นกเรยนสามารถท าความเขาใจในเรองทอานไดดยงขน จากการใชวธสอนของครดงกลาว มแนวโนมชวยพฒนาผลการเรยนดานการเรยนวชาภาษาไทยของนกเรยนใหอยในระดบทนาพอใจได สงเกตจากผลคะแนนการทดสอบหลงการพฒนานกเรยนดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคดจากเรองทอาน

สรปและสะทอนผลการเรยนรจากการพฒนานกเรยน

ผลทเกดกบนกเรยน

๑. การใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching) ระหวางครกบนกเรยน

ท าใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอนวชาภาษาไทยไดดยงขน

๒. การเสรมสรางทกษะดานการอานดวยกจกรรมการเขยนแผนผงความคด (Mind map)

จากเรองทอาน ชวยใหนกเรยนมพฒนาความสามารถทางดานการอานเพอความเขาใจใหม

ประสทธภาพดยงขน

๓. นกเรยนไดแนวทางการอานอนสงผลตอการท าความเขาใจและจดจ าขอมลจากเรองทอาน

ไดดยงขน ซงสามารถน าไปปรบใชกบการอานต าราวชาอนๆได

ผลทเกดกบครผสอน

วธการสอนแบบแลกเปลยนบทบาท (Reciprocal Teaching) ชวยเปลยนแปลงบรรยากาศ

ในชนเรยน ซงจากทครผสอนเคยยดตวเองเปนศนยกลาง และผเรยนไมมโอกาสแสดงความคดเหน

และมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน ท าใหครมบทบาทในชนเรยนลดนอย และผเรยนเกด

การเรยนรตามวตถประสงคทคาดหวงไว

ประสบการณการพฒนาการพฒนานกเรยนดวยกจกรรมดงกลาว ชวยใหครผด าเนนงานได

พฒนาศกยภาพการปฏบตหนาทไดดยงขน ซงประกอบดวย การจดการเรยนร การพฒนาผเรยน

การบรหารจดการชนเรยน และทส าคญชวยใหครมแผนการด าเนนงานจดการเรยนรทมคณภาพยงขน

ภาคผนวก

ภาพประกอบกจกรรมการเรยนสอน

การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

ภาพประกอบกจกรรมการเรยนสอน

การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

ภาพประกอบกจกรรมการเรยนสอน

การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

ภาพประกอบกจกรรมการเรยนสอน

การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

ภาพประกอบกจกรรมการเรยนสอน

การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

ภาพประกอบกจกรรมการเรยนสอน

การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)

ภาพประกอบกจกรรมการเรยนสอน

การเขยนแผนผงความคดจากเรองทอานของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๖ โดยใชเทคนคการสอนแบบแลกเปลยน (Reciprocal Teaching)