การใหยาและวคซนสตวเลยง

การใหวคซนแกสตวเลยง (โดยเฉพาะอยางยงลกสนขและ

ลกแมว) ควรยกหนาทใหกบสตวแพทย ไมควรฉดวคซนเอง เพราะอาจ

เกดการผดพลาดในการฉด (เชน ฉดวคซนขณะมไข) และเกดปฏกรยา

ไมพงประสงคขนได เมอตองฉดวคซนตองปฏบตดงน

1. เรมใหวคซนกบลกสนขตงแตอาย 6 สปดาห และลกแมว

อายตงแต 7 สปดาห และใหตอเนองและใหซำตามโปรแกรมทแนะนำ

โดยสตวแพทย เพอเปนการกระตนใหมภมคมกนสงเพยงพอในการ

ปองกนโรค จากนนใหปละครง

2. หามใหวคซนกบลกสนขและลกแมวทเพงไดรบมาใหม

ตองใหปรบตวไดกบสงแวดลอมใหมกอน (เชน อาหาร และทอยอาศย)

3. ใหวคซนกบสตวเลยงทแขงแรง และไมปวยเปนไข

4. ใหสตวเลยงมสขภาพแขงแรงในขณะทำวคซน เชน ถายพยาธ

5. ถาเกดปญหาการแพวคซน เชน มไขสง ตวสน และนำลายไหล

ตองนำมาพบสตวแพทยทนท

6. งดอาบนำ 7 วนหลงทำวคซน

การใหวคซนกบสตวเลยงเปนสงทจำเปนอยางยงเพราะลด

โอกาสทจะเกดโรคตดตอ โดยทวคซนจะกระตนใหรางกายสรางภม

คมกนโรคแกสตว สารทอยในวคซนทกระตนใหรางกายสรางภมคมกน

เรยกวา สารกอภมตานทาน (antigen) ดงนนเมอนำลกสนขและลกแมว

มาเลยงจงตองรบปรกษาสตวแพทยเพอจดทำโปรแกรมการใหวคซน

ใหครบตามทแนะนำ

การใหวคซนจะชวยสรางภมคมกนใหแกรางกายไดดหรอไม

อยทการตอบสนองของสตวเลยงตอวคซนทใหซงขนอยกบหลายปจจย

ไดแก สขภาพสตว อาย ชนดของวคซน วธการใหวคซน และการไดรบ

เชอโรคกอนการทำวคซนหรอไม

วคซนทดจำเปนตองปลอดภย มประสทธภาพสง และไมมฤทธ

ไมพงประสงค

เมอใหวคซนแกสตวเลยงแลวอาจเกดอาการพษหรอฤทธไม

พงประสงค ตองรบแจงกบสตวแพทยทนท ฤทธไมพงประสงคทอาจพบ

ไดเมอใหวคซน ไดแก

1. เกดโรคจากเชอรนแรงทยงหลงเหลออย

2. แพวคซนแบบเฉยบพลน เชน อาเจยน นำลายไหล หายใจขด

และกลามเนอทำงานไมประสานกน

3. เกดโรคแทรกซอน เชน ปอดบวม

4. มไข ซม และไมกนอาหาร

5. มผลตอลกออนทำใหพการ และแทงลกได

6. เปนแผลหรอบวมบรเวณทฉด

วคซนทใชกบสตวเลยงแบงออกเปน 2 ชนดคอ วคซนเชอตาย

และวคซนเชอเปน

วคซนเชอตายเปนวคซนทเกดขนจากการทำลายเชอจลชพทง

จากการใชความรอนและสารเคม แตไมทำใหสวนทเปนสารกอภมตาน

ทานเสยหาย ยงสามารถกระตนใหรางกายสรางภมคมกนได ไดแก

วคซนโรคพษสนขบา และวคซนโรคเลปโตสไปโรซส

วคซนเชอเปนนนเปนวคซนทเกดขนจากการทำใหเชอจลชพ

ลดความรนแรงลง เมอใหเขาสรางกายจงกระตนใหสรางภมคมกนแทนท

จะทำใหเกดโรค ไดแก วคซนโรคไขหดสนข วคซนโรคลำไสอกเสบตดตอ

จากพารโวไวรส และวคซนโรคระบบทางเดนหายใจในแมว

โรคตดตอทเกดขนกบสนขทจำเปนตองทำวคซนปองกนไว ไดแก

โรคพษสนขบา โรคไขหดสนข โรคตบอกเสบตดตอ โรคเลปโตสไปโรซส

(โรคฉหน) โรคลำไสอกเสบตดตอจากพารโวไรวส โรคลำไสอกเสบตดตอ

จากโคโรนาไวรส และโรคหลอดลมอกเสบตดตอ

สวนโรคตดตอทเกดขนกบแมวทจำเปนตองทำวคซนปองกนไว

ไดแก โรคพษสนขบา โรคไขหดแมว โรคระบบทางเดนหายใจ โรคชองปาก

และลนอกเสบ โรคลวคเมย และโรคเยอบชองทองอกเสบตดตอ

การใหวคซนในสตวเลยง

ชนดของวคซน

โรคตดตอทตองทำวคซน

ขอปฏบตในการใหวคซน

ปฏกรยาไมพงประสงคจากการใหวคซน

เรยบเรยงโดยรศ.น.สพ.ดร. กมลชย ตรงวานชนาม

ภาควชาเภสชวทยาคณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ชน 5 อาคารเรยนและปฏบตการ คณะสตวแพทยศาสตรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน

www.pharmaco.vet.ku.ac.thTel: 02-5797537Fax:-02-579-7537

คณะสตวแพทยศาสตร

เมอสตวแพทยมความเหนวาตองใหยาเพอรกษาอาการเจบ

ปวยของสตวเลยง กจะสงยาเพอรกษาโรคตามการวนจฉยนน ถาเปนยา

ฉดจะดำเนนการโดยสตวแพทย แตถาเปนยาทใหกนหรอยาใชภายนอก

(เชน ยาทาแผล ยาหยอดตา และยาหยอดห) แลว สตวแพทยจะสงยาเพอ

ใหเจาของสตวไปดำเนนการใหยาเอง ดงนนเจาของสตวจงควรมความร

พนฐานเกยวกบการใหยา เพอทจะทำใหการรกษามประสทธภาพและ

ไมเกดการดอยา แตบางครงกมการใหยาโดยทสตวเลยงไมไดเจบปวย

เชน ยาถายพยาธ และยาบำรง เปนตน

ยาทใหสตวมหลายรปแบบตามวตถประสงคและความสะดวก

ในการให มทงรปยาฉด ยากน ยาสดดม และยาใชภายนอก ยาฉดและ

ยาสดดมนนดำเนนการโดยสตวแพทย สวนยากนและยาใชภายนอกนน

สตวแพทยจะบอกใหเจาของสตวเลยงไปดำเนนการเอง

ยากนทสตวแพทยมกจายใหกบสตวเลยง ไดแก ยาเมด ยาผง

ผสมนำ และยาไซรป สวนยาใชภายนอก ไดแก ครมทาผวหนง ยาหยอดตา

และยาหยอดห

1. ใชมอขางหนงเปดปากสนขเบา ๆ

2. ใชมออกขางหนงวางยาลงบนดาน

ในสดของลน

3. ปดปากสนข และใชมอลบคอ

4. เมอสนขเลยปาก แสดงวากลนยา

ลงไปในกระเพาะอาหารแลว ใหพดชมสนข

1. จบหวของสนขใหนง ใบหพบไปดานหลง

และทำความสะอาดหโดยใชนำยาลางห

หามใชไฮโดรเจนเปอรออกไซดและเบตาดน

เชดเดดขาด

2. หยอดยาใสห

3. นำใบหของสนขไปไวตำแหนงเดม จาก

นนใชนวนวดทกกหเพอใหยากระจายไดทวชองห

1. เขยาขวดยากอนแลวดดยาใสภาชนะ

ทใชปอนยา เชน กระบอกฉดยาพลาสตก

2. จบหนาสนขเงยขนเลกนอย

3. คอย ๆ ปลอยยาใสบรเวณดานขาง

ระหวางฟนกบรมฝปาก

1. ทำความสะอาดตาโดยใชสำลชบนำ

สะอาดหรอนำเกลอเชดขตาออก

2. คอย ๆ บงคบสนขและใหตาเปด วางมอ

ตรงดานหลงใบหนาของสนข เพอไมใหสนข

มองเหน

3. บบนำยาลงไปทตา ระวงอยาใหภาชนะ

ใสยาสมผสลกตาและปลอยใหยากระจาย

ทวตา

วธการใหยาสนข

รปแบบของยาทให

ขอควรระวงในการใหยาแมวคอ การใชเทาหนาขวน เพราะเลบ

แมวคมมาก จงตองมคนชวยจบขาหนาไวดวยเมอใหยาแมว การใหยา

หยอดตา และยาหยอดหใชวธเดยวกบทใหกบสนข สวนการปอนยานำ

ใชวธคลายกบการปอนยานำใหสนข โดยคอย ๆ ปลอยหรอฉดยาใสเขา

ไประหวางฟนดานหลงฟนเขยว แทนทจะคอย ๆ ปลอยหรอฉดยาใส

บรเวณดานขางระหวางฟนกบรมฝปากดงทปฏบตกบสนข แตการปอนยา

เมดใหแมวจะมขอแตกตางจากการปอนยาเมดในสนข เมอตองการ

ปอนยาเมดใหแมวตองปฏบตดงน

1. ใชนวหวแมมอและนวชของมอขางหนงกด

ปากแมวใหเปดกวางมากทสดโดยใหมออย

เหนอหวแมว

2. ใชมออกขางหนงรบใสยาในปากโดยใหเขา

ใหลกมากทสด แตตองระวงฟนเขยวของแมวดวย

3. รบปดปากแมว

วธการปอนยาเมดใหแมว

การเกบรกษายาการใหยาและวคซนสตวเลยงรศ.น.สพ.ดร. กมลชย ตรงวานชนาม

การใหยาในสตวเลยง

1. วธการปอนยาเมด

2. วธการปอนยานำ

3. วธใหยาหยอดตา

4. วธใหยาหยอดห

เมอไดรบยามาจากสตวแพทยตอง ตรวจสอบ วาไดรบยาถกตองหรอไม และตองเกบรกษาใหถกวธดวย ดงนนเมอไดรบยา จากสตวแพทย ควรกระทำดงน 1. เกบยาไวในสถานททสะดวก หยบใชงาย มอากาศถายเท แตไมถกแสงแดดหรอความรอนมาก และไมอยบรเวณทสตวเลยงสามารถ จะเขยเลนหรอกนไดเอง 2. เกบยาในตเยนในกรณทสตวแพทยแนะนำใหเกบในตเยน 3. ไมเกบยาตางชนดไวในซองเดยวกนหรอภาชนะบรรจเดยวกน 4. มชอยาหรอสรรพคณของยาปดอย 5. กอนใชยาตองสงเกตวายาตกตะกอนหรอเปลยนสหรอไม 6. ตรวจดวนหมดอายของยาหรอวนทรบยาซงเขยนไวทซองยา 7. ปดฝาขวดหรอปดถงยาใหสนทหลงจากใชยา

หลกการใชยาใหไดผล

ความลมเหลวจากการใชยา

การทจะใหยากบสตวเลยงใหมประสทธภาพ ดจนสตวมอาการดขนหรอหายจากอาการปวย ตองปฏบตดงน 1. ใหยาไดเตมขนาดตามทกำหนดไว 2. ใหยาดวยวธการให และเวลาทใหยาซำตามทแนะนำโดย สตวแพทย 3. ระยะเวลายาวนานในการใหยาตองเหมาะสมกบชนดของโรค นนคอตองใหยาจนหมดตามทสตวแพทยสง และตองมาตรวจซำตาม กำหนดนดหมาย 4. แตถาสงเกตวาไมมการตอบสนองทดตอการใหยาตองรบ ปรกษาสตวแพทย โดยไมตองรอใหยาจนหมด เพอทจะไดตรวจวนจฉย หรอเปลยนไปใชยาชนดใหมตอไป 5. ถามขอสงสยเกยวกบการใชยาตองสอบถามสตวแพทย 6. ถาเกดปฏกรยาไมพงประสงคกบสตวปวยจากการใชยา เชน อาเจยน นำลายไหล หายใจขด ตวสนและผวหนงเปนผนแดง ตองรบ ปรกษาสตวแพทยผสงจายยาทนท

การทยาไมใหผลทดในการรกษา อาจจะเนองจาก 1. รกษาดวยยาชาเกนไปจนชวยชวตสตวปวยไมทน 2. การวนจฉยไมถกตอง จงใชยาไมถกตอง ซงเปนความ รบผดชอบของนายสตวแพทย 3. ใชยาไมเหมาะสม เชน ใหยาขนาดตำเกนไป และระยะเวลา ทใหยาสนเกนไป 4. ใหยาทเสอมคณภาพ เชน ตกตะกอน สผดปกต และหมดอาย เปนตน 5. เชอแบคทเรยเกดการดอยา