ลำดับที่ 28 ศิลปะสร้างสรรค์เหรียญโปรยทาน

โดย : อาจารย์สายใจ เจริญรื่น พิมพ์ครั้งที่ 1 : มิถุนายน 2553 พิมพ์โฆษณาครั้งนี้ได้รับอนุญาตจากเจ้าของลิขสิทธิ์ตามกฎหมายแล้ว © สงวนลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 ไม่อนุญาตให้สแกนหนังสือ หรือคัดลอกเนื้อหาส่วนหนึ่งส่วนใดเพื่อการสร้างฐานข้อมูล อิเล็กทรอนิกส์ เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากสำนักพิมพ์และเจ้าของลิขสิทธิ์แล้วเท่านั้น บรรณาธิการเล่ม : ธีญาภัทร์ ฟองไชย์ ศรัณย์รัชค์ เชียงไกรเวช ออกแบบปก : อนุรักษ์ บัวกิ่ง รูปเล่ม : อดิศักดิ์ กุพันลำ ถ่ายภาพ : สิทธิพงษ์ เฉลิมกลิ่น พิมพ์ที่ : บริษัทพิมพ์ดี จำกัด เจ้าของผู้พิมพ์ผู้โฆษณา : บริษัทสถาพรบุ๊คส์ จำกัด กรรมการผู้จัดการ : วรพันธ์ โลกิตสถาพร ผู้ช่วยกรรมการผู้จัดการ : สัญญาลักษณ์ โลกิตสถาพร บรรณาธิการบริหาร : ประวิทย์ สุวณิชย์ ผู้ช่วยบรรณาธิการบริหาร : อุมาพร สกุลบัณฑิต คณะบรรณาธิการ : ประดับเกียรติ ตุมประธาน ตุลยา จันทร์ประเสริฐ ปฏิภาณ หอณรงค์ศิริ สุชาดา ใจสุข อรชนก ขาวอุบล ศรัณย์รัชค์ เชียงไกรเวช พิจักษณ์ โสมดี สุปรีดิ์ ณ นคร เลขาฯ กองบรรณาธิการ : พิรานันท์ สิงหวิบูลย์ ผู้จัดการฝ่ายผลิต : ธีญาภัทร์ ฟองไชย์ ศิลปกรรม : อนุรักษ์ บัวกิ่ง สุพิน มาลัยทอง กฤษฎา รอดหลง สิทธิพงษ์ เฉลิมกลิ่น อัญชลี อินทรรักษ์ อดิศักดิ์ กุพันลำ ผู้จัดการฝ่ายขาย : กิ่งแก้ว ลิกขะไชย ผู้จัดการฝ่ายลิขสิทธิ์ต่างประเทศ : สินธุ์ พรสว่างโรจน์ จัดจำหน่ายโดย : บริษัทสถาพรบุ๊คส์ จำกัด 18 ซอยลาดปลาเค้า 63 ถนนลาดปลาเค้า แขวงอนุสาวรีย์ เขตบางเขน กรุงเทพฯ 10220 โทร. 0-2940-3855-6 โทรสาร 0-2940-3970 e-mail : info@satapornbooks.com www.satapornbooks.com ราคา 195 บาท

ข้อมูลทางบรรณานุกรมของหอสมุดแห่งชาติ สายใจ เจริญรื่น.

ศิลปะสร้างสรรค์เหรียญโปรยทาน. -- กรุงเทพฯ : เพชรการเรือน, 2553. 120 หน้า. 1. การประดิษฐ์ด้วยเศษวัสดุ. 2. ศิลปหัตถกรรม. I. ชื่อเรื่อง.

745.5 ISBN 978-616-7004-08-2

การโปรยทานเป็นกิจกรรมหนึ่งที่พบเห็นกันบ่อยๆในพิธีอุปสมบทโดยผู้ที่บวชจะนิยมนำ

เหรียญมาโปรยเป็นทานก่อนเข้าโบสถ์ซึ่งเชื่อกันว่าการโปรยทานนั้นเป็นการสละทรัพย์เพื่อให้ตนเอง

ละจากสิ่งที่เป็นทุกข์ ส่วนผู้ที่เก็บเงินจากการโปรยทานได้จะนิยมนำไปเก็บไว้ในกระเป๋าสตางค์

เพื่อเป็นเงินขวัญถุงหรือเงินก้นถุงนอกจากนี้ยังพบการโปรยทานในงานศพก่อนนำศพเข้าเผาอีกด้วย

การตกแต่งเหรียญโปรยทานในอดีตมีรูปแบบไม่มากนัก แต่ในปัจจุบันจะพบเห็นเหรียญ

โปรยทานที่มีสีสันสะดุดตา และมีหลายรูปแบบมากขึ้น รวมทั้งวัสดุที่นำมาใช้ก็แตกต่างไปจากเดิม

ขึ้นอยู่กับความคิดสร้างสรรค์ของผู้ประดิษฐ์

ศิลปะสร้างสรรค์เหรียญโปรยทาน เล่มนี้ เป็นการนำเสนอวิธีการประดิษฐ์เหรียญโปรยทาน

รูปแบบต่างๆทั้งที่ทำได้ง่ายๆ ไปจนถึงแบบที่มีขั้นตอนการทำซับซ้อน ซึ่งผู้เขียนได้นำประสบการณ์

ด้านการสานการถักโครเชต์ และการตัดเย็บมาประยุกต์ให้สามารถบรรจุเหรียญได้โดยใช้วัสดุหลาย

ประเภท อาทิ ริบบิ้น ไหมพรม ผ้าแก้ว ทั้งนี้เพื่อให้ผู้อ่านได้มีทางเลือกมากขึ้น สำหรับนำไปเป็น

แนวทางในการประยุกต์ใช้หรือพัฒนารูปแบบของเหรียญโปรยทานต่อไป

อาจารย์สายใจ เจริญรื่น

คำนำ

วสัดแุละอปุกรณ์ 6 กหุลาบขลบิทอง 8 บวัประดษิฐ์ 16 กงัหนัตอ้งลม 24 บวัสวรรค์ 32 ลำดวนประกายทอง 40 โคมวจิติร 48 ตะกรอ้ใบจิว๋ 54 ตะเพยีนเงนิ ตะเพยีนทอง 58 แมวนำ้เรงิรา่ 64 ตน้ไมใ้บมว้น 72 รบิบิน้กราฟกิ 76

สารบัญ

เหรยีญตดิปกี 82 ถงุเศรษฐี 88 พดัเจา้หญงิ 90 พดัประดบัมกุ 92 พดัประยกุต์ 94 บปุผาใสเ่หรยีญ 96 มาลกีลบีซอ้น 98 บษุบาโปรยทาน 102 วกิตอเรยี 104 ดอกไมร้บัอรณุ 108 ถงุผา้คารเ์นชนั 112 ถงุกรองทอง 114 ถงุผา้แกว้แนวหวาน 116 เหรยีญเงนิเหรยีญทอง 118

ในหนังสือเล่มนี้มีการนำวัสดุหลายประเภทมาใช้ในการประดิษฐ์เหรียญโปรยทานได้แก่ 1. ไหมพรม ใช้ได้ทั้งไหมธรรมดาและไหมฟูถ้าเป็นชนิดธรรมดาจะได้ชิ้นงานที่มีลายถักแน่นแต่ขณะถักจะเจ็บนิ้วและชิ้นงานสำเร็จมีลักษณะด้านไม่มีความเงางามส่วนไหมฟูจะได้ลายถักที่ไม่แน่น แต่ถักง่าย ไม่เจ็บนิ้ว และชิ้นงานสำเร็จจะมีความเงาสวยงาม 2. เข็มโครเชต์ เข็มสำหรับถักโครเชต์มีหลายประเภท หลายขนาด ทั้งชนิดหัวทองและสเตนเลส เข็มโครเชต์ที่ใช้สำหรับถักชิ้นงานในเล่มนี้ใช้เข็มหัวสเตนเลสเบอร์1 3. ริบบิ้น ริบบิ้นที่ใช้สำหรับสานบรรจุเหรียญในหนังสือเล่มนี้มี2ชนิดคือ 3.1 ริบบิ้นพลาสติกชนิดมีเส้นทอง มีทั้งชนิดที่เป็นเส้นทองเส้นเดียว 2 เส้นคู่ และหลายเส้น ควรเลือกใช้ชนิดที่มีเนื้อหนาพอสมควรเพื่อให้ลายสานอยู่ตัว ถ้าใช้ชนิดบางจะสานยาก ริบบิ้นที่มีความกว้างประมาณ 1 เซนติเมตร เมื่อนำมาสานแล้วจะได้ลายสานที่มีขนาดเท่ากับเหรียญพอดี 3.2 ริบบิ้นพลาสติกชนิดที่มีลวดอยู่ด้านใน ควรเลือกใช้ขนาดกว้างประมาณ0.5เซนติเมตร4. เทปสาย เป็นวัสดุที่มีผิวสัมผัสแวววาว และอ่อนตัว เมื่อนำมาสานเป็น

วั ส ดุ แ ล ะ อุ ป ก ร ณ์

ศิลปะสร้างสรรค์ เหรียญโปรยทาน

�

ชิ้นงานแล้วจะอยู่ตัว ไม่ลื่นหลุดง่าย ควรใช้ขนาดกว้างประมาณ1เซนติเมตร 5. ผ้าแก้ว เป็นผ้าที่มีลักษณะบาง มีความแวววาว และมีสีให้เลือกหลากหลาย ชิ้นงานที่ประดิษฐ์จากผ้าแก้วจะมีความอ่อนหวาน6. ผ้ากรองทอง เป็นผ้าที่มีผิวสัมผัสต่างจากผ้าทั่วไปคือมีลักษณะเป็นตาข่ายและเป็นสีทอง7. ผ้าโปร่ง เป็นผ้าที่มีลักษณะโปร่ง บาง มีลายในตัว และมีหลายสี8. ผ้าระบายสำเร็จ เป็นระบายที่ทำจากผ้าแก้ว ซึ่งเย็บเป็นระบายไว้แล้ว เพื่อสะดวกสำหรับการนำไปใช้งาน สามารถนำไปเย็บติดกับชิ้นงานได้เลย และใช้ตกแต่งชิ้นงานที่ประดิษฐ์จากผ้าแก้วผ้าไหมให้มีความสวยงามและดูอ่อนหวานขึ้น9. ดิ้น ปัจจุบันมีดิ้นสีต่างๆให้เลือกใช้หลายสีเช่นสีเงินสีทอง สีน้ำเงิน สีเขียว เป็นต้น ควรเลือกชนิดที่มีเนื้อเหนียวใช้สำหรับผูกตกแต่งชิ้นงานให้สวยงาม10. ริบบิ้นสีทองและสีเงิน ใช้สำหรับผูกตกแต่งชิ้นงานเพื่อเพิ่มความสวยงามควรเลือกขนาดให้เหมาะกับชิ้นงาน11. ดอกไม้กระดาษสา ลูกปัด ด้าย และอื่นๆ ใช้สำหรับตกแต่งชิ้นงานให้มีความสวยงามยิ่งขึ้น

อาจารย์สายใจ เจริญรื่น

�

กุหลาบขลิบทอง

อาจารย์สายใจ เจริญรื่น

�

ขั้นตอนการสานการเริ่มต้นและบรรจุเหรียญ

วัสดุและอุปกรณ์1. ริบบิ้น2.เหรียญ3.กรรไกร

4. ไม้บรรทัด

1. ตัดริบบิ้นยาว30เซนติเมตรจำนวน4เส้น

2. พับครึ่งริบบิ้นทั้ง4เส้นโดยให้ด้านสีทองอยู่ด้านนอก

3. ถือริบบิ้นข้างละ1เส้นแล้วคล้องเส้นขวามือลงบน เส้นซ้ายมือโดยให้ปลายริบบิ้นอยู่ด้านขวา

ศิลปะสร้างสรรค์ เหรียญโปรยทาน

10

4. นำริบบิ้นเส้นที่3คล้องเข้าทางปลายเส้นที่2ให้ปลายริบบิ้น อยู่ด้านบน

5. นำริบบิ้นเส้นที่4คล้องเข้าทางปลายริบบิ้นเส้นที่3 แล้วสอดปลายริบบิ้นในห่วงของเส้นที่1

6. ดึงปลายริบบิ้นทั้ง4เส้นให้กระชับจะได้ลายสานเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส

7. วางเหรียญตรงกลางริบบิ้น แล้วพับริบบิ้นเส้นบน (เส้นที่ 1) ลงมา1เส้น

8. พับริบบิ้นเส้นขวา(เส้นที่2)ไปทางซ้าย1เส้นทับเส้นที่1

เมื่อสานเสร็จจะมีริบบิ้น4คู่โดยที่ใน1คู่จะมีเส้นยาว1เส้นและเส้นสั้น1เส้นTip

อาจารย์สายใจ เจริญรื่น

11

9. พับริบบิ้นเส้นล่าง(เส้นที่3)ขึ้นมา1เส้นทับเส้นที่2

10. พับริบบิ้นเส้นซ้าย (เส้นที่ 4) มาทางขวา 1 เส้น ทับเส้นที่3และสอดปลายริบบิ้นในช่องทางด้านขวา

11.ดึงปลายริบบิ้นทั้ง4เส้นให้กระชับจะได้ลายสาน เป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส

Tips

ศิลปะสร้างสรรค์ เหรียญโปรยทาน

12

การสานกลีบดอกชั้นนอก

1. ริบบิ้นเส้นที่ใช้สานในขั้นตอนนี้คือริบบิ้นเส้นยาว(ด้านขวา)ที่คู่กับเส้นสั้น(ด้านซ้าย)2. เมื่อสานเสร็จจะมีริบบิ้นอยู่ในกลีบดอกทางด้านบน4เส้นและอยู่ทางด้านล่างอีก4เส้น

1. จับริบบิ้นเส้นบนขวาสอดเข้าช่องบนขวาทางด้านข้าง

2. ดึงปลายริบบิ้นให้กระชับจะได้กลีบดอกที่มีลักษณะโค้ง ตรงส่วนมุมของชิ้นงาน

3.หมุนชิ้นงานในลักษณะทวนเข็มนาฬิกาให้มุมขวาขึ้นไป อยู่ด้านบนแล้วทำซ้ำในขั้นตอนที่1-2

4.ทำซ้ำในขั้นตอนที่1-3อีก2ครั้งจะได้กลีบดอกชั้นนอก4กลีบ

อาจารย์สายใจ เจริญรื่น

13

1.จับริบบิ้นที่อยู่ในกลีบดอกเส้นบนขวาพับไปข้างหลัง ทางด้านขวา

การสานกลีบดอกชั้นใน

2.พับริบบิ้นกลับไปข้างหลังจะได้งานพับรูปสามเหลี่ยม

3. สอดปลายริบบิ้นในช่องใต้ปลายริบบิ้นทางด้านล่างซ้าย ดึงปลายริบบิ้นให้กระชับจะได้กลีบดอกที่มีลักษณะ ปลายแหลมและตั้งตรง

4. หมุนชิ้นงานในลักษณะทวนเข็มนาฬิกาให้มุมขวา ไปอยู่ด้านบนแล้วทำซ้ำขั้นตอนที่1-3

5. ทำซ้ำในขั้นตอนที่ 1-4 อีก 2 ครั้ง จะได้กลีบดอก ชั้นใน4กลีบ

ศิลปะสร้างสรรค์ เหรียญโปรยทาน

14

การสานลายด้านหลัง ใช้วิธีการเดียวกับการสานกลีบดอกชั้นนอก

การสานลายด้านหลัง

1. พลิกชิ้นงานทางด้านหลังขึ้นมา จะเห็นริบบิ้นเส้นยาว 4 เส้น และเส้นสั้นซ้อนอยู่ด้านล่าง 4 เส้น ซึ่งในขั้นตอนนี้ เส้นที่ใช้สานคือเส้นยาว เริ่มสานโดยจับริบบิ้นเส้นบน สอดเข้าช่องบนขวาทางด้านข้าง

2. ดึงปลายริบบิ้นให้กระชับ

3. หมุนชิ้นงานในลักษณะทวนเข็มนาฬิกา ให้มุมขวาไปอยู่ ด้านบน แล้วทำซ้ำในขั้นตอนที่ 1-2 อีก 3 ครั้ง จะได้ กลีบดอก4กลีบ

4. ตัดปลายริบบิ้นส่วนเกินออกในแนวเฉียง

Tip

เปรียบเทียบด้านหน้า-ด้านหลัง

15

บัวประดิษฐ์

อาจารย์สายใจ เจริญรื่น

1�

ขั้นตอนการสานการเริ่มต้นและบรรจุเหรียญ

วัสดุและอุปกรณ์1.ริบบิ้น2.เหรียญ3.กรรไกร4.ไม้บรรทัด

1. ตัดริบบิ้นยาว30เซนติเมตรจำนวน4เส้น

2. พับครึ่งริบบิ้นทั้ง4เส้นโดยให้ด้านสีทองอยู่ด้านนอก

3. ถือริบบิ้นข้างละ 1 เส้น แล้วคล้องเส้นขวามือลงบน เส้นซ้ายมือโดยให้ปลายริบบิ้นอยู่ด้านขวา