โดย พระจลนายก (สชาต อภชาโต)

วดญาณสงวรารามวรมหาวหาร

ในพระบรมราชปถมภ

อาเภอบางละมง จงหวดชลบร

พมพแจกเปนธรรมทาน

www.kammatthana.com

www.phrasuchart.com

www.facebook.com/Abhijato

กาลงใจ ๑๖

กาลงใจ ๗๓ (จลธรรมนาใจ ๔๕)

1

ทานทมความประสงคจะพมพหนงสอเลมนแจกเปนธรรมทาน

ทานสามารถพมพไดโดยไมตองขออนญาตแตอยางใด

โดยใหถอตามหลกธรรมทแสดงไววา การใหธรรมะ ชนะการใหท งปวง

2

สารบญ

กณฑท หนา

๔๙๘ เรองผาของพระภกษสงฆ 3

๔๙๙ คาถามทควรหม นเตอนตน 25

๕๐๐ เพยรระลกถงความตาย 49

๕๐๑ ตอนนเดนทางมรรคหรอสมทย 68

3

กณฑท ๔๙๘

เรองผาของพระภกษสงฆ ๑๕ พฤศจกายน ๒๕๕๘

ชวงนเปนชวงกฐนกาล คอเปนระยะเวลา ๑ เดอน ทพระพทธเจาทรงอนญาตใหมการ

ถวายผากฐน แกพระผทไดจาพรรษาตลอดระยะเวลา ๓ เดอน นบต งแตวนแรม ๑ คา

เดอน ๑๑ ถงวนขน ๑๕ คาเดอน ๑๒ เปนระยะเวลา ๑ เดอนทพระภกษสามารถรบผา

กฐนได กอนทจะมการถวายผากฐน พระภกษตองหาผาททงตามปาชา เชน ผาหอศพ

ผาททงตามกองขยะ เพราะไมมธรรมเนยมถวายผาใหแกพระภกษ มธรรมเนยมเพยงแต

การใสบาตร สมยยคทพระพทธเจาทรงประกาศพระธรรมคาสอนขนมาใหมๆ ยงไมมผ

ทมาบวชเปนพระภกษมาก การหาผาตามปาชาจงพอเปนพอไป พอไดพอประมาณ แต

ตอมามผมจตศรทธา หลงจากทไดยนไดฟงพระธรรมคาสอนของพระพทธเจาแลว กเกด

ศรทธาอยากทจะปฏบต อยากทจะบวช กเลยขอบวชกนเปนจานวนมากขนไปตามลาดบ

ผาททงไวในปาชา ทงไวตามกองขยะ กเรมหายากขน เพราะมปรมาณผทตองการนมมาก

ขนไป แลววนหนงพระองคทรงเหนพระกลมหนง ไดเดนทางมาชวงปลายพรรษา มา

กราบพระพทธเจา ระหวางทางกไปเจอฝนตก เวลาเขาเฝาพระพทธเจากเฝาดวยจวรท

เปยกปอน เพราะไมมผาจวรไวเปลยน จงเหนความลาบากของพระภกษ จงไดบอกญาต

โยม วาควรจะถวายผาใหแกพระภกษ เพราะเปนสงทขาดแคลน ผใดถวายผากฐน คอ

ผาทเปนผาขาว ผาทยงไมไดตดเยบ ยงไมไดซกยอม ถวายใหพระภกษนาไปตดเยบซก

ยอมเปนผาจวร จะไดรบอานสงสมากไดบญมาก เพราะวาเปนสงทขาดแคลนในชวงนน

การทเราไดใหในสงทขาดแคลนน จะทาใหผรบนนไดรบประโยชนมาก การทา

ประโยชนใหแกผอนมาก กจะเปนบญมากสาหรบผให กเลยมประเพณการถวายผา

กฐนมาตงแตบดนน

4

การถวายผากฐน พระพทธเจากทรงมบญญตขอเงอนไขไวหลายประการ เชนระยะเวลา

ทจะถวาย ถวายไดเพยง ๑ เดอน พระองคไมทรงตองการให เรองการถวายผานมน

ยดเยอ ไมอยากใหพระตองมาคอยรบผาตลอดท งป กเลยใหถวายไดเพยงระยะเวลา ๑

เดอน และแตละวดกจะรบผากฐนไดเพยงคร งเดยว วดนนกจะตองมพระภกษอยจา

พรรษาอยางนอย ๕ รปขนไป เพราะเวลารบผากฐนมาแลว กจะมพธอปโลก การกระทา

อปโลกนตองใชพระภกษ ๔ รป แลวกพระผทรบผากฐนอกรปหนง รวมเปน ๕ รป พระ

ททาการอปโลกนกจะเปนผทจะเสนอ วาผาทไดรบมานควรจะใหผใดกอน แลวกจะม

พระทจะสวดคณสมบตของพระผทจะรบวามอะไรบาง แลวกจะมพระทจะต งญตต ให

สงฆอนมต มอบผานนใหแกพระททางสงฆไดเลอกเฟนใหเปนผรบผา นคอพธอปโลกน

ทญาตโยมคงจะไดเหนกน เพราะวาจะตองทาในขณะทถวายผาเลย เวลาญาตโยมกลาว

คาถวายผาแลว พระทานกจะรบผานไปตงไวททามกลางสงฆ แลวกจะมพระสวดอปโลก

๔ รปตามลาดบ สวดเสรจแลวพระ ๒ รปกจะต งญตต การตงญตตกเหมอนกบการ

เสนอใหสงฆไดรบทราบ วาทางคณะสงฆไดปรกษากนแลว และเหนพองตองกนแลววา

พระรปน ควรจะเปนผทไดรบผากฐน พอสวดเสรจกเอาผานน มอบใหกบพระทไดเปนผ

เลอกใหเปนผรบผากฐน

ในปจจบนหรอตามธรรมเนยม กมกจะเลอกพระทเปนหวหนา เพราะเปนพระทม

คณสมบตทดทสด ครบาอาจารยกมกจะเปนผรบผานน เมอไดรบผานนแลว พระภกษ

ในวดกจะชวยกนนาเอาไปตดเยบ เพราะจาเปนจะตองทาใหเสรจภายในวนนน คอตอง

ใหเสรจกอนสวางของวนรงขน สมยโบราณนจะนบวนเรมตนทตอนเชามดตอนทสวาง

พอสวางกถอวาเปนวนใหม นบจากสวางถงสวาง ฉะนนพอพระรบไปแลว อยางวนน

ญาตโยมถวายผาไปแลว ตอนนพระทานกาลงตดเยบกนชลมน เพราะวาจะตองตด ตอง

เยบ แลวกตองมาซกยอมดวยส ตมนาแกนขนน แลวกผสมสกรกเขาไป แลวกตองเอา

ไปผงเอาไปตากใหแหง กวาจะแหงบางทกมดคา พอตดเยบเสรจเรยบรอยแลว พระสงฆ

กจะประชมกนอกครงหนง แลวกใหพระทไดรบผานน อนโมทนา อนนเปนการทาให

พระภกษ มความสามคคตอกนและกน ทกคนรวมไมรวมมอกน ทากจนใหเสรจ เสรม

ความเพยร คอใหทาดวยความเรงรบไมใหทอดทง ใหรบทาใหเสรจ มกจอนใดทพง

5

จะตองทากรวมกนทาใหเสรจ เปนการเสรมสรางความเพยรในหมสงฆ เสรมสรางความ

สามคคในหมสงฆ นกคอเรองของผากฐน

นอกจากทจะตองทาใหเสรจภายในวนนนแลว ผาทถวายตองเปนผาขาว ผาทยงไมได

ตดเยบ สมยกอนนนจะไมมรานขายผากน พระสงฆจะตองหดเรยนตดเยบผาจวรกน

แลวเนองจากพระนนไมใชมเพยงพระรปเดยว กจะมการถวายผาบรวารใหกบสงฆดวย

เพราะวานอกจากพระทรบผากฐนนนแลว พระอนกจาเปนทจะตองเปลยนผาเกา เพราะ

ผาทใชมาตลอดระยะเวลา ๑ ปกตองชารดตองขาด พระกตองหาผาใหมกน ฉะนน

นอกจากผาทถวายในพธแลว กยงมถวายผาเปนพบๆ เพอทพระรปอนจะไดนาเอาไปตด

เยบเปนจวรใหม เพอจะไดเปลยนจวรเกาทขาดไป แลวธรรมเนยมของพระปา ทานกจะ

ตดเยบผากนเอง ไมนยมไปซอผาตามราน ผาสาเรจรปทญาตโยมนยมถวายพระ พระ

ปานสวนใหญทานจะไมใชกน ทานจะนยมใชผาทตดเยบของตนเองชวยกนตดเยบ เพอ

เปนการสบทอดประเพณ พระปานจะรจกวธตดเยบผาจวรตางๆ แตพระบานพระเมอง

นจะไมรจก เพราะวาจะมผถวายผาสาเรจรป ผาไตรทญาตโยมซอจากรานมา ซงบางท

มนกไมไดขนาดกบพระทจะใช เพราะพระนกมความสงตาไมเทากน ผาจงมแบงเปน ๓

ขนาด ขนาดเตยขนาดกลางและขนาดสง ขนาดสงกประมาณ ๒ เมตรขนไป ขนาดปาน

กลางกประมาณ ๒ เมตร ขนาดเตยกประมาณ ๑.๘๐ เมตร นคอความสงของผาจวร

และสของผากมหลากหลาย สมยนแตละวดกมธรรมเนยมใชสผาตางกนไป ตามครบา

อาจารยของแตละวด ครบาอาจารยทานกใชตามครบาอาจารยของทาน ทานเคยไปศกษา

ไปเรยนรอยกบครบาอาจารยทไหน เขาใชผาสอะไรทานกจะใชสน น พอทานมาตงวดทาน

กจะใชผาสน น พระทมาบวชในวดนนกจะใชสตามกนไป แลวถาหลงจากนนพระท

ออกไปตงวดของตนกจะใชสของวดนน ดงนนญาตโยมกอาจจะเหนวามสผาของพระน

หลากหลายดวยกน สเหลอง สกรก สคลายๆ สแดงกม อนนกเปนไปตามธรรมเนยม

ของแตละวด แตทางสายพระปาน ทานจะซกยอมดวยนาทตมดวยแกนขนน นาทตม

ดวยแกนขนนนจะออกเปนสเหลองๆ แลวกมสทเปนสผง เปนสกรก แลวกมสเหลอง

ทอง แลวกยงมสทไดมาจากการเอาหนแดงมาฝน จะผสมกนสามสสดวยกน สผาทเหน

6

ของพระปาจะเปนอยางนน สวนผาทญาตโยมอาจจะไมคอยไดเหน กคอผาทพระทานนง

ทเรยกวาเปนผาอาบนาฝน ทานกใชหนแดงนมาฝน แลวกเอาผาขาวทไดมายอม แตอน

นทานมกจะใสเวลาทอยในวด เวลาททางานทาการหรอเวลาทไมไดประกอบพธกรรม

เชนการไปบณฑบาตหรอการมาฉน อนนทานจะใชผาทเรยกวาผาไตร พระนจะตองมผา

หนงไตรเปนผาครอง พระทกรปนจะตองมผา ๓ ผน

เวลาบวชนจะตองมผา ๓ ผน คอ ผานงทเรยกวาผาสบง ผาหมเรยกวาผาจวร และผา

หมกนหนาวเปนผา ๒ ชนนเรยกวาผาสงฆาฏ เวลาพระทาพธนทานจะครองผาท ง ๓

ผนน ผานงผาหมแลวกผาหมกนหนาวนเปนผาทญาตโยมเหนทานพาดไวบนบา อนนน

เปนผาหมกนหนาว พระวนยนบงคบใหพระตองดแลรกษาผาท ง ๓ ผนนไวให

ปลอดภย เพราะเปนสมบตสาคญของพระ เปนสมบต ๓ ชนในอฐบรขาร สมบตของ

พระท งหมดนม ๘ ชนดวยกน ทจะตองดแลรกษา เพราะขาดไปแลวจะทาใหลาบากได

อฐบรขารชนท ๑ กคอบาตร บาตรนถาหายแลวอดตายแนๆ แตถามบาตรแลวไปทไหน

กไมมวนอดตาย แลวกผา ๓ ผน กเปนผาเครองนงหม ปกตทานกจะหม ๒ ผน หมผน

หนงนงผนหนง ผาสบงแลวกผาหม เวลาททานไปทาภารกจเชนขบฉนอะไร หรอพบปะ

กบญาตโยมตอนรบญาตโยม ทานกจะหมผาจวรกบนงผาสบง ถาทาพธสงฆกจะตองเอา

ผาสงฆาฏไปดวย ผาหมกนหนาว มนหนามากกเลยไมหมมน ไมซอนหมมน กเลยพาด

บนไหลแทน แตสาหรบพระปาเวลาออกบณฑบาตน ทานจะเอาผาหมกนหนาวน

ซอนทบกบผาจวร ทานจะเอาตดตวไป เพราะวาเวลาททานอยในปา เวลาททานธดงค

แลว ทานไปพกอยในปาน ทานไมมทเกบผาไวใหปลอดภย เวลาไปบณฑบาตถาไมเอา

ผาหมกนหนาวนไปดวย กลบมาลงอาจจะขโมยไปกได หรอสมยกอนผาเปนของทหา

ยาก กอาจจะมคนขโมยไปกได พระปาททานไปธดงคทานจงนยมทจะเอาผาสงฆาฏไป

ดวย จะพาดไวบนไหลมนกไมสะดวก เดยวมนกหลนเดยวมนกหลด ทานกเลยซอนผา

จวร คอเวลาหมจวรออกบณฑบาตนเหมอนกบหมผา ๓ ผนดวยกน เปนผา ๓ ชน ผา

หมกนหนาวนมน ๒ ช นแลวกผาจวรอกผนหนง กเปน ๓ ช น ถาเจอชวงฤดรอนนกรอน

นาด กลบมาจากบณฑบาตนบางทเหงอแตก แตกเปนธรรมเนยมททานรกษากนมา

7

เพราะเปนสงทจะตองคอยดแลรกษาผาไมใหหายไป เพราะถาหายแลวจะลาบาก จะ

เดอดรอน จะตองไปหาผาใหม

สมยครบาอาจารยสมยหลวงปม นนน ทานอยในยคทยงไมมความเจรญทางดานวตถ

เหมอนกบสมยน ผากเปนสงทหายาก สนคาตางๆ นเปนสงทหายาก หลวงตาทานเคย

เขยนไวในหนงสอวา พวกโอวลตนพวกกาแฟอะไรน ทานบอกวามแตภาพใหด ของไม

คอยไดมกน ภาพจะดยงหายาก เพราะในชวงยคสงครามโลกมนกเปนยคทวา มการขาด

แคลนทางดานวตถขาวของตางๆ และการพฒนาทางดานวตถกไมเจรญเหมอนสมยน

สมยนมวตถขาวของเตมไปหมด มนกเปนคนละสมย สมยกอนทานจงมความ

ระมดระวงเกยวกบเรองบรขารของทาน บาตรทานตองรกษา ไปไหนกตองเอาตดตวไป

ผาไตร ๓ ผนกตองเอาตดตวไป นอกจากผาไตรแลวกตองมเขมขด ทเรยกวารดประคด

เอว ไวสาหรบรดผาสบงดวย เพราะผานจะไมมซบไมมกระดม เปนผาแลวกมวนๆ กน

เขามาแลวกมดเขามาเทานนเอง ตองมประคดเอวไวรดอกทหนง ถาไมมเดยวกหลด

แลวกมเขมกบดายไวสาหรบปะเยบจวรเวลามนขาด แลวกมมดโกนไวสาหรบโกนผม

โกนหนวด แลวกมทกรองนา เพราะสมยกอนนตกนาตามลาธารตามบอ ไมมนาประปาท

เขากรองสะอาดแลว ตองมทกรองนา เพราะวานาในบงในบอในลาธารมตวสตว เชน

ลกนา เวลาตกนาขนมากตองมอะไรกรองไมใหมนตดขนมาดวย เพอทจะไดไมไปทา

บาป ดวยการฆาสตวตดชวตเวลาดมนาเขาไป และอาจจะเปนวธรกษาปองกนโรคภย

ไขเจบดวย

นคอสมบต ๘ ชนของพระ ทเปนสมบตทพระพทธเจาสอนใหดแลรกษาใหอยางด พระ

กมแคนแหละสาหรบสมบต พอแลวสาหรบการเลยงชพ คอดแลรกษาอตภาพรางกาย

ใหอยอยางเปนปกตสข ไมอดอยากขาดแคลน ไมตกทกขไดยาก ไมเจบไขไดปวย

เพอทจะไดใชรางกายนมาทากจทสาคญ กคอการพฒนาจตใจ พระพทธเจาสอนใหพระ

นไมใหเสยเวลากบการเลยงดรางกาย ใหถอหลกมกนอยสนโดษ ในเรองของปจจย ๔

ของรางกาย ใหยนดอาหารตามมตามเกด ไปบณฑบาตไดอะไรมากฉนไป ถอวาเปนการ

ฉนยา ไมไดฉนดวยความอยาก ไมไดฉนดวยความสขจากการไดฉน อาหารชนดทถก

8

ปากถกคอถกใจ ฉนเพอทจะใหรางกายไมหว ดบเวทนาทเกดจากความหว เพอทจะไดม

กาลงวงชา เพอจะไดนามาปฏบตธรรม มกนอยกคอใหมสมบตนอยๆ เชนใหมแค

อฐบรขาร เพราะจะไมพะรงพะรง ไมเปนภาระ ไมตองมาคอยกงวลดแลรกษา มมากม

นอย มนกดแลรางกายไดเทาๆ กน ถามพอประมาณแลวมากกวานน มนกไมไดเกด

ประโยชนอะไรมากขน ไมไดทาใหรางกายนดขนแตอยางใด ถามปจจย ๔ พอเพยงแลว

จะมอก ๒ – ๓ เทากไมมประโยชนอะไร มแตจะกลายเปนภาระไปเปลาๆ เพราะจะตอง

ดแลหรอจดการกบของตางๆ ทมนมมากเกนความจาเปน

ฉะนนทานสอนวาอยามากงวลมาวนวายกบเรองขาวของตางๆ ใหมไวรบใชเรา ไวเลยงด

รางกายใหอยเปนปกตสข กพอแลว ไปไหนมาไหนทานบอกวา ไปเหมอนนก นกนเวลา

บนไปไหนมาไหน เขาไมมอะไรตดตวไปดวย เขาไปหากนขางหนาเอา ไปทไหนเขากไปหา

อาหารตามทเขาจะหาได พระกเหมอนกน เวลาไปไหนกไมไดเอาตเยนไปดวย ไมไดเอา

ไมโครเวฟไปดวย ไมไดเอาเสบยงอะไรตางๆ ตดตวไปดวย เอาแตบาตรใบเดยว พอไป

ถงทไหนเชากออกบณฑบาตไดเลย แลวกจะไดอาหารมา การอยแบบนมนจะทาให ไม

ตองมาวนวายกบการเลยงปากเลยงทอง ภาชนะการขบฉนกไมตองใช ชอนกไมม พระ

ปานทานจะไมนยนใชชอนเวลาฉน เพราะเวลาบวชหลวงตาทานบอกไววา อปชฌายมอบ

ใหเพยงบาตรใบเดยว ไมมชอนตดมาดวย ไมมชอนไมมชามไมมจานอะไรตดมาดวย

เวลาบวชนมแตบาตรใบเดยว ทานจงนยมฉนในบาตร มอะไรกใสไปในบาตร รวมกน

แลวชอนกไมใช จะใชมอ รบประทานแบบคนโบราณ สบาย สะดวก งายดาย ไมตองลาง

ชอน ลางมอแปบเดยวกเสรจ แลวสมยกอนบาตรน กเปนบาตรทตองบม คาวาบมกคอ

ตองเอาไปเผาไปอบไฟ บาตรเหลกนเวลาถกไฟอบแลว มนจะมสะเกดออกมาคลมตว

เนอเหลกอกทหนง เพราะวาถาเหลกนไมมสะเกด เขาเรยกผว ทเกดจากการบมน เวลา

เหลกเจอนาแลวเชดไมแหง มนกจะสนมขนได สนมขนกจะเปนอนตรายตอรางกายเวลา

รบประทานอาหาร กตองเอาบาตรเหลกนไปบม ไปบมแลวกจะมผวเคลอบตวบาตรอกท

หนง แตผวนมนบางมาก ถามของแขงอะไรไปกระเทาะกระแทกมนหนอยมนกจะหลด

พอหลดแลวกตองเอาไปบมใหมทนท เพราะวาไมสามารถทจะปะมนได ตองขดมนออก

ใหมหมด แลวกไปเผาใหม ถาเผาครงสองครงมนกจะทะล เพราะเวลาเผาแตละครงมนก

9

จะบางลงไป เรองบาตรนสมยกอนทานระมดระวงมาก ทานจะไมใหใครมาแตะเลย ญาต

โยมทไมรจกจะมาขออมบาตร หรอจะเอาบาตรไปลางน ทานจะไมใหเอาไป จะใหคนทร

เรอง เพราะเวลาลางบาตรนกตองไมวางไวบนพนทแขง เขาจะตองมอะไรรองรบกนบาตร

อกทหนง เชนมหวงลกยางวางไว เพอจะไดไมกระแทกกบพนทแขง เพราะถาวางไวแบบ

กระแทกปงเดยวมนกกระเทาะหลดแลว

ฉะนนบาตรนจะเปนบรขารททานดแลรกษามาก ชอนทานถงไมนยมใชเพราะวาบางทใช

ชอนไปขดกบกนบาตรเขา เดยวสงทเคลอบผวทเคลอบอยมนกจะหลดออกมา ทานก

เลยไมนยมใชชอนกน กจะใชมอเปนชอนแทน แลวอาหารคาวหวานตางๆ กใหใสไปใน

บาตร เพราะถอวาเดยวมนกตองไปรวมกนทในทองอยด ทองนกเปนบาตรใบท ๒ บาตร

ใบแรกกอยขางนอก บาตรใบท ๒ มนกอยขางใน ฉะนนกเอามารวมกนไวทบาตรเลย

ไมตองมาแยกมนใหมนยงยากไปเปลาๆ เพราะวามนกลายเปนเรองของกเลสไป เวลาท

เราแยกอาหารคาวหวานน มนเปนเรองของรสชาดแลว เรองของรปสกลนรสแลว เปน

กามฉนทะแลว อาหารชนดนจะตองกน ตองเปนรสแบบน อาหารชนดนตองเปนรสแบบ

น ปนกนไมได พอปนแลวมนเสยอารมณ กนไมลง วธททานจะแกปญหาเรองของกาม

ฉนทะทเกยวของกบการรบประทานอาหาร กใหใสอาหารลงไปในบาตร สวนหนงกเปน

เพราะวามภาชนะเพยงอนเดยว เวลาไปธดงคนไมไดเอาถวยเอาชามเอาจานตดตวไป

ดวย เวลาไปบณฑบาต ญาตโยมใสบาตร กลบมาทพกกเอาอาหารทไดใสไปในบาตรแลว

กฉน ฉนเสรจกลางบาตรใบเดยวแปบเดยวกเสรจ ไมตองยงยากไมตองวนวายไมตอง

เสยเวลามาก

แลวการใสอาหารเขาไปในบาตรกม ๓ ระดบดวยกน ระดบแบบสบายๆ คอไมซเรย

สมากเกนไปกคอ ใสลงไปรวมกน ใสตรงไหนกได ไมไดไปแยกแยะวาจะตองแยกขาว

ไวมมหนง กบไวมมหนง ของหวานไวมมหนง อนนแบบปานกลาง ถาแบบจจจกจก

หนอยกแยก เอาขาวไวมมหนง เอากบไวมมหนง เอาของหวานไวมมหนง แลวอกขน

หนงกแบบขนทวา ตองการทจะดดกเลส กคอคลกมนเลย ใสเขาไปแลวกคนมนคลก

มนเหมอนผดขาวในกะทะ ใหมนเปนอาหารจานเดยว อนนกนเพออย ไมไดอยเพอ

10

กน ถาอยเพอกนนจะตองสรรหา วนนจะกนอะไรด กนทไหนด อนนเรยกวาอยเพอกน

ถากนเพออยกมอะไรกกนๆ มนไป กนเหมอนกนยา อาหารนกเปนเหมอนยารกษา

รางกาย ไมใหเจบไขไดปวย ไมใหหวโหย อนนกเปนเรองการอยแบบมกนอยสนโดษ

ของพระภกษ เพอจะไดไมตองมาเสยเวลามากกบการดแลรางกาย ถาอยองคเดยวไป

บณฑบาตฉนเสรจนแปดโมง แปดโมงครงกเสรจแลว กภาวนาไดแลว ภาวนา ไมตอง

เสยเวลา ถาอยกบหมคณะ อยในวด มญาตโยมมาทาบญใสบาตรกนมากๆ กวาจะเสรจ

กเกอบสบโมงสบเอดโมง บางวนถามคนมามาก นคอสาเหตหนงทบางทพระทานจะตอง

ไปปลกวเวก เพราะวาเวลาอยกบครบาอาจารย จะมญาตโยมมาทาบญกนมาก กจะตอง

มการงานทจะคอยตองดแลกน ตองเตรยมขาวเตรยมของไวตอนรบญาตโยม เตรยม

ภาชนะเตรยมนาเตรยมอะไร แลวเวลาญาตโยมกลบ กตองชวยกนเกบชวยกนกวาด

ชวยกนถ มนกจะมงานมากขน แตถาเปนพระบวชใหม กมความจาเปนทยงตองอยกบ

ครบาอาจารยไปกอน เพอจะไดศกษาจากครบาอาจารย แตพอบวชไปไดแลวปฏบตไปได

มความกาวหนาขน สามารถทจะไปปฏบตตามลาพงได บางทกตองขออนญาตลาทานไป

ปลกวเวก เพอจะไดมเวลาปฏบตไดอยางเตมท

แลวการไปปลกวเวกกจะเปนการทดสอบกาลงของตนเอง เพราะเวลาอยกบครบา

อาจารยน สวนใหญกอาศยบารมของครบาอาจารย คอยคมครองคอยดแลคอย

ชวยเหลอ แตเวลาไปอยตามลาพงน กตองใชบารมของตนเอง ไวตอสกบภย ท งทมอย

ขางนอกและภยทมอยขางใน ภยขางนอกกคอสงสาราสตวตางๆ ภยทอยภายในกกเลส

ตณหาตางๆ อนนพอไปปลกวเวกแลว กตองใชความรความสามารถ ทตนไดเรยนได

ศกษามาจากครบาอาจารย เพอทจะมาใชตอสกบภยตางๆ ทจะเกดขน คอเวลามภยขาง

นอกแลวมนกจะเกดภยขางในตามมาดวย เวลาเหนสงสาราสตวนมนกจะเกดความกลว

ขนมาได เกดความกลวถาไมสามารถระงบความกลวได มนกจะอยไมได กตองหาวธ

หาธรรมทไดเรยนมา ใชในการทจะกาจดความกลว ถากาจดไดแลวมนกจะสบาย ถา

กาจดไมไดกยงตองพยายามกาจดตอไป เพราะภยทางทเกดจากความกลวกคอความ

ทกขนเอง ผทตองการหลดพนจากความทกขน กจะตองดบความกลวใหได

11

วธดบความกลวนกม ๒ ขนตอน ขนแรกกดบดวยกาลงของสต เวลาทไปเจออะไรแลว

ทาใหเกดความกลวขนมา ทานกบอกวาดงใจกลบเขามาอยาปลอยใหใจไปคดถงสงททา

ใหกลว เชนกลวผกอยาไปคดถงเรองผ กลวเสอไดยนเสยงเสอรองกอยาไปคดถงเสยง

เสอรอง ใหใชสตคอการบรกรรมพทโธๆ ถาใจจดจออยกบคาบรกรรมพทโธเพยงอยาง

เดยว ใจกจะไมสามารถทจะไปคดถงสงททาใหเกดความกลวขนมาได พอใจจดจออยกบ

คาบรกรรมอยางตอเนอง ใจกจะรวมเขาสความสงบได การทอยากจะใหใจรวมน มน

จะตองไปเจอเหตการณทมนทาทายตอความกลว ความเปนความตาย มนถงจะภาวนา

กนอยางเอาจรงเอาจง ตอนทเราภาวนาอยในทปลอดภยนเราเหมอนกบวาเปนเหมอน

ของเลน เลนไป ภาวนาพทโธไป หยดบางไมหยดบาง เพราะวามนไมมอะไรบงคบให

ภาวนากนอยางจรงๆจงๆ แตถาไปอยในสถานทมนนากลว หรอไปเจอสงทมนนากลว

ขนมา มนตองภาวนากนแบบฝากเปนฝากตายไวเลย มนกจะแบบวาภาวนากนอยางสด

ฤทธเลย เหมอนญาตโยมถาอยบนเครองบนนมนจะตกอยางน สวดมนตกนวนไปหมด

เลย มนตองมเหตการณอะไรสกอยาง ททาใหเราตองหาทยดเหนยวจตใจ เพราะวาถา

มนไมม มนจะเสยสตได มนจะเปนบาได กลวมากๆ นมนกทกขทรมานมาก

ถาอยากจะดบความทกขทรมานทเกดจากความกลวน กตองใชสตเปนเบองตน เพราะ

เปนวธทงายทสด กคอบรกรรมพทโธ หรอสวดมนตไป อยางทพระพทธเจาทรงสอนวา

เวลาเกดความกลวขนมากใหสวด ใหระลกถงพระพทธคณ เมอระลกถงพระพทธคณ

แลว ความกลวยงไมหาย กใหระลกถงพระธรรมคณ เมอธรรมคณยงไมหาย กใหระลก

ถงพระสงฆคณ ใหระลกอยางนกลบไปกลบมาอยเรอยๆ เดยวความกลวกจะหายไป จต

กจะสงบตวลงเขาสความสงบได มนเปนวธทครบาอาจารยทานชอบใชกน เพราะมนจะ

ทาใหจตรวมไดจรงๆ ถาอยในทสบายๆ ปลอดภยไมมภย มนจะไมต งใจทจะภาวนา

จรงๆจงๆ เพราะวามนไมมความกลว เหมอนกบเวลาทมความกลว มนจะตองเอา

จรงๆจงๆ เลย พอภาวนาอยางจรงๆจงๆ ไมนานไมกนาท จตมนกรวมสงบได แตถามน

ไมอยในทมนมภยน มนไมภาวนา มนไมบรกรรมอยางจรงๆจงๆ มนบรกรรมไดแปบ

เดยวกหยดแลว ไปคดถงเรองนนเรองนแลว จตมนกเลยไมรวมกน นคอสาเหตทาไม

พระถงตองไปอยในปาในเขา อยในตามสถานททมนนาหวาดกลวกน ไปภาวนาในปา

12

ชากนบาง ไปอยในสถานทมสงสาราสตวนากลวตางๆ เพอทจะไดกระตนความกลวให

เกดขน เมอมความกลวแลวตองรบหาธรรมมาระงบมน

ธรรมทเราสามารถทจะเรยกขนมาไดอยางงายทสด กคอสต ถาเราไมมสตเราจะไปอยใน

ทเหลานนไมได เพยงแตคดถงมนกไมอยากจะไปแลว แตคนทมสตนเขาจะไมกลวเขาจะ

รวา เวลาเกดความกลวขนมา เขาจะมสตพอทจะยบย งมนได หรอถายงไมมกอยากจะไป

เพอทจะไดบงคบใหใชสต เพอใหยบย งความกลวได สวนผทเคยใชสตยบย งความกลว

แลว กอยากจะใชปญญาตอไป เพราะการใชสตยบย งความกลวน มนยบย งไดเปนครง

เปนครงไป เจอความกลวครงน พอใชสตบรกรรมพทโธ ความกลวหายไป แตพอครง

หนาไปเจอความกลวไปเจอของทนากลวอก ความกลวกกลบขนมาอก มนกตองใชสตแก

ไปอยางนไปเรอยๆ มนจะไมเปนการแกแบบถาวร มนแกเปนเฉพาะกจไป คราวนเจอ

ความกลวกพทโธๆ ไป พอจตรวมลงจตสงบลงความกลวกหายไป แตพอคราวหนาไป

เจอสงทนากลวขนมาอก กตองพทโธอก เพราะความกลวยงไมตายยงไมหมด

พอผทไดผานความกลวดวยการใชสตแลว ขนตอไปกอยากจะกาจดมนใหถาวร ใหมน

สนซากไปไมใหมความกลวหลงเหลออยเลย ขนตอไปทานกจะตองใชปญญา ถาใช

ปญญากาจดความกลวไดแลวน มนจะหายไปอยางถาวรเลย เชนความกลวน มนกลว

อะไร มนกกลวความตายไมใชกลวอะไร ถากลวความตายถาใชปญญาพจารณา กตอง

พจารณารางกายวามนเปนอะไร มนเปนนจจงหรอเปนอนจจง มนเทยงหรอไมเทยง มน

จะอยของมนอยางนไปตลอดหรอเปลา หรอมนจะตองตาย แลวมนกตายไดทกแหงทก

หน ไมวาจะมความกลวหรอไมมความกลว ไมมสงทนากลวมาทาใหมนตายมนกตายได

อยในทปลอดภยขนาดไหนถงเวลามนจะตายมนกตายได ถาเวลาจะตายมนกจะเกด

ความกลวขนมา แลวถาอยากจะใหมนหายกลวเลยกตองใชปญญาพจารณา วารางกาย

มนเปนไตรลกษณไมใชหรอ มนเปนอนจจงไมใชหรอ มนเกดแกแลวเจบแลวกตองตาย

ไมใชหรอ ใครไปหามมนไดหรอเปลา มนเปนอนตตาไมใชหรอ เราไปส งมนไมไดเราไป

หามมนไมได ถงเวลามนจะตายมนกตองตาย ถาพจารณาอยางนอยเรอยๆ พอไปอยใน

สถานทมนคบขนทจะตองปลงอยางน มนจะปลงได มนจะยอมตาย เพราะมนรวามนไม

13

มทางไป ทางไปของใจกคอตองปลง เพราะวาถาปลงแลวมนปลอย ปลอยแลวมนจะไม

ทกข

อนจจงทกขงอนตตา เพราะวามนไมปลอย อยกบอนจจง อยกบของทเปนอนตตา แลวก

ไปทกขกบมน ทกขเพราะวาไปยดไปตดกบมน ไปรกไปหวงมน ไมยอมปลอยมน

อยากจะใหมนอยกบเราไปเรอยๆ ไมมวนพลดพรากจากเราไป แตรางกายมนกเปนของ

ช วคราว มนเปนของทจะตองจากเราไป ถาเราไปรกไปหวงมน เวลาตองจากกนมนกจะ

ทกขขนมา ทานถงเรยกวาอนจจงทกขงอนตตา แตถาใชปญญายอมรบวารางกายมนตอง

จากเราไป เราหามมนไมได ถาเราไมอยากจะทกขกบมนเรากตองปลอยมน เรากอยาไป

อยากใหมนอยกบเราไปตลอด เรากยอมใหมนไปเมอถงเวลาทมนจะไป เชนตอนทไปเจอ

ภยอนตรายตอชวต แลวรวามทางเลอก ๒ ทาง อยากจะสขหรออยากจะทกข ถาทกขก

ยดไป ถายดไมยอมปลอยมนกจะทกข แตถายอมปลอยเพราะรวาในทสดกตองปลอย

ไมชากเรวกตองปลอย จะปลอยแบบถกบงคบใหปลอย หรอปลอยแบบยอมปลอย ถา

ปลอยแบบยอมปลอยมนกจะไมทกข แตถาปลอยเพราะถกบงคบ เชนเวลาจะตายมนก

จะทกขตลอด เพราะไมยอมปลอย อนนเปนการใชปญญา เวลาทไปเจอภยอนตราย ท

ทาใหเกดความกลวขนมา แลวถาพจารณาวาสงทจะเกดขนกเกดขนกบรางกายนเทานน

แหละ ภยตางๆ มนจะทาอะไรได มนกทาทรางกายเรานแหละ อยางมากมนกตาย และ

รางกายนมนกไมมวนตายหรออยางไร

กอนหนาทเราจะมาเจอความจรงอนน เรากสอนใจไวกอนแลววา รางกายนเกดมาแลว

ตองแกตองเจบตองตายเปนธรรมดา ลวงพนความแกความเจบความตายไปไมได ถาเรา

คดอยางนอยบอยๆ พอเราไปเจอเวลาทจะตองตายเรากจะปลอยไดเรากจะยอมได

เพราะถาเราไมปลอยเราจะทกขมากเราจะกลวมาก ความกลวความทกขนมนรายกาจยง

กวาความตาย ความตายนมนไมมโทษไมมภย ไมมพษไมมภย ไอตวทเปนพษเปนภยก

คอความกลวตายนแหละ ทมนทาใหเกดความทกขขนมาอยางสดขด ความทกขนกเกด

จากความอยากไมตาย อยากจะอย อยากจะใหมนอยกบเราไป ตณหา กจะเหนอรยสจ

เลยเวลาปฏบตดวยปญญา จะเหนชดเลยวา ออ ทกขทพระพทธเจาบอกวาอยทความ

14

แกความเจบความตายน กนกาลงจะเจอมนอยน ทกขเพราะอะไร ทกขเพราะตณหา

ความอยากไมใหมนตายนนเอง แลวปญญาคอมรรคคออะไร มรรคกคอความจรง

ความจรงของรางกายวา แลวมนไมตายหรอ แลวเราไปส งมนไปหามมนไดหรอเปลา

มนเปนอตตาหรอเปนอนตตา มนเปนอนจจาหรอเปนนจจา มนกจะสอบถามกนไป ไล

พสจนกนไป จนในทสดมนกไดขอสรปวา มนเปนอนจจาเปนอนตตา แลวมนจะเปน

ทกขถาเราไปยดไปตดมน ไปอยากใหมนไมแกไมเจบไมตายขนมา แตความจรงมนตอง

แกตองเจบตองตาย ถาเราไมฝนความจรงเรากจะหยดความอยากไมแกไมเจบไมตายได

พอหยดได ความทกขทเกดจากความอยากไมตายมนกจะหายไป ใจกจะผานความกลว

ตายไปได รางกายจะตายไมตาย จะไมเปนปญหา

ปญหามนไมไดอยทรางกาย มนอยทใจ อยทอรยสจ ๔ อยททกขสมทยนโรธมรรค จะ

เหนธรรมกตองเหนตวน เหนทกขสมทยนโรธมรรค ถงจะเรยกวาเปนผเหนธรรม เหน

การทางานของตณหาความอยาก ททาใหเกดความทกขขนมา เหนการทางานของ

ปญญาททาใหละความอยากได เหนวารางกายนมนตองตายแนๆ ไมมวนทจะไปเปลยน

แปรความจรงอนนได อาจจะไมตายวนนกตองตายวนพรงนอยด สกวนหนงมนจะตอง

ตาย เมอถงเวลานน ถาไมยอมรบความตายมนกจะทกข ถายอมรบความตายไดมนกจะ

ไมทกข พอไปเจอเหตการณทรวาตวเองจะตองตายแลวยอมรบความจรงไดวา ตายก

ตาย ตายกจบ หามมนไมได อยากไปกทกขไปเปลาๆ อยากใหอยอยากใหมนไมตายกจะ

ทกขไปเปลาๆ พอหยดความอยากได ความทกขกหายไป จตกรวมเขาสความสงบ

ปลอยวางรางกายได จตกเหมอนกบแยกออกจากรางกายไปเลย รางกายอยสวนหนง

จตจะไปอยอกสวนหนง อยในความสงบอยในมมสงบ เวลาเกาะตดอยกบรางกายนมน

ทกขมาก พอปลอยปบ มนเหมอนกบวามนหลดออกจากรางกายไป ไปอยอกมมหนง

จตเหมอนดงเขาสความสงบ เวลามนปลอยดวยปญญา เวลามนเหน เหนวาไปยดไปตด

กบสงทจะตองตาย ไปอยากใหมนไมตาย กเลยเกดความทกขขนมา พอปลอยปบ มนก

เหมอนกบวาเราถอถานหนรอนๆ อยในมอเรา พอเรารวามนรอน เรากปลอยมนไปเลย

โยนทงมนไปเลย พอโยนทงปบ ไอความรอนทมนเผามอเรามนกหายไป มอเรากเยน ใจ

เรากเปนเหมอนมอน ไปจบไอรางกายอนนทรอนเปนไฟอยน ไมยอมปลอยมน มนก

15

ทกข พอรวามนทกขเพราะวาไปจบไอความรอนตวน กปลอยมนไปเทานนเอง พอปลอย

มนปบ ใจเรากเยน เขาสความสงบ

อนนกจะเหนอรยสจ ๔ ไดอยางชดเจน เหนการทางานของสมทยททาใหเกดความทกข

ใจขนมา เหนการทางานของมรรคททาใหนโรธปรากฏขนมา คอความสงบความเยนใจ

ความดบทกข อนนแหละถาเหนอยางนแลว ทนตอไปกจะรวธทจะกาจดปญหาตางๆ ทม

อยในใจ วามนเกดอยทตณหาความอยากเทานน และมนเกดจากการทไมเหนไตรลกษณ

ไมมปญญาทจะเหนความจรงของสงตางๆ วามนเปนอนตตามนไมใชของเรา เปนอนจจา

เปนของช วคราว ถาไปอยากใหมนเปนอยางอน มนกจะทกขขนมาทนท ถาไมอยาก

ปลอยใหมนเปนไปตามความจรงของมน มนกจะไมทกข แลวมนจะแกปญหาความทกข

ใจดวยวธนไปถงทกชนดเลย ความทกขในใจทกชนดนเกดจากความอยาก เกดจาก

ความหลงทไมเหนความจรงของสงทเราไปอยากวามนไมเทยง มนไมใชตวเรา มน

ไมใชของเรา มนกจะใชวธนแกปญหาใจไป แกความทกขของใจไปทมอยหลายระดบ

หลายชนดดวยกน แตวธแกกแกดวยวธนเหมอนกน คอใชปญญานเปนตวแก ถาใชสต

เปนตวแกมนกแกไดช วคร งช วคราว เวลายงไมสามารถใชปญญาไดกใชสตไปกอน ถายง

ใชปญญาไมเปน คดไมเปนวาอนจจงเปนยงไง อนตตาเปนยงไง กใชสตพทโธๆ ไปกอน

มนกระงบไดช วคราว แตถารจกใชปญญาแลวมนกจะแกไดอยางถาวร พอแกไดแลว มน

จะไมมความกลวกบเรองนนอกตอไป เคยกลวตาย พอแกความกลวตายนไดแลวตอไป

กไมกลวมนแลว อยกบรางกายไปไดอยางสบาย ถงเวลามนจะตายกเปนเรองของมน

เรองของใจนเราแกแลว เราไมไปทกขกบมนแลว เพราะเราไมไปอยากใหมนไมตาย

นนเอง

นกคอเรองของการไปปลกวเวก เพอทจะไปเขาหองสอบ เพราะวาเวลาอยกบครบา

อาจารยอยในวดน บางททมนปลอดภย ยกเวนวาเปนวดปาทใหญทมความนากลวอยใน

วดนน กสามารถออกไปทดสอบจตใจได ในยามคาคน ออกไปหาความกลวในวดนนก

ได สมยนไมจาเปน บางวดนทมนเปลยวพอสมควร อยางบนนเปนเขาเปนปาอยแลว ถา

อยากจะทดสอบกลองออกไปเดนเทยวปาในตอนกลางคนด ไมตองฉายฟงฉายไฟ ใช

16

แสงเดอนแสงดาว กลวกปลงมนไปเลย ถาปลงไดแลวกจะสบาย จะไมกลวตายอกตอไป

นกคอเรองของธรรมะทไดมาฝาก มาแบงปนใหญาตโยมไดฟงกน กคดวาพอสมควรแก

เวลา กขออนโมทนาใหพร

ถาม การกรานกฐนนไมอนญาตใหฆราวาสอยใชไหมเจาคะ

ตอบ มนเปนกจของสงฆลวนๆ เปนเรองทเหมอนกบเวลาบวชพระอยางน เขาไปใน

หตถบาตไมได เหมอนกบเวลาผแทนเขาประชมในสภาอยางน คนขางนอกนเขา

ไมใหเขาไป มนเปนกจของสงฆ ไมเกยวกบญาตโยม ในตอนทอปโลกนกฐนตอน

ทญาตโยมถวายกฐนเสรจ พระทานอปโลกนทานกจะมวงของทานอย ญาตโยม

เขาไปในนนไมได ตองอยนอกหตถบาตอยางนอย ๑ ศอก หรอ ๒ ศอก

เพราะวามนคลายๆ วาเปนเรองของสงฆ ไมใชเรองของฆราวาสญาตโยม

ฆราวาสญาตโยมทาหนาทตอนทกลาวคาถวายแลว พอกลาวคาถวายเสรจ มอบ

ผาประเคนใหกบพระแลว ทนพระทานกเอาเขาไปในหตถบาต หรอในบรเวณของ

พระสงฆทาพธกรรม ทานกจะต งญตต ทานกต งอปโลกนกน แลวกรานกฐนนก

คอตอนททาผาเสรจเรยบรอยแลว ในตอนเยนหรอตอนคา พระทานกจะเขา

ประชมกนอกครงหนงทโบสถ หรอทศาลาแลวแตวามอะไรทจะใชเปนทประชม

แลวกจะมการอนโมทนา มการทาพธกรานกฐน เสรจแลวกถอวาจบ

ถาม ปจจบนนมคนมาบวชแบบ ๗ วนบาง ๑๕ วนบาง แลวกสกออกไป จดประสงค

ของการบวชแบบน มเพออะไรหรอครบ แลวไดประโยชนจากการบวชไหมครบ

ตอบ อนนเขาเรยกวาบวชเลนๆ ไมใชบวชจรงๆ ถาบวชจรงๆ เขาไมสกกน ฉะนนการ

บวชสมยครงพทธกาลกบบวชสมยน มนไมเหมอนกน สมยนบวชเอาฤกษเอาชย

กน แตสมยพทธกาลบวชเพอใหหลดพนจากวฏฏะแหงการเวยนวายตายเกด

ดงนนจดประสงคของการบวชในพระพทธศาสนาน มไวเพอใหไดหลดพนออก

จากวฏฏะแหงการเกดแกเจบตาย ไมตองกลบมาเกดมาแกมาเจบมาตายอย

เรอยๆ อนนเปนจดประสงค ผทบวชนกจะบวชแบบไมสกกน เพราะวาพอบรรล

17

แลวกไมรวาจะไปไหน อยเปนพระสบายกวา ของฟรทกอยางบานกฟรขาวกฟร

กไมรจะเอาเงนทองไปทาอะไร เพราะวาความสขทไดจากเงนทอง สความสขทได

จากการหลดพนไมได กเลยอยเปนพระแลวกทาหนาทสบทอดพระธรรมคาสอน

ของพระพทธเจาตอไป

ถาม ในขณะทาสมาธอยนน สมาธไดถอยออกมาเองโดยไมรตว เหมอนสมาธทผม

ปฏบตอยนน มนตน และเปนบอยๆ ตอนน ควรทาอยางไรดครบ

ตอบ ตองสรางสตใหมมากขน สตนเปนตวทจะดงใจใหเขาสความสงบ เขาสสมาธ แต

ถามกาลงนอยกเขาไปไดไมลก ไดไมนาน ถามกาลงมากกจะเขาไปไดลกไดนาน

ดงนนถาอยากจะใหไดสมาธ อยนานๆ อยลกๆ กตองหม นเจรญสตเวลาทไมได

นงสมาธ คอตองเจรญตลอดวนเลย ต งแตตนขนมาน พทโธไปเลย เจรญสตไป

เลย จะใชพทโธกบรกรรมพทโธไปตลอดท งวน ยกเวนเวลาทจะตองใชความคด

ในเรองการงานตางๆ กหยดไวช วคราว ถาไมใชการบรกรรม กใชการเฝาดการ

เคลอนไหวของรางกายในทกอรยาบถ ในทกการกระทา ไมใหคลาดจากสายตา

ของใจไป ไมใหใจสงไปคดถงคนนนคนนเรองนนเรองน ใหอยทรางกาย

ตลอดเวลา แลวเวลานงมนกจะมกาลง ทจะดงใจใหเขาสความสงบ ไดลกไดนาน

ได

ถาม ขณะทเราภาวนาดลมหายใจ บางครงจตมนไปรบร ถงการเตนไหลเวยนของเสน

เลอด ตรงขมบหรอตรงลาคอ และมสมาธรบร รสกตอเนองไปเรอยๆ แบบนถอ

เปนการภาวนาหรอไมคะ

ตอบ ไมเปนการภาวนาแลว ถาภาวนาตองอยกบอารมณทเราไดกาหนดไว ถาเราใชพท

โธกใหอยกบพทโธเพยงอยางเดยว ถาลมหายใจกใหอยกบลมหายใจเพยงอยาง

เดยว อยาไปสนใจกบสงตางๆ ทมาปรากฏใหรบร เพราะจะทาใหเสยสมาธเสย

สต แลวจตกจะไมรวมเขาสความสงบ

18

ถาม โยมมกจะตดอยกบพทโธทเปนวง แตยงมมอขาและปากอย ไมสามารถทาให

เหลอพทโธแตอยางเดยว ควรทาอยางไรตอคะ

ตอบ ไมตองไปสนใจ ใหอยกบคาพทโธไปเรอยๆ จะมอะไรมาปรากฏใหรบร หรออะไร

มาแทรกกอยาไปสนใจ เหมอนเราคยกน ๒ คนน คนอนจะมาแทรกกอยาไป

สนใจ เรากคยของเราไป ถาเราคยไปเรอยๆ เดยวพวกคนทจะมาแทรกเขาเบอ

เขากหายไปเอง แตถาเราไปใหความสาคญกบเขา ไปตอบไปโตไปคยไปดไปอะไร

เรากจะไมไดพทโธ พอไมไดพทโธ มนกจะฟ งขนมา มนกจะไมนงจะไมสงบ

ถาม บางครงตองกลนนาลายตองแกไขอยางไรด

ตอบ อยาไปกลน ใหมนไหลออกมาใหมนยอยออกมา ไมตองไปสนใจกบเรองอะไร

ท งนน คนตรงนนคนตรงนกไมตองไปเกามน เจบตรงนนปวดตรงนกอยาไปขยบ

มน ใหอยกบการภาวนาเพยงอยางเดยว ถาพทโธกพทโธไปอยางเดยว ดลมกด

ลมไปอยางเดยว อยาไปสนใจกบอะไรท งหมด รางกายคดวาจะเอนไปทางซายก

ไมตองไปขยบมน เอนไปทางขวากไมตองขยบมน เอนไปขางหนาเอนไปขางหลง

กอยาไปสนใจ กอนเวลาเรานงเราต งทาใหมนตรงใหมนดแลวกพอ ทนมนจะเอน

บางไมเอนบาง ใจเราไมตองไปกงวลกบมน บางทเราไปคดกนเองวามนเอน มน

เอนกปลอยมนเอนใหมนลมไปกอนแลวคอยมาขยบ ถามนยงไมลมกไมตอง

ขยบนะ เราภาวนาไปเรอยๆ มฉะนนมนกจะโดนไอเรองพวกนหลอกเราอย

ตลอดเวลา ไมไดพทโธ ไมไดภาวนา ฉะนนตองมสตทกาลงดมนจะไมสนใจ มน

จะพทโธมนไปอยางเดยว อะไรจะมาใหรบรใหอะไรมาแกลงมากล นมาหลอกมน

จะไมสนใจ มนจะอยกบพทโธ พทโธ พทโธ พทโธ ไปเรอยๆ ทนถาดลมกดลม

ไปเรอยๆ ถามนตอเนอง ไมนานมนกสงบ

ถาม เมอกอนนเดนจงกรมไปพทโธไป แตพอมาไดยนวา การเดนจงกรมและพทโธไป

เปนการเหยยบยาพระพทธเจา จงสบสนในการปฏบตครบ วาททาอยผดหรอ

เปลาครบ

19

ตอบ พระพทธเจาทานไมไดอยทเราเหยยบหรอก พทโธกไมไดอยทเทาเขาใจไหม พท

โธอยทใจ การระลกถงพทโธน ระลกภายในใจ สวนรางกายมนจะเดนไปเดนมา

มนกเรองของรางกาย มนคนละเรองกน ไมเกยวกน ทาได เดนจงกรมกพทโธได

แมแตเขาหองสวมขบถายกพทโธได ไมมปญหาอะไร ไมไดเสยความเคารพแต

อยางใด พระพทธเจาบอกสตเปนสงทจาเปนในทกกรณ ตองมสตตลอดเวลาไม

วาจะทาอะไร ขบถายอะไรกตองมสต มฉะนนจะเลอะนะถาไมมสต ถายไมถกท

ถกทาง คนไมมสตเมาเหลา บางทอาเจยนหรออวกหรอถายทไหนกถายไปเลย

นนแสดงวาไมมสต ถาไมมสตกตองใชพทโธดงกลบมา เพอจะไดมสต จะไดรวา

เราทาอะไร ตรงไหนถกตองหรอไมถกตองอยางไร

ถาม พยายามเจรญสตทกวน แตวาเจรญสตยงไงมนกไดแปบหนงแลวมนกหลดนะ

คะ มวธทาอยางไรใหมนเจรญสตไดตอเนองมากขน

ตอบ กพยายาม พอหลดกกลบมาใหม พอหลดกต งทาใหมไปเรอยๆ อยาหยด อยา

ยอมแพ พอรวาเผลอกกลบมาใหม ทาไปเรอยๆ ตองพยายาม ความพยายามอย

ทไหนความสาเรจอยทน น

ถาม เวลานงสมาธนะคะ พอนงสกพกตวมนกจะเขยาและเขยารนแรงมาก

ตอบ แสดงวาสตเราไมมแลว จตมนไมมตวควบคม มนกเลยไปเขยารางกาย กลองใช

การสวดมนตดกได ถารสกมนเรมเขยา สตทเราใชอยมนมกาลงไมพอ กลองใช

การสวดมนตไป ดงกลบมาสวดมนตแลวมนกจะหาย

ถาม พอดฟงวทยแลวเขาบอกวา เราสวยกเพราะบญ สงตากเพราะบญ ดาขาวกเพราะ

บญอยางนนะคะ เพราะบญททามา แตทนหนมความสงสยวา แลวคนท

ทาศลยกรรมปจจบนนะคะ ทเขาสวยขนอยางน คอมนมผลมาจากบญกรรมแต

กอนของเขาหรอเปลาคะ

20

ตอบ จะวามสวนกได เพราะวาทาศลยกรรมกตองมเงนใชไหม คนมเงนกแสดงวาเคย

ไปทาบญมาในอดตแลวถงมเงนมา แตสวยแบบนมนเปนสวยช วคราวแลวกสวย

ปลอม พระพทธเจาใหเนนความสวยงามทจตใจเปนหลก สวยงามดวยศลธรรม

สวยงามดวยความเมตตากรณา อนนจะเปนความสวยงามทไมจดไมจาง ไมตอง

ไปทาศลยกรรม ถงแมผมจะหงอกหนาจะเหยวกยงจะเปนคนทนารกอยเสมอ

คออานสงสของการทาบญของเราน สวนใหญมนจะเกดภายในอนาคต คอภพ

หนาชาตหนา การทาบญทาทานรกษาศลน จะทาใหเรามผวพรรณผองใส หนาตา

สวยงาม เพราะวาจตใจเราสวยงาม มนกเลยออกมาทางรางกาย แตมนไมไดเปน

เพราะจะเกดขนในชาตน ชาตนยงทายงจน แบบพระเวสสนดรเหนไหม ยงทายง

จน แตพอตายไปกลบมาเกดเปนเจาชายสทธตถะ ฉะนนการทาบญนเราหวง

อานสงส ถาอนาคตถาเรองของอานสงส เชนไดรบเงนทองอะไรตางๆ กลบคนมา

กตองรอภพหนาชาตหนา สวนชาตนเรากจะไดความสขใจอมใจ อยางทเรามา

ทาบญกนวนน เรากมความรสกอมเอมใจ มความสขใจ อนนสาคญกวา เพราะ

มนเปนปจจบน มนไดรบทนตาเหนเลย ฉะนนถาเราจะทาขอใหเราทาเพอผลตรง

นดกวา ผลกคอความสขใจอมใจและความสวยงามทางจตใจ การทาบญนแหละ

เปนการเสรมความงาม ศลยกรรมความงามทแทจรง ถาใจสวยงามแลว ตอให

รปรางหนาตาอปลกษณยงไงกมคนรกมคนชอบ แลวดพระภกษทานหวโลน

ท งนนเหนไหม นยงไปกราบทานกน ครบาอาจารยหนงเหยวยนผมขาวหงอก ก

ยงไปกราบทานไปรกไปเคารพทาน เพราะทานสวยงามทางจตใจ ทานมความ

เมตตามความกรณา มศลมสตย ฉะนนขอใหเรามาเสรมความงามทแทจรงกน

ดกวา อยาไปเสรมความงามทรางกายมนเปนความงามปลอม ถาไปอยกบคน

สวยงามแตพอเหนนสยใจคอ วาเปนคนโหดรายทารณกไมอยากจะอยดวยแลว

นคอตองเนนทจตใจ บญกศลนแหละเปนเครองสาอางคของจตใจ

เครองศลยกรรมของจตใจ ของชวตของพวกเรา เราจะสวยจะงามนอยทบญอยท

กศล อยทศลทสตยทเราสรางกนขนมา อยาไปหลงกบความสวยงามของรางกาย

ทมนจะตองเหยวมนจะตองยนเหมอนกบดอกไม ถาอยากจะคดถงความ

21

สวยงามของรางกายใหคดถงดอกไม มนบานไมกวนเดยวมนกเหยวแลว เหยว

แลวกตองโยนทงถงขยะไป แตความงามทางจตใจนไมมวนเหยว ยงแกยงสวย

นคอความจรง ขอใหเราอยาหลงกน

ถาม ลกชอบททานอาจารยตอบปญหา คาถามเรองลกทบวชแลวเสยชวตนะคะ ทเขา

เปนทกขมาก เมอสองวนมาน ดมากเลยคะ

ตอบ จาไมได ออ ทเปนนองชายของนกกฬาโอลมปก เขาไปบวชอยทางเหนอใชไหม

แลวกไปอาบนาอน รสกวามนเปนแกส แลวมนมคารบอนมอนอกไซดออกมา

จากเครองทานารอน แลวหองนามนทบ กสลบไสลไปไมรตว รสกวาพอเขาเลาวา

คนนมความตงใจมาก เรยนจบปบกบวชเลย

ถาม ยงบอกใหเพอนไปอาน เพราะทานอาจารยพดถงเรองอปาทาน ยดม นในความรก

ตอบ ใช ยงรกมากกยงทกขมาก เหนเขาบอกวาไมเคยทกขอยางนมากอนในหวใจเขา

เลย เสยคนทรก เสยลกไป เมอกอนเหนคนอนเขาทกขกไมรสกวามนทกข พอ

มาเกดขนกบตวเองถงจะรวา โอโห มนทกขแสนสาหส

จตของเรานมนรายกาจ เวลามนดกแสนดนะ เวลามนแสนรายน โห มนโหดราย

นาด ฉะนนอยาประมาท รบมาควบคมมนซะ จตนควบคมได ความทกขน

ควบคมได มธรรมของพระพทธเจา โชคด นานๆ จะเจอธรรมของพระพทธเจา

สกครง ยงแนะนาบอกวา นอยาไปใหความสาคญกบเรองอนเลยตอนน นานๆ

ไดมาเจอธรรมของพระพทธเจา เอาธรรมอยางเดยว ของอยางอนทงไปกอน ถา

มนไมบรรล เดยวชาตหนากลบมาเกดใหมคอยไปวากนใหม ไปหาลกหาเมยหา

ผวใหม คราวนทงผวทงลกทงเมยเลย ขอใหเอาธรรมกอน เพราะธรรมนานๆ

จะมาสกครงหนง ชาตหนากลบมาเกดอาจจะไมเจอธรรมแลว ถาไมเจอธรรมกไป

เอาลกเอาเมยเอาผวเอาสมบตกน แตชาตนมของทดกวา ทาไมยงไปเอาของทไม

ด ทาไม ของทดทนานๆ จะมาเกดขนสกครง กคอธรรมของพระพทธเจาน

ฉะนนตอนนทงไปเลย สามภรรยา ทรพยสมบตขาวของเงนทอง

22

ยศฐาบรรดาศกดอะไรตางๆ แลวหนมาเอาธรรม เพราะนานๆ จะเจอธรรมของ

พระพทธเจาสกครงหนง และถาเปนบญเปนวาสนาของเรา กอาจจะไมตอง

กลบมาเกดแกเจบตายอกตอไป ถากลบมากจะกลบมาดกวาเกา มธรรมของ

พระพทธเจาคมครอง ถาอยางนอยไดเขาสกระแสกยงดใหญ กจะกลบมาเกดไม

เกน ๗ ชาตเปนอยางมาก ฉะนนตอนนทงไปใหหมดเลย สามภรรยาบตรธดา

หวงทาไม เดยวกตองจากกนอยด เอาเวลาทเหลอน มารบตกตวงเอาธรรมของ

พระพทธเจาดกวา ดวยการศกษาฟงเทศนฟงธรรม ดวยการปฏบต ปฏบตแลว

ผลมนกตองเกด อนนมนเปนเหตเปนผล ทเปนมาอยางนต งแตสมยพทธกาล

แลว มนไมเปลยนแปลงตามกาลตามเวลา อกาลโก อยทเราท งนนแหละ ทจะมา

ศกษามาปฏบตกนหรอไมเทานนเอง ถาศกษาปฏบตมนกมปฏเวธ มการบรรล

มรรคผลขนมา ถาศกษาแตไมปฏบตมนกไมมผล เหมอนไปเอายามาแลวไมกน

ไปรบยาจากหมอมาแลวไมกน โรคกไมหาย ถาอยากจะใหโรคหายกตองกนยาท

หมอมอบมา เรามารบยาจากพระพทธเจาแลว เวลาฟงเทศนฟงธรรมแตละครงก

เหมอนการรบยาไป รบไปแลวกไปวางไวเฉยๆ เตมตไปหมด เตมบานไปหมด

หนงสอธรรมะ เทป ซด แตไมปฏบตกนเลย มนกเลยไมปฏเวธกน

ถาม ชอบอนททานอาจารยอธบาย เรองความรกกบเมตตา ททานอาจารยไดสอนเขา

อยากใหทานอธบายใหพวกเราฟง

ตอบ ความรกมนเปนกเลส รกแบบผกพนรกแบบครอบครอง เปนสมบตของตน รก

แบบเมตตาน รกเพอใหเขามประโยชนมความสข ไมไดหวงอะไรจากตวของผท

รบความเมตตา ใหอยางเดยว

ถาม จรงๆ พอแมกรกลกแบบเมตตาดวยนะ

ตอบ ใช แตมนมกเลสดวยไง มนยงหวงวาเปนลกของฉน แลวดไมดเมตตากลายเปน

โทสะไปกได เวลาลกไมทาตามทส ง แตถาเมตตาลวนๆ จะไมมโทสะตามมา ไม

ทาตามทสอนกแลวไป เรามหนาทสอนส งเขาแลว เขาจะทาตามกเปนบญของเขา

23

เขาไมทาตามกเปนกรรมของเขา กคดแคนนเอง จะไมมโทสะไมมความเสยใจ ถา

หนไปแตงงานกบใครกไมรองหมรองไห มนอยากจะไปอยกบใครกเรองของมน

แตถาเปนของเราน จะตองเปนคนจดการแลว หาผวใหเขาบางละ คนนไมเอาคน

นนไมเอา ตองเอาคนน นยงแลวนเหนไหม อนนเรยกวารกแบบกเลส ถารกแบบ

เมตตากปลอยเขาส อนไหนทเปนความสขของเขา ถาด ถาไมเสยหายกโอเค ถา

ไมผดศลผดธรรมผดกฎหมาย อยากจะรกขอทานกไมวาอะไร ทาใจไดไหมถาลก

ไปแตงงานกบขอทานอยางน หรอไปแตงงานกบโสเภณอยางน

ถาม อยางแมลกขนแตเชาตสามกไมอยากใหแมลก กเปนทกขเหมอนกน

ตอบ ปลอยทานเถอะ ทานสบายยงไงทานจะทาอยางไร ตอนนปลอยทานไปตาม

อธยาศยของทาน อยาไปเคยวเขญบงคบ ทานจะกนยาไมกนยา จะรกษาไมรกษา

ปลอยใหเปนไปตามอธยาศยของทาน ไปเคยวเขญกทกขกนไปเปลาๆ แลวกตาย

เหมอนเดม ไมเปลยนแปลงอะไร สใหเขาอยอยางมความสขสบายใจของเขา

ดกวา แลวกตายอยางสขอยางสบายใจ อยาไปเคยวเขญใครท งนน ชวตของเขา

ใหเขาเปนผเลอกทางเดนของเขาเอง เรามขอเสนอแนะมอะไรกเสนอไป ถาเขา

ยนดรบกด ถาเขาไมยนดรบกอยาไปบงคบอยาไปเคยวเขญ

ถาม ทานอาจารยคะ มนจะไปถง คอคลายเราตองดแลกอน ตองส งสอน กอนไปถง

ตรงเคยวเขญน

ตอบ ชวงทเคยวเขญมนกตองมบาง เชน ตอนทเปนเดกเปนเลกน ถาไมอยากไป

โรงเรยนกตองเคยวเขญใหไปโรงเรยน ไมใชปลอยตามใจอยางนไมถก แต

หมายถงวาถาเขาโตแลวเขาเปนตวของเขาแลวน รบผดชอบในชวตของเขาแลวน

เราหมดหนาทแลว ไปเคยวเขญแลวมนจะกลายเปนโทสะเปนกรรมกนไปเปลาๆ

เพราะเขากไมพอใจ เรากไมพอใจ แทนทจะมความรกตอกนกกลายเปนความ

เกลยดตอกน ถงแมขณะทเคยวเขญได ถาเขาไมทาตาม กในทสดกตองยอม

24

เคยวเขญแลวไมเอา จะไมยอมไปเรยนอยางเดยว เขาไมเรยนกไมเรยนจะทา

ยงไง กคดวาเปนพการทางสมองไปกแลวกน

25

กณฑท ๔๙๙

คาถามทควรหมนเตอนตน ๒๐ ธนวาคม ๒๕๕๘

พระพทธเจาไดทรงสอนใหพวกเรา หมนพจารณากนอยเนองๆวา วนเวลาผานไป ผาน

ไป เรากาลงทาอะไรกนอย เรากาลงสรางมรรค สรางทางสพระนพพาน หรอเรากาลง

สราง ทางสการเวยนวายตายเกด ถาเรากาลงสรางลาภยศสรรเสรญ สรางความสขทาง

ตาหจมกลนกาย กถอวาเรากาลงสรางการเวยนวายตายเกด เพราะใจของเราจะมความ

อยากได ลาภยศสรรเสรญ อยากไดความสขทางตาหจมกลนกาย แลวกจะไมมวนหมด

ถงแมวาจะไดมามากนอยเพยงไร ความอยากไดน จะไมไดหมดไปกบการกระทาตาม

ความอยาก กลบจะทาใหมความอยากเพมขนไปเรอยๆ พอรางกายนแกเจบตายไป ใจท

ไมไดตายไปกบรางกาย ใจทมความอยากกจะฉดลากใจใหไปหารางกายอนใหม ไปเกด

แกเจบตายใหม ไปหาลาภยศสรรเสรญ ไปหาความสขทางตาหจมกลนกายใหม นคอ

หนทางหรอวถจตของผท สรรหาความสขทางตาหจมกลนกาย สรรหาลาภยศสรรเสรญ

เปนทางทพระพทธเจาทรงสละ แลวกมาสรางทางไปสพระนพพาน ทางไปสพระนพพาน

กทางแหงการทาทาน แหงการรกษาศล และแหงการภาวนาน นเปนทางสพระนพพาน

ถาเราทาทานไป เพมไปเรอยๆ ทาจากนอยไปหามาก จนในทสดสละหมดเลย เกบไว

เทาทจาเปนทจะตองเลยงดรางกาย ของตนเองกด หรอของผอนกด ถาเปนชายกอาจจะ

สละทรพยสมบตใหแกผอนไป ใหแกบดามารดาใหแกพนองใหกบภรรยา แลวกไปบวช

เปนพระ เพอทจะไดใชเวลาทมคณคาทกวนาทน ใหไปกบการสรางมรรคสรางผล สราง

ทางไปสพระนพพาน คอการรกษาศล ๘ และการบาเพญจตตภาวนา เรมตนดวยสมถ

ภาวนาและวปสสนาภาวนา นคอข นตอนของการดาเนนเพอนาพาจตไปสการหลดพน

ไปสมรรคผลนพพาน เรมททานกอน ทานนเปนเหมอนกบสมอเรอ เวลาจะออกเรอน

ตองถอนสมอ ถาไมถอนสมอนเรอจะไปไมได ถายงมความผกพน อยกบเรองทรพย

26

สมบตขาวของเงนทอง ยงพงพาทรพยสมบตขาวของเงนทอง ในการหาความสขทางตาห

จมกลนกายอย กจะไมสามารถไปปลกวเวก ไปบาเพญ ไปรกษาศลของนกบวชได คอ

รกษาศล ๘ ขนไป ศล ๘ ศล ๑๐ ศล ๒๒๗ นเปนศลของนกบวช แลวกจะไดมร วก น

จตไมใหเถลไถล ออกไปทางตาหจมกลนกาย ออกไปทางรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ

แลวกอาศยการเจรญสตอยางตอเนอง ดงใจใหเขาขางใน เชนการบรกรรมพทโธๆน เปน

การดงใจใหออกจากรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ไมใหใจไปคดถงรปเสยงกลนรส

โผฏฐพพะ ไมใหไปคดถงลาภยศสรรเสรญ ไมใหไปคดถงบคคลนนบคคลน ถามสต

กาลงมากพอ กจะสามารถดงใจใหเขาสความสงบได เหตทไมสามารถทาใหใจสงบก

เพราะวา สตยงมกาลงสกเลสตณหาไมได ตณหาความอยากในรปเสยงกลนรสน คอย

ผลกดนใจ ใหออกไปคดเกยวกบเรองรปเสยงกลนรสอยเรอยๆ ตองใชสตเปนผสกบ

ตณหาความอยาก ดงจตใหเขาสขางในใหได เพราะถาจตเขาสขางในไดแลว เขาสความ

สงบไดแลว จะพบกบความสขทแทจรง จะพบกบความสขทเหนอกวาความสขท งปวง

แลวกจะสามารถใชปญญาปลอยวางทกสงทกอยางได ปลอยวางรางกายได ปลอยวาง

เวทนาได ปลอยวางอารมณตางๆ ทอยภายในจตได ตองมความสงบเปนผสนบสนน

เพราะถาจตไมสงบน จตจะไมมความสข เมอไมมความสขกจะตองพงอารมณตางๆ พง

รปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ พงลาภยศสรรเสรญ เพอทจะใหความสขแกใจ แตความสข

แบบน เปนความสขทไมเทยงแทแนนอน มเจรญแลวกมเสอมไปเปนธรรมดา เวลาไดมา

กมความสข เวลาเสยไปกมความทกข พระพทธเจาทรงเหนความทกข อยในลาภยศ

สรรเสรญ อยในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ พระพทธเจาจงสละพระราชสมบต เพอทจะ

ไดออกไปบาเพญจตตภาวนา เพอทจะรกษาศลของนกบวช เพอทจะเปนร วก น ไมใหจต

เถลไถลออกไปทากจตางๆ ทไมทาใหจตสงบ ถามศล ๘ นกจะชวยกาจดการหาความสข

จากผอน จากการหลบนอนกบผอน กาจดความสขจากการรบประทานอาหารตามความ

อยาก กาจดความสขของรปเสยงกลนรสในรปแบบของมหรสพและบนเทง กาจด

ความสขจากการรองราทาเพลง กาจดความสขจากการแตงเนอแตงตว แตงหนาทาปาก

ดวยเครองสาอางตางๆ ดวยนามนนาหอมตางๆ ดวยการทาเผาทาผมตางๆ เพราะวาการ

27

กระทาเหลาน เปนการกระทาทใหความสขช วคราวเทานนเอง พอไมไดเสพไมไดสมผส

ความสขทไดจากรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ กจางหายไปเหมอนควนไฟ

ผทตองการทจะหาความสขจากความสงบของใจ จงตองหกหามจตใจไมใหไปแสวง

ความสขนอกใจ ความสขผานทางรางกาย โดยใชสตเปนผดงใจใหเขาสขางใน สตนกม

หลากหลายวธสรางขนมา วธไหนกเปนการสรางสตเหมอนกน สตกคอการระลกรอยกบ

อารมณใดอารมณหนง เพอทจะไมใหไปรกบความคดปรงแตงตางๆ ถาอยกบพทโธๆ

ใจกจะไมสามารถไปคดถงลาภยศสรรเสรญ คดถงรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะได หรอถา

จะอยกบรางกาย ทเรยกวากายคตาสต กใหจดจอเฝาด ในทกอรยาบถของการ

เคลอนไหวรางกาย วาตอนนรางกายกาลงทาอะไรอย อยกบรางกายไปเรอยๆ ไมวาจะทา

ภารกจอะไร กใหมสตอยกบภารกจนนๆ แลวพอมเวลาวางไมตองทาภารกจ กหามม

สงบมานงสมาธ ทาใจใหสงบ เพราะใจจะไมสงบ หากรางกายยงทากจกรรมอะไรอย

ตองนงเฉยๆ กายตองสงบ ใจถงจะสงบได เวลานงถาใชกายคตาสต กใหดลมหายใจเขา

ออก เรยกวาอานาปานสต ลมหายใจเขาออก ใหมสตอยกบลมหายใจเขาออก ถาไม

เผลอไปคดเรองนนเรองน ถาอยกบลมหายใจอยางตอเนอง เดยวจตกจะรวมเขาสความ

สงบเอง อยาไปอยาก ความอยากนจะทาใหใจไมสงบ ใหรอยกบลมหายใจเพยงอยาง

เดยว รวาตอนนกาลงหายใจเขา กาลงหายใจออก หายใจส นกรวาหายใจส น หายใจยาว

กรวาหายใจยาว ลมหายใจหยาบกรวาหยาบ ลมหายใจละเอยดกรวาละเอยด ลมหายใจ

หายไปกใหรตามความเปนจรง ไมตองตนตกใจ ไมตองปรงแตงวา ไมมลมหายใจแลว

เราจะตาย เพราะถาเกดความคดแบบน จตกจะถอนออกมา ไปสลมหายใจใหม เวลาจต

ละเอยดน จตจะปลอยลมหายใจ แตไมไดหมายความวาลมหายใจหยดหายใจ รางกายก

ยงหายใจอยเหมอนเดม เพยงแตวาจตไมไปรบรกบลมหายใจ เพราะจตกาลงรวมเขาส

ความสงบนนเอง

นคอวธการสรางความสขภายในใจ เบองตนสรางความสขช วคราวกอน ความสขจากการ

ไดเขาสมาธน เปนความสขช วคราว เพราะเวลาออกจากสมาธมาแลว กจะไปคดปรงแตง

อะไรตอไป ถาไมมสตเดยวกเกดความอยากขนมา ดงนนผทออกจากสมาธแลวจงตอง

28

เจรญสตตอไป หรอเจรญปญญา ไดท ง ๒ อยาง แลวแตวาจะทาอยางไหนได ถายง

พจารณาทางปญญาไมเปน ยงพจารณาไตรลกษณ อนจจงทกขงอนตตาไมเปน ยง

พจารณาอสภะไมเปน ยงพจารณาอาหาเรปฏกลสญญาไมเปน กใหเจรญสตไปกอน

เหมอนกบตอนทกอนจะนงสมาธ ใหกลบมาอยกบการเคลอนไหวของรางกาย ในทก

อรยาบถในทกการกระทาของรางกาย หรอจะใชคาบรกรรมพทโธๆ กได กจะสามารถ

ควบคมรกษาใจไมใหคดไปในทางความอยากได แลวกจะรกษาความสงบทไดจากสมาธ

นใหอยตอไป แลวพอเสรจภารกจกกลบไปนงสมาธใหม ทาเรองของสมาธใหชานาญ

กอน จนกวาจะสามารถเขาสมาธไดทกเวลาทตองการ ถาเมอสามารถเขาไดแลว ขน

ตอไปตองบงคบใจใหคดไปในทางปญญา ทานสอนใหเราพจารณารางกาย วารางกายน

เกดแกเจบตาย ไมเทยง ทามาจากดนนาลมไฟ ไมมตวตน ไมใชตวเราไมใชของเรา สก

วนหนงรางกายนจะตองกลบคนสสภาพเดม กลบคนสดนนาลมไฟ ถามองไมเหน ถาไม

พจารณา เวลารางกายแกเจบตายน จะทกขมากจะกลวมาก แตถาหม นพจารณาอย

เรอยๆ สอนใจอยเรอยๆ จนกวาใจจะยอมรบความจรงอนนได เมอยอมรบความจรงอน

นไดแลว ใจจะไมทกขกบความแกความเจบความตายของรางกาย เพราะจะรวาเปนเพยง

ดนนาลมไฟ ใจไมไดเปนรางกาย ใจเปนผทมาครอบครองรางกายช วคราว ใจเปนผรผ

คด ผมความรสกตางๆ

นคอเรองของการพจารณาทางปญญา เพอทใหใจมความรมปญญา ใหเหนตามความเปน

จรง วาไมมอะไรเปนตวตน รางกายไมใชตวเราของเรา เปนของดนนาลมไฟ แลวกไม

สวยไมงาม รางกายนมสวนทสวยอยเพยงนดเดยว สวนทอยทผวหนงนเทานน แลวก

สวยไมนาน ผวหนงนตอไปกตองเหยวยน ผมกจะขาวจะหงอก และถามองเขาไปใต

ผวหนง กจะเหนสวนตางๆ ทไมนาดนาชม เหนอวยวะนอยใหญ เหนนาตางๆ นาเลอด

นาเหลองนาเหงอ นามนขนนาตานามนเหลว นาลายนามกนาไขขอนามตร นเปนของทม

อยในรางกาย แตถาไมพจารณากจะมองไมเหน ถาไมพจารณาผมขนเลบฟนหนงเนอเอน

กระดก เยอในกระดกมามหวใจตบพงผด ไตปอดไสใหญไสนอย อาหารใหมอาหารเกา

เยอในสมองศรษะ ถาไมพจารณาอาการเหลานกจะมองไมเหน จะเหนเปนสตวเปน

บคคลไป เหนเปนหญงเหนเปนชาย เหนเปนพอเหนเปนแม เหนเปนพเหนเปนนอง เหน

29

เปนสามเหนเปนภรรยาไป ถาเหนแบบนแลวกจะยดม นถอม น แลวเวลาทจะตองสญเสย

รางกายไป กจะตองรองหมรองไห แตถาพจารณาอยเนองๆ เพอเตอนใจใหรอย

ตลอดเวลาวา เปนเพยงอาการ ๓๒ ไมมสตวไมมบคคลในอาการ ๓๒ น ไมมตวตน ไม

มตวเราของเราอยในรางกายอนน เวลารางกายตายไป รางกายไปไหน กกลบคนสดนนา

ลมไฟ ธาตท ง ๔ กจะแยกทางกน พอตายปบธาตไฟไปกอนแลว ธาตไฟกบธาตลมไป

กอนแลว ความรอนในรางกายกจะคอยๆ หายไป รางกายกจะเยนเฉยบ ลมกจะไมมเขา

มแตออก มแตออก มแตระเหยออกมา นากจะมการไหลออกมาตามทวารตางๆ จน

รางกายแหงกรอบไป หนงหมกระดก หมอวยวะทแหงกรอบ แลวถาทงไวนานๆ กจะ

เปอย จะกลายเปนดนไป

นคอเรองของการเจรญปญญา เพอทจะไดรแจงเหนจรง สภาวธรรมทเราหลงยดตด ก

คอรางกาย เราจะคดวาเปนตวเราของเรา เราจะดรางกายของคนอนวาเปนพอเปนแมเปน

พเปนนอง เปนสตวเปนบคคล อนนเปนสมมตไมใชเปนความจรง ชอเสยงเรยงนามทเรา

ต งกนขนมากเปนสมมต เราจงเปลยนชอกนได เปลยนจากนาย ก. มาเปนนาย ข. ได

ถาไมชอบชอนกเปลยนอกชอหนง มนเปนชอเทานนเอง มนไมไดเปนตวรางกาย ตว

รางกายกคออาการ ๓๒ ดนนาลมไฟ นคอการพจารณาเบองตน คอพจารณารางกาย

เพอใหเหนอนจจง เหนอนตตา เพอจะไดละความอยาก ละอปาทาน ยดตดกบรางกาย

วาเปนตวเราของเรา ถาปลอยอปาทานได ไมมความอยากใหรางกายไมแกไมเจบไมตาย

เพราะมนเปนไปไมได รางกายไมวาจะเปนของใครกตาม ในทสดกตองแกเจบตายไปทก

คน กลบคนสดนนาลมไฟไป นคอการพจารณารางกาย ใหเหนอนจจงอนตตา

ถาตองการเหนอสภะ กตองพจารณาอวยวะตางๆ หรอดสภาพของรางกายทตายไปแลว

อยางสมยโบราณนเขาจะเอาศพไปทงไวในปาชา กสามารถไปเยยมปาชาได ไปดสภาพ

ของศพของรางกายทเปลยนไปตามเวลา จากศพทพงตายใหมๆ ไปสศพทขนอด ไปสศพ

ทแรงกามากดมากน มสนขมากดทอนแขนทอนขาไปคนละทศคนละทาง ไปจนถง

รางกายทแหงกรอบ นคออนาคตของรางกายของพวกเราทกๆคน และพจารณาเพอดบ

กามตณหา เวลาเราเกดกามตณหานเกดเพราะเราไปดสวนทสวยทงาม ไปดทผมไปดท

30

ผวหนง ไปดทรปรางหนาตา กเลยเกดกามารมณขนมา พอเกดกามารมณกตองเสพกาม

พอเสพแลวกตด จะตองเสพไปเรอยๆ เวลาไมไดเสพกจะทกข เวลาคนทเราเสพกาม

ดวยตายจากเราไป หรอเลกกนกจะเปนเวลาททกขใจ ท งนท งน นกเปนเพราะวา ใจยงไม

มความสงบ ถามความสงบแลว จะมความสขททดแทนความสขทเกดจากการเสพกาม

แลวพอพจารณารางกายใหเหนวาเปนอสภะไมสวยไมงาม ใจกสามารถถอดถอน

กามตณหาได กามราคะได พอไมมกามราคะแลวใจกสงบเยนสบาย ไมมอะไรมาเขยาใจ

ใหวนวาย ใหเกดความรสกหงดหงดราคาญใจ

นคอเรองของการพจารณารางกาย ทเปนดานแรกของการปฏบต เพอความรแจงเหน

จรง แลวพอผานรางกายไปไดกจะเขาไปสจตใจตอไป จตใจกม สภาวธรรมคอ

ธรรมารมณตางๆ ทไมเทยง ทเปนอนตตาเหมอนกบรางกาย มเกดมดบ มเจรญมเสอม

ไมสามารถไปควบคมบงคบไดเสมอ บางเวลากคมได บางเวลากคมไมได ถาไปอยาก

ควบคมอารมณเหลาน กจะเกดความทกขใจขนมา กตองพจารณาเหมอนกบพจารณา

รางกาย แตพจารณาไปทอารมณตางๆ ทมอยในจต ทเกดขน ต งอย แลวดบไป อยา

ไปยดอยาไปตดอยาไปอยากไดอารมณตางๆ เหลาน อยกบความวางดกวา อยกบการ

ไมมอารมณดกวา ถาปลอยวางไดจตกจะวาง พอวางแลวกเปน นพพานง ปรมงสญญง

ไป นพพานนง ปรมงสขงไป นคอข นตอนของการบาเพญ เพอใหออกจากวฏฏะแหงการ

เวยนวายตายเกด ตองเจรญทานศลภาวนา การเจรญทานศลภาวนานกตองแบงเปน ๒

กลม ถายงเจรญทานอย กจะยงไมสามารถทไปเจรญศล ๘ และเจรญภาวนาได แตถา

ไปเจรญศลไปเจรญภาวนาได ตอนนนกควรจะระงบการทาทานไวกอน ถายงมทรพยม

อะไรทยงอยากจะทาอย ตอนนนอยาไปเอาการทาทาน มาเปนอปสรรคตอการบาเพญ

จตตภาวนา ถาบาเพญจตตภาวนา ไปปลกวเวก กจะไมยงกบเรองของการทาทาน ระงบ

ไวกอน ไปปลกวเวกนเพอไปทาใจใหสงบ ถาไปทาทานกจะทาใหใจวนวาย เพราะจะตอง

จดขาวจดของเตรยมการณอะไรตางๆ ดงนนพวกปฏบต ตองรจกแยกแยะ วาบญสวน

หยาบนจะมาทาลายบญสวนทละเอยดได

31

ถาเขาไปสการภาวนาแลว กอยาเอาการทาทานเขามาเกยวของ เพราะเปนบญสวนหยาบ

เหมอนกบเวลาทชางไมเขาไสไมดวยกบ เสรจแลวเขากเอากระดาษทรายมาขด พอเขาลง

กระดาษทรายแลว เขาจะไมใชกบ เพราะกบน มนเปนเครองมอทหยาบ มนจะทาใหไม

เสยหายได พอใชกระดาษทรายแลว กถงเวลาทจะทาสตอไป ฉนใด การบาเพญทานก

เหมอนกน ถายงอยในข นทานกทาไปเลย ไปงานตางๆ งานบญงานกศลงานบวช งาน

กฐนงานวนเกดครบาอาจารย งานศพงานอะไรตางๆ อยากจะทาบญ เพราะยงไมสามารถ

ทจะไปปลกวเวก ไปรกษาศล ๘ ไปบาเพญจตตภาวนาได กตองใชทานนเปนบนได ทา

ทานไปเรอยๆ แลวใจจะเกดความสงบ จะเกดความรสกทไมอยากจะเบยดเบยนผอน ก

จะสามารถรกษาศล ๕ ได พอรกษาศล ๕ ได ตอไปกจะรกษาศล ๘ ได พอรกษาศล ๘

ได กอยากจะไปปลกวเวก ไปอยคนเดยว เพอจะไดเจรญสต เพอจะไดดงใจใหเขาส

ความสงบ ถาไปปลกวเวกไปอยคนเดยวแลว เรองของการทาทานนตองแขวนไวกอน

ตองระงบไวกอน อยาทาท ง ๒ อยาง เพราะวามนจะมาขดกน เชนแมแตอยากจะถวาย

อาหารใหกบพระภกษ อนนกจะทาใหยง ตองทากบขาวกบปลาอาหาร ยกเวนวาพระภกษ

ไมมใครเลยง เชนไปอยในวดทกนดาร ญาตโยมทไปอยกเขาโรงครวกน เพอทาอาหาร

เลยงพระ ถามเหตใหทากทาไป แตถาไมมเหต กอยาทาดกวา เอาเวลาเขาครวน ไปเดน

จงกรม นงสมาธ เจรญสต เพอทาใจใหสงบดกวา จตจะไดเจรญกาวหนาไปอยางรวดเรว

ถาม วแตมากงวลกบเรองการทาทาน เรองของการดแลผอน จตกจะไมเขาสความสงบ

หรอเขาไดยาก เพราะตองออกมา ทางตาหจมกลนกาย เพอมาจดการกบเรองทาอาหาร

อะไรตางๆ

ดงนนผบาเพญจะตองรวาตอนนตนเองกาลงทาอะไรอย ถากาลงทาบญทาทานอยกไม

เปนปญหาอะไร จะอยากภาวนาบางบางเวลากทาได แตจะทาไดนอย และผลจะไดไม

มาก เพราะจตทยงเกยวของกบการทาบญทาทานอยน จะตองปรงแตงอยเรอยๆ ซงขด

กบการภาวนา ทจะหยดความคดปรงแตง ดงนนถาอยากจะภาวนา อยากจะทาใจให

สงบน ตองไมไปทาภารกจอยางอน ทาภารกจอยางเดยวกคอการเจรญสต เพอใหได

สมาธ และเมอไดสมาธแลวกใหออกทางปญญาตอไป นคอวธบาเพญของพระพทธเจา

สมยททรงออกบาเพญนพระองคไมเคยไปงานกฐนงานผาปา ไมเคยสรางกฏสรางวหาร

32

ไมเคยพาญาตโยมไปจารกตามสถานทตางๆ ไปกราบครบาอาจารยตางๆ อนนพระองค

ทรงเหนวาเปนงานหยาบ เปนบญสวนหยาบ ทจะมาเอาเวลาของการภาวนาไป และจะทา

ใหจตหยาบลง แทนทจตจะละเอยดขนกลบจะหยาบลง ถาจตหยาบจตจะไมสามารถเขา

สความสงบได พระองคตลอดระยะเวลา ๖ ปน ไมยงกบใครเลย พยายามบาเพญอยาง

เดยว จนไดตรสรเปนพระอรหนตสมมาสมพทธเจา หลงจากนน จงมาโปรดญาตโยมท

ยงมดบอดอย ทยงไมรจกทางไปสพระนพพาน ทยงไมรจกทางสการดบทกข ดบการ

เวยนวายตายเกด ถาพระพทธเจาไมทรงมาโปรด จะไมมใครรเลยวา วธดบความทกขใจ

นดบอยางไร วธยตการเวยนวายตายเกดน หยดอยางไร พระพทธเจาจงทรงสละเวลาท

เหลออยตลอด ๔๕ ป หลงจากทไดทรงตรสร อาย ๓๕ กส งสอนมนษยและเทวดา

ท งหลาย ทกวนเปนพทธกจ

พทธกจม ๕ ประการดวยกน คอ ๑. อบรมส งสอนญาตโยมในตอนบาย ๒. อบรมส ง

สอนพระเณรในยามคา ๓. อบรมส งสอนเทวดาในยามดก ๔. กอนทจะออกบณฑบาตใน

ตอนเชา จะทรงเลงญาณดวาจะไปโปรดใครด ใครทอยในภาวะทพรอมจะรบธรรม หรอ

ทมอนตรายทจะเกดขนกบชวตรางกายของเขา กทรงมงไปโปรดคนนนกอน เพราะเวลา

เขาใกลจะหมดแลว พวกทยงมเวลาเหลออยเยอะกเอาไวกอน แลวหลงจากนนก ๕. ทรง

ออกบณฑบาต นเรยกวาพทธกจ กจของพระพทธเจาหลงจากทไดบรรล ไดตรสรเปน

พระอรหนตสมมาสมพทธเจาแลว พระองคทรงทากจเหลานเทานน ไมเคยสรางวดสราง

วาเลย วดวาททรงประทบอยน กเกดจากศรทธาของผทมฐานะ เชนพระราชามหา

กษตรย มหาเศรษฐ ทอยากจะใหพระพทธเจามทอยอาศย กเลยสรางวดกนขนมาถวาย

พระพทธเจา แตพระองคกจะไมอยทน นตลอดเวลา เพราะทรงมความหวงใยในเรองของ

การเผยแพรส งสอน สตวโลกท งหลาย มนษยท งหลาย ใหมดวงตาเหนธรรมกน

พระองคกจะอยช วระยะหนง แลวกจะออกจารกตอไป ไปตามสถานททยงไมเคยไป

หรอสถานททเคยไปแลว กกลบมาวนใหม อนนเปนความเมตตาอนสงสดของ

พระพทธเจา ชวยเหลอใหผทตดอยในการเวยนวายตายเกด ไดหลดพนจากการเวยน

วายตายเกดกนเปนจานวนมาก พระอรหนตสาวกท งหลายเกดจากพระพทธเจา คาวา

สาวกกแปลวาผฟง อรหนตกแปลวาผสนกเลส การจะสนกเลสไดตองเปนผฟง เพราะวา

33

ตามลาพงแลวจะไมสามารถสอนตนเองได เพราะไมมปญญาบารมแกกลาพอ ทจะ

มองเหนอรยสจ ๔ ดวยตนเอง จะตองอาศยพระพทธเจาเปนผชบอก พอทรงชบอกแลว

เหนแลววา ความทกขใจเกดจากตณหาความอยาก และตณหาความอยากนจะดบ จะละ

ไดกตองเหนไตรลกษณ เหนอสภะ กเลยนาเอาไปบาเพญ

พอบาเพญพจารณา เรมตนกทาใจใหสงบ พอใจสงบแลวกออกมาพจารณาไตรลกษณ

พจารณาอสภะ พอเหนไตรลกษณ เหนอสภะ กหยดตณหาความอยากได พอไมมตณหา

ความอยากกจะไมมทกขเกดขนมาภายในใจ นคอสงทพระพทธเจาทรงไดบาเพญมา

และทรงนามาส งสอนพวกเรา และใหพวกเราคอยถามตนเองอยเรอยๆ วา วนเวลาผาน

ไป ผานไป เรากาลงทาอะไรกนอย เรากาลงสรางภพสรางชาต หรอเรากาลงตดภพตด

ชาต ถาเรายงแสวงหาลาภยศสรรเสรญ แสวงหาความสขทางตาหจมกลนกายอย น

แสดงวาเรายงกาลงสรางภพสรางชาตอย ถาเราตดภพตดชาต เรากตองบาเพญทานศล

ภาวนา นคอสงทเราจะตองคอยสารวจ คอยเตอนใจอยเรอยๆ วาอยาไปหลงกบ

ความสขช วปลายลน หรอความสขแบบควนไฟ ความสขจากลาภยศสรรเสรญ ความสข

จากรปเสยงกลนรสน เปนเหมอนควนไฟ ไดมาแลวเดยวกจางหายไป แลวตามมาดวย

ความอยาก ดวยความทกข ตองพยายามสอนใจเตอนใจ วาเราเปนศษยของตถาคต

เปนศษยของพระพทธเจา เราเปนชาวพทธนเราถอพระพทธเจาเปนแบบเปนฉบบ

เปนสรณงคจฉาม เราถอพระอรยสงฆสาวกเปนแบบเปนฉบบ เพราะทานกถอ

พระพทธเจาเปนแบบเปนฉบบ บาเพญตามแบบทพระพทธเจาไดทรงบาเพญมา จนได

บรรลเปนพระอรยสาวกขนมา พวกเราถานอมเอาวธการปฏบตของพระพทธเจา เอา

วธการปฏบตของพระอรยสงฆสาวก มาปฏบต ไมชากเรวเรากจะไดเปนพระอรยสงฆ

สาวก เรากจะไดบรรลถงพระนพพานได

พระนพพานนไมไดเปนสงยากเยนเลย ถามพระพทธศาสนามาเปนผสอนเปนผนาทาง

แตจะยากเยนมาก ถาไมมพระพทธศาสนา เพราะจะไมมใครรทางไปสการดบทกขได

กอนทพระพทธเจาจะตรสรน ไมมพระอรหนตสาวกเลยแมแตรปเดยว ไมมใครรวธทจะ

ดบความทกขของตนได แตพอมพระพทธเจาตรสรแลว แลวเอามาเผยแผส งสอน ก

34

ปรากฏมพระอรหนตสาวกขนมาเปนจานวนมาก อยางรวดเรวดวย เชน ตอนททรงแสดง

ธรรมครงแรกน เปนวนขน ๑๕ คาเดอน ๘ ทเรยกวาวนอาสาฬหบชา แลวตอมาในวน

เพญขน ๑๕ คาเดอน ๓ กเปนระยะเวลา ๗ เดอนนบจากเดอน ๘ ไป กปรากฏมพระ

อรหนตสาวกอยางนอยก ๑๒๕๐ รป มาเฝาพระพทธเจาจากสารทศตางๆ โดยทไมไดนด

หมายกน นคอความอศจรรยของพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ทสามารถทาใหผท

ไมหลดพนนไดหลดพนอยางรวดเรว ภายในระยะเวลา ๗ เดอนนบรรลอยางนอยก

๑๒๕๐ รป แตกอนหนานนน เปนเวลาพนปหมนปแสนป ไมมใครบรรลเปนพระอรหนต

สาวกไดเลย เพราะไมมพระพทธเจามาตรสร แลวมาแสดงธรรม มาเผยแผธรรมใหแก

สตวโลกนนเอง พวกเราจงควรทจะเหนคณคา เหนพระคณของพระพทธเจา ทอตสาห

สละเวลาของพระองคมาส งสอน เพราะพระองคนไมไดรบอะไรจากการส งสอนเลย

เพราะจตของพระองคนเตมเปยมไปดวยความสขแลว ไมสามารถทจะรบความสข

เพมขนไดอก ทาประโยชนใหแกผอน กทาเพอประโยชนของผอน โดยถายเดยว ไมได

ทาเพอความสขของตนเองเลย

ถาเราอยากจะสานกในบญคณของพระพทธเจา เรากตองบชาดวยการปฏบตบชา

เพราะพระพทธเจาทรงตรสไววา เปนการบชาทแทจรง ผใดปฏบตธรรมสมควรแกธรรม

ผนนคอผบชาเราตถาคต นถาอยากจะบชาพระพทธเจา อยากจะตอบแทนพระคณของ

พระพทธเจา ขอใหพวกเรามาตอบแทนดวยการปฏบตบชาเถด ดวยการหม นถามตนเอง

อยเรอยๆ วาวนเวลาผานไป ผานไป เรากาลงทาอะไรอย เดยวไมชากเรวเรากตองตาย

แลว เวลาของเรานมนอยลงไปทกวนๆ ไมไดมมากขนแตอยางใด จงควรรบขวนขวาย

สรางมรรคกนดกวา สรางทางสพระนพพานกนดกวา เลกสรางความสขทางลาภยศ

สรรเสรญ ทางรปเสยงกลนรสกนดกวา มาสรางความสงบ ทเกดจากการบาเพญทานศล

ภาวนานดกวา เพราะผลทไดรบน เปนผลทเลศทประเสรฐ เปนความสขทเหนอกวา

ความสขท งปวง และเปนความสขทจรงถาวร เปนความสขทไมมความทกขมาปนเลย น

คอผลทเราจะไดรบจากการหม นถามตวเองอยเรอยๆ วา วนเวลาผานไป ผานไป เรา

กาลงทาอะไรกนอย ถาเราถามตวเองเรากจะเขนจะอายวา เรากาลงไปทาสงท

พระพทธเจาไมไดทรงส งสอนใหทา เราจะไดเลกไปทา แลวกลบมาทาสงทพระพทธเจา

35

ทรงส งสอนใหทากน พอไดทาแลวเดยวกไดรบผลอยางแนนอน เพราะผททานไดรบ

ผลกนมาเกอบทกคนเลย

นคอสงทพวกเราจะตองคอยเตอนใจอยเรอยๆ อยาต งอยในความประมาท อยาไปคดวา

เราจะอยไปอกนาน เพราะความตายนสามารถมาเยอนไดทกเวลา ไมมใครม

ความสามารถทจะผลดเวลาได เมอเวลาของความตายมาถง กตองรบเพยงอยางเดยว

แลวกจะหมดโอกาสทจะไดบาเพญ ไดยกตนใหหลดพนจากการเวยนวายตายเกด

เพราะวาเวลากลบมาเกดเปนมนษยใหม อาจจะไมมพระพทธศาสนาอยในโลกนแลวกได

กตองรอพระพทธศาสนาของพระพทธเจาองคตอไป แตถาเรามนสยท

ผลดวนประกนพรง มนสยทไมชอบบาเพญไมชอบปฏบต ตอใหเราไดพบกบ

พระพทธศาสนา พบกบพระพทธเจากพระองคกตาม เรากจะไมปฏบตอยด ดงนนเรา

ตองมาเปลยนนสยของเรา ทไมชอบปฏบต ใหหนมาชอบปฏบต ใหเบอกบการหาลาภ

ยศสรรเสรญ หาความสขทางตาหจมกลนกาย เปนสงทเราทาไดแตเราตองบงคบใจ ถา

ปลอยใหใจเปนไปตามอารมณ ใจจะไมมาทางน ใจจะไปสการเวยนวายตายเกดเพยง

อยางเดยว

ถาม ทาไมอรยสจ ๔ ทานถงเรยงผลกอนเหต เชน ทกขกอนสมทย และนโรธกอน

มรรคคะ และเกยวของกบแนวทางปฏบตอยางไร

ตอบ มนกตองเรมตรงไหนสกแหง ไมเรมทผลกตองเรมทเหต มนกมแคนน สวนใหญ

ทเรมทผลกเพราะวา ถาไมมผลมนกไมไปหาหมอใชไหม เวลาถาสบายกไมไปหา

หมอ แตพอเวลาไมสบายถงไปหาหมอ หมอกจะไดวเคราะหดวาเกดจากเหตอน

ใด พวกเราถาไมมความทกขกจะไมเขาหาศาสนา พวกเรากจะเทยวจะเลนกน ถา

โลกนไมมความทกขนไมตองมศาสนาหรอก ทมศาสนากเพราะวา พวกเรายงม

ความทกขกนอย แลวเราไมรวาเหตของความทกขนเกดจากอะไร เรากเลยตอง

เขาหาผร แลวพระพทธเจากจะบอกเราวา เหตของความทกขนเกดจากความ

อยากของพวกเราเอง อยากในสงทมนเปนไปไมได พอไดรางกายมาแลวกอยาก

ใหรางกายไมแกไมเจบไมตายกน อนนกขดกบหลกความเปนจรง เพราะรางกาย

36

นเปนอนจจง มเกดแลวกตองมดบไปเปนธรรมดา เปนอนตตาไมใชตวเราของเรา

เปนดนนาลมไฟ นคอวธดบความทกข กคอตองใชปญญาวเคราะห วตถหรอสง

ทเราไปทกขดวย เชนรางกาย วามนเปนอยางทเราคดหรอเปลา พระพทธเจาบอก

วามนไมไดเปนอยางทเราคด รางกายนไมไดเปนตวเราของเรา รางกายนไมมวนท

จะไมแกไมเจบไมตาย ใหสอนใจไปเรอยๆ เดยวใจมนกจะยอมรบความจรง

แลวมนกจะไมมความอยากใหรางกายไมแกไมเจบไมตาย พอไมมความอยาก

ความทกขกหมดไป

ถาม สตปฏฐาน ๔ คอการมสตเขาไปตงในกาย เวทนา จต ธรรม ถกหรอไมคะ และ

อรยสจ ๔ จะนาไปใชกบกายเวทนาจตธรรมอยางไร และจะทาใหบรรลธรรมได

อยางไรคะ

ตอบ ความจรงไมอยากจะตอบปญหาอนนเลย เพราะมนระดบปรญญาเอกแลว

ตอนนยงอยประถมอย อยากจะใหทาบญเยอะๆ สละเงนสละทอง อยาเอาเงน

ทองไปซอความสขตางๆ เอาเงนทองมาทาบญเพอทจะไดหยดความอยากเทยว

อยากหาความสขทางตาหจมกลนกาย แลวจะไดไปรกษาศล แลวกจะบาเพญ

เจรญสต มนเปนข นเปนตอนนะ ทถามมานมนข นระดบปรญญาเอก พดไปตอบ

ไปกไมเขาใจ หรอเขาใจแลวเดยวกลม เพราะยงปฏบตไมได อยางทเมอกกพด

แลววา ความทกขเกดจากความอยากไมแกไมเจบไมตาย ถาอยากจะไมทกขก

อยาไปอยากใหมนไมแกไมเจบไมตาย แตมนทาไมได เพราะใจมนอยากอยนน

แหละ แลวมนจะไมหายไป หรอหยดดวยการรเฉยๆ มนตองสรางเครองมอมา

หยดมน เครองมอทหยดมนกน ทาน ใหทาทานทกครงทจะอยากซอขนม ซอ

ของฟมเฟอยของไมจาเปน กเอาไปทาบญทาทานเสย จะทากบใครกได ไมตอง

มาทากบวดกได ทากบพอกบแมกบเพอนกบพกบนอง คออยาเอาเงนนไปซอ

ความสขตามความอยาก เราตองการทจะละความอยาก นถาเราทาอยางนแลว

ใจกจะลดความอยากลงไป ตอนตนนเราละเอาความอยากทมนใกลตวกอน

ความอยากทใกลตวกคอ อยากกนอยากดมอยากรบประทานอยากดอยากฟงน

37

มอยตลอดเวลา ตนขนมากอยากแลว วนนจะกนอาหารเชาอะไรด จะดมอะไรด

มนปรงแตงไปแลว ความอยากท งนนแหละ ถาไมเปนความอยากกวนนจะไดกน

อะไร อะไรกได อยางพระนไมรวาวนนจะไดกนอะไร เชากไปบณฑบาต ไดอะไร

มากกนไปตามมตามเกด อนนแหละคอข นตน เราตองทาจากข นทเราทาไดกอน

แลวคอยกาวขนไปสข นทยากขนไปตามลาดบ ฉะนนกไมอยากจะตอบปญหาให

มนยาวไปเสยเวลาไปเปลาๆ

อยากจะสอนใหมาปฏบตดกวา รไปกทาอะไรไมได เพราะไมมเครองไมเครองมอ

ทจะมาทาตามทเรารได ถาเรามเครองไมเครองมอเรากบรรลแลว สมยพทธกาลน

พระพทธเจาทรงแสดงอรยสจ ๔ ครงแรกใหกบพระปญจวคคย พระปญจวคคย

กบรรลเปนโสดาบนได เพราะทานมศลทานมสมาธแลว ทานสละ ทานนทานทา

จนหมดเนอหมดตวแลว ไมมความหวงในทรพยสมบตขาวของเงนทองอยเลย

แตยงมาหวงอยกบรางกายอนน พอพระพทธเจามาสอนวา รางกายอนนมนกไม

เทยง เกดแลวกตองแกตองเจบตองตาย ทานกเขาใจ ออ ความทกขของเราเกด

จากความไมอยากแกไมอยากเจบไมอยากตาย ทานกเลยเปลงอทานออกมา

ธรรมอนใดมการเกดขนเปนธรรมดา ตองมการดบไปเปนธรรมดา นคอเหนแลว

ทาได พระพทธเจาเหนเลย ออ อญญาโกณฑญญะเธอรแลวหนอ เธอรแลวหนอ

เธอทาใจใหหยดความอยากไดแลว พระพทธเจาสามารถเลงญาณดภาวะจตของ

ผอนได อนนเปนสงทเรากตองสราง เครองไมเครองมอขนมารบ ธรรมะของ

พระพทธเจา เพราะธรรมะของพระพทธเจานเปนระดบสงสด ปญญา วปสสนา

ถาไปเรยนปญญาวปสสนา โดยไมมศล ไมมสมาธ ไมมทานน เรยนไปเดยวก

วปสสนไป คดแลวกเขาใจวาเราเขาใจแลวเราบรรลแลว แตตณหาสกตวนไมได

ดบเลย ยงมเหมอนเดมอย ถาอยากจะรวาบรรลหรอไมกลองไปทดสอบ หาทมน

นากลวด ดวายงกลวอยหรอเปลา ถามานงคดอยในทปลอดภยมนกไมมอะไรจะ

นากลว ตองไปอยในปาชาในปาในเขา ทมสงสาราสตวตางๆ เวลาไดยนเสยงเสอ

คารามน ดซวาใจจะเฉยหรอวาใจจะส น ถาส นกแสดงวาทกข เพราะยงไมอยาก

ตาย ยงไมอยากจะเจอเสอ ถาเฉยกแสดงวาไมทกข ยนดพรอมทจะเจอ ถา

38

จะตองเจอกเจอ นคอสงทพวกเราควรจะทากน กคอสรางเครองไมเครองมอ

รองรบปญญาของพระพทธเจา เหมอนกบเวลาเราจะไปรบของรบประทานทโรง

ทาน เราตองไปหยบจานกอนใชไหม เอามอเปลาๆ ไปรบเดยวกไหมมอหมด

ตองหาจานแลวกใหเขาตกอาหารทเราตองการใสจาน ตอนนเราไมมจาน เราไมม

ทานไมมศลไมมภาวนา แลวเราจะไปรองรบปญญาดวยอะไร

ถาม พระอรยเจาซงไดเขาถงอนปาทเสสนพพาน ทานกยงรบทราบความเปนไปของ

โลกมนษยตางๆ เหมอนเมอทานยงมชวตอย ใชหรอไมคะ

ตอบ กเวลาทบรรลนทานบรรลทใจ ใจของทานปราศจากความอยากความโลภความ

โกรธความหลงเทานนเอง แตขนธของทานคอรางกายเวทนาสญญามนกยงทา

หนาทเหมอนเดม เพยงแตวามนไมปรงแตงไปทางความอยาก เหนเปบซกไม

อยากดม เหนขนมกไมอยากกน ถายงไมถงเวลากน แตถาถงเวลากนกเอา

เหมอนกนนะ แตถาไมไดกนกไมไดทกข คอทานไดท งน น กนกไดไมกนกได แต

เมอถงเวลาตองฉนทานกฉนได กดวาทานเปนเหมอนคนธรรมดา ฉนโนนฉนน

เหมอนคนอน กเพราะทานฉนเพอรางกาย ทานไมไดฉนเพอตณหาความอยาก

ใจทานไมมความอยากกบอาหารททานเหนดวยตาของทาน ทานกฉนไปเพอ

รางกาย แลวพอรสกอมกหยด ไมใชอมแลวยงยดเขาไป ยดเขาไป จนรางกาย

กลายเปนตม ไอนเรยกวากนตามความอยาก ไมไดกนเพอรางกาย ฉะนนพระ

อรหนตพระพทธเจาน ทานกยงมรางกายอยเหมอนเดม รางกายของทานนก

ไมไดเปลยนไป หลงจากทไดตรสรแลว รางกายกยงตองแกตองเจบตาย

เหมอนเดม แตใจของทานไมไดไปทกขกบมน เทานนเอง

ถาม เพอนเหนจตวญญาณทเปนตวตนตลอด เขามาขอสวนบญหรอเปลาคะควร

ปฏบตอยางไรคะ

ตอบ กถามเขาสเขามา ไมถาม แลวจะไปรหรอ

39

ถาม กระผมภาวนาพทโธๆ พอภาวนาไปเรอยๆ รสกเหมอนนงอยในทมดๆ ทบๆ แต

ไมอดอดครบ สบายด จตใจกสงบด กพยายามพทโธไปเรอยๆ สกพกหนงใจมน

เปดโลง สวาง เหมอนจตมนลอยไมอยกบตว สกพกกเรมรบรสมผสตางๆ

บางครงกรสกทองรองหวขาว แลวจตมนกเรมคดโนนคดน ไมทราบวาผมภาวนา

ถกตองหรอเปลาครบ

ตอบ กมนออกมาแลวไง หนาทของเรา ตองการดงจตเขาไปขางใน ใหหางจากรปเสยง

กลนรสโผฏฐพพะ ถามนถอยออกมา หวขาวแลว กแสดงวามนกลบมาหารป

เสยงกลนรสโผฏฐพพะแลว แลวตณหากเกดขนตามมาทนท จะวาผดไมผดกไม

รแหละ ภาวนาเพอใหเขาขางใน ถาจตเขาขางในได มนจะดง มนจะเหมอนตก

หลมตกบอ แลวมนกจะสงบ แลวกจะวางไมมอะไร เหลอแตสกแตวาร แลวก

อเบกขา กบความสขทเกดจากความสงบน เทานนเอง ถาถงจดนนมนกจะรเอง

เพราะวามนเปนสงทแปลกประหลาดมหศจรรยใจทเราไมเคยพบเคยเหนมากอน

ถายงไมถงจดนนกอยาไปสงสย อยาไปคดวาเปนนนเปนนเลย พทโธๆ ไปเรอยๆ

ถายงพทโธไดกแสดงวายงไมเขาถงจดนน ถาเขาถงจดนนแลวพทโธมนจะหยด

ไปเอง

ถาม เคยมคร งหนง ภาวนาแลวรสกรางกายมนบดเบยว เหมอนเราเอามอบบดนนามน

อยางนนครบ มนเปนอยางไรครบ อาการแบบน ตองแกไขอยางไรครบ

ตอบ ออ มนเปนเรองของกเลสทจะมาสรางนวรณ สรางอปสรรคในการภาวนา แลวก

กาลงของสตเรายงมนอย มนจงมกาลงทจะมาสรางเหตเหลานใหกบเรา วธทเรา

จะปฏบตกบมนกคอ อยาไปสนใจ เรากบรกรรมพทโธๆ ของเราไปเรอยๆ มนจะ

รสกอยางไรมนกเปนของหลอกท งนน ถาไมเชอลองลมตาดส ลมตาดกจะเหนวา

รางกายไมไดบดไปไหน มนกเหมอนเดม แตความรสกนมนจะหลอก ใจมนจะ

หลอก บางทคนตรงนนคนตรงน บางทกคดวารางกายเอนไปขางหลง เอนไป

ขางหนา เอนไปทางซายเอนไปทางขวา อยาไปใหความสาคญกบมน กอนเวลานง

น เราต งทาใหมนตรงใหมนเรยบรอย แลวกทาความเขาใจวามนเรยบรอยแลว

40

ทนจตมนจะไปคดวามนเปนอยางนนเปนอยางน กอยาไปสนใจ มนมาหลอก

เรา มนจะไมใหเราบรกรรมพทโธ มนจะไมใหเราดลมหายใจเขาออก ถาเราไป

เชอมน เอนมาทางซายกขยบไปทางขวาหนอย เดยวบอกมากเกนไปตองกลบมา

ทางซายอก มนกเลยไมตองทาอะไร มามวแตขยบรางกาย และนคอหลมพราง

ของกเลสตณหาทจะมาคอยทาใหผปฏบตน ตกลงไปในหลมแลวจะไมเขาไปส

ความสงบได ฉะนนเวลานงนจะมความรสกแบบไหน อยาไปสนใจ คดวา

รางกายพองหรอวารางกายหด มนกหลอกเราท งนน มนจะพองมนจะหดได

อยางไร ใชไหมคนมปญญาแคนมนกตองรแลว รางกายอยดๆ จะพองจะหดไดก

ดจะไดลดนาหนก มนพองใชไหมเดยวกนงสมาธเดยวมนกหดแลว มนไมเปน

อยางนนหรอก ขอใหรวามนเปนกเลสทมนคอยหลอกลอใจ ไมใหมสมาธเทา

นนเอง ไมใหอยกบพทโธ ไมใหอยกบลมหายใจเขาออก ฉะนนเราตองอยาไป

สนใจ ใหเกาะตดอยกบพทโธถาใชพทโธ ถาใชลมหายใจกเกาะตดอยกบลม

หายใจไปเพยงอยางเดยว

ถาม เลนหรอซอหวยจะผดศล ๕ หรอเปลาครบ

ตอบ กแลวแตเราเลนแบบไหน ถาเราคดวาทาบญกไมผด ทาบญใหกบรฐบาลเอาเงน

ไปชวยเหลอพฒนาบานเมอง แลวถาถกกเอาเงนนไปทาบญอก คอจะไมเอาเงนท

ไดจากการเลนหวยนมาใชสวนตวเลย คดวาทาบญ เราอาจจะมวาสนาบารม เรา

ไมสามารถหาเงนมาทาบญไดแตเราแทงหวยแลวมนถก เรากไปแทงหวย แลวพอ

ถกกเอาเงนนไปทาบญตอ ถาอยางนกไมเปนการเลนการพนนเปนการทาบญ แต

ถาเราถกแลวกเอาไปเทยวไปกนไปเลนน มนกเปนตณหาแลว เปนกเลสแลว มน

กไมถก มนตองถอวาเขาขายเหมอนกบการแสวงหาทรพยดวยวธงายๆ คอไม

ตองทางานเลยงปากเลยงทอง เอาเงนมาแทงเลข ซงทานกบอกไวแลวสวนใหญ

เจง ไมใชรวยกนหรอก

ถาม การละสงโยชน ๓ ดวยปญญา คออยางแรก ตองละสกกายทฐ คอมการเหนวา

กายน เปนเพยงเหตปจจยเกอหนนกน ไมมตวตนทแทจรง ดงทวา ธรรม

41

ท งหลายเกดแตเหต และเหนความดบไปของทกขน น เพราะอะไร จงสงผลใหละ

วจกจฉา ความลงเลสงสยในคาสอน คอพระธรรมของพระพทธเจา ดงนนคา

สอนสามารถใชปฏบตไดผลจรง จงมพระสงฆรตามอยางแนนอน และละ

สลพพตปรามาสโดยปรยาย ไมไปทาอะไรในสงไมมเหตมผล ลมๆ แลงๆ ตาม

ศลพรของศาสนาอนๆ เพราะเขาใจในปฏจจสมปบาท เหนเหตปจจยตรงหนาท

ผานเขามาในอายตนะ ๖ อยางน ซงไมจาเปนวาตองมสภาวะนมตอะไร ในสมาธ

ทมหศจรรย เขาใจอยางนถกตองไหมครบ

ตอบ ตองมสมาธนะ ถาจตไมสงบจตไมต งม น จตจะละตณหาความอยากไมได ถงแม

จะเหน อยางพวกเรานกไดยนไดฟงจนหฉกกนแลว วาทกขเกดจากสมทย แต

พอตณหาเกดขนปบกกราบมนเลย พตองการอะไรเดยวนองจะไปหามาให ถา

อยางนกยงละไมได คนเราททกขกทกขเพราะวา ไมอยากแกไมอยากเจบไม

อยากตาย หรอวารสกวาชวตนมนตกตา กเพราะวาคดวานมนเกดจากเหตนน

เหตน ความจรงเหตทแทจรงเกดจากใจเรา ทไปทกขกบการเสอมการเจรญนเอง

เวลาอะไรเสอมเรากจะทกขขนมา เพราะเราไมมปญญา ทจะเหนวาทกสงทกอยาง

น มเจรญกตองมเสอมไปเปนธรรมดา ถาเหนดวยปญญามนกจะไมทกข มนกไม

ตองไปแกดวยวธตางๆ เชนไปหาหมอด ไปเปลยนชอ มคนหนงเขาบอกวาเขา

เปลยนชอมา ๓ ครงแลว ครงนดเหลอเกน ถาอยางนเรากไมตองทาอะไรกนกน

แลวนะ มานงเปลยนชอกน นเรยกสลพพตปรามาส ไมเปนเหตเปนผล เหตของ

ความทกขใจ กคอความอยากไมเสอม อยากใหสงตางๆ อยไปจรงถาวร พอไป

เจอความเสอมของสงตางๆ กเกดความทกขความวนวายใจขนมา แลวกไปทาวธ

สะเดาะเคราะหอะไรตางๆ แลวแตหมอดคนนนจะสอนใหไปทาอะไร ทาแลวก

รสกสบายใจ แตมนกสบายใจเดยวเดยว ถามนไมไดไปทาใหเกดในสงทอยากได

เดยวมนกทกขขนมาใหม กไปหาหมอคนใหม เดยวคนอนกมาแนะนา ไปหาคน

นสคนนไมเกง กไปอยเรอยๆ แตถาเราเขาหาพระพทธศาสนา ทานกจะสอนเรา

ใหปลงซะ ใหยอมรบวามเกดกตองมดบ มเจรญกตองมเสอม แลวเรากจะไม

ทกขจะไม ไมสบายใจ จะเฉยๆ รบกบความเสอมได

42

ถาม ขณะนงสมาธในหองพระ เหมอนจตหนไปทางขวามอ เหนตวเองยนอย กาลงจะ

ลงมานงทบรางตวเองทน งสมาธอย มเสยงดงคว บจนตวเองตกใจ แตไมลมตานะ

คะ ยงอยในสมาธตอไป สกครจงคอยแผเมตตา เปนเพราะอะไรคะ สงทเราเหน

คออะไรคะ

ตอบ มนเปนกเลสหลอกเรา อยางทบอกแลวเมอก น อยาไปสนใจสงทปรากฏใหรบร

ใหเราอยกบคาบรกรรม อยกบการภาวนาของเราไป แลวสงตางๆ น เดยวมนก

จะหายไปเอง ถาเราไปสนใจหรอไปมปฏกรยาเรากจะเสยสมาธได ถาเจอของดก

อยากจะใหมนอยนานๆ ถาเจอของไมดกอยากใหมนหายไป มนกเกดตณหาเกด

ความทกขตามมา

ถาม ดฉนอยหางไกลถงสวสเซอรแลนด มความประสงคจะเรยนกราบถามคะ ในวนท

มการพระราชทานเพลงพระศพของสมเดจพระสงฆราช ดฉนชมรายการ

ถายทอดสด และสวดมนตไปดวย ดฉนไดกลนเหมนเนาในขณะสวดมนต ท งๆ

ทในบานไมเคยมกลน คร งนเปนครงท ๒ ครงแรกเมอคร งสมเดจยากเชนกนเจา

คะ เพราะอะไรเจาคะ เปนวจกจฉาหรอไมเจาคะ

ตอบ ออ ไมหรอก มนเปนกเลสของเรานะ วามนเจอศพขนมา กลนมนกมาเลย ท งๆ

ทบางทศพมนไมมกลน แตเรองของสงขารความคดปรงแตงนสญญาอะไรมน

เคยฝงอยในใจ พอไปเหนอะไรปบมนกจะทาหนาทขนมาทนท ผลตกลนผลต

อะไรขนมา กอยาไปสนใจมนอยางทบอกไง ใหมสตพจารณาดวยปญญาวา มน

เกดแลวมนกดบไปแลว ไมตองไปอยากจะรวามนเปนอะไร รวามนเกดแลวมน

ดบ รวาเราหามมนไมไดเวลามนจะเกด เวลามนดบเรากหามมนไมได เราอยาไป

อยากใหมนเกด หรออยาไปอยากใหมนดบ แลวเรากจะไมมปญหากบมน

ถาม ภาวนาจนคาบรกรรมเงยบไป และลมหายใจหายไปแลว ตองทาอยางไรตอไป

ครบ

43

ตอบ กใหรไปเฉยๆ สกแตวาร ใหรอยกบ ถามคาบรกรรมกบรกรรมตอไป ถาไมไดใช

คาบรกรรมแลวลมหายไปกรวาลมหายไป อยกบความวางไป

ถาม ดฉนไดถกสอนมาใหต งจตอธษฐานขอ หรอแผสวนบญสวนกศล ใหกบตนเอง

และสรรพสงตางๆ แตบอยครงทดฉนต งใจเอาไวแลววาจะอธษฐาน แตเมอถง

เวลานน ดฉนกลบรสกวาง ไมมความอยากหรอคาดหวงกบสงท ทแรกตงใจไว

วาจะอธษฐานเพอใหได หรอใหเปนในสงใดๆ ดฉนไดเสยโอกาสในการปฏบตให

ถกทางหรอไม อยางไรคะ ยกตวอยางเชน ดฉนทาทาน ต งใจจะอธษฐานขอให

ตนเองพบกบทางสวาง ขอมงหนาไปพบมรรคผลนพพาน แตเมอถงเวลาถวาย

หรอใหทาน ดฉนกลบไมอธษฐานขอในสงทต งใจเอาไว กลายเปนวาใจดฉนกลบ

คดเพยงขอใหทานนไปบารงแกผรบทานเปนตน คาถามในตอนแรกคะ วาเสย

โอกาสในการปฏบตใหถกตองใหถกทางหรอไมคะ

ตอบ คอคาวาอธษฐานน ของพระของศาสนาน ไมไดแปลวาขอ แปลวาต งใจ

ต งเปาหมาย เชนเราต งเปาหมายวาเราจะเดนทางมาทนในวนน ถาเราไมได

ต งเปาหมายขอใหมาทน มนกไมไดมา เพราะวามนเปนผล เราตองต งอยทเหต

ถาเราต งอยทเหตเราออกเดนทางเดยวเรากมาถงทน เชนเดยวกบมรรคผล

นพพาน กตองต งอยทการทาทาน รกษาศล ภาวนา ใหต งจตอธษฐานวา ต งแต

บดนไปจะทาทาน จะรกษาศล จะภาวนาไป จนชวตจะหาไม เหมอนกบ

พระพทธเจาตอนทน งอยใตโคนตนโพธ แลวกทรงต งจตอธษฐานวา จะนงตรงน

ภาวนาไปเรอยๆ จนกวาจะบรรล พระพทธเจาไมไดน งขอใหบรรล เขาใจไหม

พระพทธเจาภาวนา จะภาวนาไปจนกวาจะบรรล ไมใชนงเฉยๆ แลวกขอใหมน

บรรลขนมาเอง มนเปนไปไมได มนไมไดเปนเหตเปนผล ฉะนนเวลาทเรา

อธษฐานน ตามหลกธรรมนแปลวา การตงเปาหมาย การตงใจ ถาเราไม

ต งเปาหมายเรากจะเถลไถล อยางวนนถาเราไมต งเปาหมายวาจะมาทน เดยว

เพอนโทรมาชวนไปเทยวไปดอะไรกอาจจะไป เพราะวาเราไมไดต งใจวาเราจะมา

ทน แตพอเราต งใจต งเปาหมายวาวนนจะตองมาทน ถาเกดมเพอนโทรมาชวนไป

44

ทอนเรากบอกเขาวาเราไมไป เพราะวนนเราต งใจจะมาวด นคอเจตนาของการให

ต งอธษฐานเพอเราจะไดไมโลเล ใหเรามเปาหมายของชวต ถาเราไม

ต งเปาหมายเรากจะไหลไปตามเหตการณตางๆ ไหลไปตามอารมณ วนนถา

อยากจะไปดหนงฟงเพลงกจะไป พรงนเพอนมาชวนไปเทยวทโนนทนกจะไป ก

จะไมมวนทจะมาเขาวดได แตถาเราต งใจวา เดอนนท งเดอนเราจะไมไปไหน เรา

จะไปอยวด ตงแลวกตองมสจจะมาควบคมดวย บางคนชอบตงแตไมชอบทา

ตาม ต งเสยวเศษเลย จะปฏบตอยางนนอยางน จะทาบญเปนหมนเปนแสน พอ

ถงเวลาเสยดาย เอาแครอยหนงกอนกแลวกน นคอไมมสจจะ มความตงใจแต

ไมมสจจะ ตองมสจจะดวยมนจะไดทาตามทต งใจได อยางทพระพทธเจาทรงตง

สจจะอธษฐาน พระพทธเจาเปนคนทมสจจะ พอลองไดต งใจวาจะทาอะไรแลวไม

เลก ดงททานบอก ขอใหเลอดในรางกายนเหอดแหงไป กจะไมลกจากทนไปโดย

เดดขาด ถายงไมไดตรสร นแหละคอเรองของสจจาธษฐาน แลวพอไดสจจาธษ

ฐานแลวกตองมวรยะตอ ไมใชนงเฉยๆ ใจลอย รอวาเมอไหรมนจะเกด มนกไม

เกดอก มนตองเจรญเหต เหตทจะทาใหตรสร กคอวปสสนาสมถภาวนา กตอง

เจรญเหตดวยความเพยร แลวถาเจอความเจบกตองใชขนตสกบมน ถาเจอ

ความทกขยากลาบากเจออปสรรค ถาไมมขนตกจะยอมแพยกธงขาวได นคอ

ธรรม ๔ ประการดวยกน ทจะทาใหผทปรารถนาสงใดสงหนงนน สามารถไดสง

นนตามทปรารถนา ตองมอธษฐาน มสจจะ มวรยะ และมขนต โยมคนหนง

บอกวาจะมาวดในวนท ๒๓ ดสต งแลวจะมสจจะหรอเปลา เดยววนท ๒๓ เกด

แฟนชวนไปธระทอน กขอเลอนไปกอน ไมสาคญ หรอพอมาถงก เหนหองมน

สบาย ขอนอนกอน กะจะมาดวาขาดแคลนอะไรกรอไวกอน แหมมนสบายมแอร

มอะไรตางๆ แสดงวาไมมความเพยร นะ นคอสงทเราตองมถาเราอยากจะไดผล

อนเลศอนประเสรฐ ทพระพทธเจาและสาวกท งหลายไดรบ กคอเราต งจต

อธษฐานทเหตคอการกระทาของเรา แลวกใชความเพยรผลกดน สงทเราตองการ

จะทา ใชสจจะบงคบมนไมใหเถลไถล คนเราเวลาสญญานพดหวานเชยวนะ จะ

ทาอยางนนจะทาอยางนให พอถงเวลาขนมาเปลยนใจแลว แสดงวาไมมสจจะ

45

ถาม ในกรณทเราอานหนงสอธรรมะ และชอบการอานออกเสยง (อยคนเดยวคะ จง

ไมถอวารบกวนใคร) แลวกบนทกเสยงขณะอาน เพราะทาใหรสกวาเขาใจ และใจ

จดจอกบตวหนงสอ จากนนกเอาเสยงทบนทกน ไปใหคนทมปญหาทางสายตา

ฟง แลวปรากฏวา มคนชอบและรอตดตามฟงเสยงธรรมะทเราอาน อยางนถอวา

เปนการประโยชนตนและมพวง คอไดทาประโยชนใหคนอนดวย ถกตองไหมคะ

ตอบ กจะไดธรรมะทอาน แลวกจะไดแบงปนธรรมะทเราอานแลวเรากอดเสยงไว ไป

ใหคนอนไดฟงตอ กเปนประโยชนเลกๆ นอยๆ ไมใชเปนประโยชนแบบท

พระพทธเจาไดทา

ถาม ปกตหนจะตงเวลาในแตละวน สาหรบอานหนงสอธรรมะ และบนทกเสยงน เชน

วนละ ๑ – ๒ ช วโมง แลวจากนนกจะเดนจงกรมนงสมาธ พยายามใหใจเกาะตด

กบพทโธ แตบอยครงหนกรสกวา การอานหนงสอธรรมะแลวบนทกเสยงน สนก

กวาพทโธ หนกเปลยนไปทาสงทใจหนชอบมากกวา อยางนกเปนกเลสใชไหมคะ

ตอบ คอกาลงสตของเรายงมกาลงไมมากพอ ทจะควบคมบงคบใหอยกบเรองเดยวสง

เดยว กเลยตองอาศยการอานพระสตรไปกอน อยางสมยทเราเรมตนเรากทา

แบบนน เราทองพระสตร แลวเราเวลานงสมาธ ดลมหายใจแลวมนฟ งมนจะไป

นนมาน เรากเลยใชการทองพระสตรน มาทอง พอทองไปจบพระสตร ใจมนก

เยน กสามารถดลมตอได คอเวลาเรมตนใหมๆ น สตจะมกาลงไมมากพอ มน

จะไมยอมอย กเลสจะดง จะไมยอมอยกบสงใดสงหนง มนชอบสงหลากหลาย

ถาอยกบสงเดยวมนเบอ มนเลยตองม เชนคนบางคนนนงสมาธไมได ตองฟง

ธรรมไปกอน บางคนเปดฟงธรรมะไปใจกสงบ ใจไมฟ ง คาวาสงบกคอไมรวม

หรอกเพยงแตวามนไมฟ ง แลวพอมนไมฟ งกปดเสยงธรรม แลวกดลมหายใจตอ

หรอพทโธตอไปได เหมอนกบรถนะ ทมนสตารทไมตดกตองอาศยคนเขนกอน

พอเขนใหมนตด พอเครองตดแลวทนมนกวงของมนไปเองได นการสวดธรรมะ

การอานธรรมะนกเปนเหมอนกบ ตองอาศยสงภายนอกมาดนใจ ดนสตให

เกดขน หรอการฟงเทศนฟงธรรมอยางน สงเกตดญาตโยมเวลามาฟงธรรมนนง

46

ไดเกอบช วโมงนนงได แตถาใหน งอยทบานหรออยคนเดยวน มกจะนงไมถง

ช วโมงนะ เพราะมนไมมอะไรผกใจไว แตเวลาฟงธรรมนมเรองใหเราฟงมเรองให

เราคด มนกเลยสามารถนงฟงไปได แลวกเปนเรองทมคณมประโยชนดวย

ดงนนถาเรายงมสตไมมกาลงมากพอไมสามารถพทโธได หรอไมสามารถดลม

หายใจได กลองฟงธรรมไป หรออานหนงสอธรรมะของพระพทธเจาพระสตร

ตางๆ หรอทางทดถาเราทองไดจะดกวา เพราะการภาวนานเราไมอยากจะเอาตา

ออกมาสรป เพราะมนจะไมสงบ ตองหลบตาแลวกทองไป ทองพระสตรทเราจา

ได ทองไปแลวสกพกหนงใจกจะเยน เยนแลวกจะสามารถพทโธตอไปได หรอด

ลมหายใจตอไปได แลวจตกจะรวมเขาสความสงบได ตามลาดบตอไป

ถาม ถงหนจะชอบการบนทกเสยง ขณะอานหนงสอธรรมะ แตทางทดควรกาหนด

ระยะเวลาใหแนนอนเทานน แลวจากนนคอการเจรญสต เพอดงใจเขาขางใน

อยางนถงจะเรยกวา เปนการทาประโยชนใหแกจตใจของตวเอง ใชไหมคะ

ตอบ คอเราตองทาใจของเราใหสงบกอน แลวกอยาไปกาหนดเวลา ใหกาหนดทผล ถา

ยงไมสงบกอยาพงเลก เหมอนอยางพระพทธเจา ถายงไมตรสรกจะไมเลก ไมใช

ดนาฬกาอยเรอย ถงเวลาหรอยง ถงเวลาหรอยง ถาดนาฬกาจตมนกจะออกนอก

แลว จตมนจะไมมกะจตกะใจทจะดงใจใหเขาขางในได ดงนนเราอยาไปกาหนด

อยาไปกาหนดเวลา ใหกาหนดผลวาจะนงไปจนจตจะรวมจตจะสงบ หรอทนไม

ไหวจรงๆ จงคอยลกออกมา

ถาม ขอหลวงพอเมตตาใหอบายวางใจ ชวงเวลาทกาลงเจรญสต แลวมเสยงดงจาก

ภายนอก ไมวาจะเปนเสยงคอนเสรต เสยงคนคยกน เสยงคนงานใชอปกรณทา

สวน เราควรเจรญสตของเราไป เหมอนแขงกบเสยงภายนอก หรอควรหลบดวย

การทากจกรรมอยางอนแทน แลวคอยภาวนาตอ หลงจากเสยงเงยบไปแลว เพอ

ไมใหมอารมณกบเสยงนน เพราะบางทกรสกหงดหงด แตบางทกไมรสก ทางท

ถกควรทาอยางไรคะ

47

ตอบ กทาแบบไมหงดหงด ถาหงดหงดกทาไมไดกหยดไวกอน แสดงวากาลงของสต

เรามไมมากพอ ถากาลงของสตเรามมากพอ ยงถามปญญามนกจะปลอยวางได

กจะคดวาเปนเสยงฟาเสยงฝน เสยงของธรรมชาต เสยงลมพดไป มนกจะไมเกด

ความรสกหงดหงดขนมา

ถาม การนงสมาธควรนงนานเทาไหร และบอยนานเทาไหร ทเหมาะสม จะไดผลคะ

ตอบ กนานจนกวามนจะไดผลนะ บอกแลวเมอกวาอยาไปกาหนดเวลา ถากาหนดเวลา

แลวมนจะไมมวนไดผล เพราะมนจะไดเวลาแทน มนจะคอยจองอยทเวลา ถง

หรอยง ถงหรอยง ฉะนนอยาไปสนใจเรองเวลา อยาไปมนาฬกา นอกจากวาเราม

ภารกจทจะตองไปทางานในเวลานนเวลาน แตเรายงอยากจะนงสมาธ กน งไป

อยาไปมองมน ใหมนต งแบบใหมนมเสยง พอถงเวลามนกจะเสยงดงเรากจะไดร

วา หมดเวลาแลว อยางนกได แตอยาไปตงแบบไมมเสยงแลวคอยดอยเรอยๆ

ถงเวลาหรอยง ถงเวลาหรอยง เพราะบางทนาฬกาแบบขอมอมนไมมเสยงนะ ก

ตองหานาฬการปลกทมเสยง ถาอยากจะนงแตมเวลาจากด กตองใชแบบน แต

ทางทดควรจะนงแบบไมมเวลาจากดจะดกวา เพราะวนดคนดมนอาจจะเขาดาย

เขาเขมตอนใดตอนหนงกได พอจะเขาดายเขาเขมแลว ตงขนมา เอ เสยดาย

เพราะไมแนนะเพราะสตของเรามนขนๆลงๆอย วนดคนดมนขนมนตอเนอง มน

ไมไปคดเรองนนเรองน มนกจะสงบใหเรา ฉะนนถาเปนไปไดกอยาไปตงเวลา ต ง

ทผลกแลวกน จะนงจนกวาจะสงบ หรอทนไมไหว นงไมไหวกคอยเลกไป

ถาม เวลากาลงอานธรรม หรอปฏบตธรรม จะมเสยงมากระทบ บน ท งๆทเราเองไม

เคยทาผด ดฉนไมเคยสรางภาระใหกบคนอน กลบเปนคนรบภาระมากกวา บน

เปนนสย ดฉนเลยพดออกไป คอพดวาคนไมมความผดทาไมตองมาบน บนจน

เปนสนดานแลว เพราะพดคาวาสนดานออกไป เลยถกมองวานหรอคอคนปฏบต

ธรรม จาไดวา นสยบนนทาใหดฉนทกข พอมาศกษาธรรมกกลายเปนตอบโตเอา

ความจรงมาพด แตเขารบความจรงไมได เลยมองคนศกษาธรรมในดานลบ

รนแรงมากสาหรบคนฟง ขอพระอาจารยชวยอบรมชแนะแนวทางใหพนทกขคะ

48

ตอบ ออ วธของธรรมะกคอ ใหใชความนงความสงบสยบความเคลอนไหว เขา

อยากจะบนเขาอยากจะดากปลอยเขาบนไป เราทาตวเราเปนเหมอนเสากแลวกน

ลองไปดาเสาดซ ดาไปสกพกเดยวมนกเหนอยเอง ทานบอกวาใชความสงบอยา

ไปตอบโต เฉยๆ อยเฉยๆ รบฟงไป ทเราอยเฉยๆไมได เพราะความทกขใจท

เกดจากความอยากไมใหเขาวาเรานนเอง เทานนเอง เรากตองใชปญญาสอนใจวา

อยในโลกนมนมท งสรรเสรญมท งนนทา มท งชมมท งดา ของมนคกน เราไม

สามารถทจะไปกาหนดวาจะใหมแตคาชมอยางเดยวได กเลสของพวกเราทกคน

นไมชอบคาดา ครบาอาจารยจงชอบดา เพอจะไดใหพวกเราแกกเลสกน เขาใจ

ไหม เพราะเวลาดาของครบาอาจารยน มนทาอะไรไมไดนอกจากนงเฉย หรอใช

ปญญา มนกจะรจกวธแก แตถาคนอนดาปบนมนจะสวนกลบไปเลย แตกบคร

บาอาจารยนไมกลา เพราะความเคารพ นประโยชนของครบาอาจารย

กขอใหนาเอาสงทไดยนไดฟงในวนน ไปพนจพจารณา ไปปฏบตเพอความสข

ความเจรญกาวหนา ในธรรมยงๆขนไป เทอญ

49

กณฑท ๕๐๐

เพยรระลกถงความตาย ๑๗ มกราคม ๒๕๕๙

ธรรมทผปฏบต ผทมความปรารถนาอนแรงกลา ตอการหลดพนจากความทกขท งปวง

ควรจะมอยในใจเสมอ กคอความพากเพยร ความยนดในการทจะเจรญธรรมตางๆ ท

เปนเหตทจะทาใหหลดพนได ตองมความรกในการทาความเพยร ชอบทาความเพยร

คดอยกบการทาความเพยรอยเสมอ ในทกอรยาบถ ตงแตตนขนมาจนถงเวลาหลบไป

โดยใหยดคตธรรมทพระพทธเจาไดทรงตรสไววา หลดพนจากความทกขไดดวยความ

เพยร ความเพยรนเปนตวทจะผลกดนใหผปฏบต ไดเจรญกาวหนาในธรรมตางๆ ถา

ขาดความเพยรแลว ธรรมตางๆ เชนสต ปญญาจะไมสามารถปรากฏขนมาได ตองม

ความเพยรเปนผผลกดน ผลกดนใหเจรญสต ใหควบคมความคด ไมใหคดไปในทาง

กเลสตณหา ความโลภ ความอยากตางๆ ใหคดไปในทางธรรม เชนใหเจรญมรณานสต

อยเรอยๆ การระลกถงความตายนเปนการเจรญสตเหมอนกบการเจรญพทธานสต คอ

การบรกรรมพทโธๆ

แตการเจรญมรณานสตน เปนประโยชน ๒ สวน เปนการเจรญสตและเปนการเจรญ

ปญญาควบคไปดวย การเจรญพทธานสตน เปนการเจรญสตเพยงอยางเดยว ไมได

ปญญา แตถาเจรญมรณานสต ระลกถงความตายอยเรอยๆ จะไดท งสตและจะไดท ง

ปญญา ถาถกจรตผทเจรญมรณานสตน กจะสามารถกาวหนาในธรรมไดอยางรวดเรว

เพราะเมอมสต กจะทาใหใจสงบนงเปนอเบกขาได แลวเมอเกดกเลสตณหา ความรกตว

กลวตายเกดขนมา กจะมปญญา คอความตายน มาระงบดบความรกตวกลวตายได ทา

ใหใจไมตองทกขกบความตาย เพราะมปญญาทเหนวารางกายนเมอเกดมาแลว ยอมม

ความตายไปเปนธรรมดา ลวงพนความตายไปไมได การทจะทาใหไดผลในการดบความ

50

ทกข ทเกดจากความรกตวกลวตายได กตองอาศยความเพยรพยายามทจะเจรญมรณา

นสตอยเรอยๆ

การเจรญมรณานสตน กเจรญไดท งกบรางกายของเรา และรางกายของผอน

โดยเฉพาะรางกายของคนทเรามความผกพนดวย มความรกมความหวงใย ถาเราหม น

เจรญมรณานสตอยเรอยๆ เรากจะเหนวาความหวงใยของเราน ไมเปนประโยชนแตอยาง

ใด ไมเปนผลแตอยางใด เปนแตโทษกบเราเอง เพราะทาใหเรานนทกขไปเปลาๆ เพราะ

คนเราทกคนนนยอมมความตายเปนธรรมดา ลวงพนความตายไปไมได นคอประโยชน

ทเราจะไดรบจากการเจรญมรณานสต จะทาใหเราหายวตกหายกงวล หายหวงใยใน

ชวตของทกๆคนได ท งของเราและทงของผอน เราจะเหนวามนเปนเรองธรรมดา มเกด

แลวยอมมตายเปนธรรมดา ธรรมอนใดมการเกดขนเปนธรรมดา ธรรมเหลานนยอมม

การดบไปเปนธรรมดา นเปนสงทจะปรากฏขนมาในใจ ถาหม นเจรญมรณานสตอย

เรอยๆ

การจะเจรญมรณานสตอยเรอยๆได กตองอาศยความพากเพยรนเอง พยายาม

พากเพยรพจารณา พยายามเจรญสต ระลกถงความตายอยอยางสมาเสมอ เหมอนกบท

พระพทธเจาไดทรงส งสอนพระอานนท ตอนตนพระองคทรงถามพระอานนทวา อานนท

วนหนงเธอระลกถงความตายสกกคร งดวยกน พระอานนทกตอบวาวนละ ๔ - ๕ ครง

เชา กลางวน เยน กอนนอน หลงจากตนขนมาเปนตน พระพทธเจากทรงตรสวา อานนท

เธอยงต งอยในความประมาท เธอยงพจารณาความตายไมพอเพยง ตอการทจะทาให

เธอไดหลดพนจากความทกขได ถาเธอตองการทจะหลดพนจากความทกข จากความ

กลวตาย เธอจะตองระลกถงความตายอยทกลมหายใจเขาออก แลวเธอกจะเหนวา

ความตายน มนส นนดเดยว พอหายใจเขาไมหายใจออกกตายแลว ไมไดเปนเรองยด

ยอเรองยาว เรองนาหวาดกลวแตอยางใด หายใจเขาไปแลวไมหายใจออกมากตาย

หรอหายใจออกมาแลวไมหายใจเขาไปกตาย มนเปนเหตการณทเกดขนแวบเดยวเทา

นนเอง ชวขณะเดยว ไมทนทเราจะตกใจหรอกลวไดเลย ถาเรามสตระลกรอย

ตลอดเวลา ความตายนจะเปนเรองธรรมดาจรงๆ เปนเรองของการหายใจเขาออกนเอง

51

แตสาหรบผทมจตทยงออนไหวอย เปนจตทไมสามารถเจรญมรณานสตได เชนเวลา

ระลกถงความตายแลว มความหวาดกลวหรอมความหดหใจ กตองใชการเจรญสตแบบ

อน แตกจะทาใหตองเสยเวลาหนอย เพราะวาตองทาใหใจนนสงบขนมากอน แลวถงจะ

สามารถทจะมาเจรญมรณานสตไดอกคร ง

ความตายนผปฏบตจะตองพจารณากนทกรายไป เพยงแตวาจะทาตอนไหน จะทาควบค

ไปกบการเจรญสตเลย หรอจะตองแบงเปน ๒ ข นตอน ข นตอนแรกเจรญสต เพอทาใจ

ใหสงบเปนสมาธกอน เมอใจสงบเปนสมาธมฐานของความสงบสนบสนนแลว เวลาออก

จากสมาธมากใหเจรญมรณานสตใหพจารณาความตาย ถามความสงบแลวน เวลา

พจารณาความตายจะไมมอารมณหดห จะไมมความหวาดกลว เพราะวากเลสตณหาท

เปนตวททาใหจตเกดความหดหใจ เกดความหวาดกลวนน ไดถกอานาจของสมาธกด

เอาไว จงไมสามารถทจะมาสรางอารมณหดห อารมณหวาดกลวใหกบใจได ใจกจะ

สามารถระลกหรอพจารณาความตายได แลวกจะเหนวาความตายน เปนเรองธรรมดา

เหมอนฝนตกแดดออกนเอง ไมมผลกระทบกบใจเลย สงทถกกระทบคอรางกาย ซง

รางกายนกไมมความรสกรบรเรองของความตายของตนเอง รางกายกเปนเหมอนกบ

ตนไมตนหนง เวลาทตนไมถกตดลมลงไป ตนไมกไมแสดงอาการอะไรตอการลมตาย

ของตนไม มแตใจเทานนแหละ ทเปนผทไปมปฏกรยากบความตายของรางกาย แต

พอใจมปญญามาสอนใหรวา ใครตายใครไมตาย ใจกจะไมมปฏกรยาตอความตาย ใจก

จะยอมรบสภาพ รบรความเปนจรงของความตายของรางกายได เพราะผทตายนไมใช

เปนใจนะ ผทตายกคอรางกาย แตผททกข ผทเดอดรอนนคอใจ รางกายนเขาไม

เดอดรอนกบความตายของเขา เหมอนกบตนไมทเขาไมเดอดรอนเวลาทเขาถกตดลมลง

ไป แตถามเจาของ เจาของตนไมน น กอาจจะเดอดรอนขนมาได ถามความรกมความ

หวงในตนไมตนนน ไมอยากจะใหตนไมน น ลมตายจากไป เวลาทใครมาตดตนไม กจะ

ทาใหเจาของตนไมน นเกดความเสยใจ เกดความโกรธได เชนเดยวกบรางกายกบใจ ใจ

เปนเจาของรางกาย แตเปนเจาของช วคราวไมไดเปนเจาของทถาวร เพราะรางกายนไมได

เปนสมบตทถาวรของใจ รางกายไดมาแลวกจะตองแก เจบ ตายไปในทสด ถาใจไดร

52

ความจรงจากการไดพจารณาแยกแยะใจออกจากรางกายได เวลาเกดอะไรขนมากบ

รางกาย ใจกจะวางเฉยได ปลอยวางได ไมทกขไปกบความตายของรางกาย

ความทกขน เกดจากความอยากไมใหรางกายนตายนนเอง แตเมอมปญญาพจารณาอย

เรอยๆ สอนใจอยเรอยๆวา รางกายนเกดมาแลว ตองแก ตองเจบ ตองตายไป ลวงพน

ความแก ความเจบ ความตายไปไมได ถามปญญาคอยสอนใจอยเรอยๆจนไมหลงไมลม

พอเวลาเกดเหตการณขนมา ปญญากจะสอนใหใจอยเฉยๆ ใหปลอยวาง เพราะวาถาไป

มความอยากไมตาย อยากไมแก อยากไมเจบ กจะเกดความทกขใจขนมา นคอเรองของ

ปญญาและเรองของสต ทจะเกดขนจากการมความเพยร ถาไมมความเพยร ธรรม

เหลานกจะอยนอกใจ อยช วขณะทไดยนไดฟงอยางตอนน พอเราแยกทางกนกลบบาน

กลบไปสทอยอาศยของเรา หรอกลบไปทาอะไรตางๆ ถาเราไมมความเพยร ทจะเจรญ

ระลกถงความตาย สงทเราไดยนไดฟงนกจะหายไป กลายเปนสญญา กลายเปนความจา

ไป พอเราไปประสบกบความตายของเรากด หรอของคนอนกด เรากจะเกดความตกใจ

เกดความหวาดกลวขนมาทนท เพราะวาเราไมมปญญาอยคกบใจไวคอยปกปองรกษาใจ

ไมใหเกดความหวาดกลวขนมา ความหวาดกลวน เกดจากความหลง ความลม ไปวา

รางกายนจะตองแกเจบตายนนเอง พอเกดความหลง เกดความลม กเกดความอยาก

อยากใหรางกายนไมตาย พอไปเจอความตายเขา กจะเกดความหวาดกลว เกดความ

ทกขขนมาทนท เพราะวาไมมปญญาคอยสอนใจอยเรอยๆนนเอง

แตถาเราเอาความตายน ทเราไดยนในขณะน ไปกบเราดวย หลงจากทออกจากทนไป

แลว เรากยงระลกถงความตายอยางตอเนอง ใจของเรานกจะมปญญาคอยคมครองคอย

รกษา ไมใหใจของเราทกขวนวายไปกบความตาย นคอเรองของการมความเพยร เรา

ตองพยายามเพยรเจรญสต เพยรเจรญปญญาใหมาก เพยรนงสมาธทาใจใหสงบ เพราะ

ถาใจสงบแลว ใจจะสามารถปลอยวางรางกายได ถาปญญาสอนหรอชใหเหนวารางกายน

ไมใชตวเราของเรา รางกายนประกอบขนมาจากธาตท ง ๔ คอดนนาลมไฟ และสกวน

หนงกจะตองกลบคนสธาตเดม ธาตทมอยในรางกายท ง ๔ น เชนธาตดน ธาตนา ธาต

ลม ธาตไฟน สกวนหนงกจะตองแตกความสามคคกน จะตองแยกทางกน รางกายนพอ

53

ไมหายใจแลว ธาตลมกหยดการเขาออกแลว ธาตไฟกจะหายไป ธาตนากจะไหลออกมา

ไหลจนกระท งรางกายนแหงกรอบไป กลายเปนดนไป นคอเรองของรางกายของทกๆคน

เกดมาแลวจะตองแกเจบตายดวยกนทกคน ไมมใครสามารถทจะหามความแก ความ

เจบ ความตายของรางกายได แตปญญานจะหามไมใหใจ ทกขกบความแกความเจบ

ความตายได เพราะวาเวลามปญญากจะทาใหใจน ยอมรบความจรง ยอมรบวารางกายน

ตองเปนอยางน ตองแกตองเจบตองตาย แตใจผพจารณารางกายนไมไดเปนรางกาย

ใจเปนผร เปนผคดเทานน ใจมาไดรางกายมาเปนสมบตไวสาหรบรบใชใจ ตอบสนอง

ความตองการตางๆของใจ ใจตองการจะดรป ฟงเสยงกตองใชรางกายเปนเครองมอ แต

ถาใจมความสงบแลว ใจกจะไมตองใชรางกาย เพราะความสขทไดจากความสงบน เปน

ความสขทดกวาความสขทไดจากการใชรางกาย ไปดรปหรอไปฟงเสยงตางๆ เมอม

ความสขทดกวาความสขทไดจากทางรางกาย การใชรางกายกไมมความจาเปนอกตอไป

เมอไมมความจาเปนแลว รางกายจะอยหรอจะไปกจะไมเปนปญหา แตถาใจยงไมม

ความสงบ ยงไมสามารถหาความสขจากความสงบได ใจกจะตองไปอาศยรางกาย หา

ความสขผานทางรางกาย ถายงตองอาศยรางกาย กจะตองเกดความรก เกดความหวง

ขนมา เกดความอยากไมใหรางกายตายไปจากใจ เพราะถาไมมรางกายแลว ใจกจะไม

สามารถหาความสขไดน นเอง นคอเรองของการปลอยวางรางกาย จะปลอยวางรางกาย

ไดเราตองมสมาธ มความสงบ มความสขทเกดจากความสงบนกอน ถาเรามความสขท

เกดจากความสงบแลวเราจะปลอยวางสงตางๆ เชนรางกายนไดอยางสบาย เพราะ

ความสขทไดผานทางรางกายนสความสขทไดผานจากความสงบไมได

นคอสงทพวกเราจะตองเพยรพยายามสรางขนมาใหไดกอน กคอความสขทเกดจาก

ความสงบ ความสขทเกดจากการทาใจใหรวมเปนสมาธ รวมเปนหนง เปนเอกคคตา

รมณ เปนอเบกขา ใจจะรวม ใจจะสงบไดน ตองอาศยสตเปนเครองมอ สตนจะดงใจให

รวมเปนหนง ใหดงใจใหเขาไปขางใน สงทคอยดนใจใหออกมาทางรางกาย กคอตณหา

ความอยากตางๆ เชนความอยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ กจะดงใจใหออกมาทาง

ตาหจมกลนกาย เพอทจะไดเสพสมผสกบรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ แลวกไดรบ

54

ความสขช วคราว แลวกจะตองเสพอยเรอยๆ ใจกจะไมยอมเขาไปขางใน จะออกมาอย

เรอยๆ จะออกมาหารปเสยงกลนรสโผฏฐพพะอยเรอยๆ ถาปลอยใหออกมา ใจกจะไมม

วนสงบ ใจจะสงบไดกตอเมอใจนถอนออกมาจากรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ถอนออกมา

จากตาหจมกลนกาย รวมเขาไปสใจ การทจะใหใจถอนออกจากรปเสยงกลนรส ถอน

ออกมาจากตาหจมกลนกายได กตองใชสตเปนเครองมอนนเอง ถาเราเจรญสตแบบใด

แบบหนง จะเปนมรณานสต หรอจะเปนพทธานสต หรอจะเปนกายคตาสต หรอสตแบบ

อน มอย ๔๐ ชนดดวยกนทเรยกวา กรรมฐาน ๔๐

กรรมฐาน ๔๐ นเปนเครองมอเจรญสต บางชนดกเปนเครองมอเจรญปญญาดวย เชน

มรณานสตหรออสภะ เหลานจะเปนท งสตและเปนท งปญญา แตถาจรตไมเหมาะกบการ

เจรญมรณานสตหรออสภะ กจาเปนทจะตองใชอยางอน เชนอานาปานสตหรอกายคตา

สต หรอพทธานสตไปกอน เพอทาใหใจใหรวมเปนสมาธ ใหใจสงบ ถาใจรวมเปนสมาธ

แลว มความสงบ ไดความสขทเกดจากความสงบน กจะสามารถทจะเลกการใชรางกาย

เลกการใชสงตางๆมาเปนเครองมอในการใหความสขกบใจได เพราะความสขทไดจาก

ความสงบน เปนความสขทเหนอความสขท งปวงนนเอง ถาเปรยบเทยบกเปนเหมอน

สนคาทมคณคามราคาทสงสด ถาเราไดสนคาทมราคาทดกวาสงทเรามอย เชนบาน เราม

บานแลวเราไดบานใหมทมคณคา มราคาทดกวาบานเกาทเราอย เขาใหเราเลอกวาจะเอา

บานเกาบานใหม เรากตองเลอกเอาบานใหมกน เพราะมนดกวาบานเกา หรอรถยนต ม

คนเสนอเอารถยนตรนใหมออกมาลาสดแพงทสด กบขอเเลกเปลยนกบรถเกาๆของเราน

เราจะเอาหรอไมเอา เรากตองเอากน เพราะมนเปนของทดกวา ของทเรามอย ฉนใด

ความสขทพวกเรา มกนอยน ความสขทไดจากเสพรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะน เปน

ความสขทสความสขทไดจากความสงบไมได

ถาใจเรารวมเปนสมาธแลว เราจะเหนความแตกตางของความสข ๒ รปแบบนทนท และ

เราจะรทนทวาเราจะเอาความสขแบบไหน พอไดสมผสกบความสข ทเกดจากความสงบ

เพยงครงเดยว แมแตเพยงช ววบเดยว ช วขณะเดยว กทาใหเกดความพงพอใจ เกด

ฉนทะ เกดความยนดทจะหาความสขแบบน แทนทจะหาความสขแบบเดม ถามฉนทะ

55

แลว กจะเกดมวรยะ มความอตสาหะ ทจะเพยรพยายามเจรญสตใหตอเนองใหมากขน

เพราะถามสตมากเทาไร กจะสามารถทาใจใหสงบไดมากขนไปเทานน นนเอง ถามสต

นอยทาไดเปนชวงๆ ทาไดเปนพกๆ กจะไดความสงบเปนชวงๆ เปนพกๆ แตถามสต

อยางตอเนองไมขาดสาย กจะสามารถมความสงบไดอยางตอเนอง

ผปฏบตจะเหนคณคาของการเจรญสต หลงจากทไดสมผสกบการรวมของจต หลงจากท

ไดสมผสกบสมาธ หลงจากทไดสมผสกบความสขทเกดจากความสงบของใจ อยากจะ

ทงทกสงทกอยางทมอยไป ไมวาจะเปนบคคล จะเปนขาวของเงนทองอะไรตางๆ มนส

ความสขทไดจากความสงบไมได รสแหงธรรมชนะรสทงปวง ผใดไดสมผสรสแหงธรรม

แมแตเพยงช วขณะเดยว เหมอนกบลมรสของอาหารเพยงหยดเดยว กจะเกดความยนด

ทอยากจะลมรสอาหารชนดนน จะไมอยากลมรสจะไมอยากรบประทานอาหารชนดอน

อกตอไป เพราะรสของอาหารทไดลองลมรสน มนดกวารสอาหารท งปวงนนเอง รสแหง

ธรรมกเปนอยางนน รสแหงธรรมกรสของความสงบนเอง ความสงบทเกดจากการเจรญ

สตอยเรอยๆ ตอนนถาเรายงไมมความเพยรทจะเจรญสต เรากตองใชความระลกถงผล

ทเราจะไดรบจากการเจรญสต จากการเจรญความเพยร วาเราจะไดผลทดกวา สงตางๆ

ทเรามอยในปจจบน ถาเรารวาถาเราทาไปแลว เราจะไดรบผลทดกวาสงทเรามอย กจะ

ทาใหเรามกาลงใจทจะหม นเจรญสตอยเรอยๆ หม นเพยรเจรญสตอยเรอยๆ

เมอมความเพยรพยายามอยเรอยๆ ไมชากเรวผลกจะตองปรากฏขนมาอยางแนนอน

เพราะความพยายามอยทไหน ความสาเรจยอมอยทน น อยทความเพยรนเอง ผปฏบต

จงไมควรทจะมองขามความเพยรไป ควรมความเพยรนฝงอยในใจเสมอ พอตนขนมา

ปบ พอไดสตรสกตวปบขนมา กบอกวาตองทาความเพยรแลว ตองเจรญสตแลว ถาม

อะไรมาเปนอปสรรค ตอการเจรญสต ตอการทาความเพยร กพยายามกาจดมนไป ถา

เปนการงานกลดจานวนงานลงไป ถายงมความจาเปนทตองทาอย กทาเทาทจาเปน อยา

ทาไปมากกวาความจาเปน ความจาเปนพนฐานกคอปจจย ๔ นเทานน คออาหาร ทอย

อาศย ยารกษาโรค เครองนงหม เปนสงทจาเปนทจะตองมไวในการดแลรกษารางกาย

เพอจะไดใชรางกายนมาเจรญ มาทาความเพยร มาเจรญสต มาเจรญปญญา มาเจรญ

56

สมาธกน แตอยาทามากไปกวานน ไมเปนประโยชนอะไร เงนทองทมากกวาทเราจะตอง

เอามาใชใหกบปจจย ๔ น ไมสามารถทจะมาทาใหเราไดความสงบ ไดรสแหงธรรมท

เหนอกวารสท งปวงได แตสงทจะทาใหเราได กคอเวลาทเราจะไดเอามาใชกบการเพยร

เจรญสตอยางตอเนองนนเอง

ดงนนถามอะไรเปนอปสรรคขวางก นในการทาความเพยร เราตองหาวธกาจดเขาใหหมด

ไปใหได เหมอนกบเราเดนทาง เดนไปตามทางเดนแลวถามกงไมมตนไมขวางทาง หรอม

อะไรขวางทาง เราจะทาอยางไร ถาเราตองการทจะเดนขามทางเหลานไป เรากตองกาจด

มนออกไป อะไรทเปนอปสรรคขวางก นการทาความเพยร เราตองพยายามตดมนไป มน

ไมมคณมประโยชนกบจตใจ มนอาจจะมประโยชน กบการหาความสขทเราเคยหามา แต

ถาเรารวาความสขทเราไดจากสงเหลาน มนสความสขทจากการทาความเพยร เจรญสต

ทาใจใหสงบไมได เรากตดทงมนไปดกวา เชนเรายงตดอยกบการดละคร ตดอยกบการ

ทากจกรรมสงคมอะไรตางๆ เรากตองมาใชปญญาพจารณาช งนาหนกด วา ความสขท

ไดรบจากการดละคร จากการทากจกรรมทางสงคมตางๆน มนสความสขทไดจากการมา

ทาใจใหสงบไดหรอไม และอะไรเปนความสขทถาวร อะไรเปนความสขช วคราว ถาเราใช

การพจารณาดวยปญญา เรากจะเหนวาความสขตางๆ ทเราเคยหาอยน มนเปนความสข

ช วคราว เปนความสขทไมไดใหความอมความพอกบเรา เปนความสขทจะทาใหเราตอง

ดนไปเวยนวายตายเกดอยเรอยๆ เพราะเปนความสขทเราตองใชรางกายเปนเครองมอ

พอรางกายอนนตายไป เรากตองหารางกายอนใหม เรากตองไปเกดใหม เมอไปเกดแลว

กตองไปเจอกบความแกความเจบความตายใหม แตถาเรามาหาความสขทเกดจากความ

สงบน เรากจะไดความสขทถาวร เพราะเปนความสขทตดอยกบใจ จะไมมวนเสอม ถา

เรารจกวธสรางมนขนมาแลว เราจะรจกวธรกษา และเราจะสามารถรกษาใหมนอยไปกบ

ใจไปไดตลอด เราไมตองใชรางกายเปนเครองมอหาความสขอกตอไป เมอรางกายนตาย

ไปแลว เรากไมตองกลบมาหารางกายอนใหม มาเกดมาแกมาเจบมาตายใหม เรากจะได

หลดพนจากความทกขดวยความเพยร ตามทพระพทธเจาไดทรงตรสสอนไว

57

ถาเราพจารณาเปรยบเทยบช งนาหนกระหวางความสข ๒ รปแบบนแลว เรากจะรวา

ความสขทไดจากความสงบน เปนความสขทแทจรง เปนความสขทเราควรทจะพงเปาไป

ถามอะไรเปนอปสรรคตอการหาความสขจากความสงบ เรากตองตดมนไป งานสงคม

ตางๆ ภารกจการงานตางๆ ถาเราพอมพอกนแลว อยไปไมเดอดรอน กไปหาเงนทองมา

เพมขนมาอกทาไม หาไปเทาไรกเทานน หรอจะอางวาหาใหคนนนคนน หาไปใหเขาทาไม

สสอนใหเขามาหาความสข ทเกดจากความสงบนไมดกวาหรอ ชวนเขามาบาเพญมา

ปฏบตไปกบเรา เขาจะไดรบความสขทแทจรง ถาเรายงตองหาเงนหาทองเพอใหเขาอย

อยางมความสขอย แลวถาเกดเราตายไปหรอเปนอะไรไป เขาจะมใครมาหาใหเขาได เขา

กตองหาของเขาเองอยด เพราะฉะนนถาเราคดอยางน เรากจะสามารถทจะตด ความ

ผกพน หรอภาระผกพนตางๆใหหมดไปได เพอทเราจะไดมเวลามาสรางความเพยรกน

มาเจรญสตกน มานงสมาธ ทาใจใหสงบเปนหนงกน เพอจะไดสมผสกบความสขทเกด

จากความสงบ แลวเมอไดรบความสขทไดจากความสงบน แลวกใชปญญารกษาตอไป

สงทจะมาทาลายความสข ทเกดจากความสงบน กคอความอยาก ทยงไมตายไปจาก

กาลงของสตและสมาธ สตและสมาธน เพยงแตยบย งความอยากไวชวคราว แตเวลาท

ใจออกมาคดปรงเเตง ความอยากนกจะโผลขนมาได เวลาโผลขนมา ถาปลอยใหมน

ออกมาแผลงฤทธ มนกจะมาทาลายความสขทไดจากความสงบ ดงนนเวลาเกดความ

อยากกตองใชปญญา ปญญากจะชใหเหนวา สงทความอยากตองการนน มนเปนทกข

มากกวาเปนสข เพราะวามนเปนความสขเดยวเดยว อยากจะไปเสพรปเสยงกลนรส

โผฏฐพพะ เวลาไปเสพกมความสข แลวพอไมไดเสพปบมนกหายไปหมด พอหายไป

มนกทาใหเกดความอยาก ทจะเสพขนมาใหมกตองไปเสพอยเรอยๆ เวลาทไมไดเสพก

จะเกดความหงดหงดราคาญใจขนมา เกดความทกขใจขนมา นคอปญญาสอนใจใหเหน

วาอยาไปทาตามความอยาก สอยเฉยๆ สกลบมาทาใจใหนง ใหสงบ หยดความอยาก

ดกวา ถามท งปญญา มท งสต กจะสามารถฝนความอยากได ไมทาตามความอยากได

พอไมทาตามความอยาก ความอยากกจะออนกาลงลงไป แลวตอไปความอยากกจะไม

โผลขนมาอก เวลาไมมความอยาก ใจกจะนงสงบเยนสบายใจไปตลอด

58

นคอหนาทของปญญา คอคอยเตอนใจสอนใจวา การทาตามความอยากน เปนการสราง

ความทกขใหกบใจ ไมใชเปนการสรางความสขใหกบใจ การไมทาตามความอยากน

ตางหาก ทจะทาใหสรางความสขใหกบใจ ถาไปทาตามความอยาก ใจกจะตองทกขกบสง

ทอยากได เพราะไดอะไรมาแลว กจะเกดความหวง เกดความหวงใย เกดความรก เกด

ความผกพน เกดความอยากไมใหสญเสยสงทไดมา แตธรรมชาตของสงตางๆทมอยใน

โลกน ทไดมาดวยความอยากน ไมชากเรวมนกจะตองมวนเสอม มวนหมดไป มวนพลด

พรากจากกนไป พอเกดเหตการณนนขนมา กจะเกดความทกขขนมา อนนเปนหนาท

ของปญญา ทจะทาใหสามารถทาลายความอยากตางๆใหหมดไปจากใจได สวนสตหรอ

สมาธนเพยงแตหยดไวช วคราว เชนเวลาเจรญมรณานสตน กจะไมสามารถไปคดถงรป

เสยงกลนรสโผฏฐพพะ ไมสามารถไปคดถงสงตางๆ บคคลตางๆได พอไมไปคด ใจกจะ

ไมมความอยาก พอใจสงบหยดคด ความอยากตางๆกจะหยดไปพรอมกบความคด

ความอยากนใชความคดเปนเครองมอ พอไมมความคด ความอยากกหายไป พอไมม

ความอยาก ใจกสงบเยนสบาย มความสข พอออกจากความสงบมาคดถงเรองนนเรองน

ถงบคคลนนบคคลน กจะเกดความอยากขนมา แลวกจะมาทาใหความสงบนนหายไป น

คอเรองของสงทจะทาใหใจสงบ กบสงทจะทาใหใจไมสงบ สงทจะทาใหใจสงบมความสข

กคอสตหรอปญญาอยางใดอยางหนง ถามสตกสงบไดช วคราว ถามปญญากจะสงบได

อยางถาวร ในเบองตนเราตองใชสต เปนเครองกากบควบคมใจใหสงบกอน เพราะ

ปญญานอาจจะไมม ใจยงไมมความสงบพอทจะใชปญญาได เชนมรณานสต พอระลก

ถงความตายแทนทใจจะสงบ ใจกลบเกดอาการหดห เกดอาการทอแทเบอหนาย หรอ

หวาดกลวขนมา อยางนกจะไมสามารถทจะเจรญปญญาได ตองรอ ทาใจใหสงบกอน

ดวยการเจรญสตแบบอนกอน เชนพทธานสต หรอกายคตาสต เฝาดการเคลอนไหวของ

รางกายอยางตอเนอง เพอไมใหใจไปคดถงคนนนคนน เรองนนเรองน แลวเวลานงสมาธ

กดทลมหายใจเขาออก หรอบรกรรมพทโธๆไป ใจตงอยกบอารมณใดอารมณหนง ไมชา

กเรว ใจกจะรวมเขาสความสงบได พอมความสงบแลว ทน อารมณหดหตางๆทเกดจาก

ความพจารณาความจรง เชนความตาย กจะถกความสงบนกดเอาไว เวลาออกจากสมาธ

มาใหมๆ ความสงบนยงมอยเตมท กใชเวลานนพจารณาความตายไดอยางสบาย จะไมม

59

ความรสกหดหแตอยางใด แลวกจะไดจดจาไดวารางกายนจะตองตาย ไมมใครทจะมา

ยบย งความตายของรางกายได ความอยากไมตายนจะทาใหเกดความทกขขนมาโดยใช

เหต เมอเหนความเปนจรงแลว พอตองเจอความตาย กจะยอมตายดกวายอมทกข

ความทกขนเปนอนตรายตอจตใจ แตความตายนไมเปนอนตรายตอจตใจ ความตายน

เปนภยตอรางกาย แตรางกายเขาไมเดอดรอน เพราะเขาไมรวาเขาเปนหรอเขาตายนนเอง

ดงนนพอมปญญาแลว กจะสามารถหามใจไมใหไปอยากไมตายได พอหามใจไมอยาก

ไมตายไดกจะไมทกขกบความตาย จะตายไดอยางสบาย นคอการปฏบตธรรมเพอให

หลดพนจากความทกขท งหลาย ตองหลดพนจากความทกข ดวยความพากเพยร ตองม

ความเพยรตลอดเวลา ตงแตตนจนหลบ พระพทธเจาสอนพระใหบาเพญ ต งแตตน

ขนมาเลย ตนขนมาตสองตสามกใหเดนจงกรมนงสมาธ เจรญปญญาแลวแตวาอยใน

ธรรมข นไหน พอถงเวลาออกไปทาภารกจตางๆ กใหมสตควบคมใจใหอยกบภารกจการ

งานทกาลงทาอย กาลงบณฑบาต กาลงขบฉนอาหาร กาลงลางบาตรเชดบาตร กาลงทา

อะไรกใหเจรญสตอยกบงานทกาลงทาอย พอเสรจภารกจ กลบมาถงทพก กใหเดน

จงกรม นงสมาธตอไป สลบกนไป ถาเหนอย ถามความเพลยออนเพลย กอาจจะนอน

พกสกช วโมงในชวงกลางวนกได พอตนขนมา กลกขนมาเดนจงกรม นงสมาธไป จนถง

เวลาทาหนาทปดกวาด ปดกวาดลานวด ดมนาปานะ สรงนา ซกผา เสรจแลวกเขา

ทางเดนจงกรม นงสมาธไป จนถงระยะเวลา ๔ - ๕ ทม กจะพกผอนหลบนอนประมาณ

สก ๔ - ๕ ช วโมง พอตนขนมา ตสองตสามกบาเพญตอ

นคอลกษณะของการมความเพยร มความพยายามในการทจะผลกดนจตใจ ใหสราง

ธรรมตางๆขนมา โดยเฉพาะ สต สมาธ และปญญาธรรม ถามสต มสมาธ มปญญา

ธรรมแลว การหลดพนจากความทกข กจะเปนผลปรากฏตามมาอยางแนนอน เพราะ

เปนวธการทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกท งหลาย ไดบาเพญมาแลว ไดรบผล

มาแลว แลวนาเอามาเผยแผส งสอนใหแกพวกเรา ถาพวกเรามศรทธา มความเชอ แลว

นอมนาเอาไปปฏบต รบรองไดวาผลทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกท งหลายไดรบ

กจะเปนผลทเราไดรบเชนเดยวกน ตอนนผลเหลานไมปรากฏขนมาเพราะอะไร เพราะ

60

เราไมมความเพยร เหมอนกบทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวกท งหลายทานมกน เรา

มความเพยร แตเพยรไปผดทศผดทาง แทนทจะเพยรไปในการสรางธรรม คอสรางสต

สรางสมาธ สรางปญญา เรากลบไปเพยรสรางลาภยศสรรเสรญ ไปสรางความสขทางตา

หจมกลนกายกน แทนทเราจะหลดพนจากความทกข เรากลบตองตดอยกบกองทกข

ตอไป

กองทกขแหงการเกดแกเจบตาย กองทกขแหงการเวยนวายตายเกด เพราะความเพยร

ในการหาลาภยศสรรเสรญ หาความสขทางตาหจมกลนกายน จาเปนจะตองมรางกาย

เปนเครองมอนนเอง พอตองใชรางกายเปนเครองมอ เวลารางกายทมอยในขณะนตาย

ไป ความอยากทจะหาความสขทางลาภยศสรรเสรญ ทางตาหจมกลนกายน ไมไดตายไป

กบรางกาย ยงอยคกบใจอย ความอยากนกจะเปนตวดงใจ ใหไปหารางกายอนใหม ไป

เกดแกเจบตายใหมอกรอบหนงและอกหลายๆรอบ จนกวาทเราจะหนความเพยรของเรา

จากการไปหาความสขทางรปเสยงกลนรส ความสขทางลาภยศสรรเสรญ ใหมาหา

ความสขจากความสงบของใจ ดวยการเจรญสต สมาธ และปญญา ถาเราไดหนเห

ทศทางของความเพยรของเรา จากการไปหาความสขทางลาภยศสรรเสรญ ทางตาหจมก

ลนกาย มาสการหาความสขจากการเจรญสตสมาธปญญา เพอทาใหจตสงบ และ

เพอทจะไดสมผสกบความสขทเกดจากความสงบ เรากจะหลดพนออกจากกองทกข

แหงการเวยนวายตายเกดได เพราะวาเราจะไมตองพงรางกายอกตอไป เรามธรรมเปนท

พง ธรรมนแลทจะทาใหใจของเรามความสข ทาใหเราไมตองอาศยรางกาย เปนเครองมอ

ในการหาลาภยศสรรเสรญ ในการหาความสขทางตาหจมกลนกาย เมอเราไมใชรางกาย

แลว เรากไมตองกลบมาเกดใหมอกตอไป เรากจะหลดพนจากกองทกขไดอยางถาวร น

คอทมาของคาสอนทพระพทธเจาทรงตรสไววา หลดพนจากความทกขไดดวยความ

เพยร

ดงนนขอใหพวกทานทงหลายจงตงเปาหมายไวอยทความเพยร พยายามสอนพยายาม

เตอนตวเองวาตอไปน เราจะตองทาความเพยรนบต งแตทเราตนขนมาเลย เราสามารถ

สรางความเพยร ทาความเพยรไดดวยการเจรญสตอยางตอเนอง ระลกถงพทโธกได

61

ระลกถงความตายกได หรอเฝาดการเคลอนไหวของรางกายกได ถาเรามการกระทา

เหลาน ถอวาเราไดมการกระทาความเพยรแลว แลวถาเราทาไปอยางตอเนอง ผลกจะ

ปรากฏใหเราเหน ความสงบกจะปรากฏขนมา เมอเหนความสงบ เหนประโยชน เหน

ความสขทไดจากความสงบ กอยากจะรกษาไว กจะใชปญญาพจารณา ทาลายสงทจะมา

คอยทาลายความสงบทไดมา พอมปญญา ปญญากจะสามารถทาลายตณหาความอยาก

ตางๆ ทเปนตวทจะมาทาลายความสงบ ทาลายความสขทไดจากความสงบ พอตณหาถก

ปญญาทาลายไปหมดแลว กจะไมมอะไรมาทาลายความสขทไดจากความสงบ ความสข

ทไดจากความสงบน กจะเปนบรมสขไป เปนปรมง สขงไป ใจกเปนนพพานไป ใจกหลด

พนจากการเวยนวายตายเกดไป

นคอเปาหมายของชวตของพวกเรา เปาหมายของความเพยร เพยรเจรญธรรม เชนสต

สมาธ และปญญา เพอวมตต การหลดพน

จงขอฝากเรองของความเพยรพยายามน ใหทานจงนาเอาไปพนจพจารณาและปฏบต

เพอความหลดพนจากความทกขท งหลายทจะตามมาตอไป การแสดงกพอสมควรแก

เวลา จงขอยตไวเพยงเทาน ขออนโมทนาใหพร

ถาม ขณะทานขาวจะบรกรรมไปดวย สลบกบคดเรองเพอนเปลยนศาสนา พอคดวา

ชางเขาเรองของเขา กไดยนแตคาบรกรรมคะ วนกอนคยกบเพอนแลวกทกขไป

กบเขา นกไดวาใหคดเปนไตรลกษณ กหายคะ แบบนถกตองไหมคะ และตอง

ทาอยางไรตอไปคะ

ตอบ ถกตองแลว ควรพยายามใหเกาะตดอยกบคาบรกรรมไปเรอยๆ เวลามความคด

เขามาแทรกกอยาไปสนใจ ใหเกาะตดอยกบคาบรกรรม หรอวาถามนใชปญญา

ใชไตรลกษณไดกใชได คดวาเปนไตรลกษณ เปนอนจจง เปนอดตมนผานไป

แลว เราไปทาอะไรมนไมได คดไปกปวยการเปลาๆ กหยดคดแลวกกลบมา

เจรญคาบรกรรมตอไป พยายามทาคาบรกรรมใหมนไปเรอยๆ จนมนฝงอยในใจ

เปนนสย ตองการจะบรกรรมเมอไหรกจะบรกรรมได เพราะคาบรกรรมน จะเปน

62

เหมอนกบยาสามญประจาบาน ทสามารถแกไขปญหาความทกขเฉพาะหนาได

เวลาเกดความทกขจากเรองอะไร ถาเราบรกรรมพทโธๆไป เดยวความทกขน นก

จะหายไป เพราะเราไมไปคดถงเรองททาใหเราทกข นนเอง เชนเราไปอยในท

เปลยวแลวกลวผขนมา เรากบรกรรมพทโธๆไป ถาใจเราไมไปคดถงเรองผแลว

ความกลวผกจะหายไป ถาเราไมหดบรกรรมไวกอน พอถงเวลาจะบรกรรมมน

บรกรรมไมออก มนจะคดอยกบเรองผอยางเดยว ฉะนนตองพยายามฝก

บรกรรมไปเรอยๆ ท งวนเลย ต งแตตนขนมาจนหลบ ยกเวนเวลาทเราตองใช

ความคดในการทางานทาการ หรอคดในเรองทจาเปน เชนคดทางดานปญญา เรา

กหยดบรกรรมได แตถาเราไมไดคด หรอวาคดไปในทางทเปนกเลสตณหา ก

ควรทจะใชคาบรกรรมมายบย ง อยาปลอยใหใจคดไปในทางความโลภความ

โกรธความหลง เพราะจะทาใหเกดความฟ งซาน เกดความวนวายใจขนมา ถาม

คาบรกรรมอยอยางตอเนอง ใจจะวางจะเยนจะสบาย เวลานงสมาธใจกจะรวม

เปนหนงเปนสมาธได ฉะนนจงพยายามทาไป จนกระท งมนเปนสวนหนงของชวต

เราเลย คอคาบรกรรมทเราสามารถจะใชได ทกเวลานาททเราตองการ เวลาทเรา

ไมตองการใชเรากหยดได เชนถาใจเราสงบ ใจเราไมคดถงเรองนนเรองน สงนน

สงน คนนนคนน เรากไมตองบรกรรมกได ใจใหเราอยวางๆเฉยๆ อยาไปแกวง

เทาหาเสยน ความคดของเรานมนเปนเหมอนกบการแกวงเทา พอไปคดถงคน

นนขนมาเดยวกเกดความทกขขนมา คดถงสงนนเดยวกเกดความทกขขนมา น

เรยกวาการแกวงเทาหาเสยน ใจของเราใชความคด เปนการแกวงตวเองไปหา

ความทกข ถาเราหยดความคดไดความทกขกจะไมเกด ถงแมมนจะมอยขาง

นอกมนจะไมเขามาภายในใจเรา มนจะเกดไดกแคทรางกายเทานน มนจะอยท

รางกาย แตมนไมสามารถทะลทะลวงเขามาในใจได ตวททาใหความทกขทะล

ทะลวงเขามาในใจ กคอความคดของเรานเอง ไปดงความทกขเขามาเอง ไปเชญ

ความทกขเขาเขามาเอง ถาหยดความคดปบมนกเหมอนกบปดประต พอปด

ประตความทกขมนกเขามาไมได ง นพยายามบรกรรมไปเรอยๆ จนกระท งมน

เปนนสยไปเลย เปนเหมอนกบการหายใจ ลมหายใจ เวลาตองการบรกรรม

63

เมอไหรกสามารถใชไดทนททนใด อนนจะเปนคณเปนประโยชน ในเบองตนของ

การปฏบต แลวตอไปเรากจะสามารถไปข นปญญาไดตอไป

ถาม ถาบรษท ๔ ไมเขาใจธรรม หรอตามบคคล พอมผนาทชทางผด จะรกษาพระ

ธรรมพระวนยอยางไรดครบ

ตอบ กอยาไปยดบคคล ใหยดหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจา ถาไมรหลกธรรมก

ตองศกษา ตองอานหนงสอธรรมะ ตองฟงเทศนฟงธรรมของพระปฏบตดปฏบต

ชอบ ศกษาพระไตรปฎก ศกษาพระสตรตางๆของพระพทธเจา อนนเปนศาสดา

ของพวกเราทแทจรง คนทมาเกดมาตายมาส งมาสอนน เขากมาแลวกไปกนไป ม

ท งของจรงและมท งของปลอม ถาไปเจอของจรงกโชคดไป ถาไปเจอของปลอมก

โชครายไป ฉะนนอยาไปเสยงดกวา หาของแทของจรงกคอคาสอนของ

พระพทธเจาดกวา แลวคอยไปหาคาสอนของครบาอาจารยเปนเครองเสรมอกท

หนง มาชวยอธบายขยายความ คาสอนของพระพทธเจา ใหเราเหนกระจางเขาใจ

อยางแจมแจงขนมา เพราะผทปฏบตดปฏบตชอบ ผทไดรบผลแลวน จะสามารถ

แจกแจงขยายความหมายของคาสอนของพระพทธเจา ใหเหนไดอยางชดเจน

บางทอานคาสอนนยงจะไมคอยเขาใจ เนองจาก ๑. ภาษา ๒. สอนแบบกลางๆ

ไมไดทะลทะลวงเขาไปสเรองใดเรองหนง บางทตองมผเอาคาสอนนมาใชกบ

เหตการณตางๆ แลวกจะทาใหเราเขาอกเขาใจดขน และสามารถนอมนาเอาไป

ปฏบตใหเกดผลกบเราได ครบาอาจารยทปฏบตดปฏบตชอบนสาคญมาก แต

ยากเหมอนเพชรทจะหาได ครบาอาจารยทสอนแบบไมรเรองรราวนมเยอะ

เหมอนกอนอฐกอนกรวดกอนทราย กตองระมดระวง อยาไปเจออาจารยทสอน

ผดทาง เพราะวาจะทาใหเราหลงทางไดน นเอง แตถาเรามคาสอนของ

พระพทธเจาจากพระไตรปฎกเปนหลก เชนพระสตรหลกๆ ๓ – ๔ พระสตรนก

พอเพยง ทจะทาใหเรารวาครบาอาจารยทสอนเราน ทานสอนไปในแนวทาง

เดยวกบทพระพทธเจาทรงส งสอนหรอไม ถาไมตรงกนกถอยดกวา

64

ถาม พสาวเสยชวตไป ๓ – ๔ เดอนแลว พยายามทจะทาใจ แตกยงทาใจไมไดเลยคะ

มความทกขเพราะคดถงเขามาก ขอหลวงพอสอนเพอนามาใหเกดสตปญญา ใน

การปลอยวางใหไดคะ

ตอบ กอยางทสอน เบองตนกหยดคด อยาไปคดถงเขา ใชคาบรกรรมดงใจเราออกมา

จากความคดถงเขา ถาเราบรกรรมพทโธๆไป เรากจะคดถงเขาไมได ฉะนนเราก

ตองพยายามบรกรรมไป ทกๆเวลาทใจจะไปคดถงเขา กตองรบดงคาบรกรรม

ออกมา บรกรรมไปจนกระท งหยดคดหรอลมคดถงเขา เรากหยดบรกรรมได

แลวพอเขาจะกลบไปคดอกเรากบรกรรมใหม เปนเหมอนรถยนต รถยนตทมน

ไหลไปตามทางทมนลาดชน เรากตองคอยเบรคไว พอเหยยบเบรครถมนหยด

ไหล เรากถอนเบรคได พอรถมนจะไหลใหมเรากเหยยบเบรคใหม ใจเรากเปน

เหมอนรถทไหลไปตามเรองราวตางๆ ชอบไปคดถงเรองนนเรองน คดแลวกนอน

ไมหลบกนไมได กเพราะเกดอารมณอะไรตางๆขนมา กหยดความคดนน เทา

นนเอง เครองมอทจะหยดความคดกคอคาบรกรรมน บรกรรมไป พทโธๆไป ถา

ไมชอบเปลยนคาบรกรรมอยางอนกได ใชพทโธ ธมโม สงโฆกได พทธง สรณง

คจฉาม ธมมง สรณง คจฉามกได ขอใหใจมอะไรทา เพอจะไดไมไปคดถงเรอง

นนเทานนเอง พอเรา ใจไดอยกบเรองอนไปสกพกมนกจะลมเรองนน ความทกข

ใจกจะหายไป ซงพยายามหดบรกรรมไว อยางทเมอกไดพดตอบไปในคาถามท

ผานมาวา คาบรกรรมนเปนเหมอนยาสามญประจาบาน รกษาไดทกโรค ปวด

ทองปวดหว ปวดแขงปวดขายาหมองนทาไดหมด

ถาม ถาเรารบเงนเดอนหรอคาตอบแทนตางๆ จากนายจางหรอบรษท ทไดรายไดทมา

จายเราจากอบายมข การกระทาผดศล ไมดตางๆ เมอเรารบเงนดงกลาว โดยท

เราไมไดรเหนการกระทาดงกลาวดวย เราจะบาปหรอไมครบ และมวธการปฏบต

ตวอยางไร

ตอบ เรองเงนของคนอน เขาหามาดวยวธใดไมใชเรองของเรา คนทหามาจะตองเปน

ผรบผลของการหาของเขา ถาเขาหามาโดยมชอบผดศลผดธรรม เขากจะตองรบ

65

วบากของเขาไป ถาทาผดกฏหมายกอาจจะตองถกเจาหนาททางบานเมอง จบไป

ลงโทษตอไป แตเงนทองทเขาเอามาใชจบจายซอขาวซอของ จายเงนเดอนให

คนงานน ไมมผลแตอยางใดกบบคคลท ๓ ดงนนไมตองไปกงวล นอกจากถาเรา

รวาเขาเปนโจร เรากอยาไปทางานกบเขากแลวกน

ถาม ถาเราตองการทาจตเปนสมาธ โดยอยกบปจจบนขณะ แตวาเราตองดาเนนชวต

ตอไป ตองวางแผนอนาคตตางๆ ทาอยางไรเราถงจะทาจตใจใหเปนสมาธ กรณ

ตองคดเรองตางๆอกดวยครบ

ตอบ กเราไมไดคดท งวนไมใชหรอ เรากคดเปนเวลาของมน เมอถงเวลาจะตองวาง

แผนการ วาวนนจะมงานอะไรจะตองทาอะไรกคดไป พอรแลววาตองทาอะไร

เตรยมการไวแลวเรากหยดคดมนไป แลวกกลบมาดงใจใหวางใหสงบ ไมใหลอย

ไปกบเหตการณตางๆ แตมนจะไมดเทากบการทไมมภารกจการงานคดอะไรเลย

เพราะถามนมแลวความผกพน ความเผลอสต มนจะคอยดงใหเราไปคดอย

เรอยๆ เพราะความกงวลบาง ความวตกบาง กลวจะลมบาง กลวจะไมไดทาให

มนดใหมนสาเรจบาง มนกจะทาใหไปคด ไปผกพนอยกบความคดเหลานน ถา

ไมมการงานทจะตองคดเรองราวเหลาน มนกไมมอะไรจะดงไป ผปฏบตจรงๆจง

มกจะเปนนกบวชกน หรอเปนผทตกงานกน คอผทไมมภารกจการงานตองทา

ถาม พระพทธเจาพระอรหนต ยงมพลงงาน หรอมจตวญญาน ทสามารถถายทอด

หรอชวยเหลอเราไดหรอไมครบ

ตอบ กสงทพระพทธเจาทรงส งสอนนแหละ เปนพลงงาน เปนผลงานของพระพทธเจา

ทสอนใหพวกเราสามารถหลดพนจากความทกขท งหลายได แตเรองของพลงจต

อยางทเราคดกน เชนสามารถปลกเสกใหเราเปนนนเปนนขนมาไดน มนไมม

หรอก อยาไปคดวาพระพทธเจา ถงแมจะวเศษขนาดไหน ทานกไมสามารถผลต

นพพานใหกบเราได ปลกเสกใหเราเปนพระอรหนตขนมาได อนนมนเหนอวสย

มนเหนอกฏของหลกเหตผล หลกเหตผลอยทวา ผใดมเหตผน นกจะไดรบผล

66

ผใดไมมเหตผน นกจะไมไดรบผล แตหนาทของพระพทธเจากบของพระสาวก ก

เพยงสอนใหเรารจกเหต เพอใหเราสรางเหตของเราขนมาเอง เมอเราสรางเหตได

เรากจะไดรบผลได นคองานทพระพทธเจาไดทรงกระทา ตลอดระยะเวลา

หลงจากทไดทรงตรสร ไปจนถงวนสดทายของชวต กคอสอนเหต สอนใหพวก

เราสรางเหตขนมากน เมอมเหตแลวผลกจะตามมาตอไป

ถาม ขอหลกในการดาเนนชวต ไมใหนกถงอดต และกงวลอนาคตครบ

ตอบ กตองใชคาบรกรรมหรอสต แบบใดแบบหนง ดงใจเอาไว ใจนกเปนเหมอนเรอ

ถาเรอเราทอดสมอไวมนกจะไมไหลไปตามกระแสนา ไมวาจะนาขนหรอนาลง

มนกจะไมไหลขนไหลลง ฉนใด ใจของเรากมกระแสของความคด ความคดนมน

กจะไหลมาเรอยๆ ถาเราไมมอะไรผกใจไว มนกจะไหลไปตามกระแสความคด

คดแลวกเกดอารมณตางๆขนมา ถาเรามคาบรกรรม มสต เปนเครองผกใจไว ใจ

กจะไมไหลไปตามกระแสของความคด ความคดกจะไมมอทธพล ทจะทาใหใจ

เราเกดอารมณตางๆขนมา เกดความวาวนขนมวขนมาได ใจของเรากจะต งอยใน

ปจจบนไดตลอดเวลา ไมไหลไปตามกระแสของความคดในอดตบาง ความคดใน

อนาคตบาง ถามสต สตนกมหลายแบบดวยกน คาบรกรรมตางๆกเปนแบบหนง

การเพงอยกบเรองใดเรองหนงสงใดสงหนง เชนรางกาย อาการเคลอนไหว การ

ทางานของรางกาย เราเพงอยกบการงาน การเคลอนไหวของรางกาย ใจกจะไป

คดถงอดตถงอนาคตไมได ฉะนนตองมสต

ถามสตแลวใจจะตงม น ใจจะเปนสมาธ เปนปจจบน ใจจะสงบ สตเปนธรรมท

สาคญอยางยง แตสตจะเกดขนมาไดกตองมความเพยร เพยรเจรญสต สตไมได

เกดขนมาเอง ไมเหมอนฝน ฝนเมอก นมนตกมาเองได แตสต วนดคนดมนไม

โผลขนมาใหเรา มนจะโผลขนมาใหเรา ตอเมอเรามความเพยรพยายามทจะ

เจรญสต จงตองคอยตงใจ บอกเตอนใจวา ตนขนมานเราตองต งสตกอนเลย สต

นเราสามารถตงได ไมตองไปอยทวด อยทไหนกต งได เพยงแตวา ต งไดนานตง

ไดนอยตงไดมากน มนอยทสถานท ถาอยในสถานทสงบสงดวเวก ไมมเรองม

67

ราวนจะตงสตไดมากไดนาน แตถาตองไปอยในเหตการณตางๆ เกยวของกบ

บคคลตางๆน มนจะลมระเนระนาดไดงาย เดยวมนกถกเหตการณตางๆฉดลาก

ไป

ดงนนผทอยากจะไดสตมากๆ ไดสตนานๆ จะตองไปปลกวเวกอยคนเดยวถงจะ

ได แตถายงไปไมไดกเอาเทาทไดกอน ตนขนมากยงอยคนเดยวอย อยใน

หองนอนนกไมไดยงกบใคร ตนขนมาเรากต งสตของเราได เขาไปในหองนาก

ไมไดยงกบใคร เรากต งสตได ยงพอมเวลาทจะต งสตไดบาง แตพอออกมา

พบปะคนโนนคนนแลว ไปแลว เดยวหายไปหมดแลว พทธงพทโธอะไรนหายไป

หมดแลว เดยวเรองคนนนเรองคนนเขามา กวาจะไดกลบมาตงสตอกทกตอนท

เขาไปในหองนานะ นคอความจรงทพวกเราจะตองยอมรบ และตองพยายามทา

ใหได คอตองเพยรพยายามสรางสต ดวยการหาทๆ สงบสงดวเวก ดวยการตด

ภารกจความผกพนตางๆใหมนนอยลงไป จนกระท งไมมเลย ถาไมมแลวมนกจะ

งายตอการสรางสต งายตอการเจรญสมาธ งายตอการเจรญปญญา งายตอการ

หลดพน บางคนหลดพนไดภายใน ๗ วน บางคนก ๗ เดอน บางคนก ๗ ป

เพราะความผกพนมมากนอยไมเทากน ถาผกพนมากกชาหนอย ถาผกพนนอยก

เรวหนอย อยทความผกพน อยทใจเราไปยงกบอะไรมากหรอนอย ถายงมากก

ชา ถายงนอยกเรว

ดงนนขอใหเพยร พยายามตดภาระความผกพน กบเรองราวตางๆ เอาเทาทมน

จาเปนจรงๆเทานน ถาไมจาเปนกอยาไปสนใจ สงตางๆในโลกนทาไปมากนอย

เทาไหร มนไมเปนประโยชนกบจตใจของเรา เหมอนกบการเจรญสต เหมอนกบ

การเจรญปญญา ฉะนนตองพงเปาไปทการเจรญสต สมาธ และปญญานเทานน

แลวเราจะไดรบสงทเลศทประเสรฐ ทพระพทธเจาและพระสาวกท งหลายไดรบ

กน

กขอยตการประชมไวเพยงเทาน ขอใหทานจงนาสงทไดยนไดฟงในวนน ไปพนจ

พจารณา ไปปฏบต เพอความสขความเจรญกาวหนาในธรรม ยงๆขนไปเทอญ

68

กณฑท ๕๐๑

ตอนนเดนทางมรรคหรอสมทย ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๕๙

พระพทธเจาทรงสอน ใหพวกเราคอยเตอนตนเองอยเรอยๆวา วนเวลาผานไป ผานไป

เรากาลงทาอะไรกนอย เรากาลงเจรญมรรคทควรเจรญใหมาก ควรเจรญใหสมบรณ

หรอเรากาลงเจรญสมทย ตนเหตของความทกข คอตณหาความอยากตางๆ ถาเราคอย

เตอนตวเราอยเรอยๆ ถามตวเราอยเรอยๆ ตรวจดการกระทาของเราอยเรอยๆ เวลาเรา

ทาสงทขดกบคาสอนของพระพทธเจา เรากจะไดแกไขดดแปลงเปลยนแปลง

พระพทธเจาทรงสอน ใหเราเจรญมรรคใหมากๆใหสมบรณ มรรค กคอ ทางสความดบ

ทกข หรอเครองมอดบทกข เชน ทานศลภาวนา การเดนจงกรม นงสมาธ การเจรญ

ปญญา การฟงเทศนฟงธรรม การกระทาเหลานเรยกวาเปนการเจรญมรรค มรรคมกาลง

มากเทาไหร กจะสามารถกาจดสมทย ตนเหตของความทกข คอตณหาความอยากทง ๓

ใหเบาบางลงไปไดมากเทานน และไดหมดไปในทสด ถาเรากาลงเจรญสมทยตนเหต

ของความทกข คอกาลงอยากจะไปเทยวทน นเทยวทน อยากจะไปดภาพยนตดละคร

อยากจะไปงานสงสรรค อยากจะไปทาอะไรตางๆทางรางกาย หรออยากจะใหบคคลนน

บคคลนเปนอยางนนเปนอยางน หรออยากจะใหตวเราไดเปนอยางนนไดเปนอยางน

หรออยากจะใหไมใหตวเราเปนอยางนนเปนอยางน หรอไมใหคนนนคนนเปนอยางนน

เปนอยางน ถาเรามความคดเหลานอย เรากควรจะรวาเรากาลงเจรญสมทยไมใชเจรญ

มรรค ถาเราเจรญสมทย เรากจะไดรบความทกขเปนผมตอบแทนตามมาตอไป

ถาเรามสตมปญญาคอยเตอนใจ คอยถามใจอยเรอยๆ พอใจของเรา คดไปในทางความ

อยากท ง ๓ คออยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ อยากมอยากเปน อยากไมมอยากไม

เปน เราจะไดหยดความคดเหลาน หยดความอยากเหลาน เพราะมนเปนพษมนเปนภย

ตอชวตของเรา ตอจตใจของเรา เพราะมนจะพาใหเราไปสความทกขแบบไมมวนจบวน

69

สน ทกขในชาตนแลวยงไมพอ ยงพาใหเราตองไปเกดในชาตใหมตอไป ไปเกดมรางกาย

ใหม มาแกมาเจบมาตายใหม มาอยากกบสงตางๆใหมอยเรอยๆ ไมมวนจบสน นคอทาง

ของความอยาก ถาเราปลอยใหใจของเราคดไปในทางความอยาก เจรญสมทยตนเหต

ของความทกขอยเรอยๆ ความทกขกจะเปนรางวลเปนผลตอบแทน ตอการคดของเรา

นนเอง แตถาเรามสตรวาตอนนเรากาลงคดไปในทางทผด ไมไดเปนทางทพระพทธเจา

ทรงสอนใหคด พระพทธเจาทรงสอนใหละสมทย สมทยนตองละ

ในพระอรยสจ ๔ มกจอย ๔ ประการดวยกน กจขอแรก คอ ใหกาหนดรทกข ใหศกษา

ทกขใหรวาอะไรเปนทกข เชนใหรวาความแกเปนทกข ความเกดเปนทกข ความแกเปน

ทกข ความเจบไขไดปวยเปนทกข ความตายเปนทกข การพลดพรากจากกนเปนทกข

การประสบกบสงทไมปรารถนาเปนทกข การสญเสยสงทรกไปเปนทกข เปนตน นคอให

ศกษา ใหเตอนใจเราอยเรอยๆวา ชวตของเราอยกบสงเหลานหรอเปลา อะไรทาใหเรา

ตองมาเจอกบสงเหลาน ทาไมเราตองมาเกด ทาไมเราตองมาแก ทาไมเราตองมาเจบ มา

ตาย มาพลดพรากจากกน พระพทธเจากทรงตรสสอนวามนเปนผลทเกดจากเหต คอ

ความอยากตางๆนเอง ความอยากท ง ๓ นแล เปนตวททาใหเรามาเกดกน พอเรามาเกด

แลวเรากตองมาเจอความแก เจอความเจบเจอความตาย เจอการพลดพรากจากกน ทาน

จงสอนใหเราเตอนใจสอนใจอยเรอยๆวา การเกดนไมดเปนทกข การแกกไมด การเจบ

ไขไดปวยการตายกไมด การพลดพรากจากกนกไมด เหมอนกบเปนปายบอกทาง ใหเรา

รวาอยาไปทางน ทางนไปแลวเดยวจะตองตกเหว ขบรถไปถนนเสนน ถาไปแลวรถทก

คนทไป จะตองตกเหวทกคน ถาเราเหนปายเตอนเราพอเรามาถงจดนน เรากจะได

เปลยนทศทางไป อยาไปในทศทางของการเกดแกเจบตาย

ทรงสอนใหศกษาใหรวา ตนเหตของการมาเกดแกเจบตายน กคอตณหาทง ๓ น คอ

กามตณหา ความอยากในรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ในกามคณท ง ๕ ความอยากม

อยากเปนเรยกวา ภวตณหา และความอยากไมมไมเปนเรยกวา วภวตณหา ความอยาก

ท ง ๓ ประการนเปนตนเหตของการทเราตองมาเจอทกขกน มาเจอการเกด เจอการแก

เจอการเจบ เจอการตาย เจอการพลดพรากจากกน เราอยาไปทางน ถาไมไปทางนเราก

70

ตองละสมทย ทานจงทรงสอนใหละสมทย สมทยนตองละ ละสมทย ละกามตณหา ละ

ภวตณหา ละวภวตณหา ไมใชสงเสรมไมใชเจรญสมทย ไมใชเจรญตณหาท ง ๓ น ตอง

กาจดตองหามตองหยดมน นคอกจในพระอรยสจ ๔ ของ ๒ ขอแรก ขอท ๑ ใหสอนใจ

ใหรวาการเกดนไมด เกดแลวตองแกตองเจบตองตาย ตองพลดพรากจากกน และใหร

วาสาเหตททาใหมการเกด กคอความอยากท ง ๓ ประการ เราจงตองละความอยาก ถา

เราไมตองการทจะมาเกดมาแกมาเจบมาตายตอไป

แลวสงทจะทาใหเราละความอยากตางๆได ละสมทยได ทานกทรงสอนวาคอมรรค

มรรคคอทาง หรอทางปฏบต สการละตณหาท ง ๓ สการหลดพนจากความทกขท งหลาย

ซงเปนอรยสจขอท ๓ การหลดพนจากความทกขท งปวง ทานเรยกวานโรธ นโรธนตอง

ทาใหแจง เราตองทาใหการหลดพนจากความทกขของเราน ใหแจงใหได และทาได

เพราะวามคนทามาแลว เชนพระพทธเจาพระอรหนตสาวกท งหลาย ทานทานโรธใหแจง

ไดแลว และวธททานทานโรธใหแจง กคอ การเจรญมรรคใหสมบรณนนเอง เจรญทาน

ศลภาวนาใหสมบรณ ถามทานศลภาวนาเตม ๑๐๐ กจะสามารถกาจดสมทยไดเตม

๑๐๐ คอกาจดกามตณหา ภวตณหา วภวตณหาไดเตม ๑๐๐ ละสมทยได ตองละดวย

มรรคเทานน ไมมอะไรในโลกนทจะสามารถละสมทยได ตอใหมเงนทองเปนหมนลาน

แสนลาน เงนทองเหลานจะไมสามารถทจะมาละสมทยได ตอใหเปนใหญเปนโต เปน

พระมหากษตรย เปนประธานาธบด เปนนายกรฐมนตร เปนอะไรกตาม ยกเวนเปนพระ

อรหนตกบเปนพระพทธเจาเทานน ทจะสามารถละสมทยได นอกนนละไมได มหา

เศรษฐกละสมทยไมได พระราชามหากษตรยกละสมทยไมได นายกรฐมนตรกละสมทย

ไมได ตาแหนงเหลานไมมวนไมมกาลง นอกจากไมมกาลงละแลว ยงเปนกาลงสงเสรม

ใหมตณหามากขนไปเสยอก เปนเศรษฐรอยลานกอยากจะเปนพนลาน เปนเศรษฐ

พนลานกอยากจะเปนเศรษฐหมนลาน แทนทจะมาเปนเครองมอละสมทย ละตณหา

ความอยาก ทเปนตวสรางความทกขใหแกใจ กลบมาเปนสมนของสมทย มาสนบสนน

มารบใชสมทย เพอใหกาวไปสความทกขทใหญขน ใหกาวจากความทกขระดบรอยลาน

เปนความทกขระดบพนลาน ใหกาวขนไปจากความทกขระดบ พระราชาธรรมดาใหเปน

พระมหาจกรพรรด นคอเปนการเสรมสรางความทกขขนไป ไมใชเปนการลดความทกข

71

ใหนอยลงไป เพราะความอยากนพระพทธเจากทรงแสดงไวแลววา มนไมมฝงไมมฝา ไม

มขอบไมมเขต นาในมหาสมทรแมจะกวางใหญไพศาลขนาดไหนกตาม ยงมขอบมฝง

แตความอยากนไมมขอบไมมฝง ลองไปสนบสนนมนแลว ลองไปเลนกบมนแลว มนจะ

ขยายตวเพมมากขนไปเรอยๆ จากนายสบกอยากจะเปนนายรอย จากนายรอยกอยากจะ

เปนนายพน จากนายพนกเปนนายหมนนายแสน

พดถงเรองความอยากเปนนายรอย กมเหตการณเกดขนเมอเชาน มนายตารวจคนหนง

รสกวายงไมไดเปนนายรอย และอยากเปนนายรอย แลวกมความทกขมากทยงไม

สามารถเปนนายรอยได กพอดมเพอนคนหนงเคยมากราบ กแนะนาบอกวาไปคยกบ

พระอาจารยสชาต ทานจะใหคาตอบ พอเขามาหากเลาใหเขาฟงวา ความทกขของคณ

ตอนนมนเกดจากความอยากเปนนายรอย ถาคณไมอยากเปนนายรอยคณกจะไมทกข

แลวกคณเปนนายสบหรอคณเปนนายรอย เวลาตายมนกตายเหมอนกน ตายแบบนาย

สบหรอตายแบบนายรอย มนกตายเหมอนกน แตตายแบบนายสบนสบายกวาตายแบบ

นายรอย เพราะคณกาลงรอนกาลงทกขกบการอยากจะเปนนายรอย พอคณไปเปนนาย

รอยคณกจะทกขเพราะคณอยากจะเปนนายพน พอพดใหเขาฟง เขากบอกวาเขาเขาใจ

ทนท เขาบอกวาใจเขาโลงขนมาทนท เพราะวาทกขมาก ทกขกบความอยากทจะเปนนาย

รอยแลวยงไมไดเปน แลวกมคนบอกวายงทาบญไมพอ เขากตรวจตราดวาเขากทาบญ

ทาทาน ถวายสงฆทาน รกษาศล ไปปฏบตธรรม แลวทาไมเขายงไมไดเปน เพราะการ

ทาบญถวายสงฆทาน การปฏบตธรรมน มนกไมไดเปนเหตทจะทาใหไดเปน มนจะทา

เปนเหตใหทาเราไมทกข กบการทไมไดเปนตางหาก พออธบายใหเขาฟง เขาบอกโอเขา

สบายใจขนเยอะ หายทกข เพราะไมรวาจะทายงไงอยากจะเปนเหลอเกน กยกตวอยาง

บอกวา กดองคลมาลเปนตวอยาง พอเจอพระพทธเจากอยากจะฆาพระพทธเจา เพราะ

อยากจะบรรล อยากจะเปนผวเศษ พอเจอพระพทธเจา พระพทธเจากบอกวา เราได

หยดแลว เธอตางหากยงไมไดหยด องคลมาลกถามวาหยดจากอะไร ผมวงไลตามทาน

แทบเปนแทบตาย ยงไลไมทนแลวยงมาบอกวาทานหยดไดอยางไร พระพทธเจากตรสวา

เราหยดจากความอยากท งปวง พอพดอยางนองคลมาลกเขาใจทนท วาตนเองกาลงไป

ผดทาง ทางทไปสความวเศษของจตใจนน ไมไดไปในทางของความอยาก แตไปในทาง

72

ของความไมอยาก เพราะความอยากเปนความทกข พอไมอยากปบความทกขกจะ

หายไปหมด

อนนสมทยพวกเราตองละกนไมใชเจรญกน อยาไปหลงกบความสขเลกๆนอยๆทเราได

จากการทาตามความอยาก มนเปนเหมอนเหยอทตดอยปลายเบด เหยอนมนมมนเปน

เนอชนเลกๆเทานนเอง แตถาไปตะครบมนเขาไปแลว ตะขอเบดนมนจะเกยวปาก แลว

มนจะทาใหเกดความทกขทรมานใจขนมา พอเราไปตดกบการเทยว ตดกบการหา

ความสขทางตาหจมกลนกายแลว กเปนเหมอนกบการตดยาเสพตดนเอง ถาเราไมตดยา

เราไมเสพยาเสพตดน เราจะไมทกขทรมาน เวลาทไมมยาเสพตดใหเราเสพ แตพอเรา

อยากจะเสพ แลวเราไปเสพเขา ตอนตนกมความสขด แตพอเสพแลวกตด เวลาไมได

เสพกอยากจะเสพ และถาไมมยาใหเสพ เวลานนกจะเปนเวลาททกขทรมานใจ ฉนใด

การเสพรปเสยงกลนรสโผฏฐพพะกเหมอนกน เวลาทเราไดเสพ เรากรสกสนกสนานกน

ไปเทยวตามสถานทตางๆ ไปจดงานเลยงฉลองกน ไปดมหรสพบนเทงอะไรตางๆ ดแลว

กเกดความสขใจ แตพอเสรจจากการไดดไดฟง ความสขเหลานนกหายไปหมด เหลอแต

ความอางวางเปลาเปลยวภายในใจ เหลอแตความอยากทจะใหมความสขอยางนนอก ก

ตองคอยหาความสขแบบนไปเรอยๆ แตเครองมอทเราใชในการหาความสข คอรางกาย

ของพวกเรา มนกไมใชเปนสงทจะคงทนถาวร จะสามารถทาหนาทของมนไดตลอดเวลา

บางเวลามนกเจบไขไดปวย บางเวลามนกพกลพการ บางเวลามนกแกชรา บางเวลามน

ตาย ไอนมนจะทาใหเราไมสามารถทจะหาความสข จากทางตาหจมกลนกายได พอเรา

ไมสามารถหาได ความทกขกเปนผลทเกดขนมา เหมอนกบเบดทเกยวปากปลาน เวลา

พบเหยอไดกนสมผสกบรสของเหยอกเอรดอรอย แตพอถกตะขอเบดเกยวปากเทานน

กจะตองทกขทรมาน นคอความสขทพวกเราหลงตดอยกน

ถาไมมพระพทธเจามาทรงตรสรความจรงอนน พวกเรากจะตดกบความสขแบบนไป

แบบไมมวนสนสด ไดตดมานานมากพอแลว และยงจะตดตอไป ถาไมไดมาพบกบ

พระพทธศาสนา ไมไดมาพบกบพระธรรมคาสอนของพระพทธเจา ททรงชใหเหนโทษ

ของการกระทาตามความอยากตางๆ และทรงชใหเหนคณของการกระทาตามคาสอนของ

73

พระพทธเจา เชนการทาบญใหทาน การรกษาศล และการภาวนา วาเปนการกระทาทจะ

ปลดเปลองจตใจ ใหหลดพนจากความทกข ทเกดจากความอยากตางๆ จะทาใหหลดพน

จากการเกดแกเจบตาย จะไดพบกบความสขทยงใหญทถาวร นคอประโยชนทเราจะ

ไดรบจากการเจรญมรรค ทควรเจรญใหมาก และเจรญใหสมบรณ เพราะเมอเราได

เจรญมรรคไดสมบรณแลว เรากจะละสมทยไดอยางสมบรณ เมอเราละสมทยไดอยาง

สมบรณ เรากจะทานโรธใหแจงอยางสมบรณ นโรธกคอการหลดพนจากความทกข หรอ

ความดบของความทกขท งหลาย ทมอยภายในใจของพวกเรา นโรธนจะดบไดกตองดบ

ดวยมรรค การศกษาทกขคอการกาหนดรทกข กตองกาหนดรดวยมรรค อะไรจะเปน

ตวทคอยกาหนดรทกข กคอ ตวสมมาทฐ หรอตวสตปญญานเอง

เราตองคอยสอนใจเตอนใจเราอยเรอยๆ วาการเกดเปนทกข เพราะเมอเกดแลวกตอง

แกตองเจบตองตาย ตองพลดพรากจากกน ทเปนความทกขท งน น ความแกกเปนความ

ทกข ความเจบไขไดปวยกเปนความทกข ความตายกเปนความทกข การพลดพรากจาก

กนกเปนความทกข และสาเหตททาใหเรามาเกดมาแกมาเจบมาตาย มาพลดพรากจาก

กนซาแลวซาอกอยเรอยๆ กคอความอยากท ง ๓ นแล ทเรยกวาสมทย ตนเหตของ

ความทกข กามตณหาความอยากในกามคณท ง ๕ คอ รปเสยงกลนรสโผฏฐพพะ ความ

อยากมอยากเปน ภวตณหา อยากเปนใหญเปนโต อยากสวยอยากงาม อยากหนมอยาก

สาว อยากราอยากรวย อยากเปนนนเปนน อยากมชอมเสยง อะไรเปนตน ความอยาก

เหลานจะทาใหใจเราตองดน ตองขวนขวาย ตองหาสงนนสงนมา เพอทาใหไดสมตาม

ความอยาก แตความสขทได จากการทไดทาตามความอยาก กเปนสขเดยวเดยว พอได

เปนนายรอยปบ กตอมากอยากจะเปนนายพนตามมาแลว ความทกขทหมดไปจากการ

อยากเปนนายรอยกหมดไป แตจะมความทกขทเกดจากการอยากเปนนายพนตามมา

ใหม นน ความอยากมนจะตอ มนจะตอยอดไปเรอยๆ พอมนไดสงนแลวมนกอยากจะ

ไดสงน นตอ อยากจะไดสงน นแลวกอยากจะไดสงน นตอ พอไดถงจดสงสดแลวก

อยากจะไมใหสญเสย เชนพอเกดมาแลว กไมอยากจะแก ไมอยากจะเจบ ไมอยากจะ

ตาย แตรางกายน มนไมไดเปนไปตามความอยากของพวกเรา มนเกดมาแลวมนตองแก

ตองเจบตองตาย ไดเปนใหญเปนโตขนาดไหน เวลาแกเวลาตายกจะตองหมดไป อนน

74

คอเรองของความอยาก ทจะสรางความทกขใหแกใจ เปนพษเปนภยเปนอนตรายตอ

จตใจ ทเราจะตองคอยกาจด และสงทจะกาจดไดกคอมรรคเทานน ไมมอะไรจะกาจดได

มรรคกตองมสมบรณ ทานศลภาวนา ทานกตองเตม ๑๐๐ ศลกตองเตม ๑๐๐ ภาวนา

คอสมถภาวนาและวปสสนาภาวนา กตองเตม ๑๐๐ เตม ๑๐๐ กคอระดบมหาสตมหา

ปญญานเอง

ถาอยในระดบมหาสตมหาปญญา กถอวามสมถะเตม ๑๐๐ มวปสสนาเตม ๑๐๐ จต

หมนตลอดเวลา ดวยการพจารณาทกขอยตลอดเวลา พจารณาอนจจงความไมเทยงแท

ของสงตางๆ พจารณาอนตตาวาของตางๆสงตางๆทเราไดมา หรออยากไดมาน ไมได

เปนของเราอยางแทจรง ไดมาแลวไมชากเรวกจะตองพลดพรากจากกน เสยไปตายไป

หรอหายไป อนนเปนธรรมชาตของสงตางๆทมอยในโลกน ไมวาจะเปนสตวเปนบคคล

หรอเปนสงของตางๆ ลวนอยภายใตกฏของอนจจงทกขงอนตตาท งนน อนจจงกคอการ

ไมเทยงแทแนนอน ไมถาวร ไมคงเสนคงวา ไมเหมอนเดม ไมอยไปตลอด มเกดแลวกม

ดบไปไมชากเรว มเจรญแลวกตองมเสอมไปเปนธรรมดา ใหศกษา ถาใจเปนทมมรรค

สมบรณตลอดเวลา กจะพจารณาสงเหลานทกเวลา ไมวาจะสมผสกบอะไร เหนรปก

พจารณาทนทวาเปนไตรลกษณ ไดยนเสยงกพจารณาทนทวาเปนไตรลกษณ จนปลอย

วาง ถายงไมปลอยวาง ถายงหลง ยงชอบยงชงอยกตองพจารณา พจารณาไปจนกวามน

จะไมรกไมชง ไมโกรธไมหลงกบสงตางๆ ทใจมาสมผสรบร ทกสงทกอยางทใจมาสมผส

รบร ไมวาจะเปนสวนทอยภายนอกใจ หรอสวนทอยภายในใจ คอธรรมารมณท งหลาย

ลวนเปนอนจจงทกขงอนตตาท งนน ถาจตมนสมบรณ ถาการภาวนาสมบรณน จะเปน

มหาสตมหาปญญา จะไมมเวลาเผลอทจะปลอยใหใจ ไปกระทาตามความอยากตางๆ ม

แตจะใชปญญาคอยตดความอยากตางๆ ทเปนตวสรางความทกข สรางความวนวายใจ

ตางๆ ใหแกจตใจ

การทจะสรางมรรคใหเตม ๑๐๐ ได กตองเรมจากจดทเรายนอย ตอนนเราสรางได

เทาไหร ถาเรายงสรางไดรอยละสบ เรากตองเพมขนไป อยายนอยกบท มาวดนก ๑๑

ปแลว ยงทาบญเทาเดมอยหรอเปลา เคยบรจาครอยละสบน กยงรอยละสบอยหรอเปลา

75

ถา รอยละสบกไมมวนทจะเดนกาวหนาได ๑๐ ปนมนควรจะรอยละเกาสบแลว หรอ

รอยละรอยแลว บางคนมใชไหม บางคนกไปอยวดแลวไปบวชแลว เขาทาทานรอยละ

รอยแลว เขาไมตองใชเงนไปเทยวไปซอความสขตางๆแลว เขาสละเงนใหกบวดเปนคา

จาย สาหรบการศกษาปฏบตธรรมอยทวดไป เอาเงนนมาใชใหเปนมรรคขนมา ใชเพอ

สงเสรมการภาวนา เวลาเราไปภาวนาเรากตองพงพาวด วดกตองพงพาเงนทองของ

ฆราวาสญาตโยม เรากเอาเงนเหลานไปถวายวด เพอสนบสนนตวเราเอง และสนบสนน

เพอนปฏบตธรรม ใหไดมสถานทปฏบตธรรม มปจจย ๔ ทจะสนบสนนในการปฏบต

ธรรม นคอทาน ถาตอนนเรารอยละสบเรากตองพฒนาขนไปทละเลกทละนอย หรอทละ

มากเลยกได แลวแตศรทธา แลวแตพลงของปญญา ถาปญญาเหนทกข เหนวาความ

ตายนเปนสงทไมแนนอน อาจจะสละอยางทนททนใดใหหมดไปเลยกได เพราะไมมใครร

วาจะตายเมอไหร เวลาตายไปทรพยทเรามอยมากนอย มนไมเปนประโยชนกบเรา แต

เวลาทเราอยน เราสามารถเอามาทาประโยชนใหกบใจของเรา ทาใหใจของเราไมมภาระไม

มความกงวล กบทรพยสมบตขาวของเงนทอง เพอทเราจะไดไมตองมาวตกมากงวล มา

คอยดแลรกษา เราจะไดมเวลาไดบาเพญอยางเตมท

การทจะบาเพญอยางเตมทน ตองไมมภารกจอยางอนมาคอยดงใจเราไป ดงนนการทา

ทานนกเปนสงทจาเปน ถาเรายงใชเงนไปในทางทไมถกตอง ใชเงนไปในทางสงเสรม

สมทย คอความอยากตางๆ เชนไปเทยวตามสถานทตางๆ ไปหาความสขตามแหลง

บนเทง ตามสถานทมมหรสพตางๆ อนนเราจะตองหยดการใชเงนแบบน แลวเอาเงนนมา

ใชในทางทจะทาใหใจเราเกดความอม เกดความไมตองการใชเงน เปนเครองมอซอ

ความสข กเอามาทาบญทาทาน ทาประโยชนใหแกสงคม ทาประโยชนใหแกโลก เปนตน

ทาไป แลวเราจะไดไมตองตด อยในวงจรของการหาเงนใชเงน ถาเรายงตองใชเงนซอ

ความสข เรากจะตองคอยหาเงนมาใช กบการซอความสขตางๆ เรากจะไมมเวลาทจะ

ออกไปสรางมรรค สรางสตสรางปญญา ใหเปนมหาสตมหาปญญาขนมาได ทานเปน

จดเรมตนทเราจะตองทากน ถาเรายงใชเงนซอความสขตางๆอย เราตองเอาเงนทเราซอ

ความสขนมาทาบญแทน หรอเอามาสนบสนนในการเจรญมรรค เชนแทนทจะเอาเงนไป

เทยว เอาเงนไปอยวดกน ทกครงเวลามวนเวลาวางจากภารกจการงานตางๆ อยาไปจอง

76

โรงแรม อยาไปจองสถานททองเทยว จองเครองบนกน ใหมาจองทปฏบตธรรมในวดกน

แลวกเอาเงนทจะไปใชกบการทองเทยวนน เอามาบรจาคใหกบวด เพอเปนการสนบสนน

คาใชจาย ทเกยวกบการทอยอาศยนาไฟอะไรตางๆ ทาอยางนแลว ตอไปเรากจะไมตอง

เสยเวลากบการไปหาเงน กบการไปใชเงนซอความสขตางๆ เรากจะเอาเวลามาใชกบการ

เจรญมรรค

สรางศล ศล เรากเรมจากจดทเรามอยตอนน ตอนนเรารกษาศลไดเทาไหร เรากรกษาไป

แลวกต งเปาหมายวาจะเพมขนไป ถารกษาได ๒ ขอหรอ ๓ ขอกเพมเปน ๔ ขอ ๕ ขอ

ไป ถารกษาไดอาทตยคร งกเพมเปนอาทตยละ ๒ วน ๓ วนไป ๔ วนไป ตองเพมไป

เรอยๆจนเตม ๑๐๐ สามารถรกษาศล ๕ ไดทกวน พอรกษาศล ๕ ไดทกวนแลว กตอง

ขยบขนไปสการรกษาศล ๘ เบองตนกเอาอาทตยละวน เชน วนพระ หรอวนหยดทางาน

เปนวนทสะดวก เพราะเราไมตองมภารกจทบงคบใหเรา ไมสามารถรกษาศล ๘ ได เชน

การรบประทานอาหาร ถาเราทางานน เขาจะหยดงาน พกกนอาหารกลางวนตอนเทยงวน

อนนมนกจะเลยเวลาไป หรอมเพอนฝง มจดงานเลยง งานสงสรรคกน ถาไมไปกจะเปน

คนแปลกแยกไป ยามคาบางทเขากตองชวนไปสงสรรค ไปรบประทานอาหารคากน ก

ตองไป แตถาเรารกษาศลในวนหยดการทางาน เราไมตองไปเกยวของกบบคคลตางๆ

เรากจะรกษาศล ๘ ไดงาย อนนพระพทธเจาจงทรงบญญตวนพระขนมา วนพระคอ

วนหยดทางาน วนมาสรางมรรค มาเจรญมรรคกน มาทาทานมารกษาศลกน

ถารกษาศล ๕ ไดทกวน กมารกษาศล ๘ ในวนพระในวนหยดทางานกน เพอทเราจะได

ยตการหาความสขทางรางกายกน ศล ๘ นจะเปนตวทจะมาหามไมใหเราไปใชรางกาย

เปนเครองมอหาความสขกน เชนไมใหเรารวมหลบนอนกน ไมใหหาความสขจากการ

รบประทานอาหาร ใหรบประทานอาหารแบบรบประทานยา รบพอเยยวยาใหรางกายอย

ได ไมใหหวกพอ ไมใหหาความสขจากการรบประทานอาหาร แลวกไมใหหาความสขจาก

การดการฟง พวกมหรสพบนเทงอะไรตางๆ ไมหาความสขจากการแตงเนอแตงตว

แตงหนาทาปาก แตงเผาแตงผม แตงเสอผาอาภรณตางๆใหสวยใหงาม เปนความสข

ปลอม ความสขเดยวเดยว ไมมสาระอะไร สเอาเวลาทจะตองมาเสยกบการแตงเนอ

77

แตงตวเหลาน มานงสมาธทาใจใหสงบดกวา แลวกใหละเวนการหลบนอนมากเกนไป

รางกายนตองการพกผอนหลบนอนคนละ ๔ – ๕ ช วโมงกพอ ถานอนบนฟกหนาๆ บน

ฟกทนมและนอนสบาย เวลารางกายไดพกผอนพอแลว ตนขนมากจะไมอยากลก เพราะ

มนแสนจะสบายแสนจะสข กจะนอนตออก ๓ – ๔ ช วโมง เวลาทเราจะไดเอามาใชใน

การเจรญมรรคกจะเสยไปเปลาๆ นคอหนาทของศล ๘ เพอกาจดหรอหามการกระทา

การหาความสขผานทางรางกาย เพอจะไดมเวลามาเจรญมรรค เพอทจะไดมาใชในการ

ละสมทย เพอทจะไดกาจดความทกขตางๆทมอยในใจ เพอทจะทานโรธใหแจงขนมา คอ

ใหไดทาการหลดพนจากความทกข ใหปรากฏขนมาแกใจ ถาไดหลดพนจากความทกข

แลว จะไดพบกบความสขทยงใหญกวาความสขทเราไดรบ จากการหาความสขผานทาง

รางกาย เราจะไดรบ นพพานง ปรมงสขง ความสขของพระนพพานทเปนบรมสข ความ

หลดพนจากความทกขท งปวงน เรยกวาพระนพพาน และความสขของพระนพพานก

เรยกวาบรมสข เปนปรมง สขง อนนเกดจากการเจรญมรรค เกดจากการบาเพญทานศล

ภาวนา พอเรารกษาศลได รกษาศล ๘ ได เรากจะไปภาวนาได

ภาวนาเรากตองเจรญสต ทเปนองคประกอบของการภาวนา เปนหวใจของการภาวนา ก

คอการเจรญสต ถาเดนจงกรมนงสมาธ แตใจลอยไปลอยมาไมมสตไมมสตงน ทานไม

เรยกวาเปนการภาวนา ไมเปนการทาความเพยร ตวททาความเพยรทแทจรงตองเปนตว

จตตวใจ ไมใชตวรางกาย รางกายอาจจะมกรยาของการทาความเพยร เชนเดนจงกรมไป

เดนจงกรมมา นงสมาธไป แตตวททาความเพยรทแทจรงคอใจนไมมสต ปลอยใหใจคด

วนวายไปกบเรองนนเรองน คนนนคนน สงนนสงน อยางนไมไดเรยกวาเปนการทาความ

เพยร ไมไดเรยกวาเปนการภาวนา ไมไดเรยกวาเปนการเจรญมรรคแตอยางใด การทจะ

เจรญมรรคไดน จะตองมสตสมปชญญะอยตลอดเวลา นบต งแตเวลาลมตาขนมาจนถง

เวลาหลบไป ถามสตคอยควบคมใจ ถงแมวากรยาของรางกาย ไมไดอยในทาของการ

เดนจงกรมหรอนงสมาธกตาม กถอวากาลงทาความเพยรอย ทาความเพยรในอรยาบถ

ท ง ๔ เชน พอลมตาขนมากบรกรรมพทโธๆไป ควบคมความคด ไมปลอยใหไปคดถง

เรองนนเรองน สงน นสงนคนนนคนน ถาจะคดกใหคดในวงจากด คอคดในเฉพาะเรอง

ทจาเปนจะตองคด เชนวนนเปนวนอะไร ตองไปทาอะไร มหนาทตดตอกบใคร กคดได

78

ไมไดหามใหคด แตพอเรารแลววาเราตองทาอะไร เรากเตรยมตวไปทาในสงทเราตองทา

ขณะทเราเตรยมตวเรา กไมตองไปคดถงคนนนคนน เรองนนเรองน ใหอยกบพทโธๆไป

เรอยๆ ถาตองคดในเรองทจาเปนจะตองคด คดได แตจะไปคดเรอยเปอย คดแบบ

ฟ งซาน คดไปวตกกงวลกบคนนนคนนสงนนสงน อยาไปคดใหเสยเวลา ใจจะไมสงบ

ใจจะไมมความสข ใจจะไมมกาลงทจะมาทาใจใหสงบ และจะไมมกาลงทจะออกไปสกบ

ตณหาความอยากตางๆ ทเปนขาศกศตรของใจ

การเจรญสตนจะทาใหใจนงใจตงม น ใจเปนสมาธได เวลานงสมาธ ถาตองการใหใจรวม

น จะตองนงเฉยนงหลบตา แลวกกาหนดจตใหอยกบอารมณใดอารมณหนง จะอยกบ

คาบรกรรมพทโธๆกได จะอยกบการเฝาดลมหายใจเขาออกกได ขอสาคญตองมสต

คอยควบคมใจใหจดจออยกบอารมณนน ใหอยกบงานนนเพยงอยางเดยว อยาปลอยให

แวบไปคดเรองนนเรองน ถาแวบไปกดงกลบมา แวบไปกดงกลบมา ในเบองตนอาจจะ

เปนการแขงกน เพราะสตยงไมมกาลงมากพอ ใจยงมกเลสตณหาความอยาก ยงมกาลง

ทจะแวบไปคดถงเรองนนเรองนได กใชสตดงกลบมา ใชพทโธดงกลบมา ใชลมหายใจ

ดงกลบมา ใหกลบมาดทลมหายใจ ใหกลบมาบรกรรมพทโธๆไปเรอยๆ ถาทาไปเรอยๆ

แลวตอไปมนกจะไมแวบไป มนกจะอยกบพทโธเพยงอยางเดยว หรออยกบลมหายใจไป

เพยงอยางเดยว แลวมนกจะรวมเขาสความสงบไดในทสด เวลาจตรวมเขาสความสงบ

แลว จตกจะนงสงบ ปราศจากความคดปรงแตงตางๆ ปราศจากอารมณวนวายตางๆ

เชนความรกความชงความกลวความหลงน กจะหายไป เหลอแตอเบกขา สกแตวาร

นคอผลทเราจะไดรบจากการเจรญสมาธ เราจะไดจตทสงบ แลวเราจะไดความสขท

เรยกวา ความสขทเหนอกวาความสขท งปวง ความสขทจะทาใหเราสามารถปลอย

ความสขแบบอน ทเราเคยหลงเคยรกเคยชอบได ถาเรามความสขทเกดจากความสงบ

แลว เราจะเลกหาความสขทางตาหจมกลนกายได เราจะเลกจากการหาความสขจากการ

เปนอยางนนเปนอยางน หรอจากการใหคนนนคนน สงนนสงน เปนอยางนนเปนอยางน

เราไมตองใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน เรากมความสขได แตถาเรายงไมมความสข

ภายในใจ ยงไมมความสงบ เรากอยากจะใหสงน นสงน คนนนคนน เปนอยางนนเปน

79

อยางน เพอใหเรามความสขกบเขา แตถาเรามความสขทเกดจากความสงบแลว เรากจะ

ไมมความอยาก ทจะใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน เขาจะเปนหรอไมเปนกเรองของเขา

ถาเขาเปนกเปน ถาเขาไมเปนกไมเปน เราไมเดอดรอน เพราะเราไมตองใชเขาแลว ไม

ตองพงเขาแลว เรามสงทเราพงไดดกวา คอความสงบ ทผลตความสขใหกบเราอย

ตลอดเวลา อนนกเปนผลทเกดจากการเจรญสตอยางตอเนอง

สตนเปนกญแจดอกแรก ทเราจะตองใชเปดประตสพระนพพาน ถาเรามกญแจสต เราก

จะเขาไปในหองของสมาธได เขาไปสความสงบ เขาไปสความสขของความสงบได พอเรา

ไดเขาไปในหองสมาธแลว เรากตองมกญแจดอกท ๒ คอปญญา ทจะเปดประตใหเราเขา

ไปสพระนพพาน ใหเราเขาไปสการหลดพนจากความทกขท งปวงได เพราะวาสมาธนทา

ใหเราหลดพนไดเพยงช วคราว ช วขณะทจตสงบอยในสมาธเทานน พอจตถอนออกจาก

สมาธมา จตกจะคดไปถงเรองนนคดถงเรองน แลวตณหาความอยากตางๆกจะโผล

ขนมาได ตณหานใชความคดเปนเครองมอ เปนทางเดน พอเปดทางเดน ตณหากเดนมา

พอคดถงขนมกอยากจะรบประทาน คดถงคนนนกอยากจะใหเขาเปนอยางนนเปนอยาง

น คดถงรางกายของเรา กอยากจะใหเปนอยางนนเปนอยางน ไมอยากใหเปนอยางนนไม

อยากใหเปนอยางน พอมความอยากเหลานขนมา กจะเกดความไมสบายใจขนมา ตอน

นนกตองใชปญญามาสอนใจวา ของตางๆทเขามอยเปนอยน เราไปกาหนดไปควบคม

บงคบไมไดเสมอ ควบคมไดบางบางเวลา เชนรางกายของเรา บางเวลาเรากควบคมได

บงคบได บางเวลาหรอบางอยางกควบคมไมได เชนความแกนเราควบคมไมได ความ

เจบไขไดปวยนเราควบคมไมได ความตายนเราควบคมไมได ไมวาจะเปนรางกายของเรา

หรอรางกายของผอนกเปนแบบเดยวกน บางอยางเราควบคมได เชนการกระทา เราส ง

ใหรางกายเดนไปไหนมาไหนได แตเวลารางกาย ขาเจบหรอขาพการ จะส งใหมนเดนมน

กเดนไมไดเหมอนกน ฉะนนเราตองรวา อะไรทเราส งได อะไรทเราส งไมได ในสงทเราส ง

ไมไดอยาไปอยากใหมนเปนอยางนนเปนอยางน เพราะจะทาใหเราเกดความทกขใจขนมา

เปลาๆ

80

นคอปญญา ตองพจารณาใหเหนวา สพเพ ธมมา อนตตา สรรพสงท งหลายเปน

อนตตา ไมอยภายใตการควบคมบงคบของเราไปตลอดเวลา จะตองมเวลาทเขาจะไมฟง

เราไมเชอเรา หามยงไงเขากไมฟงเรา ส งใหเขาทาเขากไมทา ถาเรารวาเราควบคมบงคบ

เขาไมได เรากตองหยดความอยากของเรา เพราะถาไมหยด เรากจะสรางความทกข

ใหกบเราเทานนเอง นคอปญญาทจะทาใหเราหยดความทกข ทเกดขนหลงจากทออกมา

จากสมาธ เวลาอยในสมาธ ความอยากไมทางาน ความทกขไมม แตพอออกจากสมาธ

มา พอเรมคดถงเรองนนเรองน คนนนคนน เดยวความอยากโผลขนมา พอโผลขนมา

ถาไมมปญญากจะเกดความวนวายใจ เกดความไมสบายใจเวลาไมไดดงใจอยาก แตถา

มปญญาปบกจะตดไดเลยหยดไดเลย ไมเปนอยางทเราตองการกชวยไมได ไมเปนกไม

เปน อะไรจะเกดกเกด อะไรจะตายกตาย ไมสาคญ ไมมอะไรทสาคญเทาใจของเรา

เทากบการหยดความอยากตางๆ เทากบการดบความทกขตางๆ ทเกดจากความอยาก

ตางๆน อนนคอหนาทของปญญา ถาปญญาเรมหมนเปนแบบมหาสตมหาปญญาแลว ท

นมนจะคอยดใจอยตลอดเวลาวา กาลงสรางสมทยขนมาหรอเปลา ถาสรางปบ ปญญาก

จะใชไตรลกษณเขามาสกดทนท อยากใหเปนอยางนนเปนอยางนแลวเปนไดหรอเปลา

หามเขาไดหรอเปลา ส งเขาไดหรอเปลา ไมไดแลวไปทกขกบเขาทาไม ไปอยากทาไม

อยากกไมไดดงใจอยากอยด ทกขไปเปลาๆ จะเหนทกขวาเกดจากความอยากของเราเอง

ไมไดเกดจากบคคลนนบคคลน สงนนสงนเลย บคคลนนบคคลน สงนนสงนเขากเปน

ของเขาอยอยางนแล เขาดบางไมดบาง เขากสลบกนไปตามเรองของเขา แตเราไปอยาก

ใหเขาดในเวลาทเขาไมด เรากจะเสยใจ อยากใหเขาหายไปเวลาทเขาโผลขนมา เขาไม

หายเรากเสยใจทกขใจ

นเปนหนาทของปญญาทจะทางาน หลงจากออกจากสมาธมาแลวน จะคอยสงเกตดจต

อยางเดยว นคอวธดจตทถกตอง การดจตนบางคนไมรวาดอะไร ดจตถาดจตเฉยๆ ด

ไปทาไม การดจตนใหดกเลสใหดตณหา วาตอนนมตณหาปรากฏขนมาหรอยง

เหมอนกบยามทไปเฝาบานน เขาใหไปดบาน เขาไมไดใหดบานหรอก บานมนไมมปญหา

เขาใหดวามขโมยขนบานหรอเปลา เวลาขโมยขนบาน จะไดจบขโมยไลขโมยไป บานไม

ตองไปดมนหรอก ถาไปดจตเฉยๆไปดมนทาไม ดจตน ใหดกเลสทมนโผลขนมาในจต

81

ดตณหาทมนโผลขนมาในจต ดแลวกดวา เรามอาวธทจะฆาตณหาทมนโผลขนมา

หรอไม อนนตางหาก เรองของการดจตใหดแบบน การจะดจตไดอยางจรงๆน จะตอง

หลงจากทจตรวมเปนสมาธแลว อนนนแหละ พอจตรวมแลวสตปญญามนเขาถงตวจต

แลว ทนเวลาตณหาโผลขนมา สตปญญากสามารถกาจดมนไดทนท อนจจงทกขง

อนตตากจะกาจดมนทนท หรออสภะในกรณทเหนของสวยของงาม กใชอสภะกาจดมน

หรอในกรณของความอยากรบประทานอาหารแบบไมมขอบไมมเขต กใชอาหาเรปฏกล

สญญาดบมน นเปนปญญา เปนการดจต จะดไดกตองหลงจากทไดสมาธแลว ถายง

ไมไดสมาธนยงเขาไมถงตวจต ยงเปนสญญาอย เหนกเลสกทาอะไรมนไมได เพราะตวท

จะกาจดกเลสอยขางนอก คอสตปญญายงไมไดเขาไปขางใน จะเขาไปขางในกตอเมอ

จตรวมเปนอปปนาสมาธ

การดจตจงตองดหลงจากทไดสมาธแลว แลวกตองใชปญญาเปนตวทเปนอาวธ คอย

กาจดตวทเปนพษเปนภยแกจตใจ ถาใหยามดบานเฉยๆแตไมมอาวธ เวลาขโมยขนบาน

กไปหามขโมยไมได ขโมยมนกลกขโมยมนไมกลวยาม ขโมยมอาวธยงไลยามไดอยาง

สบาย การทจะดจตไดกตองเจรญปญญา ตองพจารณาอนจจงทกขงอนตตา ตองหม น

พจารณาอสภะ ตองหม นพจารณาอาหาเรปฏกลสญญา ถาไมมอาวธนพอกเลสโผลขนมา

กดบมนไมได ผทจะเจรญปญญา ผทจะดจตน ตองมอาวธคอปญญาไวทาลาย ตวทเปน

ปญหา ตวทสรางความทกขใหกบใจ เหมอนกบยามทเฝาบาน หรอทหารทเฝาประเทศเรา

น ถาใหทหารไปเฝา ทาหนาทโดยไมมอาวธปนน เวลาขาศกศตรบกเขามาบานเรา จะทา

อะไรกมแตวงหนเทานน ไมสามารถทจะยบย งขาศกศตร ทจะเขามาทาลายบานชองของ

เราได เราจงตองใหอาวธแกทหาร ฉนใด เรากตองใหอาวธแกมรรค มรรคกคอทหาร ท

จะคอยทาลายสมทย ทเปนขาศกศตรของใจ อาวธของมรรคกคอปญญา คอสมาธ คอ

สต สตเรากไดแลว ไดสมาธแลว ทนข นตอไปเรากตองสรางอาวธ คอปญญาขนมา สต

กบสมาธทาใหเรา ไปตงฐานอยในเขตทขาศกศตรจะเขามา เราตองอยใกลกบเหตการณ

ถงจะรบกบเหตการณได ไมใชอยทกรงเทพฯ แลวปลอยใหขาศกบกเขามาตามชายแดน

ถาทหารไปตงอยทกรงเทพฯน ขาศกศตรกเขามาในประเทศไดอยางสบาย ทหารตองไป

อยตามชายแดน เวลาขาศกศตรเขามาจะไดตอสกนได ยบย งเขาได

82

ฉนใด ขาศกศตรของใจกอยในใจ คอสมทย กเลสตณหานอยในใจ แตมรรคของพวก

เรานนยงไมไดอยในใจ ยงไมมอยในใจ เราจงตองสรางมรรคขนมา ดวยการเจรญสต

ทาใจใหสงบรวมเปนหนง พอใจสงบรวมเปนหนงกเหมอนกบยกมรรคไปอยทชายแดน

ทๆ ขาศกศตรจะบกเขามา กคอดงมรรคใหเขาไปอยในจต ทเปนทๆ สมทยกาลงทางาน

อย สมทยมนอยในใจแลว แตมรรคมนไมไดอยในใจ กเลสตณหานมนทางานอยในใจ

เรามาตลอดเวลา แตเครองไมเครองมอทจะทาลายมนนไมไดอยในใจ เพราะเราไมม เรา

ตองไปอาศยเครองไมเครองมอของพระพทธเจา แลวกเอาเครองไมเครองมอน เอาเขามา

สภายในใจของเราใหได ดวยการปฏบต ดวยการเจรญสต ดวยการเจรญสมาธ พอได

สตไดสมาธ จตกจะรวมเขาไป มรรคกจะเขาไปในสมาธ เขาไปในใจ ในจต แลวเรากตอง

เจรญมรรคตอไปคอปญญา ดวยการพจารณาอยเนองๆ พจารณาไตรลกษณอยเนองๆ

พจารณาอสภะอยเนองๆ พจารณาอาหาเรปฏกลสญญาอยเนองๆ พจารณาอยเรอยๆ

เพราะวานคออาวธทเราจะใชไวตอสกบขาศกศตร คอความอยากตางๆ พอเกดความ

อยากโผลขนมา เรากจะมมรรคมอาวธไวทาลาย ถามปญญาทเปนปญญาแบบมหา

ปญญา ปญญาอตโนมต มนจะทางานทนท พอกเลสตณหาโผลขนมาปบ ปญญามนจะ

มาทนท ถาเราฝกอยเรอยๆพจารณาอยเรอยๆมนจะมาทนท

ถาเราไมพจารณาอยเรอยๆ เวลาตณหาเกดขน มรรคไมมา เพราะเราไมไดเจรญ เรา

ไมไดพจารณาอยเนองๆ เราลมไปเผลอไป กลายเปนสญญาไป ปญญายงไมไดเปน

ปญญา ปญญายงเปนสญญาอย ถาเปนปญญาจรงนตองมาทนท มาฆากเลสตณหาได

ทนท ถงเรยกวาปญญา ถาเปนปญญาแบบฆากเลสไมไดน เราไมเรยกวาปญญาเรา

เรยกวาสญญา นคอเรองของการเจรญมรรค ทพระพทธเจาทรงสอนใหพวกเรา

พยายามเจรญกนใหมากๆ เจรญใหสมบรณ เพราะจะเปนเครองไมเครองมอทจะละ

สมทย ตนเหตของความทกขตางๆใหหมดไปจากใจ ทจะทาใหใจ ทาใหนโรธคอการหลด

พนจากความทกขท งปวง ปรากฏขนมาภายในใจของพวกเรา อยทการทคอยระลก คอน

เตอนใจ ถามใจเราอยเรอยๆวา วนเวลาผานไป ผานไป เรากาลงทาอะไรกนอย เรากาลง

เจรญมรรค หรอเรากาลงเจรญสมทย เรากาลงทาตามความอยาก หรอเรากาลงฝนความ

อยากกน ถาเราทาตามความอยากกแสดงวา เราไมไดทาตามทพระพทธเจาทรงส งสอน

83

เมอเราไมทาตามทพระพทธเจาทรงส งสอน เราจะไปเรยกวาเราบชาพระพทธเจาได

อยางไร

พระพทธเจาบอก ผทปฏบตธรรม สมควรแกธรรม ผน นคอผบชาเราตถาคต ถาเราเปน

ศษยของพระพทธเจา เราเคารพพระพทธเจา เราอยากจะบชาพระคณของพระพทธเจา

เรากตองบชาดวยการปฏบตบชา ไมใชเพยงแตการกราบไหวตอหนาพระพทธรป จดธป

เทยน ๓ ดอก แลวกถวายดอกไมธปเทยนเทานน อนนเรยกวาอามสบชา อามสบชานยง

ไมถอวาเปนการบชาทแทจรง เปนเพยงกรยาเปนการแสดงความเคารพเทานนเอง แต

ไมไดเปนบชาทพระองคทรงปรารถนาใหพวกเราบชากน พระองคตองการใหพวกเรา

บชาดวยการปฏบตบชา เพราะวาการปฏบตบชาน จะทาใหพวกเราไดรบประโยชน ท

พระองคทรงปรารถนาใหพวกเราไดรบกนนนเอง เปาหมายของการเสยสละของ

พระพทธเจา ในการแสดงธรรม ในการส งสอนสตวโลกน กเพอใหสตวโลกไดหลดพน

จากความทกขท งหลาย เทานนเอง ไมทรงปรารถนาอะไร ตองการใหพวกเราทยงตกอย

ในกองทกข ของการเวยนวายตายเกดน ใหไดหลดพนจากความทกข และวธทจะหลด

พนได กตองปฏบตบชา กคอตองเจรญมรรคใหสมบรณนนเอง

การเจรญมรรคนแหละ เราเรยกวาเปนการปฏบตบชา การปฏบตทานศลภาวนาน คอ

การปฏบตบชา ทาไปแลวเรากจะไดเปนผทบชา บคคลทสมควรตอการบชา ดงในมงคล

สตรทแสดงไววา ปชา จ ปชนยานง เอตมมงคลมตตมง การบชาบคคลทสมควรแกการ

บชา เปนมงคลอยางยงแกชวต ถาพวกเราอยากจะไดรบความเปนมงคลอยางยงแกชวต

กขอใหเราบชาพระคณของพระพทธเจา ดวยการปฏบตบชา ดวยการเตอนใจสอนใจเรา

อยเรอยๆวา เรากาลงทาอะไรกนอย เรากาลงเจรญมรรค หรอวาเรากาลงเจรญสมทย ถา

เราเจรญสมทยเรากตองหยด เพราะนนไมใชเปนการบชาพระพทธเจา การบชา

พระพทธเจาตองเปนการเจรญมรรค ตามทพระพทธเจาไดทรงสอนใหเราปฏบตกน ถา

เราทาตามททรงสอนได ผลกคอนโรธ การหลดพนจากความทกขท งปวง กจะเปนผลท

จะตามมาตอไป แลวพวกเรากจะไดไมตองกลบมาเกด มาแกมาเจบมาตายกนอกตอไป

แลวพวกเรากจะไดเปนสรณะเปนทพง ของผทยงตดอยกบการเวยนวายตายเกด เราก

84

จะไดชวยเหลอเพอนมนษยเพอนสตวโลก ทยงตกอยในกองทกขแหงการเวยนวายตาย

เกด เหมอนกบทพระพทธเจาและพระอรหนตสาวก ไดชวยเหลอพวกเรา เรากจะไดทา

หนาทตอจากพระพทธเจา ตอจากพระอรหนตสาวกตอไป จงขอฝากเรองของการ

เตอนสตเตอนใจใหราลก ใหถามตวเองอยเรอยๆวา วนเวลาผานไป ผานไป เรากาลงทา

อะไรกนอย

ถาม อะไรเปนอปสรรคสาคญ ททาใหมพระสงฆเพยงจานวนนอย ทสามารถบรรล

ธรรมสงสด จากจานวนพระสงฆทมอยเปนจานวนมากคะ

ตอบ กศรทธาความเชอ ถาไมมศรทธาความเชอ มนกจะไมสนใจทจะศกษาทจะปฏบต

กน แลวประกอบกบโลกกเจรญไปในทางดานวตถกนมาก กระแสของวตถนยม

กจะดงดดจตใจของคน ใหไปหลงอยกบการหาความสขทางวตถกน อยางสมย

พระพทธกาลน ความเจรญทางวตถไมคอยม คนจะเหนความทกขกนไดชด

สมยนไมคอยเหนความทกขกน เพราะเรามวตถอะไรตางๆมาปดปง จงทาใหคน

หลงยดวตถเปนสรณะเปนทพงกน มงไปสการสรางวตถ สรางความเจรญ

ทางดานวตถกน กเลยไมมใครอยากจะเขาวดเขาวาปฏบตศกษาธรรมกน

ถาม เวลาทเราเหงา หรอกลววาจะเกดการพลดพราก เชนพอแมทแกเฒา วนหนงก

ตองจากเราไป เราควรทาใจอยางไรคะ

ตอบ เบองตนถามความรสกไมดก ทาใจใหสงบกอน นงสมาธบรกรรมพทโธๆ ไหว

พระสวดมนตไปกอน พอใจสงบแลวจะหายเศราหายเหงา พอออกจากสมาธมาก

ควรทจะเจรญปญญา สอนใจเตอนใจอยเรอยๆวา เราเกดมาแลวยอมมความแก

ความตายเปนธรรมดา ยอมมการพลดพรากจากกนเปนธรรมดา ใหคอยเตอนใจ

สอนใจอยเรอยๆ แลวใจจะไดยอมรบความจรง จะรสกไมเศราตอไป แตขณะท

เศราน ถายงไปคดถงความแกความเจบความตาย กยงจะทาใหจตใจเศราหมอง

เพมมากขน เพราะตอนนนใจไมยอมรบความจรง ฉะนนเราตองทาใจใหสงบกอน

เพอทจะกาจดหรอกดตวทไมยอมรบความจรง กคอความหลง ความหลงนจะทา

85

ใหเราไมยอมรบความแกความเจบความตาย ถาเราไปพจารณาในขณะทใจม

ความหลงอยากจะอย ไมอยากตาย พอเราไปพจารณาเรองความแกความเจบ

ความตาย มนยงจะทาใหเกดความเศราหมองเพมมากขน เกดความหดหใจเพม

มากขน

ฉะนนเวลาทเกดความหดหใจน เบองตนตองกาจดความหดหใจ ระงบความหด

หใจกอน ดวยการทาใจใหสงบ บรกรรมพทโธๆ หรอสวดมนตไป ไมใหไปคดถง

เรองราวตางๆ พอใจสงบแลวความรสกหดห ความเศราหมองอะไรตางๆ กจะ

หายไป พอออกจากสมาธมา เรากควรทจะเจรญปญญา ควรทจะสอนใจอย

เรอยๆ วา รางกายนไมใชตวเราของเรา เปนเพยงดนนาลมไฟ มอาการ ๓๒ เปน

อนจจงไมเทยง เกดแกเจบตายเปนธรรมดา ถาเราเหน แลวสอนใจอยเรอยๆ ใจ

กจะรบความจรงได แลวใจกจะไมทกขกบความแกความเจบความตาย ไมวาจะ

เปนของใครกตาม การพจารณารางกายน ทานกใหพจารณาท งของเราและของ

ผอน พจาณากายในกคอรางกายของเรา พจารณากายนอกกคอรางกายของผอน

และพจารณาท งกายในและกายนอก คอพจารณาไปรวมกนพรอมกน รางกาย

ของเราและรางกายของผอนเปนเหมอนกน เกดแกเจบตายเหมอนกน เปนดนนา

ลมไฟเหมอนกน เปนอนตตาไมใชตวเราของเราเหมอนกน เปนเพยงทอยอาศย

ของเราช วคราว เปนคนรบใชเราช วคราว เดยวถงเวลาเขากจะตองตายไป แตใจผ

ทมาใชรางกายน ไมไดตายไปกบรางกาย ใจนไมมวนตาย ใจของพอใจของแมน

ไมไดตายไปกบรางกาย พอแมไมไดตายไปกบรางกาย พอแมอยทใจ พอแมกไป

หารางกายอนใหม ไปเกดใหม

ถาม หนเปนทกข เพราะลกอยากเรยนช นปวส. แตหนไมมเงนสง เลยเกดความทกข

ขน จะแกความทกขนอยางไรคะ

ตอบ กอยาไปอยากใหเขาเรยน เรยนไมไดกไมตองเรยน

ถาม ขนธ ๕ ดบดวยอะไรครบ

86

ตอบ ขนธ ๕ มนดบดวยธรรมชาตของมน เชนรปขนธน มนเปนสงทเกดขนต งอยแลว

มนดบไปเอง รางกายนมนเกดแลวเดยวมนกแกเจบตายไปของมนเอง สวนนาม

ขนธนมนไมดบ มนเกดๆดบๆ แตมนไมหาย มนไมดบถาวร มนอยคกบใจ มน

เปนสวนหนงของใจ เปนเหมอนอวยวะของใจ ตราบใดมใจมนกจะมนามขนธ

คอ มเวทนาสญญาสงขารวญญานขนธ อนนมนไมดบถาวร มนเกดๆดบๆ มน

เปลยนไปเปลยนมา เชนเวทนามนกเปลยนจากสขเปนทกข จากทกขเปนไมสขไม

ทกข สญญามนกคดจาแลวกลม จาแลวกหายไป สงขารคดแลวกหายไปแลวก

คดขนมาใหม มนกทางาน ทานบอกเปรยบเหมอนกบแสงหงหอย มนเกดดบเกด

ดบไปอยางนน นนคอธรรมชาตของนามขนธ หนาทของเราไมไดอยทการทเราจะ

มาดบขนธ

หนาทของเราคอมาเขาใจขนธ วาเขาเปนอยางไร แลวอยาไปหลงไปยดไปตด

กบเขาเทานนเอง เชนรางกายเขาไมใชเปนตวเรา อยาไปหลงคดวาเขาเปนตวเรา

เขาเกดแลวเขากตองแกตองเจบตองตายไป เราไปหามเขาไมได ใหรความจรง

แลว จะไดตดความอยากทสรางความทกขใหกบใจเรา ใจเราตอนนมความอยาก

ไมแกอยากไมเจบอยากไมตาย เพราะเราคดวารางกายเปนตวเราเปนของเรา เรา

คดวาถารางกายตายไปเราจะตายไปกบรางกาย เราจงกลวตายกน แตความจรง

เราไมไดตายไปกบรางกาย นเราไมร เราตองมาพสจนดวยการภาวนา ถาเราทาใจ

ใหสงบแลวเราจะเหนใจแยกออกจากรางกาย แลวเรากสามารถสอนใจดวย

ปญญาวาใหปลอยวางรางกายได วาเราไมไดเปนรางกาย อนนตองเกดจากการ

ภาวนา เกยวกบเรองการปลอยวางขนธ เชนเดยวกบเวทนาขนธทเปนนามขนธ

เวทนามนกเกดมนกเปลยนไปเปลยนมา เกดแลวกดบ ทกขเวทนาเกดขนแลวก

หายไป สขเวทนาเกดขนแลวกหายไป ไมสขไมทกขเวทนาเกดขนแลวกหายไป

เปนอนจจงเปลยนไปเปลยนมา ส งเขาไมได หามเขาไมได ส งใหเขาเวลาเกด

ทกขเวทนาใหหายไปกหายไมได ถาเขาจะหายเดยวเขาหายของเขาเอง ถาเขายง

ไมหายกไมหาย เชนเวลาเจบทองอยากจะใหมนหาย มนกไมหาย เดยวถงเวลา

มนจะหายมนกหายเอง เวลามความสขกอยากจะใหมนอยไปนานๆ มนกไมอย

87

ไปนานๆ เดยวมนกหายไป ถาเราไปอยากใหอยหรออยากใหไปกจะเกดความ

ทกขใจขนมา เราตองเขาใจธรรมชาตของเขา วาไปส งเขาไมได ไปหามเขาไมได

ถาเราไมอยากจะทกขอยาไปส งอยาไปหาม มหนาทเพยงแตรบรแลวอยกบเขาไป

เขาทกขกรวาเขาทกข เขาสขกรวาเขาสขเทานนเอง แลวใจของเราจะไมทกข

นคอเรองของการศกษาขนธ ๕ เพอใหเราเขาใจแลวเราจะไดปลอยวาง เราจะ

ไดละสกกายทฐ ความเหนทไปเหนวา ขนธ ๕ นเปนตวเราของเรา ความจรงเขา

ไมไดเปนตวเราของเรา นคอวธ เกยวกบเรองของขนธ ๕ เราไมไดมาควบคม

บงคบส งใหขนธ ๕ เปนอยางนนเปนอยางน เพราะเราส งไมได ส งใหรางกายไม

แกไมเจบไมตาย ส งไมได ส งใหเวทนาไมทกขเวทนาไมได มนจะทกขกตองทกข

เทานนเอง ถาเราไมไปทกขกบมน ถาเราไมไปอยากกบมนแลวเราจะไมทกข

ปญหาของเราอยทความหลง ไปอยากใหเขาเปนอยางนนเปนอยางน ฉะนนเรา

ตองแกดวยปญญาวา เขาเปนอยางนนเปนอยางนตามธรรมชาตของเขา เราไป

หามไปเปลยนเขาไมได ถาเราไมอยากจะทกขเราอยาไปอยาก เราอยาไปพยายาม

เปลยนเขาแลวเราจะไมทกข

ถาม มาปฏบตนะคะ เวลาสมมตวามความคดเกดขน หรอมอารมณเกดขน หนกจะด

มนไปเฉยๆ วาเดยวมนกจะดบไปเอง แตวาในบางครง จตมนเขาไปรอารมณ

หรอวาความคด แลวพอมนเหนเสรจป บ มนจะเหนการเกดดบทรวดเรวมากนะ

คะ กเลยอยากจะขอคาแนะนาจากพระอาจารยวา วธไหนถงจะเปนวธปฏบตท

ถกตองนะคะ

ตอบ ใหเขาใจแลวอยาไปหลงกบความคด คอใหรวาเขาเกดดบ เกดดบ ถาเราไมไป

อยาก เรากจะไมไปทกขกบเขา แตถาเราไปอยากเรากจะเกดความทกข เชนเขา

คดแลวเราอยากจะใหเขาหยดคด เขาไมหยดคดเรากจะทกข แตความคดนมนม

คณมโทษ ความคดนมนไปไดท ง ๒ ทาง คดไปในทางทเปนคณกม คดไปในทาง

ทเปนโทษกม ฉะนนหนาทของเรากคอ เวลาคดไปในทางทเปนโทษเราตอง

ระงบมน ดวยการดงมาใหมนคดไปในทางทเปนคณ เชนเราคดกงวลเกยวกบ

88

ลกเกยวกบสาม เกยวกบชวตของเรา กใหมาคดทางปญญาแทน ใหคดวาทกคน

จะไปกงวลยงไง กตองแกเจบตายในทสด ถาเราคดอยางนกจะทาใหใจเรา ไม

เครยดไมทกขไดกบสงตางๆ หรอวาถาเราอยากจะใหใจเราหยดคด พกใจเราๆก

ตองควบคมใจของเรา ไมใหไปคดถงเรองราวตางๆ ดวยการใชสตจดจออยกบ

อารมณใดอารมณหนง เชนดลมหายใจเขาออก สกแตวารไป หรอบรกรรมพท

โธๆไปอยางเดยว แลวกจะทาใจ ทาความคดใหหายไป แลวใจกจะสงบ แต

ความคดกจะหายไปช วคราว ช วขณะทใจสงบ แตมนกจะทาใหเรามความสข ทา

ใหเราผอนคลายจากความเครยดความทกขตางๆ ทเกดจากความคดของเราเอง

ได เพราะความคดน มนเปนอยางทบอก มนเปนได ๒ ทาง ถามนคดไปแลวทา

ใหเรามความสขกไมเปนปญหาอะไร แตถามนคดไปในทางททาใหเราทกขน เรา

ตองหาวธระงบมนใหได ม ๒ วธ วธ ๑ กใชสตหยดมน ใหมนสงบเปนสมาธ วธ

ท ๒ กใหมนคดไปในทางปญญา คดวาทกอยางเปนไตรลกษณ เปนอนจจงทก

ขงอนตตา พอคดอยางนแลว มนกจะทาใหเราปลอยวางได แลวเรากจะหาย

ทกข