ลขสทธมกตลก

The Copyright Joke

ลขสทธมกตลก

The Copyright Joke

ภาณวฒน เรอนทอง

การคนควาอสระเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ ปการศกษา 2558

© 2559 ภาณวฒน เรอนทอง

สงวนลขสทธ

ภาณวฒน เรอนทอง. ปรญญานตศาสตรมหาบณฑต, กนยายน 2559, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพ. ลขสทธมกตลก (88 หนา) อาจารยทปรกษา: ผชวยศาสตราจารย ดร.อมภารชฏ วเศษสมต

บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการใหความคมครองแกลขสทธมกตลกตามกรอบ

ของการใหความคมครองตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 และ The Copyright Act of 1976 ของสหรฐอเมรกา

โดยไดศกษาบทบญญตตามกฎหมายลขสทธไทยและสหรฐอเมรกาเกยวกบงานสรางสรรคมกตลกเพอทจะน ามาใชพจารณาถงแนวทางและหลกเกณฑทเหมาะสมในการก าหนดวาบคคลใดควรทจะไดรบความเปนเจาของลขสทธมกตลก และยงรวมถงการศกษาเกยวกบหลกเกณฑในการใหความคมครองงานอนมลขสทธทเปนมกตลกซงอยในสอตาง ๆ และคดทเกดขนในตางประเทศ ทงนขอมลทน ามาใชท าการศกษานนมาจากบทความในอนเทอรเนต ต าราวชาการภาษาไทยและภาษาตางประเทศ จากการรวบรวมขอมลและศกษาวเคราะหเปรยบเทยบระหวางกฎหมายลขสทธของประเทศไทยและกฎหมายลขสทธประเทศสหรฐอเมรการวมทงกฎหมายทเกยวของ

ผวจยไดเสนอแนวทางใหน ากฎหมายลขสทธมาปรบใชกบการใหความคมครองแกลขสทธมกตลกและควรก าหนดกรอบในการใหความคมครองลขสทธแกมกตลกใหชดเจนและครอบคลมมากยงขน ค าส าคญ: ลขสทธมกตลก, ความคมครอง, กฎหมายลขสทธประเทศสหรฐอเมรกา

Rountong, P. LL.M, September 2016, Graduate School, Bangkok University. The Copyright Joke (88 pp.) Advisor: Asst.Prof.Ampharat Visessmit, Ph.D.

ABSTRACT

The purpose of this research is to study the guideline for Copyright Joke

protection under the Thailand's copyright Act B.E. 2537 (1994) and Copyright Law of the United States.

It focuses on Thailand and Copyright Law of the United States which concern with the copyright work. This document and information will be the idea and solution to what person should entitle the comedy right. Moreover we desire to study the protection of the copyrighted work as a joke in the media and Copyright Joke case which occurred in another countries. All document and information came from the article on internet, domestic and international textbook, after the research founded that The research demonstrated that the idea of the joke of the copyright work.

From all the gleaned of comedy and Copyright Joke information and the results from the comparative analysis on the Copyright Law of Thailand and Copyright Law of the United States and the relevant international laws, some suggestions can be provided. These suggestions provide to be applied to protect the rights of joke in the framework of the protection of the Copyright Joke. Keywords: Copyright Joke, Protection, Copyright Law of the United States

ฉ

กตตกรรมประกาศ สารนพนธฉบบนส าเรรจลงไไดดดดยควยา เร ตตากรณาอคาไสไลากทาน ผดชยคศาสตราลารค

ดร.อ ภารชฏ ยเรศษส ต ทานอาลารค ดร.ล พง ภญโญสนยฒน ทไดดกรณารบเรปนอาลารคทปรกษาสารนพนธแงะเรปนกรร การผดทรไวณยฒ แงะใหดว าปรกษาแนะน าซไเรปนประโคชนแงะวยา รดแกผดเรขคนเรปนอคาไ ากตไแตเรร ในการท าสารนพนธเรง นลนส าเรรจลงงยไไปไดดดดยคด แงะขอขอบวณ อาลารคทกทาน พ ๆ นดอไ ๆ นตศาสตร ปรญญาโทรน 10 หายทคางคกรไเรทพทกวน ทชยคเรหงอเรรอไการเรรคนตงอด า ขอขอบวณพสด แงะพ ๆ ทกวนทบณฑตยทคางค หายทคางคกรไเรทพทดแงแงะชยคเรหงอในการท าสารนพนธเรง น ขอบวณ วณเร ค ส าว ศงปนตงก (ประเรทศไทค) ทดาคทสดขอขอบวณวรอบวรยขอไผดเรขคน ารดา พชาค ทดแงผดเรขคนตงอด าลนประสบวยา ส าเรรจลในการลดท าสารนพนธเรง นแงะวรอาลารคทกทานทประสทธประสาทยชาวยา รดใหดกบผดเรขคนตไแตเรร การศกษา า

ภาณยฒน เรรอนทอไ

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย บทคดยอภาษาองกฤษ กตตกรรมประกาศ สารบญตาราง บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1.2 วตถประสงคในการวจย 1.3 สมมตฐาน 1.4 ขอบเขตของการวจย 1.5 วธการด าเนนการวจย 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.7 ค านยามศพท

ง จ ฉ ญ 1 3 3 3 4 4 4

บทท 2 การแสดงตลกและหลกกฎหมายลขสทธ 2.1 การแสดงตลก

2.1.1 ทฤษฎของเรองตลก 2.1.2 มกตลกคอ 2.1.3 ววฒนาการของการแสดงตลก 2.1.4 รปแบบของการแสดงตลก

2.2 หลกกฎหมายลขสทธ 2.2.1 ความหมายของลขสทธไทย 2.2.2 หลกการใหความคมครองตามกฎหมายลขสทธไทย

2.3 การสรางสรรคงานอนมลขสทธ 2.3.1 งานสรางสรรค 2.3.2 ขอบเขตของการคมครองความคดสรางสรรค 2.3.3 ระดบการสรางสรรคทไดรบความคมครองดานลขสทธ 2.3.4 งานสรางสรรคทไมไดรบความคมครองลขสทธ

5 6 8 9 10 11 11 12 13 13 14 15 17

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 2 (ตอ) การแสดงตลกและหลกกฎหมายลขสทธ 2.4 การไดมาซงงานลขสทธ 2.5 การละเมดงานลขสทธ

2.5.1 การละเมดลขสทธโดยตรง 2.5.2 การละเมดลขสทธโดยออม บทท 3 ลขสทธมกตลก

3.1 ลขสทธของมกตลก 3.1.1 ลขสทธของมกในการแสดงตลก 3.1.2 หลกเกณฑของงานทไดรบความคมครองดานลขสทธมกตลก 3.1.3 ปรมาณของมกตลกทไดรบความคมครองลขสทธ 3.1.4 การน ามกตลกทมลขสทธไปใช

3.2 การใหความคมครองดานลขสทธ 3.2.1 การใหความคมครองดานลขสทธในการน ามกตลกมาใชในการแสดง 3.2.2 เหตผลในใหความคมครองลขสทธมกตลก

3.3 มาตรฐานในการไดรบความคมครองในมกตลกและมกตลกทควรไดรบความคมครอง

3.3.1 การน าเสนอมกตลกในลกษณะของการแสดงตลกบนเวทการแสดง 3.3.2 การน าเสนอมกตลกในลกษณะทมการเขยนมกตลกในบลอกสวนตว

ในสอออนไลน

19 20 21 24 26 27 29 30 32 35 35 38 39 40 42

3.3.3 การน าเสนอมกตลกจากละครตลก 3.3.4 การน าเสนอมกตลกโดยการแสดง Standup Comedy

44 46

3.3.5 เจาของลขสทธในงานสรางสรรครวมกนของมกตลก 3.4 ประเดนปญหาของการน ามกตลกของผอนไปใช

3.4.1 ขอยกเวนในการละเมดลขสทธมกตลก 3.5 บทสมพทธของนกแสดงตลกทมตอการน ามกตลกของผอนไปใช

49 50 53 54

ฌ

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 3 (ตอ) ลขสทธมกตลก

3.6 ผลกระทบของการน ามกตลกทมลขสทธไปใช 55 บทท 4 หลกกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกาและประเดนปญหาลขสทธมกตลก 4.1 ลขสทธในสหรฐอเมรกา 4.1.1 หลกเกณฑของงานทไดรบความคมครองดานลขสทธในสหรฐอเมรกา

58 59

4.1.2 สทธของเจาของในงานลขสทธตามกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกา 4.1.3 การละเมดลขสทธในกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกา 4.2 การใหความคมครองดานลขสทธมกตลกของสหรฐอเมรกาและมกตลกทใชใน

การแสดง 4.2.1 การใหความคมครองบนบรรทดฐานของกฎหมายทรพยสนทาง

ปญญาและอตสาหกรรมตลก

61 62 65 66

4.2.2 Digital Joke Exchange (DJE) 4.2.3 ปญหาในการคมครองลขสทธมกตลก

67 68

4.3 มาตรฐานในการไดรบความคมครองในมกตลกและมกตลกทควรไดรบความคมครองของสหรฐอเมรกา

4.4 ประเดนคดลขสทธในการน ามกตลกของผอนไปใชในประเทศสหรฐอเมรกา คด Robert Kaseberg กบ Conan O’Brien

70 72

4.4.1 ความคดเหนในประเดนคดของ Kevin Sartorio 4.4.2 แงมมของมกตลกทเปนหนงในงานศลปะสรางสรรค

บทท5 บทสรปและขอเสนอแนะ 5.1 บทสรป 5.2 ขอเสนอแนะ

บรรณานกรม ประวตผเขยน

79 80 81 84 85 88

เอกสารขอตกลงวาดวยการอนญาตใหใชสทธในรายงานการคนควาอสระ

ญ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 5.1: ตารางเปรยบเทยบการใหความคมครองลขสทธมกตลก 83

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การแสดงตลกมหลากหลายรปแบบในการน าเสนอซงการแสดงตลกเปนการน าเสนอผานมกตลกซงเกดจากการสรางสรรคมกตลกในแบบตาง ๆ ในปจจบนการแสดงตลกนนเปนทนยมมากและแถบจะเปนสวนหนงในการน าเสนอของสอบนเทงหลายประเภท โดยเฉพาะสอโทรทศนทมรายการบนเทงในการน าเสนอหลากหลายรปแบบไมวาจะเปนละคร เกมสโชว รายการวาไรตตาง ๆ โดยการน าเสนอรปแบบตาง ๆ ของการแสดงตลกนนจะตองใชมกตลกเปนสวนส าคญในการแสดงโดยการแสดงตลกนนอาจเกดจากการใชมกทนกแสดงเปนผคดคนเอง หรอเกดจากการหยบยกเอามกตลกทเคยใชกนมาดดแปลงหรอน ามาท าการแสดงใหม หากการสรางสรรคมกตลกนนเปนงานทเกดจากความพยามในการคดคนมกตลกตาง ๆ มกตลกนนกควรทจะไดรบความคมครองในงานสรางสรรคเชนเดยวกบงานประเภทอนทไดรบความคมครองลขสทธ แตปญหาในการใหความคมครองลขสทธมกตลกนนอยทเกณฑและหลกมาตรฐานในการใหความคมครองวามกตลกระดบใด ควรทจะไดรบความคมครองในงานสรางสรรคหรอถงขนไดรบความคมครองลขสทธ

เนองจากประเทศไทยยงมไดมการก าหนดมาตรฐานในการใหความคมครองในลขสทธมกตลกเปนการเฉพาะ ทงยงไมเกดประเดนปญหาการฟองรองกนในกรณของการน ามกตลกของผอนไปใช ซงหากในอนาคตเกดกรณปญหาในการน าเอามกตลกอนมลขสทธของผอนไปใช กอาจจะเกดปญหาในเรองการใชมาตรฐานในการใหคมครองลขสทธมกตลก ดงนนการศกษาสารนพนธนจงเปนการศกษาแนวทางในการวางหลกมาตรฐานในการใหความคมครองลขสทธมกตลกของไทย โดยเปนการศกษาจากแนวทางกฎหมายลขสทธของไทยรวมกบกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกาและคดทเกดขนในสหรฐอเมรกาในกรณการฟองรองเกยวกบการน ามกตลกของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต ในคดของ Conan O'Brien ซงเปนผด าเนนรายการโทรทศนโดยท าหนาทเปนแกนหลกของรายการ ท าหนาทปลอยมกตลกประชดประชนเหตการณประจ าวน ในรายการ Late Night with Conan O'Brien โดยสวนใหญของมกทใชนจะเกดจากทมงานท าหนาทในการหามกตลก เพอมาใชในรายการซงโดยสวนใหญนนจะเปนการน ามกตลกมาใชโดยไมไดรบอนญาต ซงในกรณคดนเกดจากการท Robert Kaseberg ไดท าการโพสตขอความลงในบลอกสวนตวและ Twitter ของตนเอง ซงตอมา Conan O'Brien กเอามกตลกตาง ๆ ไปพดในรายการของตนเชน มกตลกท Kaseberg โพสตวา “บนเทยวบนของเดลตาอาทตยนจากคลปแลนดไปนวยอรคมผโดยสารแคสองคน ทงคเถยงกนเรองแยงทพกแขนไปตลอดทาง”

2

โดย Conan O'Brien เอามกตลกนไปพดในรายการโชวคนเดยวกนวา “เมอวนจนทรนบนเทยวบนของเดลตาจากคลปแลนดไปนวยอรคมผโดยสารแคสองคน ทงคใชเวลาตลอดทางตกนเพอแยงทพกแขน”1

หรออกมกตลก โดยเปนการพดถงอนสาวรยวอชงตน (ทเปนรปแทงดนสอยกษตงอยกลางเมองวอชงตน ดซ) Kaseberg โพสตวา “ตอนน อนสาวรยวอชงตนสนกวาทคดกนไว 10 นว อยางวานะ พอหนาหนาว อนสาวรยกหด” ซง Conan O'Brien เอามกตลกนไปใชในรายการวา “มรายงานส ารวจพบวาอนสาวรยวอชงตนสนลง 10 นว แนนอนครบ เราโทษอากาศหนาว”2

จากปญหาดงกลาวจงท าใหเกดการฟองรองกนในประเดนท Conan O'Brien ถกกลาวหาวาไดน ามกตลกของ Robert Kaseberg ไปใชในรายการโทรทศนโดยไมไดรบอนญาต ซงประเดนปญหาของการฟองรองนเปนทสนใจในสหรฐอเมรกา เนองจากแมแตในสหรฐอเมรกาเองกยงไมมมาตรฐานในการใหความคมครองในลขสทธมกตลกอยางชดเจน โดยประเดนปญหาในการฟองรองเกยวกบการน ามกตลกของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาตน ในสหรฐอเมรกาเองกยงเกดคดในลกษณะแบบนนอยอย ซงหากจะพจารณาเกณฑของการใหความคมครองในลขสทธนน จ าตองมาศกษาวาการใชมกตลกดงกลาวนมรายละเอยดมากพอทจะเปนงานตามหลกของการใหความคมครองลขสทธหรอไม โดยมกตลกทจะไดรบความคมครองอาจจะตองมลกษณะในการใชความพยามและรายละเอยดในการสรางสรรคมากพอจนเปนงานทมลขสทธ ซงในอนาคตหากการน าเสนอมกตลกในรปแบบตาง ๆ เพมมากขนเนองจากการพฒนาของเทคโนโลยการสอสารโดยเฉพาะสอออนไลน ไทยอาจจะพบกบปญหาในการฟองรองกรณของการน ามกตลกของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต เนองจากเทคโนโลยในปจจบนนนท าใหสามารถน าเสนอมกตลกไดหลากหลายรปแบบไมวาจะเปน โทรทศน ภาพยนตร หรอแมกระทงสอออนไลนตาง ๆ โดยในประเทศไทยนนการแสดงของศลปนตลกนนจะแสดงโดยการใชมกตลกจากการสรางสรรคมกของตนเองและการน ามกตลกทเคยใชอยกอนแลวมาท าการแสดงหรอน าเอามกตลกเกามาดดแปลงในการแสดงของตน ซงหากเปนเชนนกจะเกดประเดนปญหาการน ามกตลกทเปนของผอนมาใชสามารถท าไดหรอไม หรอการน ามกตลกเกามาท าการดดแปลงแลวน าไปใชในการแสดงสามารถกระท าไดมากนอยเพยงใดจงจะเปนการกระท าทไมกระทบตอสทธของเจาของมกตลก

โดยหากมองตวอยางในประเทศไทยในกรณทศลปนตลกทานหนงไดท าการแสดงโดยใชมกตลก ซงตนเองเปนผคดคนค าพดมกตลกและมกตลกทใชในการแสดง แลวปรากฏวามศลปนตลกทาน

1 Glaser weil Case, Conan-Kaseberg-Nov23 [Online], 11 April 2015. Available from

http://timesofsandiego.com/wp-content/uploads/2015/11/Conan-Kaseberg-Nov23.pdf. 2 Ibid.

3

อนไดน ามกตลกทนกแสดงตลกทานกอน มาใชท าการแสดงในการแสดงของตนจะถอวาเปนการละเมดลขสทธของศลปนตลกทานกอนหรอไม หรอแมแตค าพดทเปนเอกลกษณเฉพาะตวโดยพด ถงค านกจะท าใหนกถงนกแสดงตลกทานนนเลย เชน “มน าแดงจะกนน าสม มน าสมจะกนน าแดง มไอโนนจะกนไอน มเปปซจะกนโคลา มแฟนตาจะกนสไปร จะกนอะไรกนนก…”ซงเปนค าพดของ แอนนา ชวนชน หากพจารณาในแงของการน าเอามกตลกของผอนไปใชนน การน าเอามกตลกตาง ๆ ไปใชในลกษณะใดสามารถกระท าได หรอมากเพยงไรจงเปนการละเมดลขสทธมกตลก 1.2 วตถประสงคในการวจย

1.2.1 เพอศกษาการใหความคมครองลขสทธมกตลกและการละเมดลขสทธมกตลก 1.2.2 เพอก าหนดกรอบของการสรางสรรคงานและมาตรฐานความคมครองลขสทธแกมก

ตลกในการน ามกตลกไปใชในการแสดง 1.2.3 เพอศกษาคดทเกดขนในประเทศสหรฐอเมรกาในกรณการน ามกตลกของผอนไปใชโดย

ไมรบอนญาต 1.2.4 เพอเปรยบเทยบการใหความคมครองทางลขสทธของกฎหมายลขสทธไทยกบประเทศ

สหรฐอเมรกา 1.3 สมมตฐาน

1.3.1 กฎหมายลขสทธของไทยนนยงมขอจ ากดบางประการและยงไมสามารถคมครองงานอนเกดจากมกตลกทสรางสรรคขนมาไดอยางครบถวน

1.3.2 กฎหมายลขสทธของไทยยงไมมกรอบความคมครองในลขสทธมกตลกอยางชดเจน 1.3.3 กฎหมายลขสทธไทยยงไมไดก าหนดขอบเขตและมาตรฐานในการบงคบใชกฎหมายกบ

งานสรางสรรคทเปนมกตลกในการน าเสนอมกตลกรปแบบตาง ๆ 1.4 ขอบเขตของการศกษา

การจดท าสารนพนธฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาและวเคราะหหลกกฎหมายลขสทธทน ามาใชกบกรณการใหความคมครองดานลขสทธและเปรยบเทยบหลกการใหความคมครองของกฎหมายลขสทธประเทศสหรฐอเมรกา ทงยงศกษาถงกรอบของการใหความคมครองดานลขสทธทมตอมกตลกและการแสดงตลกรวมไปถงผลกระทบดานตาง ๆ ทมผลเนองมาจากการใหความคมครองลขสทธมกตลกทยงไมครอบคลม

4

1.5 วธด าเนนการวจย การศกษางานวจยนจะท าการศกษาวเคราะหจากการใชวธวจยเอกสาร โดยมงทจะศกษา

คนควาจากเอกสารขอมลทงไทยและตางประเทศ รวมทง วารสาร บทความและงานวจยตาง ๆ 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 ทราบถงการใหความคมครองลขสทธในมกตลกและการละเมดลขสทธมกตลก 1.6.2 ท าใหทราบกรอบของการสรางสรรคงานและขอบเขตในความคมครองลขสทธแกมก

ตลก และการน ามกตลกไปใชในการแสดง 1.6.3 ท าใหเกดความเขาใจในปญหาของคดทเกดขนในประเทศสหรฐอเมรกา กรณการน ามก

ตลกของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต 1.6.4 ท าใหทราบถงความเหมอนและความแตกตางในหลกการใหความคมครองทางลขสทธ

ของกฎหมายลขสทธไทยกบประเทศสหรฐอเมรกา 1.7 ค านยามศพท สอออนไลน หมายความวา สอดจทลทเปนเครองมอในการปฏบตการทางสงคมเพอใชสอสารระหวางกนในเครอขายผานทางเวบไซตและโปรแกรมประยกตบนสอใด ๆ ทมการเชอมตอกบอนเทอรเนต นกแสดง หมายความวา นกแสดง นกดนตร นกรอง นกเตน นกร า และผซงแสดงทาทาง รอง พากย แสดงตามบทหรอในลกษณะอนใด นาฏกรรม หมายความวา งานเกยวกบการร า การเตน การท าทา หรอการแสดงทประกอบขนเปนเรองราว และใหหมายความรวมถงการแสดงโดยวธใบดวย เผยแพรตอสาธารณชน หมายความวา ท าใหปรากฏตอสาธารณชนโดยการแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลง การท าใหปรากฏดวยเสยงและหรอภาพ การกอสราง การจ าหนาย หรอโดยวธอนใดซงงานทไดจดท าขน Stand Up Comedy หมายความวา การแสดงตลกโดยเปนการพดตลกคนเดยวบนเวท DJE หมายความวา Digital Joke Exchange (การแลกเปลยนมกตลกดจทลทจะไดรบการคมครองจากกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา

บทท 2 การแสดงตลกและหลกกฎหมายลขสทธ

บทนจะเปนการศกษาเกยวกบแนวคดและทฤษฎของเรองตลกประกอบกบประวตและ

รปแบบของการแสดงตลก ซงในปจจบนนการแสดงตลกไดเขาไปมบทบาทในการสรางความบนเทงหลากหลายรปแบบท าใหเปนทชนชอบของกลมคนทก ๆ วย อกทงบทนยงศกษาถงหลกของการใหความคมครองของกฎหมายลขสทธไทยและการสรางสรรคงานอนมลขสทธของไทยรวมไปถงระดบการสรางสรรคของงานลขสทธและการไดมาซงลขสทธ 2.1 การแสดงตลก

จากบทความของ Alan Dundens ในเรองของ “Who are the Folk?”1 ซงไดกลาวถงลกษณะเกยวกบเรองตลกทหลากหลาย โดยไดแสดงถงความเขาใจในเรองของตลกนนเปนเรองของวฒนธรรมซงไดกลาววา คนในวฒนธรรมหนงนนยอมทจะไมเขาใจเรองตลกในอกวฒนธรรมหนงไดหรอหากเขาใจกไมอาจทจะเขาใจไดลกซงเทากบคนในวฒนธรรมเดยวกน ซงอาจจะเกดค าถามหนงวา“เราจะท าความเขาใจกบเรองตลกหรอการสรางเสยงหวเราะเหลานนไดอยางไร”2 การทกลาววาเรองของตลกนนเปนเรองของวฒนธรรมโดยเปนเรองของการแสดงในลกษณะของแตละวฒนธรรมทมความแตกตางกน ซงในการแสดงตลกนนสงทเปนหลกส าคญคอการสอสารกบผชม ในการแสดงตลกคาเฟนกแสดงตลกอาจจะไมไดท าการเตรยมมกตลกไวลวงหนาในการแสดงไวทงหมด แตอาจจะเปนการทนกแสดงไดพดคยในเรองราวกวาง ๆ และในการเลนมกตาง ๆ กจะท าการเลนไปตามสถานการณบนเวททท าการแสดงซงการแสดงตลกในรปแบบนเรยกวา “เกรด” โดยมค ากลาวของนกแสดงตลกทานหนงในการแสดงตลกในการเลน “เกรด” วา “จากทมนไมมอะไร แตกควาใหเขาหวเราะได มนเปนเกรด ตลกอนดบหนงเลนเกรด อนดบสองแตงตว อนดบทสามเปนเรอง ตลกคาเฟตองเลนเปน มกเกรดไมเปนเรองเปนราวเหมอนลเก”3 โดยการเลนมกเกรดนเปนการเลนโดยอาศยไหวพรบในการเลน ซงนกแสดงตลกหลายทานไดกลาวเปนเสยงเดยวกนวาการแสดงตลกนนเปนศลปะและตองอาศยไหวพรบ โดยการแสดงตลกนนไมอาจทจะอธบายออกมาไดวาจะตองเลน

1 อาจนต ทองอยคง, ศนยมานษยวทยาสรนทร [Online], 2549. แหลงทมา

http://www.sac.or.th/main/article_detail.php?article_id=123&category_id=21. 2 เรองเดยวกน. 3 เรองเดยวกน.

6

แบบใดอยางไรจะตองท าการเรยนรดวยตนเองและอาศยประสบการณในการแสดงซงเปนการเรยนรแบบไมรตว โดยการแสดงตลกในคาเฟนนจะค านงถงกลมของคนดเปนหลกวาผชมเปนวยใด ซงหากวนทท าการแสดงนนเปนวนทมเดก ๆ เยอะกจะหลกเลยงการใชมกทเปนค าหยาบหรอวาการเลนมกตลกทเกยวกบการเสยดสการเมองเพราะวาเดกไมเขาใจในมกพวกน หากเปนวนทการแสดงทมผชมเปนผใหญเยอะกจะใชมกทอาจเปนพวกค าหยาบหรอลามกในการแสดง ทงนทงนนการเลนมกตลกจะค านงถงกลมวยทเขาใจในมกตลกทท าการแสดงในแตละการแสดง ซงการแสดงตลกอาจจะสงผลเหมอนกระจกใหไดเหนสภาพในสงคมขณะนนวาเปนเชนไรเพราะมกทใชในการแสดงกจะตองเปนมกตลกทเปนปจจบนและทนตอสถานการณ

2.1.1 ทฤษฎของเรองตลก ในหลกของปรชญาทางทฤษฎโบราณในชวงของยคกลางของของยโรปนนไดมความเชอใน

เรองของหลกอารมณของมนษยทมหลกอย 4 ลกษณะคอ4 อารมณดหรอขบขนมาจากเลอดแดง ความเฉอยชาและอารมณฉนเฉยวงายมาจากน าเหลองและความรสกหดหมาจากเลอดด า โดยการผสมกนแปรปรวนของอารมณเหลานซงเปนของเหลวกจะมอทธพลทก าหนดในลกษณะของแตละคนหรออารมณความรสกคณภาพดานรางกายและดานจตใจ ซงในเชงดานความคดไดรบเอาความเชอในเรองของสวนผสมของเหลว 4 อยางนหากมของเหลวใดมากกจะสงผลตอบคลกและอารมณพนฐานของบคคลนน

ซงทฤษฎของเรองตลก (Theory of Comedy) ของ Dr. Richard F. Taflinger ไดกลาววา“เรองตลกคอสงทท าใหเราหวเราะออกมาได”โดยไดสรปแกน 6 5ประการของหลกการท าใหสงตาง ๆเปนเรองขบขน ดงน6

- จะตองเปนสงทเรยกรองในการคดโดยใชสตปญญามากกวาอารมณความรสก - จะตองเปนไปโดยกลไกลปฏกรยาอตโนมต - จะตองเปนเรองราวของมนษยทมมาแตก าเนด โดยทจะสามารถเตอนใหตระหนกถงความ

เปนมนษย

4 Thanapat, A piece of thought [Online], 21 February 2006. Available from

http://blog.9digits.com/?p=60. 5 Ibid. 6 Ibid.

7

- จะตองเปนบรรทดฐานทสงคมยอมรบกนชดหนงโดยทผอานคนเคยไมวาจะโดยผานชวตประจ าวนหรอการเตรยมการขนมาของนกเขยนในเนอหาทแสดงออกมากได และหลกของบรรทดฐานนนไดถกฝาฝน

- จะตองเปนสถานการณและองคประกอบตาง ๆ ของทาทพฤตกรรมและค าพด ทไมสอดคลองหรอเหมาะสมกบสภาพแวดลอมหรอไมสมพนธกบบรบทนน ๆ

- จะตองถกรบรของผสงเกตการณในฐานะทไมเปนอนตรายใด ๆ หรอการสรางความเจบปวดตอผมสวนรวม

ซงโดยรวมแลวหากวาขาดในสวนของหลกเกณฑใดหลกหนงกจะท าใหความตลกนนเกดความลมเหลวเรองตลกนนกจะไมประสบผลส าเรจ

สวนในหลกของจตวทยาของอารมณขน Sigmund Freud7 ซงเปนนกจตวทยาทมชอเสยงไดกลาวไววา คนเราสวนใหญมกจะพบเรองตลกทมหวขอเกยวกบสงตองหามหรอ Taboo ในสงคม เชน เรองของความตาย การมเพศสมพนธหรอเปนเรองทเกยวกบบคคลทมซงอ านาจ บคคลส าคญในสงคม นนเปนเพราะวาเรองตลกทเกยวกบ Taboo นนสามารถชวยใหคนทรบฟงปลดปลอยในสงทคดอยในใจแตไมสามารถทจะพดถงไดในการใชชวต เชน เรองตลกเรองหนงทกลาววา ผหญงคนหนงบอกกบเพอนของเธอวา “เปนเวลาสบแปดปทฉนและสามของฉนเปนคนทมความสขทสดในโลก…จนกระทงเราสองคนมาคบกน”8

และในอกทฤษฎคอเรองของความเหนอกวา (Superiority Theory) 9ซงเปนเรองของคนเรามกจะเหนเรองทท าใหเรานนมความรสกเหนอกวาคนอนทวไปนน เปนสงทเปนเรองตลกเหตผลกเพราะวาคนเรานนจะมความรสกทดกบตนเองในกรณรวามคนทแยกวาตวเองซงจะเหนไดดงตวอยาง ผหญงคนหนงอมเปดเขาไปในรานกาแฟ เธอวางเปดของเธอไวบนเกาอขาง ๆ เธอ หลงจากนนไมนานเดกเสรฟกเดนมาพดเสยงดงวา “โห ไมเคยเหนหมตวไหนหนาตานาเกลยดเทานในชวตเลย” เมอไดยนดงนน ผหญงคนนนกพดขนมาวา “นนมนเปด ไมใชหม” เดกเสรฟจงตอบกลบไปวา “เมอกผมพดกบเปด ไมไดพดกบคณ”10

นอกจากนยงมทฤษฎการไมลงรอยกน (Incongruity Theory) ซงเปนหลกของความคดทคดวาเปนเชนนน แตผลทไดกลบเปนไปในทางทไมไดเปนไปตามความคาดหมาย

7 ณฐวฒ เผาทว, จตวทยาของอารมณขน [Online], 25 ธนวาคม 2558. แหลงทมา http://thaipublica.org/2015/12/nattavudh-31/.

8 เรองเดยวกน. 9 เรองเดยวกน. 10 Thanapat, A piece of thought.

8

2.1.2 มกตลกคอ มกตลกนนความหมายจากหนงสอฮาวทปกเหลอง11ในชอ Joke-cracking for Complete

Dummies โดยไดใหความหมายอยางกวางของมกตลกไววา “คอขอความหรอสงเราทประกอบไปดวยความผดปกตวสย, ความคาดไมถง และความพงพอใจส าหรบผรบสารนน ๆ ” โดยหลกการท างานคอการทมผลตอสภาวะของจตตามโมเดลของ ฟรอยด12 นนคอเรองของการผดปกตวสยจะระงบความคดในเชงตรรกะโดยเหตผลและการควบคมตวเองของ Superego ซงความคาดไมถงนจะไปรบกวนในความสมดลของ Ego โดยเปนการบงคบใหรางกายนนตอบสนองตอสงเราดวย id ซงจะเปดโอกาสใหความพงพอใจเขากระทบกบ Id ไดโดยตรง ซงหลกกลไกตอเนองสามชนนจะสงผลให Id มปฏกรยาในการตอบสนองตอสงเราทเปนทนาพงพอใจนนโดยมความรนแรงมากกวาปกต โดยท Ego และ Superego นนเกนกวาทควบคมรางกายไดในตอนนน ซงผลของสงทไดจากการทไมสามารถควบคมไดทนคอการ หวเราะ โดยระดบของการหวเราะนนจะขนอยกบระดบความลงตวของสวนประกอบสามอยาง โดยหลกการนของ ฟรอยด นนเนนถงความเรวในการใชมกตลกตามหลกการของเคานนเอง โดยเปนการกระท าตอรางกายอยางรวดเรวจนไมสามารถควบคมการตอบสนองไดทนจงเกดเปนการหวเราะออกมา

แตอยางไรกตามในความเปนจรงการเลนมกตลกจะตองอาศยความเหมาะสมและความเขาใจในมกตลกนน และปรมาณของสารทท าการสงไปใหผรบอยางมความเหมาะสมโดยไมมากจนเกนไปจนผรบไมสามารถทจะเขาใจไดหมด และในสวนของเรองความเรวตามหลกทฤษฎทางวชาการนนกอาจจะน ามาใชไมไดกบหลกในการปฏบตจรง เพราะหากท าการสอสารมกตลกไปแลวในกรณทรวดเรวเกนไปผรบทเปนผรบฟงกอาจจะไมสามารถเขาใจในมกตลกนนไดทนและคงอาจจะไมสามารถเขาใจและรบรในมกตลกทเลนนนได ซงการทไมเขาใจในมกตลกนนเรยกทว ๆ ไปวา “ไมรบมก” ซงในการเลนมกตลกใหเกดความตลกนนผทท าการเลนมกตลกสวนใหญนนเกดจากประสบการณ อยางนกแสดงตลกนนจะมประสบการณในการแสดงและการเลนมกตลก โดยจะรถงจงหวะในการเลนวาตองเรมและเลนเมอใดผชมการแสดงจะมอารมณรวมในการเลนและเขาใจในมกตลกทตองการจะสอไปใหกบผชม ทงยงรวมถงปรมาณในการใสลายละเอยดในมกตลกทไมมากหรอนอยจนเกนไปซงลวนแลวเกดจากประสบการณและความเขาใจในการเลนมกตลก ซงอาจจะเรยกวาเซนสในการแสดงตลกซงอยในตวของนกแสดงตลกโดยไมสามารถจะอธบายเปนค าพดหรอมหลกการตายตวในการเลนและใชมกตลกนนได

11

วลาดมร ปทน, Comedy engineering [Online], 12 ตลาคม 2550. แหลงทมา

http://stellargazer.exteen.com/20070127/entry. 12

เรองเดยวกน.

9

ในการเลนมกตลกหากผชมนนไมเขาใจในตวมกตลกทเลน หรอการเลนไปแลวกลบเปนมกตลกทไมสรางอารมณขนซงทกคนเขาใจและเรยกกนโดยทวไปวา “มกแปก” ซงเปนการสอสารในการเลนมกตลกทไมเกดความเขาใจในมกของผรบสาร ทเมอถกผเลนมกตองการทจะสอใหเขาใจในมกตลกแตไมเขาใจ หรอวามกตลกนนเปนเรองราวทไมเกดความขบขน แตกมบางกรณของความตงใจของผเลนมกตลกทตองการใหเกดเปน “มกแปก” เพอท าใหเกดความตลกขบขนในกรณของ “มกแปก” ทไมมใครเขาใจแตกบข าในความไมตลกของผเลนมกตลกนน จงเกดเปนแนวคดในการแสดง “มกแปก” ใหมความตลกขบขนซงเปนอกวธหนงของการเลนมกตลกของนกแสดงตลก

2.1.3 ววฒนาการของการแสดงตลก การแสดงตลกถาจะกลาวยอนไปนนไดมการแสดงตลกเรมตงแตสมยรชกาลท 2 สวนลกษณะ

ของการแสดงตลกในปจจบนนนเกดจากคณะตลกตาง ๆ และนกแสดงตลกในคาเฟ โดยการแสดงตลกไดเรมมาจากวงดนตรลกทงทมการแสดง ซงในวงดนตรหนงวงนนกจะมการแสดงตลกของนกแสดงตลกอยทกวงไมวาจะเปนวงของ ศรชย เมฆวเชยร หรอ ไวพจน เพชรสพรรณ สายยณห สญญา13 ซงวงดนตรลกทงเหลานกจะมตวตลกประจ าวงแตละวงเพอเปนการผอนคลายในการชมการแสดง

โดยสาเหตของการเกดตลกทมาเลนในคาเฟนนเกดจากทวงดนตรลกทงทไมสามารถท าการแสดงไดในชวงฤดฝนจงจ าเปนตองหยดการแสดงดนตร นกแสดงตลกในวงดนตรจงเกดเวลาวางจาก วงดนตร และเรมเขามาท าการแสดงตลกในคาเฟ จากนนตลกทกคนกเรมทจะหนมาแสดงในคาเฟอยางจรงจงเพราะในยคสมยนนตลกทแสดงในคาเฟก าลงเปนทนยมอยางมากตอนนนถอวาเปน ยคทองของตลกคาเฟเลยกวาไดโดยตลกในยคนนไดเรมมาจากตลกขายหวเราะโดย สวง ทรพยส ารวย (ลอตอก) เปนผจดตงเปนชมรมกอนทจะมาเปนสมาคมตลกในปจจบน ซงสมาคมตลก ธญญา โพธวจตร (เปด เชญยม) เปนผจดตงขน โดยตลกคณะแรกไมปรากฏแนชดวามาจากทใดเมอใดแตตลกในยคแรกเรมมาจากตลกคณะสส คอ สหมก เพชรเชงชย ศรสรยา โดยสหมกในสมยนนเปนตวปมกตลก ซงตอนนนเปนการแสดงในโทรทศนของคณะนและในชวงถดจากนนกจะมตลกทสมยนนเรยกวาตลกปรญญา โดยม สมชาย เปรมประภาพงศ (เสนาโคก) พฒพงศ พรหมสาขา ณ สกลนคร (เสนาเพชร) ปญญา นรนดรกล (ซโมตา) ในรายการเพชฌฆาตความเครยด ซงการแสดงตลกในรายการนเปนการแสดงโดยใชสครปโดยมการเขยนรปแบบในการแสดงไว แตในปจจบนนไมมตลกคาเฟแลวเนองจากสถานทไมเอออ านวยขอจ ากดของผชมตาง ๆ ในคาเฟ ซงตลกดง ๆ ในปจจบนนไดเขามาท าการแสดงในรายการโทรทศนเกอบทกคนแลว โดยเกอบทกรายการโทรทศนนนกจะมนกแสดงตลกท าการแสดงอยดวย

13 ศรสทธา กลนมาล, รายการคลายฉงนทางไทยรฐทว [Online], 29 มนาคม 2558. แหลงทมา

https://www.youtube.com/watch?v=LPxTaEQ_48o.

10

ถาหากจะยอนกลบไปนานกวานนการแสดงตลกกจะเปนการแสดงของตลกทเรยกวา “ตลกหลวง” ซงเรมในสมยของรชกาลท 2 โดยค าจ ากดความของ “ตลกหลวง”14 นนคอ ตลกกบจ าอวดทเปนของหลวงโดยเปนตลกทเลนอยในรชส านกซงเปนผแสดงเกยวกบโขน ละคร การแสดงหนงใหญโดยรวมเรยกวาตลกหลวงโดยแตเดมตลกกบจ าอวดเปนคนละค ากน โดยค าวาตลกนนใชกบตลกโขนในสวนของค าวา “จ าอวด” นนจะใชกบละคร ซงตลกโขนนนคอตลกซงเลนประกอบกบการแสดงโขนโดยเปนตวตลกในเรองราวของโขนโดยตวละครในโขนนนกจะม พระ นาง ยกษ ลง ตวตลก ซงตวตลกจะเปนตวส าคญทแทรกอยในบทเกอบจะทกตอนของการแสดง ซงการแสดงโขนนนผแสดงอยางตว พระ นาง ยกษ ลง จะไมเปนตวทพดเองในการแสดง แตจะมคนพากยในการแสดงนนแตตวตลกในการแสดงนมอสระในการแสดงทงพดเองเลนเองไดหมด นอกจากเปนตวตลกแลวยงตองเลนเปนตวประกอบตาง ๆ ในการแสดง เหตผลของการมตลกในการแสดงโขนนนกคอ ตวตลกนนมหนาทในการเชอมเรองระหวางผแสดงกบคนด และยงเปนการพกและสอดแทรกเรองตลกในบท เพอสรางความผอนคลายในบทและยงเปนการพกของตวเอกในเรองเวลาท าการแสดง โดยผแสดงตลกนนจะตองมไหวพรบในการแสดงและตองรเรองราวของการแสดงทงหมดอยางละเอยดและตองรจงหวะในการเลนอยางเหมาะสมโดยตองมจตวญญาณของการแสดงตลก ซงในปจจบนการเปนตลกหลวงนนมการสบทอดโดยมการฝกสอนในวทยาลยนาฏศลป

2.1.4 รปแบบของการแสดงตลก การแสดงตลกนนมหลายวธในการน าเสนอเนองจากการแสดงตลกนนสามารถน าไป

สอดแทรกในการน าเสนอโดยวธตาง ๆ ได เชนทเหนไดชดกคอการแสดงตลกในการแสดงตลกบนเวทในการแสดงโดยมการรบสงมกตลกกน การแสดงตลกในซทคอมโดยจะมเนอหาในการด าเนนเรองแตจะมการสอดแทรกมกตลกเขาไปในบททเปนเรองราว หรอตลกทอยในภาพยนตรตลก ซงในลกษณะภาพยนตรตลกนจะถกแบงเปนลกษณะภาพยนตรตลก 2 ประเภท15 คอภาพยนตรตลกทถอเอามกตลกเปนส าคญโดยมการวางโครงเรองไวอยางหลวม ๆ ซงไมไดก าหนดเรองราวไวอยางชดเจนแตเปนเรองราวทเนนการใชมกตลกในการแสดง และภาพยนตรตลกทเนนเนอหาของเรองเปนส าคญ แตไดมการสอดแทรกมกตลกตาง ๆ เขาไปในบทแสดงซงการแสดงตลกในรปแบบตาง ๆ นนยอมตองมการใชมกตลกในการแสดงโดยลกษณะของมกตลกทท าการเลนอาจจะเปนการใชมกตลกในรปแบบตาง ๆ ดงน16

14 ประสาท ทองอราม, รายการคลายฉงนทางไทยรฐทว [Online], 29 มนาคม 2558. แหลงทมาhttps://www.youtube.com/watch?v=LPxTaEQ_48o.

15 กฤษณ เพชรรตน, มายาคตของมกตลกทปรากฏในภาพยนตรไทย กรณศกษา: คายพระนครฟลม (วทยานพนธ นเทศศาสตรมหาบณฑต สารสนเทศ มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2554).

16 เรองเดยวกน.

11

(1) มกตลกทเปนการลอเลยนโดยเปนมกตลกทเปนการลอเลยนบคคลทมชอเสยงหรอการน าเอาลกษณะเรองราวของภาพยนตรมาท าการลอเลยน

(2) มกตลกเจบตว จะเปนการแสดงทเปนเรองราวของตวละครโดยใหตวเองหรอตวละครคนอนเจบตวโดยเปนการท าใหเจบทงแบบตงใจและไมตงใจ

(3) มกทเปนเรองเหนอความคาดหมายเปนการเลนททก ๆ คนไมคาดถงเหตการณทจะเกดขนเปนในลกษณะของบคลกทแปลกออกไปของผแสดง

(4) มกตลกทเปนการลอเลยนการเมอง ซงเปนการแสดงทนกแสดงไดเอาเอกลกษณของนกการเมองแตละคนมาท าการลอเลยน โดยใสเนอหาทสอดแทรกเรองของการเมองทเปนการจกกดนกการเมองแบบสนก ๆ มาท าการแสดง หรอการเลยนแบบทาทางของบคคลทมชอเสยง 2.2 หลกกฎหมายลขสทธคอ

ลขสทธเปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนงโดยตามพระราชบญญตลขสทธ 2521 ไดใหนยามของค าวาลขสทธซงหมายความถง สทธแตเพยงผเดยวทจะกระท าการใด ๆ เกยวกบงานทผสรางสรรคไดท าขนและผสรางสรรคนนกคอ บคคลทท าหรอกอใหเกดซงงานโดยความรเรมดวยตวเองโดยกฎหมายลขสทธไดใหความคมครองแกสงทสรางสรรคอาท งานทกฎหมายก าหนดไวใหเปนงานทผสรางสรรคไดท าขนโดยเปนงานทมลขสทธ 9 ประเภท คองานวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ

2.2.1 ความหมายของลขสทธไทย ซงความหมายตาม มาตรา 417 ในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดใหความหมายวา

“ลขสทธ” คอสทธแตผเดยวทจะกระท าการใด ๆ ตามพระราชบญญตนเกยวกบงานทผสรางสรรคไดท าขน โดยพดถงหลกของกฎหมายลขสทธ18 นนกคอ สทธแตเพยงผเดยวทจะกระท าการใด ๆ เกยวกบงานทผสรางสรรคไดรเรมโดยการใชสตปญญาความร ความสามารถ และความวรยะอตสาหะของตนเองในการสรางสรรคโดยไมลอกเลยนงานของผอน ซงงานทสรางสรรคตองเปนงานตามประเภททกฎหมายลขสทธใหคมครอง โดยผสรางสรรคจะไดรบความคมครองทนททสรางสรรคโดยไมตองจดทะเบยนทงนกเพอทจะใหผทไดสรางสรรคผลงานไดรบประโยชนจากการทไดสรางสรรค

17 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 18 กรมทรพยสนทางปญญา, ลขสทธ [Online], 17 กนยายน 2556. แหลงทมา

https://www.ipthailand.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=28&Itemid=308.

12

ผลงานของตนเอง โดยลขสทธจะมอยในกรอบของกฎหมายทไดใหความคมครองไวเฉพาะในสวนของงานสรางสรรคทมบญญตไดใหความคมครองรบรองไวเทานนและยงรวมไปถงหลกเกณฑทก าหนดไว

2.2.2 หลกการใหความคมครองตามกฎหมายลขสทธไทย หลกการของการใหความคมครองสทธของผทสรางสรรค19 ผลงานอนมลขสทธนนเกดมาจาก

แนวทางในทางเศรษฐกจในเรองของผลประโยชนจากการสรางสรรคงาน โดยทผทท าการสรางสรรคผลงานจนไดรบลขสทธจะตองใชความสามารถและความวรยะอตสาหะจงเกดเปนผลงานได ดงนนผทสรางสรรคผลงานกสมควรทจะไดรบผลประโยชนตอบแทนในความคดสรางสรรคนน ซงเปนหลกในการไดรบความคมครองในลขสทธของตน โดยหลกของการคมครองลขสทธนกเพอปกปองผลประโยชนและสรางแรงจงใจใหกบผทสรางสรรคผลงานตอไปดงเชน ในกรณของผประพนธเพลงหากไดรบคาตอบแทนจากคายเพลงผประพนธเพลงกยอมทจะมแรงบนดาลใจในการสรางสรรคผลงานเพลงตอ ๆ ไป เพอทจะเผยแพรงานเพลงของตนใหสาธารณชนไดรบฟงบทเพลงของตน แตหากคายเพลงไดใหผลตอบแทนแกผประพนธเพลงเปนจ านวนเลกนอยกจะท าใหผทประพนธเพลงนนขาดแรงบนดาลใจในการสรางสรรคและไมสามารถทจะท าการสรางสรรคผลงานเพลงเพอเปนอาชพได ทายทสดกจะไมเกดการสรางสรรคผลงาน

แตหลกการดงกลาวนแมจะมความสมเหตสมผลอยางไรกตามแตกอาจเกดผลกระทบในดานประโยชนของสาธารชน ดงนนจงตองมหลกของการคมครองสทธและขอบเขตจ ากดยงกวาทรพยทเกดจากการสรางสรรคงาน ซงหากพจารณาบทบญญตแหงปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ขอ 2720 (Article 27 of The Universal Declaration of Human Right) นนไดกลาวถงเรองของผลประโยชนของสงคมจากการสรางสรรคผลงาน ซงผลประโยชนของประชาชนยอมเปนสงสงสดโดยหลกการนท าใหหลกของกฎหมายลขสทธมบทบญญตทเปนไปในทางทเอออ านวยตอการท าใหเกดความสมดลระหวางผลประโยชนของผซงสรางสรรคผลงานกบสาธารณชน และยงรวมถงผทมกรรมสทธในงานทมความแตกตางไปดวย

ดงนนผลประโยชนของงานจากผประพนธบทเพลงกบผทผลตงานบนทกเสยงจากตวบทเพลง หรอเปนผลประโยชนระหวางผประพนธวรรณกรรมกบส านกพมพ ซงในบางกรณอาจทจะเกดความขดกนกบตวผลประโยชน ซงกรณดงกลาวนจะตองน าหลกปฏบตอยางยตธรรมในกฎหมายมาใชโดยใหตางฝายไดรบความเปนธรรมดานผลประโยชนอยางเทาเทยมกน แตกเปนการยากในทางปฏบต

19 ไชยยศ เหมะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, พมพครงท 9 (กรงเทพฯ: นตธรรม,

2555), 49. 20 เรองเดยวกน, 50.

13

เพราะแนวคดทมความแตกตางกนไป แตกอาจจะน าแนวทางหลกของกฎหมายลขสทธนานาชาตมาปรบใชได 2.3 การสรางสรรคงานอนมลขสทธ

งานอนมลขสทธนนเกดจากงานทมความคดสรางสรรคของผสรางสรรคงานอนเกดจากความวรยะอตสาหะ จนเกดเปนงานโดยงานทเกดขนนนไมจ าเปนตองมความใหมแตงานนนจะตองเกดจากตวผสรางสรรคเองโดยไมเปนการคดลอกหรอท าซ าจากงานอนมลขสทธ 2.3.1 ความคดสรางสรรค

ความคดสรางสรรคคอเรองทเกดจากปญญาของมนษย โดยเปนการเรมตนทเกดจากกระบวนการคดทเกดจากสมอง ซงสามารถคดไดหลากหลายรปแบบในการคดคนสรางสรรคผลงานใหเกดเปนรปแบบตาง ๆ โดยความคดสรางสรรคนเปนจดเรมตนของทรพยสนทางปญญา เนองจากการทน าเอาความคดสรางสรรคทแสดงออกมาน าไปใชในทางพาณชย จงท าใหเกดมลคาของงานดานทรพยสนทางปญญาซงจะตองมการก าหนดกรอบความคมครองในสทธของความคดสรางสรรคทท าใหเกดเปนทรพยสนทางปญญาในเชงพาณชย21

ทรพยสนทางปญญานนมาจากความคดสรางสรรคทเกดจากกระบวนการทางความคดของมนษยทคดอยในสมองเชน ความคดทจะสรางตวละครในนยายและเนอเรองในการด าเนนเรองพรอมทงสาระส าคญของเรองและตวละครแตยงมไดแสดงออกมา ซงถอวาเปนเพยงความคดสรางสรรคของผนนอย แตหากเมอใดไดท าการเขยนหรอพมพแสดงออกมาใหสาธารณชนไดรบรเมอใดกจะถอวาความคดสรางสรรคนนไดแสดงออกตอสาธารณชนใหไดรบรแลวกจะถอวาเปนทรพยสนทางปญญาของผนน ซงหากไมเกดความคดสรางสรรคขนมากจะไมเกดงานทเปนงานสรางสรรคทางดานทรพยสนทางปญญาเกดขน โดยงานดานทรพยสนทางปญญาทเกดจากการสรางสรรคของมนษยกคอ22การประดษฐ การคนพบ สญลกษณ ภาพพจน ภาพทางสายตา ดนตร หรอละครซงสงตาง ๆ เหลานเปนผลผลตทมคณคาแกมนษย ซง “ผสรางสรรค” ตามมาตรา 4 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 หมายความวา “ผท าหรอผกอใหเกดงานสรางสรรคอยางใดอยางหนงทเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน”23 ดงนนงานอนมลขสทธจงตองเปนงานทเกดจากความคดสรางสรรค ซงความคดสรางสรรคนนกท าใหเกดมลคาทางดานเศรษฐกจ ดงนนจงเปนเรองทมผลประโยชนเขามาเกยวของโดยตองมหลกการของทรพยสนทางปญญาเขามาใช ซงกเพอทจะก าหนดกรอบของความคมครอง

21เรองเดยวกน, 30. 22 เรองเดยวกน. 23 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

14

ผลประโยชนแกบคคลทสรางสรรคผลงานกเพอทจะใหคาตอบแทนแกผสรางสรรคผลงานทเปนประโยชนในดานตาง ๆ แกสาธารณชน

2.3.2 ขอบเขตของการคมครองความคดสรางสรรค การเรมสรางสรรคผลงานนนไดเรมจากการทมนษยไดท าการสรางสรรคในชนงานรปแบบ

ตาง ๆ24 เชน งานวรรณกรรม การประดษฐ งานออกแบบทางดานศลปะ หรอแมกระทงการคดคนรปแบบสญญา-ลกษณทใชแทนทางการคา โดยการสรางสรรคงานตาง ๆ นเปนการน ามาใชในดานทางเศรษฐกจโดยมกฎหมายมารองรบเพอคมครองสทธทางดานความคดสรางสรรค ซงมงหวงใหเกดความเปนธรรมแกผทสรางสรรคงานและเปนการสรางแรงจงใจในการคดรเรมสรางสรรคของผสรางสรรคผลงาน แตกมกจะเกดปญหาในดานของขอบเขตในการใหความคมครองงานทเกดจากความคดสรางสรรค จงเกดประเดนในการก าหนดเรองของขอบเขตในการสรางสรรคและประเภทในความคดของงานทสรางสรรคในกรอบของกฎหมายทจะน ามาบงคบใช วาจะใชขอบเขตเพยงใดในการใหความคมครองงานทเกดจากความคดสรางสรรคใหไดรบความคมครองตามกฎหมาย และยงมเรองของเจตนารมณของกฎหมายในแงของการใหความคมครองสทธของผสรางสรรคทกรอบและขอบเขตของความคมครองในแตละประเทศกจะแตกตางกนออกไป โดยทประเทศไทยนนกรอบของการคมครองดานลขสทธอยภายใตพระราชบญญตลขสทธ

ซงกฎหมายลขสทธนนไดก าหนดกรอบของความคมครองตามกฎหมายลขสทธไวโดยใหความคดสรางสรรคใดทจะไดรบการคมครองนนตองเปนความคดรเรมและตองเปนงานทแสดงออก ใหปรากฏ25 โดยเปนงานทกฎหมายไดก าหนดใหความคมครองไว เชน งานวรรณกรรม นาฏกรรมศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองาน อนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตรหรอแผนกศลปะของผสรางสรรค ไมวางานดงกลาว จะแสดงออกโดยวธรปแบบใด26โดยทงานดงกลาวนนหากไดคดสรางสรรคไวแตยงมไดลงมอท าใหปรากฏออกมากยงไมถอวาเปนการสรางสรรคผลงานทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธ แตในสวนของความคดสรางสรรคทยงไมถงขนไดรบความคมครองอาจเปนการสรางสรรคในลกษณะของการสรางสรรคได แตหากเปนสตรหรอความลบทยงไมไดมการเปดเผยในลกษณะของขอมลทเปนไปในรปแบบของความลบทมความส าคญทางธรกจ หากขอมลไดถกเปดเผยไปกจะสงผลกระทบในเชงพาณชยในการไดเปรยบเสยเปรยบกนในเชงธรกจกอาจจะไดรบความคมครองในเรองของความลบทางการคา แตในกรณของความคดสรางสรรคทไมถงขนทจะไดรบความคมครองไดนนซง

24 ไชยยศ เหมะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, 32. 25 เรองเดยวกน, 33. 26 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

15

เปนความคดสรางสรรคทอยนอกหลกขอบเขตของกฎหมาย ซงถอวาเปนความคดสรางสรรคทยงไมสามารถทจะน าไปใชประโยชนไดโดยเกดจากความคดสรางสรรคทไดคดสรางสรรคแลว แตยงไมไดแสดงออกมาใหปรากฏ โดยหลกแลวเรยกวา Undeveloped Ideas ซงถาจะเรยกใหเขาใจในแบบไทยอาจจะเรยกวา “ความคดสรางสรรค ซงยงไมไดพฒนา”27โดยความคดสรางสรรคในลกษณะนอาจจะน าหลกกฎหมายอนมาปรบใชเพอคมครองความคดสรางสรรคประเภทนได

2.3.3 ระดบการสรางสรรคทไดรบความคมครองดานลขสทธ ตามหลกกฎหมายลขสทธของไทยนนใหความหมายของการสรางสรรคงานลขสทธไวอยาง

กวาง ๆ โดยไดใหความหมายของค าวา “งานสรางสรรค”28 คองานทเกดจากความคดหรอความรสกซงแสดงออกมาในทางสรางสรรคไมวาจะเปน งานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร แผนกศลปะ หรอแผนกดนตรกรรม (Production in which thoughts or emotions are expressed in a creative way and which fall in the literary thoughts or emotions are expressed in a creative way and which fall in the literary, scientific, artistic or musical domain)29 ซงตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 ไดก าหนดใหงานทเปนงานทบญญตไวในกฎหมายใหเปนงานทไดรบความคมครอง ดงน งานสรางสรรคประเภทงานวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรภาพแพรเสยงหรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรค ไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด30

โดยระดบของการใหความคมครองดานลขสทธของการสรางสรรคนน การสรางสรรคนนจะตองเปนการคดรเรมสรางสรรคผลงานนนดวยตวเองโดยทไมเปนการลอกเลยนผลงานจากบคคลอน ซงการสรางสรรคนจะตองเปนผลงานทเกดจากความวรยะอตสาหะของผสรางสรรคโดยผลงานการสรางสรรคดงกลาวนนไมจ าเปนตองเปนสงทเกดขนใหมในโลก โดยการสรางสรรคในงานลขสทธจะแตกตางกบผลงานสรางสรรคของสทธบตรทซงตองมความใหม แตหากผลงานของงานลขสทธนนอาจจะเปนงานทเกดจากการดดแปลงหรอเปนงานทท าการรวบรวมตาง ๆ เขาดวยกน แตตองเปนงานทเกดจากความคดรเรมสรางสรรคของตวผสรางสรรคผลงานดวยตนเอง แตอาจจะเปนความคดสรางสรรคทใชความอตสาหะและความคดรเรมนอยกวาผทสรางสรรคงานในตอนแรก

27 ไชยยศ เหมะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, 33. 28 ไชยยศ เหมะรชตะ, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, พมพครงท 4 (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2549), 36. 29 Stewart, S. International Copyright and Neighbouring Right, (London: Butterworths,

1989), 779. 30 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

16

ซงระดบของความคดรเรมสรางสรรคของลขสทธนนไมไดก าหนดไววางานทสรางสรรคแลวไดรบความคมครองนน จะตองมระดบความใหมซงถอเปนสงใหมในโลกทไมเคยเกดขนมากอน หากงานทไดสรางสรรคขนไปแลวนนไมไดเปนผลงานทใหมเลยกยงจะไดรบความคมครอง หากงานนนยงเปนงานทผสรางสรรคมไดท าการลอกเลยนผลงานของผอนแตเปนการสรางสรรคผลงานของผสรางสรรคเองไมวาระดบของความรเรมสรางสรรคนนจะมมากนอยเพยงใดหรอเปนการ ดดแปลง รวบรวมซงไมเปนการลอกเลยนโดยสนเชงหรอในสาระส าคญของงาน ซงใชคนละหลกกบการประดษฐนวตกรรมใหมทเกดขนจากการสรางสรรคประเภทสทธบตร โดยหากสวนส าคญของการสรางสรรคงานลขสทธอยทความวรยะอตสาหะและความคดรเรมสรางสรรคของตวผสรางสรรคเองทขนอยกบความสามารถ ปรมาณของงาน รสนยม และระดบฝมอทมความแตกตาง ๆ กนออกไป

จากหลกของการรเรมสรางสรรคในสวนแรกแลวงานทจะไดรบความคมครองลขสทธนนจะตองเปน งานทมลกษณะของรปรางปรากฏและแสดงใหเหนไดโดยการสมผสหรอมองเหนดวยตาเปลาได ซงหากผทสรางสรรคผลงานไมไดแสดงออมาใหบคคลอนไดทราบและรบรในผลงานสรางสรรค โดยไดปรากฏใหออกมาเปนรปรางกไมอาจจะไดรบความคมครองในทางลขสทธได ซงหลกการนไดสอดคลองกบ มาตรา 6 วรรค 2 ของพระราชบญญตลขสทธไทย พ.ศ. 2537 31 ซงไดบญญตไววา “การคมครองลขสทธไมคลมถงความคด หรอขนตอน กรรมวธหรอระบบ หรอวธใชหรอท างาน หรอแนวความคด หลกการ การคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตร” ถงแมวากฎหมายลขสทธของไทยไมไดบญญตไวอยางชดเจนวางานทจะไดรบลขสทธนนจะตองเปนงานทแสดงออกมาโดยปรากฏเปนรปรางและสมผสได แตตามหลกของกฎหมายลขสทธกมแนวทางไปในทศทางของหลกการน โดยกฎหมายลขสทธไมไดใหความคมครองความคด หรอแนวคด รปแบบของความคด หลกการสรางสรรคทไมไดแสดงออกมาโดยเปนหลกอนเปนสากล โดยความตกลงวาดวยสทธในทรพยทางปญญาทเกยวกบการคา32 โดยมหลกในการคมครองลขสทธจะตองคลมถงการแสดงออก แตไมรวมถงความคด กรรมวธ วธปฏบต หรอแนวทางความคดทางคณตศาสตร โดยงานทมรปรางนนจะมรปแบบดงน หนงสอหรอนยายเปนเรอง ๆ ภาพวาด ภาพทวทศน แบบของอาคารทเขยนลงกระดาษ รปแบบของผลงานเพลงทบนทกลงเทปหรอซดรวมไปถงงานแสดงทไดรบการบนทกลงวสดทใชบนทกตาง ๆ แตถงอยางไรกฎหมายลขสทธไทยในปจจบนกมไดระบถงวาการน าเสนอผลงานหรอการแสดงออกมาในสอตาง ๆ นนจะตองไดรบการบนทกลงวสดแลวถงจะไดรบความคมครองดานลขสทธดงเชน งานแพรภาพแพรเสยง งานเกยวกบการร า การเตน ดนตรกรรม ละครใบ

31 เรองเดยวกน. 32 Article 9 (2) of the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights,

Including Trade in Counterfeit Goods (TRIPs).

17

ซงงานเหลานลวนแสดงออกมาแลว ซงไมจ าเปนตองเปนงานทตองปรากฏรปรางออกมาอยางถาวรกไดรบความคมครองในลขสทธแลว ดงนนงานทจะไดรบความคมครองในลขสทธไมจ าเปนตองมรปรางทชดเจนและถาวร เวนแตกฎหมายจะไดระบไววางานนนจะตองไดปรากฏออกมาเปนรปรางแสดงออกมาจงจะไดรบความคมครองดานลขสทธโดยงานดงกลาวยงรวมถงงานประเภท การกระจายภาพกระจายเสยงดวยซงเปนการออกอากาศผานสอกลางในการน าไปออกอากาศหรอผานกระแสไฟฟาผานเคเบลใยแกว หรอการกระจายสญญาณโดยผานทางดาวเทยม ซงในกรณนกถอวาเปนการเผยแพรงานตอสาธารณชนโดยเปนการแสดงออกปรากฏใหเหนแลวกถอวาไดลขสทธและความคมครองดานลขสทธแลว

และในสวนทายสดของการทจะไดรบความคมครองงานอนมลขสทธงานนนจะ ตองเปนงานประเภททกฎหมายไดก าหนด ซงงานทจะเปนงานอนมลขสทธไดนนจะตองเปนงานทกฎหมายไดระบไววาใหเปนงานอนไดรบความคมครองลขสทธ หากกฎหมายมไดระบไวถงแมเปนงานทไดสรางสรรคกจะไมไดรบความคมครองดานลขสทธซงตาม มาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดก าหนดงานอนทไดรบความคมครองดานลขสทธไว คอ “งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ไดแกงานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปะกรรดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรคไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด”33 ซงตวอยางของงานทระบไวในมาตรา 6 นนกเชน หนงสอ สงพมพตาง ๆ สง-บนทกเสยง การร า ภาพถาย ภาพวาด เปนตน

2.3.4 งานสรางสรรคทไมไดรบความคมครองลขสทธ ตามหลกของกฎหมายลขสทธมาตรา 7 ไดก าหนดขอยกเวนงานบางประเภทไมใหเปนงานทม

ลขสทธถงแมอาจจะเปนงานทสรางสรรคทเขาหลกของการไดรบความคมครองในกฎหมายลขสทธ แตกลบใหถอวางานบางประเภทตาม มาตรา 7 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไมใหถอวาเปนงานอนมลขสทธ โดยระบวา“สงตอไปนไมถอวาเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน”34 (1) ขาวประจ าวน และขอเทจจรงตาง ๆ ทมลกษณะเปนเพยงขาวสารอนมใชงานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ (2) รฐธรรมนญ และกฎหมาย

(3) ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ ค าสง ค าชแจง และหนงสอโตตอบของกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถน

33 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 34 มาตรา 7 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

18

(4) ค าพพากษา ค าสง ค าวนจฉย และรายงานของทางราชการ (5) ค าแปลและการรวบรวมสงตาง ๆ ตาม (1) ถง (4) ทกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงาน

อนใดของรฐหรอของทองถนจดท าขน ตามบญญตของกฎหมายทไมไดใหลขสทธแกงานดงนกเพราะวา 1) ขาวประจ าวนนนตามความเปนจรงแลวนนเปนเหตการณทเกดขนในเวลานน โดยเปน

ขอเทจจรงทไดเกดขนจรงเปนเพยงขาวสารทไมเขาหลกของการใหความคมครองในลขสทธอยาง งานในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร แผนกศลปะ จงเปนงานทกฎหมายไมไดใหความคมครองไว

2) รฐธรรมนญ ซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศทเปนบทกฎหมายอนสงสดในการปกครองประเทศและกฎหมายอน เนองจากรฐธรรมนญและกฎหมายนนเปนสงทประชาชนควรทจะตองรและทราบถงกฎหมายจงไมมลขสทธในสวนของรฐธรรมนญและกฎหมาย ดงนนในการทน ารฐธรรมนญและกฎหมายไปท าการตพมพหรอเผยแพรจงไมเปนการละเมดลขสทธ

3) ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ ค าสง ค าชแจง หนงสอโตตอบของกระทรวง ทบวง กรม หนวยงานตาง ๆ ของรฐหรอทองถน ซงในกรณนถอวาเปนบทกฎหมายและขอบงคบจงไมไดรบความคมครองดานลขสทธ

4) ค าพพากษา ในสวนของค าพพากษานนซงนาจะเปนในสวนของค าพพากษาตดสนจากผพพากษา ค าสง รายงานทเปนของทางราชการโดยกฎหมายลขสทธของไทยก าหนดไวชดวาสงดงกลาวนเปนเพอประโยชนในราชการและประชาชนจงเปนสงทไมมลขสทธ 5) ค าแปล งานทรวบรวมในงานดงกลาวจากขอท 1 ถง 4

19

2.4 การไดมาซงงานลขสทธ ลขสทธนนเปนสทธทไมสามารถจบตองไดสทธทกฎหมายไดใหขอบเขตในการใหความคมครองลขสทธ ซงผทเปนเจาของลขสทธจะตองไดรบการไดมาซงลขสทธในงานนน ๆ เสยกอนโดยวธทไดมานนอาจแบงเปน 2 ระบบ35 (1) ระบบการไดมาซงลขสทธโดยตองผานพธการ คอระบบทมงถงเจตนารมณในการสรางสรรคงานโดยจะตองมหลกฐานอยางชดเจนในการสรางสรรค เนองจากจะตองแสดงหลกฐานใหทางราชการหรอภาครฐ ซงเปนขนตอนของวธปฏบตตามหลกเกณฑของกฎหมายเพอใหไดมาซงลขสทธโดยแบงเปน 3 ประเภท36 (1.1) การแสดงสญลกษณสงวนลขสทธ (Copyright Noice) คองานสรางสรรคทตองการจะไดรบความคมครองลขสทธในงานนน ๆ จะตองมเครองหมายในการสงวนลขสทธในส าเนา

งานนนทกฉบบ ตวอยางเชนสญลกษณของ “Copyright” หรอ “Cop,” หรอ © ซงมปทเผยแพรเปน

ครงแรกและมชอเจาของลขสทธอยดวย ซงในบางประเทศไดใหแสดงสญลกษณในการสงวนลขสทธ (Copyright Notice) อยางในสหรฐอเมรกานนไดก าหนดใหงานทไดสรางสรรคขนมาทกชนจะตองมการแจงถงการมซงลขสทธ หากไมไดท าการแจงกจะถอวางานนนไดตกเปนของสาธารณชน โดยการแจงในลกษณะของลขสทธในวรรณกรรม ดนตรกรรม นาฏกรรม ซงจะตองมค าวา “Copyright” หรอโดยการใชค ายอ “Cpor.” หรอใชเครองหมายแทนในการแสดง โดยใชเครองหมาย © รวมกบชอของเจาของงานลขสทธและปทไดรบลขสทธ ตวอยางเชน 1963 The Copyright Society of the U.S.A. ในสวนของงานทเปน งานดานศลปกรรม แผนท หรอจารกตาง ๆ สามารถทจะใชเพยงเครองหมายตอทายดวยชอยอหรอเครองหมายในการแสดงความเปนเจาของลขสทธ ในกรณของจารกนนใหสามารถระบลงไปบนกรอบของงานชนสวนในงานโดยในบรเวณทมองไดดวยหนาตรงอยางชดเจน และท าการยนขอจดทะเบยนพรอมกบเสยคาธรรมเนยมกบหนวยงานทางทะเบยนลขสทธ (1.2) การสงมอบส าเนาเกบรกษาไว (Deposit) คอ การทผทจะไดลขสทธในงานนนจะตองท าส าเนางานมามอบใหหนวยงานราชการหรอรฐ เพอทจะเกบไวเปนหลกฐานในการแสดงวาเปนเจาของลขสทธในตวงานทไดสรางสรรคขน อยางเชนตวอยาง หอสมดแหงชาต หอจดหมายเหตแหงชาต (1.3) การจดทะเบยนลขสทธ (Registration) คอการทจะไดมาซงลขสทธในการสรางสรรคผลงานของตนนนจะตองจดทะเบยนลขสทธกบหนวยงานทางราชการ เพอขอจดทะเบยนในงานสรางสรรคของตนใหไดมาซงลขสทธ เชน การขอจดทะเบยนตอกรมพระอาลกษณ

35 ไชยยศ เหมะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, 74. 36 เรองเดยวกน.

20

ตามพระราชบญญตกรรมสทธผแตงหนงสอ หรอในบางประเทศเปนส านกงานลขสทธแหงชาตโดยในระบบแบบนจะมในประเทศ สหรฐอเมรกา อาเจนตนา ปานามา สเปน (2) ระบบการไดมาซงลขสทธโดยอตโนมต คอระบบทใหความคมครองแกผสรางสรรคผลงานไดโดยอตโนมตโดยไมตองใชระบบในการจดทะเบยน หรอพธการตาง ๆ ใหไดมาซงความคมครองในลขสทธ ซงกฎหมายลขสทธมไดก าหนดใหผสรางสรรคผลงานจะตองปฏบตตามขนตอนวธการในการไดมาซงลขสทธ แตมการก าหนดในสวนของหลกเกณฑบางประการในสวนของการไดมาซงลขสทธเชน งานสรางสรรคนนจะตองเปนงานทมการโฆษณาเปนครงแรกในประเทศหรอจะตองเปนงานทสรางสรรคของผสรางสรรคทมสญชาตของประเทศนน ซงแตกอนประเทศไทยไดใชระบบการไดมาซงลขสทธตามพธการ37 ในพระราชบญญตกรรมสทธผแตงหนงสอ ร.ศ. 120 มาตรา 10 ซงจะตองน าไปจดทะเบยนทเจาพนกงานกรมพระอาลกษณ และแกไขพระราชบญญตกรรมสทธผแตงหนงสอ พ.ศ. 2457 มาตรา 22 บรรดาผทไดรบกรรมสทธผแตงหนงสอตองแทรกขอความวา “มกรรมสทธตามพระราชบญญต” โดยจะตองลงไปในหนาของหนงสอหรอสวนทเหนไดงาย ในเวลาตอมาไดมประกาศใชพระราชบญญตคมครองวรรณกรรมและศลปกรรม พ.ศ. 2474 ไดยกเลกพระราชบญญตกอนหนาทง 2 ฉบบและไดใหผทประพนธวรรณกรรมและศลปกรรมมสทธไดลขสทธถาไดโฆษณางานเปนครงแรกในราชอาณาจกร ซงถอวาเปนจดเปลยนทท าใหน าระบบอตโนมตมาใชโดยกฎหมายลขสทธไทยในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2521 และ พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทเปนการใหความคมครองกบผทสรางสรรคผลงานโดยตรงทจะไดรบลขสทธโดยระบบอตโนมตโดยทไมตองจดทะเบยนหรอจะตองแสดงการสงวนสทธทปรากฏไวในงาน 2.5 การละเมดงานลขสทธ การละเมดนนเกดจากบคคลทไมใชเจาของงานอนมลขสทธ ไดน าเอางานอนมลขสทธของเจาของลขสทธไปใชโดยไมไดรบอนญาต ซงหลกเกณฑของการละเมดลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดถกก าหนดไวในหมวดท 1 สวนท 5 โดยเปนการก าหนดหลกในการละเมดงานอนมลขสทธตามประเภทงานสรางสรรค โดยลกษณะการละเมดนนมทงการกระท าละเมดลขสทธโดยตรงและการละเมดลขสทธโดยออม

37 เรองเดยวกน, 76.

21

2.5.1 การละเมดลขสทธโดยตรง คอการกระท าทกฎหมายไดบญญตใหเปนการละเมดสทธทเปนสทธแตเพยงผเดยวของ

เจาของลขสทธ ซงถอวาเปนการละเมดลขสทธโดยตรงตามทพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 15 ทไดบญญตในเรองของการละเมดไว ซงความในมาตรา 15 ไดกลาววา “เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน”38 (1) ท าซ าหรอดดแปลง

(2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสง

บนทกเสยง (4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน (5) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (1) (2) หรอ (3) โดยจะก าหนดเงอนไขอยางใดหรอไมกได แต

เงอนไขดงกลาวจะก าหนดในลกษณะทเปนการจ ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได ตวอยางเชน การท าซ าหรอการดดแปลง เผยแพรตอสาธรณชนโดยทไมไดรบอนญาตอนจะ

ท าใหตวเจาของลขสทธนนไดรบความเสยหายในงานทไดสรางสรรคขนทางดานผลประโยชนจากงานอนมลขสทธ โดยลกษณะของการละเมดงานอนมลขสทธตามประเภทของงานไดระบไวในมาตรา 27 ถง มาตรา 30 ซงไดแก

1) การละเมดลขสทธแกงานทวไป เปนบทบญญตทมาตรา 27 ทไดบญญตไววา “การกระท าอยางใดอยางหนงแกงานอนม

ลขสทธตามพระราชบญญตน....” ซงจะเปนงานทละเมดลขสทธไดนนจะตองเปนการกระท าทเปนการละเมดตองานทมลขสทธดวย ไมวาจะเปนงานลขสทธทสรางสรรคจากทใดและในฐานะของผสรางสรรคเปนใครกตามซงตามบญญตในมาตรา 27 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 นถอวาการกระท าใดทเปนการ ท าซ า ดดแปลง เผยแพรตอสาธารณชน อยางหนงอยางใดใน 3 ประการนใหถอวาเปนเปนการละเมดซงลขสทธ

- การท าซ า คอการคดลอกดวยวธตาง ๆ หรอการเลยนแบบ ท าส าเนา แมพมพ บนทกภาพและเสยงทเปนงานจากตนฉบบ หรอ จากการโฆษณาในสวนทมใจความอนเปนสาระส าคญไมวาทงหมดหรอบางสวนของงานนน

- การดดแปลง คอการทไดท างานนนโดยท าใหเกดขนในรปแบบใหม โดยวธการ ดดแปลง แกไขหรอเปนการเอาสาระส าคญของงานอนเปนตนฉบบมาท าการดดแปลงใหเกดงานอกชน

38 มาตรา 15 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

22

- การเผยแพรตอสาธารชน คอ การทน างานสรางสรรคทมลขสทธออกปรากฏตอสาธารณชนโดยวธการแสดงใหปรากฏ การบรรยาย การบรรเลง ท าใหปรากฏโดยเสยงและภาพ หรอการจ าหนายซงงานทไดจดท าขน ดงตวอยางของค าพพากษา

ค าพพากษาศาลฎกาท 2162/249739 หนงสอประมวลการสอน ซงกระทรวงศกษาธการใหเจาหนาทเรยบเรยงพมพขนไวเปนแนวทางการสอน เปนลขสทธ จ าเลยคดลอกแปลงรปพมพจ าหนาย แมอางถงทมาไวกเปนความผดฐานละเมดลขสทธ

ค าพพากษาศาลฎกาท 480/251040 ตามพระราชบญญตคมครองวรรณกรรมและศลปกรรม มาตรา 4 ค าวา “เพลงดนตร” ยอมหมายถงท านองเพลง โดยมค ารองหรอเนอรองหรอไมกได เมอโจทกเปนผประพนธท านอง บคคลอนเปนผประพนธเนอรอง ไดโอนลขสทธในฐานะผประพนธเนอรองใหโจทก โจทกจงมลขสทธในเพลงดนตร ทงเนอรองและท านองมสทธหามไมใหผอนเลนเพลงดนตรนนแสดงตอประชาชน และมสทธหามไมใหผอนท าส าเนาจ าลองโนตหรอเนอรองจ าหนาย เมอจ าเลยไดน าเนอรองไปพมพจ าหนายโดยมไดรบอนญาตยอมละเมดลขสทธของโจทกและถาพมพโนตออกจ าหนายกเปนละเมดลขสทธเพมอกสวน

2) การละเมดลขสทธแกงานโสตทศนวสดหรองานภาพยนตรหรองานสงบนทกเสยง คอ “การกระท าอยางใดอยางหนงแกโสตทศนวสด ภาพยนตร หรอสงบนทกเสยง อนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 (5)41 ทงนไมวาในสวนทเปนเสยงและหรอภาพใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระท าขน ดงตอไปน

(1) ท าซ าหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานดงกลาว

ซงในสวนทเปนงานโสตทศนวสดหรองานภาพยนตรหรองานสงบนทกเสยง นนไดแยกออกจากการละเมดของงานทวไป ซงในกรณของงานโสตทศนวสดหรองานภาพยนตรหรองานสงบนทก เสยงในการแสดงออกใหปรากฏออกมาในรปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปน ในรปแบบของเสยง หรอภาพ หรอทงเสยงและภาพในเวลาเดยวกนซงในหลกของมาตรา 28 นไดใหลกษณะของการละเมดไววา “ไมวาจะเปนสวนของเสยงหรอภาพ”

ซงจะแตกตางไปจากงานทวไปเนองจากการละเมดเพยงเสยงหรอภาพจากงานอนมลขสทธกถอวาเปนการละเมดลขสทธแลว เชน การบนทกเสยงเพลงจากภาพยนตรแมวาภาพยนตรจะมทงภาพ

39 ไชยยศ เหมะรชตะ, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, 195. 40 เรองเดยวกน. 41 มาตรา 28 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

23

และเสยงกตาม แตการบนทกเสยงเพลงใสแถบบนทกเสยงเพยงอยางเดยวนนเปนการละเมดลขสทธในสวนของเพลงเทานนแตกใหถอวาเปนการละเมดในงานภาพยนตรทงหมดแลว 3) การละเมดลขสทธแกงานแพรเสยงแพรภาพ

ซงงานแพรเสยงแพรภาพนนคอ งานทน าออกสสาธารณชนโดยวธการแพรเสยงทางวทยกระจายเสยง การแพรเสยงและหรอภาพทางวทยโทรทศน หรอโดยวธอยางอนอนกระท าในลกษณะเดยวกน42 ซงลกษณะของการละเมดงานแพรเสยงแพรภาพ ดงน - การจดท าโสตทศนวสด คอการกระท าทเปนการบนทกภาพจากรายการโทรทศนดวยเครองมอทบนทกภาพลงในวสดใด ๆ เชน บนทกภาพรายการสารคดจากชองเคเบลทว หรอกรณของการจดท าสงบนทกเสยง เชน บนทกเพลงจากการแสดงดนตรทออกอากาศทางสถานโทรทศนลงในแถบบนทกเสยง และในสวนของการจดท างานแพรเสยงแพรภาพ เชน การถายทอดสญญาณตอไปจดอนโดยเครองมอทใชในการถายทอดไมวาจะเปนการกระท าเพยงเสยงหรอภาพ หรอทงภาพและเสยง - การแพรเสยงแพรภาพซ า คอการทท าซ าในลกษณะของการน างานทเคยแพรเสยงแพรภาพมาแลวโดยน ามาแพรภาพซ าอกโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ไมวาจะเปนเพยงบางสวนของงานกตาม - การจดใหประชาชนฟงหรอรบชมงานแพรเสยงแพรภาพโดยเรยกเกบเงนหรอเปนไปในทางการคา โดยการกระท าอนเปนการละเมดแกงานแพรเสยงแพรภาพนน ตามพระราชบญญตลขสทธ มาตรา 29 “ไดระบถงการกระท าอยางใดอยางหนงแกงานแพรเสยงแพรภาพอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ”43 ทไดกระท าตองานขางตนทกลาวมาโดยระบวาเปนการละเมดในงานแพรเสยงแพรภาพ 4) การละเมดลขสทธแกโปรแกรมคอมพวเตอร โปรแกรมคอมพวเตอร คอ ค าสง ชดค าสง หรอสงอนใดทน าไปใชกบเครองคอมพวเตอร เพอท าใหเครองคอมพวเตอรสามารถท างานไดหรอเพอใหไดรบผลอยางหนงอยางใดไมวาโปรแกรมจะมลกษณะอยางใด ซงตามพระราชบญญตลขสทธ มาตรา 30 ไดระบถงการละเมดลขสทธโปรแกรมคอมพวเตอรไววา “การกระท าอยางใดอยางหนงแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ”44 ซงเปนการกระท าดงน (1) การท าซ าหรอดดแปลงโปรแกรมคอมพวเตอร คอการท าซ าโปรแกรมคอมพวเตอรซงไดแก การคดลอก หรอการท าส าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรในสวนทเปนสาระส าคญ

42 ไชยยศ เหมะรชตะ, ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา, 198. 43 มาตรา 29 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 44 มาตรา 30 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

24

ของโปรแกรมคอมพวเตอรโดยไมมลกษณะการท าขนมาใหมไมวาทงหมดหรอเพยงบางสวน ในสวนของการดดแปลงเปนในลกษณะทไดท าการปรบปรงแกไขเพมเตมโปรแกรมคอมพวเตอรในสวนทเปนสาระส าคญซงไมมลกษณะของการจดท าขนมาใหม (2) การเผยแพรตอสาธารณชนในงานโปรแกรมคอมพวเตอร คอการทไดน าเอาโปรแกรมคอมพวเตอรใหปรากฏตอสาธารณชน เชน การน าเอาโปรแกรมคอมพวเตอรไปแสดงตอสาธารณชนใหไดรบชม (3) การใหเชาตนฉบบหรอส าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โดยการน าตนฉบบหรอส าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรทมลขสทธอนชอบดวยกฎหมายไปท าการใหเชา เพอใชงานตอโดยไมไดรบอนญาตซงเปนการกระทบตอสทธของเจาของลขสทธอนเปนการกระท าทละเมดลขสทธ

2.5.2 การละเมดลขสทธโดยออม การละเมดลขสทธโดยออมนนเปนการละเมดทไมใชการละเมดลขสทธในทางตรงอยาง

มาตรา 27 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 แตการกระท าดงกลาวนนถอวาเปนการละเมดตาม มาตรา 31 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ซงถอวาเปนมาตรการในการลงโทษผทใหความรวมมอและใหความชวยเหลอในการกระท าอนเปนการละเมดลขสทธ ดงความในมาตรา 31 “ผใดรอยแลวหรอมเหตอนควรรวางานใดไดท าขนโดยละเมดลขสทธของผอนกระท าอยางใดอยางหนงแกงานนนเพอหาก าไร ใหถอวาผนนกระท าการละเมดลขสทธ”45ถาไดกระท า ดงตอไปน

(1) ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซอ หรอเสนอใหเชาซอ (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) แจกจายในลกษณะทอาจกอใหเกดความเสยหายแกเจาของลขสทธ (4) น าหรอสงเขามาในราชอาณาจกร ซงในลกษณะของโทษตามมาตรา 31 นนเปนลกษณะของโทษในการละเมดทางออม ในการ

ลงโทษผชวยขาย จายแจก ใหเชา ในงานอนมลขสทธซงในลกษณะของความผดในการละเมดลขสทธในทางออมนนม ดงน

- การขาย มไวเพอขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซอ เสนอใหเชาซอ โดยไมจ าเปนจะตองมการซอ เชา เชาซอ เพยงแตไดมการเสนอในลกษณะตาง ๆ กเปนการละเมดลขสทธแลว

- การเผยแพรตอสาธารณชน เปนการท าใหปรากฏโดยการ แสดง บรรยาย การสวด บรรเลง การท าใหเกดภาพเสยงและหรอภาพปรากฏ กอใหเกดการจ าหนายโดยวธทไดจดท าไปในทางคาก าไร เชน การทแสดงในงานบรรเลงเพลงโดยมเจาของลขสทธคอ นายเอ แต นายบ ไดท าการบนทกเสยงจากผลงานบรรเลงเพลงของ นายเอ ลงวสดบนทกเสยงโดยละเมดลขสทธ แลวตอมา นายซ ไดน าเอา

45 มาตรา 31 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

25

ผลงานบรรเลงเพลงท นายบ ไดบนทกไวไปเปดใหกบประชาชนฟง ซงถอวา นายซ ไดละเมดลขสทธของ นายเอ แลว

- การแจกจายในลกษณะทอาจจะสรางความเสยหายแกเจาของลขสทธ ซงจะตองเปนลกษณะในทางทอาจจะสรางความเสยหายแกตวเจาของลขสทธ โดยเปนการแจกจายในจ านวนมากพอทจะถอวาสรางความเสยหายกบเจาของลขสทธ หากเปนการแจกจายเลกนอยไมถอวาเปนการละเมด เชน การแจกจายกนในลกษณะภายในครอบครวไมเปนการละเมดลขสทธ หากเปนการแจกจายในจ านวนทมากพอทจะท าใหเกดความเสยหายแกเจาของลขสทธ เชน การพมพแจกในงานวนเกด งานแตงงาน แจกลกคาในทางธรกจไมวาการแจกจายดงกลาวจะมคาตอบแทนหรอไม กถอวาเปนการละเมดลขสทธแลว

- การน าหรอสงเขามาในราชอาณาจกรเพอหาก าไร นอกเหนอจากการน าไปใชเปนการสวนตว

บทท 3 ลขสทธมกตลก

ลขสทธในมกตลกนนอาจเกดจากการแสดงตลกโดยการใชมกตลกในการแสดงและมการนา

มกตลกทถกคดคนขนจนถงขนเปนงานอนมลขสทธไปใชในการแสดง หากเกดปญหาการนามกตลกอนมลขสทธไปใชในเชงพาณชย และไดนาเอามกตลกทควรไดรบความคมครองลขสทธของเจาของมกตลกไปใชโดยไมไดรบอนญาตนนจะเปนการละเมดในสวนของลขสทธในตวมกตลกนนหรอไม ตามปญหาดงกลาวในประเทศไทยนนยงไมมเกณฑของความคมครองในสวนของมกตลกวางานทเกดจากความคดสรางสรรคมกตลกถงขนใด จงจะไดรบความคมครองในลขสทธซงหลกของงานอนมลขสทธนนหลกสาคญคอการสรางสรรคขนมาและไดมการแสดงออกทางความคดของงานทไดสรางสรรคขนมา 3.1 ลขสทธของมกตลก

ลขสทธนนตามกฎหมายลขสทธในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 นนคอ“สทธแตเพยง ผเดยวทจะกระทาการใด ๆ ตามพระราชบญญตนเกยวกบงานทผสรางสรรคไดทาขน”1 ซงตามหลกของกฎหมายลขสทธนนมจดมงหมายทจะใหความคมครองแกผทสรางสรรคผลงานซงเปนการสรางสรรคผลงาน ในสวนของมกตลกนนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคจนไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธไทยจะตองพจารณาตามหลกกฎหมายลขสทธไทย ไมวามกตลกในการแสดงนนจะเปนการนาเสนอมกตลกดวยวธการและรปแบบใด ๆ ซงในลกษณะของการทจะไดรบการการคมครองลขสทธนนจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคงาน ซงกฎหมายลขสทธของไทยไดกาหนดใหความคมครองไวโดยจะตองเปนการสรางสรรคผลงานทมระดบของความพยามทมากเพยงพอ และจะตองอาศยความเพยรพยามและอตสาหะมากพอทจะไดรบลขสทธ โดยตองเปนการสรางสรรคทเกดขนจากตนเองไมไดมการคดลอกหรอดดแปลงงานจากงานอนมลขสทธอน โดยไมจาเปนตองมความใหมแตจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตนเองและไดแสดงผลงานทเกดจากความคดสรางสรรคออกสสาธารณชน ซงตามความเปนจรงในการสรางสรรคมกตลกทเกดขนและไดถกนาเสนอออกมาไมวาในรปแบบใด ๆ ซงนนกถอไดวาเปนการแสดงออกซงความคดในการสรางสรรคงานสสาธารณชนแลว ไมวาจะเปนในรปแบบของการแสดงตลกบนเวทการแสดงตาง ๆ หรอทางโทรทศนหรอชองทางผานสอออนไลนตาง ๆ ซงลขสทธในมกตลกทไดเกดจากการสรางสรรคของผคดหรอทาการ

1 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

27

สรางสรรคมกตลกในการแสดงตาง ๆ กถอไดวาเปนสทธของผสรางสรรคทจะนาไปใชในทางพาณชยและทาใหเกดประโยชนแกผสรางสรรคงานทเปนมกตลก

3.1.1 ลขสทธของมกในการแสดงตลก ลขสทธนนเปนสทธในทางทรพยสนทางปญญาทถอวาเปนสทธแตเพยงผเดยวของผสรางสรรคงานอนเกดจากความรความสามารถและสตปญญาดวยความวรยะอตสาหะของตวผสรางสรรคเอง หากการแสดงตลกทมลกษณะนาเอามกตลกทเกดจากการสรางสรรคขณะทนททนใด หรอเกดจากการเตรยมการในบทการแสดงแลวมการแสดงออกมากถอวาเปนการแสดงในผลงานสรางสรรคเชนกน ในความหมายของนกแสดงตามพระราชบญญตลขสทธ มาตรา 4 ใหความหมายวา “นกแสดงหมายความวา ผแสดง นกดนตร นกรอง นกเตน นกราและผซงแสดงทาทาง รองกลาว พากย แสดงตามบทหรอในลกษณะอนใด”2 ดงนนนกแสดงตลกจงอยในความหมายของนกแสดงตาม มาตรา 4 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

ดงนนการแสดงตลกโดยใชมกตลกทเกดจากการสรางสรรคทถงขนเปนงานอนมลขสทธแลว ไมวาจะเกดจากวธการคดคนในลกษณะใดกลวนเกดจากการสรางสรรคจากผคดคนมกตลกอนเปนการสรางสรรคผลงานในการแสดง หากจะกลาวถงการใชมกตลกในการแสดงนนมการนาเสนอหลากหลายวธในการแสดงออกมา เชน

- การแสดงตลกโดยการใสมกตลกลงเขาไปในบททแสดงโดยใชมกตลกทเกดจากการสรางสรรคในตวมกตลกทแยกออกจากตวบทแสดง เนองจากมกตลกทใชบทแสดงบางมกตลกนนเปนมกทใชกนแพรหลายอยแลวและไดมการนาเอามกนนไปใชในการแสดงตลกอยางแพรหลาย แตอาจนาไปปรบใชใหเขากบบทละครหรอบทภาพยนตร เชน ในภาพยนตรเรองบานฉนตลกไวกอนพอสอนไว ในมกตลกไมสบายทกลาววา “ปวดหว ตวรอน กนไมได นอนไมหลบ กระสายกระสบ ตบพการ อาหารไมยอยลนกรอย ทานอาหารไมรรส ทองอดไมตด มกรดในลาไส หายใจเมนเหมน เชาเยนอาเจยน วงเวยนศรษะ ถายอจจาระไมยอมออก หวเขาขอศอกถลอก มเมดผดผนคน ความดนโลหตสง ๆ” ซงมกตลกนเปนการนามาใชจากมกตลกททาการแสดงมานานแลว แตไดนาเอาไปปรบใชในบทภาพยนตร หรอมกตลกในภาพยนตรเรองแสบสนท ศษยสายหนา โดยเปนมกตลกของแอนนา ชวนชน โดยกลาวในบทวา “มนาแดงจะกนนาสม มนาสมจะกนนาแดง มไอโนนจะกนไอน มเปปซจะกนโคลา มแฟนตาจะกนสไปร จะกนอะไรกนนก…” ซงหากนาหลกของการสรางสรรคของกฎหมายลขสทธมาใชนน กจะถอวามกตลกดงกลาวนนเปนมกทเกดจากการสรางสรรคงานอนเกดจากความรความสามารถและสตปญญาดวยความวรยะอตสาหะของตวผสรางสรรค ซงเขาหลกเกณฑของการไดรบความคมครองในลขสทธเพราะงานสรางสรรคมกตลกดงกลาวเขาหลกเกณฑของงานทควรไดรบ

2 เรองเดยวกน.

28

ความคมครองลขสทธ โดยเกดจากการสรางสรรคทมลกษณะเปนเหมอน กลอน ในประเภทของงานวรรณกรรม

- การแสดงตลกในรายการโทรทศนในลกษณะตาง ๆ โดยเปนการแสดงตลกในชวงใดชวงหนงของรายการประเภทวาไรตทมการนาเอาคณะตลกตาง ๆ มาทาการแสดงในรายการ ซงในการแสดงตลกประเภทนจะเปนการแสดงเหมอนการแสดงบนเวทการแสดงตลกในคาเฟทเปนการแสดงโดยการใชมกตลกทคดและสรางสรรคขนในขณะทาการแสดง ซงการใชมกตลกในลกษณะดงกลาวนอาจจะมทงมกตลกทถงขนเปนมกทไดรบความคมครองลขสทธ หรอบางมกตลกกอาจจะเปนมกตลกทไดใชกนมานานแลวจนไมรวาผใดเปนผทสรางสรรคมกตลกดงกลาว หรอไมกเปนเพยงคาพดมกตลกทไมถงขนทจะไดรบความคมครองลขสทธ ซงมกตลกทใชนนหากพจารณาตามกฎหมายลขสทธไทยมกตลกทจะไดรบการคมครองในลขสทธนนจะตองเปนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคจนถงขนทจะไดรบลขสทธตามมาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

- การแสดงตลกโดยการแสดง Stand Up Comedy ซงเปนการดาเนนการแสดงโดยผทาการแสดงเพยงคนเดยวในการพดเรองราวตาง ๆ โดยเปนการพดเลาเรองราว โดยการใสมกตลกในการเลาเรองราวซงสวนใหญเปนการเตรยมการจากบทในการแสดง มกตลกตาง ๆ นนเกดจากการนาเหตการณตาง ๆ มาพดในแงมมทเปนเรองตลกและเปนลกษณะของการพดจกกดเพอใหเกดเปนมกตลก ซงมกตลกใน Stand Up Comedy นจะเกดจากการคดและสรางสรรคของตวผแสดงเองหรอทมงานในการแสดงโดยเปนการสรางสรรคผลงาน หากพจารณามกตลกในการแสดง Stand Up Comedy นถอวาเปนงานทเขาหลกเกณฑของงานสรางสรรคตามมาตรา 4 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทใหคานยาม “ผสรางสรรค หมายความวา ผทาหรอผกอใหเกดงานสรางสรรคอยางใดอยางหนงทเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน”3โดยการสรางสรรคงานอนมลขสทธนนจะตองเปนงานทเกดจากผสรางสรรคไดรเรมโดยการใชสตปญญาความร ความสามารถ และความวรยะอตสาหะของตนเองในการสรางสรรค โดยไมลอกเลยนงานของผอน โดยงานทสรางสรรคตองเปนงานตามประเภททกฎหมายลขสทธใหคมครอง โดยผสรางสรรคจะไดรบความคมครองทนททสรางสรรคโดยไมตองจดทะเบยน4

- มกตลกทใชทาทางในการแสดงเปนมกเฉพาะตวอยางหนง โดยเปนการสรางบคลกทาทางในการแสดงตลกททาใหเกดอารมณขนเมอแสดงทาทาง ซงทาใหเกดเปนมกตลกในลกษณะทเปนมกตลกเฉพาะตวของนกแสดงตลกแตละบคคลทมลกษณะเฉพาะตวของผแสดงเอง ซงถอเปนมกในการ

3 เรองเดยวกน. 4 กรมทรพยสนทางปญญา, ลขสทธ [Online], 17 กนยายน 2556. แหลงทมา

https://www.ipthailand.go.th/index.php?option=com_content&view=article&id=28&Itemid=308.

29

แสดงตลกอยางหนง เชน ทาทางในการแสดงตวตน มกตลกทใชทาทางประกอบ ในการพจารณาการใหความคมครองลขสทธมกตลกในการแสดงทาทางประกอบนจะตองพจาณาวาเปนงานในลกษณะของงานนาฏกรรมทกฎหมายลขสทธใหความคมครองไวหรอไม หากถงขนทเปนงานสรางสรรคจนไดรบความคมครองตามหลกเกณฑของลขสทธแลว มกตลกทใชทาทางในการแสดงกจะไดรบความคมครองในลขสทธเชนเดยวกบมกตลกประเภทอน

3.1.2 หลกเกณฑของงานทไดรบความคมครองดานลขสทธมกตลก การสรางสรรคมกตลกนนเกดจากทงตวผแสดงตลกเองและทมงานในการแสดงตลกโดย

ลกษณะของมกตลกนนจะมความแตกตางออกไปตามประเภทของการแสดงและบทบาทในการแสดง ซงมทงมกตลกทเกดจากการเตรยมการโดยเปนบทในการแสดง หรอแมกระทงมกตลกทใชอยกนเปนประจาในการแสดงตามเนอหาทผแสดงตลกไดปเรองราวในการแสดงเอง รวมไปถงมกตลกทเกดจากการคดในขณะทาการแสดงในเวลานน

โดยการแสดงตลกนนเปนสวนสาคญของสอดานบนเทง เนองจากการแสดงตลกและการใชมกตลกประกอบในการดาเนนรายการตาง ๆ มสวนทชวยเรยกการตอบรบของผชมเปนอยางมากในการสรางความบนเทงจนแทบจะมการแสดงตลกหรอการใชมกตลกทก ๆ รายการบนเทง เนองจากมการนามกตลกในการแสดงมาใชอยางหลากหลายรปแบบ ดงนนหลกในการใหความคมครองดานลขสทธของมกตลกควรนาหลกการสรางสรรคงานตามกฎหมายลขสทธของไทยมาใช ซงหลกเกณฑของงานทจะไดรบความคมครองดานลขสทธมกตลกนนควรทจะสอดคลองกบหลกของการสรางสรรคผลงานตาม พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ซงระดบการสรางสรรคของงานทไดรบความคมครองในลขสทธของมกตลกนน มกตลกนนจะตองเปนมกตลกทเกดจากการคดคนจนถงระดบทใช ความสามารถ ความพยาม จนถงขนทเรยกวาสรางสรรคหรอมรายละเอยดของมกตลกและมเนอหาเปนเรองเปนราว ไมใชมกตลกทเกดจากการพดคยกนทว ๆ ไปในระดบทเปนความเคยชนของชวตประจาวน และไมไดเกดจากความพยามในการสรางสรรคมกตลกทมเนอหาในมกทมปรมาณไมมากพอหรอเปนเพยงคาพดตลก ๆ ในบรบทของการสนทนา แตหากจาตองเปนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคของตวผสรางสรรค ทเกดจากการคดคนมกตลกนนโดยมกตลกนนจะตองไมเปนการไปลอกเลยนผลงานอนของผสรางสรรคอน ซงมกตลกนนจะตองแสดงออกโดยการนามกตลกนนแสดงออกตอสาธารณชนใหไดรบทราบถงการสรางสรรคในมกตลกนนไมวาจะเปนการแสดงออกโดยวธการใด ๆ เชน การแสดงตลกทใชมกตลกทสรางสรรคขนในการแสดงหรอการแสดงออกของมกตลกโดยการเขยนมกตลกผานสอออนไลนตาง ๆ หรอในบทละคร ซงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดกาหนดหลกของการใหความคมครองดานลขสทธวามไดใหความคมครองในความคดของผสรางสรรคหากไมไดแสดงออกซงความคด โดยหลกของงานทจะตองแสดงออกซงความคดคอหลก “การคมครองลขสทธไมครอบคลมถงความคด หรอขนตอน กรรมวธหรอระบบ หรอวธใชหรอทางาน หรอ

30

แนวความคด หลกการ การคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตร”5 ซงการแสดงตลกโดยใชมกตลกทไดสรางสรรคขนจงถอวาเปนการแสดงออกซงความคดอยางหนง

เมอมการสรางสรรคและแสดงออกแลวจะตองเปนงานทกฎหมายกาหนดใหความคมครองลขสทธไว ตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 นงานสรางสรรคจะตองเปนงานทกฎหมายไดระบใหความคมครองไวดวยคอ “งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ไดแกงานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรคไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด”6เปนตน โดยการสรางสรรคมกตลกนนเปนงานสรางสรรคในลกษณะของงานตามการคมครองของกฎหมาย จะเหนไดชดในกรณของการเขยนบทมกตลกในการแสดงตลกทเกดจากการวางบทในการแสดงตลกและมการรบสงมกตลกกน ซงเปนในลกษณะของการเขยนมกตลกในลกษณะบทและเนอหาเปรยบเสมอนงานวรรณกรรมและไดทาการแสดงออกมาโดยการเขยนบททเปนมกตลกและไดมการแสดงออกใหบคคลอนไดรบรถงมกตลกดงกลาว หรอมกตลกทเกดจากการเขยนมกตลกและเรองราวตลกในบลอกทางอนเตอรเนตอยางเชน ตวอยางในเวบไซต siamjoke.com ซงเปนการเขยนมกตลกในลกษณะของการเลาเรองราวทขบขนโดยเปนการสรางสรรคและไดมการเผยแพรงานผานทางสอออนไลน 3.1.3 ปรมาณของมกตลกทไดรบความคมครองลขสทธ

ตามหลกของการไดรบความคมครองในลขสทธนนจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคโดยเกดจากความพยาม และวรยะอตสาหะโดยทไมเปนการคดลอกผลงานของผอน ซงในหลกของการสรางสรรคทไดรบความคมครองลขสทธมกตลกกใชหลกเชนเดยวกน โดยมกตลกทจะไดรบความคมครองลขสทธนนจะตองเกดจากการสรางสรรคและปรมาณของการสรางสรรคใหเกดเปนมกตลกจะตองมปรมาณทมากพอทจะไดรบความคมครอง และมกตลกทสรางสรรคดงกลาวตองไมเปนการลอกเลยนงานของผอน

ซงอาจสรปไดวามกตลกนนจะตองมความยาวและเนอหาทมปรมาณมากพอทควรจะไดรบความคมครองและจะตองเปนมกตลกทมลกษณะเปนเรองราว โดยทมกตลกนนจะตองไมเกดจากการคดลอกนาเอามกตลกของผอนมาใช หรอเปนมกตลกทนามาดดแปลงจะตองไมมความเหมอนกบมกตลกทมอยกอนจนมกตลกนนไมไดเกดจากการสรางสรรคของตวผสรางสรรคเอง หรอแมกระทงมกทมลกษณะเปนกลอน กตองเกดจากการสรางสรรคทมลกษณะเปนงานประพนธดงเชน ตวอยางมกตลกทควรไดรบความคมครองในลขสทธ เชน

5 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 6 เรองเดยวกน.

31

มกตลกทมลกษณะเปนเรองราว อยางมกตลกทเปนการเลาเรอง ซงเปนเรองราวเกยวกบเดกอาย 5 ขวบ “เดก 5 ขวบทเกดการอจฉานองทเพงเกดมาใหมวาไมมใครสนใจตนเอง จงเกดความคดทจะฆานอง เมอแมของตวเองนอนหลบจงคดแผนการแอบเอายาพษไปทาทหนาอกของแม เมอตนเชามาคดวานองของตนตองตายแนน แตปรากฏวากลบพบพอของตวเองตาย”7 โดยในลกษณะของมกตลกดงกลาวนนมความยาวและเรองราวทมปรมาณมากพอทมลกษณะเทยบเทากบงานวรรณกรรมตาม พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 ซงระบไวใหถอวาเปนงานลขสทธ โดยงานทเกดจากการสรางสรรคมกตลก ดงกลาวนเกดจากการสรางสรรคทมาจากความวรยะอตสาหะ ในการสรางสรรคมกตลกและมปรมาณและความยาวในการสรางสรรคมากพอทจะไดรบความคมครองดานลขสทธ เชน มกตลกในสอออนไลนในเวปไซต siamjoke.com

“ณ รานเหลาแหงหนง เพอน: น ๆ ลอยลปสตกเตมเสอเองเลย ถาเมยเองเอาเสอไปซก ไมโดนเมยตบเหรอเนยะ? ผม: โถเอยย!! ดดวย วาขาเปนใคร? เพอน: โฮ…เองเปนคนไมกลวเมยเหรอ ผม: เปลา…ตเปนคนซกผา..”8 โดยในลกษณะทกลาวมาน มลกษณะทเปนการสรางสรรคทเปนเรองราวในลกษณะการเลา

เรองเปนขนตอนในการสรางใหเกดความตลกขบขน และมความยาวมากพอทจะไดรบความคมครองลขสทธ เนองจากเกดจากการสรางสรรคทถงขนทใชความวรยะอตสาหะและมปรมาณในงานมากพอทจะเปนงานสรางสรรคตามหลกกฎหมายลขสทธไดและไมเปนงานทเปนมกตลกทพดตดปากทวไป หรออยางในกรณของมกตลกทมลกษณะเปนกลอนทสรางความตลกขบขนอยางมกตลก

เบรกสะบด ครทชเสยเกยรหลด เครองสะดด เพลาหลก สลกหาย หวเทยนบอด ยางแฟบ แหนบตาย ไดไมจาย ไฟไมชารจ สตารทพง

โดยในกรณของมกตลกดงกลาวน เปนกลอนมลกษณะของการสรางสรรคในลกษณะการประพนธ กาพย กลอน ซงเปนงานสรางสรรคทกฎหมายลขสทธนนไดใหความคมครองไวและการสรางสรรคกลอนมกตลกดงกลาว ยงเปนการสรางสรรคทเกดจากความพยามในการเรยบเรยงแตงขน โดยมความยาวและรายละเอยดทมากพอทจะไดรบความคมครอง

7 มกตลกคณะตลก โนต เชญยม [Online], ม.ป.ป. แหลงทมา

https://www.youtube.com/watch?v=ottTVfXdtIg. 8 Siamjoke, เรองตลก มกตลก เรองฮา ๆ [Online], ม.ป.ป. แหลงทมา http://www.siamjoke.com/.

32

ตวอยางของมกตลกทไมถงขนไดรบความคมครอง มกทจะไดรบความคมครองในลขสทธนนจะตองไมใชมกตลกทเปนเพยงคาพดตลกตดปากทวไปอยางมกทเปนคาพดวา “ไวพจน เพชรตะพด ไวพจน เพชรตะพด...เอย ไวพด ผดจะพจน...เอย” ซงมกดงกลาวนเปนเพยงคาพดตดปากททาใหเกดความขบขนเทานน ซงไมมความยาวและเนอหาทมากพอทจะไดรบความคมครองลขสทธได เนองจากยงไมถงกบเปนการสรางสรรคทใชความวรยะอตสาหะมากพอทจะถอวาเปนการสรางสรรคงานตามความหมายของกฎหมายหมายลขสทธไทยได เนองจากไมไดแสดงใหเหนถงความพยามหรอใชวรยะทมากพอทจะสรางสรรคงานใหถงขนเปนงานสรางสรรค ทจะไดรบความคมครองในกฎหมายลขสทธได หรอเปนเพยงคาพดททาใหเกดความตลกขบขนอยาง เชน “ตลาด อ.ต.ก. มาจากคาวา เอเวอรตง เกนราคา”9 “เรยกยามวาซเคยวรตหรอการด ยามจะตงใจโบกรถ”10 “เวลาสงอาหารไวนานแลวยงไมไดสกท ใหพดวาไมเอาจะไดเรว”11 โดยการพดในลกษณะนเปนในลกษณะเพยงคาพดททาใหเกดความตลกขบขนเทานน ไมไดเกดจากการสรางสรรคทมความวรยะมากพอทจะเปนงานสรางสรรคทไดรบความคมครองลขสทธ เนองจากมกตลกทเปนเหมอนคาพดตดปากในเชงเปรยบเทยบหรอการยกตวอยางในเหตการณในชวตประจาวนแลวนามาพดในเชงตลกขบขนนน ไมไดเกดจากการสรางสรรคในงานมากพอทจะไดรบความคมครองลขสทธ

3.1.4 การน ามกตลกทมลขสทธไปใช หากเกดประเดนการนามกตลกไปใชในการแสดงหรอนาเอาไปใชในการนาเสนอรปแบบ ตาง ๆ โดยไมไดรบอนญาต ซงเปนการนามกตลกทไดรบความคมครองลขสทธไปใชหาผลประโยชนในดานทเปนประโยชนในเชงพาณชย เชน กรณของการนาเอามกตลกทเกดจากการนาเสนอผานสอออนไลน โดยวธการนาเสนอมกตลกดวยการเขยนเลาเรองราวทเปนการเสนอมกตลกขบขนของตนเองผานการเขยนเรองราวและขอความทไดสรางสรรคผลงานจนมากพอทจะไดรบความคมครองลขสทธ งานดงกลาวกยอมเปนงานอนมลขสทธ ดงเชนกรณของมกตลกทไดทาการเผยแพรในบลอกสวนตวหรอเวบไซตตาง ๆ แลวมบคคลอนนางานสรางสรรคมกตลกนนไปใชโดยไมไดรบอนญาต ในทางทเปนไปเพอหาประโยชนและเกดผลกระทบกบเจาของลขสทธมกตลก โดยปญหาในลกษณะแบบนอาจเกดขนได แตการใหความคมครองในสวนของลขสทธมกตลกนนยงไมมกรอบในการใหความคมครองอยางชดเจน ทงยงไมมปญหาการฟองรองในเรองราวของการนามกตลกของผอนไปใช

9 Siamzone.com, ค าฮตตดปากมาจากผชายชอโนตอดม [Online], 4 พฤษภาคม 2552. แหลงทมา

https://www.siamzone.com/board/view.php?sid=980013. 10 เรองเดยวกน. 11 เรองเดยวกน.

33

เนองจากทกคนคดวามกตลกนนไมใชงานทเปนทรพยสนทางปญญา แตหากพจารณาตามหลกเกณฑของการไดมาซงลขสทธตามหลกของการไดมาซงลขสทธแลว มกตลกบางมกกควรเปนมกทไดรบความคมครองในดานลขสทธเชนเดยวกบงานอนมลขสทธอน ๆ ปญหาหลกของการใหความคมครองลขสทธของมกตลกนนคอเกณฑในการพจารณาการใหความคมครองวาใชหลกใดในการพจารณา มกตลกทมลกษณะเชนใดทควรไดรบความคมครองจะตองสรางสรรคมกตลกถงขนระดบใด จงจะไดรบความคมครองใหเปนงานอนมลขสทธตามกฎหมายลขสทธ และเมอเกดการคมครองในงานลขสทธของมกตลกแลวการทจะนามกตลกไปใชอยางไรจงจะเกดความเปนธรรมกบทงตวผสรางสรรคมกตลกและผทนามกตลกไปใชแบบใดจงเกดความเปนธรรม

การนามกตลกทมลขสทธไปใชนนจะตองไดรบอนญาตจากผเปนเจาของลขสทธ ซงเจาของลขสทธมสทธทจะกระทาการใดกไดในงานอนเปนลขสทธของตนโดย มาตรา 15 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 บญญตในลกษณะทวา “เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน

(1) ทาซาหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอสาเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสง

บนทกเสยง (4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน (5) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (1) (2) หรอ (3) โดยจะกาหนดเงอนไขอยางใดหรอไมกได แต

เงอนไขดงกลาวจะกาหนดในลกษณะทเปนการจากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได”12 โดยในการนามกตลกทมลขสทธไปใชจะตองไดรบการอนญาตจากเจาของลขสทธเสยกอน แต

กมกรณของขอยกเวนในการนาไปใชในมาตรา 32 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 “การกระทาแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตามพระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ”13 ซงในลกษณะของการนามกตลกเดมทมลขสทธไปเปนแนวคดในการสรางงานขนใหมนนจะตองไมเปนการนาสวนสาระสาคญของงานลขสทธเดมไปใช หากเปนเพยงแคนาแนวคดหรอเหตการณในลกษณะขอเทจจรงทวไปมาทาการสรางสรรคขน ยอมไมถอเปนการละเมดลขสทธ ดงตวอยางของการสรางสรรคเพลง

โดยเพลงซงมลกษณะในเนอหาเปนเพลงเกยวกบความรกทถกแตงขนและไดรบลขสทธ หากมบคคลอนนาเนอหาของเพลงทมสาระสาคญในเพลงนนไปใชโดยไมไดรบอนญาตยอมเปนการละเมด

12 มาตรา 15 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 13 มาตรา 32 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

34

แตหากเปนการสรางสรรคเพลงทมเนอหาเกยวกบความรกนน คนทแตงเพลงเนอหาเกยวกบความรกไมมสทธทจะหามไมใหบคคลอนแตงเพลงเรองราวเกยวกบความรก เนองจากเปนสวนของขอเทจจรงและเรองราวทวไปททกคนสามารถทจะใชเนอหาในทานองทเปนเรองราวตาง ๆ ได ซงมกตลกกเชนกนหากมผสรางสรรคมกตลกทเกยวกบสงคม การเมอง เหตการณตาง ๆ สภาพดนฟาอากาศ อยแลว และมบคคลอนมาทาการสรางสรรคมกตลกในลกษณะเรองราวเดยวกนกสามารถกระทาได

กรณการหยบยกมกตลกเกามาท าการดดแปลงเปนมกตลกใหม หากเปนกรณของการหยบเอามกตลกเกา ๆ มาทาการดดแปลงแลวนามาสรางสรรครวมกบมกตลกทสรางสรรคขนมาใหม โดยไมไดนาเนอหาสาระสาคญในมกตลกเกามาใชกไมเปนการละเมดลขสทธ ซงในกรณของการนามกตลกเกามาใชนน จะตองไมเปนการหยบเอาเนอหาทเปนสวนสาคญในงานเกามาใชและจะตองไมมปรมาณงานอนมลขสทธทมากเกนไป หรอหากกรณนาสาระสาคญในสวนของมกตลกเกาทมลขสทธนามาดดแปลงจนเกดเปนงานใหม เมอนาเอาสวนของงานเกาออกแลวจะตองไมทาใหงานทเกดขนใหมนนไมมความหมาย อยางกรณมกตลกทมประเดนปญหากนในสหรฐอเมรกา ของ Robert Kaseberg กบ Conan O’Brien โดยจะขอยกตวอยางมกตลกของทงสองคนมาทาการเปรยบเทยบกน

Robert Kaseberg: “ตอนน อนสาวรยวอชงตนสนกวาทคดกนไว 10 นว อยางวานะ พอหนาหนาว อนสาวรยกหด”

Conan O’Brien: “มรายงานสารวจพบวาอนสาวรยวอชงตนสนลง 10 นว แนนอนครบ เราโทษอากาศหนาว” โดยทงสองมกตลกนเปนมกตลกทเปนการเลาเรองราวทมลกษณะทเปนเรองราวในลกษณะสาระสาคญของงานเหมอนกน โดยหากนาสวนทเปนสาระสาคญในเนอเรองของอนสาวรยวอชงตนเกดมขนาดสนลงออก กจะทาใหมกตลกดงกลาวไมสามารถทจะสอความหมายในงานสรางสรรคไดซงหากมมกใดมกหนงเปนตนฉบบมกทนามาเสนอภายหลงยอมเปนการละเมดในลขสทธ ทงนหากเปนกรณในการนามกตลกเกานามาดดแปลงหรอนามาใช แลวไมทราบถงวามกตลกทนามานนไมปรากฏหรอไมทราบถงตวเจาของลขสทธ มกตลกนนกจะตกเปน Public Domain โดยหลกแลว Public Domain ถอวางานลขสทธนนเปนผลงานสาธารณะและเปนผลงานทไมไดรบความคมครองในกฎหมายลขสทธบคคลอนสามารถนาไปใชได ซงตวอยางของงานทเปน Public Domain คอผลงานบท-ละครของ Shakespeare ผลงานของ Leonardo da Vinci โดยผลงานของศลปนทกลาวมานเปนงานทสรางสรรคมานานแลวจนความคมครองลขสทธงานสรางสรรคนนหมดไปนานแลว โดยลกษณะของงานทสรางสรรคมกตลกทไมทราบวาบคคลใดเปนผสรางสรรคกเชนกนยอมตกเปน

Public Domain

35

3.2 การใหความคมครองดานลขสทธ การใหความคมครองลขสทธแกผทสรางสรรคผลงานสรางสรรค ซงเปนหลกในการคมครองสทธทางลขสทธ โดยมวตถประสงคทจะใหผสรางสรรคผลงานไดรบความคมครองลขสทธเพอทจะปกปองผลประโยชนของตนและงานทไดทาการสรางสรรคขน โดยทผสรางสรรคเปนผมสทธแตเพยง ผเดยวในงานสรางสรรคของตน ในการทจะกระทาการใด ๆ กบงานสรางสรรคของตนเอง ซงในประเทศไทยนนใหความคมครองสทธในลขสทธกบตวเจาของลขสทธผทสรางสรรคผลงานตลอดไปจนทายาทของเจาของลขสทธอกดวย14

3.2.1 การใหความคมครองดานลขสทธในการน ามกตลกมาใชในการแสดง ในการแสดงตลกทใชมกตลกในการแสดงนนมมกตลกมากมายและหลากหลายในการแสดง

และประเภทของการแสดงตลกทแตกตางกนไป โดยการใชมกตลกนนหากเปนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคจนเปนผลงานอนสามารถเปนงานอนมลขสทธไดและไดรบการคมครองดานลขสทธในตวมกตลกแลวนน ภายหลงหากมผนาเอามกตลกไปใชโดยไมไดรบอนญาตไมวาจะเปนมกตลกในรปแบบใดผซงเปนผสรางสรรคงานมกตลกดงกลาว กควรทจะไดรบความคมครองในงานสรางสรรคอนเปนมกตลกของตนซงเปนงานอนมลขสทธของตนเอง โดยหลกของสทธในงานอนมลขสทธของเจาของลขสทธนน ตามมาตรา 15 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 กาหนดวา “เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยวดงตอไปน

(1) ทาซาหรอดดแปลง (2) เผยแพรตอสาธารณชน (3) ใหเชาตนฉบบหรอสาเนางานโปรแกรมคอมพวเตอร โสตทศนวสด ภาพยนตร และสง

บนทกเสยง (4) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน (5) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (1) (2) หรอ (3) โดยจะกาหนดเงอนไขอยางใดหรอไมกได แต

เงอนไขดงกลาวจะกาหนดในลกษณะทเปนการจากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได”15 โดยในกรณของมกตลกนนหากมบคคลทไมไดรบอนญาตใหนามกตลกทมลขสทธไปใชในการแสดงตอสาธารณะ โดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธกจะเปนการกระทาอนเปนการละเมดลขสทธแกตวเจาของลขสทธมกตลก ในกรณของการนางานอนมลขสทธเผยแพรตอสาธารณชนในลกษณะของการเผยแพรงานตอสาธารณชนนนคอการทนาเอางานอนมลขสทธกระทาใหปรากฏตอ

14 จรประภา มากลน, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, (กรงเทพฯ: วญชน, 2558), 100. 15 มาตรา 15 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

36

บคคลทมจานวนมาก แตในความหมายของบคคลจานวนมากนไมรวมถงบคคลทอยในครอบครว ซงการเผยแพรนเปนการทาใหปรากฏในลกษณะของการแสดง บรรยาย สวด บรรเลง16 หรอทาใหปรากฏดวยเสยงหรอดวยภาพหรอทงเสยงและภาพ ในการแสดงตลกโดยสวนใหญจะเปนการแสดงตอสาธารณชนซงจะมการแสดงตลกในลกษณะของการแสดงทหลากหลายรปแบบออกไป เชน การแสดงตลกบนเวทการแสดง การแสดงในลกษณะของ Stand Up Comedy การแสดงในลกษณะของละคร ภาพยนตร โดยเปนการใสมกตลกเขาไปในบทของเนอเรองและตวละคร โดยการแสดงตลกในรายการโทรทศนเปนลกษณะของการทาใหปรากฏตอสาธารณชนดวยการรบรในเนอหาทไดทาการแสดงออกไป ในการทาการแสดงตลกนนเนอหาของมกตลกทใชออกไปในการแสดงเปนการสอถงสาธารณชน ซงตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 4 ไดใหความหมายของการเผยแพรตอสาธารณวา “เผยแพรตอสาธารณชน17” หมายถงทาใหปรากฏตอสาธารณชนโดยการแสดง การบรรยาย การสวด การบรรเลง การทาใหปรากฏดวยเสยงและหรอภาพ การกอสราง การจาหนาย หรอโดยวธอนใดซงงานทไดจดทาขน หากการแสดงตลกโดยใชมกตลกอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาต โดยเปนการแสดงซงเปนความผดฐานละเมดตาม มาตรา 27 (2) ทบญญตวา “การกระทาอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระทาดงตอไปน (2) เผยแพรตอสาธารณชน”18

หากพจารณาในประเดนของบคคลทรบรในงานอนละเมดลขสทธทเผยแพรตอสาธารณชนบคคลทรบชมมากเพยงใดจงจะถอวาถงขนเรยกไดวาสาธารณชน เคยมประเดนทศาลองกฤษเคยไดวางหลกของคาวาสาธารณชนไววาขอบเขตเพยงใดจงเปนการเผยแพรตอสาธารณชน ซงเปนประเดนในการเปดเพลงดวยเครองเลนแผนเสยงใหกบคนงานมากกวา 600 คน ฟงซงศาลไดวางหลกใหถอไดวาเปนการเผยแพรตอสาธารณชนแลวตามหลกของศาลองกฤษ ดงนนการแสดงตลกโดยใชมกตลกทมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตยอมเปนการกระทาทเปนการละเมดลขสทธในมกตลกทมลขสทธ ในสวนกรณของบทในการแสดงทเปนมกตลกการทนาเอามกตลกทใชในการแสดงแลวนากลบมาใช หากมกตลกทนาไปใชมลขสทธอยแลว ไมวาจะเปนมกตลกทไดเขยนไวในบลอกทางอนเตอรเนตหรอเปนมกตลกทนาเอาไปทาการแสดงซงลวนเปนมกตลกทมลขสทธ เมอมการนามกตลกทมลขสทธไปใชโดยไมไดรบอนญาตกจะเขาหลกเกณฑของการทาซาหรอดดแปลงในงานอนมลขสทธ ทเปนการนาเอางานอนมลขสทธมาใชโดยมไดรบอนญาตจากตวเจาของลขสทธในมกตลกนน ซงเขาหลกเกณฑในการกระทาละเมดลขสทธตามมาตรา 27 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ท

16 จรประภา มากลน, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, 103. 17 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 18 มาตรา 27 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

37

บญญตวา “การกระทาอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา 15 (5) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระทาดงตอไปน (1) ทาซาหรอดดแปลง”19 โดยหลกพจารณาของการดดแปลงงานนนคานงถงสาระสาคญในตวงานโดยไมคานงถงปรมาณในงานทนามาดดแปลง หากแตตองเปนสวนทเปนสาระสาคญในตวงานนนจงจะเปนการดดแปลงงาน โดยการดดแปลงงานนนจะตองไมถงขนทจะทาใหเกดงานขนใหม ซงหากเปนงานทเกดขนใหมกอาจจะทาใหผททาการดดแปลงงานดงกลาวไดลขสทธในตวงานทเกดขนใหม ถาพจารณาในกรณของการนามกตลกทมลขสทธไปใชกบตวบทละครนน หากเปนเพยงมกตลกทใชเพยงสวนประกอบในตวเนอเรองเทานน กไมนาจะถงขนเปนการนางานทมลขสทธไปทาการดดแปลงเพราะในตวของบทละครนนกจะมสวนของบทประพนธในงานนนอยแลว หากแตเปนเพยงการเพมมกตลกในสวนของความบนเทงลงไป แตถาเปนกรณของเนอหาในมกตลกนนเปนสวนสาคญในตวบทละครและการดาเนนเรองนนกอาจจะถอไดวาเปนการดดแปลงงานทมลขสทธอาท เชน บททเปนการพดในการแสดงตลกหรอสอสารกบผชมอนมลกษณะทมสวนสาคญในการแสดง แลวนามกตลกทมลขสทธมาใชในบทละครซงเปนสวนอนเปนสาระสาคญในงานโดยมกตลกนนเปนสวนสาคญในบทละคร เชน คาพพากษาศาลฎกาท 9602/2554

ตวอยางคาพพากษาศาลฎกาท 9602/255420 คารองและทานองในทอนสรอยหรอทอนฮกเปนสาระสาคญของเพลง เมอเพลงเดกดอยใจดทจาเลยแตงขนมเนอรองคาวา “แกมของเธอจะแดง แดงเหมอนสแครอท” ในทอนสรอยและคาวา “ลา ลนลา” ในตอนทายเชนเดยวกบเพลงหนมดอยของโจทกซงเพลงหนมดอยของโจทกมคารองและทานองในทอนสรอยวา “ผม ผม ผม ผม ผม ผมเอาแครอทมาฝาก อยาก อยาก อยาก อยาก อยาก อยากใหเธอไดกน กน กน กน แครอท รางกาย ๆ แขงแรง แกมของเธอจะแดง แดงเหมอนสแครอท”ท ซงจาเลยรวมกนแตงคารองกบโจทกแตเพลงดงกลาวนนไมประสบความสาเรจทางดานการตลาด จงถอวาเพลงเดกดอยใจดทาซาและดดแปลงดวยการเลยนแบบและปรบปรงแกไขเพมเตมในสวนอนเปนสาระสาคญของทานองเพลงหนมดอยของโจทกโดยไมมลกษณะเปนการจดทางานขนมาใหมจนไดซงลขสทธ จงเปนการละเมดลขสทธในงานดนตรกรรมของโจทกตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 27(1)21

ซงตวอยางของประเดนปญหาดงกลาวนนถอวาคารองและทานองเปนสวนทเปนสาระสาคญในงานไมวาเพลงทมลขสทธจะเปนทรจกหรอประสบความสาเรจหรอไมกถอวาเปนงานทมลขสทธใน

19 เรองเดยวกน. 20 อรรพรรณ พนสพฒนา, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, พมพครงท 6 (กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2557), 77. 21 เรองเดยวกน.

38

งานดนตรกรรมแลวเมอจาเลยไดทาการดดแปลงงานดนตรกรรมดงกลาวจงถอวาละเมดงานอนมลขสทธในงานดนตรกรรม

3.2.2 เหตผลในการใหความคมครองลขสทธมกตลก การใหความคมครองในดานลขสทธของมกตลกนนกเพอทจะปกปองผลงานอนเปนงานท

สรางสรรคของเจาของลขสทธ โดยมงทคมครองในดานคณคาทางดานผลประโยชนในผลงานของผสรางสรรคมกตลก เนองจากในปจจบนนนการแสดงตลกมสวนสาคญในสอดานบนเทงตาง ๆ โดยมกตลกทใชในการแสดงนนมอยในสอบนเทงหลากหลายรปแบบ จงมการนามกตลกไปใชอยางแพรหลายทงมกตลกทไมถงขนไดรบความคมครองลขสทธหรอมกตลกทควรไดรบความคมครองลขสทธมกตลก ดงนนเพอเปนการสรางหลกในการพจารณาในการใหความคมครองแกมกตลกทมลขสทธ ในกรณทมขอถกเถยงกนเรองการนาเอามกตลกทไดรบความคมครองลขสทธของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต จากปญหาดงกลาวควรทจะกาหนดถงขอบเขตงานสรางสรรคในมกตลกวาการสรางสรรคและการใชมกตลกลกษณะใดถงขนไดรบความคมครองลขสทธในงานซงเปนมกตลก

หากมการกาหนดหลกเกณฑในการใหความคมครองอยางชดเจนจะเปนประโยชนในการพจารณาขอพพาท หากมการโตแยงกนในเรองของการนามกตลกตาง ๆ ไปใชโดยไมไดรบอนญาต ไมวาจะเปนการนาไปใชในการแสดงดวยวธการใดกตาม โดยมกตลกบางมกนนเปนงานสรางสรรคอนมลขสทธควรไดรบความคมครอง ดวยปญหาดงกลาวยงไมมกรณทชดเจนเกยวกบลขสทธมกตลกจงควรทจะวางหลกในการใหความคมครองใหเปนไปตามหลกของกฎหมายลขสทธไทยทงยงควรวางหลกใหสอดคลองกบหลกกฎหมายลขสทธระหวางประเทศ

ทงนเนองจากเหตผลของการใหความคมครองกเพอทใหความเปนธรรมแกผสรางสรรคมกตลกเพราะการสรางสรรคงานอนจะเกดเปนงานทไดรบความคมครองลขสทธไดนน จะตองใชความรความสามารถ สตปญญา และระยะเวลาทใชในการสรางสรรคผลงาน หากมบคคลนาเอาผลงานทมลขสทธไปใชโดยไมไดรบอนญาตกยอมไมเปนธรรมกบผสรางสรรคผลงานไมวาจะเปนดานคาตอบแทนทไดจากการสรางสรรคผลงานหรอการไดรบการยอมรบในสทธของผลงานของตวผสรางสรรคมกตลก รวมไปถงดานเศรษฐกจ หากมการนามกตลกทมลขสทธไปใชหาผลประโยชนโดยการนาเสนอในสอดานตาง ๆ จนเกดมลคาทมากขน และหากผสรางสรรคงานทไดใชความสามารถสตปญญาในการสรางสรรคนนไมไดรบความคมครองลขสทธมกตลกกเหมอนกบการสรางสรรคงานไปโดยเสยเปลาทาใหผสรางสรรคไมมแรงจงใจในการสรางสรรคงานใหม ๆ ใหเกดขน ถาหากมการสรางสรรคงานขนใหม ๆ กจะเปนประโยชนแกสงคมโดยรวม ดงนนผสรางสรรคกควรทจะไดคาตอบแทนหากมผนาเอามกตลกทมลขสทธไปใชนอกจากเจาของลขสทธเอง รวมไปถงเหตผลในดานของสงคมเนองจากการสอสารระหวางสอบนเทงกบผชมซงเปนตวบงบอกถงรากฐานของความเปนอยในสงคม เนองจากมกตลกทใชนนมกนาเอามาจากเหตการณตาง ๆ ในสงคมขณะนน หรอเปนมกตลกทมเฉพาะผทเปน

39

บคคลในวฒนธรรมทองถนเทานนทจะเขาใจขบขนในมกตลกและเขาถงในการแสดงตลกแบบนน ซงหากมองอยางเปนธรรมกบเจาของลขสทธมกตลกแลวมนเปนการใหความคมครองทางดานความคดของผสรางสรรคมกตลก ทซงไดอาศยความพยามในการสรางเสยงหวเราะใหกบผรบชม โดยในมมมองของนกแสดงตลกหรอผสรางสรรคมกตลกนนการแสดงตลกตองใชความรและประสบการณในการทจะสรางสรรคมกตลกขนมาได เพราะมนเปนเรองทเชอมโยงกบวฒนธรรมในสงคมนน ไมใชวามกตลกทกมกตลกจะประสบผลสาเรจและไดรบความคมครองลขสทธ แตจะตองเปนมกตลกทถงขนทจะไดรบความคมครองในงานอนมลขสทธตามหลกของกฎหมายลขสทธ ซงหากมองไปวาการนาเสนอมกตลกตามหลกของการแสดงผลงานนน การนาเสนอมกตลกโดยนาออกมาแสดงนนมหลากหลายรปแบบซงหลกในการพจารณาในการใหความคมครองในลขสทธมกตลกกจะแตกตางกนออกไป

ซงในสหรฐอเมรกานนไดใหความสาคญในเรองของสทธแตเพยงผเดยวของเจาของลขสทธในดานเศรษฐกจ22เปนมมมองในการใหความคมครองลขสทธในเรองของผลประโยชนของผสรางสรรคผลงานโดยทเจาลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวในงานอนมลขสทธของตนซงมสทธทจะทาซา จาหนาย ใหเชางานตาง ๆ ไมวางานอนมลขสทธนนจะเปนงานประเภทใด ๆ กตาม โดยหลกการทางดานเศรษฐกจนในหลาย ๆ ประเทศกมหลกการและแนวทางปฏบตไปในทศทางเดยวกน โดยเปนการใหความคมครองแกผสรางสรรคผลงานอนมลขสทธทมสทธทจะกระทาการใดในงานอนมลขสทธของตนเองไดในฐานะผมสทธแตเพยงผเดยวในงานลขสทธโดยงานสรางสรรคนนจะตองไมเปนการกระทาทขดตอกฎหมาย 3.3 มาตรฐานในการไดรบความคมครองในมกตลกและมกตลกทควรไดรบความคมครอง

การนาเสนอมกตลกนนมหลากหลายรปแบบในการนาเสนอขนอยกบวธของการนามกตลกมาใชในการแสดงออก ซงในแตละวธของการนาเสนอตลอดจนลาดบในการสรางสรรคมกตลกนน มขนตอนในการสรางสรรคผลงานทแตกตางกนออกไป หลกของการใหความคมครองในมกตลกนนขนอยกบการพจารณาตามหลกกฎหมายลขสทธทกาหนดกรอบของการใหความคมครองในลขสทธประเภทตาง ๆ ตามงานทกฎหมายกาหนดในการใหความคมครองไว ซงหลกการใหความคมครองของงานสรางสรรคทจะไดความคมครองในลขสทธจากงานสรางสรรคตามมาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธไดใหความหมายวา “งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ไดแกงานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรคไมวา

22 จรประภา มากลน, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, 33.

40

งานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด”23 ซงงานทจะเปนงานสรางสรรคแลวไดความคมครองในลขสทธจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคงานดวยตนเอง มการแสดงออกทางความคด เปนงานทกฎหมายรบรองไวและงานนนจะตองไมขดตอกฎหมาย หากจะพจารณางานสรางสรรคทเปนมกตลกนนกตองพจารณาถงวางานทนาเสนอ ซงเปนมกตลกนนเปนงานทเกดจากการสรางสรรคประเภทใดเสยกอนแลวจงกลบมาพจารณาวาเปนงานประเภทใดใน มาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 กฎหมายระบใหความคมครองในงานทไดทาการสรางสรรค อกทงตองพจารณาวามกตลกทไดสรางสรรคขนนนถงขนทจะเปนงานสรางสรรคอนควรไดรบการคมครองในลขสทธหรอไม ซงมกตลกทถงขนเปนงานทไดรบความคมครองนจะตองเปนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคโดยใชความรความสามารถ ความพยามจนถงขนทเปนการสรางสรรคโดยใชความวรยะ-อสาหะ และตองเกดจากการสรางสรรคดวยตวผสรางสรรคเอง มใชการลอก-เลยนมาจากงานของผอนและจะตองไมเปนงานสรางสรรคทขดตอหลกของกฎหมาย หากจะกาหนดหลกในการวางมาตรฐานในการใหความคมครองลขสทธทสรางสรรคของมกตลกนนเปนเรองยาก แตกควรทจะกาหนดหลกและวางมาตรฐานของงานสรางสรรคทควรไดรบความคมครองในลขสทธมกตลกเสยกอน จงคอยมาพจารณาในประเดนงานสรางสรรคนนเปนงานประเภทใดและกฎหมายไดใหความคมครองหรอไม ซงหลกและแนวคดในการใหความคมครองมกตลกนนจะขอแบงแยกในลกษณะของการนาเสนอมกตลกทเกดจากการสรางสรรคแลวนามาใชนาเสนอผลงานและเผยแพรดงน

3.3.1 การน าเสนอมกตลกในลกษณะของการแสดงตลกบนเวทการแสดง ซงในลกษณะของการแสดงประเภทนในปจจบนนนเกดขนไดนอยเนองจากยคสมยไดเปลยนแปลงไปทาใหการแสดงตลกประเภทนตองปรบเปลยนเปนการแสดงตามสถานทตาง ๆ ไมวาจะเปนรานอาหารหรอรายการโทรทศนโดยเปนการแสดงตลกบนเวทการแสดง แลวมการแพรภาพออกอากาศทางสถานโทรทศน ซงหลกของการแสดงตลกในประเภทนเปนเหมอนการแสดงสดบนเวทการแสดงในคา-เฟอยางสมยกอน โดยการแสดงตลกประเภทนมกจะเปนการแสดงทคดมกตลกสด ๆ ตามสถานการณและเหตการณในการแสดง โดยคานงถงลกษณะของผชมการแสดงเปนหลก ซงการแสดงตลกทใชมกตลกในการแสดงแบบนเปนการแสดงทใชมกทเกดจากผแสดงเอง และอาจจะเปนมกตลกทเกดจากการใชมกทเปนมกตลกทว ๆ ไปทเคยใชในการแสดงอยแลว แตจะเปนการแสดงในลกษณะทเปนการปเรองราวในการแสดงไมวาจะเปนมกตลกทใชอปกรณตหวกน โดยเปนการแสดงในลกษณะการเลนมกโดยเปนขอตกลงกนของนกแสดงตลกทไดทาความตกลงกนกอนแสดงวาจะไมพดคาทตกลงกนไว หากใครพดคานนกจะถกตหว ซงมกดงกลาวเหมอนกบการแสดงทเปนแบบทตลกหลายตอหลายคณะใชกนมานานแลว ซงหากมองในมมวาเปนลขสทธในมกตลกหรอไม การแสดงทใชมกตลกดงกลาวกไม

23 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

41

นาจะถงขนไดรบความคมครองในดานลขสทธ เพราะเปนเพยงการใชลกษณะของการแสดงทเปนรปแบบ รปแบบหนงทใชกนมานานโดยไมนาจะเปนการสรางสรรคทถงขนทจะไดรบการคมครองลขสทธ

หากมองวาการใชทาทางในการแสดงตลกมกตหวดงกลาวเปนการแสดงทเขาหลกงานสรางสรรคทเปนงานนาฏกรรมหรอไม โดยพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 4 ไดใหความหมายของคาวา “นาฏกรรม หมายความวา งานเกยวกบการรา การเตน การทาทา หรอการแสดงทประกอบขนเปนเรองราว และใหหมายความรวมถงการแสดงโดยวธใบดวย”24ซงในลกษณะของการเลนมกทมลกษณะตหวกนนนไมสามารถเปนงานนาฏกรรมทจะไดรบความคมครองในลขสทธตาม พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 4 ไดเนองจากลกษณะการเลนมกตหวนนเปนเพยงการแสดงทาทางทวไป โดยยงไมถงขนทเปนงานสรางสรรคตาม พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 เนองจากขนตอนในการเลนมกดงกลาวยงไมเกดจากการสรางสรรคทมความพยามมากพอ การเลนมกลกษณะตหวเปนเพยงการทาทาทางประกอบในการแสดงเทานน มไดเกดจากความวรยะอตสาหะในการสรางสรรคจนเกดเปนทาทางประกอบทพอจะเปนงานนาฏกรรมไดจงไมไดรบความคมครอง ตาม มาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 25

หรอในกรณของลกษณะการแสดงมกตลกอกแบบหนงทเปนการพดเสยดสสงคมการเมอง โดยการเลยนแบบทาทางของบคคลทมชอเสยง กเปรยบเสมอนเปนเพยงการสรางเรองขบขนใหกบผชมเสยมากกวา หรอการเลนตลกโดยใชการรองเพลงจนทาใหเกดเสยงหวเราะดวยการรองผดรองถกกไมไดรบความคมครองเชนเดยวกน แตหากเปนมกตลกทเปนบททมการตระเตรยมเขยนเรองราวหรอเปนบททมการวางมกตลกใหเปนตอนหรอวางเรองราวในการใชมกตลกหรอจงหวะในการเลน โดยการสรางสรรคจากการเขยนบททมมกตลกกนาจะถงขนทไดรบความคมครองลขสทธในสวนของมกตลกทไดทาการสรางสรรค โดยถอวาเปนบทในการแสดงตลกซงเปนงานวรรณกรรม ดงตวอยางของการแสดงตลกทเปนการแสดงโดยการเขยนมกตลกหรอสครปในการแสดงโดยเปนการวางหลกในการแสดงบนเวท ซงเปนการเขยนบทในการแสดงโดยมการวางพนเรองและใชมกตลกตามการวางบทบาทในการดาเนนเรองและทาการเลาเรองราวทเปนมกตลกทตกลงจะแสดง เชน มกตลกเดก 5 ขวบคดฆานอง26 เปนการเลาเรองราวทเปนมกตลกเกยวกบเดกอาย 5 ขวบ “เดก 5 ขวบทเกดการอจฉานองทเพงเกดมาใหมวาไมมใครสนใจตนเอง จงเกดความคดทจะฆานอง เมอแมของตวเองนอนหลบจงคดแผนการแอบเอายาพษไปทาทหนาอกของแม เมอตนเชามาคดวานองของตนตองตายแนน

24 มาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 25 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 26 มกตลกคณะตลก โนต เชญยม.

42

แตปรากฏกลบพบวาพอของตวเองตาย” การแสดงและนาเสนอของมกตลกในแบบนจะเปนการเขยนเพยงเคาโครงในการแสดงเทานน เชน มกตลกเดก 5 ขวบคดฆานองนนจะมเฉพาะนกแสดงตลกทเคยเลนมกนเทานนทสามารถรและเขาใจในมกน (จากการจดบนทกการใชมกในการแสดงของตลกคณะโนต เชญยม) ซงมกนเปนมกตลกทคณะตลก โนต เชญยมใชในการแสดงในคาเฟในชวงป พ.ศ. 2539-2540 โดยในลกษณะของมกดงกลาวนเปรยบเสมอนการแตงหรอประพนธในงานเขยนหรองานวรรณกรรมทเปนการสรางสรรคโดยใชความสามารถและความพยามในการสรางสรรคมกตลกดวยตนเอง ซงเขาหลกของการสรางสรรคงานทควรทจะไดรบลขสทธและยงมลกษณะทเปนเรองราวมความยาวและปรมาณทมากพอทจะไดรบความคมครองในงานวรรณกรรม

ซงการแสดงตลกบนเวทยงมมกตลกทเรยกวา มกชดทจะมลกษณะเปนกลอนทเปนมกตลก เชน กลอนตลก ฝนเอยทาไมจงตก ..... ซงเปนกลอนตลกทแสดงบนเวทการแสดง โดยเปนการสรางสรรคในลกษณะของกลอนซงเปนกลอนมกตลก ถอวาเปนการสรางสรรคงานประเภทวรรณกรรมอยางหนงซงเปนงานสรางสรรคทกฎหมายใหความคมครองตามกฎหมายลขสทธ มาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธประเภทงานวรรณกรรม ซงตามพระราชบญญตลขสทธ มาตรา 4 พ.ศ. 2537 ไดนยามของคาวา “วรรณกรรม หมายความวา งานนพนธททาขนทกชนด เชน หนงสอ จลสาร สงเขยน สงพมพ ปาฐกถา เทศนา คาปราศรย สนทรพจน และใหหมายความรวมถงโปรแกรมคอมพวเตอรดวย” โดยหากพจารณามกตลกทใชทาการแสดงตลกบนเวทการแสดงนนมทงมกตลกทควรไดรบลขสทธและมกทยงไมสามารถทจะไดรบความคมครองลขสทธ ซงจะตองพจารณาเปนรายกรณไปวามกตลกใดควรไดรบความคมครองในลขสทธโดยนาหลกการใหความคมครองทางดานลขสทธมาปรบใช

3.3.2 การน าเสนอมกตลกในลกษณะทมการเขยนมกตลกในบลอกสวนตวในสอออนไลน ซงเปนการนาเสนอมกตลกของผสรางสรรคมกตลกและไดทาการแสดงงานสรางสรรคของตนโดยการเผยแพรออกทางสอออนไลน เชน การเขยนมกตลกลงในเวปไซต siamjoke.com หรอ 9gag.com ซงเปนเวปไซตทนาเสนอมกตลกตาง ๆ ผานชองทางของสอออนไลน เชน

มกตลกคณคงอยไดอกไมนาน27 ณ คลนกรกษาคนปวย เวลา 2 ทม คนปวย: คณหมอ อาการผมเปนไงบางครบ หมอ: เสยใจดวย…หมอคดวา คณคงจะอยไดอกไมนาน คนปวย: ผมเปนโรครายแรงอะไรเหรอครบหมอ !!! หมอ: คลนกปด 2 ทมครง

27 Siamjoke, เรองตลก มกตลก เรองฮา ๆ.

43

จากตวอยางความคดสรางสรรคมกตลกทเกดขนนเปนในลกษณะการสรางสรรค ซงเปนการใชความคดในการสรางสรรคของตวผสรางสรรคเองและมปรมาณและเรองราวทมากพอทจะไดการคมครองตามกฎหมายลขสทธถงแมวามกตลกบางมกจะไมถงขนเปนงานวรรณกรรมหรองานประพนธได แตการใหความคมครองในดานลขสทธนนมวตถประสงคในการใหความคมครองงานสรางสรรคโดยการใชแรงงานและความพยามของผสรางสรรคผลงานเอง โดยเปนผลงานของตนเองไมใชเปนการลอกเลยนจากผลงานของผอน

หากแมวางานดงกลาวจะเปนการดดแปลงจากงานเดมโดยไมไดนาเอาสาระสาคญในงานเดมนนมาและมการสรางสรรคในงานใหมนนมากพอกอาจจะไดซงลขสทธในงานสรางสรรค โดยนาหลกการ การใหความคมครองตามหลก Originality ทใหความสาคญในการสรางสรรคดวยตนเองเปนสาคญ ซงในหลก Originality ไมไดมงหวงใหการสรางสรรคทเกดจากผสรางสรรคผลงานนนจะตองเปนสงทเกดขนใหมดงเชนสทธบตร แตเนนในการใหความคมครองในเรองของผทสรางสรรคไดใชความรความสามารถ แรงงานในการสรางสรรคผลงาน โดยไมเปนการลอกเลยนแบบงานของผอนโดยมกตลกดงกลาวกเปนการสรางสรรคประเภทหนง

ดงเชนในคด Alfred Bell & Co, Ltd. V. Catalda Fine Art Inc.28 โจทก (Alfred Bell) ไดนาเอาภาพเขยนทซงหมดอายลขสทธไปแลวมาทาการแกะแมพมพและทาการผลตภาพและจดจาหนาย ในเวลาตอมา จาเลย (Catalda) นาภาพพมพของโจทกไปจดทาโดยทาการผลตออกมาเปนภาพสแลวออกจาหนาย โดยโจทก (Alfred Bell) ฟองจาเลยในการละเมดลขสทธภาพ โดยจาเลย (Catalda) ตอสวางานของโจทก (Alfred Bell) นนเปนงานทไมมลขสทธเนองจากภาพดงกลาวเปนการลอกมาจากภาพซงหมดอายการคมครองในลขสทธแลว ศาลพพากษาวางานโจทก (Alfred Bell) เปนงานอนมลขสทธเนองจากโจทกไดทาขนโดยใช ฝมอ ความวรยะ อสาหะ โดยภาพพมพของโจทกมลกษณะทตางไปจากงานอนมลขสทธเดมมากโดยไมใชการดดแปลงเพยงเลกนอย

ซงหากพจารณาในสวนของมาตรฐานในการใหความคมครองมกตลกในสอออนไลน หากมกตลกนนมขนในการสรางสรรคโดยใชความสามารถทพอควรแกเวลาในการสรางสรรคงานดงกลาว แลวไดทาการเผยแพรและแสดงผลงานออกในทางสอออนไลนทเผยแพรมกตลก บลอกสวนตวหรอเวปไซตในการนาเสนอมกตลกงานสรางสรรคทเปนมกตลกดงกลาวกควรไดรบความคมครองดานลขสทธ

28 อรรพรรณ พนสพฒนา, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, 28.

44

3.3.3 การน าเสนอมกตลกจากละครตลก ซงละครตลกม 2 ประเภท โดยการแบงของ อญชล เรองศรศกดกล29

(1) ละครตลกทใหความสาคญกบมกตลกเปนสวนใหญซงละครในลกษณะรปแบบนไมไดเนนในสวนของโครงเรองไวอยางชดเจน เปนการนาเสนอเรองราวของคาและบททเปนมกตลกอยางอสระเนอเรองไมมความสาคญกบตวละครประเภทน เพราะคดวามกตลกนนมความสมบรณอยในตวแลวซงในละครแบบนจะเปนในลกษณะของการแสดงจากคณะแสดงตลกเปนสวนใหญ โดยการแสดงในลกษณะนเปนการนามกตลกมาทาการแสดงใหสอดคลองกบเรองราวทวางไวเทานน โดยเนนการใชมกตลกตาง ๆ ในการแสดงเปนตวดาเนนเรองเปนหลก จงมการนามกตลกมากมายมาทาการแสดงในเนอเรองซงในลกษณะมกตลกประเภทนมกจะเปนมกตลกทเคยใชในการแสดงมาแลว มาทาการแสดงหรอเปนมกตลกทคดขนในการแสดงสดขณะนน เชน การแสดงตลกของแกง 3 ชา ทจะมเรองราวของการแสดงอยางคราว ๆ ไว โดยเปนการนามกตลกมาใชในการแสดงทเกดจากตวผแสดงเอง ซงหลกของการใหความคมครองกจะพจารณาเปนรายมกตลกไปวามกใดถงขนทจะไดรบความคมครองลขสทธ

(2) การนาเสนอมกตลกโดยการแสดงละครโทรทศนประเภทซทคอม ซงซทคอมเปนละครตลกในลกษณะสะทอนสงคมใหแงคดแกผชมหรออาจจะเรยกวา Social Comedy30เปนการสรางสรรคเรองราวตลกใหผชมในรปแบบของการแสดงทาทาง รปรางลกษณะของตวละคร และภาษาในการสอสาร โดยกระบวนการในการสรางซทคอมจะเปนการคนหาขอมลเพอสรางความคดหลกของเรอง โดยการนาเอามาจากสอตาง ๆ ทกประเภท ซงประเดนของซทคอมจะเปนเรองทเกดขนใกลตวและเปนประเดนทใหแนวคดสาระและมกตลกเพอสรางความบนเทง โดยในรปแบบของซทคอมนนจะเปนการนาเสนอในลกษณะละครสน ๆ เปนละครชด ซงเปนการเขยนบทในตวละครแลวทาการใสมกตลกตาง ๆ ลงไปในบทละครโดยการผกเรองราวการแสดงเขากบตวแสดง โดยตวแสดงมหนาทนาเรองราวใหเกดความตลกในความวนวายของลกษณะในตวละครนน ๆ โดยตวละครนน ๆ จะมมกตลกประจาตวทใชเปนประจา ในลกษณะของซทคอมจะมความแตกตางกบตลกทเปนแบบยนแสดงเดยว (Stand Up Comedy)31 ซงถามองในแงของบทละครอนเปนงานทเกดจากการประพนธในบทละครทเปนงานสรางสรรคในลกษณะของงานวรรณกรรมโดยกฎหมายลขสทธไดใหความคมครองในสวนของงานวรรณกรรมใน มาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดกาหนดใหงานทสรางสรรคประเภท

29 วสสดา จตไตรเลศ, กลยทธการสรางสรรคบทละครซทคอมอนเปนเอกลกษณของบรษท ซนารโอ

จ ากด (การคนควาอสระ นเทศศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ, 2554), 14. 30 เรองเดยวกน. 31 เรองเดยวกน.

45

งานวรรณกรรมเปนงานอนมลขสทธตามทกฎหมายไดกาหนดใหความคมครองไว ซงงานวรรณกรรมตวบทละครดงกลาวนนเปนงานประเภทบนเทงคด (Fiction)32 คอวรรณกรรมทสรางความเพลดเพลนใหกบผอานเปนสาคญ และใหขอคด คตนยม หรอสอนใจใหผอาน ซงสามารถแยกยอยไดแก นวนยาย (Novel) เรองสน (Short Story) บทละคร (Drama) แตในสวนของการทนามกตลกจากการสรางสรรคมกตลกจนกลายเปนมกประจาตวของนกแสดงในบทบาทของตวละครแตละตวจนเปนมกตลกประจาตว อยางในซทคอมซงมมกตลกประจาตวนกแสดงแตละตว โดยมกตลกประเภทนควรทจะใหความคมครองในสวนของมกตลกทเปนมกประจาตวแยกออกจากบทประพนธอนเปนบทละครทถกประพนธขนมา เพอเขยนและวางบทในการแสดงของตวละคร เนองจากมกตลกบางมกไดถกหยบยกนามาใชหลงจากละครไดนาเสนอการแสดงไปแลว และภายหลงไดถกนามาใชในการนาเสนอโดยวธตาง ๆ หากจะพจารณาในสวนทเปนมกตลกทเปนคาแรคเตอรนกแสดงของตวนกแสดงตลกเอง บางมกตลกทเกดจากตวคาแรคเตอรนกแสดงเองททาใหเกดความตลกขบขนนนไมใชตวมกตลกหรอคาพดของตวนกแสดงทพดออกมา แตเปนการแสดงทเปนคาแรคเตอรของตวนกแสดงเองททาใหเกดเสยงหวเราะ เชน คาพดวา “ศกรนทร ดาวราย เฮย เฮย เฮย”ของพยมเปนตอ หรอ “ไปกนกวยเตยวเรอ”ของพอดเปนตอในซทคอมเรองเปนตอ ซงแนนนอนเปนการทาใหผชมเกดเสยงหวเราะขนได แตความขบขนทเกดขนไมไดเกดจากมกหรอคาพดทแสดงออกมา แตเปนความขบขนในคาแรคเตอรของผแสดงเองซงการนาเสนอมกตลกในลกษณะเชนนถอวาเปนเรองคาแรคเตอรของผแสดงเอง ดงนนความคมครองในสวนนจงเปนเรองของสทธนกแสดงโดยใน มาตรา 44 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 บญญตวา “นกแสดงยอมมสทธแตผเดยวในการกระทาอนเกยวกบการแสดงของตน”33 ซงกฎหมายลขสทธไทยไดใหความคมครองในสวนนไวโดยเปนลกษณะในการใหความคมครองเชนเดยวกบ มาตรา 15 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ทเจาของลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวในการทจะกระทาการใด ๆ กบงานของตนเอง

หากผใดไดนาคาแรคเตอรในตวละครหรอคาแรคเตอรประจาตวนกแสดงทถอวาเปนลขสทธในสวนของสทธนกแสดงไปใช โดยไมไดรบอนญาตกยอมเปนการละเมดลขสทธในสวนทเปนคาแรคเตอรของตวนกแสดงทไดรบความคมครอง เนองจากมกจะมการหยบยกนามกทมลกษณะทเปนคาแรคเตอรในตวนกแสดงตลกเองไปใชกบการแสดงหลาย ๆ ประเภท โดยจะนาคาแรคเตอรเดนจากนกแสดงทมชอเสยงมาใชเพอใหเกดเปนมกตลกในการแสดง ซงหากพจารณาในสวนของมกทเปน

32 เอดโซน, ประเภทของวรรณกรรม [Online], 2 มนาคม 2551. แหลงทมา

http://blog.eduzones.com/winny/3620.12. 33 มาตรา 44 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

46

คาแรคเตอรของตวนกแสดงตลกแลวกเปนคนละสวนกนกบบทประพนธในเนอเรอง ซงเกดจากนกแสดงทแสดงนนเปนผทถายทอดคาแรคเตอรของตวเองเขาไปในการแสดง การใหความคมครองในลกษณะนจงมความแตกตางออกไปจากมกตลกทเปนการสรางสรรคในลกษณะของงานวรรณกรรม แตหากการนาเสนอในรปแบบของละครในลกษณะละครตลกทไดใหความสาคญกบมกตลกเปนสวนใหญ บทตาง ๆ ในการแสดงละครประเภทนไมมความสาคญหรออาจจะไมตองใชบทประพนธใดเลยเนองจากเปนการแสดงไปตามสถานการณทเกดขน หรอเปนการเลนมกตลกโดยการเสยดสสงคมซงเปนมกตลกทเหมอนกบการแสดงตลกบนเวท ซงหลกในการใหความคมครองมกตลกในลกษณะของการแสดงประเภทนกตองพจารณาเปนรายกรณของแตละมกตลกไปวามกตลกใดควรไดรบความคมครอง ดงเชนกรณแรกของการนาเสนอในเรองการแสดงตลกบนเวทการแสดงตลกทพจารณาใหความคมครองในแตละมกการแสดงไป

3.3.4 การน าเสนอมกตลกโดยการแสดง Stand Up Comedy คอการแสดงโชวทมลกษณะการแสดงเปนการเลาเรองในลกษณะของเหตการณทเกดขนใหเปนในลกษณะเชงตลกขบขน เชน การพดเรองการเมองในเชงเสยดสนกการเมองใหเปนเรองตลก โดยผนาเสนออาจจะใสมกตลกไปในเรองทเลาเพอทาใหดเปนเรองทตลกขบขน หรอการพดในเรองราวทเกดขนในสงคมและเปนทสนใจของคนในสงคมผานการนาเสนอ โดยการเลาเรองราวบวกกบมกตลกของผแสดงทไดคดและสรางสรรคขนในลกษณะทเปนการเสยดสสงคมในเชงตลกขบขน หรอแมกระทงการเลาเรองราวประสบการณสวนตวของผแสดงเองกบเรองตลกทเกดขนกบตวเอง ซงการแสดง Stand Up Comedy เกดจากการทผแสดงและทมงานไดทาการเตรยมบทและเรองราวในการพดเพอทาการแสดง ซงเปนการสรางสรรคงานในลกษณะของการเขยนเรยบเรยงเรองราวในมกตลกตาง ๆ และวางเคาโครงในเรองราวทจะทาการแสดง และการเลาเรองในลกษณะของการเขยนบทไวไมวาจะเปนมกตลกในการแสดงอยาง บทพด กลอนในการพด คาพดทเปนวลทมกจะพดตดปากในการแสดงแตละครงซงลวนเกดจากการสรางสรรคผลงานของผแสดงเองหรอทมงาน โดยเปนลกษณะในการสรางสรรคทเปนรปของงานวรรณกรรม ซงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 ไดใหความคมครองแกงานประเภทวรรณกรรมไว อยางมกตลกทเปนลกษณะกลอนในการแสดงเดยวไมโครโฟนของ โนต อดม เชน คาคมของกรงเทพโดย โนต อดม

“กรงเทพงามสงา ตระการตาอโมงคยกษ ใครประจกษ แสนปราโมทย ตางชาตโหวตเมองนาเทยว มาครงเดยว ตองสะดด วเศษสดคอรถตด หนควนพษ มรถไฟฟา อนจจาสนไปไหน ไมเปนไรมแทกซ โบกกท พสงรถ ทฝรงไปหมด งามหมดจด 2 มาตรฐาน

47

สขสราญรถเมยฟร จากภาษเรานหนอ ตองยนรอ 3 ชวโคตร แทนไมโกรธ เพราะมนฟร สวน 3G รอไมนาน 3 รฐบาลนาจะเสรจ IPhone 7 คงออกแลว แตไมแคลว ชากวาลาว นางสาวไทยเรมขดตา สวนงามกวาอยมอเตอรโชว สวยไฮโซอยพารากอน สวยเงนผอนอย platinum สวยคลา ๆ อยหนาราม สวยพยายาม อย ยนย มากศกดศรคอชางกล ตทกคนไมเลอกหนา มระเบด ปนปากกา ลกหลงมา เราสขสนต เมองลาฝน บาน AF อยากเปนเสเลปไป THE STAR อยากดนดาราไปหา VT. อยากโดนดาฟรไป God talent อยากเหนฝรงใหไปขาวสาร อยากแตงงานใหไปบางรก ถาอกหกกลบมาบางพลด แวะพาหรด ซอผาสดคม ศนยประชม ไปขายหนงสอ ขายมอถอ ไปมาบญครอง ขายทองไปเยาวราช ขายชาตไปสภา”34 โดยลกษณะของงานทเปนรอยกรองดงตวอยาง ถอวาเปนงานวรรณกรรมประเภทหนงซง

รอยกรองคอวรรณกรรมทมการเขยนในลกษณะการบงคบรปแบบดวยฉนทลกษณตาง ๆ เชน บงคบคณะบงคบคา และแบบแผนการสงสมผสตาง ๆ บางครงเรยกงานเขยนประเภทนวา กวนพนธ หรอ คาประพนธ เชน โคลง ฉนท กาพย กลอน ราย ลลต เปนตน35ซงมกตลกทเปนลกษณะของรอยกรองแบบนมลกษณะเปนงานวรรณกรรมทกฎหมายใหความคมครองวาเปนงานประเภทวรรณกรรม โดยเปนงานทมลขสทธตาม มาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 นอกจากมกตลกทเปนมกในลกษณะรอยกรองแลวยงมมกตลกในลกษณะของคาพดในเชงขบขน เชน

- เวลาทเราวงมารบโทรศพทจากทไกล ๆ เมอถงโทรศพท เสยงมนมกจะหยด เราจะชาไป 1 จงหวะเสมอ36

- ในโลกนจะชอบมคนมาทกอย 2 ประเภทเทานน ประเภทแรก อวนขนนะ กบประเภทท 2 ผอมลงนะ ไมมใครเขามาทกวาปกตดนไปทาอะไรมา37

34 Dek-d, เดยวไมโครโฟน 9 โนต อดม ปลอยมข ค าคม ตาง ๆ โดน ๆ [Online], ม.ป.ป. แหลงทมา

http://www.dek-d.com/board/view/2346420/. 35 เอดโซน, ประเภทของวรรณกรรม. 36 siamzone.com, ค าฮตตดปากมาจากผชายชอโนตอดม.

48

- ถาเรยกเกบเงนแลวไมมใครมาเกบเสยท ใหลกขนทาทาจะกลบทงโตะ จะมพนกงานพงมาทนท38

ในลกษณะทเปนคาพดเชงตลกขบขนแบบขางตนน ไมนาจะถงขนเปนงานสรางสรรคทไดรบความคมครองลขสทธได เนองจากเปนเพยงคาพดในลกษณะของเรองราวทเกดขนจรงแลวนามาเสนอโดยการเลาใหเกดเปนเรองขบขนเทานนไมไดเกดจากการสรางสรรคโดยใช ความพยาม วรยะ จนถอเปนงานสรางสรรคตามกฎหมายลขสทธ

หากพจารณาตามหลกการใหความคมครองในดานลขสทธของไทยในเรองของงานสรางสรรคอนทจะไดรบความคมครองลขสทธนน มกทเกดจากการนาเสนอโดยการแสดง Stand Up Comedy นนไดเกดจากการสรางสรรคดวยวธการทใชความพยายามในการสรางสรรคมกตลกของผแสดงทใชเพอทาการแสดง จนเกดเปนบทหรอสครปในการแสดงตลกในลกษณะ Stand Up Comedy ซงหากพจารณาในหลกเกณฑของงานทไดรบความคมครองของกฎหมายลขสทธมกตลกทเปนบทเพอใชในการแสดง Stand Up Comedy ถอเปนงานวรรณกรรมประเภทหนง ซงตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 ไดใหความคมครองงานทเปนงานประเภทวรรณกรรมใหเปนงานลขสทธ โดยในสวนนกลาวถงเฉพาะในสวนของบททมลกษณะเปนเรองราวทใชในการทาการแสดงเทานน

มาตรฐานในการใหความคมครองมกตลกกบกฎหมายลขสทธไทย โดยมาตรฐานในการไดรบความคมครองในมกตลกนนควรยดตามหลกของกฎหมายลขสทธ

ไทยและหลกสากลโดยหลกขององคประกอบในงานอนมลขสทธนนจะตองมองคประกอบ ดงน (1) เปนงานซงไดแสดงออกซงความคด (2) จะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตนเอง (3) เปนงานทกฎหมายไดรบรองวาเปนงานอนมลขสทธ (4) งานสรางสรรคดงกลาวจะตองไมเปนงานทขดตอกฎหมาย การทจะตองไดรบความคมครองในลขสทธไดนนจะตองเปนงานทไดสรางสรรคขนและไดม

การแสดงออกซงงานทสรางสรรคจากความคดไมวาการแสดงออกทางความคดนนจะเปนวธใดกตาม กฎหมายมไดกาหนดรปแบบในการแสดงออกทางความคด แตจะตองเปนการแสดงออกตอสาธารณชนซงงานทจะไดรบความคมครองลขสทธนน มไดใหความคมครองไปถง ความคด วธการทยงมไดมการแสดงออกทางความคดออกมา ในหลกการนไดมอยในหลกกฎหมายลขสทธของตางประเทศ เชน หลกกฎหมายลขสทธในสหรฐอเมรกา Title 17 U.S.C. Section 102 (b)39 ได

37 เรองเดยวกน. 38 เรองเดยวกน. 39 อรรพรรณ พนสพฒนา, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, 23.

49

บญญตวา “In no case does copyright protection for an original work of authorship extend to any idea, procedure, process, system, method of operation, concept, principle, or discovery, regardless of the form in which it is described, explained, illustrated, or embodied in such work.”

ดงตวอยางของคาพพากษาศาลฎกาท 171/255140 ลขสทธไดใหความคมครองงานทไดแสดงออกซงความคด มไดใหความคมครองสงทเปน เพยง

แนวคด เมอพเคราะหจากงานศลปกรรมตามฟองแลวเหนไดวามรายละเอยดในชนงานไดรบมาจากความเชอโบราณหรอโหราศาสตรโบราณทยงสามารถศกษาไดจากทองถนทวไป แนวคดและคาแนะนาของโจทกทรบราชการเปนตารวจและไมมการนาสบถงรายละเอยดวามความร ความสามารถ ฝมอ และทกษะในการออกแบบงานอนเปนศลปกรรมเชนน จงเปนเพยงการกาหนดขอบเขตการทางานใหกบผเขยนแบบ ไมอาจทจะถอไดวาโจทกไดเปนผสรางสรรคงานศลปกรรมตามฟอง41ซงไดสอดคลองกบความตกลง TRIP Article 9 paragraph 2 “Copyright protection shall extend to expressions and not to idea, procedures, methods of operation or mathematical concepts as such”42

3.3.5 เจาของลขสทธในงานสรางสรรครวมกนของมกตลก มกตลกทไดสรางสรรคขนจนไดรบความคมครองลขสทธนนเกดจากการสรางสรรคจากตว

บคคลใดบคคลหนง หรอจากการสรางสรรคทเปนการสรางสรรครวมกนระหวางบคคล หรอบคคลกบหนวยงานหรอองคกร โดยการสรางสรรคงานในขณะนถอวาเปนการสรางสรรคงานอนมลขสทธรวมกน หากนามาใชกบงานสรางสรรคทเปนมกตลก มกตลกทเกดจากการสรางสรรคตงแต 2 คนขน-ไป งานสรางสรรคนนกเปนงานลขสทธทมเจาของลขสทธรวมกน ดงนนมกกตลกทไดรบความคมครองในลขสทธจากการสรางสรรครวมกน ผททาการสรางสรรคงานรวมกนจงมสทธทจะกระทาการใดกบงานอนมลขสทธยอมได โดยทผสรางสรรคเปนผมลขสทธในงานทตนไดสรางสรรคขน หากนาหลกของเจาของลขสทธรวมมาใชกบการใหความคมครองลขสทธมกตลกกจะเหนไดวามกตลกทไดสรางสรรครวมกนไมวาจากตวนกแสดงตลกดวยกน หรอจากทมงานทสรางสรรคมกตลกรวมกบผแสดง ผทรวมสรางสรรคมกตลกรวมกนกยอมเปนเจาของลขสทธในมกตลกรวมกน เชน กรณของการแสดงตลกบนเวทการแสดง หากมกตลกทใชในการแสดงเกดจากการสรางสรรคของ

40 เรองเดยวกน. 41 อรรพรรณ พนสพฒนา, คาอธบายกฎหมายลขสทธ, 26. 42 World Trade Organization, Trips agreement on trade-related aspects of intellectual

property rights article 9 paragraph 2 [Online], Available from https://www.wto.org/english/ tratop_e/trips_e/t_agm3_e.htm.

50

นกแสดงตลกในคณะตลก ดงนนมกตลกทสรางสรรคจนไดรบความคมครองลขสทธมกตลกนกแสดงตลกทกคนทสรางสรรคมกดงกลาวกยอมจะเปนเจาของลขสทธรวม หรอ กรณของการแสดง Stand Up Comedy มกตลกทเกดจากการแสดงนนเปนการสรางสรรคมกตลกทเปนบทพดทใชในการแสดง ซงมกตลกทใชอาจจะเกดจากการสรางสรรคของทมงานและผแสดงเอง ดงนนเมอมกตลกทไดสรางสรรครวมกนไดรบความคมครองลขสทธมกตลก ผทมสวนรวมในการสรางสรรคมกตลกทกคนกยอมเปนเจาของลขสทธรวม 3.4 ประเดนปญหาของการน ามกตลกของผอนไปใช

ในประเทศไทยการสอสารตาง ๆ ไดเขามามอทธพลในการดาเนนชวตโดยเฉพาะในปจจบนการเขาถงสอนนเปนเรองงายยงกวาแตกอน ซงสอทเขาถงไดงายในปจจบนคอการสอสารแบบ ออนไลน โทรทศน เพราะความรวดเรว ทนเหตการณ จงเปนทนยมมากและมกจะเปนการรบสอทเปนสอดานบนเทงเปนสวนใหญ ไมวาผานชองทางใด ๆ เชน เพลง ภาพยนตร ละคร รายการตาง ๆ ซงในสอบนเทงนกจะมการแสดงตลกเขาไปมสวนในการนาเสนอไมวารปแบบใด เนองจากเปนเรองตลกขบขนเบาสมองจงมผทรบชมการแสดงตลกในรปแบบตาง ๆ มากมาย เมอการสอสารมความทนสมยและรวดเรวจงทาใหการเขาถงสอไดงาย ดงนนการทจะนาเสนอผลงานตาง ๆ กสามารถเผยแพรไดอยางรวดเรว จงทาใหเกดกรณประเดนปญหาในการละเมดลขสทธเปนจานวนมากไมวาดวยวธการการนาเสนอรปแบบใดกตาม ดงประเดนปญหาในเรองของเพลง “แวนฟอหลอเฟยว”

โดยยาว อยธยา อางวาไดมบคคลนาเอามกตลกนทเปนเพลง “หนมฟอหลอเฟยว” เวอรชน คณะยาว อยธยาซงใชทาการแสดงตลกในชวงป พ.ศ. 2541 43 ไปทาการดดแปลงนาเอาไปทาเปนเพลง “แวนฟอหลอเฟยว” โดยวง แจส สปกนค ปาปยอง กกกก ซงประเดนปญหานเกดจาก ยาว อยธยา อางวาเนอหาและทานองเพลงดงกลาวคลายกบ “หนมฟอหลอเฟยว” เวอรชน คณะยาว อยธยา และวง แจส สปกนค ปาปยอง กกกก ไดนาเอาไปดดแปลงโดยไมไดรบอนญาตจากตน ซงภายหลงไดมความเหนในกรณดงกลาวจาก ชศร เชญยม นกแสดงตลกกลาววา “เพลงนไมใชเพลงของ

43 “เทยบชด ๆ 3 เวอรชน! จาก หนมฟอหลอเฟยวถงแวนฟอหลอเฟยวคณคดวาไง”, ไทยรฐออนไลน

[Online], 18 กนยายน 2558. แหลงทมา http://www.thairath.co.th/content/526194.

51

ยาว อยธยา เพลงนเปนเพลงของตลกทเขาเลนกนมา จะฟองรองอะไร”44 แตขอเทจจรงภายหลง แดน บรรมย45 คนเกาแกในวงการลกทงและตลกกลาววาทจรงแลวเพลงดงกลาวเปนของ สงขทอง สใส แตงเองและรองเองเพลงนบนทกเสยงประมาณ พ.ศ. 2525 กอนทคณสงขทอง สใส จะเสยชวตลงในป พ.ศ. 2527 จากนนพวกตลกเอามาเลนกนบนเวทกคดวาเปนของตวเอง จาอวดโดยตลกยาว อยธยา เอามาเลนกอน ครแดนกลาววา “ยาวเขามาปรกษาผม มาถามผมวาเพลงทแจสไปรอง หนมฟอหลอเฟยว พแดนเคยเหนผมเลนตลกมกนมากอนใชไหม ผมกบอกไปวาเหนยาวรองเลนมานานแลว แจสนาจะมาบอกกลาวกนสกหนอยวาขอเอาไปใชในเพลง ยาวเขากไมไดมาเรยกรองอะไร เขาไมไดคดอะไรดวย มนเปนมกตลกจาอวดทเลนกนมานานไมไดจะคดเปนเงนเปนทอง”46

ประเดนปญหาดงกลาวไมไดอยวาใครเปนเจาของลขสทธเพลงแตไดมการอางในประเดนทวาเปนมกตลกทใชทาการแสดงของคณะตลก ยาว อยธยา ซงประเดนปญหานเปนการอางเรองของมกตลกทใชในการทาการแสดงวาเปนของคณะตลก ยาว อยธยา โดยในกรณของเรองราวดงกลาวนนเปนการแสดงสทธของมกตลกดงกลาว ซงหลกของการคมครองลขสทธในมกตลกในไทยนนยงไมนาจะมกรณของการฟองรองในเรองราวของลขสทธในมกตลก หากจะมองตามหลกกฎหมายลขสทธในการสรางสรรคผลงานซงกจะตองพจารณาวางานนนเพยงพอและเขาหลกเกณฑงานทสรางสรรคและไดรบความคมครองในลขสทธหรอไม โดยในลกษณะของมกตลกของคณะตลกยาว อยธยา ตามทกลาวอางไดทาการแสดงนนเปนเพลง “หนมฟอหลอเฟยว” ทใชในการแสดงตลกของคณะตน ซงหากการอางวามกตลกทใชเปนเพลงทรองกนในการแสดงเปนงานสรางสรรคทกฎหมายไดใหความคมครองตามกฎหมายลขสทธของไทยซงจะตองพจารณาตามหลกการสรางสรรคของงานทไดรบลขสทธ ดงน

- เปนงานซงไดแสดงออกซงความคด ซงในหลกของการแสดงออกนการแสดงตลกของคณะตลกถอวาเปนการแสดงออกในงานแลวโดยการเผยแพรออกสสาธารณชนไมวาโดยวธการแสดงบนเวทหรอแสดงผานสอตาง ๆ

- จะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตนเอง ในกรณนหากการใชมกทเปนเพลง “หนมฟอหลอเฟยว”นนเปนการสรางสรรคของตวนกแสดงตลกททาการแสดงเองนนกถอวาในสวนนเปนการสรางสรรคงานโดยตนเอง แตหากประเดนขอเทจจรงอางวาเพลงหนมฟอหลอเฟยวเปนของ สงขทอง สใส แตงเอง-รองเองและเพลงนไดบนทกเสยงประมาณ พ.ศ. 2525 ซงกตองมาพจารณาใน

44 “ชศร เชญยม' ขอแจม! โดดรวมวงดา 'หนมฟอหลอเฟยว' ไมใชเพลงของใคร”, ไทยรฐออนไลน

[Online], 18 กนยายน 2558. แหลงทมา http://www.thairath.co.th/content/526163. 45 “แดน บรรมย เฉลยแลว ดรามาเพลงหนมฟอหลอเฟยว ชชด"สงขทอง สใส”แตงเอง”, ขาวสด

[Online], 18 กนยายน 2558. แหลงทมา http://www.khaosod.co.th/view_newsonline.php?newsid =1442565971.

46 เรองเดยวกน.

52

สวนของเนอหาและทานองของเพลงวาเพลงทนามาใชทาการแสดงของคณะตลก ยาว อยธยา นนมเนอหาและทานองเปนสวนทมสาระสาคญเหมอนหรอคลายกบเพลงตนฉบบหรอไมเพยงใด หากไมเปนสวนสาคญของงานตนฉบบเพลงดงกลาวทไดทาการแสดงตลกกอาจมลขสทธในเพลง ซงไดทาการแสดงเปนมกตลก และหากขอเทจจรงเพลงทใชเปนมกตลกดงกลาวมสาระสาคญเหมอนตนฉบบหรอเนอหาสวนใหญของเพลงนนเหมอนกบตนฉบบเดมของ สงขทอง สใส ลขสทธในเพลงททาการแสดงตลกของคณะ ยาว อยธยา กยอมเปนลขสทธของ สงขทอง สใส ในสวนของเพลงหนมฟอหลอเฟยวเนองจากเพลงทใชทาการแสดงตลกของคณะตลก ยาว อยธยาไมเปนงานทมลขสทธ

- เปนงานทกฎหมายไดรบรองวาเปนงานอนมลขสทธ โดยงานทไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธไทยนนมาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 “งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน ไดแกงานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรเสยงแพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรคไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด”47ซงหากเพลงทใชเปนมกตลกในการแสดงนนเปนงานสรางสรรคในการสรางสรรคดวยตนเอง งานสรางสรรคดงกลาวกจะไดรบความคมครองลขสทธในงาน ดนตรกรรม

- งานสรางสรรคดงกลาวจะตองไมเปนงานทขดตอกฎหมาย ซงงานสรางสรรคนนจะตองไมเปนงานทผดกฎหมายหรอขดกฎหมายใด

หากในประเดนปญหาดงกลาวพจารณาหลกการของ Parody ซงเปนการลอเลยนบทเพลงดงกลาวในลกษณะของตลกขบขนแลวพจารณาประกอบกบขอยกเวนการละเมดลขสทธ มาตรา 32 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในเนอหาของมาตรานคอ “การกระทาแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตามพระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธภายใตบงคบบทบญญตในวรรคหนง การกระทาอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามวรรคหนงมใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ”48 ซงมเจตนารมณโดยมงประเดนไปทเรองของการกระทบกบผลประโยชนของเจาของลขสทธตามปกตและกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควร ซงหากการกระทาดงกลาวไมเปนไปในทางคากาไรกอาจจะไมกระทบสทธของเจาของลขสทธเกนควร และหากเปนการกระทาทไมกระทบแกเจาของลขสทธกไมเปนการกระทาทเปนการละเมดลขสทธ ซงหากมองในแงของการนาเพลง หนมฟอหลอเฟยว มาทาการแสดงตลกซงการนามาแสดงตลกกไมนาจะเปนการไปกระทบตองานอนเปนผลงาน

47 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. 48 มาตรา 32 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

53

เพลงตนฉบบ ของ สงขทอง สใส และการทวงดนตร แจส สปกนค ปาปยอง กกกก ไดเอาเพลงดงกลาวมาทาการแตงและดดแปลง จนเกดเปนเพลง “แวนฟอหลอเฟยว” ถาไมไปกระทบตอสทธและผลประโยชนของเจาของลขสทธกไมถอเปนการละเมดลขสทธ ดงนนประเดนดงกลาวกนาจะพจารณาถงเรองของการกระทบสทธอนเปนผลประโยชนของเจาของลขสทธวาเปนการกระทาทมากพอทจะทาใหรบกวนซงสทธของเจาของงานอนมลขสทธนนหรอไม

เนองจากในปจจบนนมนกแสดงตลกทหยบเอามกตลกเกาทมการใชในการแสดงอยางตอเนองมาเปนเวลานานนามาประกอบการแสดงตาง ๆ อยเสมอ จงอาจสงผลกระทบตอการแสดงตลกไดหากมกตลกททาการแสดงตลกนนเปนมกตลกทมลกษณะซา ๆ จนสงผลกระทบตอจานวนผชมการแสดงตลกในอนาคตได เนองจากเกดความเบอในการแสดงมกตลกซา ๆ หากไมไดมการสรางสรรคมกตลกใหม ๆ ขนมา

3.4.1 ขอยกเวนในการละเมดลขสทธมกตลก หลกของขอยกเวนของการละเมดในลขสทธของไทยนน บญญตไวในมาตรา 32 วรรค 1

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 “การกระทาแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตามพระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธและไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนสมควรมใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ” ซงไดสอดคลองกบ TRIPS Agreement Article 13 “Members shall confine limitations or exceptions to exclusive rights to certain special cases which do not conflict with a normal exploitation of the work and do not unreasonably prejudice the legitimate interests of the right holder”49 ซงเปนหลกทสอดคลองกบขอยกเวนในการละเมดลขสทธไทยโดย50

- การใชงานนนจะตองไมเปนการขดตอผลประโยชนจากสทธทเปนปกตในงานอนมลขสทธของเจาของลขสทธ

- การใชงานในงานอนมลขสทธนนจะตองไมไปกระทบถงสทธอนชอบดวยกฎหมายของเจาของลขสทธเกนควร

ซงหลกของกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกานนไดกลาวถงหลก Fair Use หรอการใชงานลขสทธอยางชอบธรรม เปนหลกของการจากดสทธของเจาของลขสทธโดยทสาธารณชนสามารถจะใช

49 Article 13 of the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights. 50 อรรพรรณ พนสพฒนา, ค าอธบายกฎหมายลขสทธ, 85.

54

งานอนมลขสทธ โดยทไมตองขออนญาตจากเจาของลขสทธกอนซงมแนวทางและหลกในการพจารณาวาการกระทาในลกษณะใดเปนการใชลขสทธโดยชอบธรรมโดยมหลกคอ51

(1) วตถประสงคของการใชงานอนมลขสทธรวมไปถงพจารณาวาเปนวตถประสงคทใชไปในทางพาณชยหรอเปนการนาไปใชเพอการศกษาและเปนการทาเพอหากาไรหรอไม

(2) ลกษณะของงานลขสทธตองเปนงานททาใหเกดความรและนามาประยกตใชไดเพอกอใหเกดการพฒนาตอไป

(3) จานวนและสดสวนความสาคญในงานตองเปนการนาไปใชใหเกดการเปรยบเทยบงานอนมลขสทธทงหมด

(4) เกดผลกระทบตองานอนมลขสทธในตลาดหรอไม โดยพจารณาวากอใหเกดผลประโยชนกบเจาของลขสทธ หรอทาความเสยหายใหกบตวเจาของลขสทธหรอทาใหไดรบผลกระทบใดหากเจาของลขสทธไดรบผลกระทบกไมถอวาเปนการใชงานลขสทธโดยชอบธรรม

หากพจารณาในเรองของการใชอยางชอบธรรมในการนามกตลกทมลขสทธไปใชนน ผทนามกตลกทไดรบลขสทธไปใชในเชงทไมกระทบกบตวเจาลขสทธนนไมวาจะเปนการนาไปใชในเชงพาณชยกตาม หากการนาไปใชนนไมเปนการกระทาทไปกระทบซงสทธหรอผลประโยชนในทางเศรษฐกจเกนควรกยอมถอไดวาเปนการนาไปใชอยางชอบธรรม โดยในหลกการใชอยางเปนธรรมนนไมตองทาการขออนญาตจากเจาของลขสทธและตองเปนงานทนาไปใชเกยวกบ การวพากษ วจารณ รายงานขาว การสอน การศกษาหรอการวจย เปนตน 3.5 บทสมพทธของนกแสดงตลกทมตอการน ามกตลกของผอนไปใช

การแสดงตลกนนเปนศาสตรอยางหนงในการแสดงทสรางเสยงหวเราะใหกบผรบชม ซงนกแสดงตลกกลาววานกแสดงตลกนนมความใกลชดกบผชมมากกวาการแสดงชนดตาง ๆ เพราะนกแสดงตลกนนเขาถงผรบชมไดมากทาใหเกดความเปนกนเองระหวางนกแสดงตลกกบผชม ซงการแสดงตลกนนจะทาการแสดงโดยการเลนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคของตวนกแสดงเองหรอนาเอามกตลกทเคยใชกนอยเปนประจามาใชในการแสดงตลกในแตละครงเพอสรางความบนเทง ดงนนการทจะทาใหมกในการแสดงนนตลกไดจาเปนทจะตองมตวปมกตลก เพอทจะสามารถทาการเลนมกตลกตอไปไดในแตละมกเพอใหเกดเสยงหวเราะแกผชม ซงมกแตละมกนนอาจจะเปนมกทไดมการเตรยมการทจะเลนไวหรอเปนมกตลกททาการเลนตามสถานการณในการแสดง หรอการหยบมก

51 พเชฐ คมเพนยด, ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร ศกษากรณการใชเทคโนโลยททนสมยดง

สญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร (การคนควาอสระ นตศาตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ, 2557), 59.

55

ตลกเกา ๆ มาใชในการแสดงซงนกแสดงตลกทานหนง (ขอสงวนสทธในชอของผแสดงความคดเหน) ใหความเหนเกยวกบการนามกตลกเกามาใชหรอการนามกตลกของผอนมาทาการแสดง โดยกลาววาการนาเอามกเกามาใชนนทากนมานานแลวซงมองวาการแสดงตลกนนนกแสดงตลกนนเปนพนองกน การทจะนาเอามกตลกของทานอนมาเลนหรอในกรณของการใชมกตลกในเชงลอเลยนนนไมมใครคดโกรธเคองกนในสวนน เพราะการแสดงตลกของแตละคนกมวธในการแสดงและนาเสนอของแตละคนทแตกตางกนออกไปถงแมวาจะใชมกตลกเดยวกน แตนกแสดงตลกแตละคณะกจะมวธการนาเสนอในการแสดงทมลกษณะแตกตางกนออกไป และการเลนมกตลกในแตละมกทเปนมกตลกเกา ๆ ทใชกนบอย ๆ กไมไดเปนมกตลกของบคคลใดเปนการเฉพาะ เพราะตางกนามาใชทาการแสดงกนมานานจนไมทราบวาเปนมกตลกของผใดแลว ถาจะเปนการนาเอามกตลกของผอนมาใชกเขาใจวาไมมใครถอโทษโกรธใคร ในสวนของการฟองรองในเรองการนามกตลกของผอนไปใชโดยไมขออนญาตนน คดวายงไมมเพราะไมคดวาการใชมกตลกททาการแสดงตลกนนจะเปนการไปลอกเลยนการแสดงของใครเพราะการแสดงของแตละคณะนนกจะมลกษณะในการแสดงทแตกตางกนออกไป จะเหนไดวามนกแสดงตลกบางทานสามารถทจะแสดงตลกกบคณะใด ๆ กได ซงกสามารถทจะทาไดและการนามกตลกทใชกบอกคณะหนง มาใชกบคณะอนกไมนาจะไปเลยนแบบการแสดงของใคร เพราะตลกสวนใหญจะมบคลกในการแสดงเฉพาะตวบคคล ดงนนการแสดงในแตละครงจงไมเหมอนกนและกไมมนกแสดงตลกทานใดมานงคอยดวาใครเอามกอะไรไปใช และหามไมใหใครใชมกตลกนนเนองจากมกตลกนนไมไดเปนของคนใดคนหนง จากมมมองดงกลาวผวจยมความเหนวา การแสดงของนกแสดงตลกทใชมกในการทาการแสดงของศลปนตลกนนมทงมกตลกเกานามาใชในการแสดง และมกตลกทสรางสรรคขนมาใหมเพอประกอบกนในการแสดงตลกแตละครง ซงมกตลกเกาทนามาใชนนเกดจากการใชตอ ๆ กนมาจนไมทราบวาผใดเปนผสรางสรรคงาน นกแสดงตลกจงใหความเหนวามกตลกทเปนมกเกาไมมผใดเปนเจาของลขสทธ ในสวนของมกตลกใหมทนามาใชรวมกบมกตลกเกากเกดจากการสรางสรรคในขณะเวลาทนกแสดงตลกแสดงอยบนเวทแสดง โดยนกแสดงแตละคนจะมเอกลกษณในการใชมกตลกและสรางสรรคทแตกตางกนออกไปจงเกดมมมองวาไมเปนการลอกเลยนมกตลกกน ในกรณของมกตลกทสรางสรรคขนมาใหมนนกตองนาหลกในการสรางสรรคงานลขสทธมาใช วามกตลกใดนนถงขนทจะไดรบความคมครองลขสทธและผใดเปนผสรางสรรคมกตลก 3.6 ผลกระทบของการน ามกตลกทมลขสทธไปใช

ลขสทธนนเจาของลขสทธเปนผมสทธในงานสรางสรรคอนมลขสทธ ซงสามารถจะกระทาการใด ๆ ในงานลขสทธเพอเปนการหาประโยชนของตนเองหรอใหผอนใช ยอมเปนสทธแตเพยงผเดยว

56

ของเจาของลขสทธ หากมผใดมากระทาการอนสงผลกระทบในงานลขสทธกบเจาของลขสทธ การกระทานนยอมเปนการละเมดลขสทธ

ซงการนาเอามกตลกอนมลขสทธไปใชนนหากเปนการนามกตลกไปใชโดยชอบธรรมหรอไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธในการนาไปใชกจะไมสงผลกระทบตอเจาของลขสทธมกตลก แตหากในทางกลบกนผทเปนเจาของลขสทธในมกตลกถกบคคลอนนามกตลกทมลขสทธไปใชโดยไมไดรบอนญาตยอมสงผลกระทบแกตวเจาของลขสทธ หากผทสรางสรรคมกตลกนนถกนามกตลกทสรางสรรคไปใชโดยไมไดรบผลตอบแทนอยางเหมาะสมกอาจทจะทาใหผสรางสรรคงาน ไมวาจะเปนงานสรางสรรคประเภทใดกตามขาดแรงจงใจในการสรางสรรคผลงานใหม ๆ ใหเกดขน

เมอไมมการสรางสรรคมกตลกใหม ๆ ขนมากจะทาใหไมมผลงานใหม ๆ ขนมา และอาจจะทาใหการแสดงตลกมแตการใชมกตลกเกา ๆ จนทาใหเกดความจาเจในมกตลกทใชในการแสดงและในทสดอาจจะทาใหการแสดงตลกในอนาคตลดความนยมลงได หากมการนามกตลกทใชแลวนากลบมาใชในรปแบบเดม ๆ ผชมการแสดงยอมทจะเบอในการนาเสนอแบบซา ๆ และอาจจะสงผลตอความนยมของผชมการแสดงตลกในอนาคต หรอในสวนของประเดนผลกระทบเชงพาณชยการทมผละเมดงานอนมลขสทธโดยนางานอนมลขสทธอยางมกตลกทมลขสทธไปใช โดยทผสรางสรรคมกตลกนนไมไดรบผลตอบแทนในการสรางสรรคงานดงกลาว ซงจะเกดผลกระทบกบเจาของลขสทธโดยตรง อาทเชน หากงานภาพยนตรทไดหยบนามกตลกไปใชในบทของภาพยนตรหรอเคาโครงเรองในเนอหาเปนสวนสาคญทเกดจากมกตลก ซงในสวนของมกตลกบางมกในภาพยนตรนนเปนมกตลกทควรไดรบความคมครองลขสทธ หากแตผทสรางสรรคมกตลกดงกลาวนนกลบไมไดรบผลตอบแทนใดเลยในงานลขสทธทเปนงานภาพยนตรดงกลาว ซงหากทาการแยกประเภทลขสทธในสวนมกตลกออกจากงานทเปนตวบทการแสดงภาพยนตร หรอลขสทธในตวงานภาพยนตรเองมกตลกทใชในงานภาพยนตรบางมกกควรทจะไดรบความคมครองในสวนของลขสทธในมกตลกเองอกสวนหนง เชนเดยวกบการนาบทประพนธทเปนงานวรรณกรรมทนามาทาการดดแปลงทาเปนภาพยนตร เนองจากการกระทาในลกษณะดงกลาวยงสงผลกระทบตอผลงานของผสรางสรรคมกตลกนนอกดวย ซงผชมภาพยนตรไมสามารถทราบไดวามกตลกในภาพยนตรนนเปนงานสรางสรรคมกตลกของใคร ซงผทรบชมงานภาพยนตรดงกลาวควรทจะทราบถงวาเปนงานสรางสรรคของบคคลใด

เนองดวยการนาเสนอมกตลกมหลากหลายรปแบบการทนามกตลกทมลขสทธไปใชโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธมกตลก จงมหลากหลายแบบในการละเมดซงสงผลใหเกดการละเมดลขสทธมกตลกไดงายยงขน การกระทาละเมดดงกลาวอาจจะสงผลกระทบโดยตรงกบผสรางสรรคงานลขสทธมกตลก และอาจจะสงผลใหนกแสดงตลกทสรางสรรคมกตลกไมสามารถดารงอาชพดวยการเปนนกแสดงตลกได เนองจากคนสวนใหญหนไปรบชมสอบนเทงผานทางชองทางอนทมการนาเสนอดวยวธทแตกตางออกไป โดยการกระทาทเปนลกษณะนาเอามกตลกทมลขสทธมาเผยแพร

57

และเปนการนาเสนอทไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธมกตลก โดยเฉพาะธรกจดานบนเทงทมผนยมรบสอบนเทงในทกรปแบบและการแสดงตลกกเปนสวนประกอบของสอบนเทงแทบจะทก ๆ ชนด กยอมจะสงผลกระทบกบงานลขสทธประเภทอน ๆ ดวย

อกทงหากมการนาเสนองานทละเมดลขสทธตอไปอาจสงผลกระทบตอทศนคตในดานการรบชมสอทเปนงานอนละเมดลขสทธของผรบสอได โดยเหนเรองการละเมดลขสทธเปนเรองทธรรมดาซงเปนทศนคตทเปนไปในทางลบและสงผลกระทบแกผทสรางสรรคผลงานโดยตรง อกทงปญหาการละเมดลขสทธยงเปนปญหาทสงผลกระทบตอภาพลกษณประเทศไทยจากมมมองของนานาประเทศ เชน สหรฐอเมรกา สหภาพยโรป มกจะยกปญหาการละเมดทรพยสนทางปญญา มาเปนประเดนในการกดกนทางการคากบไทยในดานการนาเขาสนคาจากไทย เนองดวยไทยมปญหาดานการละเมดลขสทธมานานแลว ซงอาจจะทาใหไทยศนยเสยรายไดในการสงออกสนคาไปตางประเทศเปนจานวนมาก

บทท 4 หลกกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกาและประเดนปญหาลขสทธมกตลก

ในบทนจะเปนการกลาวถงหลกกฎหมายลขสทธของประเทศสหรฐอเมรกา และหลกของการ

ใหความคมครองดานลขสทธใน The Copyright Act of 1976 ของสหรฐอเมรการวมไปถงการใหความคมครองลขสทธในมกตลกของสหรฐอเมรกา และศกษาคดตวอยางระหวาง Robert Kaseberg กบ Conan O’Brien ซงเปนคดเกยวกบการน ามกตลกไปใชโดยไมไดรบอนญาตจนเกดเปนคดฟองรองกนในสหรฐอเมรกา โดยท าการศกษาเกยวกบการใหความคมครองลขสทธมกตลกในสหรฐอเมรกาและศกษาประเดนมาตรฐานในการใหความคมครองลขสทธของประเทศสหรฐอเมรกา 4.1 ลขสทธในสหรฐอเมรกา งานอนมลขสทธของสหรฐอเมรกานนไดก าหนดหลกของงานทจะไดรบความคมครองลขสทธของสหรฐอเมรกานนอยภายใตความคมครองทมการรองรบโดยรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา ซงการคมครองทางลขสทธนนไดรบการดแลแบบพเศษโดยพระราชบญญตของรฐทมชอวา พระราชบญญตลขสทธ (Copyright Act of 1976) ค.ศ.1976 ใน Article I, Section 8, Clause 8 ของรฐธรรมนญสหรฐอเมรกา ซงในเงอนไขของการคมครองและการไดมาซงลขสทธนนจะถกบญญตไวใน The Copyright Act 1976 ของสหรฐอเมรกา โดยงานทจะไดรบความคมครองลขสทธของสหรฐอเมรกาไดก าหนดหลกของการไดมาซงลขสทธ จะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคผลงานดวยตนเองและงานนนจะตองมการบนทกลงในสอวสดไมวาเปนสอแบบใดกตาม และจะตองสามารถทจะน าเสนองานสรางสรรคใหปรากฏไดไมวาจะโดยทางตรงหรอผานทางเครองมอใดกตาม1 ซงบทบญญตดงกลาวอยในมาตรา 102 (a) The Copyright Act 19762 ดวยวตถประสงคของมาตรานมงทจะใหความคมครองงานสรางสรรคตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคผลงานดวยตวเองของผสรางสรรคเอง และงานสรางสรรคจะตองบนทกลงในวตถทสามารถแสดงผลงานออกมาได

1 ปองกานต สอทพย, แนวคดและปญหาความเปนเจาของลขสทธในงานสรางสรรครวมกน: ศกษา

กรณวกพเดย (การคนควาอสระ นตศาตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ, 2551), 21. 2 Art. 102 (a) of The Copyright Act 1976, “Copyright protection subsists, in accordance

with this title, in original works of authorship fixed in any tangible medium of expression, now known or later developed, from which they can be perceived, reproduced, or otherwise communicated, either directly or with the aid of a machine or device…”).

59

4.1.1 หลกเกณฑของงานทไดรบความคมครองดานลขสทธในสหรฐอเมรกา ในมาตรา 102 The Copyright Act 1976 โดยเปนหลกของการสรางสรรคผลงานในงาน

อนมลขสทธนนจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตนเองตามหลก (Originality) ซงไดใหความหมายของการสรางสรรควาผสรางสรรคผลงานนนจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตวเอง โดยไมไดเกดจากการลอกเลยนงานอน งานสรางสรรคดงกลาวนนไมจ าเปนตองถงขนเปนงานทไดเกดขนใหมและไมจ าเปนตองเปนงานทเกดจากความช านาญพเศษในการสรางสรรคผลงาน โดยหลกของการใหความคมครองงานลขสทธนนจะตองเปนงานสรางสรรคทไดน าลงสอบนทกทสามารถน าแสดงออกได และไดก าหนดประเภทของงานทสามารถไดรบความคมครองใน The Copyright Act 1976 มาตรา 102 (a) ดงน3

(1) งานวรรณกรรม (Literary Works) (2) งานดนตรกรรม (Musical Works) ซงรวมถงค ารองในเพลงนนดวย (3) งานนาฏกรรม (Dramatic Works) ซงรวมถงดนตรในละครนนดวย (4) ละครใบหรอละครเดก (Pantomimes) และงานเกยวกบการเตนร าทแสดงใหคนชม

(Choreographic Works) งานสงคม ซงคดขนมาเพอความสนกสนานเพลดเพลนของผเตนเทานน (5) งานภาพถาย ภาพวาดและงานประตมากรรม (Pictorial, Graphic, and Sculpture

Works) (6) งานภาพยนตรและโสตทศนวสด (Motion Pictures and Other Audiovisual Works) (7) งานสงบนทกเสยง (Sound Recordings)

3 Article 102 (a) of The Copyright Act 1976, (a) Copyright protection subsists, in

accordance with this title, in original works of authorship fixed in any tangible medium of expression, now known or later developed, from which they can be perceived, reproduced, or otherwise communicated, either directly or with the aid of a machine or device. Works of authorship include the following categories:

(1) literary works; (2) musical works, including any accompanying words; (3) dramatic works, including any accompanying music; (4) pantomimes and choreographic works; (5) pictorial, graphic, and sculptural works; (6) motion pictures and other audiovisual works; (7) sound recordings; and (8) architectural works.

60

(8) งานสถาปตยกรรม (Architectural Works) ซงงานดงกลาวทง 8 ประเภทตามท The Copyright Act 1976 ก าหนดใหเปนงานทไดรบ

ความคมครองลขสทธตามกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกาไดเลยโดยไมตองท าการจดทะเบยน แตเจาของลขสทธสามารถทจะยนขอจดทะเบยนตอส านกงานลขสทธไดกเพอประโยชนทจะไดรบคอ

(1) เพอเปนการแสดงหลกฐานตอสาธารณะในกรณแสดงสทธเมอเกดการเรยกรองดานลขสทธ

(2) การด าเนนคดในศาลเกยวกบการละเมดลขสทธในสหรฐอเมรกา นนจ าตองเปนงานลขสทธทไดมการจดทะเบยนกบส านกงานลขสทธแลว4

(3) ในกรณของงานทเกดจากการสรางสรรคกอนหรอภายในระยะเวลา 5 ปนบแตวนโฆษณาการขนทะเบยนนนกเพอใชเปนหลกฐานในการแสดงซงสทธความเปนเจาของทสมบรณในศาล

(4) หากไมไดจดทะเบยนลขสทธเจาของลขสทธกจะไมสามารถเรยกรองคาเสยหายพเศษ ตามทกฎหมายหรอหรอคาทนายความในการด าเนนคดในชนศาล แตจะเรยกคาเสยหายไดแตเพยงตามจรงและก าไรจากการละเมดลขสทธไดรบเทานน

4 Section 411 of The Copyright Act 1976, Registration and civil infringement actions (a) Except for an action brought for a violation of the rights of the author under section

106A(a), and subject to the provisions of subsection (b),[1] no civil action for infringement of the copyright in any United States work shall be instituted until preregistration or registration of the copyright claim has been made in accordance with this title. In any case, however, where the deposit, application, and fee required for registration have been delivered to the Copyright Office in proper form and registration has been refused, the applicant is entitled to institute a civil action for infringement if notice thereof, with a copy of the complaint, is served on the Register of Copyrights. The Register may, at his or her option, become a party to the action with respect to the issue of registrability of the copyright claim by entering an appearance within sixty days after such service, but the Register’s failure to become a party shall not deprive the court of jurisdiction to determine that issue.

(b) (1) A certificate of registration satisfies the requirements of this section and section 412,

regardless of whether the certificate contains any inaccurate information, unless— (A) the inaccurate information was included on the application for copyright registration

with knowledge that it was inaccurate; and (B) the inaccuracy of the information, if known, would have caused the Register of

Copyrights to refuse registration.

61

(5) การขนทะเบยนลขสทธกเพอประโยชนในสวนของบนทกการขนทะเบยนกบเจาหนาทศลกากรเพอปองกนการน าเขาสนคาละเมดลขสทธ

4.1.2 สทธของเจาของในงานลขสทธตามกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกา สทธของเจาของลขสทธใน The Copyright Act 1976 Section 1065 ซงไดใหสทธแก

เจาของลขสทธแตเพยงผเดยวในการทจะกระท าหรออนญาตใหผอนกระท า ดงน6 (1) การท าซ าในรปแบบทเปนส าเนาหรอการบนทกเสยง (Phonorecords) (2) งานประเภททเกดจากงานอนเปนพนฐานในงานทมการสรางสรรคอยแลว (to Prepare

Derivative Works Based upon the Work) (3) แจกจายส าเนางานหรอสงบนทกเสยงใหกบสาธารณชน ดวยการขายหรอการโอนความ

เปนเจาของ หรอการใหเชา หรอการใหยม (Rental, Lease, or Lending) (4) การแสดงงานตอทสาธารณชน ในกรณของงานวรรณกรรม งานดนตรกรรม งาน

นาฏกรรม งานภาพยนตร และงานโสตทศนวสด (Audiovisual Works) (5) การแสดงงานอนมลขสทธในทสาธารณะของ งานวรรณกรรม งานดนตรกรรม งาน

นาฏกรรม งานภาพวาด กราฟฟต และการแกะสลก (Pictorial, Graphic and Sculptural Works) รวมไปถงภาพในภาพยนตร (Individual Images) หรองานโสตทศนวสด

(6) การแสดงงานในทสาธารณะของสงบนทกเสยงการสงสญญาณเสยงในระบบดจตอล (Digital Audio Transmission)7

5 Section 106 of The Copyright Act 1976, Subject to sections 107 through 122, the owner

of copyright under this title has the exclusive rights to do and to authorize any of the following: (1) to reproduce the copyrighted work in copies or phonorecords; (2) to prepare derivative works based upon the copyrighted work; (3) to distribute copies or phonorecords of the copyrighted work to the public by sale or

other transfer of ownership, or by rental, lease, or lending; (4) in the case of literary, musical, dramatic, and choreographic works, pantomimes, and

motion pictures and other audiovisual works, to perform the copyrighted work publicly; (5) in the case of literary, musical, dramatic, and choreographic works, pantomimes, and

pictorial, graphic, or sculptural works, including the individual images of a motion picture or other audiovisual work, to display the copyrighted work publicly; and (6) in the case of sound recordings, to perform the copyrighted work publicly by means of a digital audio transmission.

6 Ibid. 7 Ibid.

62

สทธดงกลาวขางตนนเปนสทธตามกฎหมายไดใหแกผเปนเจาของลขสทธ แตกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกากมขอยกเวนในเรองของหลกการใชโดยเปนธรรม และการอนญาตใหใชลขสทธเชงบงคบ ซงกฎหมายลขสทธในสหรฐอเมรกานนมงทจะใหความคมครองในงานทสรางสรรคแลวมการแสดงออกทางความคด โดยมไดใหความคมครองรวมไปถงความคด กระบวนการทางความคด วธการ หลกการตาง ๆ แตการไดรบความคมครองของเจาของลขสทธในงานทสรางสรรคนนไมใหรวมไปถงงาน ดงตอน8

(1) ขาวประจ าวนหรอขอเทจจรง (2) รฐธรรมนญ (3) กฎขอบงคบ กฎกระทรวง ค าสงทางราชการ จดหมายทสงไปยงหนายงานของรฐ (4) ค าพพากษา ค าสง ค าตดสน รวมถง (5) งานทยงไมไดแสดงออกมาและสามารถจบตองได (6) ต าแหนง ชอ วลสน ๆ หรอสโลแกน สญลกษณ รวมถงส (7) ความคด กระบวนการ วธการ ระบบ ขบวนการ รปแบบความคด หลกการ ทยงไมได

แสดงออกมา (8) กฎหมายเทคโนโลยการศกษาและลขสทธ ทเปนขอยกเวนของเรองอปกรณการเรยน

การศกษาใหแกสถาบนการศกษาทไมไดมงหาก าไร (9) งานทเปนงานเกยวกบขอมลตาง ๆ ทไมเกดจากการสรางสรรคของงาน 4.1.3 การละเมดลขสทธในกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกา การละเมดลขสทธในประเทศสหรฐอเมรกานนถอวาเปนความผดอาญาทมบทลงโทษทรนแรง

โดยการกระท าทเปนความผดตาม 17 U.S. Code § 302 - Duration of copyright: Works created on or after January 1, 1978 โดยการกระท าทเปนการละเมดลขสทธแบงเปนการละเมดลขสทธโดยตรงและการละเมดลขสทธโดยออม ดงน9

(1) การละเมดลขสทธโดยตรงคอ - การท าซ าในทกรปแบบ การแสดงทท าใหปรากฏหรอการแจกจายตอสาธารณชน การแพร

ภาพโดยเคเบล หรอการทท าการเผยแพรงานลขสทธทงหมด หรอในสวนทเปนสาระส าคญในงานตนฉบบหรองานทไดดดแปลง

8 หทญา อศวนเวศน, การบรหารการจดเกบคาลขสทธในการทาซางานวรรณกรรมบนสอดจทล

(การคนควาอสระ นตศาตรมหาบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ, 2558), 61. 9 กรมทรพยสนทางปญญา, กฎหมายลขสทธ ประเทศสหรฐอเมรกา [Online], ม.ป.ป. แหลงทมา

http://www.ipthailand.go.th/th/?option=com_docman&task=cat_view&gid=705&Itemid=160.

63

- การน าเขาวตถใดกตามทมวตถประสงคในทางการคาเพอแสวงหาผลก าไรโดยมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ

(2) การละเมดลขสทธโดยออม - การน าเอางานอนมลขสทธเพอใหเชาในทางการคา หรอการเสนอขายเพอแสวงหาประโยชนในทางการคารวมถงการใหเชาส าเนางานอนละเมดลขสทธ - การจ าหนายใหเชาในเชงพาณชย การเสนอเพอจ าหนายหรอใหเชางานละเมดลขสทธ - เผยแพรส าเนางานทละเมดลขสทธ - ครอบครองมไวซงงานอนละเมดลขสทธ เวนแตจะเปนการใชเพอประโยชนสวนตวของงานอนเปนการละเมดลขสทธ - น าไปเผยแพรตอสาธารณชน โดยน าเอาส าเนาทละเมดลขสทธซงเปนการท าเพอหาประโยชนในทางการคา - การน าเอางานอนละเมดลขสทธเขามาในประเทศ เวนแตจะเปนการน ามาเพอประโยชนสวนตว - การจดท า หรอมไวซงแมพมพทใชในการกระท าส าเนาทละเมดลขสทธในการแสวงหาผลก าไรสวนตว - เผยแพรตอสาธารณชน

*หมายเหต* ในสวนของ Digital Millenium Copyright Act ไดยกเวนการละเมดลขสทธในทางออมใหกบผใหบรการทางอนเทอรเนตในสวนของขอมลดจตอล

ขอยกเวนของการละเมดลขสทธ10 การใชอยางเปนธรรมในสหรฐอเมรกามพนฐานมาจากแนวคดในหลกของการหาสมดลของ

เจาของลขสทธและเหตความจ าเปนของการเขาถงงานของสาธารณชน และในดานของผสรางสรรคผลงานนนกเพอทจะปกปองสทธในงานสรางสรรค และเปนการสรางแรงจงใจในการสรางสรรคผลงานดานทรพยสนทางปญญา ซงอกฝายหนงคอสงคมทควรจะไดรบและเขาถงงานสรางสรรคอยางเหมาะสมเพอใหสาธารณชนไดเขาถงซงการศกษาเรยนรอนสอดคลองกบหลกของประชาธปไตย ทงนตองเปนการรกษาซงสมดลของทง 2 ฝาย ในหลกของการใชโดยชอบธรรม11 (Fair Use) เปนการเปดโอกาสใหสาธารณชนไดเขาถงงานสรางสรรค โดยสวนใหญขอยกเวนจะเปนการน าเอาไปใชเพอ การศกษา การวจย การวพากษ วจารณ

10 เรองเดยวกน. 11 เรองเดยวกน.

64

รายงานขาว การสอน12 โดยไมเปนการน าไปเพอหาก าไร ซงหลกของการใชโดยชอบธรรมคอการน าเอางานอนมลขสทธไปใชโดยไมตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ โดยเปนขอยกเวนของการละเมดลขสทธตาม The Copyright Act 1976 Section 107 ซงยงมหลกในการใชโดยชอบธรรมอกหลกหนงในการพจารณาโดยเปนการพจารณาจากปรมาณของงานสาระส าคญของงาน โดยเปรยบเทยบจากผลงานทงหมด ซงดจากงานสรางสรรคแลวน ามาเทยบกบงานตนฉบบทงหมด หากในเนอหาโดยสวนใหญนนเปนของงานตนฉบบหรอทงหมดกถอวาเปนการละเมดงานอนมลขสทธ หรอประเดนของการน าเอาสาระส าคญในตวงานตนฉบบทถกน ามาใชในงานใหม แลวหากงานใหมนนขาดในสวนทเปนสาระส าคญนไปแลวท าใหงานดงกลาวไมสามารถเปนงานทสอความหมายได งานดงกลาวกอาจจะเปนงานทละเมดลขสทธ ซงหลกของสาระส าคญของงานนไมไดค านงถงปรมาณหากแตพจารณาจากใจความส าคญในงานนน หากเปนการน าไปใชเพยงเลกนอยแตเปนสาระส าคญของงานกถอวาเปนการละเมดลขสทธแลว และอกสวนของการพจารณาในแงผลกระทบคอท าใหผสรางสรรคงานอนมลขสทธนนไดรบผลกระทบในดานผลประโยชนทเกดจากงานลขสทธ ซงหลกการใชโดยชอบธรรมนจ าตองค านงถงผลกระทบตอเจาของลขสทธในผลงานทไดรบดวย

การพจารณาวาเปนการใชโดยชอบธรรมหรอไมนนจะตองพจารณาจาก The Copyright Act 1976 Section 10713 ดงน

12 Section 107 of The Copyright Act 1976. 13 Section 107 of The Copyright Act 1976.

Notwithstanding the provisions of sections 106 and 106A, the fair use of a copyrighted work, including such use by reproduction in copies or phonorecords or by any other means specified by that section, for purposes such as criticism, comment, news reporting, teaching (including multiple copies for classroom use), scholarship, or research, is not an infringement of copyright. In determining whether the use made of a work in any particular case is a fair use the factors to be considered shall include—

(1) the purpose and character of the use, including whether such use is of a commercial nature or is for nonprofit educational purposes;

(2) the nature of the copyrighted work; (3) the amount and substantiality of the portion used in relation to the copyrighted work

as a whole; and (4) the effect of the use upon the potential market for or value of the copyrighted work.

The fact that a work is unpublished shall not itself bar a finding of fair use if such finding is made upon consideration of all the above factors.

65

- ลกษณะของงานทไดน าไปใชนนเปนไปเพอการศกษาหรอเปนไปในทางเพอหาก าไร โดยหากเปนการน าเอางานลขสทธไปใชเพอหาก าไรกจะถอวาเปนการละเมด แตอาจจะพจารณาในหลกของการน าไปใชและไมท าใหกระทบกบเจาของลขสทธโดยไมถอเปนการละเมดในสวนของการน าไปใช เนองจากเปนการน าไปใชเพอการศกษา ซงการใชเพอการศกษานนไมอาจสรางผลกระทบกบเจาของลขสทธในแงของการตลาดไดจงถอวาเปนการใชโดยชอบธรรม

- ธรรมชาตของงานลขสทธซงเปนงานทไดเกดขนในลกษณะขอเทจจรงหรอขอมลจาก ประวตศาสตร ประวต-บคคล ซงเปนขอมลทสาธารณชนสมควรทจะเขาถงสงเหลาน โดยกอใหเกดประโยชนแกสาธารณะ

- ปรมาณของงานและสาระส าคญของงานอนมลขสทธทถกน าไปใช ซงเปนการพจารณาในตวงานทถกน าไปใชวามปรมาณมากพอ เมอเทยบกบงานสวนใหญของงานทเปนตนฉบบหรอไม หากเปนปรมาณทมากจนเกอบจะเหมอนงานตนฉบบกถอเปนการละเมดลขสทธ หรอในสวนอนเปนสาระส าคญของงาน โดยหากน างานสวนอนเปนสาระส าคญออกไปกจะท าใหงานดงกลาวขาดความหมายไป ซงในกรณดงกลาวนไมสามารถอางการใชโดยชอบธรรมได

- ผลกระทบทมตองานอนมลขสทธในแงของการตลาดและมลคาของงานอนมลขสทธ ซงเปนผลกระทบทเจาของลขสทธจะไดรบหากท าใหกระทบถงงานลขสทธในแงทางการตลาด หรอมลคาในงานทท าใหเจาของลขสทธศนยเสยผลประโยชนและมลคาของงานทควรจะไดรบ อาจกลาวไดวาเปนการท าใหเกดการแขงขนในตลาดกบเจาของงานลขสทธ โดยเปนการสรางผลกระทบใหกบรายไดของงานอนมลขสทธ 4.2 การใหความคมครองดานลขสทธมกตลกของสหรฐอเมรกาและมกตลกทใชในการแสดง

อตสาหกรรมตลกเปนอตสาหกรรมหนงทเรยกไดวาอยในชองวางของกฎหมายทรพยสนทางปญญา โดยหลกแลวในการสรางสรรคผลงานใหม ๆ นนเกดขนมากมาย แตปราศจากการคมครองของกฎหมายทรพยสนทางปญญาอยางเปนทางการ ซงในปจจบนมมกตลกทไดเผยแพรออกสสาธารณชนมากมาย แตกฎหมายทรพยสนทางปญญากยงไมสามารถทจะคมครองการสรางสรรคมกตลกใหครอบคลมไดทงหมด

(Pub. L. 94–553, title I, § 101, Oct. 19, 1976, 90 Stat. 2546; Pub. L. 101–650, title VI, § 607, Dec. 1, 1990, 104 Stat. 5132; Pub. L. 102–492, Oct. 24, 1992, 106 Stat. 3145).

66

4.2.1 การใหความคมครองบนบรรทดฐานของกฎหมายทรพยสนทางปญญาและอตสาหกรรมตลก

เมอ 2 – 3 ปทผานมานไดปรากฏผลงานเขยนของ ศาสตราจารย Dotan Oliar และ Christopher Sprigman14 ในประเดนเกยวกบบรรทดฐานของกฎหมายทรพยสนทางปญญาและอตสาหกรรมตลกวา“จะไมมการหวเราะฟรอกตอไป โดยบรรทดฐานของกฎหมายทรพยสนทางปญญาและการเปลยนผานของนกเลามกตลก”15 ซง Oliar และ Sprigman ไดเนนย าในการใหความส าคญกบอตสาหกรรมตลกเปนอนดบตน ๆ เนองจากอตสาหกรรมดงกลาวขาดการคมครองทางกฎหมายดานทรพยสนทางปญญาอยางเปนทางการ โดยทง 2 ไดกลาววาบรรทดฐานของกฎหมายทรพยสนทางปญญาจะชวยคมครองการสรางสรรคมกตลกของนกแสดงตลกไดอยางไร อกทง 2 ทานสงสยวาแทจรงแลวกฎหมายสามารถใหการคมครองทเปนทางการไดดกวาน ซงดเหมอนวากฎหมายลขสทธอาจจะไมสามารถคมครองการคดลอกมกตลกไดครอบคลม เหนไดชดวาบรรทดฐานนเพยงบรรทดฐานเดยวไมสามารถคมครองการสรางสรรคมกตลกใหครอบคลมได อยางไรกตามมการเสนออยางเปนทางการวาหากตองการ การคมครองการสรางสรรคมกตลกใหครอบคลมมากยงขนมกตลกนน ๆ จ าเปนทจะตองอยในอตสาหกรรมตลก โดยนกแสดงตลกนนสามารถไดรบการคมครองการสรางสรรคผลงานใหดขน โดยผานการสรางสรรคผลงานในรปแบบฐานขอมลทมลขสทธ (Copyright Database) หรอในรปแบบการแลกเปลยนมกตลกดจทล Digital Joke Exchange (DJE)16 ทซงจะอ านวยความสะดวกใหกบการแลกเปลยนขอมลดงกลาวไดรบการคมครองจากกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา โดยการแลกเปลยนมกตลกดจทลจะตองตงอยบนฐานขอมลทมการจดทะเบยนทซงสามารถระบตวบคคลได ซงนกแสดงตลกอาจจะลงทะเบยนและเมอตองการทจะโพสตมกตลกของตนกท าได โดยการไปโพสตลงในฐานขอมล (การแลกเปลยนมกตลกดจทล) อยางไรกตามการแลกเปลยนมกตลกดจทลหรอ Digital Joke Exchange (DJE) จะไดรบการคมครองจากกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา โดยหากมการลงทะเบยนจะไดรบประโยชนในการโตแยงจากหลกฐานทมอยในเวปไซตหรอในฐานขอมล

14 Gates, T., Providing Adequate Protection for Comedians' Intellectual Creations:

Examining Intellectual Property Norms and “Negative Spaces” [Online], n.d. Available from http://home.heinonline.org.

15 Ibid. 16 Ibid.

67

4.2.2 Digital Joke Exchange (DJE)17 Digital Joke Exchange คอการแลกเปลยนมกตลกดจทลทจะไดรบการคมครองจาก

กฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา โดยเมอมการลงทะเบยนจะไดรบประโยชนในการโตแยงสทธในมกตลกจากหลกฐานทอยในเวปไซตหรอฐานขอมลนน ซงการจดทะเบยน Digital Joke Exchange เปนการใหความคมครองกบงานสรางสรรคทางปญญาของนกแสดงตลกและใหงานนนอยภายใตก ากบดแลของคณะพจารณาอนญาโตตลาการ (The DJE Arbitration Panel) ซงงานทไดจดทะเบยนงานกบ Digital Joke Exchange จะสามารถวนจฉยไดโดยคณะพจารณาประกอบดวยสมาชกของสมาคมเกยวกบตลกหรอสงคมนกกฎหมายและบคคลทจะเหนแนวทางในการแกไขปญหา แตกมขอสงเกตวามกตลกทไดลงทะเบยนใน Digital Joke Exchange อาจจะไมเปนมกตลกทไดรบความคมครองในลขสทธกได

โดยคณะอนญาโตตลาการมองวา DJE เปนทพงสดทายทเอาไวใชแกไขปญญาการโตแยงทางดานทรพยสนทางปญญาโดย DJE จะเปนการอ านวยความสะดวกในการแลกเปลยนขอมลเพอชวยลดการคดลอกมกตลกของผอนและการละเมดทจะเกดขน DJE จะท าการรวบรวมขอมลปจจบนโดยจะชวยคมครองการสรางสรรคผลงานมกตลกผานกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา ซง DJE จะท างานโดยชองทางการเกบขอมลทวไปใหมากยงขน (Generalized Informational Portal)18 หรอสามารถเรยกวา IP Portal ระบบดงกลาวถอวาเปนการแตกหกกบกฎหมายทรพยสนทางปญญาโดยสนเชง เนองจากจะมการเชอมตอขอมลไปยง DJE โดย IP Portal แรกเรมจะใหความส าคญกบกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา (U.S. Copyright Law) และหลงจากนนจะครอบคลมทงหมดของกฎหมายทรพยสนทางปญญา ทงทเปนสทธบตร เครองหมายการคา และกฎหมายความลบทางการคา (Trade Secret Laws) ซง IP Portal จะกลายเปนเหมอนแหลงขอมลทเชอถอไดส าหรบ นกแสดงตลก ศลปน และบคคลทวไป ทซงก าลงมองหาขอมลเกยวกบกฎหมายทรพยสนทางปญญาโดย IP Portal จะเชอมโยงกบผใชทงหลายกบฐานขอมลอตสาหกรรมเฉพาะประเภท หรอการจดทะเบยนแพลตฟอรมทใชอ านวยความสะดวกในการแลกเปลยนขอมลของทรพยสนทางปญญา

17 Ibid. 18 Ibid.

68

4.2.3 ปญหาในการคมครองลขสทธมกตลก หลายครงทพบวามกตลกทสรางสรรคขนนนเกดจากเรองทเกดจากชวตสวนตวของนกแสดง

ตลกเอง19 เมอมการน ามกตลกของผอนมาใชนกแสดงตลกคนนน เขาจะยงไมปลอยใหมกตลกเรองนนออกมากอน แตจะเพมเตมแตงเรองราวในชวตประจ าวนของตนเองลงเขาไปดวย ซงกฎหมายควรทจะคมครองผลงานทางดานตลกใหเพมมากขน เพราะวามกตลกเหลานเปนเรองทมาจากประสบการณและธรรมชาตของคน รวมถงกฎหมายควรอนญาตใหผสรางสรรคไดรบประโยชนจากการเผยแพรผลงานของตนอกดวย อนทจรงแลวมกตลกทสรางจากนกแสดงตลกนนควรทจะไดรบความคมครองหรอไมนน และกฎหมายลขสทธใหความคมครองกบมกตลกไดครอบคลมแลวหรอไม โดยเฉพาะกฎหมายลขสทธทมวตถประสงคทจะใหความคมครองลขสทธเฉพาะในสวนการคมครองทเปนลกษณะ “งานสรางสรรคของผสรางสรรคทมการแสดงออกผานวตถทสามารถสมผสได” โดยบทบญญตนมองคประกอบดวยกน 2 องคประกอบคอ การบนทก (Fixation) และความคดรเรมดวยตนเอง (Originality)20 โดยหลกในทางปฏบตทเปนอปสรรคในอตสาหกรรมมกตลกม ดงน21

(1) หลกอปสรรคเกยวกบการบนทกงาน (The Doctrinal Barrier Relates to The Fixation Requirement)22 ซงลขสทธจะตองแสดงผานวตถทสามารถจบตองได (Tangible Medium) โดยลขสทธนนตองแสดงผานวตถทสามารถจบตองได (Tangible Medium) ในกรณมกตลกกสามารถทจะเขยนผานวสดทจบตองไดเชนกน แตหลก ๆ แลวนกแสดงตลกจะแสดงผานทางค าพดอกทงการแสดงตลกนนกมกเปนการแสดงสดและมความเปนอสระตามสถานการณในการแสดงและขนอยกบผชม ดงนนการแสดงตลกในแตละครงนนมความแตกตางกน แลวแตสถานการณและเวลา ณ ขณะทแสดงนน ๆ จงมความยากล าบากทจะใหความคมครองการแสดงทแตกตางกนได

(2) หลกระหวางความคดและการแสดงออก (The Idea-Expression Dichotomy)23 กฎหมายลขสทธใหความคมครองในการแสดงออกกบบางสงบางอยางเทานน โดยไมไดคมครองในเรองของความคดพนฐาน ดงเชน สมมตวานกดนตรนกแตงเพลงตองการทจะไดรบความคมครอง

19 Ibid. 20 (See Feist Publ'ns, Inc. v. Rural Tel. Serv. Co., Inc., 499 U.S. 340, 355 (1991) (statingthat

'[tlhe two fundamental criteria of copyright protection [are] originality and fixationin tangible form' (citation omitted)).

21 Gates, T., Providing Adequate Protection for Comedians' Intellectual Creations: Examining Intellectual Property Norms and “Negative Spaces”.

22 Ibid. 23 Ibid.

69

ลขสทธในเพลงทเกยวกบความรก ซงหากสนนษฐานวางานเพลงนนสามารถไดรบความคมครองเปนงานอนมลขสทธ นกดนตรกสามารถไดรบความคมครองลขสทธเฉพาะในสวนของงานเพลงเทานน และจ ากดอยทงานเพลงเทานนโดยนกดนตรจะมสทธแตเพยงผเดยว (Exclusive Right) ในงานเพลงของตน แตจะหามบคคลอนเขยนงานเพลงเกยวกบความรกไมได24

ในหลกเดยวกนหากเปนเรองราวของมกตลก โดยมากมกตลกจะเปนการเลาเกยวกบเรองราวและผชมจะใหความสนใจไปกบมกตลกเทานน แตทงนมกตลก 2 มกสามารถทจะเลาออกมาในลกษณะทแตกตางกนไดโดยทเนอหาภาพรวมมลกษณะอยางเดยวกน ซงเหมอนกบตวอยางในการ แตงเพลงขางตน หากพจารณามกตลกเกยวกบสภาพอากาศนกแสดงตลกคนหนงสามารถพฒนามกเกยวกบสภาพอากาศและมงทจะคมครองมกตลกนนภายใตกฎหมายลขสทธ แตอยางไรกตามนกแสดงตลกสามารถไดรบความคมครองในลขสทธเฉพาะการแสดงออกซงความคดในมกตลกเทานนไมใชกรณทวไปอยาง “มกตลกเกยวกบสภาพอากาศ” ถานกแสดงตลกคนอนไดยนมกตลกนน ๆนกแสดงตลกคนอนนนกยงคงสามารถทจะแสดงออกซงมกตลกทคลาย (Similar) กบมกตลกนน ๆ ในลกษณะทแตกตางอยางเลกนอยไดและนกแสดงตลกทเปนผสรางสรรคมกตลกดงเดมนน (Original Comedian) กไมสามารถทจะหามการกระท าเหลานนได

(3) การประยกตใชกบกฎหมายลขสทธกบอตสาหกรรมมกตลกคอ หลกของความเปนอสระของการสรางสรรค (The Doctrine of Independent Creation) ซงเปนหลกในการปองกนความรบผดภายใตกฎหมายลขสทธ ทผถกกลาวหาไมตองรบผดถาเขาไดพฒนางานทพพาทนนดวยตวของเขาเอง ดงเชนตวอยางกอนหนานมกตลกตาง ๆ ทเกยวกบเรองราวทเกดขน เชน สภาพอากาศซงเปนไปไดส าหรบนกแสดงตลกทจะมอสระในการสรางสรรคงานทมลกษณะคลายกน และยงเปนเรองทยากในการก าหนดกฎเกณฑเมอการกระท าไดเกดขน

โดยหลกทงหมดนเปนปญหาและอปสรรคในทางปฏบตในการทจะใหมกตลกไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา และยงมอปสรรคทส าคญประการหนงคอ เรองของคาใชจายในการคมครองทรพยสนทางปญญา ซงคาใชจายในการจดทะเบยนออนไลนกบส านกงานลขสทธในประเทศสหรฐอเมรกา (U.S. Copyright Office) ซงเปนจ านวนเงน 35 ดอลลาร หากประเมนมกตลกทนกแสดงตลกไดสรางสรรคมกตลกของแตละคนนนซงมจ านวนมาก นกแสดงตลกกอาจคดวาไมคมคากบการขนทะเบยนลขสทธทงยงมคาใชจายอนอกมากในการด าเนนคดและคาใชจายในการหามปราม

24 Cf Oliar & Sprigman, supra note 7, at 1806-07 (citation omitted) (noting that different

painters can paint the same scene, reporters can write about the same event, and entertainers can tell the same joke, as long as their expression is different).

70

4.3 มาตรฐานในการไดรบความคมครองในมกตลกและมกตลกทควรไดรบความคมครองของสหรฐอเมรกา

ตามหลกกฎหมายลขสทธในสหรฐอเมรกานนการไดรบความคมครองในลขสทธนนจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคผลงานดวยตนเอง โดยเกดจากการสรางสรรคดวยความวรยะอตสาหะและพยามโดยงานนนจะตองมการบนทกลงในสอวสดไมวาเปนสอแบบใดกตาม และงานนนจะตองมการแสดงออกซงงานสรางสรรคดงกลาวเพอไดมาซงลขสทธ ซงหลกการใหความคมครองลขสทธในมกตลกกใชหลกตามกฎหมายลขสทธเชนเดยวกบเกณฑในการพจารณางานอนมลขสทธ การไดมาซงลขสทธในมกตลกของสหรฐอเมรกานนจะตองเปนมกตลกทมขนในการสรางสรรคเชนเดยวกบงานลขสทธอน อาจกลาวไดวาถามกตลกทไดสรางสรรคนนไมไดน าออกมาแสดงซงการสรางสรรคผลงานเปนเพยงแคแนวคดหรอความนกคด มกตลกดงกลาวนนกจะไมไดรบความคมครองแตหากจะใหไดรบความคมครองในลขสทธจะตองเปนงานทแสดงออกมาโดยการบนทกงานทสรางสรรคลงสอวสดอยางเชน สงบนทกภาพหรอสงบนทกเสยง โดยมกตลกทจะไดรบความคมครองนนจะตองเปนมกตลกทไดสรางสรรคขนมาดวยตนเองดวยความเพยรพยามมากพอ แตไมถงกบเปนงานทจะตองใชความสามารถพเศษจ าเพาะแตส าคญตองไมเปนการคดลอกจากงานของใคร ซงมกตลกทไดสรางสรรคขนนนจะตองมความยาวเพยงพอหรอจ านวนค าทมากพอทจะเปนเรองราวในลกษณะของงานวรรณกรรม แตอาจจะไมถงขนเปนงานเขยนเทากบงานวรรณกรรม เพยงแตมลายละเอยดของมกทมากพอและไมมสวนอนเปนสาระส าคญของงานหรอเนอหาเหมอนกบมกตลกทไดมมากอนหนาน

โดยงานสรางสรรคมกจะตองเปนงานทใชความพยามและสตปญญาดวยความวรยะอตสาหะในระดบหนงจงจะถอวาเปนงานทควรไดรบลขสทธ โดยมกตลกทควรไดรบลขสทธมหลกส าคญอาจจะตองเปนมกตลกทมความยาวของจ านวนถอยค ามากพอ และสาระส าคญในมกตลกตองเปนเรองราวในลกษณะของการเลาเรองทเปนมกตลกหากเปนเพยงค าพดทใชพดตลกหรอใชตอ ๆ กนมาเปนเวลานานกไมนาจะไดรบลขสทธในสวนนน และมกตลกจะตองเปนมกทสรางสรรคขนมาใหมไมใชมกทมอยหรอดดแปลงในลกษณะมใจความสาระส าคญเหมอนหรอคลายกบมกตลกทมอยกอน เคยมประเดนเกยวกบการขโมยมกตลกของนกแสดงตลกอยาง Rob Delaney25 ซงเปนทรจกวาเขาเคยโดนขโมยเรองทเปนมกตลก แตเขาใชวธการแกปญหาโดยปลอยใหคนขโมยเรองตลกนนไปและกลบมาคดมกตลกใหมดวยเรองตลกทดกวาเดม Rob Delaney ไดกลาววา “หากเขาไมสามารถแตง

25 Glaser weil Case, Conan-Kaseberg-Nov23 [Online], 11 April 2015. Available from

http://timesofsandiego.com/wp-content/uploads/2015/11/Conan-Kaseberg-Nov23.pdf.

71

เรองตลกขนมาใหมสก 2-3 เรองในทนทเพอทดแทนเรองทถกขโมยไป ผมจะข าไมออกเลย เพราะนนหมายถงผมไมควรเรยกตวเองวาเปนนกแสดงตลก”26 โดยหลกของมกตลกทไดรบความคมครองลขสทธนนสวนใหญจะเปนเรองราวทไดสรางสรรคขนจนเปนเรองราวของมกตลก ในกรณของตวอยางมกตลกทไดรบความคมครองลขสทธนนมประเดนตวอยางของการโพสตเรองตลกของนกเขยนเรองตลกอสระ Olga Lexell เธอถกผใช Twitter น าเรองตลกของเธอทไดโพสตลงใน Twitter สวนตวแลวน าเอามกตลกของเธอไปใชโดยไมไดรบอนญาต ซงเธอไดแจงกบ Twitter ใหด าเนนการกบผทน าเรองทเปนมกตลกของเธอไป เนองจากเธอนนเปนนกเขยนอสระโดยเขยนเรองราวทเปนมกตลกผานสอออนไลน โดยเธอไดโพสตใน Twitter สวนตววา “งานเขยนของฉนถอเปนงานทรพยสนทางปญญาและส าหรบผใชคนอน ๆ ทโพสตขอความของฉนโดยไมไดรบอนญาตและไมไดใหเครดตฉน ฉนไดแจงทาง Twitter แลว” โดย Twitter มนโนบายในการเรยกรองเอาผดแกผกระท าการละเมดลขสทธภายใต DMCA (Digital Millennium Copyright Act 1998) โดยใหความคมครองแกเจาของลขสทธในเนอหาของงานอนเปนลขสทธในกรณถกละเมดลขสทธจากผใช Twitter อน ซงเปนเนอทโพสตใน Twitter ไดแก วดโอหรอภาพ รวมถงโพสตทเปนเรองราวและบทความอนมเนอหาทโพสตลง Twitter ของผใช โดยผใชทกคนสามารถทจะยนขอเรยกรองผานแบบฟอรมของเวบ Twitter และท าการทวสตขอความ ซงทาง Twitter จะเปนผทตรวจสอบขอเทจจรงจากการแจงของผใชในกรณเมอเกดการละเมดลขสทธบน Twitter และหากเปนการละเมดลขสทธจรงกสามารถลบทวตทเปนการกระท าผดตามนโยบายของ Twitter ได และเปดโอกาสใหผกระท าผดสามารถโตแยงในขอกลาวหาไดภายใน 10 วน27 ซงเปนนโยบายทสอดคลองกบ Digital Millennium Copyright Act 1998 อนเปนกฎหมายทตองการแกปญหาการละเมดลขสทธทางอนเทอรเนตของสหรฐอเมรกา ซงกรณดงกลาวนถอวาเปนกรณแรกททาง Twitter ไดน ามาใชกบการทวสตในกรณทเกดจากการละเมดลขสทธในเนอหาของการทวตจากผใช ทนอกเหนอจากเรองของการละเมดในรปภาพหรอวดโอทโพสตลง Twitter โดย Digital Millennium Copyright Act 1998 (DMCA) คอ กฎหมายทปองกนปญหาการละเมดลขสทธบนอนเทอรเนตในสหรฐอเมรกาโดยมเปาหมายในการพฒนามาตรการทางเทคโนโลยในการปองกนการละเมดลขสทธงานสรางสรรคในระบบดจตอลรวมถงระบบการจดเกบขอมลอนมลขสทธ โดย DMCA มงทจะพฒนาทางเทคนคเกยวกบการปองกนงานอนมลขสทธ ซงเปนบญญตท

26 Ibid. 27 Minns, A., Us Copyright infringement is no joke on Twitter [Online], 17 Sep 2015.

Available from http://marketinglaw.osborneclarke.com/media-and-ip/us-copyright-infringement-is-no-joke-on-twitter/.

72

เกยวกบการหามเจาะระบบปองกนการท าซ าและตอตานการลกลอบการคางานอนละเมดลขสทธซงโดยหลกแลว DMCA นนมเปาหมายในการคมครองดานลขสทธ Digital Millennium Copyright Act 199828 เปนมาตรการการปองกนการละเมดลขสทธทเผยแพรบนสอดจตอล ซงเปนมาตรการทางกฎหมายทเขมงวดและมาตรการทางเทคนคทมประสทธภาพในการจดการกบผละเมดทรพยสนทางปญญาในโลกยคดจตอล โดยหลกของการด าเนนการของ DMCA คอการแจงลบในขอกลาวหาเกยวกบการละเมดลขสทธทเจาของลขสทธท าการยนค ารองตามขอก าหนดของมาตรการแจงใหลบออกในงานอนละเมดลขสทธโดยเรยกวา “Notice-and-Take-Down” 4.4 ประเดนคดลขสทธในการนามกตลกของผอนไปใชในประเทศสหรฐอเมรกา คด Robert Kaseberg กบ Conan O’Brien ขอเทจจรงจากคดนกเขยนเรองตลกของซานดเอโกไดฟองรองในคดความวา Conan O’Brien และทมงานนกเขยนของ Conan O’Brien ไดขโมยเรองตลกใน Twitter ของตนทถกพบครงแรกโดยนกขาวฮอลล-วด ซง Robert Alex Kaseberg อางถงเรองตลกทง 4 เรองในชวงประมาณเดอนมกราคมและเดอนกมภาพนธถงชวงตนเดอนมถนายน 2015 โดยเขาเชอวาเรองตลกของตนเองนนถกขโมยไปจากบลอก (Blog) สวนตวและจาก Twitter ของตนเองโดย Robert Alex Kaseberg ไดฟองรองเรยกคาเสยหาย Conan O’Brien และทมงานทงหมดจ านวน 600,000 ดอลลารสหรฐ29

โดยเรองดงกลาวนนเรมขนเมอ 3 กมภาพนธ 2015 Kaseberg ไดทวตขอความวา “ Tom Brady is going to give his MVP truck to the guy who won the game for the Patriots. So enjoy that truck, Pete Carroll.”30 โดยในทวตขอความของ Kaseberg กลาววา Tom Brady เขาตองการใหรถกระบะ MVP (MVP ยอมาจาก Most Valuable Player ซงหมายถง เปนผเลนทดทสด) ส าหรบคนทท าใหเขาน าทม Patriots ชนะได ดงนนขอใหมความสขกบรถกระบะนะ Pete Carroll (โคชของทมอเมรกนฟตบอลทแขงกบทมของ Tom Brady)

หลงจากนนในวนท 4 กมภาพนธ 2015 O’Brien กใชเรองตลกเรองเดยวกนกบเขาในรายการ โดย O’Brien กลาววา “Tom Brady กลาววาเขาตองการใหรถกระบะ ทซงเขาไดรบมาจาก

28 กฤกษพฤหส เลองสนทร, การละเมดทรพยสนทางปญญาบนอนเทอรเนต [Online], 2 เมษายน

2556. แหลงทมา http://presentworks.blogspot.com/. 29

Glaser weil Case, Conan-Kaseberg-Nov23 [Online], 11 April 2015. Available from

http://timesofsandiego.com/wp-content/uploads/2015/11/Conan-Kaseberg-Nov23.pdf. 30 Ibid.

73

รางวลผเลนยอดเยยม MVP (as the Super Bowl MVP) ซงหมายถงผเลนยอดเยยมในอเมรกนฟตบอลโดยเขาไดรบรางวลเปนรถกระบะ เขาตองการใหรถกระบะส าหรบคนทท าใหทม Patriots ของเขาชนะได ผมคดวามนเยยม ใช! มนเยยม ดงนน Brady จงใหรถกระบะของเขาแกโคชทม Seahawk ซงกคอ Pete Carroll31

ในวนท 17 กมภาพนธ 2015 Kaseberg ไดทวตขอความวา “ Washington Monument is ten inches shorter than previously thought. You know the winter has been rough when a monument suffers from shrinkage”32 หมายถง “อนสาวรย Washington สนลงมากกวาแตกอน 10 นว คณกรวาฤดหนาวนนหนาวเยน ดงนน อนสาวรยจงตองทนทรมานจากการหดตว” ในขณะเดยวกน O’Brien ไดกลาวถงเรองตลกในท านองเดยวกนในวนเดยวกนนนวา “เมอวานนกส ารวจประกาศวา อนสาวรย Washington สนลงจากทเคยบนทก 10 นว ใชแลว! แนนอนวาจะตองโทษทอากาศนนมนหนาวเยน ซงนถอเปนเรองตลกหยาบคาย (Penis Joke)” ซง Kaseberg ไดสงเกตเหนวาเรองตลกของตนเองกบเรองตลกของ Conan มความคลายคลงกนในเดอนกมภาพนธ Kaseberg กไดกลาวไวบนบลอกของตนวา เขาไดโทรไปหาหวหนานกเขยนบทรายการโทรทศน (Mike Sweeney) ในวนท 18 กมภาพนธ จากค าบอกเลาของ Kaseberg เขากลาวไววาครงหนงเขาไดพดคยกบ Sweeney และ Sweeney กกลาวอยางหนกแนนวา “Conan ไมไดขโมยเรองตลกของ Kaseberg” โดย “เปาหมายของการโทรไปในครงน ไมใชเพอใหเกดปญหา แตเปนการแนะน าวาถาเกดผมก าลงเขยนเรองตลกทมความคลายคลงกนมาก ๆ ในความเปนจรงมนเหมอนกนมากอยางกบวาเปนอนเดยวกนกบเรองตลกของคนอนผมควรทจะบรจาคเรองตลกนใหกบรายการโทรทศนไปซะ”33 Kaseberg ไดเขยนลงในบลอกสวนตวของตนและ Mike Sweeney ไดตอบวา “หากผมไดยนเรองตลกทางโทรทศนและเขาใจผดวาเรองตลกเหลานนเปนของผมมนเหมอนกบวาผมเปนคนบาคนหนงทคดวาความคดทงหลายของผมถกรายการโทรทศนขโมยไป”34

ในเวลาตอมา Kaseberg ไดแสดงตวเพอทจะหยดเหตการณดงกลาวน จนถงวนท 9 มถนายน 2015 เมอเขาทวตขอความวา “Three streets named Bruce Jenner might have to change names. And one could go from a Cul-de-Sac to a Cul-de-Sackless.”35 มความหมายวา “ถนน 3 สายทมชอวา Bruce Jenner อาจจะตองเปลยนชอสวนอกสายหนงอาจจะเปลยนจาก Cul-de-Sac ไปเปน Cul-de-Sackless” ขณะในวนเดยวกนนนเรองตลกของ O’Brien

31 Ibid. 32 Ibid. 33 Ibid. 34 Ibid. 35 Ibid.

74

กออกมาในท านองเดยวกนวา “เมองบางเมองทมถนนชอวา Bruce Jenner ก าลงพยายามทจะเปลยนชอถนนไปเปน Caitlyn Jenner และถาคณอาศยอยบนถนน Bruce Jenner Cul-de-Sac ตอไปนจะถกเรยกวา Cul-de-No-Sack”ดเหมอนจะเปนฟางเสนสดทายของ Kaseberg ในเวลาตอมาในเดอนกรกฎาคม Kaseberg ไดยนฟองเรองดงกลาวใหเปนคดความ

แตประเดนในความเปนจรงสงทเกดขนเปนสงแปลกตรงทวาอยางนอยทสด เรองตลกเรองหนงตามค ากลาวหาของ Kaseberg วาถก O'Brien ขโมยไปนนหากดตามระยะเวลาทเกดขนแลวจะพบวาจรง ๆ แลวเรองตลกนน O'Brien เปนผเขยนขนมากอนแมวาในคดความ Kaseberg กลาวหาวา O'Brien ไดยกเอาเรองตลกของเขาไปในเรอง Delta มาใชซงถกเขยนขนในวนท 14 มกราคม โดย Kaseberg ไดพยายามแสดงใหเหนวาเรองตลกของ O'Brien กบเรองตลกของตนมความคลายคลงกน แตถาหากมองไปยงฟดทวตเตอร (Twitter Feed) ของ Kaseberg จะพบวา Kaseberg ไดเขยนเรองตลก Delta ของเขาในวนท 16 มกราคม ซงเปน 2 วนหลงจากท O'Brien ไดโพสตไปแลว ดงนนเวบไซด Tech Insider ไมพบหลกฐานใด ๆ ทแสดงใหเหนวา Kaseberg เปนผทเขยนเรองตลกกอนเลย

ภายหลงทนายความของ Kaseberg ชอวา Jayson Lorenzo36 ไดสงขอความอยางเปนทางการมาทางอเมลของ Tech Insider วา Mr. Kaseberg เปนนกเขยนเรองตลกอสระมามากกวา 20 ป แตภายหลงทผลงานของเขาถกละเมดลขสทธ โดยรายการโทรทศนของ Conan O'Brien ถงกระนนแมวา Kaseberg พยายามทจะอธบายขอเทจจรง แตอยางไรกตามเขากไมไดรบการตอบกลบมาและหลงจากนนไมนานเรองตลกเรองท 3 ของ Kaseberg กถก Conan O'Brien น ามาใชในรายการโทรทศนอกครงโดยปราศจากค าอนญาตของ Kaseberg ซง Kaseberg กออกมาอธบายขอเทจจรงอกครงและทายทสด Kaseberg ไดมโอกาสพดคยกบผแทนบรษทของ O'Brien ในระหวางการสนทนา Kaseberg รสกไดวาเขาถกเยาะเยย ถกละเลย และถกดถก ตอมาเรองตลกเรองท 4 ของ Kaseberg กถกน าไปใชอยางไมไดรบอนญาตเชนกน ดงนน Kaseberg จงด าเนนการฟองรองคด-ความในเรองทเกดขนเพอเปนการปกปองสทธของตน

ในปจจบน Kaseberg ไดด าเนนการจดลขสทธในเรองตลกทง 437เรองของเขาและตอนนก าลงอยในการพจารณา โดยคณะลกขนในคดนทซงม Conaco LLC, Turner Broadcasting System, Time, Warner Inc, ผอ านวยการการผลตรายการของ Conan ชอ Jeff Ross (Conan Executive Producer Jeff Ross) และบรรณาธการของรายการโทรทศน Mike Sweeney โดยโฆษกของ Conaco บรษทการผลตเบองหลง “Conan” ไดบอกกบ Tech Insider วา “พวกเราบรษท Conaco เชอวา ไมมความเปนธรรมในคดน”

36 Ibid. 37 Ibid.

75

การขโมยเรองตลกเปนประเดนรอนแรงเปนเวลานานทามกลางนกแสดงตลก แตกลายเปนเรองทใหญขนมาเพราะการโพสตเรองราวทาง Twitter สามารถกลายเปนเงนและสรางรายได ซงบอยครงพบวา จ านวนผใช Twitter มการน าเรองตลกของคนอนหรอของคนแปลกหนามาโพสตเปนเรองตลกของตวเอง ในสวนของเรองการคดลอกผลงานทโดงดงมากทสดนนเปนของ Joshua Ostrovsky ซงรจกกนในนามของ The Fat Jew โดยเขาไดคดลอกเนอหาและโพสตลง Social Media ของตนอกครงดวยบญชผใชของตวเอง โดยปราศจากการระบแหลงทมาและตลอดระยะเวลาทผานมาเขาไดรบยอดไลคและผตดตามเพมขนมากกวา 100,000 คน อกทงเขากไดรบเงนคาสปอนเซอรในการโพสตลง Instagram อกเปนจ านวน 6,000 US ดอลลาร ในอกมมหนง Chris Scott ผเปนตนฉบบของเรองตลกดงกลาวไดทวต-ขอความเชงประชดประชนวา “โอ สวสด Becky ผทปฏเสธจะจบผมในเกมสการหมนขวดตอนอยเกรด 6 และตอนนตองการทจะเลน FarmVille ดเหมอนวาตอนนไดเปลยนฝงไปแลว” ซงขอความนถกบอกตอและถกคดลอกขอความบอยครงในป 2014

ในอกเหตการณเมอเรว ๆ นมนกเขยนเรองตลกอสระอยาง Olga Lexell38 ไดโพสตขอความลง Twitter วาส าหรบผทคดลอกขอความของเธอแลวน าขอความของเธอออกไปใช เธอไดตกลงกบ

Twitter ไววาหากพบเรองตลกทคดลอกมาจากเรองของเธอทาง Twitter จ าเปนทจะตองซอนขอความทพบและรายงานวาบญชผใชนนเปนสแปม เนองจากเปนลขสทธของเธอ (ถกพบในบญช Twitter ชอวา “Plagiarism is bad”)

เธอไดโพสตขอความใน Twitter ของตวเองวา “For everyone asking, I simply explained to Twitter that as a freelance writer I make my living writing jokes (and I use some of my tweets to test out jokes in my other writing). I then explained that as such, the jokes are my intellectual property, and that the users in question did not have my permission to repost them without giving me credit. I also pointed out that most of them were spam accounts that repost tons of other people’s jokes every day. I didn’t realize this was not something they normally did.”39 โดยมเนอหาในลกษณะวา “ส าหรบทกคนทถามฉนอยากจะอธบายใน Twitter ไววา ฉนเลยงชวตดวยการเปนนกเขยนอสระเขยนเรองตลก (และฉนไดใช Twitter ในการปลอยเรองตลกออกไป เพอทดสอบผเขยนคนอน) ฉนอยากจะอธบายวางานเขยนของฉนถอเปนงานทรพยสนทางปญญา และส าหรบผใชคนอน ๆ ทโพสต

38 Ibid. 39 not olga lexell, Twitter [Online], n.d. Available from

http://www.theverge.com/2015/7/25/9039127/twitter-deletes-stolen-joke-dmca-takedown.

76

ขอความของฉนโดยไมไดรบการอนญาตและไมไดใหเครดตฉน ฉนไดแจงทาง Twitter แลวใหถอวาพวกเขาเปนบญชสแปม (Spam) ส าหรบคนทโพสตเรองตลกของคนอน ทกวนนฉนไมรวานมนไมใชเรองปกตทพวกเขาท ากนเปนประจ าหรอเปลา”

ตอมาในวนท 22 กรกฎาคม Robert Kaseberg ฟองรอง O’Brien,TBS, Time Warner Inc. และอกหลายคนทเกยวของวาละเมดลขสทธ โดยการคดลอกเรองตลกของตนไป 4 เรอง40 โดย Kaseberg ไดโพสตลงบน blog สวนตวและ Twitter เกยวกบเรองตลกทคลายคลงกนทง 4 เรองของเขาและ Conan O’Brien เปนคนลอกเลยนมกตลก ซงในคดความท Kaseberg ฟองเปนเรองราวทเกยวกบการพมพลงบน Blog สวนตววา “บนเทยวบนของเดลตาอาทตยนจากคลปแลนดไปนวยอรกมผโดยสารแคสองคนทงคเถยงกนเรองแยงทพกแขนไปตลอดทาง” และในคดนไดฟองรองวา O’Brien ไดเขยนและใชเรองตลกในท านองเดยวกน โดย Conan O'Brien เอามกตลกนไปพดในรายการในคนเดยวกนวา “เมอวนจนทรน บนเทยวบนของเดลตาจากคลปแลนดไปนวยอรกมผโดยสารแคสองคน ทงคใชเวลาตลอดทางตกนเพอแยงทพกแขน”และยงมเรองตลกอก 3 เรองถกคดลอกในท านองเดยวกนอกดวย

โดย O'Brien ตอสวาเรองตลกของเขานนตนเองเปนผสรางสรรคมกตลกขนมาเองและเรองตลกของ Alex Kaseberg นนไมใชตนฉบบ และไมสามารถทจะขนานนามวาเรองเหลานนจะตองไดรบการคมครองทางลขสทธ (เพราะไมรใครกนแนทเปนคนเขยนทแทจรง)

Kevin Sartorio41 นกกฎหมายจากบรษทกฎหมาย Toronto-based Gowlings ซงมความเชยวชาญในเรองของกฎหมายลขสทธ กลาววา Kaseberg จะตองพสจนใน 3 สงดงน 1) Kaseberg เปนเจาของเรองตลก 2) ทมงานของ O’Brien ไดน าเรองตลกเหลานมาใชในงานของ O’Brien จรง และ 3) พวกเขาน าเรองตลกของตนฉบบมาใชอกครงจรง

ในลกษณะประเดนปญหาดงกลาวนนเปนปญหาทเกดจากการน ามกตลกของบคคลอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต ซงปญหาของเหตการณดงกลาวทจะตองพจารณาคองานทเปนมกตลกบางมกตลกนนเปนงานทไดรบความคมครองแลวหรอไม และอกประเดนคอเมอเปนงานทมลขสทธแลวงานดงกลาวนนถกน าไปใชแลวเปนงานซงละเมดลขสทธหรอไมและกระทบตอเจาของลขสทธมากนอยเพยงไร

ประเดนปญหาดงกลาวนเกดจากการน ามกตลกของบคคลอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต และไดมการกลาวอางวามกตลกดงกลาวทน าไปใชนนเปนการใชในลกษณะเชงพาณชย ซงเปนการน ามกตลกของ Robert Kaseberg ไปใชในรายการโทรทศนของ Conan O'Brien โดยเปนรายการลกษณะ

40 Glaser weil Case, Conan-Kaseberg-Nov23. 41 Ibid.

77

Talk Show ชอรายการ Late Night with Conan O'Brien โดยเจาของมกตลกอยาง Robert Kaseberg อางวาเปนการน ามกตลกของตนไปใชในรายการโดยท Conan O'Brien ไมไดรบอนญาต เนองจากตนไดโพสตมกตลกดงกลาวนใน Twitter สวนตวของตนเองอยกอนแลว ซงหากพจารณาวามกตลกของ Kaseberg นนเปนมกทไดรบการคมครองในลขสทธแลว การทน าเอางานอนมลขสทธจากเจาของงานอนมลขสทธไปใชโดยไมไดรบอนญาตกจะเปนการละเมดลขสทธ เนองจากสทธของเจาของลขสทธใน The Copyright Act 1976 Section 106 นนใหสทธกบเจาของลขสทธเทานนในการทจะกระท าการใดแกงานลขสทธของตน เชน การกระท าทเปนการแสดงงานตอทสาธารณชนในกรณของ งานวรรณกรรม งานดนตรกรรม งานนาฏกรรม งานภาพยนตร และงานโสตทศนวสด42 ซงการน ามกตลกดงกลาวไปใชโดยไมไดรบอนญาตอยางประเดนปญญากยอมเปนการละเมดลขสทธ

แตมอกแงมมทจะตองพจารณาวามกตลกทไดโพสตลง Twitter ของ Kaseberg นนเปนมกทไดรบความคมครองในลขสทธแลวหรอไม ซงหลกในการพจารณาในสวนของมกตลกทไดรบความคมครองในลขสทธตาม The Copyright Act 1976 นนงานสรางสรรคมกตลกดงกลาวนนอาจจะตองมลกษณะของงานทคลายกบงานวรรณกรรมทมลกษณะเปนเรองราว โดยมกตลกดงกลาวจะตองแสดงออกในรปแบบการเลาเรองในเชงตลกขบขนผานทางสอออนไลนอยาง Twitter ซงมกตลกทควรไดรบความคมครองนน ควรทจะตองมเนอหาทไมนอยจนเกดไปมจ านวนถอยค าทมากพอและไมเปนเพยงค าพดตลกตดปากทวไป ซงจะตองเปนการสรางสรรคผลงานทมความวรยะพยามมากพอทจะไดรบความคมครองประกอบกบมกตลกดงกลาวนนจะตองเปนมกตลกทเปนไปในลกษณะของเรองราวมเนอหาใจความหรอบทความทถกสรางสรรคขนมาจากผสรางสรรค โดยอาจจะไมตองถงกบเปนงานวรรณกรรมแตจะตองเปนงานทไมเกดจากการคดลอกมกตลกอนหรอมเนอหาทเปนไปในลกษณะทคลายจนเกนไปกบมกตลกทมอยกอนแลว หากเปนมกตลกทไดหยบเอามกตลกเกา ๆ มาดดแปลงแลวน ามาสรางสรรครวมกบมกตลกทสรางสรรคขนมาใหม โดยไมมสาระส าคญในสวนเนอหาทน ามาจากมกเกาทยมมาใชกอาจเปนมกตลกทไดรบความคมครองลขสทธได

ซงโดยหลกของการใชมกตลกของผอนหรอการน ามกตลกของผอนมาท าการดดแปลงนน งานสรางสรรคมกตลกนนจะไดรบความคมครองในสวนทเปนเนอหาของมกตลกเทานน แตการใหความคมครองลขสทธมไดหามถงสวนทเปนเคาโครงในลกษณะเรองราวทวไป ๆ ทเกดขน เชน มกตลกเกยวกบสงคม การเมอง เหตการณตาง ๆ หรอสภาพดนฟาอากาศในสวนนไมสามารถทจะไปหาม

42 The Copyright Act 1976 Section 106 Subject to sections 107 through 122, the owner

of copyright under this title has the exclusive rights to do and to authorize any of the following: (4) in the case of literary, musical, dramatic, and choreographic works, pantomimes, and motion pictures and other audiovisual works, to perform the copyrighted work publicly;.

78

ไมใหบคคลอนน ามกในลกษณะนมาใชได แตจะคมครองในสวนทเปนเนองานทเปนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคทเปนเรองราวจากการสรางสรรคมกตลกนน ซงในสวนของการตดสนวามกตลกใดไดรบความคมครองลขสทธนนขนอยกบศาลในการพจารณาวามกตลกใดถงขนเปนงานอนมลขสทธ เนองจากในสหรฐอเมรกาเองกมคดประเภทนนอย และกยงไมมมาตรการทชดเจนในการใหความคมครองลขสทธมกตลก

ในสวนประเดนการพจารณาเรองของขอยกเวนของการละเมดงานอนมลขสทธในลกษณะของการใชอยางเปนธรรมหรอไมนน หากพจารณาประเดนปญหาดงกลาวทมการน าเอางานอนมลขสทธไปใชในเชงพาณชยในการแสวงหาผลประโยชนในรายการโทรทศนหรอรานอาหารทเปนทสาธารณะ และท าใหกระทบตอสทธของเจาของลขสทธมกตลกดงกลาวนน กยอมไมสามารถยกเอาเรองของขอยกเวนในหลกการใชอยาง Fair Use มาใชได ซงประเดนนกจะถอวาเปนการละเมดลขสทธในงานอนมลขสทธท The Copyright Act 1976 Section 106 ใหสทธแตเฉพาะเจาของลขสทธเทานน แตหากปรากฏวาเปนกรณในลกษณะของการยมมกตลกเกาทมการใชกนมานาน หรอเปนมกตลกททกคนรจกและเขาใจกนมานานจนไมทราบวามกตลกนนใครเปนผสรางสรรค กไมนาจะเปนการละเมดลขสทธโดยมกตลกทไมทราบวาบคคลใดเปนเจาของลขสทธกจะตกเปน Public Domain หากจะมการน ามกตลกเกานนมาใชโดยดดแปลงจากการผสมกบความคดสรางสรรคใหมจนกลายเปนมกตลกใหม การน ามกตลกเกาในลกษณะดงกลาวมาใชกนาจะเปนการใชอยาง Fair Use แตหากเปนการน าเอามกตลกทเปนการสรางสรรคขนใหมมาใชโดยไมไดรบอนญาต ซงกอาจจะเกดความไมเปนธรรมกบผทสรางสรรคมกตลกดงกลาว แตการทจะน าเอามกตลกมาใชเปนครงคราวโดยไมเปนการกระท าทไปกระทบสทธกบเจาของลขสทธมกตลกกนาจะเปนการใชอยางเปนธรรมได

เคยมประเดนในคดของ Foxworthy v. Custom Tees เปนคดทใหความคมครองในเรองของมกตลก ในกรณนนกแสดงตลกทมชอเสยงอยาง Jeff Foxworthy ไดฟองรอง Custom Tees43 วาไดละเมดลขสทธของตน เมอพบวาบรษทดงกลาวไดจ าหนายเสอ T-Shirt ทสกรนลายเสอทเปนมกตลกของตน Foxworthy เปนบคคลทมชอเสยงจากซรย ซงในมกตลกของเขามกจะขนตนดวยขอความวา “you might be a redneck if” และจะลงจบดวยขอความทวา “you see no need to stop at rest stops because you have an empty milk jug in the car”44 โดยศาลใหความเหนวาการเรยกรองสทธทางลขสทธของ Foxworthy นนถอวาควรทจะไดรบความคมครอง

43 Shipley, D., A Dangerous Undertaking Indeed: Juvenile Humor Raunchy Jokes, Obscene Materials and Bad Taste in Copyright, 98 Ky. L.J. 517, 524 [Online], 2010. Available from http://law-apache.uky.edu/wordpress/wp-content/uploads/2012/06/Shipley-Final.pdf.

44 Ibid.

79

ลขสทธ เนองจากความเหนทวา “โจทกไดแสดงใหเหนเดนชดวา มกตลกทงหมดนนมนไมไดเปนเพยงแคความคดสรางสรรคเทานน แตมนเปนการแสดงออกถงตวตนของเขาดวย” โดยหลกทศาลไดใหไวนนคอ นกแสดงตลก 2 คนสามารถบอกและใชมกตลกเรองเดยวกนได แตไมใชวาทงคจะสามารถทจะใชค าทเหมอนกนทงหมดได”45 หากจะน ามาเปนแนวทางในการพจารณาประเดนปญหาของการน ามกตลกของผอนมาใช ตามหลกในคดของ Foxworthy v. Custom Tees มงไปทการละเมดลขสทธของผน ามกตลกของผอนไปใช โดยใหขอสงเกตวาไมมทางทวาผสรางสรรคมกตลกทง 2 จะมมกตลกทเหมอนกนมาก จงเปนไปไมไดหากวาไมมผใดไปลอกเลยนมกตลกของอกคนมาใช ซงอาจจะน ามาใชกบกรณปญหาของประเดนในคดของ Robert Kaseberg กบ Conan O’Brien ได

4.4.1 ความคดเหนในประเดนคดของ Kevin Sartorio46 โดย Sartorio ไมไดกลาวถงกรณของ Kaseberg เปนกรณพเศษแตไดบอกวาความทาทายคอ

จะตองพสจนวาเรองตลกนไดรบการคมครองทางลขสทธ แลวส าหรบผทโพสตขอความคนแรก“ศาลอาจจะตดสนวา เรองตลกนไมมความยาวเพยงพอทจะตดสนวาไดรบความคมครองทางลขสทธได เชน ศาลอาจจะไมนบจ านวนค าของงาน”

“ค าตดสนของศาลนนจะคมครองทางลขสทธหรอไมนนขนอยกบวาทกษะของผตดสนวาเขาถงเรองตลกนนไดมากแคไหน เรองนสมพนธกบวาเรองตลกนเปนเรองตลกทองอยกบเรองตลกเดมทเคยมมาแลวทมใครบางคนเขยนขนมาเปนระยะเวลานานแลว เพยงแตอาจจะมเนอหาบางสวนทแตกตางกนหรออกทางหนงคอเรองทงหมดนเปนเรองทถกสรางขนมาใหมหรอไม”47

ในสวนของกรณ Twitter ตอนน Twitter สามารถทจะระงบขอความทละเมดลขสทธได โดยเปนนโยบายของบรษททวา “โปรดคดทบทวนกอนทจะโพสตขอความอะไรโดยทขอความนน ๆจะตองไมละเมดลขสทธของผอน”

Sartorio กลาววา “บอยครงใน Social Media เปนเรองทยากมากหรอบางทกเปนไปไมไดเลยวาเรอง ๆ หนงใครเปนตนฉบบทแทจรงทเขยนเรองตลกน หรองานอน ๆ ขนมาเนองจากงานเหลานไมมหลกฐานทชดเจน” “คณไมควรคดไปเองวาเมอคณพบขอความหรอทวตจากผใชคนอน ๆ แลวคณสามารถเอาขอความหรองานนนไปใชท าอะไรกได (เสมอนกบคณไดรบการอนญาตแลว) โดยในทางเฉพาะเจาะจงหากคณใชขอความหรองานนน ๆ ในการเอาผลประโยชนทางการคา และเรองเหลานกจะกลายเปนปญหากบคณอยางแทจรง”48

45 Ibid. 46 Glaser weil Case, Conan-Kaseberg-Nov23. 47 Ibid. 48 Ibid.

80

4.4.2 แงมมของมกตลกทเปนหนงในงานศลปะสรางสรรค49 หากมองในแงมมของมกตลกเปนประเดนหนงในงานศลปะสรางสรรคทกฎหมายลขสทธให

การคมครองสงนเปนแนวโนมในทางทดของการใหความคมครองมกตลก เนองจากการคมครองของกฎหมายลขสทธนน จะสงผลดตอนกเขยนมกตลก เจาของคณะตลก ผบรโภคและเศรษฐกจและงานศลปะของศลปนแตละประเภท โดยมกตลกซงเปนงานศลปะทมความเปนเอกเทศและมน าหนกทแตกตางกนไป ในแงของความคดสรางสรรคและการแสดงออกโดยมกตลกทจะประสบความส าเรจไดนนจะตองเปนมกตลกทสามารถสรางเสยงหวเราะได แตการใหความคมครองนนเปนเรองของการสรางสรรคผลงานไมไดเลอกคมครองแตเฉพาะมกทประสบความส าเรจ ซงประโยชนในการใหความคมครองลขสทธนนคอการสนบสนนและกระตนการสรางสรรคผลงานไมวาจะเปนงานประเภทใด

49 Moranian Bolles, S., Stand-Up Comedy, Joke Theft, and Copyright Law Elizabeth

Moranian Bolles [Online], 2011. Available from http://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle= hein.journals/ tuljtip14&div=7&id=&page.

บทท 5 บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

มกตลกนนมจดประสงคหลกในการสรางความบนเทงกบผชม หรอผอานมกตลกซงการสรางสรรคมกตลกนนเกดจากผลงานทผสรางสรรคไดใชความพยามวรยะอตสาหะในฐานผสรางสรรค มกตลกโดยผานการน าเสนอมกตลกในรปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปน สอโทรทศน สอออนไลน สอสงพมพ โดยหลกในการแสดงตลกนนจะมการน ามกตลกทงใหมและเกามาใชผสมผสานกนในการแสดงแตละครง มทงมกตลกทไดสรางสรรคขนมาใหมทใชส าหรบการแสดงในลกษณะตาง ๆ หรอน ามกเกามาดดแปลงเพอใหเกดเปนมกใหมททนสมยและทนตอเหตการณ โดยมทงมกตลกทควรไดรบความคมครองลขสทธและมกตลกทยงไมถงขนเปนมกตลกทไดรบความคมครองลขสทธ โดยหากจะพจารณาเกณฑในการไดรบความคมครองในลขสทธหลกในการไดรบความคมครองในงานอนมลขสทธ ตามทกฎหมายลขสทธไดก าหนดใหความคมครองไวในมาตรา 6 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มกตลกทจะไดรบความคมครองสวนใหญจะเปนมกตลกทเกดจากการสรางสรรคในลกษณะของงานวรรณกรรม ทมลกษณะเปนเรองราวและความยาวของมกตลกทมากพอถงขนทเปนงานสรางสรรคอนเกดจากความวรยะอสาหะในการสรางสรรคมกตลกตามหลกการใหความคมครองกฎหมายลขสทธ

ในสวนของปญหาของการเรยกรองสทธในการเปนเจาของลขสทธมกตลกในไทยนน ยงไมพบวามการฟองรองกนในเรองของการน ามกตลกของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต อกทงยงไมมแนวทางของกฎหมายทชดเจนในการใหความคมครองแกมกตลกไวเปนการเฉพาะและไมมเกณฑมาตรฐานในการใหความคมครองแกงานลขสทธของมกตลก ดงนนหากเกดประเดนปญหาในการฟองรองกนกจะเกดปญหาเรองมาตรฐานในการพจารณาของมกตลกวามกตลกในระดบใดควรไดรบความคมครองเปนงานอนมลขสทธ มกตลกใดสามารถน าเอาไปใชไดโดยไมเปนการละเมดลขสทธ การน ามกตลกมาใชมากเพยงใดจงสงผลกระทบตอตวเจาของลขสทธมกตลก ซงประเทศไทยยงไมไดมการวางหลกตาง ๆ ในการใหความคมครองมกตลกนไวอยางชดเจน โดยแนวทางของการใหความคมครองอาจจะมการวางหลกในการใหความคมครองลขสทธของมกตลก โดยการน าหลกของกฎหมายลขสทธในการใหความคมครองลขสทธประเภทตาง ๆ มาปรบใชใหเขากบการใหความคมครองมกตลกโดยขนอยกบประเภทในการน าเสนอของงาน โดยมกตลกทจะไดรบความคมครองอาจจะตองเปนมกตลกทไดสรางสรรคขนและตองมความยาวเพยงพอหรอจ านวนค าทมากพอทจะเปนเรองราวในลกษณะของงานวรรณกรรม แตอาจจะไมถงขนเปนงานเขยนเทากบงานวรรณกรรมเพยงแตมลายละเอยดของมกตลกทมากพอ แลวพจารณาวาการแสดงออกของมกตลกนนควรใชหลกในการใหความคมครองและเกณฑในการพจารณาใด

82

จากการท าการศกษาพบวาประเทศสหรฐอเมรกานนมการวางหลกในการใหความคมครอง ในลขสทธมกตลกไวภายใตกฎหมายลขสทธ โดยหลกของการใหความคมครองกฎหมายลขสทธในสหรฐอเมรกานนจะตองเปนการสรางสรรคงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตนเอง โดยใชความพยายามวรยะอตสาหะ งานนนจะตองท าการบนทกลงในสอวสดทสมผสไดและสามารถทจะแสดงออกในงานสรางสรรคได แตสหรฐอเมรกากยงไมมหลกเกณฑในการพจารณาการใหความคมครองแกมกตลกไวอยางเปนทางการและชดเจน แตไดมการวางหลกไวใหสอดคลองกบกฎหมายลขสทธภายใต The Copyright Act 1976 โดยมกตลกทจะไดรบความคมครองลขสทธนนจะตองเปนมกตลกทไดสรางสรรคขนมาดวยตนเองและมความเพยรพยามมากพอ แตไมถงกบเปนงานทจะตองใชความสามารถพเศษจ าเพาะแตส าคญตองไมเปนการคดลอกจากงานของใคร ซงมกตลกทไดสรางสรรคขนนนจะตองมความยาวเพยงพอหรอจ านวนค าทมากพอทจะเปนเรองราวในลกษณะของงานวรรณกรรม แตอาจจะไมถงขนเปนงานเขยนเทากบงานวรรณกรรม เพยงแตมลายละเอยดของมกตลกทมากพอและไมมสวนอนเปนสาระส าคญในงานหรอเนอหาเหมอนกบมกตลกทไดมมากอนหนาน ซงในสวนนมไดจ ากดในสวนทเปนลกษณะทวไปของมกตลกและไมไดหามใชมกตลกในท านองเดยวกน เชน ไมไดหามใชมกตลกในท านองเกยวกบการเมองและสงคม หรอแมแตสภาพอากาศเนองจากเปนเรองราวทว ๆ ไป อกทงสหรฐอเมรกายงมแนวคดทจะวางระบบในการขนทะเบยนลขสทธมกตลกทเรยกวา Digital Joke Exchange คอการแลกเปลยนมกตลกดจทลทจะตองตงอยบนฐานขอมลทมการจดทะเบยน ซงสามารถระบตวบคคลของนกแสดงตลกได โดยเปดโอกาสใหนกแสดงตลกสามารถไปขนทะเบยนมกตลกไดโดยผานชองทางของ Digital Joke Exchange ซงจะไดรบการคมครองจากกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา

เปรยบเทยบการใหความคมครองลขสทธมกตลกของไทยและสหรฐอเมรกา โดยหลกของการใหความคมครองในกฎหมายลขสทธของไทยและสหรฐอเมรกานนมลกษณะ

ในการใหความคมครองงานลขสทธทมลกษณะทคลายกน โดยงานทจะเปนงานอนมลขสทธไดนนจะตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคโดยใชความพยามวรยะอตสาหะ และงานสรางสรรคนนจะตองไมเปนงานทเกดจากการลอกเลยนงานของผอนและตองมการแสดงออกซงงานสรางสรรค โดยลขสทธนนไมไดใหความคมครองถงแนวคด วธคดหรอกระบวนการ แตจะไดรบความคมครอง เมอไดแสดงออกซงงานสรางสรรค แตมสวนทแตกตางกนระหวางไทยและสหรฐอเมรกาในสวนทสหรฐอเมรกานนการทจะไดรบความคมครองลขสทธ กตอเมอไดมการสรางสรรคแลวตองท าการบนทกลงวสดทสามารถสมผสไดและแสดงออกซงงานสรางสรรคนนได ในสวนของการใหความคมครองในลขสทธมกตลกนนทงไทยและสหรฐอเมรกาไดยดหลกตามกฎหมายลขสทธของตนเปนหลกในการใหความคมครองเชนเดยวกน

83

ตารางท 5.1: ตารางเปรยบเทยบการใหความคมครองลขสทธมกตลก

หลกการใหความคมครอง ดานลขสทธมกตลก

ไทย พระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ. 2537

สหรฐอเมรกา The Copyright Act 1976

งานทไดสรางสรรคจะไดรบความคมครองลขสทธเมอ

งานทไดสรางสรรคไดแสดงออกและน าเสนอตอสาธารณชน

งานทไดสรางสรรคไดน าเสนอตอสาธารณชนและจะตองบนทกลงสอวสดทสมผสไดและสามารถ

แสดงงานนนออกมาได

งานทสรางสรรค ตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตนเองโดยใชความพยายามวรยะอตสาหะอาจไมถง

ขนกบเปนงานทเกดขนใหม

ตองเปนงานทเกดจากการสรางสรรคดวยตนเองโดยใชความพยายามวรยะอตสาหะอาจไมถง

ขนกบเปนงานทเกดขนใหม

หลกมาตรฐานแกลขสทธมกตลกทควรไดรบความคมครอง

เนอหาของมกตลกจะตองไมเกดจากการลอกเลยนมกตลกทมอยกอนและเนอหาในสวนของมก

ตลกจะตองมสาระส าคญมากพอ(ไมไดมการก าหนดหลกการไว

เฉพาะ)

มกตลกทไดสรางสรรคขนนนจะตองมความยาวเพยงพอเปนเรองราวแตอาจไมถงกบเปนงานวรรณกรรมเพยงแตมลายละเอยดของมกทมากพอและไมเปนการน าเอาสาระส าคญของมกตลกท

เคยมมากอนน ามาใช ระบบในการขนทะเบยนลขสทธ

มกตลก ไทยยงไมมแนวคดดงกลาว เกดแนวคดทจะใชระบบ Digital

Joke Exchange (ระบบแลกเปลยนมกตลกดจทล)

ปญหาฟองรองการน ามกตลกไปใชโดยไมไดรบอนญาต

ไทยยงไมพบปญหาการฟองรอง เกดประเดนการเรยกรองและเปนคดการน ามกตลกไปใชโดย

ไมไดรบอนญาต

84

5.2 ขอเสนอแนะ

การศกษาและวจยกรณปญหาดงกลาวนกเพอศกษาหลกในการใหความคมครองในลขสทธมกตลกไทย เนองจากกฎหมายลขสทธของไทยยงไมมบทบญญตเฉพาะและชดเจนในการใหความคมครองลขสทธมกตลก และยงไมมการวางมาตรฐานในการไดรบความคมครองลขสทธมกตลกทไดสรางสรรคขนประกอบกบยงไมมกรณปญหาการฟองรองเกยวกบการน ามกตลกของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาตในไทย ซงการแสดงตลกและการสรางสรรคมกตลกนนเกดจากการสรางสรรคทใชความพยามและความสามารถในการสรางสรรค จากการศกษาท าใหพบวา

1) ในปจจบนมการสรางสรรคมกตลกจนเกดเปนผลงานใหม ๆ มากมาย แตมกตลกทไดสรางสรรคขนนนปราศจากการคมครองจากกฎหมายทรพยสนทางปญญาอยางเปนทางการ แมวามกตลกจะเพมขนและมการเผยแพรใหประชาชนทวไปเปนจ านวนมาก ถงกระนนกฎหมายทรพยสนทางปญญากยงไมสามารถทจะคมครองการสรางสรรคมกตลกใหครอบคลมได

2) จากการใหความคมครองในลขสทธมกตลกเปนการใหความคมครองดานความคดทยากทจะก าหนดเกณฑมาตรฐานในการใหความคมครองมกตลก ดงนนการทจะก าหนดหลกในการใหความคมครองแกมกตลกนนควรสรางหลกทจะใหความคมครองแกลขสทธมกตลกไวอยางชดเจน

3) กฎหมายลขสทธนนมเจตนาใหเกดการจงใจใหมการผลตและการเผยแพรงานของผสรางสรรคงาน เพอทวาสงคมจะไดประโยชนในงานสรางสรรคเหลานนอกทางหนงผทสรางสรรคผลงานกจะไดรบสทธพเศษในการปองกนไมใหคนอนน าผลงานของตนไปใชโดยไมไดรบอนญาต ซงเปนการปองกนในการเผยแพรงานนน ๆ ใหกบผอนทไมไดรบอนญาต เมอน าหลกของกฎหมายลขสทธมาใชกบอตสาหกรรมตลกกตองค านงถงความเทาเทยมกนระหวางสทธในการคมครองผลงานของผสรางสรรคกบการอนญาตเผยแพรผลงานเพอความบนเทง

4) การพจารณาในการละเมดมกตลกของผอนนน ควรค านงถงผลกระทบดานผลประโยชนทเกดขนกบผสรางสรรคมกตลกดวย เนองจากหากมการลอกเลยนมกตลกจะท าใหมกตลกนนมคณคานอยลงไป เนองจากการทนกแสดงตลกจะผลตผลงานใหม ๆ ออกมาไดนนจ าเปนทจะตองใชเวลาและความพยายามบางทอาจจะมคาใชจายมากกอนทมกตลกจะออกมาไดสกเรองหนง

5) เนองจากปญหาการน ามกตลกของผอนไปใชโดยไมไดรบอนญาต หลกในการใหความคมครองนนเบองตนมใชเปนการเปลยนกฎหมายหรอค านงถงเรองของคาเสยหาย แตควรเปนการปองกนและการขดขวางการน ามกตลกไปใชโดยไมไดรบอนญาตเสยมากกวา

85

บรรณานกรม กฤษณ เพชรรตน. (2554). มายาคตของมกตลกทปรากฏในภาพยนตรไทย กรณศกษา: คายพระนคร

ฟลม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. กรมทรพยสนทางปญญา. (ม.ป.ป.). กฎหมายทรพยสนทางปญญาของตางประเทศ. สบคนจาก

https://www.ipthailand.go.th/index.php?option=com_docman&task=cat_view&gid=705&Itemid=160.

กรมทรพยสนทางปญญา. (2556). ลขสทธ. สบคนจาก https://www.ipthailand.go.th/ index.php?option=com_content&view=article&id=28&Itemid=308.

จรประภา มากลน. (2558). ค าอธบายกฎหมายลขสทธ. กรงเทพฯ: วญญชน. ไชยยศ เหมะรชตะ. (2549). ค าอธบายกฎหมายลขสทธ (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: นตธรรม. ไชยยศ เหมะรชตะ. (2555). ลกษณะของกฎหมายทรพยสนทางปญญา (พมพครงท 9). กรงเทพฯ:

นตธรรม. ณฐวฒ เผาทว. (2558). เรองตลกเรองไหนทข าทสดในโลก. สบคนจาก

http://thaipublica.org/2015/12/nattavudh-31/. แดน บรรมย “เฉลยแลว ดรามาเพลงหนมฟอหลอเฟยว ชชด” สงขทอง สใส แตงเอง. (2558). ขาวสด. สบคนจาก http://www.khaosod.co.th/view_newsonline.php?newsid

=1442565971. เดยวไมโครโฟน 9 โนต อดม ปลอยมข ค าคม ตาง ๆ โดน ๆ. (2555). สบคนจาก http://www.dek-

d.com/board/view/2346420/. เทยบชด ๆ 3 เวอรชน! จากหนมฟอหลอเฟยวถงแวนฟอหลอเฟยวคณคดวาไง. (2558).

ไทยรฐออนไลน. สบคนจาก http://www.thairath.co.th/content/526194. ปองกานต สอทพย. (2551). แนวคดและปญหาความเปนเจาของลขสทธในงานสรางสรรครวมกน

ศกษากรณวกพเดย. การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ. พเชฐ คมเพนยด. (2557). ปญหาการละเมดลขสทธภาพยนตร ศกษากรณการใชเทคโนโลยททนสมย

ดงสญญาณภาพและเสยงจากโรงภาพยนตร. การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ.

เรองตลก มกตลก เรองฮา ๆ. (ม.ป.ป.). สบคนจาก http://www.siamjoke.com/. ฤกษพฤหส เลองสนทร. (2556). การปองกนการละเมดสทธในทรพยสนทางปญญาทเผยแพรทาง

อนเทอรเนต. สบคนจาก http://presentworks.blogspot.com/2013/04/blog-post_2.html#comment-form.

86

วลาดมร ปทน. (2550). ทฤษฎ-ปฏบต-ปรชญาวาดวยมขตลก. สบคนจาก http://stellargazer.exteen.com/20070127/entry.

วสสดา จตไตรเลศ. (2554). กลยทธการสรางสรรคบทละครซทคอมอนเปนเอกลกษณของบรษท ซนารโอ จ ากด. การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ.

สยามโซน. (2552). ค าฮตตดปากมาจากผชายชอโนตอดม จรงไมจรงจม. สบคนจาก https://www.siamzone.com/board/view.php?sid=980013.

หทญา อศวนเวศน. (2558). การบรหารการจดเกบคาลขสทธในการท าซ างานวรรณกรรมบนสอดจทล. การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ.

เอดโซน. (2547). ประเภทของวรรณกรรม. สบคนจาก https://www.eduzones.com/knowledge-2-1-1852.html.

อาจนต ทองอยคง. (2549). การแสดงทางวฒนธรรมตลกคาเฟ. สบคนจาก http://www.sac.or.th/main/article_detail.php?article_id=123&category_id=21.

อรนตย พราหมณคง. (2556). ปญหาการคมครองบคลกลกษณะตวละครในงานวรรณกรรมภายใตพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537. การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต, มหาวทยาลยกรงเทพ.

อรรพรรณ พนสพฒนา. (2557). ค าอธบายกฎหมายลขสทธ (พมพครงท 6). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Bolles, E. (2014). Stand-up comedy, joke theft, and copyright. Retrieved from http://home.heinonline.org.

Gates, T. (2014). Providing adequate protection for comedians' intellectual creations: Examining intellectual property norms and “Negative Spaces”. Retrieved from http://home.heinonline.org.

Glaser weil Case. (2015). Conan-kaseberg. Retrieved from http://timesofsandiego.com /wp-content/uploads/2015/11/Conan-Kaseberg-Nov23.pdf.

Minns, A. (2015). US copyright infringement is no joke on Twitter. Retrieved from http://marketinglaw.osborneclarke.com/media-and-ip/us-copyright-infringement-is-no-joke-on-twitter/.

Stewart, S. (1989). International copyright and neighbouring right. London: Butterworths.

87

Taflinger, R. (2549). A piece of thought. Retrieved from http://blog.9digits.com/?p=60.

World Trade Organization. (n.d.). PART II — standards concerning the availability, scope and use of intellectual property rights. Retrieved from https://www.wto.org/english/tratop_e/trips_e/t_agm3_e.htm.

88

ประวตผเขยน ชอ–นามสกล นายภาณวฒน เรอนทอง อเมล Toythai1@gmail.com ประวตการศกษา - ส าเรจการศกษาระดบปรญญาตร นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง จงหวดกรงเทพมหานคร - ส าเรจการศกษาระดบมธยมศกษา โรงเรยนนครสวรรค จงหวดนครสวรรค