บทท 4 แบคทเรย

(Bacteria)

แบคทเรยสามารถพบไดโดยทวไปในสงแวดลอมทงบนบก น า และอากาศ มทงชนดทกอใหเกดประโยชน และกอใหเกดโทษ แบคทเรยแตละชนดมลกษณะทางสณฐานวทยา และสรระวทยาทแตกตางกน การสบพนธมทงแบบอาศยเพศ (Sexual Reproduction) และไมอาศยเพศ (Asexual Reproduction) การเจรญของแบคทเรยมการเจรญแบงเปนชวง ๆ ตามกราฟการเจรญ (Growth Curve) และมวธการวดการเจรญทแตกตางกน

ลกษณะทส าคญของแบคทเรยทควรค านงถง คอ ขนาด รปราง โครงสรางการเรยงตวของเซลล ลกษณะเหลานรวมเรยกวาสณฐานวทยาของเซลล สามารถวดขนาดของแบคทเรยได และแบคทเรยยงมรปรางแตกตางกนอกดวย บางชนดเปนเซลลเดยว เปนค กลม และเปนสาย ซงชวยในการจดจ าแนกชนดของแบคทเรยไดดวย

bacteria

รปรางและการจดเรยงตวของเซลลแบคทเรย รปรางของแบคทเรยโดยทวไปม 3 แบบ คอ ทรงกลม (Sphere) เรยกวา

คอกคส (Coccus) หรอคอกไค (Cocci) ทรงกระบอกหรอภาพทอน (Rod) เรยกวา บาซสลส (Bacillus) หรอ บาซลไล (Bacili) และรปเกลยว (Spiral) เรยกวา สไปรลลม (Spirillum) หรอสไปรลไล (Spirilli)

เซลลเหลานมลกษณะการเรยงตวทแตกตางกนคอ ถาคอกคส 2 เซลลมาเรยงตดกนเรยกวา ดไพลคอกไค (Diprococci) หลายเซลลทเรยงกนเปนสายยาวเรยกวา สเตรบโตคอกไค (Streptococci) สเซลลเรยงตอกนเรยกวา เทเทรด (Tetrad) แปดเซลลเรยงเปนลกบาศกเรยกวา ซาสนา (Sarcina) และหากหลายเซลลเรยงตวเปนกลมคลายพวงองนเรยกวา สแตฟฟโลคอกไค (Staphylococci) เปนตน

รปรางและการเรยงตวแบบตาง ๆ ของแบคทเรย

ขนาดและการวดขนาดของแบคทเรย

แบคทเรยมขนาดเลกมาก โดยทวไปมขนาดความกวางประมาณ 0.5-1 ไมโครเมตร ยาวประมาณ 2-5 ไมโครเมตร เชน Streptococcus มเสนผาศนยกลาง 0.75-1.25 ไมโครเมตร และเนองจากขนาดทเลกมากของแบคทเรย การวดขนาดแบคทเรยจงตองอาศยเครองมอเรยกวา ออกควลารไมโครมเตอร (Ocular Micrometer) ซงมลกษณะเปนแผนกระจกกลม ใชใสในกระบอกออกคลารเลนสหรอเลนสใกลตา (Ocular Lens) ไมโครมเตอรนมขดแบงเปนชอง ๆ ละเทา ๆ กน ชองเหลานจะทราบคาได ตองน าไปเทยบกบขดแบงบนสเตจไมโครมเตอร (Stage Micrometer)

ซงมความยาวทงสเกลคอ 1 มลลเมตร แบงออกเปน 100 ชอง ดงนนแตละชองจะมระยะหางกน 0.01 มลลเมตร วธเทยบท าไดโดยใหสเกลของไมโครมเตอรทงสองมาขนานกนและเลอนมาซอนกนพอด โดยใหจดเรมตนของสเกลทงสองตรงกน หลงจากนน นบจ านวนชองทออกคลารไมโครมเตอร ตรงหรอทบพอดกบสเตจไมโครมตอรและนบจ านวนชองดวยแลวน ามาเปรยบเทยบกน ตวอยางเชน

วธการวดขนาดสงมชวต

ออกควลารไมโครมเตอร a ชองตรงและทบพอดกบสเตจไมโครมเตอร b ชอง ออกควลารไมโครมเตอร 1 ชองตรงและทบพอดกบสเตจไมโครมเตอร b/a ชอง =

b/a×0.01 มลลเมตร

หลงจากนนถอดสเตจไมโครมเตอรออก น าสไลดของตวอยางมาวดแทน ส าหรบคาทค านวณไดนน ใชไดเฉพาะก าลงขยายหนงเทานน ถาเปลยนก าลงขยายจะตองน าออกคลารเลนสและสเตจไมโครมเตอรมาเทยบคาใหมและตองวดขนาดของสไลดตวอยางใหมดวย และใชไดกบกลองนน ๆ ดวย เพราะกลองแตละกลองมความคลาดเคลอนของก าลงขยายเลนสใกลวตถ

ลกษณะของสเตจไมโครมเตอรและออกคลาร ไมโครมเตอรและวธการวดขนาด

ลกษณะของสเตจไมโครมเตอรและออกคลาร ไมโครมเตอรและวธการวดขนาด

โครงสรางของแบคทเรย

แบคทเรยเปนกลมโพรคารโอต จงไมมโครงสรางทส าคญหลาย ๆ ชนด เชน เยอหมนวเคลยส ไมโตคอนเดรย โกลจบอด เปนตน แบคทเรยมโครงสราง โดยโครงสรางของแบคทเรยมอยทงภายนอกและภายในผนงเซลล โครงสรางบางอยางจะพบไดในแบคทเรยบางชนดเทานน โครงสรางทส าคญของแบคทเรยมดงตอไปน

โครงสรางโดยทวไปของของแบคทเรย

แฟลกเจลลา (Flagella)

ใชในการเคลอนทของแบคทเรย มลกษณะคลายขนยนออกมานอกผนงเซลล โดยมจดตงตนมาจากเบซลบอด (Basal Body) ทอยใตเยอหมเซลลในไซโตพลาสซม แฟลกเจลลามโครสราง 3 สวนคอ สวนทยดกบฐาน (Basal Structure) สวนทเปนตะขอ (Hook) และสวนทเปนเสนยาวออกจากผนงเซลล (Filament) และเนองจากแฟลกเจลลามขนาดเลกมาก เสนผานศนยกลาง 0.01-0.02 ไมโครเมตร สทใชยอมตองใชยอมพเศษดวยเบสคฟคซน

(Basic Fuchsin) และใชมอรแดนทคอกรดแทนนก (Tannic Acid) ทจะชวยใหสทตดทแฟลกเจลลา หนามากยงขนและสามารถมองเหนดวยกลองจลทรรศนได

จากการวเคราะหทางเคม แฟลกเจลลาประกอบดวยโปรตนแฟลกเจลลน (Flagellin) ซงมน าหนกโมเลกลประมาณ 20,000-40,000 ดาลตน และไมพบแฟลกเจลลาในแบคทเรยทกชนด แตจะมเฉพาะพวกทเคลอนทได แบคทเรยทมรปรางกลม (Coccus) จะแทบไมพบแฟลกเจลลาเลย สวนกลไกการเคลอนทของแบคทเรยโดยใชแฟลกเจลลา ยงไมทราบแนชด แตมเอกสารหลายฉบบอธบายวา เกดจากโปรตนซงมโมเลกลใหญ หดตวและคลายตวสลบกน ท าใหเกดการเคลอนทเปนลกคลนซงจะดงหรอผลกแบคทเรยเขาหรอออกได

แสดงลกษณะแฟลกเจลลาของแบคทเรย

การเรยงตวของแฟลกเจลลา มดงตอไปน คอ

1.1 โมโนทรคส แฟลกเจลลา (Monotrichous Flagella) มแฟลกเจลลาเสนเดยวทขว

1.2 โลโฟทรคส แฟลกเจลลา (Lophotrichous Flagella) มแฟลกเจลลาทขวเซลลเพยงขางเดยวและหลายเสน

1.3 แอมฟทรคส แฟลกเจลลา (Amphitrichous Flagella) มแฟลกเจลลาทขวเซลลทงสองขาง และมหลายเสน

1.4 เพอรทรคส แฟลกเจลลา (Peritrichous Flagella) มแฟลกเจลลายนออกมารอบ ๆ ตวเซลล

ภาพแสดงการเรยงตวแบบตาง ๆ ของแฟลกเจลลา (ก) โมโนทรคสแฟลกเจลลา(ข) โลโฟทรคสแฟลกเจลลา (ค) แอมฟทรคสแฟลกเจลลา (ง) เพอรทรคสแฟลกเจลลา

ฟมเบรยหรอพไล (Fimbriae หรอ Pili)

ฟมเบรยมลกษณะเปนขนคลายแฟลกเจลลา แตมขนาดเลกกวากน จ านวนมากกวา และไมมลกษณะเปนคลนแบบแฟลกเจลลา ไมมหนาทในการเคลอนท เนองจากพบในแบคทเรยทเคลอนทไดและเคลอนทไมได เนองจากฟมเบรยมขนาดเลกมาก จงตองใชกลองจลทรรศนอเลกตรอนในการมองเหน หนาทของฟมเบรยคอ ชวยใหแบคทเรยไปเกาะตดกบพนผววสด หรอพนผวเนอเยอทแบคทเรยจะเขาสรางกาย เชนเยอบทางเดนหายใจ ล าไส เปนตน

พไล

จะมโครงสรางคลายฟมเบรย แตขนาดยาวกวาและจ านวนนอยกวา มหนาทเปนตวรบจ าเพาะของไวรสบางชนด (Specific Receptor) มสวนรวมในกระบวนการสบพนธแบบอาศยเพศของแบคทเรย นอกจากนยงมสมบตเปนแอนตเจนอกดวย (Somatic Antigen)

ต าแหนงทอยและลกษณะของพไลในแบคทเรย

แคปซล (Capsule)

เปนสารเหนยวคลายเจลซงจะเคลอบหรอปกคลมเซลลไวและมกท าใหโคโลน

มลกษณะเปนเมอกเยม หรอเมอใชเขมเขยจะยดยาวเปนสาย แคปซลไมพบในแบคทเรยทกชนด โดยทขนาดของแคปซลจะขนกบสภาพแวดลอมการเลยงเชอ รวมทงอาหารทใชเลยงเชอแบคทเรยนน ๆ สามารถมองเหนแคปซลไดดวยการใชกลองจลทรรศนแบบธรรมดา โดยใชวธการยอมแบบเนกาทฟ องคประกอบทางเคมของแคปซลประกอบดวยสารประกอบพอลแซคคาไรด เชน

เดกซแทรน (Dextran) เดกซทรน (Dextrin) เซลลโลส เปนตน

มสารทคลายแคปซลอกชนดหนงคอ เมอก (Slime) โดยเมอกมองคประกอบและโครงสรางทซบซอนนอยกวาแคปซล องคประกอบเปนกลมพอลแซกคาไรดและ

พอลเพปไทด แตเมอกสามารถละลายในอาหารไดดกวาแคปซล

ความส าคญของแคปซล

ท าใหแบคทเรยทนตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมได เชนสารเคม ความแหงแลง อณหภมเปนตน มความสามารถท าใหเกดโรคไดรนแรง โดยพบวาถาแบคทเรยสญเสยความสามารถในการสรางแคปซล จะท าใหความสามารถในการท าใหเกดโรคลดลงหรอหมดไปได

เปนทสะสมอาหารหรอของเสยจากเซลล ท าใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจในอตสาหกรรมนมและอาหาร ท าใหอาหารนมและน าหวานเกดเปนยางเหนยว

โครงสรางของ (ก) เมอก (slime layer) และ (ข) แคปซล (capsule)

เปนโครงสรางทท าใหแบคทเรยคงรปรางอยได ผนงเซลลมความหนา 10-25 นาโนเมตร มอย 10-40% ของน าหนกแหง

หนาทของผนงเซลลของแบคทเรย ปองกนเซลลแตก อนเนองมากจากความแตกตางของความดนออสโมซสระหวางภายในและภายนอก เปนทใหแฟลกเจลลายดเกาะ ท าใหแบคทเรยคงรปรางอยได เปนต าแหนงทแบคเทอรรโอเฟจ (Bacteriophage) สวนใหญมาเกาะอย มสมบตเปนโซมาตกแอนตเจน (Somatic Antigen) ท าใหเกดการแบงเซลลและมการเจรญเตบโตตอไปได ถาไมมผนงเซลลจะไมเกดการแบงเซลล

4. ผนงเซลล (Cell Wall)

องคประกอบทางเคมของผนงเซลล โดยทวไปประกอบดวย

น าตาล 2 ชนดคอ เอน-อะซตลกลโคซามน (N- Acetyl Glucosamine, NAG) และกรดเอน-อะซตลมวรามก (N-Acetylmuramic Acid, NAM) โดยน าตาลชนดหลงจะพบแตในไซยาโนแบคทเรยและรกเกตเซยเทานน และน าตาลเอน-อะซตลกลโคซามนและกรดเอน-อะซตลมวรามกมการเชอมตอกนเพอเปนชนมวโคเพปไทดหรอเพปตโดไกลแคน

กรดอะมโนหลายชนด เชน อลานน (Alanine) ไกลซน (Glycine) กรดกลตามก (Glutamic Acid) และไลซน (Lysine) ซงปรมาณและชนดของกรดอะมโนทเปนองคประกอบของผนงเซลลนยงแตกตางไปตามชนดของแบคทเรยดวย

แบคทเรยบางชนดมกรดไดอะมโนพมลก (Diaminopimelic Acid, DAP) ซงจะพบในแบคทเรยทผนงเซลลขาดกรดอะมโนไลซน โดยจะพบแทนทไลซนในแบคทเรยบางชนด (แกรมลบ)

องคประกอบทางเคมของผนงเซลลแกรมบวก ผนงเซลลมองคประกอบเปน

เพปตโดไกลแคน (Peptidoglycan) ถงรอยละ 90 และยงพบกรดไทโคอกดวย นอกจากนยงพบกรดอะมโนนอยชนดกวาแกรมลบ ในดานความหนาของผนงเซลล แบคทเรยแกรมบวกหนามากกวา คอมความหนาประมาณ 25-30 มลลไมโครเมตร แตของแกรมลบหนาประมาณ 15-20 นาโนเมตร

สวนองคประกอบทางเคมของแบคทเรยแกรมลบ มความซบซอนมากกวาของแบคทเรยแกรมบวก เนองจากผนงเซลลของแกรมลบประกอบดวยแพปตโดไกลแคนเพยงประมาณรอยละ 5-20 นอกจากนยงประกอบดวยลโพโปรตน ลโพพอลแซคคาไรด และยงมกรดไดอะมโนพมลกแทนทกรดอะมโรไลซน แตมจ านวนเพปไทดบรดจนอยกวาของแบคทเรยแกรมบวก

ผนงเซลลโดยทวไปของแบคทเรยแกรมบวกและแบคทเรยแกรมลบ

ขอแตกตางทส าคญของแบคทเรยแกรมลบ คอมเมมเบรนชนนอก (Outer Membrane) ทลอมรอบเพปตโดไกลแคนไว ซงเมมเบรนนมไขมนมากถง 11-22 %ของน าหนกแหงของผนงเซลล เมมเบรนชนนอกนท าหนาทเปนเครองกนเอนไซมทจ าเปนตอการเจรญของผนงเซลลไมใหออกจากชองวางเพอรพลาสมก (Periplasmic Space) และยงกนสารเคมและเอนไซมจากภายนอกไมใหเขาไปท าลายเซลล ดงนนผนงเซลลของแบคทเรยแกรมบวกจงถกท าลายดวยเอนไซมไลโซไซม (Lysozyme) ไดงายกวาแบคทเรยแกรมลบ

เยอหมเซลล (Cytoplasmic Membrane)

อยใตผนงเซลล ท าหนาทเปนเครองกนออสโมซส ควบคมการเขาออกของสาร เยอหมเซลลมความหนาประมาณ 7.5 นาโนเมตร (ภาพท 4.9) และมปรมาณอยรอยละ 10-20 ของน าหนกแหง เยอหมเซลลมลกษณะเปนยนตเมมเบรน (Unit Membrane) มสวนประกอบเปนฟอสโฟลพดรอยละ 20-30 โปรตนรอยละ 60-70 ฟอสโฟลพดเปนเยอ 2 ชน โดยหนสวนทไมละลายน าเขาหากนและหนสวนทละลายน าออกดานนอก และมโปรตนฝงอยในชนฟอสโฟลพด เรยกวา อนทกรลโปรตน (Integral Protein)

สวนโปรตนอน ๆ ทยดอยอยางหลวม ๆ อยดานนอกฟอสโพลพดเรยก เพอรเฟอรลโปรตน (Peripheral Protein) สวนของลพดและโปรตนมการเลอนไหลไปมาได (Fluidity) โครงแบบเชนนเรยกวา ฟลอดโมเซอกโมเดล (Fluid Mosaic Model) โดยการเลอนไหลไปมาขนอยกบอณหภมและขนกบสดสวนของกรดไขมนอมตวและไมอมตวในฟอสโฟลพด

หนาทของเยอหมเซลล

เกยวของกบกระบวนการออกซเดตฟฟอสโฟรเลชน (Oxidative Phosphorylation) ในการสรางพลงงานของเซลล

เกยวของกบกระบวนการแอคตฟทรานสปอรต (Active Transport) ของสารเมแทบอไลท

สงเคราะหฟอสโฟลพด

ชวยให DNA ตดกบเยอหมเซลล ท าใหกระจายไปยงเซลลลกขณะทมการแบงเซลล

เยอหมเซลลของแบคทเรย

เปนเยอบมเขาไปในไซโตพลาสซมของแบคทเรย มลกษณะคลายถง องคประกอบทางเคมทแตกตางจากเยอหมเซลลคอ เยอหมเซลลมโปรตนรอยละ 56 ลพดรอยละ 25 RNA รอยละ 14 สวนมโซโซมมโปรตนรอยละ 41 ลพดรอยละ 34 และ RNA รอยละ 8

หนาทของมโซโซม

เกยวของกบการสรางผนงเซลลกนระหวางเซลล เวลาแบงเซลล

เกยวกบการจ าลอง DNA และดงใหแยกออกจากกน

เพมพนทผวเมมเบรน ท าใหปรมาณเอนไซมเพมตามไปดวย

เกยวกบการสรางสปอร

เกยวของกบปฏกรยาออกซเดชน-รดกชน

มโซโซม (Mesosome)

mesosome

ไรโบโซม (Ribosome)

เปนเมดกระจายอยทวไปภายในไซโตพลาสซม มขนาดเลก เสนผาศนยกลางขนาด 20 นาโนเมตร ท าหนาทในการสรางพลงงาน ท าหนาทสรางโปรตนเพอขนสงออกนอกเซลล องคประกอบของไรโบโซมเปนโปรตนรอยละ 40 RNA รอยละ 60 จบกน ไรโบโซมของแบคทเรยมขนาดเลกกวาของยคารโอต

ไรโบโซมของแบคทเรยมขนาด 70S แตของยคารโอตมขนาด 80S โดยไรโบโซมขนาด 70S ประกอบดวยหนวยยอยคอ 50S และ 30S

โมเดลไรโบโซมของโปรคารโอตซงประกอบดวยหนวยใหญคอ 50S และหนวยยอยคอ 30S

หนาทของไรโบโซม เกยวของกบการสงเคราะหโปรตนชนดตาง ๆ โดยมไรโบโซมยดกนดวย mRNA กลายเปนสายยาวของพอลโซมหรอพอลไรโบโซม (Polysome หรอ Polyribosome) ซงเปนต าแหนงทเกดการสงเคราะหโปรตน

8. บรเวณโครมาตน (Chromatin Area)

เปนบรเวณทมสารพนธกรรมอยโดยไมมเยอหมไวเหมอนของยคารโอต บรเวณนอาจเรยกวาน

วคลออยด (Nucleoid) หรอโครมาทนบอด (Chromatin Body) หรอนวเคลยร อคววาเลนท (Nuclear Equivalent) ซงประกอบดวย DNA เสนเดยวทขดกนเปนวงกลม และภายใน DNA พนกนเปนเกลยวค (Double Helix)

ยกตวอยางแบคทเรยชอ Escherichia Coli มน าหนกโมเลกลประมาณ 2.5 × 109

ดาลตน หรอประมาณรอยละ 3 ของน าหนกแหงของเซลล และหากยด DNA ออกเปนเสนตรงจะมความยาวประมาณ 1,000 ไมโครเมตรหรอยาวเปน 550 เทาของความยาวเซลล Escherichia Coli ดงนน DNA ตองขดกนอยางแนนมากเพอใหบรรจภายในเซลลได

Nucleoid in bacteria

ถงแมยนของแบคทเรยสวนใหญจะอยในโครโมโซม แตอาจพบอยนอกโครโมโซมไดคอ พลาสมด (Plasmid) ซงเปน DNA วงกลมพนเปนเกลยวคอยนอกโครโมโซมปกตของเซลลหรอเรยกวา DNA นอกโครโมโซม (Extrachromosomal DNA) ซง

พลาสมดนสามารถจ าลองตนเองไดอยางอสระ และน าลกษณะทางพนธกรรมในการท าหนาทตาง ๆ เชน การดอยา หรอ การสรางสารพษตอแบคทเรยอน ๆ ของพลาสมดนเขาไปตดกบโครโมโซมของแบคทเรยอกตวหนงไดโดยใชเทคนคพนธวศวกรรม (นงลกษณ สวรรณพนจ และปรชา สวรรณพนจ, 2553 : 65-66)

Nucleoid and plasmid

9. เอนโดสปอร (endospore)

เปนโครงสรางทพบในแบคทเรยบางชนด เชน Bacillus , clostridium เปนโครงสรางทท าใหแบคทเรยมความทนทานตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมได เอนโดสปอรเกดขนภายในเซลล และสรางไดเพยง สปอรตอ 1 เซลล

ดงนนการสรางสปอรจงไมไดเปนการสบพนธ แบคทเรยชนดตาง ๆ จะมเอนโดสปอรทแตกตางกน เอนโดสปอรมสมบตททนตอความแหง สยอม สารเคมทใชฆาเชอ รงสและความรอนได เชน สปอรของ Clostridium botulinum สามารถทนตอการตมไดนานหลายชวโมง ซงแบคทเรยแตละชนดจะมความสามารถในการทนทานตอความรอนไดแตกตางกน แตโดยสวนใหญแลว สามารถทนได 80 องศาเซลเซยส อยางนอย 10 นาท

โครงสรางของเอนโดสปอร ประกอบดวย

สปอรบอด (Spore Body) หรอแกน (Core) ประกอบดวยไซโทพลาสซมรวมทงพบโครโมโซม ไรโบโซม และเอนไซมตาง ๆ ลอมรอบดวยยนตเมมเบรน

ผนงสปอร (Spore Wall) เปนสวนทเจรญไปเปนผนงเซลลใหมของแบคทเรย

สปอรคอรเทกซ (Spore Cortex) เปนชนทมปรมาตรมากทสด (มปรมาตรประมาณครงหนงของสปอรทงหมด) และมความหนามากทสด โดยชนนทนทานตอความรอนไดดทสดเนองจากประกอบดวยเกลอแคลเซยมของกรดไดพโคลนก (Dipicolinic Acid) นอกจากนประกอบดวยมวโคเพปไทด และชนนสามารถถกยอยดวยเอนไซมไลโซไซมได

สปอรโคท (Spore Coat) เปนชนทมความทนทานมความหนาและเหนยว อาจมชนเดยวหรอหลายชนแตเหนชดเจน 2 ชนคอ ชนใน (Inner Coat) บางกวาและอยลอมรอบคอรเทกซ และชนนอก (Outer Coat) หนาแนนมากทสด ชนนจะปกปองการถกยอยดวยไลตกเอนไซม เพราะประกอบดวยสารคลายโปรตนเคราตนและมปรมาณซสทนมากจงเกดพนธะไดซลไฟดเชอมระหวางพอลเพปไทด ท าใหสปอรทนทานตอการซมผานของสารตาง ๆ ไดด

เอกโซสปอรเรยม (Exosporium) เปนชนบาง ๆ อยกนหลวม ๆ ประกอบดวยลโพโปรตน เปนสวนใหญ ชนนจะไมยอมใหสารตาง ๆ ผานเขาออก ชนนเปนชนนอกสด

ลกษณะและโครงสรางของเอนโดสปอรของเชอแบคทเรย Carboxydothermus

hydrogenoformans

การสรางสปอร (Spore Formation, Sporulation)

เมอเรมสรางสปอรจะมการสรางผนงกนเซลล (Cross Wall)

ใกล ๆ ปลายเซลล ไซโทพลาสซมและ DNA จะแยกจากสวนของเซลลทเหลอ สวนของเซลลทเหลอทมขนาดใหญกวา จะมาลอมสวนทเลกกวา กลายเปนฟอรสปอร (Fore Spore) หลงจากนนจะมการสรางสวนประกอบของสปอร ไดแก ชนคอรเทกซ ทถกสรางขนระหวางเยอหมสปอรชนในและชนนอก และสรางสปอรโคทเกดรอบนอกและเกดชนเอกโซสปอรเรยมหมชนสปอรโคท) หลงจากเอนโดสปอรถกสรางเรยบรอยแลว เซลลเดมจะสลายไป สปอรทเหลอจะเปนเอกโซสปอร (Exospore) หรอสปอรอสระ (Free Spore)

ขนตอนการเกดเอนโดสปอรของแบคทเรย

สรปทายบท

แบคทเรยเปนจลนทรยกลมใหญทสามารถพบไดทวไปในสงแวดลอม รปรางของแบคทเรยทพบสวนใหญม 3 แบบ คอ รปกลม รปทอนและรปเกลยว การวดขนาดแบคทเรยจะใชอปกรณทเรยกวา State Micrometer และ Ocular Micrometer หนวยของแบคทเรยสวนใหญเปนหนวย ไมโครเมตร ลกษณะเซลลของแบคทเรยเปนโปรคารโอตไมมเยอหมนวเคลยส ลกษณะทางสณฐานวทยา และสรระวทยาของแบคทเรยแตละชนดจะแตกตางกน โดยจะมโครงสรางพนฐานคอ ผนงเซลล ท าหนาทปองกนเซลลแตก อนเนองมากจากความแตกตางของความดนออสโมซสระหวางภายในและภายนอก และชวยใหเซลลคงรปรางอยได เยอหมเซลลท าหนาทเปนเครองกนออสโมซส ควบคมการเขาออกของสารเขาสเซลล บรเวณโครมาตนชวยในการแบงเซลล ไรโบโซม ชวยในการสงเคราะหโปรตน แฟลกเจลลาและพลไลท าหนาทในการเคลอนทและยดเกาะแบคทเรย แคปซลสรางเพอปองกนอนตรายจากแบคทเรยเมออยในสภาวะกรด ดาง หรอมสารเคม สวนเอนโดสปอรเปนโครงสรางทท าใหแบคทเรยมความทนทานตอสภาพแวดลอมทไมเหมาะสมได

แบบฝกหดทายบท

1. แบคทเรยสวนใหญมรปรางกแบบ อยางไรบาง 2. ไรโบโซมของแบคทเรยแตกตางจากไรโบโซมของสตวอยางไร 3.โครงสรางของเอนโดสปอรมอะไรบาง แตละสวนท าหนาทอยางไร 4. ขอแตกตางของผนงเซลลระหวางแบคทเรยแกรมบวกและแกรมลบคออะไร 5. แอมฟทรคส แฟลกเจลลา (Amphitrichous Flagella) ของแบคทเรยม

ลกษณะอยางไร 6. ชนดของไรโบโซมของแบคทเรยกบไรโบโซมของยคารโอตมความแตกตางกนอยางไร 7. หนาทของเยอหมเซลล (Plasma Membrane) ของเซลลแบคทเรยคออะไร 8. องคประกอบทางเคมของผนงเซลลแบคทเรย ประกอบดวยองคประกอบใด 9. หนาทของฟมเบรยหรอพไลในเซลลแบคทเรยคออะไร 10.โครงสรางของเอนโดสปอรแบคทเรย ชนใดททนทานตอความรอนไดดทสด

The end