การพฒนาตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร

มหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยTHE DEVELOPMENT OF

TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP INDICATORS OF PRIVATE UNIVERSITY

IN THAILAND

นายชวน ออนละออ

วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑตมหาวทยาลยขอนแกน

พ.ศ. 2553การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร

มหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย

นายชวน ออนละออ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกนพ.ศ. 2553

THE DEVELOPMENT OF TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP

INDICATORS OF PRIVATE UNIVERSITY IN THAILAND

MR. CHEVIN OONLA-OR

A THESIS SUMITTED IN PARTIAL FULFILLENT OF THE REQUIREMETS

FOR THE DEGREE OF DOCTOR OF EDUCATION IN EDUCATIONAL ADMINISTRATION

GRADUATE SCHOOL KHON KAEN UNIVERSITY2010

ใบรบรองวทยานพนธมหาวทยาลยขอนแกน

หลกสตรศกษาศาสตรดษฎบณฑต

สาขาบรหารการศกษา

ชอวทยานพนธ : การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร มหาวทยาลยเอกชนในประประเทศไทย

ชอผทำาวทยานพนธ : นายชวน ออนละออคณะกรรมการการสอบวทยานพนธ: รอง

ศาสตราจารย ดร. ปรชา คมภรปกรณประธาน

กรรมการรองศาสตราจารย ดร. วโรจน สารรตนะ

กรรมการผชวยศาสตราจารย ดร. ไพศาล สวรรณนอย

กรรมการรองศาสตราจารย ดร. กนกอร สมปราชญ

กรรมการผชวยศาสตราจารย ดร. ทวชย บญเตม

กรรมการอาจารย ดร. ประยทธ ชสอน กรรมการ อาจารย ดร. สมฤทธ กางเพง กรรมการ

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ :

……………..…………………………..อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

(อาจารย ดร. ประยทธ ชสอน)

…………………………………………..อาจารยทปรกษารวม

(อาจารย ดร. สมฤทธ กางเพง)

…………..………………………………

……(รองศาสตราจารย ดร.ลำาปาง

…………..………………………………

……(ผชวยศาสตราจารย ดร.

แมนมาตย)คณบดบณฑตวทยาลย

ไพศาล สวรรณนอย)คณบดคณะศกษาศาสตร

ลขสทธของมหาวทยาลยขอนแกน

ชวน ออนละออ. 2553. การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลย เอกชน ในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ: ดร. ประยทธ ชสอน, ดร. สมฤทธ กางเพง

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอสรางและพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยและเพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย กบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางทใชในการวจยคอ ผบรหารและอาจารยผสอนจำานวน 335 คนใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสำาเรจรปในการหาคาสถตพนฐาน การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนและการวเคราะหองคประกอบการเชงยนยนอนดบท 2 เพอทดสอบความสอดคลองของรปแบบโครงสรางองคประกอบภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย กบขอมลเชงประจกษ

ผลการวจย

ตวแปรทเปนองคประกอบหลกทมอทธพลตอภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย ประกอบดวย 4 องคประกอบหลก ดงน องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ดานการกระตนปญญา และดานการสรางแรงบนดาลใจ ซงทง 4 องคประกอบหลกจะตองปฏบตผานตวแปรทเปนองคประกอบยอยทงหมด 13 องคประกอบและตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน 66 ตวบงช ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ 15 ตวบงช ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล 13 ตวบงช ดานการกระตนปญญา 19 ตวบงช และดานการสรางแรงบนดาลใจ 19 ตวบงช

ตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยประกอบดวยตวบงชทเปนองคประกอบหลกรวม 4 องคประกอบ เรยงลำาดบตามนำาหนกองคประกอบจากมากไปนอยไดดงน ดานการกระตนปญญา(0.84)ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ(0.83)ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล(0.80) และดานการสรางแรงบนดาลใจ(0.79)

ผลการทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย โดยใชคา ได-สแควร คาดชนวดระดบความกลมกลน และคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว พบวา โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษอยางมนยสำาคญทางสถต (Chi-Square = 40.24, df = 19, p = 0.11, GFI = .98, AGFI = .96, RMSEA = .001) ผลการวจยจงยนยนสมมตฐาน การวจยทกำาหนดไว

Chevin Oonla-or. 2010. The Development of Transformational Leadership Indicators of Private University in Thailand. Doctor of Education Thesis in Educational Adnstration, Graduate School. Khon Kaen University.

Thesis Advisors: Dr. Prayuth Chuson, Dr. Sumrit Kangpeng

ABSTRACT

The objectives of this research were: 1) to construct an develop the indicators on

transformational leadership of private university administrators in Thailand, and 2) to investigate the congruence of causal model on indicator of transformational leadership of private university administrators in Thailand and empirical data. The samples using in this study included 335 administrators and lecturers selected by Multi Stage Sampling. The instrument was the 5 Level- Rating Scale. Data were analyzed by using computer program in calculating the basic statistic, confirmative analysis, and second order confirmative factor analysis for testing congruence between factor structure model in transformational leadership of private university administrators in Thailand and the empirical data.

The research findings:The variables as major factors affecting

transformational leadership of private university administrators in Thailand, consisted of 4 major variables as follows: 1) the major factor in idealized influence, 2) the individual consideration, 3) the intellectual stimulation, and 4) the inspirational development. All of these 4 major factors had to perform through variables with total of 13 sub-factors, and 66 indicators in transformational leadership of private university leaders, 15 indicators of idealized influence, 13 indicators of individualized consideration, 19 indicators of intellectual stimulation, and 19 indicators of inspirational development.

Four major factors affecting transformational leadership of private university administrators in Thailand were obtained. There were; 1) idealized influence, 2) individual consideration, 3) intellectual stimulation, and 4) inspirational

development. These four major factors were performed through 13 sub-factors with 66 indicators. The weights loaded of the four factors were 1) 0.84 for the intellectual stimulation. 2) 0.83 for the idealized influence, 3) 0.80 for the individualized consideration, and 4) 0.79 for the inspirational development.

The goodness of fit of structural relationship model showed its consistency with the empirical data (Chi-square = 40.24, df = 19, P = 0.11, GFI = 0.98, AGFI = 0.96 and RMSEA = 0.001. Statistical analysis results confirmed the research hypotheses.

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสำาเรจลลวงดวยดไดรบความกรณาและความเมตตาใหคำาแนะนำาแกไขวทยานพนธและดแลความกาวหนาอยตลอดเวลาจากทานอาจารย ดร. ประยทธ ชสอน และ ทาน ดร. สมฤทธ กางเพง ทปรกษารวม ผวจยของกราบขอบพระคณทานทงสองเปนอยางยง

ขอกราบขอบคณพระคณ รองศาสตราจารย ดร. วโรจน สารรตนะ รองศาสตราจารย ดร. ปรชา คมภรปกรณ และอาจารยผสอนทกทานประจำาโครงการปรญญาเอก สาขาการบรหารการศกษาทกทานทไดอบรมสงสอนตลอดจนผเชยวชาญทกทาน

และขอขอบคณทาน พนตร ดร. อดร แสวงการ ดร.จรรยา แสวงการ ผรบใบอนญาต และ ดร. อษฎางค แสวงการ อธการบดมหาวทยาลยอสาน ทมอบทนในการศกษาปรญญาเอกตลอดจนรนพและเพอนรวมรนปรญญาเอกสาขาการบรหารการศกษา ทใหกำาลงใจ

ขอขอบคณอาจารยสพตรา ออนละออ นางสาวสวตา ออนละออ นายวนชนะ ออนละออ ทเปนทงแรงบนดาลใจ กำาลงใจ และชวยในการพมพวทยานพนธฉบบน

ประโยชนของการวจยฉบบน ผวจยขอบมอบใหผทจะทำาการศกษาตอเพอคนควาวทยานพนธในการพฒนาตอไป

ชวน ออนละออ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทยก

บทคดยอภาษาองกฤษค

กตตกรรมประกาศจ

สารบญตารางซ

สารบญภาพญ

บทท 1 บทนำา1 1. ความเปนมาและความสำาคญของปญหา

12. คำาถามการวจย

7

3. วตถประสงคของการวจย 7

4. สมมตฐานการวจย7

5. ขอบเขตการวจย 7

6. นยามศพทเฉพาะ 87. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 10

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ11

1. หลกการ แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบตวบงช 12

2. หลกการ แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลง 47

3. กรอบแนวคดในการวจย 128

บทท 3 วธดำาเนนการวจย 1411. หลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบตวบงช

141 2. ประชากรและกลมตวอยาง

1423. การพฒนาตวบงชและตรวจสอบคณภาพตวบงชทใชใน

การวจย 1434. การเกบรวบรวมขอมล

1435. การวเคราะหขอมล

144

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 147

1. ตอนท 1 ผลการสรางและพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน

155สารบญ (ตอ)

หนา

2. ตอนท 2 ผลการทดสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสนของตวบงช

172บทท5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

2211. สรปผลการวจย

2212. อภปรายผลการวจย

2243. ขอเสนอแนะ

228บรรณานกรม

233ภาคผนวก

241ภาคผนวก ก รายชอผเชยวชาญ

243

ภาคผนวก ข คำาถามการสมภาษณ247

ภาคผนวก ค ผลสรปการสมภาษณ251

ภาคผนวก ง แบบสอบถามเพอการวจย259

ประวตผเขยน271

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 1 การสงเคราะหองคประกอบสำาคญในความหมายของภาวะผนำา การเปลยนแปลง

59

ตารางท 2 กรอบความคดอยางกวางของภาวะผนำาการเปลยนแปลง 72ตารางท 3 มตพฤตกรรมผนำาและผลตผลทคาดหมาย

73ตารางท 4 การสงเคราะหองคประกอบหลกภาวะผนำาการเปลยนแปลง 78ตารางท 5 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการมอทธพลอยาง มอดมการณ

89ตารางท 6 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการคำานง ถงเอกบคคล

94ตารางท 7 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการกระตนปญญา 98ตารางท 8 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการสราง

แรงบนดาลใจ104

ตารางท 9 ตวบงชดานการมอทธพลอยางมอดมการณ106

ตารางท 10 ตวบงชดานการคำานงถงเอกตถะบคคล111

ตารางท 11 ตวบงชดานการกระตนปญญา117

ตารางท 12 ตวบงชดานการสรางแรงบนดาลใจ122

ตารางท 13 สรปเกณฑทใชในการตรวจสอบความสอดคลอง145

ตารางท 14 สญล กษณท ใชแทนองค ประกอบหล ก องค ประกอบยอย และตวบงช 147ตารางท 15 คาสถตพนฐานของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงช

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย 173

ตารางท 16 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอย

โมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ189

ตารางท 17 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอย

โมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล191

ตารางท 18 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอย

โมเดลการกระตนปญญา193

สารบญตาราง (ตอ)

หนา

ตารางท 19 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอย

โมเดลการสรางแรงบนดาลใจ195

ตารางท 20 คาสถต Bartlett และคาดชนไกเซอร ไมเยอร– ออลคล –

(Kaiser-Mayer-Olkin Measures of Sampling Adequacy MSA)

ของโมเดลยอยคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยน196

ตารางท 21 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการมอทธพลอยางมอดมการณ (II) 198ตารางท 22 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 2 ตว

ในองคประกอบการมอทธพลอยางมอดมการณ 198

ตารางท 23 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการคำานงถงเอกตถะบคคล (IC) 201ตารางท 24 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 3 ตว

ในองคประกอบการคำานงถงเอกตถะบคคล 202

ตารางท 25 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการกระตนปญญา (IS) 204ตารางท 26 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 4 ตวใน

องคประกอบการกระตนปญญา205

ตารางท 27 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการสรางแรงบนดาลใจ (IM) 208

ตารางท 28 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 4 ตวใน

องคประกอบการสรางแรงบนดาลใจ209

ตารางท 29 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย 216ตารางท 30 คาสถต Bartlett และคาดชน ไกเซอร ไมเยอ–ร ออลคน – (Kaiser –

Mayer – Olkin Measure of sampling adequacy MSA)ของโมเดลตวบงช

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย 217

ตารางท 31 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง เพอพฒนาตวบงชรวม ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย 218

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1

การพฒนาผนำาการเปลยนแปลง 63

ภาพท ภาวะผนำาการเปลยนแปลง 66

2ภาพท 3

โมเดลภาวะผนำาการเปลยนแปลง 67

ภาพท 4

โมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ 89

ภาพท 5

โมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล 94

ภาพท 6

โมเดลการกระตนปญญา 99

ภาพท 7

โมเดลการสรางแรงบนดาลใจ 104

ภาพท 8

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลง

129

ภาพท 9

โมเดลการสรางวสยทศน 130

ภาพท 10

โมเดลการสรางบารม 131

ภาพท 11

โมเดลการเนนการพฒนา 132

ภาพท 12

โมเดลการเนนความแตกตางระหวางบคคล 133

ภาพท 13

โมเดลการเปนพเลยง 134

ภาพท 14

โมเดลการใชหลกเหตผล 134

ภาพท โมเดลการเนนทการอยรอด 1

15 35

ภาพท 16

โมเดลการใชประสบการณ 135

ภาพท 17

โมเดลการมงเนนความเปนเลศ 136

ภาพท 18

โมเดลการเนนการปฏบต 137

ภาพท 19

โมเดลกาสรางความเชอมน 138

ภาพท 20

โมเดลการสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ 138

ภาพท 21

โมเดลการสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

139

ภาพท 22

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลง

158

ภาพท 23

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางวสยทศน

159

ภาพท 24

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางบารม

160

ภาพท 25

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนการพฒนา

161

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท 26

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนความแตกตางระหวางบคคล

162

ภาพท 27

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเปนพเลยง

163

ภาพท 28

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการใชหลกเหตผล

164

ภาพท 29

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนทการอยรอด

165

ภาพท 30

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการใชประสบการณ

166

ภาพท 31

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการมงเนนความเปนเลศ

167

ภาพท 32

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนการปฏบต

168

ภาพท 33

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางความเชอมน

169

ภาพท 34

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

170

ภาพท 35

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

171

ภาพท 36

การนำาเสนอโมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงช 181

ภาพท 37

โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ

184

ภาพท 38

โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล

185

ภาพท 39

โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการกระตนปญญา

186

ภาพท 40

โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการสรางแรงบนดาลใจ

187

ภาพท 41

โมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ 199

ภาพท 42

โมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล 202

ภาพท 43

โมเดลการกระตนปญญา 206

ภาพท 44

โมเดลการสรางแรงบนดาลใจ 210

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท โมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงชรวมผนำาการ 2

45 เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

14

ภาพท 46

ผลการวเคราะหโมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย ทไดจากการวเคราะหองคประกอบ

219

บทท 1บทนำา

1. ความเปนมาและความสำาคญของปญหา

จากกรณศกษาภาวะผนำาในมหาวทยาลยสงกดสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาของประเทศไทย เอชจแอลสและอารโนลด ทอยนบ อางถงการศกษาไทยในอนาคต(2544)โดย วชย ตนศร ประวตศาสตรของมวลมนษยชาตนนการศกษาจะไมทนตอการเปลยนแปลงของสงคมโลกความหายนะกคงมาถงมวลมนษยในทสด ซงคำากลาวนดจะสอดคลองกบความเปนจรงในสงคมปจจบน ทกำาลงเคลอนไปสเปาหมายปลายทางทยงไมทราบแนชดทงการสรางและการทำาลาย การศกษาจงเปนตวแปรทมอานภาพมากทสดในการเตรยมคนเพอสรางสงทดในการสรางสรรคและรเทาทนการเปลยนแปลงของโลก สำาหรบประเทศไทยตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 จนถงปจจบนมผบรหารมหาวทยาลยอดมศกษาระดบสงในตำาแหนงอธการบดทงของรฐและเอกชนหลายคนทมคณลกษณะโดดเดนไดพฒนาสถาบนไปสจดหมายตามวสยทศนมหาวทยาลย รวมทงมบทบาททเหนเดนชดในระดบประเทศในชวงตางๆ ดงน

กฤษณพงศ กรตกร อดตเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษาและอดตอธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร เปนผทมสวนรวมและเปนผนำาการเปลยนแปลงในการพฒนามหาวทยาลยไปสการเปนมหาวทยาลยในกำากบของรฐบาล (ประกาศในราชกจจานเบกษา 6 มนาคม 2541) เปนมหาวทยาลยทออกนอกระบบเปนแหงแรก ดวยความพยายามตอเนองมากกวา 20 ป ดวยแรงขบเคลอนมาจากภายในสถาบนทสภามหาวทยาลยและทมผบรหารมวสยทศน มพนธกจทจะมงไปสความเปนมหาวทยาลยชนนำาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทย ของภมภาคเอเชยและของโลก ปจจยทสงผลตอการขบเคลอนนวตกรรมการบรหารไปสความสำาเรจคอความตอเนองในเชงวสยทศน ความคดและการรวมมอของบคลากรทกระดบ นบตงแตกรรมการสภา

มหาวทยาลย อธการบดกรรมการทเปนตวแทนจากสภาคณาจารย ทง 3 ฝายตางมแนวคดตอการเปลยนแปลงมงไปในทศทางเดยวกน การมผนำา (รองศาสตราจารย ดร. หรส สตะบตร อธการบดในชวงนน) ทเปนผมวสยทศนและมคณธรรม ทเนนการปกครองบคลากรในองคการใหม ความสมานฉนท

สมณฑา พรหมบญ ประธานคณะอนกรรมการพฒนากำาลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย อดตอธการบดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มบทบาทเปนอยางมากในการพฒนามหาวทยาลยทางกายภาพการหางบประมาณการขยายสาขาวชาทางดานวทยาศาสตรสขภาพการสรางเครอขายกบสถาบนวชาชพโดยเฉพาะการพฒนาการสอนวทยาศาสตร การรวมมอพฒนาเครอขายการวจยเพอพฒนาเศรษฐกจฐานรากชมชนการเสนอความตองการอตรากำาลงนกวชาการระดบสงเพอรองรบการขยายตวของความตองการศกษาระดบอดมศกษา การรวมมอสรางเครอขายกบสถาบนอดมศกษาตางประเทศทางดานการปฏรปการอดมศกษาและวทยาศาสตรศกษา เชนโครงการประชมโตะกลมไทย-สหรฐฯ เปนตน

ในภาคเอกชนกมผนำาสถาบนอดมศกษาทมความสามารถความตงใจ และความพยายามทจะสรางสถาบนใหมความมนคงมคณภาพ มความเปนเลศทางวชาการในสาขาทสถาบนม ความพรอมตามวสยทศน เชน

ปจจย บนนาค ผสรางมหาวทยาลยหอการคาไทยใหมความมนคงทางการเงน ใหความสำาคญกบการพฒนาบคลากร โดยจดใหมโครงการทนการศกษาตอระดบสงทงในประเทศและตางประเทศใหแกอาจารยอยางตอเนอง และมโครงการพฒนาบคลากรในรปแบบอน ๆ ไดขยายกลมสาขาวชาใน 3 ดาน ได แก มนษยศาสตร สงคมศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอเปนฐานรองรบการมสถานภาพเปนมหาวทยาลย มบทบาทสำาคญในการ

ดำาเนนการของสมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนในระยะแรก เปนบคคลทไดรบการยอมรบในวงการอดมศกษาและ วงการกฬา เปนผมคณธรรมและทมเทใหกบสถาบนอยางแทจรง

บญเสรม วสกล อธการบดเกยรตคณของมหาวทยาลยธรกจบณฑตย ผมประสบการณการบรหารมหาวทยาลยของรฐและภาคธรกจเอกชนมากอน ผรวมกอตงมหาวทยาลย เปนผนำาระบบการบรหารบคคลแบบธรกจ เขามาเปลยนแปลงการดำาเนนงานของมหาวทยาลยใหมประสทธภาพในการจดการศกษาและการแขงขน คดสรรผมคณวฒและประสบการณจากภายนอกมาเปนทมงาน ประเมนผลการปฏบตงานของอาจารยและบคลากรอยางจรงจง มการลงทนพฒนาบคลากรและ การใหทนการศกษาตอระดบสงอยางมาก และตงเปาหมายในการดำาเนนงาน เปนผมความมงมน ในการปฏรประบบการเงนของอดมศกษาของประเทศใหมประสทธภาพ

ประทป มารตน โกมลมาศ อดตอธการบดกตตคณของมหาวทยาลยอสสมชญ และนกการศกษา ผมวสยทศนจะสรางมหาวทยาลยอสสมชญใหเปนมหาวทยาลยนานาชาต ทพรอมรบนกศกษาจากทงในประเทศและตางประเทศคณลกษณะสวนตวเปนบคคลทมความยตธรรม ทมเท เสยสละมความลมลก มวสยทศนกวางไกล เฉลยวฉลาด มความมงมน และม ความ ซอสตย

อาทตย อไรรตน ผกอตงและอธการบดมหาวทยาลยรงสต เปนผทมประสบการณ การบรหารในตำาแหนงระดบสงในราชการและผบรหารระดบกระทรวงหลายกระทรวง เปนผมความสามารถในการนำาองคการใหเปนทรจกในสงคมทงระดบชาตและนานาชาด มองเหนโอกาสทางดานประกอบการ เหนความสำาคญของการศกษาและวชาชพคร ตองการผลตบณฑตในสาขาวชาทเปนความตองการของประเทศ เปนสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงแรกทเปดสอนหลกสตรแพทยศาสตร มความมงมนทจะทำาใหการเรยนการสอนทกหลกสตร

เปนระบบ 2 ภาษา มงสสากล และไดกำาหนดแผนสความเปนเลศของมหาวทยาลยรงสต (Roadmap to Excellence) เพอเปนทศทางการดำาเนนงานใหกบทกหนวยงาน เปนตน อดมศกษาอยในชวงทตองเปลยนแปลงตนเองอยางมากในยคสารสนเทศและสงคมฐานความร ดงนนผนำาองคการจงตอง 1) เปนผมความรความสามารถทงทางวชาการและการบรหารองคการ มวสยทศน มองการณไกล มคณธรรม เปนทยอมรบของสงคมวชาการ 2) ตองเขาใจวา การดำาเนนงานของมหาวทยาลยตองอาศยความรวมมอจากหลายฝาย ผบรหารระดบสงจงตองมความสามารถในการเขาใจความหลากหลายของธรรมชาตสาขาวชาตางๆและมกลยทธในการปรกษาหารอกน 3) ผบรหารมหาวทยาลยตองใชภาวะผนำา ความอดทนและความสามารถในการเกลยกลอมโนมนาวใหผอนเหนดวยกบแนวคดของตน 4) ลกษณะหนาทของมหาวทยาลยนนตองพฒนาสตปญญาและความสำานกตอสงคมสวนรวมดวย ปรชญาการจดการอดมศกษามหลากหลายซงผนำามหาวทยาลยตองมความชดเจนในการนำาองคการ นอกจากน มงานวจยทระบวาคณลกษณะผนำาทมประสทธภาพทำาใหบคลากรพงพอใจ คอ ผนำาจะตองเปนคนทไวใจไดและสามารถสอสารวสยทศนขององคการวาจะพฒนาไปในทศทางใด

เมอบคคลไดดำารงตำาแหนงผบรหารมหาวทยาลยอดมศกษาแลวระบบการตดตามและประเมนผล ควรมประเดนดงน

1. มความรความเขาใจเกยวกบบรบทวสยทศนและกลยทธในการบรหารสถาบนอดมศกษา

2. มความรความเขาใจเกยวกบการบรหารและการพฒนาองคการการจดการทรพยากรมนษย การบรหารการเงน งบประมาณและทรพยสนของมหาวทยาลยอดมศกษา

3. มความรและแนวทางในการพฒนาตนเองในดานความสามารถในการจดการ การเปนผนำา คณธรรมจรยธรรมและดานสขภาพและศกยภาพของรางกาย

4. มการสรางเครอขายความสมพนธระหวางมหาวทยาลยอดมศกษาดวยกนเองทงในและตางประเทศ การสรางเครอขายความสมพนธกบสวนราชการทเกยวของและกบชมชนทเปนบรบทของสถาบนอดมศกษา ผบรหารหรอผนำาองคการในยคสงคมฐานความร ควรหนมาใหความสำาคญกบเรองของการสรางกระบวนการเรยนรขององคการ พฒนาผนำาใหมการจดการทมประสทธภาพ มความคดทเนนความสำาคญขององคการการเรยนร เชน การสรางกระบวนการเรยนรขามองคการ การสรางสรรคองคความรขององคการ การสรางความไดเปรยบขององคการโดยอาศยความรวมมอ การสรางพนธมตรเชงยทธศาสตร เปนตน

นอกจากน การบรหารมหาวทยาลยเอกชนทมงแบบธรกจมากเกนไป จะทำาใหความสำาคญของอดมศกษาทมตอสงคมลดลง และมผลกระทบตออดมศกษาและประเทศในระยะยาว ผนำาจงควรรกษาความสมดลระหวางการบรหารแบบธรกจและผลประโยชนของสงคมโดยรวม รวมทงแผนการลงทนของรฐในการสรางความเขมแขงใหกบอดมศกษา

ผนำาเปรยบเสมอนหวใจขององคการ เปนจดรวมแหงพลงของผปฏบตงาน ทงนเพราะผนำาตองใชภาวะผนำา ทกษะ ความร ความเขาใจหลกการบรหารและระบบขององคการ ภาวะหนาทอนจำาเปนและสำาคญอยางยงของผบรหารคอ การอำานวยการใหงานบรรลวตถประสงคทกำาหนดไว ซงการอำานวยการเปนการใชภาวะผนำาในการวนจฉยสงการ และจงใจใหผใตบงคบบญชา ปฏบตงานอยางเตมความสามารถ ดงนน ภาวะผนำา“ ” จงมความสำาคญอยางมากตอการพฒนาองคการและการจดการ และการบรหารมหาวทยาลย

จะมประสทธภาพและดำาเนนการใหเกดผลตามวตถประสงคมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบความสามารถของผบรหาร ซงเปนบคคลสำาคญในการดำาเนนการตางๆ ของมหาวทยาลย เพราะผบรหารเปนผมอำานาจในการตดสนใจ วางแผน อำานวยการ และมอบหมายงานในกำากบใหเปนไปตามวตถประสงคทกำาหนด ผบรหารจงตองสรางภาวะผนำาทเขมแขงในการบรหารงาน เพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผล ผบรหารทมความเปนผนำาหรอใชภาวะผนำาไดอยางเหมาะสม และเปนไปตามบทบาทหนาทของผบรหารทด จะสงผลตอความสำาเรจในการดำาเนนงานภายในมหาวทยาลยไดอยางชดเจน เพราะผนำาจะมความสามารถในการใชอทธพลโนมนาวจงใจบคลากรในการปฏบตงาน และใหบคลากรตระหนกถงความเปนสวนหนงของความสำาเรจของงาน เกดความรวมมอ รวมใจกบการปฏบตหนาททไดรบมอบหมายใหบรรลตามวตถประสงค (รตตกรณ จงวศาล, 2543)

ทงนอาจกลาวไดวาภาวะผนำาการเปลยนแปลง (Transformation Leadership) เปนแบบภาวะผนำาทดและเหมาะสมกบสภาวการณปจจบน ผลจากการวจยเชงประจกษและการฝกอบรมพฒนาภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทกระดบในองคการของประเทศตางๆ จำานวนมาก พบวาผบรหารหรอผนำาทมภาวะผนำาการเปลยนแปลง สามารถทำาใหเกดประสทธผลของงานและองคการสงขน แมวาสภาพการณขององคการจะมขอจำากดตางๆ เพยงใด ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจงเปนทสนใจของนกวชาการทางการบรหารทงในวงการธรกจ อตสาหกรรม การศกษา โรงพยาบาล และหนวยงานอนๆ นอกจากน ยคลและฟลท (Yukl & Fleet, 1992) ไดเสนอวาควรมการพฒนาผนำาใหมภาวะผนำาการเปลยนแปลงอยางแทจรง

การบรหารการเปลยนแปลงในมหาวทยาลยจะประสบความสำาเรจไดจะตองอาศยผบรหารทมภาวะผนำาการเปลยนแปลงสง โดยตองมภาวะผนำาเชงกลยทธ ซงสามารถวางแผนกลยทธ มองการณไกลไปสอนาคต และนำาความเจรญมาสสถานศกษา มภาวะผนำาทางการศกษาทสามารถบรหารสถานศกษาใหทกคนในชมชนเรยนรรวมกนไดเปนอยางด มภาวะผนำาเชงตอบสนอง ทสามารถตอบสนอง แกไขปรบปรงขอมลนำาไปใชประโยชนไดอยางเตมทและภาวะผนำาเชงวฒนธรรมทเขาใจวฒนธรรมทองถนในชมชนไดเปนอยางดซงสงเหลานจะสามารถนำาพาสถานศกษาสเปาหมายไดในทสด

ในบรบทของมหาวทยาลย ความรบผดชอบและภาวะผนำาขนอยกบตำาแหนงและบคคลทดำารงตำาแหนงนนในชวงเวลาหนงๆ ผทดำารงตำาแหนงบรหารระดบสงของสถาบนอดมศกษาสวนใหญมาจากผทรงคณวฒสายอาจารยทคนเคยกบบรบทของมหาวทยาลย แตขาดทกษะทางดานการจดการทางบรหาร บคคลเหลานอาจจะเรมจากการดำารงตำาแหนงหวหนาภาควชาการกรรมการวชาการของมหาวทยาลย ผอำานวยการหลกสตร ซงมทกษะในการคดเชงวเคราะห การจงใจ การรบรวฒนธรรมองคการ การรวมรบผดชอบตอการตดสนใจของกลม ซงประสบการณเบองตนนอาจจะเพยงพอสำาหรบการบรหารงานในตำาแหนงบรหารระดบกลางได สำาหรบตำาแหนงบรหารทสงขน บคคลทไดรบแตงตงอาจขาดความพรอม ซงผบรหารระดบสงจะตองมทกษะและความเชยวชาญในกรอบทกวางขนในดานการรวมมอกบหนวยงานตางๆ ทงองคการ เปนผนำาการเปลยนแปลง และมมมมองระดบอดมศกษา (มานต บญประเสรฐ, 2549)

ในป 2542 สกอ. ไดรเรมโครงการพฒนานกบรหารระดบสงของมหาวทยาลยขน เนองจากเลงเหนวา เปนสงจำาเปนทจะตองเตรยมการและพฒนาผทจะดำารงตำาแหนงเปนผบรหารมหาวทยาลย เชน

อธการบด รองอธการบด คณบด รองคณบด หวหนาภาควชา ใหมความรในเชงการจดการ โดยเฉพาะอยางยงการจดการมหาวทยาลยทจะตองแขงขนและรวมมอกบมหาวทยาลยอนๆ หรอการจดการมหาวทยาลยทจะตองใชทรพยากรอยางคมคาเปนตน และในแผนพฒนาการศกษาระดบอดมศกษาฉบบท 2 (2550-2564) ยงไดระบมาตรการและกลไกหลกของการพฒนาผบรหารไวในวสยทศนการพฒนา (มานต บญประเสรฐ, 2549)

จากการศกษากรอบแนวคดทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลง พบวาผบรหารมหาวทยาลยยคของการเปลยนแปลงในปจจบนจำาเปนตองไดรบการพฒนาวชาชพอยเสมอ ดงนนการมภาวะผนำาทเขมแขง (Strong Leadership) ของผบรหารมหาวทยาลยเปนคณลกษณะสำาคญของมหาวทยาลยทประสบผลสำาเรจ (Successful School) (มานต บญประเสรฐ.2549) อยางไรกตาม ไดมการศกษาภาวะผนำาทมประสทธผลนนจำาเปนตองมภาวะผนำาการเปลยนแปลง คอมการเปลยนแปลงในกระบวนการทศน (Paradigm Shift) ทเนนความเปนผนำาทมวสยทศน (Visionary) มการกระจายอำานาจหรอใหอำานาจผอน (Empowering) มคณธรรม (Moral Agents) และกระตนผอนใหมความเปนผนำา ซงภาวะผนำาลกษณะนกำาลงเปนทตองการอยางยงในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและสบสนอยางในปจจบนน สำาหรบการบรหารการเปลยนแปลงบรบทสงคมไทย วโรจน สารรตนะและอญชล สารรตนะ (อางใน ประยทธ ชสอน, 2548) ไดเสนอไววา เสนทางของการพฒนาเพอใหเกดความเปนองคการแหงการเรยนรในสถานศกษานนปจจยการเปนผนำาการเปลยนแปลงถอเปนปจจยเหตแรกสดทกอใหเกดการพฒนาในปจจยอนๆ ตามมาซงรวมถงปจจยการพฒนาความเปนองคการวชาชพดวย

แผนอดมศกษาระยะยาวฉบบแรก ไดสนสดลงแลวเมอป 2547 และในชวงทผานมาไดมการปรบปรงระบบราชการและเรงรดปฏรปการศกษาและจดโครงสรางของกระทรวงศกษาธการใหมการจดทำาแผนอดมศกษาระยะยาว ฉบบท 2 จงขาดชวงไป อยางไรกดกระทรวงศกษาธการ เหนความสำาคญของการจดทำาแผนอดมศกษาระยะยาวฉบบใหม จงไดมอบใหสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาดำาเนนจดทำากรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ. 2551 - 2565) ขนโดยใชระยะเวลาประมาณ 8 เดอน (กมภาพนธ - กนยายน 2550) ภายใตการกำากบดแลของคณะกรรมการการอดมศษา และความรวมมอกนของผมสวนเกยวของทกฝาย รวมถงคณะอนกรรมการดานนโยบายและแผน คณะอนกรรมการทำางานจดทำากรอบแผนพฒนาอดมศกษาระยะยาว คณะทำางานเฉพาะเรอง และนกวชาการ/ผทรงคณวฒ นสตนกศกษาสอมวลชน ผนำาชมชนและทองถน การจดทำากรอบแผนอดมศกษาระยะยาว ฉบบน ไดเนนใหความสำาคญกบการมสวนรวมและระดมความคดเหนจากหลายฝาย

กระทรวงศกษาธการไดจดทำา กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ. 2551- 2565) ทสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาจดทำาขนน จะชวยเสรมสรางความเขาใจและความตระหนกในสภาพปญหาอดมศกษาของประเทศ และความจำาเปนทจะตองรวมมอกนพฒนาอดมศกษาของประเทศ โดยมกรอบทศทางและแนวทางการพฒนาทชดเจนรวมกน เพอใหระบบอดมศกษาเปนรากฐานทสำาคญและสนบสนนการพฒนาประเทศไปสเปาหมายทพงประสงคตอไป นอกจากนกรอบแผนอดมศกษาฉบบน จะเปนแผนทนำาทางของระบบอดมศกษา ซงสถาบนอดมศกษาทงของรฐและเอกชนสามารถนำามา เปนแนวทาง

ในการจดทำาแผนพฒนาสถาบนระยะกลางไปจนถงแผนปฏบตการรายป อนจะทำาใหเกดเอกภาพในระบบอดมศกษา

ดวยเหตผลดงกลาวสรปไดวา จากการเปลยนแปลงทางการศกษาอนเนองมาจากแรงผลกดนตางๆ ทงในดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และเทคโนโลย ไดรบการหลอหลอมในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ในรฐธรรมนญปจจบน แลวแปรเปนกระแสหลกแหงความเปลยนแปลง สงคมไทยกำาลงดำาเนนการปฏรปการศกษาเพอดำาเนนไปสสงทดกวาโดยมผบรหารมหาวทยาลยเปนกลไกสำาคญในการขบเคลอนบรหารเพอพฒนาการศกษา โดยอาศยภาวะผนำาแหงการเปลยนแปลง ผวจยจงสนใจทจะศกษาการพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย

2. คำาถามการวจยจากสภาพปญหาและความจำาเปนดงกลาว เพอพฒนาตวบงช

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย จงกำาหนดคำาถามการวจยไว 2 ประการ ดงน

2.1 ตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยมอะไรบาง

2.2 ตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ทพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอไม

3. วตถประสงคของการวจย3.1 เพอสรางและพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลง

ของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

3.2 เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย กบขอมลเชงประจกษ

4. สมมตฐานการวจยโมเดลความสมพนธเชงโครงสรางตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยทสรางและพฒนาขนจากหลกการ แนวคด และทฤษฎมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

5. ขอบเขตการวจย การวจยครงน ผวจยไดกำาหนดขอบเขตการวจยดงน5.1 ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจยครงนไดแก อธการบด รองอธการบด และอาจารยผสอนมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย 5.2 กรอบแนวคดทฤษฎเพอพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยทไดจากการศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของ 4 องคประกอบหลก 13 องคประกอบยอย ดงน

5.2.1 องคประกอบดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ประกอบดวย 1) การสรางวสยทศน และ 2) การสรางบารม

5.2.2 องคประกอบดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ประกอบดวย 1) การเนนการพฒนา 2) การเนนความแตกตางระหวางบคคล และ 3) การเปนพเลยง

5.2.3 องคประกอบดานการกระตนปญญา ประกอบดวย 1) การใชหลกเหตผล 2) การเนนทการอยรอด 3) การใชประสบการณ และ 4) การมงเนนความเปนเลศ

5.2.4 องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ ประกอบดวย 1) การเนนการปฏบต 2) การสรางความเชอมน 3) การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ และ 4) การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

6. นยามศพทเฉพาะ6.1 ตวบงช หมายถง สงทนำามาวดหรอชใหเหนถงสภาพ

การณของสงทกำาลงศกษาในชวงเวลาใดเวลาหนง เปนคาทสงเกตไดทงเชงปรมาณหรอคณภาพทบอกความหมายหรอสภาพทตองการศกษาเปนองครวมอยางกวางๆ โดยอาจมเงอนไขของเวลาหรอสถานทกำากบและสามารถนำาไปใชประโยชนในการกำาหนดนโยบายการวางแผนการบรหารงานการตดตามผลการดำาเนนงานและการจดลำาดบการพฒนา

6.2 ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการ หรอการทำางานเปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงาน โดยการเปลยนสภาพหรอเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถของผรวมงานไปสระดบทสงขน และมศกยภาพมากขน ทำาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลม จงใจใหผรวมงานมองไกลเกนกวา ความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมหรอสงคม ซงกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานจะกระทำาโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ คอ การมอทธพลอยางม

อดมการณ การคำานงถงเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ ดงน

6.2.1 การมอทธพลอยางมอดมการณ (idealized influence) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการ หรอการทำางานทเปนกระบวนการทำางานใหอาจารยและบคลากรมการยอมรบ การเนนในสงทสำาคญตอบรรยากาศในมหาวทยาลย การประพฤตตวเปนแบบอยาง เปนทยกยองนบถอศรทธาและไววางใจของอาจารยในมหาวทยาลยซงประกอบดวย การสรางวสยทศน และการสรางบารม

6.2.2 การคำานงถงเอกตถะบคคล (individualized consideration) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการ หรอการทำางานโดยคำานงถงความแตกตางระหวางบคคล มการเอาใจเขามาใสใจเรา มการตดตอสอสารแบบสองทาง และเปนรายบคคล สนใจและเอาใจใสผรวมงานเปนรายบคคล การใหคำาปรกษาและหาแนวทางผรวมงาน การใหมสวนรวมในการตดสนใจและ สรางบรรยากาศทอบอนและจรงใจตอกนในการปฏบตงาน ซงประกอบดวย การเนนการพฒนา การเนนความแตกตางระหวางบคคล และการเปนพเลยง

6.2.3 การกระตนทางปญญา (intellectual stimulation) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการ หรอการทำางานทเปนกระบวนการทำาใหผรวมงานเหนวธการ หรอแนวทางใหมในการแกปญหา มการพจารณาปรบปรงวธการทำางาน สงเสรมใหผรวมงานแสดงความคดเหน มองเหนปญหาในแงมมตางๆ มการวเคราะหปญหาโดยใชหลกเหตผล การเนนทการอยรอด การใชประสบการณ และการมงเนนความเปนเลศ

6.2.4 การสรางแรงบนดาลใจ (inspirational motivation) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนถงการ

จดการ หรอการทำางาน ทเปนกระบวนการทำาใหผรวมงานมแรงจงใจภายใน ไมเหนแกประโยชนสวนตน แตอทศเพอกลม มการตงมาตรฐานการทำางานไวสง และเชอมนวาจะสามารถบรรลเปาหมาย มความตงใจแนวแนในการทำางาน มการใหกำาลงใจผรวมงาน มการกระตนผรวมงานใหตระหนกถงความสำาคญของงาน ซงประกอบดวย การเนนการปฏบต การสรางความเชอมน การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ และการสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

6.3 ความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ หมายถง ผลการวเคราะหทางสถตโดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรมสำาเรจรป พบวา คาไค- สแควร (Chi-Square) ตำาหรอมนยสำาคญทางสถต มคาความนาจะเปน (p-value) เขาใกล 1 คาดชนความกลมกลน (Goodness of Fit Index = GFI) และคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (Adjust Goodness of Fit Index = AGFI) มคาเทากบหรอเขาใกล 1

6.4 ผบรหาร หมายถง อธการบดและรองอธการบด ทไดรบการแตงตงใหดำารงตำาแหนงนนและทำาหนาทในการบรหารงานในมหาวทยาลยอดมศกษาเอกชน ในประเทศไทย

6.5 อาจารยผสอน หมายถง ผทำาหนาทสอนประจำาในมหาวทยาลยเอกชน

6.6 มหาวทยาลยเอกชน หมายถง มหาวทยาลยทไมไดอยในการกำากบการดแลของรฐแตสงกดสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.)

7. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ผลจากการวจยพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผ

บรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย จะเปนประโยชนทงในดานวชาการ และการนำาผลการวจยไปใช ดงน

7.1 ในดานวชาการ การพฒนาตวบงชครงนเกดจากการวเคราะหและสงเคราะหองคประกอบและตวบงชจากแหลงตางๆ ทงจากนกวชาการ นกการศกษา และนกบรหารการศกษาทำาใหไดตวบงชทมความเหมาะสมกบสภาพบรบทของมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย ตลอดจนผสนใจสามารถนำาไปใชในการวดระดบภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร เพอนำาไปสการวางแผนพฒนาภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารตอไป

7.2 ในดานการนำาผลการวจยไปใช เปนผลสบเนองมาจากประโยชนทคาดวาจะไดรบในขอ 7.1 ซงการวจยในครงนทำาใหไดตวบงชทพฒนาขนจากกระบวนการวจย และเปนตวบงชทไดจากขอมลเชงประจกษของมหาวทยาลยเอกชนของประเทศไทย จงเปนตวบงชทเหมาะสมกบสภาพและบรบทของมหาวทยาลยเอกชน ทำาใหสามารถนำาไปใชในการกำาหนดนโยบายและวตถประสงค การวางแผนการดำาเนนงานพฒนาผบรหารของมหาวทยาลยใหเปนไปอยางถกทศทาง (do the thing rights) ตลอดจนบรรลตามเปาหมาย

บทท 2เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร มหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย สงกดสำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ในครงน ผวจยไดศกษาคนควาเกยวกบหลกการ แนวคด และทฤษฎ จากเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยมขอบขายการศกษาตามลำาดบ ดงน

1. หลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบตวบงช1.1 ความหมายของตวบงช1.2 ลกษณะของตวบงช1.3 ประเภทของตวบงช1.4 ประโยชนของตวบงช1.5 เกณฑในการคดเลอกตวบงช1.6 กระบวนการสรางและพฒนาตวบงช1.7 งานวจยทเกยวของกบการสรางและพฒนา

ตวบงช2. หลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบตวบงชภาวะ

ผนำาการเปลยนแปลง2.1 ความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลง

2.2 ทศนะเกยวกบองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลง

2.2.1 ภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของนกวชาการ

2.2.2 ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจากผลการวจย

2.3 ตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงทใชในการวจย

2.3.1 การสงเคราะหองคประกอบหลกภาวะผนำาการเปลยนแปลง

2.3.2 การสงเคราะหองคประกอบยอยของแตละองคประกอบหลก

2.3.3 การสงเคราะหตวบงชขององคประกอบยอยในแตละองคประกอบหลก

3. กรอบแนวคดในการวจย

1. หลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบตวบงช การนำาเสนอสาระทเกยวกบหลกการ แนวคด และทฤษฎท

เกยวของกบตวบงช เพอใหมความรความเขาใจเบองตนเกยวกบตวบงช เพอนำาไปสกระบวนการสรางและพฒนาตวบงช ดงนน ผวจยจงนำาเสนอหลกการ แนวคด และทฤษฎ ทไดจากการศกษาจากเอกสาร และงานวจยทเกยวของกบตวบงช ดงน คอ 1) ความหมายของตวบงช 2) ลกษณะของตวบงช 3) ประเภทของตวบงช 4) ประโยชนของตวบงช 5) เกณฑในการคดเลอกตวบงช 6) กระบวนการสรางและพฒนาตวบงช และ 7) งานวจยทเกยวของกบการสรางและพฒนาตวบงช ดงจะกลาวถงแตละหวขอ ดงตอไปน

1.1 ความหมายของตวบงชตวบงช หรอ indicator มความหมายใกลเคยงกบคำา

วา ดชนหรอคำาวา index ในภาษาองกฤษ (นงลกษณ วรชชย, 2545) Webster’s New Twentieth Century Dictionary of English Language: Unabridged (1983) และ Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary (1991) ใหคำาอธบายไววา indicator สอดคลองกนวาเปนคำาทมรากศพทมาจากภาษาลาตน in = in, to + dicare = declare, point out หรอ indicare = to point out, to indicate เรมใชในภาษาองกฤษครงแรกเมอป ค.ศ. 1660 และใหความหมายวาตวบงช หมายถงเครองมอ (device) เครองวดระบปรมาณ (gauge) หนาปด (dial) เครองบนทก (register) หรอ ตวช (pointer) ใดๆ สำาหรบวด หรอบนทก หรอแสดง อกนยหนงหมายถงกลมของคาสถตทนำามารวมกนเพอระบสภาพเศรษฐกจ สวนคำาวา index นนมรากศพทมาจากภาษาลาตนวา indicis = an informer that which points out เรมใชในภาษาองกฤษครงแรกเมอป ค.ศ. 1571 มความหมายถง ตวช (pointer) หรอ

ตวบงช (indicator) เชนเขมนาฬกาบอกเวลาบนหนาปด ทใชบอกแสดง หรอแทนปรมาณ เชนดชนวดความสามารถ (index of ability) อกนยหนงมความหมายถงสดสวนหรออตราสวนระหวางปรมาณสองจำานวนหรอ การเปรยบเทยบปรมาณระหวางเวลาหนงกบอกเวลาหนง อนเปนความหมายของเลขดชน (index number) ซงเรมใชในภาษาองกฤษเมอป ค.ศ. 1896 เมอพจารณาตามความหมายในดกชนนาร ตวบงชมความหมายกวางกวาดชน ดชนจดวาเปนตวบงชชนดหนง โดยทลกษณะของดชนตองอยในรปของอตราสวนระหวางปรมาณสองจำานวน แตตวบงชไมมขอจำากดวาจะตองอยในรปอตราสวน

สำาหรบภาษาไทย มคำาทนำามาใชในความหมายเดยวกบคำาวา ตวบงช อยหลายคำา เชน “ ” ดชน ดชนบงช ตวบงช ตวช ตวชนำา ตวชวด เครองช เครองชบอก และเครองชวด เปนตน (วลาวลย มาคม, 2549) ซงสอดคลองกบนงลกษณ วรชชย (2545) ทรวบรวมคำาแปลของนกวชาการไทยทแปล indicator ไวหลากหลาย แตแปลคำาวา index ไวตรงกนโดยในความหมายแรกแปลวา ดรรชน ซงเปนการคนเรอง หรอคนชอผแตง หรอคนชอวารสาร สำาหรบคำาศพท indicator นนราชบณฑตยสถาน (2536) โดยคณะกรรมการบญญตศพทวทยาศาสตร ไดบญญตศพทภาษาไทยวา เครองชบอก หรอ อนดเคเตอร สำานกงานสถตแหงชาต (2530) ใชคำาวาเครองชในการรวบรวมสถตขอมลจากหนวยงานตางๆ จดทำา เครองชภาวะเศรษฐกจและสงคม นกวชาการสาขา“ ”สงคมศาสตรและมนษยวทยา เชน อนชาต พวงสำาล และอรทย อาจอำา (2539) สภางค จนทวานช และวรรณ ไทยานนท (2539) ใชคำาวา เครองชวด นกวชาการสาขาการศกษาหรอครศาสตร ใชศพทแตกตางกน สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2530, 2535) โดยศนยประสานงานและปฏบตการของระบบ

สารสนเทศเพอการศกษา ในระยะแรก แปลศพทคำาวา indicator วา ดชนในการจดทำารายงานเรอง การศกษาสารสนเทศเพอการ“วางแผนและพฒนาการศกษา: ดชนและขอมลพนฐาน และรายงาน”เรอง กรอบดชนเพอการวางแผนและพฒนาการศกษา “ ” หลกสตรปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาสถตการศกษา ใชคำาวา ดชนบงช ในเนอหารายวชาสถตการศกษาและแนวโนม เพราะเนนความสำาคญของการศกษาประเภทตวบงช (index) เทานน นกวชาการทเปนนกประเมน โดยเฉพาะนกประเมนผลการศกษา ใชคำาวา ตวชวด (ศรชย กาญจนวาส และคณะ, 2540) ในระยะหลงวงการศกษาและนกวชาการใชคำาวา ตวบงชดงเอกสารมาตรฐานการศกษาเพอการประกนคณภาพภายนอก จดทำาโดยสถาบนพฒนามาตรฐานการศกษาแหงชาต สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2544) ซงพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑสำาหรบการประกนคณภาพตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 เอกสารของสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) และรายงานวจย เชน งานวจยของ ลดดา ดานวรยะกล (2536) วไลวรรณ เหมอนชาต (2536) นงลกษณ วรชชย (2538) สวมล วองวานช และนงลกษณ วรชชย (2543) วรรณ แกมเกต (2540)

สำาหรบการวจยครงนผวจยใชคำาวา ตวบงช“ ” เปนคำาแปลของ “indicator” เนองจากเปนคำาทชดเจน เกยวของกบเรองทกำาลงศกษา ซงมนกวชาการทใหความหมายของคำาวา "ตวบงช" ใกลเคยงกน ดงน วรรณ แกมเกต (2540) ไดใหความหมายวา ตวบงชเปนสารสนเทศหรอคาทสงเกตไดเชงปรมาณ หรอ คาทสงเกตไดเชงคณภาพซงใชบงบอกสภาวะของสงทมงวด หรอสะทอนลกษณะ รวมทงปญหาหรออปสรรคของการดำาเนนงานอยางกวาง ๆ ในชวงเวลาใดเวลาหนง ซงสอดคลองกบ เจอจนทร จงสถตยอย และ

แสวง ปนมณ (2529) อางใน รงรงษ วบลยชย (2544) ทใหความหมายวา ตวบงช เปนสารนเทศอยางหนงทไดมาจากการประมวลผลโดยใชมาตรการทางสถตคำานวณขน เพอใชประโยชนในการกำาหนดนโยบาย การวางแผนและการบรหารงาน การตดตามผลการดำาเนนงานและการจดลำาดบการพฒนา ซงสอดคลองกบสำานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (2546) ใหความหมายวา เปนสารสนเทศเชงปรมาณหรอสารสนเทศเชงคณภาพทบงบอกถงสงทตองการตรวจสอบ เพอเปรยบเทยบกบเกณฑหรอปทสถานทแสดงไว เพอแสดงหรอบงบอกวาสงหรอตำาประการใด ซงเปนการสะทอนลกษณะหรอการดำาเนนงาน ทำาใหสามารถวนจฉยชภาวะ ชวยชบทบาท หนาท ตลอดจนปญหาอปสรรคในการดำาเนนงานในชวงระยะเวลาหนง สวนอานภาพ ธงภกด (2543) นงลกษณ วรชชย (2545), รตนาพร ไกรถาวร (2545), สรพงศ เออศรพรฤทธ (2547) และวลาวลย มาคม (2549) ไดใหความหมายไวคลายกนวา หมายถง ตวแปร ตวประกอบ หรอองคประกอบทมคาแสดงถงลกษณะหรอปรมาณของระบบการศกษาหรอสภาพทตองการศกษา สวนใดสวนหนง ณ จดเวลา หรอชวงเวลาใดเวลาหนง มลกษณะเชงคณภาพหรอปรมาณ โดยการนำาขอมลหรอตวแปร หรอขอเทจจรงมาสมพนธกน เพอใหเกดคณคาทสามารถชใหเหนคณลกษณะหรอสภาพการณนนไดและใชในการเปรยบเทยบระหวางชวงเวลาทตางกนเพอใหทราบถงความเปลยนแปลงของสภาพทตองการศกษาได และอภชาต พงษศรหดลชย (2550) ไดใหความหมายวา เปนเครองมอหรอสงทบงบอกถงความกาวหนาความสำาเรจหรอไมสำาเรจของกจกรรมหรอกระบวนการดำาเนนงาน เมอเทยบกบเกณฑทกำาหนดในมตตาง ๆ ทงในเชงปรมาณ เชงคณภาพ ประสทธภาพ หรอประสทธผล

นอกจากนสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต (สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต 2530 อางถงใน สทธธช คนกาญจน, 2547) ไดสรปวา ตวบงช นาจะเปนตวทใหความหมายทสำาคญอยางนอย 2 ประการ คอ ประการแรก ตองกำาหนดเปนประมาณหรอคดเปนตวเลขได มใชเปนการบรรยายขอความ และในการตความหมายคาตวเลขของตวบงชแตละตวจะตองนำามาเปรยบเทยบกบเกณฑทจดทำาไว มฉะนนจะไมสามารถบอกไดวาคาตวเลขทไดนน สง หรอ ตำา สวนประการทสอง คาของตวบงชจะบอกความหมายในตวเอง 2 ประการ ไดแก ความหมายทบงบอกโดยมเงอนไขของเวลากำากบ กลาวคอ ตวบงชจะบงบอกเฉพาะในชวงเวลาใดเวลาหนง ทงน ขนอยกบตวแปรหรอขอมลวาจดเกบในชวงใด ตวบงชอาจมคา 3 เดอน รอบปการศกษาหรอชวง 5 ปกได ขนอยกบระยะเวลาทจะนำาขอมลมาใชและการแปลความหมาย และ ความหมายทบงบอกโดยมเงอนไขสถานทกำากบ กลาวคอ คาตวบงชจะบอกความหมายเฉพาะในเขตพนท หรอ บรเวณ หรอสวนใดสวนหนงของระบบทตองการตรวจสอบ อาท ตวบงชดานคณภาพทางการศกษาของประเทศ จงหวด ภมภาคใดและระดบการศกษาใด เปนตน ซงขนอยกบขอมลหรอตวแปรทจดเกบนนเอง

จากความหมายของตวบงชของนกวชาการทใหไว สรปไดวา ตวบงช หมายถง สงทนำามาวดหรอชใหเหนถงสภาพการณของสงทกำาลงศกษาในชวงเวลาใดเวลาหนง เปนคาทสงเกตไดทงเชงปรมาณหรอคณภาพทบอกความหมายหรอสภาพทตองการศกษาเปนองครวมอยางกวาง ๆ โดยอาจมเงอนไขของเวลาหรอสถานทกำากบ และสามารถนำาไปใชประโยชนในการกำาหนดนโยบาย การวางแผนการบรหารงาน การตดตามผลการดำาเนนงานและการจดลำาดบการพฒนา

1.2 ลกษณะของตวบงช นกวชาการหลายทานใหนยาม ตวบงช ไวหลากหลาย

Johnstone (1981) สรปเปนลกษณะของตวบงช ไว 5 ประการดงน

1.2.1 ตวบงชตองระบสารสนเทศเกยวกบสงหรอสภาพทศกษาอยางกวาง

ตวบงชตองใหสารสนเทศทถกตองแมนยำาไมมากกนอย (more or less exactness) แตไมจำาเปนตองถกตองแมนยำาแนนอนอยางละเอยดถถวน (precise) ตามความหมายน ตวบงชมความหมายเทยบเคยงไดกบกระดาษลทมส ซงเปนอนดเคเตอรบงชสภาพความเปนกรด/ดาง ในวชาเคม กระดาษลทมสสแดงจะเปลยนเปนสนำาเงนในสารละลายทมฤทธเปนดาง และกระดาษลทมสสนำาเงนจะเปลยนเปนสแดงในสารละลายทมฤทธเปนกรด ดงนนนกเคมจงสามารถตรวจสอบสภาวะความเปนกรด/ดางไดโดยใชอนดเคเตอรกระดาษลทมส โดยไมจำาเปนตองใชกระบวนการทดสอบความเปนกรด/ดางทางเคมดวยวธการทซบซอนซงใหผลการวดอยางละเอยดถกตองแนนอน

1.2.2 ตวบงชแตกตางจากตวแปรถงแมวาตวบงชจะใหสารสนเทศแสดงคณลกษณะ

เกยวกบสงหรอสภาพทศกษา เหมอนตวแปรซงใหคาทแสดงถงปรมาณ/ลกษณะของสง หรอปรากฏการณทนกวจยสนใจศกษา แตตวบงชกไมเหมอนตวแปรเพราะตวแปรจะใหสารสนเทศของสงหรอสภาพทตองการศกษาเฉพาะเพยงดานเดยวไมสามารถสรปสภาพโดยรวมทกดานไดแตตวบงชเปนการรวม ตวแปรทเกยวของกนนำาเสนอเปนภาพรวมกวางๆ ของสงหรอสภาพทตองการศกษา โดยความหมายน ตวบงชจงเปนตวแปรประกอบ (composition variable) หรอ องคประกอบ (factor) กได และไมจำาเปนตองม

ตวเดยว ตวบงชอาจม 20-30 ตวทสรางจากตวแปรหลายรอยตวกไดในการศกษาระบบการศกษา

1.2.3 คาของตวบงช (Indicator Value) แสดงถงปรมาณ (Quantity)

ตวบงชตองแสดงสภาพทศกษาเปนคาตวเลข หรอเปนปรมาณเทานน ไมวาสงทศกษาจะเปนสภาพเชงปรมาณหรอคณภาพ และการแปลความหมายคาของตวบงชตองแปลความหมายเปรยบเทยบเกณฑหรอมาตรฐานทกำาหนดไวแลวตอนสรางตวบงช ดงนนการสรางตวบงชตองมการกำาหนดไวแลวในตอนสรางตวบงช ดงนนการสรางตวบงชตองมการกำาหนดความหมายและเกณฑทเกยวกบตวบงชอยางชดเจนความหมายของตวบงชในประเดนนแยกตามความแตกตางระหวางตวแปรและตวบงชออกจากกนไดชดเจนขน การวดตวแปรตองไดคาทมความหมายโดยไมตองมเกณฑในการแปลความหมาย แตตวบงชตองมการกำาหนดเกณฑหรอมาตรฐานควบคกนกบการแปลความหมาย

1.2.4 คาของตวบงชแสดงสารสนเทศ ณ จดเวลาหรอชวงเวลา (Time Point /time Period)

ตวบงชแสดงคาของสงหรอสภาพทตองการศกษาเฉพาะจด หรอชวงเวลาทกำาหนด ตวบงชบางตวอาจใหสารสนเทศเฉพาะปใดปหนง หรอเดอนใดเดอนหนง และตวบงชบางตวอาจใหสารสนเทศเกยวกบสภาพการพฒนาหรอการดำาเนนงานในชวงเวลา 5 เดอน หรอ 3 ปกได นอกจากนตวบงชอาจใหสารสนเทศประกอบดวยคาหลายคาเปนอนกรมเวลา (time series) กไดเมอนำาตวบงชทไดจากจดเวลา หรอชวงเวลาตางกนมาเปรยบเทยบกน จะแสดงถงสภาพความเปลยนแปลงของสภาพทตองการศกษาได

1.2.5 ตวบงชเปนหนวยพนฐาน (Basic Unit) สำาหรบการพฒนาทฤษฏ

การวจยเพอพฒนาทฤษฏใหมมการดำาเนนงานทสำาคญเฉพาะสวนทเกยวกบตวแปร 4 ขนตอน ขนตอนแรก คอการบรรยายสภาพปรากฏการณทศกษาวจย ขนตอนทสอง คอการนยามสงกปหรอแนวคดของปรากฏการณทศกษาวจย หรอการใหนยามเชงทฤษฏเปนภาพกวางๆ การใหนยามแบบกวางๆ นเหมอนกบการใหนยามของตวบงช ซงแตกตางจากการใหนยามของตวแปร ขนตอนทสาม คอการกำาหนดนยามเชงปฏบตการของปรากฏการณนวดไดจากตวแปรอะไร และขนตอนสดทายคอการวางแผนการเกบรวบรวมขอมล และการสรางตวแปรปรากฏการณทศกษาวจย ในการดำาเนนงานทงสขนตอนนการกำาหนดนยามเชงทฤษฏ และ การกำาหนดนยามเชงปฏบตการ ควรจะตองสอดคลองและตรงกน แตในความเปนจรงมความแตกตางระหวางนยามทงสองแบบ นยามเชงทฤษฏบอกความหมายของสงกปอยางกวางๆ แตนยามเชงปฏบตการบอกความหมายทชดเจนของตวแปร เมอนกวจยวเคราะหขอมลโดยศกษาความสมพนธระหวางตวแปร และพบความสมพนธ นกวจยมกจะอนมานความสมพนธระหวางตวแปรเปนความสมพนธระหวางตวบงชจงไมถกตอง ดงนน Johnstone (1981) จงไดเสนอแนะใหนกวจยเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลทเปนตวบงช โดยใชตวบงชเปนหนวยพนฐานสำาหรบการวจยเพอสรางทฤษฏ

จากขอมลทเกยวกบลกษณะตวบงช สำาหรบงานวจยนผวจยไดนำาไปใชในการคดเลอกองคประกอบตามลกษณะตวบงชทด โดยการผนวกเขากนทกรปแบบเพอใหไดตวบงชทดทสด ถกตองและเหมาะสมกบการนำาไปใชในมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย

1.3 ประเภทของตวบงชเนองจากการศกษามขอบขายกวางขวาง จงมการสราง

และพฒนาตวบงชการศกษาขนเปนจำานวนมาก (Johnstone, 1981; Bottani and Walberg, 1994; Willms and

Kerckhoff, 1995; Egghe and Rousseau, 1991; Schalock, Cowart and Staebler, 1993; สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2530, 2535; นงลกษณ วรชชย, 2545; สำานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2546) จดแยกประเภทซงสามารถสงเคราะหสรปไดเปน 7 แบบ ดงน

1.3.1 การจดแยกประเภทตามทฤษฏระบบ แบงไดเปน 3 ประเภท คอ

1) ตวบงชดานปจจย (input indicators) เปนตวบงชทแสดงถงปจจยปอนของระบบการศกษา เชนรอยละของนกเรยนหญงระดบประถมศกษา ความเสมอภาคของการเขารบการศกษา

2) ตวบงชดานกระบวนการ เปนตวบงชทแสดงถงวธการดำาเนนงานขนตอนตางๆ ในระบบการศกษา เชน รอยละของนกเรยนระดบมธยมศกษาเทยบระดบประถมศกษาการ มสวนรวมของสตรในการจดการศกษา

3) ตวบงชดานผลผลต เปนตวบงชทแสดงถงผลลพธ ตลอดจนผลกระทบทเกดขนในระบบการศกษา เชน ผลสมฤทธทางการเรยนของโรงเรยน ความพงพอใจตอระบบการศกษา

1.3.2 การจดแยกประเภทตามลกษณะนยามของตวบงช แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1) ตวบงชแบบอตนย เปนตวบงชทใชในกรณทนกวชาการยงมความรเกยวกบเรองทศกษาไมมากนก หรอใชในสถานการณทมการใหนยามตวบงชไวหลวมๆ ยงไมชดเจนใชในการศกษาเฉพาะเรองการนยามตวบงชแบบอตนยนมสวนทนกวชาการตองใชวจารณญาณพจารณาตดสนใจ

2) ตวบงชแบบปรนยเปนตวบงชทมการใหนยามไวชดเจน และไมมสวนทตองใชวจารณญาณของนกวชาการแตอยางใด ตวบงชประเภทนมกใชในการประเมน การตดตามและการเปรยบเทยบระบบการศกษาทเปนการศกษาระดบนานาชาต

1.3.3 การจดแยกประเภทตามวธการสราง แบงไดเปน 3 ประเภท คอ

1) ตวบงชตวแทน เปนตวบงชทสรางขนจากตวแปรเพยงตวเดยวใหเปนตวแทนตวแปรอนๆ ทบอกลกษณะหรอปรมาณของสภาพทตองการศกษาได เชน สดสวนจำานวนนกเรยนระดบประถมศกษา อตราการไมรหนงสอ ตวบงชประเภทนใชกนมากในการวจย การวางแผน และการบรหารการศกษาในระยะแรกๆ แตปจจบนนใชกนนอยลง เนองจากตวบงชประเภทนมความเทยงและความตรงตำา เพราะเปนการใชตวบงชเพยงตวเดยวแสดงลกษณะสงทตองการศกษา

2) ตวบงชแยก เปนตวบงชทสถานะคลายกบตวแปร หรอเปนตวบงชยอย โดยทตวบงชยอยแตละตวเปนอสระตอกน และบงชลกษณะ หรอปรมาณของสภาพทตองการศกษาเฉพาะดานใดดานหนงเพยงดานเดยว การทจะบงชสภาพองครวมจะตองใชตวบงชยอยทกตวรวมกนทงชด การวเคราะหและนำาเสนอตวบงชประเภทนจงคอนขางยงยากและเสยเวลาเนองจากตวบงชทงชดมตวบงชยอยจำานวนมาก และยงมปญหาเนองจากตวบงชยอยมความสมพนธกน จงเปนการบงชลกษณะซำาซอนกน

3) ตวบงชรวมหรอตวบงชประกอบ เปนตวบงชทเกดจากการรวมตวแปรทางการศกษาหลายๆ ตวเขาดวยกน ใหนำาหนกความสำาคญของตวแปรตามจรง ตวบงชชนดนใหสารสนเทศทมคณคา มความเทยง และความตรงสงกวาตวบงชสองประเภทแรก

จงเปนประโยชนตอการวางแผนการศกษา การกำากบ ตดตามดแล และการประเมนการศกษา และเปนทนยมใชกนมากในปจจบน

1.3.4 การจดแยกประเภทตามลกษณะตวแปรทใชสรางตวบงช จดแยกประเภททสำาคญ ได 3 วธ คอ

1.3.4.1 การจดแยกประเภทตวบงชการศกษาตามระดบการวดของตวแปร วธนจดแยกไดเปน 4 ประเภท

1) ตวบงชนามบญญต ตวบงชเรยงอนดบ ตวบงชอนตรภาค และตวบงชอตราสวน ถาตวบงชการศกษาสรางจากตวแปรระดบใด ตวบงชการศกษาทไดจะมระดบการวดตามตวแปรนนดวย โดยทวไป ตวบงชการศกษาทนยมใชกนมาก ไดแก ตวบงชอนตรภาค ตวบงชอตราสวน และตวบงชเรยงอนดบ

2) การจดแยกประเภทตวบงชการศกษาตามประเภทของตวแปร วธนจดแยกไดเปน 2 ประเภท คอ ตวบงชสตอก และตวบงชการเลอนไหล ตวบงชสตอกแสดงถงสภาวะ หรอปรมาณของระบบการศกษา ณ จดเวลาจดใดจดหนงสวนตวบงชการเลอนไหลแสดงถงสภาวะทเปนพลวตรในระบบการศกษา ณ ชวงเวลาชวงใดชวงหนง

3) การจดแยกประเภทตามคณสมบตทางสถตของตวแปร วธนจดแยกไดเปน 2 ประเภท คอ ตวบงชเกยวกบการแจกแจง และตวบงชไมเกยวกบการแจกแจง ตวบงชเกยวกบการแจกแจงสรางจากตวบงช ทเปนคาสถตบอกลกษณะการกระจายของขอมล เชน สมประสทธการกระจาย ดชนจน เปนตน สวนตวบงชไมเกยวกบการแจกแจง สรางจากตวบงช ทเปนปรมาณ หรอเปนคาสถตบอกลกษณะคากลาง เชน คาเฉลย คามธยฐาน หรอคาสถตประเภทคารอยละ อตราสวน

1.3.4.2 การจดแยกประเภทตามลกษณะคาของตวบงช แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1) ตวบงชสมบรณ หมายถง ตวบงชทคาของตวบงชบอกปรมาณทแทจรงและมความหมายในตวเอง เชน จำานวนโรงเรยน จำานวนคร

2) ตวบงช สมพทธ หรอตวบงชอตราสวน หมายถงตวบงชทคาของตวบงช เปนปรมาณเทยบเคยงกบคาอน เชน จำานวนนกเรยนตอครหนงคน สดสวนของครวฒปรญญาโท ตวบงชทงสองประเภทน ตวบงชสมบรณใชเปรยบเทยบไดเฉพาะระบบทมขนาด หรอ ศกยภาพเทาเทยมกน ถาเปนระบบทมขนาดหรอศกยภาพตางกน ควรใชตวบงชสมพทธในการเปรยบเทยบ

1.3.4.3 การจดแยกประเภทตามฐานการเปรยบเทยบในการแปลความหมาย แบงไดเปน 3 ประเภท คอ

1) ตวแปรชองกลม หมายถงตวบงชทมการแปลความหมายเทยบกบกลม

2) ตวบงชองเกณฑ หมายถงตวบงชทมการแปลความหมายเทยบกบเกณฑทกำาหนดไว

3) ตวบงชองตน หมายถงตวบงชทมการแปลความหมายเทยบกบสภาพเดม ณ จด หรอ ชวงเวลาทตางกน

1.3.4.4 การจดแยกประเภทตามลกษณะการใชตวบงช

สารสนเทศเกยวกบสภาพของระบบการศกษาในรปตวบงชการศกษาทนำาไปใชในกระบวนการบรหารจดการและการพฒนาการศกษาโดยเฉพาะในดานการวางแผนการกำากบตดตาม และการประเมนผลการศกษานน นกวชาการนำาไปใชประโยชนในสองลกษณะคอการใชประโยชนเพอบรรยายสภาพของระบบการศกษาและการใชประโยชนเพอทำานายหรอพยากรณ

ปรากฏการณทางการศกษาดานอนๆ ดงนนการจดการแยกประเภทตวบงชตามลกษณะการใชประโยชนจงแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) ตวบงชแสดงความหมาย (expressive indicators) และ 2) ตวบงชทำานาย (predictive indicators)

ตวบงชประเภทตางๆ ทไดจากการจดแยกประเภทตวบงช ทง 7 แบบทกลาวมาขางตนน เปนตวบงชทพบและใชกนอยในวงการศกษานอกจากนยงมตวบงชทเกดจากการจดแยกโดยใชเกณฑในการจดแยกประเภทแบบผสมผสานดวย เชน ถาจดแยกประเภทตวบงชตามระดบการวดของตวแปรทนำามาสรางตวบงช และตามฐานการเปรยบเทยบในการแปลความหมาย จะจดแยกตวบงชเปนประเภทยอยๆ ไดถง 12 ประเภท จากการจดแยกประเภทตามระดบการวดของตวแปรซงแบงไดเปน 4 ประเภท และในแตละประเภทจดแยกตามสถานการณเปรยบเทยบในการแปลความหมายไดเปน 3 ประเภท ในกรณทจดแยกประเภทตวบงชไดเปนประเภทยอยๆ ถง 6 ประเภท จากการจดแยกประเภทตามทฤษฏระบบซงแบงไดเปน 3 ประเภท และในแตละประเภทจดแยกตามลกษณะการใชตวบงชไดเปน 2 ประเภท เปนตน

การจดแยกประเภทตวบงชทสำาคญอกแบบหนง คอ การจดแยกประเภทตวบงชตามสาขาวชา หรอเนอหาสาระ เนองจากตวบงชมความสำาคญตอการบรหารจดการในศาสตรทกสาขา มใชเฉพาะแตสาขาการศกษาเทานน เมอจดแยกประเภทตวบงช ตามสาขาวชา หรอตามเนอหาสาระ จงแยกไดเปนตวบงชประเภทตางๆ อกหลายประเภท เชน ตวบงชการศกษา (education indicators) ตวบงชสงคม (social indicators) ตวบงชคณภาพชวต (quality of live indicators) ตวบงชการพฒนา (development indicators) ตวบงชการศกษาระดบประถมศกษา (primary education indicators) ตวบงชการศกษา

ระดบมธยมศกษา (secondary education indicators) ตวบงชการศกษาระดบอดมศกษา (higher education indicators) และตวบงชการศกษานอกระบบโรงเรยน (non-formal education indicators) เปนตน การจดแยกประเภทตวบงชตามเนอหาสาระนนไมมหลกเกณฑทแนนอนตายตว ขนอยกบความสนใจ และจดมงหมายในการพฒนาตวบงช การทจะกำาหนดวาตวบงชทพฒนาขนครอบคลมตวบงชยอยประเภทใดตองพจารณาจากการกำาหนดนยาม และการใชประโยชนจากตวบงชเปนหลก

สรปไดวา งานวจยนผวจยไดศกษาขอมลจากการจดแยกประเภทของตวบงชตามขอมลขางตน สรปไดวางานวจยนเปนการพฒนาตวบงชทเกดจากการวเคราะหหาองคประกอบหลก องคประกอบยอย และพฒนาเปนตวบงช ทสามารถนำาไปใชในกระบวนการบรหารจดการและการพฒนาการศกษา จงเปนประเภทตามลกษณะการใชตวบงชและตามลกษณะการใชประโยชนของการพฒนาตวบงช

1.4 ประโยชนของตวบงชนงลกษณ วรชชย (2545) ไดนำาเสนอแนวคดเกยว

กบประโยชนของตวบงช โดยการสงเคราะหจากแนวคดของบคคลตางๆ คอ Johnstone (1981); Blank (1993); Burstein, L. Oakes และ Guiton (1992) สรปประโยชนของตวบงชได ดงน

1.4.1 ใชบรรยายสภาพและลกษณะของระบบการศกษาไดอยางแมนยำาเพยงพอทจะทำาใหเขาใจการทำางานของระบบการศกษาไดเปนอยางด เปรยบเสมอนการฉายภาพระบบการศกษา ณ จดเวลาใดจดหนง

1.4.2 ใชศกษาลกษณะการเปลยนแปลง หรอแนวโนมการเปลยนแปลงของระบบการศกษาในชวงเวลาชวงใดชวงหนงไดอยางถกตอง แมนยำา เปรยบเสมอนการศกษาระยะยาว

1.4.3 ใชศกษาเปรยบเทยบการศกษาไดทงทเปนการเปรยบเทยบกบเกณฑ หรอการเปรยบเทยบระหวางระบบการศกษาของประเทศตางๆ หรอการเปรยบเทยบสภาพระหวางภมภาคในประเทศใดประเทศหนงตวบงชการศกษาทพฒนาขน เพอสนองความตองการใชงานทง 3 ประการ ทกลาวขางตนนน Johnstone (1981) สรปวานกการศกษาสามารถนำาตวบงชการศกษาไปใชประโยชนได 4 ดาน คอ ดานการกำาหนดนโยบายและวตถประสงคการศกษา ดานการกำากบและประเมนระบบการศกษา ดานการจดลำาดบ/ระดบ/ประเภทระบบการศกษา และดานการวจยเพอพฒนาระบบการศกษา Burstein, Oakes และ Guition (1992) ไดเพมเตมการใชประโยชนในดานท 5 คอ ดานการประกนคณภาพ (quality assurance) และดานการแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาท (accountability) Windham (1988) Resnick, Nolan และ Resnick (1995) ไดเพมการใชประโยชนตวบงชการศกษาดานท 6 คอ ดานการกำาหนดเปาหมายทตรวจสอบได (benchmarking) แตละดานมรายละเอยด ดงน

1)การกำาหนดนโยบาย และวตถประสงคการศกษา ในอดต ครงเมอยงไมมการพฒนาตวบงชการศกษา การกำาหนดนโยบาย และวตถประสงคการศกษา เปนการกำาหนดในรปขอความ บรรยายสภาพทเปนแนวทาง และจดมงหมาย หรอเปาหมายอยางกวางๆ โดยอาศยประสบการณของผบรหาร ประกอบกบสารสนเทศจากการวจยเทานน นโยบายและวตถประสงคการศกษาในครงนนขาดความชดเจนและมการตความแตกตางกน มความหมายไมคงเสนคงวา ยากตอการตรวจสอบวาการดำาเนนงานไดผลตามนโยบาย และวตถประสงคการศกษาทำาใหมความชดเจน มความคงเสนคงวา และตรวจสอบไดงาย สะดวกมากขน การกำาหนดนโยบายและวตถประสงคการศกษา เพอใหมความชดเจนมความคงเสนคงวา

และตรวจสอบไดงาย สะดวกมากขน การกำาหนดนโยบายและวตถประสงคการศกษา เปนขอความตามแบบเดม แตขยายความโดยการกำาหนดตวบงชการศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและวตถประสงคการศกษา เพอใหมความชดเจนและเปนรปธรรมมากยงขน สวนวธทสอง เปนการกำาหนดนโยบาย และวตถประสงคการศกษา โดยบรณาการตวบงชตลอดจนเกณฑทเปนเปาหมายเขาไปในนโยบาย และวตถประสงคการศกษาดวย วธนนบวนจะเปนทนยมใชกนมากขน แตจะตองใชดวยความระมดระวง อยาให ผปฏบตทยดถอตวบงชการศกษาเปนเปาหมายในการดำาเนนงาน เพราะจะทำาใหเกดความเสยหาย เปนอปสรรคตอการดำาเนนงานได

2)การกำากบ และการประเมนระบบการศกษา ในสภาพปรากฏการณในระบบการศกษามการเปลยนแปลงตลอดเวลา โดยอาจเกดขนเนองมาจากการดำาเนนงานตามนโยบายและแผนงานทกำาหนดไว อาจเกดจากสาเหตตางๆ ทงภายในและภายนอกระบบการศกษา หรอเกดจากววฒนาการโดยธรรมชาตของระบบการศกษา สภาพการเปลยนแปลงเหลานจำาเปนตองมการกำากบดแลตรวจสอบเปนประจำาอยางตอเนองสมำาเสมอ จงจะสามารถดำาเนนการจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพ การกำากบดแลสภาพการเปลยนแปลงจะทำาไดดตองอาศย ตวบงชการศกษา การรวบรวมขอมลเพอศกษาคาของตวบงชการศกษาแตละชวงเวลาแลวนำามาเปรยบเทยบกน จะทำาใหสามารถตดตามสภาพการเปลยนแปลงไดอยางถกตอง นอกจากนการเปรยบเทยบคาของตวบงชการศกษากบเกณฑทกำาหนดไวชวยใหสามารถตดตามกำากบตรวจสอบไดวาการเปลยนแปลงทเกดขนไดผลตามทกำาหนดไวเพยงใดมผลกระทบทมไดคาดหมายไวอยางไรบาง

นอกจากการใชตวบงชการศกษาจะเปนประโยชนตอการกำากบแลว การใชตวบงชการศกษายงเปนประโยชน

ตอการประเมนระบบการศกษาดวย การเปรยบเทยบความเปลยนแปลงทเกดขนในระบบการศกษากบเกณฑทกำาหนดไวในนโยบายและวตถประสงคการศกษา จะทำาใหทราบวาการดำาเนนงานไดผลตามวตถประสงคทกำาหนดไวเพยงใด ตวบงชการศกษาทจะเปนประโยชนตอการประเมนระบบการศกษาตองเปนตวบงชทมความเปนกลางไมขนอยกบกลมใดๆ ควรเปนตวบงชทมคาเปนไปไดตามมาตรวดแบบชวงจากคาตำาสดถงสงสดของมาตรวดและเมอตความหมายตวบงชอาจตความโดยการตดสนใจเทยบกบเกณฑเฉพาะแตละกลมได

3)การจดลำาดบ และการจำาแนกประเภทของระบบการศกษา นกการเมอง นกบรหาร และนกการศกษา จำาเปนตองมสารสนเทศเกยวกบระดบการพฒนาของระบบการศกษาในประเทศของตน ตวบงชการศกษาเปนประโยชนมากในการบรรยายลกษณะ สภาพของระบบการศกษาแตละประเทศ จดลำาดบระบบการศกษา และจำาแนกประเภทของระบบการศกษาไดวาประเทศใดมระบบการศกษาอยในลำาดบการพฒนาระดบเดยวกน ประโยชนทไดจากการจำาแนกประเภทของระบบการศกษาเปนเครองมอสำาคญกระตนใหเกดการพฒนา และชวยเออใหมการรวมกลมประเทศทมระดบการพฒนาใกลเคยงกนสรางกลไกความรวมมอเรงรดการพฒนาใหเปนไปโดยรวดเรวมากขน ประโยชนทไดจากการจดลำาดบระบบการศกษาในแตละประเทศ หรอในแตละภมภาค ชวยใหเหนภาพรวมวาประเทศใด ภมภาคใดมระดบการพฒนาตำากวาเกณฑ และมความสำาคญจำาเปนตองไดรบการพฒนาโดยรบดวน

4)การวจยเพอพฒนาระบบการศกษา การใชตวแปรเดยวเปนตวแทน หรอใชชดของตวแปรหลายตวเปนหนวยพนฐานในการวเคราะห วจยเพอสรางทฤษฎ หรอ เพอศกษาเปรยบเทยบระบบการศกษา หรอเพอศกษาความสมพนธระหวาง

ระบบการศกษากบระบบอนๆ ในสงคม ทำาใหเกดปญหาเนองจากตวแปรหรอชดตวแปรมความเทยง หรอความตรงตำา และทำาใหผลการวจยขาดความตรง การสรางตวบงชการศกษาขนใชเปนหนวยพนฐานในการวเคราะหจะชวยแกปญหาดงกลาวและทำาใหไดผลการวจยทมความตรงมากขน อยางไรกด แมวา ตวบงชการศกษาจะใหสารสนเทศเกยวกบสภาวะแนวโนมและการเปลยนแปลงทเปนประโยชน แตตวบงชการศกษาไมสามารถใหสารสนเทศเกยวกบความสมพนธเชงสาเหตได ประโยชนของ ตวบงชการศกษาตอการวจยในอนาคต จงเปนแตเพยงการใหขอเสนอแนะ หรอใหสมมตฐานวจยสำาหรบนกวจยไดศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวบงชการศกษาในระบบการศกษาเทานน

5)การแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาท และการประกนคณภาพ ในอดตทผานมาหลกการประเมนผลเปนการประเมนผลโดยใชระเบยบ กฎเกณฑทกำาหนดจากสวนกลาง มงประเมนการบรหาร การดำาเนนงานวาไดผลตามวตถประสงคทกำาหนดจากสวนกลางหรอไม อยางไรแตการประเมนผลแบบใหมเกดจากแนวคดในการปฏรปการศกษา มการบรหารการศกษาโดยใชผลผลตเปนตวกำากบ หนวยงานและองคกรทกระดบมสวนกำาหนดเกณฑเกยวกบผลผลตรวมกน และมอสระในการกำาหนดวธการบรหาร การดำาเนนงานใหไดผลตามเกณฑทกำาหนดไว การปะเมนผลเปนหนาทของบคลากรในหนวยงาน โดยบคลากรเปนผกำาหนดมาตรฐานและวธดำาเนนงาน แนวคดในการประเมนแบบใหมจงใหความสำาคญกบหนวยงานในระดบลางทกหนวยงานไดสรางระบบแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาทของตน และสรางระบบประกนคณภาพการดำาเนนงานของตนวาจะไดผลตามเปาหมายทกำาหนด การสรางระบบดงกลาวตองอาศยชดของตวบงชการศกษาในการ

กำาหนดเปาหมาย หรอระดบคณภาพของหนวยงาน และใชชดของตวบงชนนเปนเครองหมายกำากบการดำาเนนการของหนวยงาน

6)การกำาหนดเปาหมายทตรวจสอบได การประเมนผลระบบการศกษาตามแนวคดใหมทใชในการประกนคณภาพ และการแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาท เปนการประเมนทมลกษณะแตกตางกนไปตามหนวยงานแตละระดบ แนวคดนไดพฒนาเกณฑมาตรฐานสำาหรบการประเมนดวย ในการประเมนแบบเดมทกหนวยงานใชเกณฑมาตรฐานแบบเดยวกน ทกำาหนดโดยสวนกลางแตเกณฑมาตรฐานแบบใหมจะถกกำาหนดโดยผมสวนไดเสยจากการประเมนทกฝาย ลกษณะเกณฑมาตรฐานจงอาจแตกตางกนได ยงไปกวานนหนวยงานทกหนวยงานอาจกำาหนดเกณฑมาตรฐานเปนขนหลายระดบทสามารถตรวจสอบไดทกระดบ การกำาหนดเกณฑมาตรฐานจงมลกษณะเปนการกำาหนดเปาหมายทหนวยงานตงใจจะปฏบต การประเมนผลเปนการพจารณาความแตกตางระหวางเปาหมาย แตละขนกบผลการปฏบตจรง แนวความคดดงกลาวนเปนทมาของการกำาหนดเกณฑมาตรฐานแบบเปาหมายทตรวจสอบได เกณฑมาตรฐานแบบใหมนไมมหนวยการวดทเปนกลางซงใชเปรยบเทยบระหวางหนวยงาน แตหนวยงานแตละหนวยตองบรรยายเกณฑมาตรฐานของหนวยงานอนในหนวยการวดของตนใหสามารถเปรยบเทยบกนได ระบบการกำาหนดเปาหมายหลายขนทตรวจสอบไดนตองเรมตนจากการพฒนาตวบงชการศกษาเพอใชเปนขอมลพนฐาน และใชในการตรวจสอบวาการดำาเนนงานไดผลตามเปาหมายแตละขนทกำาหนดไวหรอไม และไดผลตามเกณฑมาตรฐานกลางหรอไมอยางไร

กลาวโดยสรป ตวบงชการศกษามประโยชนมากตอการบรหารและ การวจย ในดานการบรหารตวบงชการศกษาใชในการกำาหนดนโยบายและวตถประสงคใน การวางแผนการศกษาใชในการกำากบตดตามตรวจสอบการดำาเนนงาน และการ

ประเมนผล การดำาเนนงาน ทงในเรองการประกนคณภาพ การแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาท และ การกำาหนดเปาหมายทตรวจสอบได ตลอดจนการจดลำาดบและจดประเภทระบบการศกษา เพอประโยชนในการดำาเนนงานพฒนาในดานการวจย ตวบงชการศกษาชวยใหไดผลการวจยมความตรงสงกวาการใชตวแปรเพยงตวเดยว หรอการใชชดตวแปร และใหแนวทางการตงสมมตฐานวจย สำาหรบศกษาความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวบงชการศกษาตอไป

1.5 เกณฑในการคดเลอกตวบงชFitz - Gibbon (1996), ศรชย กาญจนวาส

(2540), การสรปของสถาบนนานาชาตเพอการพฒนาทยงยนและจากการสรปขององคการอนามยโลก (2540, อางใน นตยา สำาเรจผล, 2547) ไดนำาเสนอเกณฑในการคดเลอกตวบงช สรปไดดงน

1.5.1 ความแกรงแบบวทยาศาสตร (Scientifically robust) ตวบงชตองมความถกตอง (validity) มความไว (sensitive) คงท (stable) และสะทอนใหเหนสงทตองการจะวด

1.5.2 ความถกตอง (Validity) ตวบงชตองวดองคประกอบ หรอสงทตองการจะวดไดตรงและถกตอง

1.5.3 เชอถอได (Reliable) ตวบงชตองใหคาเดยวกนเมอใชวธการวดเหมอนกนในการวดประชากรกลมทเหมอนกนในเวลาทเกอบเปนเวลาเดยวกน

1.5.4 ความไว (Sensitive) ตวบงชตองทำาใหสามารถเหนความเปลยนแปลง แมเพยงเลกนอยทเกดขนในองคประกอบทสนใจนนได

1.5.5 มความเฉพาะเจาะจง (Specific) ตวบงชตองแสดงในประเดนทสนใจเพยงประเดนเดยวเทานน

1.5.6 ใชประโยชนได (Useful)

1.5.7 สะดวกในการนำาไปใช (practicality) ตวบงชทดจะตองสะดวกในการนำาไปใช ซงมลกษณะสำาคญ ดงน คอ เกบขอมลงาย (availability) ตวบงชทดจะตองสามารถนำาไปใชวดหรอ เกบขอมลไดสะดวก สามารถเกบรวบรวมขอมลจากการตรวจ นบ วด หรอสงเกตไดงาย และแปลความหมายงาย (interpretability) ตวบงชทดควรไดคาการวดทมจดสงสดและตำาสด เขาใจงายและสามารถสรางเกณฑตดสนคณภาพไดงาย

1.5.8 มความเปนตวแทน (Representative) ตวบงชตองครอบคลมทกประเดนหรอประชากรทกกลมทคาดหวงใหครอบคลม

1.5.9 เขาใจได (Understandable) ตวบงชตองงายทจะนยาม และคาของตวบงชทตองแปลความหมายไดงาย

1.5.10 เขาถงได (Accessible) ขอมลทตองการตองหาไดงาย โดยใชวธการเปนขอมลทสะดวกทำาไดจรง

1.5.11 มคณธรรม (Ethical) ตวบงชทมคณธรรม หมายถง ในการรวบรวม วเคราะหและการนำาเสนอขอมลทตองการ ตองเปนไปอยางมคณธรรมในรปของสทธของบคคล ความมนใจ เสรภาพในการเลอกทจะใหขอมลหรอไม โดยตองมการใหขอมลเกยวกบการนำาขอมลไปใช

1.5.12 ความสอดคลอง (Relevant) ประกอบดวย ตวบงชบงบอกถงผลลพธทเปนคานยมของหนวยการจดการนน ไดแก ตวบงชบงบอกถงผลลพธทเปนคานยมของหนวยการจดการนน และ ตวบงชบงบอกถงผลลพธททมงานทกคนมสวน และการใหขอมลสอความหมาย (Information) ไดแก ตวบงชเปนไปตามบรบท และ ตวบงชใหผลยอนกลบไปยงหนวยการจดการ

1.5.13 ความเปนกลาง (neutrality) ตวบงชทดจะตองบงชดวยความเปนกลาง ปราศจากความลำาเอยง (bias) ไมโนม

เอยงเขาหาฝายใดฝายหนง ไมชนำาโดยการเนนการบงชเฉพาะลกษณะความสำาเรจหรอความลมเหลวหรอความไมยตธรรม

นอกจากน Johnstone (1981) ไดเสนอเกณฑในการคดเลอกตวบงช 3 ดาน ดงน

1) ความเทยงตรงภายในของตวบงช (Internal validity) หมายถง ระดบ ความสอดคลองระหวางมโนทศน กบนยามเชงปฏบตการ เกยวของกบสวนของกระบวนการวดในระหวางทกำาลงดำาเนนการวดตวแปร เปรยบเทยบกนกบทตองการวดกบทฤษฎ หรอจากตว มโนทศนนน ซงมกจะตองเกดความแตกตางอยางหลกเลยงไมได ถาหากความแตกตางนมขนาดใหญมากเกนไป คอ สงทวดไดไมสมพนธกบสงทตองการวด กลาวไดวา ตวแปรนน ถงแมจะวดไดคงท แตกไมมประโยชนในการใช คอมความเทยงตรงภายในนอยมาก สงทมอทธพลในการลดคาความเทยงตรงภายในของตวบงชทางการศกษา ม 3 ประการ หลกๆ คอ ประการแรก การวดแบบเปนสวนๆ (Fractional Measurement) กรณนจะเกดขนเมอมโนทศนทตองการวด สามารถจำาแนกออกเปนหลาย ๆ ดาน แตวดจรงเพยง 1-2 ดาน ทำาใหมมโนทศนบางสวนเทานนทวดได โดยไมไดวดมโนทศนจรงๆ ทตองการวดทงหมด ทำาใหเกดการลดคาความเทยงตรงภายในของตวบงชนน ประการทสอง ความผนแปรของมโนทศนทตองการวด (Variability of concept) หากมโนทศนทตองการวดมการเปลยนแปลงในการนำาไปปฏบต อาจจะเปลยนแปลงตามเวลาหรอเปลยนแปลงระบบการศกษา ถงแมจะมการกำาหนดนยามเชงปฏบตการของมโนทศนนน ไมจำาเปนตองมความแตกตางกน เชน มโนทศนเกยวกบการศกษาในระดบมธยมศกษา ในทางปฏบต ประเทศทพฒนาแลวกบประเทศทกำาลงพฒนาจะใหความแตกตางกน ดงนน จงเปนการยากทจะนำา

ขอมลทไดจากการวดตวแปร เชน จำานวนนกเรยนทเรยนอยในโรงเรยนมาเปรยบเทยบกน ทำาใหความเทยงตรงภายในของตวบงชลดลง และประการสดทาย การกำาหนดตวแปรใหเปนตวแทนของมโนทศน (The definition of variability to represent a concept) แมจะรวาตวแปรนนไมใชตวแปรทเหมาะสม ซงการปฏบตแบบนเรยกวาการแทนทมโนทศน (Concept substitution) เชน ในการวดคณภาพของผลลพธในระบบการศกษา ความหมายของคณภาพจะหมายถง ระดบของการสมฤทธผล โดยวดจากคะแนนผลสมฤทธในการสำาเรจการศกษาระดบตางๆ ซงอาจไมมขอมลในบางระดบ จงมการกำาหนดใหอตราผสำาเรจการศกษา เปนตวแทนของระดบผลสมฤทธ ทงๆ ทตวแปรทงสองนไมจำาเปนตองสมพนธกน เมอนำาไปใชทำาใหผลการสรปเปลยนแปลงไป ในการทจะลดปญหานทางหนงทำาไดโดยการกำาหนดนยามมโนทศน ในรปของนยามเชงปฏบตการใหชดเจนและเปนไปไดในทางปฏบต

ความเทยงตรงภายในของตวบงชตองมคาสง อยางนอยทสด กตองสงพอสำาหรบสถานการณเฉพาะทตองการนำาตวบงชไปใชในการประเมนความเทยงตรงภายในของตวบงช ยงไมมวธทางสถตอนใดทใชทดสอบความสอดคลองระหวางนยามเชงปฏบตการกบมโนทศนไดในเชงปรมาณ (แตมวธทไมใชสถตทพอเปนไปได คอ การใหผเชยวชาญประเมน ตดสนความสอดคลองน) จงทำาใหเกดปญหาทวา ถามความแตกตางเลกนอย ระหวางนยามเชงปฏบตการกบมโนทศน ซงจะแสดงวาตวบงชนนมความเทยงตรงสามารถทำาใหเกดความสมพนธหรอการจดจำาแนกชนทแตกตางกนเลกนอย

2) ความเชอมน (Reliability) และความคงเสนคงวา (Consistency) ของการวด หมายถง ระดบการวดทตวแปรใหผลคงทสมำาเสมอ ถาเชอถอไดหมายถงในการวดคณลกษณะเดยวกน ถาทำาซำากบบคคลทตางกนจะไดผลเหมอนกน

แหลงททำาใหเกดความคลาดเคลอนในการวดทำาใหความเชอมนของตวบงชลดลง มดงน คอ 1) ความคงทสมำาเสมอในการนยามเชงปฏบตการไปใชในการเกบขอมล ซงสวนหนงมาจากการนยามเชงปฏบตการทไมชดเจน ไมสมบรณ ทำาใหผใชแตละคนตความหมายไดตางกน ไดแก กระบวนการเกบรวบรวมขอมล เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล และ กระบวนการวเคราะหขอมล

3) ความเทยงตรงภายนอกและเปนอสระของมโนทศน หมายถง ความเปนจรงของสมมตฐานในการทจะนำาไปใชเพอจดจำาแนกประเภทในสถานการณอนๆ เปนคณสมบตของการวดทใหความสำาคญกบความสมพนธภายในของมโนทศน ตองทำาหลงจากมการตรวจสอบความเทยงตรงภายในจนไดคาทพอใจ รวมทงคาความเชอมนของการวดไดรบการยอมรบแลว คณสมบตของความเทยงตรงภายนอก ระบวา มโนทศนหนงไมควรมองคประกอบทถกกำาหนดอยในมโนทศนอน ซงกคอความเปนอสระของมโนทศน หมายความวา ตวแปรทสงผลตอตวบงชหนงจะตองไมสงผลตอตวบงชอนๆ ตวบงชทมความเทยงตรงภายนอก จะเปนตวแปรทมความสมบรณ ครอบคลม และสามารถวดไดในทางปฏบต

จากขอมลขางตนเกยวกบเกณฑการคดเลอกตวบงช ผวจยไดนำาไปใชเปนแนวทางในการพฒนาตวบงช โดยมเกณฑ ดงน คอ ตวบงชทพฒนาไดตองมความตรง ความเทยง ความเปนกลาง ความไว สะดวกตอการนำาไปใช และมความถกตองในเนอหาทนำาไปใช

1.6 กระบวนการสรางและการพฒนาตวบงชกระบวนการสรางและการพฒนาตวบงช ประกอบดวย

1.6.1 การสรางตวบงช การสรางตวบงช มวธการทสำาคญ 3 วธ ซงแตละวธใหขอมลทแตกตางกนออกไป ดงน (สำานกงานคณะ

กรรมการการศกษาแหงชาต, 2530 อางใน สทธธช คนกาญจน, 2547)

วธท 1 การสรางตวบงชความกาวหนา (Self - referenced Indicator Forma-tion) เปนการสรางขอมลของระบบการศกษาในชวงเวลาตางกน เพอใหเหนความกาวหนาของการดำาเนนงานจากชวงเวลาหนงถงอกชวงเวลาหนง ตามปกตจะเปรยบเทยบขอมลระหวางปโดยกำาหนดปทเรมตน และปทสนสด เนองจากชวงระยะเวลาดงกลาว มการดำาเนนการท นกวางแผนหรอผบรหารมความประสงคจะทราบความกาวหนาทเกดขน ขอมลทจำาเปนสำาหรบตวบงชประเภทนคอขอมลระยะยาวโดยกำาหนดขอมลในปฐานเทากบ 100 แสดงวา ระดบคาของตวบงชในปนนสงกวาในปฐานของการอางอง คาของความแตกตางน คอ คาทรอยละทเปลยนแปลงไปในชวงเวลาทคดจากปฐาน

วธท 2 การสรางตวบงชแบบองเกณฑ (Criterion - referenced Indicator Formation) ตวบงชประเภทนจะตองนำาไปเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐาน ซงมกจะกำาหนดไวในแผนพฒนาการศกษาหรอแผนปฏบตการ โดยระบไววาในชวงระยะเวลาทอยในแผนจะพยายามปรบปรงการดำาเนนงานในดานตางๆ เพอใหไดผลตามทเปาหมายวางไว เปาหมายดงกลาวประกอบกบระยะเวลาทระบไวในแผน จงเปนเกณฑทจะชวดวาการดำาเนนงานไดบรรลผลตามทกำาหนดไวหรอไมอยางไร

วธท 3 การสรางตวบงชโดยองปทสฐาน (Norm - referenced Indicator Formation) ตวบงชประเภทนสรางขนเพอแสดงสถานภาพของระบบการศกษาตางๆ วาอยในระดบใด โดยเปรยบเทยบระหวางระบบการศกษาทคลายคลงกน หรอเปรยบเทยบระบบการศกษายอยทอยภายใตระบบการศกษาใหญเดยวกน วธการสรางดชนชวดโดยองปทสฐานจงมความเหมาะสมทจะ

นำามาใชสำาหรบการพฒนาระบบการศกษา เพอใหเกดความเสมอภาคในดานการจดสรรทรพยากร ดานการบรหาร การนเทศและการเรยนการสอน ทงน โดยมเปาหมายสงสดในการสรางความเสมอภาคในดานคณภาพการศกษา ซงอาจวดไดจากผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน เปนตน สงทตองคำานงถงการสรางตวบงช ประกอบดวย (สำานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย , 2546) 1) การเลอกตวแปรทจะอธบายสภาพทมงจะชวด 2) การกำาหนดตวนำาหนกและความสำาคญของตวแปร และ3) วธการสงเคราะหตวแปรตาง ๆ เขาดวยกน

สำาหรบงานวจยน ใชหลกการสรางตวบงชโดยองปทสฐาน เนองจากเปนการสรางตวบงชเพอนำามาใชในการพฒนาระบบการศกษาดานการบรหารการศกษาเปนภาวะผนำาการเปลยนแปลง โดยมเปาหมายในการสรางคณภาพการบรหารการศกษา

1.6.2 การพฒนาตวบงช ลกษณะสำาคญของโลกปจจบน คอ ความกาวหนา

ทางเทคโนโลยซงชวยใหโลกตดตอสอสารคมนาคมกนไดสะดวก เทคโนโลยโดยเฉพาะเทคโนโลยสารสนเทศจงทวความสำาคญและเปนสงจำาเปนตอการพฒนาประเทศ และตอการพฒนาระบบตางๆ ในสงคมมากขน ในอดตการบรหารและการจดการศกษาเพยงแตอาศยขอมลการศกษาทจดทำาอยในรปของสถตการศกษา กนบวาเพยงพอตอการใชงาน และการใชประโยชนในการพฒนาการศกษา แตเมอเวลาผานไป ผบรหารการศกษาเรมตระหนกวา ระบบฐานขอมลและสถตการศกษาไมสามารถใชประโยชนไดดเทาทควร

ยเนสโก (UNESCO, 1993) ตระหนกถงขอจำากดของสถตการศกษาดงกลาว จงไดพฒนาระบบขอมลและสารสนเทศทางการศกษาใหมคณภาพมากขน มการพฒนา ตวบงช

การศกษาชดแรกนำาเสนอไวในรายงานการศกษาโลก ค.ศ.1991 (World Education Report, 1991) และตอมาในเดอนมถนายน ค.ศ. 1992 ไดจดการประชมเพอปรบปรงตวบงชการศกษาชดแรกนนใหมคณภาพดยงขน ในการประชม ยเนสโกไดสรปประเดนทเปนขอบกพรองหรอขอจำากดของขอมลการศกษา และสถตการศกษาทใชกนมาแตเดมไว 3 ประการ ประการแรก คอการขาดสมดลในระบบฐานขอมลระหวางประเทศสมาชก หลายประเทศขาดขอมลและสารสนเทศทจำาเปนตอการพฒนาระบบการศกษา ทำาใหไมสามารถวางแผนและจดการศกษาไดอยางสมบรณ ประการทสอง คอการขาดลกษณะความเปนกลางทสามารถใชไดกบทกระบบการศกษา ระบบการศกษาของประเทศสมาชกแตละประเทศมลกษณะแตกตางกน ทำาใหสถตการศกษาจากฐานขอมลแตละประเทศไมสามารถใชเปรยบเทยบกนได การแลกเปลยนสารสนเทศระหวางระบบทำาไดยาก และ มปญหาในการตความ เนองจากระบบฐานขอมลทแตกตางกน ประการทสาม ความพยายามท จะพฒนาสถตการศกษานานาชาตใหใชตรงกนทกประเทศทำาไดเฉพาะแตมตเกยวกบประชากร ยงขาดสารสนเทศเกยวกบระบบการศกษาอกหลายมต ยเนสโกจงใชขอสรปสามประการนเปนฐานในการปรบปรงใหตวบงชการศกษาโลกมคณสมบตความเปนกลาง ทนสมย และตรงตามความตองการใชงานของนานาประเทศ

ความพยายามชวงทศวรรษทผานมาของยเนสโก องคกรนานาชาตและหนวยงานทงของภาครฐและเอกชน ในการพฒนาตวบงชการศกษาทมคณภาพเพอนำามาใชแทนระบบฐานขอมล และสถตการศกษาทใชกนมาแตเดม สงผลใหวธวทยาดานการพฒนาระบบตวบงชการศกษากาวหนาอยางรวดเรว มงานวจยเพอพฒนาและตรวจสอบคณภาพตวบงชการศกษาทงทเปนการวจยระดบทองถน ระดบชาต และระดบนานาชาตจำานวนมาก ตวบงชการศกษาทได

รบการพฒนาขนนนไดถกนำาไปใชประโยชนในการบรหาร การพฒนาตลอดจนการวจยการศกษาอยางกวางขวาง

โดยทตวบงชการศกษาเปนคาสถต หรอตวแปรรวม หรอตวแปรประกอบ (Composite variable) หรอองคประกอบ (factor) ทถกสรางขนโดยการรวมตวแปรยอยทางการศกษาหลายๆ ตวใหไดสารสนเทศทตองการไปใชประโยชน ดงนนกระบวนการพฒนา ตวบงชการศกษาจงมขนบางตอนบางสวนเปนแบบเดยวกบกระบวนการวด (Measurement procedure) ตวแปรนนเอง Kerlinger (1982) Rosenthal and Rosnow (1991) ใหนยามวา กระบวนการวดตวแปร เปนกระบวนการกำาหนดคาทเปนตวเลข (Numerals) ใหกบสงของ (objects) หรอเหตการณ (events) ทตองการวดโดยใชกฎเกณฑ (rules) ทกำาหนดไวลวงหนาในการวดตวแปรนน นกวจยมไดวดสงของหรอเหตการณนนโดยตรงแตมงวดตวทใชบงช (indicants = something serves to indicate) ลกษณะ (characteristics) หรอคณสมบต (properties) ของสงทตองการวด ตามหลกการวด ลกษณะหรอคณสมบตของสงทตองการวด เรยกวา ตวแปรโครงสราง (constructs) สวนตวทใชบงชคณสมบตของสงทตองการวด หรอผลทไดจากการวดนน เรยก ตวแปร (variables) ในกระบวนการวดตวแปรทกครง นกวจยตองกำาหนดนยามทงนยามตวแปรโครงสราง และนยามตวแปรใหชดเจน การกำาหนดนยามของตวแปรโครงสราง หรอ การนยามเชงโครงสราง (constitutive definition) เปนการใหความหมายตวแปรในระดบทฤษฎ หรอระดบนามธรรมซงทำาไดโดยอาศยทฤษฎและผลงานวจยเปนพนฐาน การกำาหนดนยามของตวทใชบงช หรอการนยามปฏบตการ (operational definition) เปนการใหความหมายตวแปรในระดบรปธรรม ซงทำาไดโดยระบรายละเอยด

ไดแกกฎเกณฑการวดเพอกำาหนดคาเปนตวเลขแทนคณลกษณะสงของหรอเหตการณทตองการวด อนจะชวยใหนกวจยสามารถรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางได ดวยเหตนกระบวนการวดตวแปรจงแบงไดเปน 4 ขนตอน ขนตอนแรก คอการกำาหนดจดมงหมายการวด ขนตอนทสอง คอการกำาหนดนยามของตวแปร ไดแกการกำาหนดนยามทฤษฎในระดบนามธรรมสำาหรบตวแปรโครงสราง และการกำาหนดนยามปฏบตการในระดบรปธรรมสำาหรบตวแปรทจะรวบรวมขอมล ขนตอนทสาม คอการดำาเนนการวด ไดแกการสรางเครองมอสำาหรบวด การทดลองใชและการปรบปรงเครองมอ ตลอดจนการตรวจสอบคณภาพเครอง การกำาหนดกลมประชากรและกลมตวอยาง การรวบรวมขอมล และการตรวจสอบคณภาพของขอมล และขนตอนสดทาย คอการนำาเสนอผลการวด

กระบวนการพฒนาตวบงชการศกษามขนตอนคลายกบขนตอนในกระบวนการวดตวแปร แตมขนตอนเพมมากขนในสวนทเกยวกบการรวมตวแปรเขาเปนตวบงชการศกษา และการตรวจสอบคณภาพของตวบงชการศกษาทพฒนาขน นกการศกษาหลายทานไดกำาหนดขนตอนในกระบวนการพฒนาตวบงชการศกษาไวคลายคลงกนมสวนแตกตางกนในบางขนตอน โดย นงลกษณ วรชชย (2545) ไดนำาแนวคดของ Blank, 1992; Johnstone, 1981; Burstein, Oakes และ Guiton, 1992; Bottani and Salberg, 1994 สรปรวมเปนขนตอนทสำาคญในการพฒนาตวบงชการศกษารวม 6 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การกำาหนดวตถประสงค (Statement of Purposes)

ขนตอนแรกของการพฒนาตวบงชการศกษา คอการกำาหนดวตถประสงคของการพฒนาตวบงชการศกษา นกวจยตองกำาหนดลวงหนาวาจะนำาตวบงชทพฒนาขนไปใชประโยชน

ในเรองอะไร และอยางไร วตถประสงคในการพฒนาตวบงชการศกษา คอเพอพฒนาและตรวจสอบคณภาพตวบงชทพฒนาขนใหไดตวบงชการศกษาทจะนำาไปใชประโยชนทสำาคญ 3 ประการ คอ การบรรยายสภาพของระบบการศกษา การแสดงแนวโนมการเปลยนแปลงของระบบการศกษา และการเปรยบเทยบระบบการศกษากบเกณฑ รวมทงการเปรยบเทยบระหวางระบบการศกษา การใชประโยชนจากตวบงชการศกษาทงสามประการนทำาโดยมวตถประสงคสำาคญในการบรหาร การพฒนา และการวจยการศกษาในดานตางๆ ทสำาคญรวม 6 ดาน ไดแก ดานการกำาหนดนโยบาย และวตถประสงคการศกษา ดานการกำากบ และการประเมนระบบการศกษา ดานการจดลำาดบ และการจำาแนกประเภทระบบการศกษา ทงทเปนการจำาแนกประเภทภายในชาต และนานาชาต ดานการวจยเพอพฒนาระบบการศกษา รวมทงการวจยเพอศกษาความสมพนธระหวางระบบการศกษากบระบบอนๆ ในสงคม ดานการแสดงความรบผดชอบตอภาระหนาท (accountability) และการประกนคณภาพ (quality assurance) ของหนวยปฏบต และดานการกำาหนดเปาหมายระยะสนทตรวจสอบได (benchmarking) ตามแนวคดและหลกการประเมนผลระบบการศกษาแบบใหม

โดยตวบงชทางการศกษาทพฒนาขน เพอใชประโยชนตางกนมลกษณะแตกตางกน เชน ตวบงชการศกษาทพฒนาขนเพอประเมนแผนพฒนาการศกษาแหงชาต ควรเปนตวบงชประเภทองตน และใหสารสนเทศทมความเฉพาะเจาะจงตามเปาหมายของแผนพฒนา ซงจะใชเปรยบเทยบระบบการศกษาในปทประเมนกบระบบการศกษาปทเรมใชแผนพฒนา นนได ในขณะทตวบงชการศกษาทพฒนาขน เพอใชจดจำาแนกระบบการศกษาของประเทศตางๆ หลายประเทศ ควรเปนตวบงชการศกษาประเภทองกลม และมความเปนกลางสงทประเทศจะสามารถใชประโยชนรวมกน

และเปรยบเทยบกนได เปนตน ดวยเหตนนกวจยทตองการพฒนาตวบงชการศกษาจงตองกำาหนดวตถประสงคในการพฒนาตวบงชการศกษาใหชดเจนวา จะพฒนาตวบงชการศกษาไปใชประโยชนทำาอะไรและเปนประโยชนในการดำาเนนงานอยางไร การกำาหนดวตถประสงคของการพฒนาตวบงชการศกษาทชดเจนยอมสงผลใหไดตวบงชการศกษาทมคณภาพสง และเปนประโยชนตามวตถประสงคทตองการ

ขนตอนท 2 การนยาม (Definition) ตวบงชการศกษา

หลงจากการกำาหนดวตถประสงคในการพฒนาตวบงชการศกษาแลว งานสำาคญในกระบวนการพฒนาตวบงชการศกษา คอ การกำาหนดนยามตวบงชการศกษา เพราะนยามตวบงชการศกษาทกำาหนดขนนนจะเปนตวชนำาวธการทจะตองใชขนตอนตอไปของกระบวนการ พฒนาตวบงชการศกษา เนองจากตวบงชการศกษา หมายถงองคประกอบทประกอบดวยตวแปรยอยๆ รวมกนเพอแสดงสารสนเทศของระบบการศกษา หรอคณลกษณะของสงทตองการบงช ดงนนในขนตอนการนยามตวบงชการศกษาน นอกจากจะเปนการกำาหนดนยามแบบเดยวกบการนยามตวแปรในการวจยทวไปแลว และรวมตวแปรยอยเปนตวบงชอยางไร Burstein Oakes และ Guiton (1992) แยกการนยามตวบงชการศกษาเปน 2 สวน สวนแรก คอ การกำาหนดกรอบความคด หรอการสรางสงกป (conceptualization) การนยามในสวนน เปนการใหความหมายคณลกษณะของสงทตองการจะบงชในรปของรปแบบหรอโมเดลแนวคด (conceptual model) ของสงทตองการบงชกอนวามสวนประกอบแยกยอยเปนกมต (dimension) และแตละมตประกอบดวยสงกป (concept) อะไรบาง สวนทสอง คอ การพฒนาตวแปรสวนประกอบหรอตวแปรยอย (development of component measures) และการสราง

และการกำาหนดมาตร (construction and scaling) การนยามในสวนน เปนการกำาหนดนยามปฏบตการตวแปรยอยตามโมเดลแนวคดและการกำาหนดวธการรวมตวแปรยอยเขาเปนตวบงชการศกษา

จากการนยามตวบงชการศกษานกวจยจะได รปแบบความสมพนธโครงสราง (structural relationship model) ของตวบงชการศกษา ซงเปนโครงสราง (structure) ทอธบายวาตวบงชการศกษาประกอบดวยตวแปรยอยอะไร ตวแปรยอยมความสมพนธกบตวบงชการศกษาอยางไร และตวแปรยอยแตละตวมนำาหนกความสำาคญตอตวบงชการศกษาตางกนอยางไร ดงนน การกำาหนดนยามตวบงชการศกษาจงประกอบดวยการกำาหนดรายละเอยด 3 ประการ (Burstein, Oakes และ Guiton, 1992; Johnstone, 1981) ประการแรก คอ การกำาหนดสวนประกอบ (com-ponents) หรอตวแปรยอย (component variables) ของตวบงชการศกษา นกวจยตองอาศยความรจากทฤษฎ และประสบการณ ศกษาตวแปรยอยทเกยวของสมพนธ (relate) และตรง (relevant) กบตวบงชการศกษา แลวตดสนใจคดเลอกตวแปรยอยเหลานน วาจะใชตวแปรยอยจำานวนเทาใด และประเภทใดในการพฒนาตวบงชการศกษา ประการทสอง คอ การกำาหนดวธการรวม (combination method) ตวแปรยอย นกวจยตองศกษา และตดสนใจเลอกวธการรวมตวแปรยอย ใหไดตวบงชการศกษา ซงโดยทวไปทำาไดเปน 2 แบบ คอการรวมตวแปรยอยดวยการบวก (addition) และการคณ (multiplication) และ ประการทสาม คอ การกำาหนดนำาหนก (weight) การรวมตวแปรยอยเขาเปนตวบงชการศกษา นกวจยตองกำาหนดนำาหนกความสำาคญของตวแปรยอยแตละตวในการสราง ตวบงชการศกษา โดยอาจกำาหนดใหตวแปรยอยทกตวมนำาหนกเทากน หรอตาง

กนกได การกำาหนดรายละเอยดทงสามประการสำาหรบการนยามตวบงชการศกษานนทำาได 3 วธ แตละวธม ความเหมาะสมกบสถานการณแตกตางกนดงตอไปน (Burstein, Oakes & Guiton, 1992; Johnstone, 1981)

วธท 1 การพฒนาตวบงชการศกษาโดยใชนยามเชงปฏบต (Pragmatic Definition) เปนนยามทใชในกรณทมการรวบรวมขอมล เกยวกบตวแปรยอยทเกยวของกบตวบงชไวพรอมแลว มฐานขอมลแลวหรอมการสรางตวแปรประกอบจากฐานขอมลทมอย และนำามาพฒนาตวบงชการศกษาโดยกำาหนดวธการรวมตวแปรยอย และกำาหนดนำาหนกความสำาคญของตวแปรยอย วธการกำาหนดนยามตวบงชการศกษาวธนอาศยการตดสนใจ และประสบการณของนกวจยเทานน ซงอาจทำาใหไดนยามทลำาเอยงเพราะไมมการอางองทฤษฎ หรอตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปรแตอยางไร นยามเชงปฏบตจงเปนนยามทมจดออนมากทสดเมอเทยบกบนยามแบบอน และไมคอยมผนยมใช ในกรณทจำาเปนตองใช นกวจยควรพยายามปรบปรงจดออนโดยใชการตรวจสอบความสมพนธระหวางตวแปร หรอการใชกรอบทฤษฎประกอบกบวจารณญาณในการเลอกตวแปรและกำาหนดนยาม

วธท 2 การพฒนาตวบงชการศกษาโดยใชนยามเชงทฤษฎ (Theoretical Definition) เปนนยามทนกวจยใชทฤษฎรองรบสนบสนนการตดสนใจของนกวจยโดยตลอด และใชวจารณญาณของนกวจยนอยมากกวาการนยามแบบอน การนยามตวบงชการศกษาโดยใชการนยามเชงทฤษฎนน นกวจยอาจทำาไดสองแบบ แบบแรกเปนการใชทฤษฎ และเอกสารงานวจยเปนพนฐานสนบสนนทงหมดตงแตการกำาหนดตวแปรยอย การกำาหนดวธการรวมตวแปรยอย และ การกำาหนดนำาหนกตวแปรยอยนนคอ นกวจยใชโมเดลหรอสตรในการสรางตวบงชการศกษา

ตามทมผพฒนาไวแลวทงหมด แบบทสอง เปนการใชทฤษฎ และเอกสารงานวจยเปนพนฐานสนบสนนในการคดเลอกตวแปรยอย และการกำาหนดวธการรวมตวแปรยอยเทานน สวนในขนตอนการกำาหนดนำาหนกตวแปรยอยแตละตวนน นกวจยใชความคดเหนผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญประกอบในการตดสนใจ วธแบบนใชในกรณทยงไมมผใดกำาหนดสตรหรอโมเดลตวบงชการศกษาไวกอน

วธท 3 การพฒนาตวบงชการศกษาโดยใชนยามเชงประจกษ (Empirical Definition) เปนนยามทมลกษณะใกลเคยงกบนยามเชงทฤษฎ เพราะเปนนยามทนกวจยกำาหนดวาตวบงชประกอบดวยตวแปรยอยอะไร และกำาหนดรปแบบวธการรวมตวแปรใหไดตวบงชโดยมทฤษฎเอกสารวชาการ หรองานวจยเปนพนฐาน แตการกำาหนดนำาหนกของตวแปรแตละตวทจะนำามารวมกนในการพฒนาตวบงชการศกษานนมไดอาศยแนวคดทฤษฎโดยตรง แตอาศยการวเคราะหขอมลเชงประจกษ การนยามแบบนมความเหมาะสม และเปนทนยมใชกนอยมาจนถงทกวนนในจำานวนวธการกำาหนดนยามตวบงชการศกษาทง 3 วธทกลาวขางตนนน วธการนยามเชงประจกษ เปนวธทนยมใชกนมากทสด (Johnstone, 1981) ประเดนทนาสงเกตเกยวกบการกำาหนดนยามเชงประจกษ คอ การกำาหนดนำาหนกตวแปรยอยนน ในความเปนจรงมใชการกำาหนดนยามจากการศกษาเอกสารและทฤษฎ แตเปนการดำาเนนการวจยโดยใชขอมลเชงประจกษ และเมอเปรยบเทยบวธการกำาหนดนยามเชงประจกษซงตองใชการวจยในการนยาม กบการวจยทมการวเคราะหโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสน หรอลสเรล (linear structural relationship model or LISREL model) จะเหนไดวามการสอดคลองกน เนองจากการกำาหนดนยามเชงประจกษ ของตวบงชการศกษามงานสำาคญสองสวน สวนแรก เปนการกำาหนดโมเดลโครงสรางความสมพนธวาตวบงชการศกษา

ประกอบดวยตวแปรยอยอะไรบาง และอยางไร โดยมทฤษฎเปนพนฐานรองรบ โมเดลทไดเปน โมเดลลสเรลแบบโมเดลการวด (measurement model) ทแสดงความสมพนธระหวางตวแปรยอยซงเปนตวแปรแฝง (latent variables) นนเอง (นงลกษณ วรชชย, 2538; Joreskog และ Sorbom, 1989) งานสวนทสอง คอการกำาหนดนำาหนกความสำาคญของตวแปรยอย จากขอมลเชงประจกษโดยการวจย เปนการวเคราะหโมเดลลสเรลนนเอง กลาวคอ นกวจยตองรวบรวมขอมลไดแกตวแปรยอย ทงหลายตามโมเดลทพฒนาขน แลวนำามาวเคราะหใหไดคานำาหนกตวแปรยอยทจะใชในการสรางตวบงชการศกษา วธการวเคราะหทนยมใชกนมากทสดคอ การวเคราะหองคประกอบ (factor analysis) การวเคราะหองคประกอบเชงสำารวจ (exploratory factor analysis) ใชเมอนกวจยมทฤษฎรองรบโมเดลแบบหลวมๆ สวนทสอง คอ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) ใชเมอนกวจยมทฤษฎรองรบโมเดลแบบหนกแนนเขมแขง และสามารถตรวจสอบความตรงของโมเดลโดยพจารณาจากความสอดคลองระหวางโมเดลตามทฤษฏกบขอมล เมอพบวาโมเดลมความตรง จงนำาสมการแสดงความสมพนธระหวางตวแปรและคานำาหนกความสำาคญของตวแปรยอยมาสรางตวแปรแฝงตอไป

ขนตอนท 3 การรวบรวมขอมล (Data Collection)

ขนตอนการรวบรวมขอมลในกระบวนการพฒนาตวบงชการศกษาคอการดำาเนนการวดตวแปรยอย ไดแก การสรางเครองมอสำาหรบวดการทดลองใชและการปรบปรงเครองมอ ตลอดจนการตรวจสอบคณภาพเครองมอ การกำาหนดกลมประชากรและกลมตวอยาง การออกภาคสนามเพอใช

เครองมอเกบขอมล และการตรวจสอบคณภาพของขอมลทเปนตวแปรยอยซงจะนำามารวมเปนตวบงชการศกษา ในขนตอนนมวธการดำาเนนงานคลายกบกระบวนการวดตวแปรทไดกลาวมาแลว

ขนตอนท 4 การสราง (Construction) ตวบงชการศกษา

ในขนตอนนนกวจยสรางสเกล (scaling) ตวบงชการศกษาโดยนำาตวแปรยอยทไดจากการรวบรวมขอมลมาวเคราะหรวมใหไดเปนตวบงชการศกษา โดยวธการรวมตวแปรยอย และการกำาหนดนำาหนกตวแปรยอยตามทไดนยามตวบงชการศกษาได

ขนตอนท 5 การตรวจสอบคณภาพ (Quality Check) ตวบงชการศกษา

การวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบคณภาพของตวบงชการศกษาทพฒนาขนครอบคลมถงการตรวจสอบคณภาพของตวแปรยอย และตวบงชการศกษาดวย โดยตรวจสอบทงความเทยง (reliability) ความตรง (validity) ความเปนไปได (feasibility) ความเปนประโยชน (utility) ความเหมาะสม (appropriateness) และความเชอถอได (credibility)

ตวบงชการศกษาทมคณภาพซงจะใชเปนสารสนเทศในการบรหารและการจดการระบบการศกษา ควรมคณสมบตทสำาคญ 4 ประการ (UNESCO, 1993; 1981; สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2530) ประการแรก ตวบงชการศกษาควรมความทนสมย ทนเหตการณ เหมาะสมกบเวลาและสถานท สารสนเทศทไดจากตวบงช การศกษาตองสามารถบอกถงสถานะ และแนวโนมการเปลยนแปลง หรอสภาพทจะเกดขนในอนาคตไดทนเวลาใหผบรหารสามารถดำาเนนการแกปญหาไดทนทวงท ประการทสอง ตวบงชการศกษาควรตรงกบ

ความตองการ หรอจดมงหมายของการใชงาน ตวบงชการศกษาทสรางขนเพอใชในการกำาหนดนโยบายการศกษาไมควรจะมลกษณะเปนแบบเดยวกบตวบงชการศกษาทสรางขนมาเพอใชในการบรรยายสภาพของระบบการศกษา แตอาจจะมตวบงชยอยบางตวเหมอนกนได ประการทสาม ตวบงชการศกษาควรมคณสมบตตามคณสมบตของการวด คอมความตรง ความเทยง ความเปนปรนย และใชปฏบตไดจรง คณสมบตขอนมความสำาคญมาก และประการสดทาย ตวบงชการศกษาควรมกฎเกณฑการวด (measurement rules) ทมความเปนกลาง มความเปนไป และใหสารสนเทศเชงปรมาณทใชเปรยบเทยบกนไดไมวาจะเปนการเปรยบเทยบระหวางจงหวดระหวางเขตในประเทศใดประเทศหนง หรอการเปรยบเทยบระหวางประเทศ

ขนตอนท 6 การจดเขาบรหารและการนำาเสนอรายงาน (Contextualization and Presentation)

ขนตอนนเปนขนตอนหนงในการพฒนาตวบงชการศกษาทมความสำาคญมากเพราะเปนการสอสาร (communication) ระหวางนกวจยทเปนผพฒนากบผใชตวบงชการศกษา หลงจากทไดสรางและตรวจสอบคณภาพของตวบงชการศกษาแลว นกวจยตองวเคราะหขอมลใหไดคาของ ตวบงชการศกษาทเหมาะสมกบบรบท (context) โดยอาจวเคราะหตความแยกตามระดบเขตการศกษา จงหวด อำาเภอ โรงเรยน หรอแยกตามประเภทของบคลากร หรออาจจะวเคราะหตความในระดบมหาภาค แลวจงรายงานคาของตวบงชการศกษา ใหผบรโภค/ผบรหาร/นกวางแผน/นกวจย ตลอดจนนกการศกษาทวไปไดทราบและใชประโยชนจากตวบงชการศกษาไดอยางถกตองตอไป

นอกจากน ยงมรปแบบของตวบงชทนาสนใจ ทเกยวของกบการนำาไปใชในการดำาเนนงานของตวบงชการศกษา คอ

ตวบงชการดำาเนนงาน ซงนงลกษณ วรชชย (2545) ไดนำาเสนอไวดงน

1) ตวบงชการดำาเนนงาน หมายถง ขอมลเชงประจกษหรอคาทางสถตทเปรยบเสมอนเปนเครองมอวดหรอตวชบอกถงกระบวนการดำาเนนงานและผลการปฏบตงานของหนวยงาน วาเปนไปตามภารกจและวตถประสงคทตงไวมากนอยเพยงไร เปนการใหขอมลสำาหรบผบรหารเพอประสทธภาพในกระบวนการตดสนใจ และการคาดการณเพอการวางแผนในอนาคต

2)บทบาทของตวบงชการดำาเนนงาน มบทบาททสำาคญตอการนำาไปใชงาน 5 ประการ ดงน (Spee and Bormans, 1992,; Veld and Spee, 1990 and Sizer et al., 1992 อางถง McDaniel, 1996) คอ 1) การตดตามภารกจ (Monitoring) เพอใชประกอบการตดสนใจภายในองคกร 2) การประเมนผล (Evaluation) การดำาเนนงานวาบรรลวตถประสงคทตงไวมากนอยเพยงใด 3) การเปนบทสนทนา (Dialogue) ททรงคณคาในการตดตอสอสารใหเปนไปอยางมความหมาย แสดงใหเหนถงการดำาเนนภารกจขององคกรทเปนอย 4) การเปนเหตผล (Rationaliza-tion) ทมบทบาทตอกระบวนการวางแผนขององคกร และ5) การจดสรรทรพยากร (Resource Allocation) ใหเปนไปอยางมระบบ มเหตผล

จากบทบาททกลาวมา จะเหนไดวาตวบงชการดำาเนนงาน มความแตกตางจากตวบงชธรรมดาโดยทวไป โดยเฉพาะอยางยงความแตกตางในคณลกษณะตอไปน

(1)ความสามารถกำาหนดจดอางองทชดเจน (Point of Reference) จดอางองในทน เปรยบเสมอนเปนเกณฑ หรอบรรทดฐานสำาหรบการประเมนบรบท และตดสนคณคาของการปฏบตการ (Borden and Bottrill, 1994) ซง Davies

(1993) แบงแหลงของจดอางองสำาหรบตวบงชการดำาเนนงานทเปนไปไดไว 4 ประการ คอ 1) คแขงเฉพาะกจ (specific competitors) 2) ความคดทางทฤษฎหรอบรรทดฐาน (theoretical ideal or norms) 3) เปาหมายของรฐ (stated goals) และ 4) การดำาเนนงานในอดตทผานมา (past performance)

(2)มลกษณะเชงสมพนธ (Relativity) ตวบงชการดำาเนนงานไมมคาทแนนอนตายตว ขนอยกบการเปลยนแปลงของเวลาและบรบท เปนสำาคญ (Borden and Bottrill, 1994)

(3)ความสามารถในการยอขอมล (Data Reduction) ตวบงชการดำาเนนงานถกจดใหอยในรปแบบทงายตอการนำาไปใชประโยชน ดวยการลดความซำาซอนของขอมล เปนการจดขอมลอยางสรป (Laurillard, 1980; Frackman, 1987 อางถงใน Borden and Bottrill, 1994) ทำาใหองคกรสามารถนำาไปใชตดตาม ทบทวน และตดสนใจตอการดำาเนนงานขององคกรได

(4)ความหลากหลายของระดบการวเคราะห (Multi - Level of Analysis) ตวบงชการดำาเนนงานสามารถนำาไปใชไดกบทกระดบไมวาจะเปน องคกรระดบประเทศหรอในหนวยงานยอย

3)คณสมบตทดของตวบงชการดำาเนนงาน ตวบงชการดำาเนนงานทจะใหสารสนเทศทดนน

ควรมาจากเกณฑการคดเลอกตวบงชทเหมาะสม คอ ความเปนกลางของตวบงช (Neutrality) การสะทอนภาพทสมดล (Balanced perspectives) ความเปนวตถวสยของตวบงช (Objectivity) ความไวตอความแตกตางของตวบงช (Sensitivity) คาของตวบงชทไดควรมความหมาย หรอตความไดอยางสะดวก

(Meaningfulness & Interpretability) ความถกตองในเนอหาของตวบงชทนำามาใชในการประเมนผลการปฏบตงาน (Content Validity) ความเหมาะสมทางเทคนค และความถกตองในการสรางตวบงช (Technical Adequacy and Construct Validity) ความมมาตรฐานทเหมาะสมในการเปรยบเทยบ (Appropriate Standard for Comparison) ความมอำานาจตอรองทางนโยบาย (Policy Leverage) ความสอดคลองตอการดำาเนนภารกจขององคกร (Relevance to institutional mission statements) และความสามารถในการแสดงขอมลชวงเวลา (Time Series) (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2539) จากคณสมบตทดของตวบงชการดำาเนนงานเหลาน เราสามารถนำามาประยกตใชประโยชนในการจดการศกษาได คอ

(1)ใชเปนขอมลสนบสนนการวางแผนของรฐบาล และหนวยงานงบประมาณ เพอจดลำาดบการจดสรรงบประมาณ การขยายโอกาสทางการศกษา และคณภาพการศกษา

(2)ใชเปนแนวทางในการจดสรรทรพยากรทเหมาะสม เพอนำามาแกปญหาทางการศกษา โดยเปนเครองมอในการตรวจสอบคณภาพ ประสทธภาพของการดำาเนนงานภายในองคกรในดานตางๆ เพอการพจารณาใหการสนบสนนองคกรนนๆ ไดอยางถกตอง

(3)ชวยลดความซำาซอนในเรองตางๆ ดวยการนำามาสรปเปนเงอนไขทมความชดเจน มเกณฑหรอระดบการวดทแนนอนทจะทำาใหการดำาเนนงานบรรลเปาหมายตามวตถประสงค

(4)ชวยสะทอนใหเหนภาพของการเปลยนแปลงทมผลกระทบจากภายนอกทงในสวนทเปนปญหาทางเศรษฐกจและสงคม รวมทงประสทธภาพในการตดตามการจดการศกษาวาสามารถดำาเนนการเพอแกไขปญหาตางๆ เหลานอยางไร

4) รปแบบการนำาตวบงชการดำาเนนงานมาใช เรมจากวงการศกษาของตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา องกฤษไดมการพฒนาตวบงชการดำาเนนงาน มาตงแตตนป 1970 เนองจากการเผชญกบปญหาการถกตดทอนงบประมาณดานการศกษา เปนเหตใหตองมการรดเขมขด ประหยดคาใชจาย และตองเพมมาตรการตรวจสอบการทำางานของสถาบนการศกษา เพอใหสามารถจดสรรงบประมาณทถกจำากดลงใหแกสถาบนตางๆ ไดอยางมประสทธภาพและคมคาสงสด จงทำาใหเกดแนวคดทจะเพม ภาระรบผดชอบ “ หรอ ความสามารถตรวจสอบได (accountability)” ของสถาบนการศกษา ดวยการผลกดนใหมการพฒนาตวบงชการดำาเนนงานอยางจรงจง จนเปนทแพรหลายมาถงปจจบน (อมรวชช นาครทรรพ, 2539) โดยพบวา ม 3 รปแบบใหญๆ ดงน

(1) รปแบบ input/Process/Output-Outcome Model เปนรปแบบทนยมใชกนมากทสดในการตรวจสอบการดำาเนนงานทางการศกษาโดยเฉพาะในสหรฐอเมรกา แนวเหตผลของรปแบบน คอ กระบวนการผลต, ผลผลตเบองตนทถกวดเปน มลคาเพม “ (Value added)” โดยมตวบงชอย 3 ประเภท ทใชมากทสด ไดแก 1) จำานวน คณสมบตและระดบความสามารถของนกศกษาทเขาศกษา 2) คาใชจายตอหวนกศกษา ระดบการศกษาและภมหลง, รปแบบของโครงสรางการผลต เชน การออกแบบหลกสตร โครงสรางทเปนอยของสถาบน เชน ขนาดหองเรยน จำานวนอาจารย และพฤตกรรมนกศกษา เชน การคงอย สาขาวชาเลอก 3) จำานวน คณลกษณะและระดบความสามารถของนกศกษา เปนความแตกตางและคณคาของนกศกษาทรบเขามา (Ewell and Jones, 1994) โดยมความแตกตางระหวาง Input/Process/Output Indicators ดงน

ก.Input Indicators เปนตวบงชเกยวกบทรพยากรและมกใหคาในเชงปรมาณ (เชน เงน อาคาร/สถานท และอปกรณตางๆ) รวมถงบคคลทเขามาอยในองคกรนนดวย

ข.Process Indicators เปนตวบงชทเกยวของกบการใชทรพยากร หรอประโยชนจากปจจยนำาเขาและการปฏบตการขององคกร เปนวถทางการบรการและตองการวดในเชงคณภาพ

ค.Output Indicators เปนตวบงชเกยวกบผลสมฤทธขององคกร เปนผลทเกดขนทนท และมกใหคาในเชงปรมาณ ซงตางจาก Outcome ตรงทมขอบเขตทยาวและนานกวา ใหผลกระทบเชงคณภาพมากกวาดวย

(2) รปแบบ Quality Definition Model เปนรปแบบท Ewell and Jones (1994) ไดเสนอตวบงชการดำาเนนงานตามรปแบบคำานยามคณภาพ ในลกษณะดงตอไปน

ก.ชอเสยง หรอการจดอนดบองคกร (transcendent) โดยใหความสำาคญกบองคกรทไดรบความสำาเรจทางการศกษาสงสด ตามนยามน กลาวถง คณภาพทเนนทรพยากรมากกวาการดำาเนนงาน

ข.ความสมพนธระหวาง Input และ Output (cost/benefit quality) ตวบงช คำานยามนตองการเปรยบเทยบผลของการนำา Input เขาสระบบกบการออกนอกระบบในลกษณะของ Output โดยมงทจะใหคาของการวดคณภาพและประสทธภาพในการดำาเนนการ

ค.ความสอดคลองกบมาตรฐานของรฐ (process quality) ตวบงชตามนยามน เนนคณภาพของ

กระบวนการ เปนตวบงชทตองผานกระบวนการรบรองวทยฐานะขององคกร

ง.คณสมบตของผสำาเรจการศกษาทวดได (product quality) ตวบงชตามนยามนเปนตวบงชทมงวดสมรรถภาพทางการศกษาโดยทวไป

จ.ความพอใจของนายจาง (user - based quality) เปนการพฒนาตวบงชเพอประเมนคณภาพโดยดจากความพงพอใจของผบรโภคผลผลตทางการศกษา เปนสำาคญ

(3) รปแบบ Comprehensive Indicator System Model ตวบงชจาก รปแบบนจดทำาเพอตดตามการดำาเนนงานทางการศกษา ทเนนการใหไดมาซงขอมลทเปนสารสนเทศสำาคญๆ ตามความตองการของทกฝายทเกยวของ โดยใหความสำาคญกบขอมลทมคณภาพสง สามารถวเคราะหประเดน และนำาไปใชประกอบการตดสนใจหรอจดทำานโยบายได ทงใหความสำาคญกบคณคาและเปาหมายของระบบการศกษาของชาตเปนหลก และมงเนนตวบงชทใหสารสนเทศเพอการเปรยบเทยบระหวางองคกรได จากรปแบบของการประยกตใชตวบงชการดำาเนนงาน ในการจดการศกษาดงกลาวมาแลวจะพบวาในวงการศกษาของไทยนยมใชรปแบบ input / Process / Output Model เนองจากสอดคลองกบบรบทของการจดการศกษาของไทย เพราะเปนรปแบบทสำาคญตอการดำาเนนงานในระยะแรก และมระบบการดำาเนนงานชดเจนกวารปแบบอนๆ เพราะระบบนจะพจารณาวาปจจยนำาเขา (Input) กระบวนการ (Process) และปจจยผลผลต (Output) คออะไร เชน ปจจยนำาเขา ไดแก ทรพยากรคน ทรพยากรเงน สภาพแวดลอม ปจจยเกอหนน เปนตน กระบวนการไดแก กระบวนการบรหารจดการ กระบวนการเรยนการสอน กระบวนการวจย กระบวนการใหบรการทางวชาการ เปนตน ปจจยผลผลต ไดแก ปรมาณและคณภาพของผ

จบการศกษา ศรทธาของประชาชน เปนตน (อทมพร จามรมาน, 2541)

สรปไดวา การนำาเสนอขอมลในดานหลกการ แนวคด และทฤษฎ จากเอกสารและงานวจยทเกยวของกบตวบงช สามารถนำาเอาหลกการสราง และพฒนาตวบงชมาใชในการวจยในครงนไดเปนอยางด เรมตงแตความหมายของตวบงช ทำาใหผวจยสรปประเดนของคำาวา "ตวบงช" ไดชดเจน รวมถงการเนนทลกษณะ ประเภท คณสมบต และเกณฑของตวบงชทด ทำาใหไดแนวทางในการพฒนาตวบงชทเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงไดถกตอง เหมาะสม และทเปนประโยชนสงสดในการวจยครงนคอ กระบวนการสรางและพฒนาตวบงชทถกตอง รวมถงวธการเลอกและลดตวบงช ซงทำาใหงานวจยในครงนเปนงานวจยทมความชดเจน และตรงประเดนของการพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงยงขน

1.7 เอกสารงานวจยทเกยวของกบการสรางและพฒนาตวบงช งานวจยทเกยวกบการสรางและพฒนาตวบงช มผทำาการศกษาเพอสรางและพฒนาตวบงช ดวยวธการตาง ๆ ทงในประเทศและตางประเทศ ดงน

1.7.1 งานวจยในประเทศกฤศวรรณ โอปนพนธ (2536) ทำาการวจยเรอง

การพฒนาดชนรวมคณลกษณะของนสตใหมระดบปรญญาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยมวตถประสงคการวจยเพอพฒนาดชนรวมชวดคณลกษณะนสตใหม ระดบปรญญาตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทำาการพฒนาตวชวด (ดชน) ดวยวธการวเคราะหองคประกอบ สกดองคประกอบดวยวธภาพพจน และหมนแกนตวประกอบแบบออโธโกนอล ดวยวธแวรแมกซ ผลการวจยพบวา

ดชนรวมลกษณะของนสต ประกอบดวย 1) ลกษณะของนสตเนนกจกรรม 2) ลกษณะของนสตเนนกฬา 3) ลกษณะของนสตเนนศลปะ 4) ลกษณะของนสตเนนวชาการ 5) ลกษณะของนสตเนนสงคม 6) ลกษณะของนสตทไมผกพนกบสาขาวชาชพทเรยน

อไรพรรณ เจนวาณชยานนท (2537) ทำาการวจยเรอง การพฒนาดชนสความเปนเลศทางวชาการของคณะพยาบาลศาสตร สถาบนอดมศกษาเอกชน มวตถประสงคการวจยเพอพฒนาดชนโดยการวเคราะหเอกสาร สมภาษณคณบด 7 แหง นำาขอมลทไดมาพฒนาดชนโดยใชวธการวจยเชงอนาคต (EDFR) การทำากงลออนาคต วเคราะหผลสบเนองและผลกระทบ นำาขอมลมาวาดภาพอนาคตของดชน ประเมนดชนทพฒนาขนโดยใชรปแบบองผทรงคณวฒ คณลกษณะของความเปนเลศทางวชาการ ประกอบดวย ดานคณลกษณะของปจจยเบองตน ไดแก ปรชญา เปาหมายของสถาบน คณลกษณะของนกศกษาใหม คณลกษณะของอาจารยประจำา คณลกษณะของผบรหาร สถานภาพการเงน งบประมาณ ทรพยากรสนบสนนวชาการและคณลกษณะของแหลงฝกภาคปฏบต ดานคณลกษณะของกระบวนการ ไดแก คณลกษณะของหลกสตร การเรยนการสอน การประเมนผลสมฤทธ หารบรหาร การพฒนาคณาจารย การจดดำาเนนงานใหผลตผลงานวชาการ กจกรรมนกศกษาและการประเมนตนเองของสถาบน ดานคณลกษณะของผลตผล ไดแก สมรรถนะและเจตคตตอวชาชพของบณฑต พฒนาการดานบคลกภาพและทกษะทางสงคมของบณฑตและผลผลตดานวชาการของสถาบน

ลดดา ดานวรยะกล (2537) ไดทำาการวจยเรองการพฒนาดชนรวมของประสทธภาพ การมธยมศกษาตอนตน โดยทำาการพฒนาดชนดวยการวเคราะหองคประกอบ สกดตวประกอบดวยวธเงา (Image) และหมนแกนตวประกอบแบบออโธโกนอ

ลดวยวธแวรแมกซ ผลการวจยพบวา ตวบงชรวมของประสทธภาพการมธยมศกษาตอนตน ประกอบดวย 1) ภาระงานสอน 2) การสะพดและการคงอยของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน ตวบงชรวมของประสทธภาพดานความเสมอภาคทางการศกษา ประกอบดวย สภาพการเปนโรงเรยนในเขตเมอง และการแขงขนการรบนกเรยนเขาใหม ตวบงชรวมของประสทธภาพดานทรพยากรทางการศกษา ประกอบดวย 1) สภาพการไมสำาเรจการศกษา 2) ปจจยสนบสนนสภาพการสอน ตวบงชรวมของประสทธภาพดานความสญเปลาทางการศกษา ประกอบดวย 1) สภาพการไมสำาเรจทางการศกษา 2) สภาพการออกกลางคน

ชลนดา อนทรเจรญ (2538) ไดทำาการวจยเรอง ตวบงชความสำาเรจของหลกสตร ประถมศกษา พทธศกราช 2521 (ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2533) ในโรงเรยนสงกดสำานกงานการประถมศกษาแหงชาต โดยทำาการพฒนาดวยการวเคราะหองคประกอบ สกดตวประกอบดวยวธ Principal Component Analysis และหมนแกนตวประกอบแบบออโธโกนอลดวยวธแวรแมกซ ผลการวจย พบวา ตวบงชความสำาเรจของหลกสตรประถมศกษา ประกอบดวยตวบงชหลก 13 ตวบงช ไดแก กระบวนการสอน ปจจยสนบสนน ความสมพนธกบชมชน ประสทธภาพใน การบรหาร คณลกษณะของผบรหาร การจดบรรยากาศภายในหองเรยนทเออตอการเรยนร คณลกษณะของคร สมฤทธผลของนกเรยน การวดผลและประเมนผล การสนบสนนสงเสรมงานวชาการ นกเรยน ความรและประสบการณของผบรหารและขอมลสารสนเทศ

อาทตยา ดวงมณ (2540) ไดทำาการวจยเรอง การพฒนาตวบงชรวมสำาหรบความเปนเลศทางวชาการของสาขาทางการวจยการศกษาในมหาวทยาลยของรฐ ไดทำาการคดเลอกและ

จดอนดบความเปนเลศทางวชาการของสาขาวชาทางการวจยการศกษาโดยผเชยวชาญ ผลการวจย พบวาตวบงชรวมสำาหรบความเปนเลศทางวชาการของสาขาวชาทางการวจยการศกษาประกอบดวย 6 องคประกอบ 61 ตวบงช ไดแก 1) องคประกอบดานคณภาพอาจารย ประกอบดวย 16 ตวบงช 2) องคประกอบดานการวจย/ผลงานทางวชาการของอาจารย ประกอบดวย 9 ตวบงช 3) องคประกอบดานทรพยากรสนบสนนทางวชาการ ประกอบดวย 8 ตวบงช 4) องคประกอบดานคณภาพนสต ประกอบดวย 12 ตวบงช 5) องคประกอบดานหลกสตร ประกอบดวย 7 ตวบงช 6) องคประกอบดานภาวะผนำาทางวชาการของหวหนาภาควชา ประกอบดวย 9 ตวบงช จำาแนกตวบงชตามระบบการศกษาได ตวบงชดานปจจยนำาเขา 16 ตวบงช ตวบงชดานปจจยกระบวนการ 27 ตวบงช และตวบงชดานปจจยผลผลต 18 ตวบงช

จำาเรญรตน เจอจนทร (2543) ไดทำาการวจยเรอง การพฒนาตวบงชคณภาพดานวชาการของมหาวทยาลยเอกชน มวธการสรางและพฒนาดชนโดยใชเทคนคเดลฟายสมภาษณผทรงคณวฒ 5 คน แลวนำาผลทไดจากการสมภาษณและการสงเคราะหเอกสาร กำาหนดประเดนดชนบงชคณภาพดานวชาการของมหาวทยาลยเอกชนได 194 ดชน นำาดชนทไดไปหาคาความสอดคลองโดยใชแบบสอบถาม ตรวจสอบความเทยงตรงตามเนอหาโดยผเชยวชาญ 5 คน หาความเชอมนโดยวธการตรวจสอบความเทยงตรงภายใน จากการสำารวจดวยกลมตวอยางอาจารยคณะบรหารธรกจ 27 คน จากมหาวทยาลยเอกชน 16 แหง วเคราะหคาความเชอมนดวยคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค ทำาเทคนคเดลฟาย 3 รอบ เพอคดเลอกดชนไดดงน 1) ดชนบงชคณภาพดานปจจยนำาเขา ประกอบดวย ดานนกศกษามดชนบงชคณภาพจำานวน 20 ดชน ดานอาจารยมดชนบงช

คณภาพ จำานวน 27 ดชน ดานหลกสตรมดชนบงชคณภาพ จำานวน 28 ดชน ดานทรพยากรและอปกรณทใชในการสนบสนนการเรยนการสอนมดชนบงชคณภาพ จำานวน 13 ดชน ดานอาคารสถานทมดชนบงชคณภาพ จำานวน 19 ดชน 2) ดชนบงชคณภาพดานกระบวนการผลต ประกอบดวย ดานการเรยนการสอน มดชนคณภาพ จำานวน 20 ดชน ดานการวจยมดชนบงชคณภาพ จำานวน 9 ดชน ดานการรกษามาตรฐานมดชนบงชคณภาพจำานวน 21 ดชน ดานการบรหารจดการและการควบคมคณภาพมดชนบงชคณภาพ จำานวน 13 ดชน 3) ดานบงชคณภาพดานผลผลต ประกอบดวย ดานพทธพสยมดชนบงชคณภาพ จำานวน 5 ดชน ดานจตพสยมดชนบงชคณภาพ จำานวน 13 ดชน ดานทกษะการปฏบตมดชนบงชคณภาพ จำานวน 6 ดชน

เกยรตสดา ศรสข (2545) ไดทำาการวจยเรอง การพฒนาตวบงชในการประเมนคณภาพการจดการศกษาหลกสตรมหาบณฑตทางการศกษา: การประยกตใชวธการวเคราะหแบบจำาลองความสมพนธโครงสรางเชงเสน โดยมวตถประสงค 4 ประการ คอ 1) เพอสรางและพฒนาตวบงชในการประเมนคณภาพการจดการศกษาตามหลกสตรมหาบณฑตทางการศกษา 2) เพอตรวจสอบความเทยงตรง ความเหมาะสมและความเปนไปไดในกระบวนการตรวจวดของตวบงชทพฒนาได 3) เพอศกษาความเหมาะสมของแบบจำาลองการวดในการประเมนคณภาพการจดการศกษาหลกสตรมหาบณฑตทางการศกษากบขอมลเชงประจกษ 4) เพอทดสอบความไมแปรเปลยนของแบบจำาลองการวดในการประเมนคณภาพการจดการศกษาหลกสตรหมาบณฑตทางการศกษาระหวางกลมผสอนกบกลมผทรงคณวฒภายนอก กลมตวอยางแบงเปน 3 กลม กลมท 1 เปนกลมคณบดคณะศกษาศาสตรและผสอนในหลกสตรมหาบณฑตทางการศกษา จำานวน 13 คน กลมท 2

เปนกลมผสอนในหลกสตรมหาบณฑตทางการศกษาจากมหาวทยาลยของรฐทวประเทศ 12 แหง จำานวน 336 คนและผทรงคณวฒภายนอกอกจำานวน 252 คน และกลมท 3 เปนกลมผสอนในหลกสตรมหาบณฑตทางการศกษาจากมหาวทยาลยตางๆ จำานวน 28 คน ทำาการวจยโดยใชแบบสอบถามและวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรม SPSS for windows ในการวเคราะหคณภาพเครองมอ วเคราะหขอมลเบองตนของกลมตวอยาง วเคราะหความเทยงตรงเชงเนอหาของตวบงช วเคราะหความเทยงตรงเชงเนอหาของตวบงช วเคราะหความเทยงตรงเชงโครงสรางของตวบงช วเคราะหความเหมาะสมของตวบงชและวเคราะหความเปนไปไดในกระบวนการตรวจวด และใชโปรแกรม LISREL Version 8.50 ในการวเคราะหความเหมาะสมของแบบจำาลองการวดกบขอมลเชงประจกษ และวเคราะหความไมแปรเปลยนของแบบจำาลองการวดระหวางกลมผสอนกบกลมผทรงคณวฒภายนอก ผลการวจยพบวา สามารถสรางและพฒนาตวบงชทด มความเทยงตรงเชงเนอหา มความเทยงตรงเชงโครงสราง มความเหมาะสมทจะนำาไปใชในการประเมน และมความเปนไปไดในกระบวนการตรวจวดไดจำานวน 9 องคประกอบ 65 ตวบงช คอ องคประกอบทเกยวของกบอาจารย 8 ตวบงช นกศกษา/มหาบณฑต 9 ตวบงช หลกสตร 4 ตวบงช การบรหารหลกสตร 9 ตวบงช กระบวนการเรยนการสอน 8 ตวบงช การวดและประเมนผล 5 ตวบงช ทรพยากรทเออตอการเรยนการสอน 10 ตวบงช งบประมาณ 6 ตวบงช และการวจย 6 ตวบงช

ทวศลป กลนภาดล (2547) ไดทำาการวจยเรอง การพฒนาตวบงชการบรหารกจการทดสำาหรบการเปนมหาวทยาลยราชภฏ โดยดำาเนนการวจยเปน 4 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 ศกษาองคประกอบทเกยวของกบการบรหารกจการทด โดยการวเคราะห

เอกสารและจดทำาการสนทนากลมผเชยวชาญ ขนตอนท 2 การทดสอบความสอดคลองของโมเดล โครงสรางตวบงชการบรหารกจการทดสำาหรบการเปนมหาวทยาลยราชภฏกบขอมลเชงประจกษ โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรม LISREL กลมตวอยางเปนอาจารย ผบรหารและกรรมการสภามหาวทยาลยจำานวนรวม 819 คน ใชวธการสมแบบหลายขนตอน ขนตอนท 3 การตรวจสอบความเทยงตรงเชงเกณฑสมพนธ (Criterion-related Validity) ของตวบงชการบรหารกจการทด โดยการนำาตวบงชมาสรางเปนแบบประเมน และนำาไปสอบถามความคดเหนเชงประเมนจากอาจารย ผบรหารและกรรมการสภามหาวทยาลยของมหาวทยาลยราชภฏ 1 แหง ขนตอนท 4 จดทำาคมอการใชตวบงชการบรหารกจการทดสำาหรบการเปนมหาวทยาลยราชภฏ โดยการนำาตวบงชมาจดทำาเปนเอกสารคมอ ผลการวจยพบวาตวบงชการบรหารกจการทดสำาหรบการเปนมหาวทยาลยราชภฏ ประกอบดวย 5 องคประกอบ 95 ตวบงช คอ ความเปนอสระ 21 ตงบงช เสรภาพทางวชาการ 18 ตวบงช การมสวนรวม 19 ตวบงช ความรบผดชอบตรวจสอบได 16 ตวบงช และความโปรงใสในการบรหารกจการ 19 ตวบงช

สทธธช คนกาญจน (2547) ไดทำาการวจยเรอง การพฒนาตวบงชคณภาพของสถาบนอดมศกษาของรฐ ดวยวธการวจยแบบเดลฟายในขนตนและการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน กลมตวอยางทใชในการวจยประกอบดวยผเชยวชาญดานการอดมศกษาการบรหารการศกษาและผทมสวนเกยวของกบการจดการศกษาระดบอดมศกษา เครองมอทใชในการวจยมจำานวน 5 ชด คอ ชดท 1 แบบสมภาษณกงโครงสรางชนดปลายเปดเกยวกบตวบงชคณภาพของสถาบนอดมศกษาของรฐ ชดท 2 และ 3 เปนแบบสอบถามทใชในการทำาเดลฟาย ชดท 4 และ 5 เปน

แบบสอบถามความคดเหนทมตอองคประกอบและตวบงชคณภาพของสถาบนอดมศกษาเพอตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของตวบงช การวเคราะหขอมลทำาการวเคราะหเนอหาจากการใชแบบสมภาษณ การวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรม SPSS for windows Version 11.5 วเคราะหขอมลพนฐานของกลมตวอยางและขอมลทไดจากการวจยแบบเดลฟาย วเคราะหอำานาจจำาแนกของขอคำาถาม และใชโปรแกรม LISREL Version 8.30 วเคราะหขอมลเกยวกบนำาหนกความสำาคญขององคประกอบและวเคราะหนำาหนกคะแนนความสำาคญของตวบงชแตละองคประกอบดวยวธการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการวเคราะหคาความเทยงตรงแบบตาง ๆ ผลการวจยพบวา ตวบงชคณภาพของสถาบนอดมศกษาของรฐม 7 องคประกอบ 16 ตวบงช คอ องคประกอบดานคณภาพ 3 ตวบงช องคประกอบดานความเสมอภาคในการเขาสสถาบน อดมศกษา 3 ตวบงช องคประกอบดานประสทธภาพการบรหารอดมศกษากลมทหนง 2 ตวบงช องคประกอบดานประสทธภาพการบรหารอดมศกษากลมทสอง 2 ตวบงช องคประกอบดานการผลตบณฑตตามความตองการของสงคม 1 ตวบงช องคประกอบดานความเปนสากล 2 ตวบงชและองคประกอบดานการบรหารจดการศกษารวมกบภาคเอกชนและองคกรปกครองสวนทองถน 3 ตวบงช

สดสวาสด ประไพเพชร (2551) ไดพฒนาตวบงชการบรหารเชงบรณาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดกระทรวงศกษาธการ กลมตวอยางทใชในการวจย คอ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดกระทรวงศกษาธการ จำานวน 395 คน ใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามมาตรสวนประมาณคา 5 ระดบ วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสำาเรจรปในการหาคาสถตพนฐาน การ

วเคราะหองคประกอบเชงยนยนและการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง เพอทดสอบความสอดคลองของรปแบบโครงสรางองคประกอบการบรหารเชงบรณาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดกระทรวงศกษาธการ กบขอมลเชงประจกษ ผลการวจยพบวา ตวแปรทเปนองคประกอบหลกทมอทธพลตอการบรหารเชงบรณาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดกระทรวงศกษาธการ ประกอบดวย 4 องคประกอบหลก ดงน ดานหลกการ ดานองคการ ดานคณลกษณะ และดานพฤตกรรม ซงทง 4 องคประกอบหลกจะตองปฏบตผานตวแปรทเปนองคประกอบยอยทงหมด 14 องคประกอบ และตวบงชการบรหารเชงบรณาการ 87 ตว ประกอบดวย ตวบงช ดานหลกการ 22 ตวบงช ดานองคการ 12 ตวบงช ดานคณลกษณะ 23 ตวบงช และดานพฤตกรรม 30 ตวบงช และ ตวบงชรวมการบรหารเชงบรณาการของผบรหารสถานศกษา สงกดกระทรวงศกษาธการ ประกอบดวยตวบงชทเปนองคประกอบหลกรวม 4 องคประกอบ เรยงลำาดบตามนำาหนกองคประกอบจากมากไปนอยไดดงน ดานพฤตกรรม (.98) ดานคณลกษณะ (.95) ดานองคการ (.94) และดานหลกการ (.86)

Roger (1988) ไดทำาการวจย เรอง องคประกอบความมประสทธภาพการศกษาพยาบาล ผลการวจย พบวา ศกษาองคประกอบความมประสทธภาพการศกษาพยาบาล ประกอบดวย 1) ความสมบรณแบบของสถาบน 2) โครงสรางของสถาบน 3) ความมคณภาพของอาจารย 4) ความเหมาะสมของรายวชาศลปศาสตรและรายวชาวทยาศาสตรทกำาหนดไวในหลกสตร 5) รายวชาทเปนแกนของวชาชพพยาบาลและชวยใหผเรยนมองคความรทางการพยาบาล 6) หองฝกปฏบตการพยาบาล 7) การสอนใหผเรยนนำาความรภาคทฤษฎมาใชในการฝกปฏบตการพยาบาล

วฒนธรรมการเรยนรของนสต/นกศกษาพยาบาล 8) การพฒนาผเรยนใหมความรบผดชอบตอบทบาทวชาชพ

Joseph & Juseph (1997) ไดทำาการวจย เรอง องคประกอบทเปนตวบงชคณภาพการจดการศกษา พบวา มองคประกอบ 7 องคประกอบ เรยงลำาดบความสำาคญจากมากทสด ไดดงน 1) ดานวชาการ มตวบงชคณภาพจำานวน 3 ดชน 2) ดานโอกาสของอาชพม ตวบงชคณภาพจำานวน 2 ดชน 3) ดานโปรแกรมการศกษา มตวบงชคณภาพจำานวน 4 ดชน 4) ดานคาใชจายและเวลา มตวบงชคณภาพจำานวน 3 ดชน 5) ดานลกษณะทางกายภาพ มตวบงชคณภาพจำานวน 3 ดชน 6) ดานทตงของสถาบน มตวบงชคณภาพจำานวน 2 ดชน 7) ดานอนๆ ไดแก อทธพลของครอบครวและกลมเพอน อทธพลคำาพดทมาจากคนทวไป

ผลจากการศกษาเอกสารงานวจยทงหมดขางตน สรปไดวาในกระบวนการสรางและพฒนาตวบงชโดยทวไป ประกอบดวยขนตอนทสำาคญ ดงน

1) การกำาหนดองคประกอบและตวบงช ซงมการปฏบตอย 2 วธ คอ

วธท 1 การพฒนาตวบงชโดยการวจยเชงอนาคต โดยการนำาขอมลทไดมาจดกลมตวแปรและกำาหนดเปนตวบงช ไดแก การใชเทคนคเดลฟายและเทคนค EDFR (Ethnographic Delphi Future Research) ซงเปนวธทใชความคดเหนทสอดคลองของผเชยวชาญ (Expert Consensus) ไดแก งานวจยของ อไรพรรณ เจนวาณชยานนท (2537) อาทตยา ดวงมณ (2540) จำาเรญรตน เจอจนทร (2543) และสทธธช คนกาญจน (2547)

วธท 2 การพฒนาตวบงชโดยวธวเคราะหองคประกอบ (Factor Analysis) โดยการอาศยขอมลเชงประจกษ นำามาวเคราะหแลวจดกลมตวแปร ซงแยกไดดงน

(1)การใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบ เชงสำารวจ (Exploratory Factor Analysis) มวตถประสงคเพอสำารวจและระบองคประกอบรวมทสามารถอธบายความสมพนธระหวางตวแปรสงเกตได โดยสรางเปนตวแปรใหมในรปขององคประกอบรวม ไดแก งานวจยของกฤศวรรณ โอปนพนธ (2537) ลดดา ดานวรยะกล (2537) และชลนดา อนทรเจรญ (2538)

(2)การใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบ เชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) มวตถประสงคเพอตรวจสอบทฤษฎ เพอสำารวจและระบองคประกอบ และเพอเปนเครองมอในการสรางตวแปรใหม ไดแก งานวจยของ อญญวรรณ เมธสถาพร (2544) นงลกษณ วรชชย (2545) เพชรมณ วรยะสบพงศ (2545) เกยรตสดา ศรสข (2545) ทวศลป กลนภาดล (2547) นตยา สำาเรจผล (2547) สรพงศ เออศรพรฤทธ (2547) ผกาวรรณ นนทวชต (2549) วลาวลย มาคม (2549) และสดสวาสด ประไพเพชร (2551)

2) การตรวจสอบคณภาพของตวบงช คณภาพของตวบงช ประกอบดวยเกณฑสำาคญ 3 ประการ คอ

2.1) ความเทยงตรง (validity) ซงประกอบดวย ความตรงเชงเนอหา (content validity) ความตรงเชงเปรยบเทยบ (convergent validity) ความเชอมน (reliability)

2.2) ความเหมาะสมในเชงปฏบต 2.3) การนำาไปใชจรง

3) การคดเลอกองคประกอบและตวบงช มกใชความเหนของผเชยวชาญในการคดเลอก โดยกำาหนดเกณฑในการคดเลอก ไดแก ความตรง ความเหมาะสม และการนำาไปใชไดจรง นอกจากนนอาจใชการคดเลอกจากการตรวจสอบคณภาพดานความตรง และความเชอมนของตวบงชแตละตว โดยการวเคราะหทางสถต เชน จากคาการวเคราะหองคประกอบ เปนตน

นอกจากน การพฒนาตวบงชอาจทำาไดหลายวธ คอ 1) การพฒนาตวบงชโดยใชนยามเชงปฏบต โดยการรวบรวมขอมลเกยวกบตวแปรยอยแลวรวมตวแปรและกำาหนดนำาหนกความสำาคญของตวแปร ผวจยใชวจารณญาณคดเลอกตวแปรจากฐานขอมลทมอยแลว 2) การพฒนา ตวบงชโดยการนยามเชงทฤษฎ โดยการกำาหนดตวแปรยอย วธการรวมตวแปรยอยและกำาหนดนำาหนกตวแปรยอยจากทฤษฎทเกยวของตามความเหนของผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญเปนผตดสน 3) การพฒนาตวบงชโดยใชนยามเชงประจกษ ซงงานวจยใหม ๆ ทพบจะนยมใชวธนมาก โดยวธนใชกำาหนดตวแปรโดยทฤษฎเปนพนฐาน การกำาหนดนำาหนกของตวแปรยอยแตละตวใชขอมลเชงประจกษ

ผลการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการสรางและพฒนาตวบงชทงหมดขางตนนน ไดแสดงใหเหนวา ตวบงชจะเปนมาตรวดทใชวดอตราสวนหรอระดบของผลการปฏบตงานของสถานศกษาหรอตวบคคลวาอยในระดบใดระดบหนง และสามารถแสดงระดบของประสทธภาพการปฏบตงานของหนวยงานหรอตวบคคลไดอกดวย (เพชรมณ วรยะสบพงศ, 2545) รวมทงยงใชเพอตรวจสอบและประมวลผลยอนกลบประสทธภาพนการบรหาร และการจดการศกษาไดเปนอยางดอกดวย (Housel; & Bell, 2001) ซงสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และมการจดตงสำานกงานปฏรปการศกษา องคกรมหาชน

เฉพาะกจและสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา องคกรมหาชน ไดมการพฒนาและจดพมพเอกสารมาตรฐานและตวบงชสำาหรบการประเมนคณภาพองคกรทจดตงใหม และสำาหรบการประกนคณภาพการศกษา ทำาใหการพฒนาตวบงชเปนเรองทรจกและใชกนทวไปในวงการศกษาปจจบน (นงลกษณ วรชชย, 2545)

ดงนน ในการดำาเนนการวจยในครงน ผวจยจงนำาแนวทางและวธการสรางและพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ทไดศกษามาเปนแนวทางในการดำาเนนการ ซงถอวาผบรหารเปนบคคลทเกยวของโดยตรงกบการบรหารสถานศกษาใหเกดประสทธภาพ เพอนำาไปสการพฒนาประเทศในลำาดบตอไป และจากการศกษารปแบบวธการสรางและพฒนาตวบงชแลว ผวจยไดเลอกวธการสรางและพฒนาตวบงชโดยใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนเพอทำาการทดสอบความสอดคลองกลมกลนของความสมพนธเชงโครงสรางกบขอมลเชงประจกษดวยโปรแกรม LISREL (เพชรมณ วรยะสบพงศ, 2545; ทวศลป กลนภาดล, 2547; นตยา สำาเรจผล, 2547; สรพงศ เออศรพรฤทธ, 2547; วลาวลย มาคม, 2549 และสดสวาสด ประไพเพชร, 2551) ซงมขนตอนการดำาเนนการวจยเปน 2 ขนตอนใหญๆ คอ ขนการกำาหนดองคประกอบและตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงโดยการศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของ และสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญแลวนำามาสงเคราะหเปนองคประกอบและตวบงช หลงจากนนไดทำาการตรวจสอบคณภาพของตวบงชดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ดงหลกการ แนวคด และทฤษฎทจะนำาเสนอตอไปน

2. หลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลง

ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลง  เปนทฤษฎของการศกษาภาวะผนำาแนวใหม  หรอเปนกระบวนทศนใหม (New paradigm) ของภาวะผนำา (Bass, 1997) โดยม Burns และ Bass เปนนกวชาการสองทานแรกทไดกลาวถงภาวะผนำาการเปลยนแปลง  โดยแสดงใหเหนวาเปนทฤษฎของการศกษาภาวะผนำาแนวใหม  เนองจากภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนการเปลยนแปลงกระบวนทศน (Paradigm shift) ไปสความเปนผนำาทมวสยทศน (Visionary) และมการกระจายอำานาจหรอเสรมสรางพลงจงใจ (Empowering)  เปนผมคณธรรม (Moral agents)  และกระตนผตามใหมความเปนผนำา  ซงภาวะผนำาลกษณะนกำาลงเปนทตองการอยางยงในโลกทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและสบสนอยางในปจจบนน (Mosley et al., 1996) 

หนงในแนวคดของความเปนผนำาทเปนจดสนใจของงานวจยจำานวนมากตงแตตน ทศวรรษ 1980 เปนตนมากคอ แนวคดของการเปลยนแปลงอนเปนสวนหนงของกระบวนทศน ความเปน“ผนำาใหม ” (Bryman, 1992) Downton (1973 อางถง Northouse, 1997) เปนผใชคำาวา ความเปนผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) เปนคนแรก อยางไรกตาม การเกดแนวคดสำาคญของความเปนผนำาเรมจากงานชนเดนของ Burns (1978) เขาพยายามเชอมโยงบทบาทความเปนผนำากบความเปนผตาม เขาไดเขยนเกยวกบผนำาไววาเปนบคคลทกระตนแรงจงใจของ ผตามเพอทจะบรรลเปาหมายของผนำาและผตาม จากทศนะของ Burns ความเปนผนำาแตกตางจากอำานาจ เพราะวามนแตกตางจากความตองการของผตาม

ในชวงกลางของทศวรรษท 1980 เปนตนมา Bass (1985) ไดขยายและปรบปรงขอเขยนเกยวกบความเปนผนำาการเปลยนแปลงทเปนพนฐานของ Burns โดยการใสใจมากขนตอความตองการของผตามมากกวาความตองการของผนำา เขาเสนอวา ความเปนผนำาการเปลยนแปลงสามารถใชในสถานการณตางๆทผลลพธไมเปนไปในทางบวก นอกจากผลงานของ Bass ยงมแนวทางการวจยอกสองแนวทางทจะชวยใหเขาใจเรองธรรมชาตของความเปนผนำาการเปลยนแปลง คอ ผลงานวจยของ Bennis & Nanus (1985) ทระบถงยทธวธทวไป (common strategies) ทผนำาใชในองคการทมการเปลยนแปลง และผลงานของ Tichy & DeVanna (1986, 1990) ซงสนใจวธการเปลยนแปลงองคการ เขาตองการคนหาวา ผนำาทำางานอยางไรภายใตสภาพการณททาทาย จากการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทางดานเทคโนโลย การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม การแขงขนทเพมขน และความเปนอสระทเพมขนกบเศรษฐกจของประเทศอนๆ เขาเสนอแนะวา ผนำาจะจดการการเปลยนแปลงในองคการดวยกระบวนการปฏบต

การศกษาหลกการ แนวคด และทฤษฎเพอนำาไปสการกำาหนดองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงทจะนำาเสนอตอไปน ผวจยไดศกษา เอกสารและงานวจยทเกยวของ ตามลำาดบ ดงน

2.1 ความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลงภาวะผนำาการเปลยนแปลง (Transfomational

Leaderhip) มชอเรยกเปนภาษาไทยทพบโดยทวไป เชน ภาวะผนำาแหงการเปลยนแปลง (วโรจน สารรตนะ, 2548) ภาวะผนำาแบบเปลยนสภาพ (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2544) ภาวะผนำาการปฏรป (รงสรรค ประเสรฐศร, 2544) ภาวะผนำาแบบปรวรรต (รชน

วเสสงข, 2537) และภาวะผนำาการเปลยนแปลง (ประเสรฐ สมพงษธรรม, 2538; รตตกรณ จงวศาล, 2543) สำาหรบในงานวจยน ใชคำาวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง จากการศกษาคนความผใหความหมายของ ภาวะ“ ผนำาการเปลยนแปลง ไว” หลายทศนะ ดงน

Burns (1978) ไดใหทศนะเกยวกบนยามของภาวะผนำาวา หมายถง การทผนำาทำาใหผตามสามารถบรรลจดมงหมายทแสดงออกถงคานยม แรงจงใจ ความตองการ ความจำาเปน และความคาดหวงทงของผนำาและของผตาม โดยภาวะผนำาเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอำานาจ ระดบแรงจงใจ และทกษะเพอไปสจดมงหมายรวมกน ซงเกดได 3 ลกษณะ คอ ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน (transactional leadership) ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) และภาวะผนำาแบบจรยธรรม (moral leadership) โดยไดใหทศนะเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงไววา ผนำาจะตระหนกถงความตองการและแรงจงใจของผตาม ผนำาและผตามมปฏสมพนธกนในลกษณะยกระดบความตองการซงกนและกน กอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย คอ เปลยนผตามไปเปนผนำาการเปลยนแปลง และเปลยนผนำาการเปลยนแปลงไปเปนผนำาแบบจรยธรรม กลาวคอ ผนำาการเปลยนแปลงจะตระหนกถงความตองการของผตาม และจะกระตน ผตามใหเกดความสำานก (consclous) และยกระดบความตองการของ ผตามใหสงขนตามลำาดบขนความตองการของมาสโลว และทำาใหผตามเกดจตสำานกของอดมการณและยดถอคานยมเชงจรยธรรม เชน อสรภาพ ความยตธรรม ความเสมอภาค สนตภาพ และสทธมนษยชน

Bass (1985) กลาววา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง หมายถง ผนำาจะเปนผกระตนใหผตามมความตองการทสงขน ทำาใหตระหนกถงความตองการ สำานกในความสำาคญคณคาของจดมง

หมายและวาทจะทำาใหบรรลจดมงหมาย ใหคำานงถงประโยชนของทม องคการ นโยบายมากกวาผลประโยชนสวนตน และยกระดบความตองการใหสงขน ซงเขาเหนวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนมากวาคำาเพยงคำาเดยวทเรยกวา บารม (charisma) แตยงมสวนประกอบทสำาคญอกสามสวนคอ การกระตนทางปญญา (intellectual stimulation) การคำานงถงความเปนปจเจกบคคล (individualized consideration) และการสรางแรงบนดาลใจ (inspirational motivation) นอกจากน ยงใหทศนะเพมเตมวา ผนำามกจงใจผตามโดยใชอารมณทรนแรงและไมคำานงถงผลกระทบทจะเกดกบผตาม นกวจยคนอนๆ ไดนยามความเปนผนำาการเปลยนแปลงนวาเปนการใหความสำาคญกบจดประสงครวมกน (common purpose) ของกลมมากกวาความตองการของปจเจกบคคล (Coleman & La Roque, 1990; Leithwood, 1992; Leithwood & Jantzi, 1990; Leithwood & Steinback, 1991; Sergiovanni, 1989,1990)

Bass & Avolio (1994) กลาวถง ภาวะผนำาการเปลยนแปลงวาสามารถเหนไดจากผนำาทมลกษณะดงนคอ มการกระตนใหเกดความสนใจระหวางผรวมงานและผอนใหมองงานของพวกเขาในแงมมใหมๆ ทำาใหเกดการตระหนกรในเรองภารกจ (Mission) และวสยทศน(Vision) ของทมและขององคการ มการพฒนาความสามารถของผรวมงาน และผตามไปสระดบความสามารถทสงขน มศกยภาพมากขน ชกนำาใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาเองไปสสงทจะทำาใหกลมไดประโยชน ผนำาการเปลยนแปลงจะชกนำาผตามใหทำามากกวาทพวกเขาตงใจตงแตตน และบอยครงมากกวาทพวกเขาคดวามนจะเปนไปได ผนำาจะมการทาทายความคาดหวงและมกจะนำาไปสการบรรลถงผลงานทสงขน

Northouse (1997) ใหทศนะวา ความเปนผนำาการเปลยนแปลง เปนแนวคดทสามารถใชในการบรรยายความเปนผนำาอยางกวางขวาง ในการมอทธพลตอผตามในระดบตวตอตว ตอองคการทงหมด และตอวฒนธรรมทงหมด ผนำาการเปลยนแปลงจะมบทบาทสำาคญมากในการมสวนรวมการเปลยนแปลง ดงนน ผตามและผนำาไมสามารถแยกจากกนไดในกระบวนการในการเปลยนแปลง Howell & Avolio (1992) & Shanis et al. (1993) เสนอแนะวาความเปนผนำาการเปลยนแปลงเกยวกบความพยายามของผนำาทจะทำาใหบคคลตางๆ มมาตรฐานของจรยธรรมดานความรบผดชอบสงขน รวมทงการจงใจผตามใหถายทอดความสนใจในตนเองตอความดของหมคณะ องคการ หรอชมชน

Weber, House, และ Bass (อางถงใน Northouse, 1997) เนนวา ความเปนผนำาการเปลยนแปลงเกยวของกบพฤตกรรมผนำา เชน วธทผนำาปฏบตตนตอผตาม ผนำาการเปลยนแปลงมกจะมบทบาทโดยตรงในการกอใหเกดการเปลยนแปลง การสรางวสยทศน และการสรางแนวทางใหม ๆ Patterson (1997) สรปวา ผนำาการเปลยนแปลงจะเปนผนำาทมทตองชวยใหคนอนเหนความจำาเปนทจะตองเปลยนแปลง การเปลยนแปลงจะทำาใหเกดความขดแยง ผนำาตองสรางสงแวดลอมทปลอดภยและพรอมรบความขดแยงในทางสรางสรรคการเปลยนแปลงองคการจะเกยวของกบการเปลยนแปลงทกอยางในองคการ

ผนำาการเปลยนแปลงจะทำาใหผตามทำางานจนลมผลประโยชนสวนตว ผนำาจะมบารม (charisma) รจกกระตนผตามไดอยางชาญฉลาด (intellectually stimulating) และเหนอกเหนใจคนทกคน (individually consideration) ผนำาการเปลยนแปลงจะเปนตนแบบบทบาทสำาหรบผตาม จะเปนทรก ทเคารพ

นบถอ และเปนทไวใจ และยงไดรบความคาดหวงจากผตามวามคณสมบตพเศษ มความอดทนเปนเลศ และมความแนวแนเดดเดยว (Bass, 1996) นอกจากนน Bass et al. (อางถงใน Bartol et al., 1998) ยงชใหเหนถงความแตกตางระหวางผนำาแหงการจดการ (transactional leader) กบผนำาการเปลยนแปลง (transformational leader) วา ในกรณแรกนน หมายถง ผนำาทจงใจใหมการปฏบตงานในระดบทคาดหวง โดยใหตระหนกถงความรบผดชอบในงาน ความชดเจนในจดมงหมายของงาน ความมนใจในการปฏบตงานใหบรรลจดหมายทตองการ ใหเขาใจเชอมโยงระหวางความตองการและรางวลทจะไดรบการตอบสนองกบการทำางานใหบรรลผลสำาเรจ ในกรณทสอง หมายถง ผนำาทจงใจใหมการปฏบตงานเกนกวาความคาดหวงตามปกต มงไปทภารกจงานอยางกวางๆ ดวยความสนใจทเกดขนภายในตน มงการบรรลความตองการในระดบสง เชน ความสำาเรจของงาน มากกวาความตองการในระดบตำา เชน ความปลอดภยหรอความมนคง และทำาใหพวกเขามความมนใจทจะใชความสามารถปฏบตงานใหบรรลผลสำาเรจในภารกจทเกนปกตนน ความเปนผนำาการเปลยนแปลงนไมไดมาแทนทความเปนผนำาแหงการจดการ แตจะชวยเสรมหรอกอใหเกดผลทเพมขน (add-on effect) จากความเปนผนำาแหงการจดการ กลาวอกนยหนง การทผนำาการเปลยนแปลงจะประสบผลสำาเรจไดจำาเปนตองอาศยการเปนผนำาแหงการจดการเปนพนฐานดวย

           Mushinsky (1997) ใหทศนะวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง เปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต  และพฤตกรรมของสมาชกในองคการ  สรางความผกพนของสมาชกตอการเปลยนแปลงวตถประสงค และกลยทธทสำาคญขององคการ  และภาวะผนำาการเปลยนแปลงนยงเกยวของกบอทธพลของผนำาทมตอผตามแตอทธพลนนเปนการใหอำานาจแกผ

ตามใหกลบกลายมาเปนผนำา และเปนผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการของการเปลยนแปลงองคการ  ดงนนภาวะผนำาการเปลยนแปลงจงไดรบการมองวาเปนกระบวนการทเปนองครวม  และเกยวของกบการดำาเนนการของผนำาในระดบตางๆในหนวยยอยขององคการ ซงสอดคลองกน Dessler (1998) ทใหทศนะเกยวกบนยามภาวะผนำาการเปลยนแปลงวา เปนกระบวนการใชอทธพลตอการเปลยนแปลงทสำาคญในเรองทศนคต และขอสมมตฐานของสมาชกขององคการและตอการเปลยนแปลงทสำาคญในเรองทศนคต และขอสมมตฐานของสมาชกขององคการ และตอการสรางความผกพนสำาหรบพนธกจ วตถประสงค และกลยทธขององคการ

Bass (1999) กลาวถงภาวะผนำาการเปลยนแปลงวา เปนผนำาททำาใหผตามอยเหนอกวาความสนใจในตนเอง ผานทางการมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma) การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญา หรอการคำานงถงความเปนปจเจกบคคล ผนำาจะยกระดบวฒภาวะและอดมการณของผตามทเกยวกบผลสมฤทธ (Achievement) การบรรลสจการแหงตน (Self-actualization) ความเจรญรงเรองของสงคม องคการ และผอน นอกจากนนภาวะผนำาการเปลยนแปลงมแนวโนมทจะชวยกระตนความหมายของงานในชวตของผตามใหสงขน อาจจะชนำาหรอเขาไปมสวนรวมในการพฒนาความตองการทางศลธรรมใหสงขนดวย

Lunenburge & Onstein (2000) ไดนยามภาวะผนำาการเปลยนแปลงไววา เปนพฤตกรรมของผนำาทกระตนจงใจผใตบงคบบญชาใหกระทำามากกวาทไดตงความคาดหวงไว สอดคลองกบแนวคดของ Rost (cited in Razik & Swanson, 2001) ทใหทศนะไววา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง คอ ความสามารถของผนำาท

จะปรบปรงและยกระดบแรงจงใจและเปาประสงคของ ผตามใหบรรลผลสำาเรจของการเปลยนแปลงอยางมนยสำาคญ

นอกจากน ในทศนะของนกวชาการไทยไดมผใหทศนะไวสอดคลองกน เชน สมาล ขนจนด (2541) ใหความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลงวา หมายถง กระบวนการทจะนำาตองการเพมระดบความพยายามของผตาม เพอใหปฏบตงานตามความคาดหวงโดยผนำาทำาใหผตามมความรสกไววางใจ ยนด จงรกภกค และนบถอผนำา ทำาใหผตามกลายเปนผทมศกยภาพเปนนกพฒนาเปนผเสรมแรงไดดวยตนเอง ควบคมตนเองได โดยผนำาการเปลยนแปลงจะใชวธการใด วธการหนงทสอดคลองกน คอ ยกระดบความรสก ความสำานกของผตาม โดยใหเหนความสำาคญ และคณคาของผลลพธทตองการ และวธการทจะบรรลผลตามผลลพธทตองการนนทำาใหผตามไมคำานงถงประโยชนสวนตน แตอทศงานเพอทมงานองคการและนโยบาย โดยการกระตนระดบความตองการของผตามใหสงขนตามระดบความตองการของมาสโลว วลภา อสระธานนท (2545) ทใหทศนะของภาวะผนำาการเปลยนแปลงไววา เปนกระบวนการทผนำามวสยทศน สามารถเสรมสรางอำานาจ สรางการยดมนผกพนตอเปาหมายองคกรและจงใจผตามใหปฏบตงานบรรลผลสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนดไว โดยคำานงถงประโยชนขององคการมากกวาผลประโยชนสวนตน และสอดคลองกบ โสภณ ภเกาลวน (2551) ทไดนยามภาวะผนำาการเปลยนแปลงวา เปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต และสมมตฐานของสมาชกในองคการ สรางความผกพนในการเปลยนแปลง วตถประสงค และกลยทธทสำาคญ ภาวะผนำาการเปลยนแปลงเกยวของกบอทธพลของผนำาทมตอผตาม แตอทธพลนนเปนการใหอำานาจแกผตามใหกลบกลายมาเปนผนำา และผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการของการเปลยนแปลงองคการ ดงนน ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจงไดรบการมองวาเปนก

ระบวนการทเปนองครวม และเกยวของกบการดำาเนนการของผนำาในระดบตางๆในหนวยงานยอยขององคกร

รตตกรณ จงวศาล (2543) กลาววาภาวะผนำาการเปลยนแปลง หมายถง พฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการหรอการทำางาน  เปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานหรอผตาม  โดยการเปลยนสภาพหรอเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานหรอผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง  พฒนาความสามารถของผรวมงานหรอผตามไปสระดบทสงขนและมศกยภาพมากขน  ทำาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลม  จงใจใหผรวมงานหรอ ผตามมองไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลม หรอสงคม  ซงสอดคลองกบแนวคดของ ฐตพงษ คลายใยทอง (2547) สรปความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลงจากแนวคดของนกทฤษฎ นกวจย และนกการศกษาไววา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) หมายถง พฤตกรรมของผนำาและกระบวนการซงผนำาและผตามตางยกระดบซงกนและกนในดานศลธรรมและแรงจงใจใหสงขน โดยผนำาจะกระตนจงใจผตามใหกระทำามากกวาทคาดหวงไว สรางความผกพนตอจดประสงคขององคการ โดยผนำาใหผตามดำาเนนงานใหประสบผลสำาเรจตามวสยทศน พนธกจ เปาประสงค กลยทธขององคการ และคณลกษณะทเปนตวแบบ หรอแบบอยางในการปฏบตแกผตาม ทจะเพมพลงอำานาจและใหความสนบสนนชวยเหลอแกผตาม และ ภรมย ถนภาวร (2550) ทสรปความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลงไววา หมายถง พฤตกรรมหรอความสามารถในการบรหารของผบรหารทจะนำาพาใหผรวมงานมความสามารถในการปฏบตหนาทอยางเตมความสามารถมากกวาทตงไวแตตน สงผลใหองคการไดรบการพฒนาอยตลอดเวลา ทนการเปลยนแปลงของสงคม ประเทศและโลก

ในขณะท วโรจน สารรตนะ (2548) ใหทศนะเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงวา เปนทฤษฎทอธบายถงสงทผนำาทำาแลวประสบความสำาเรจ หรอทำาแลวกอใหเกดการเปลยนแปลงในสงใหมๆ มากกวาทจะมงอธบายถงการใชคณลกษณะของผนำาเพอใหเกด ความศรทธาและมปฏกรยาจากผตาม เพราะลกษณะสำาคญของภาวะผนำาแหงการเปลยนแปลงน คอ การมงใหมการเปลยนแปลงจากสภาพเดมทเปนอย (change oriented) โดยกระตนใหผตามไดตระหนกถงโอกาสหรอปญหาและการรวมกำาหนดวสยทศนใหเกดสงใหมๆ ในองคการ

นอกจากนจาการศกษาทมผนำาการเปลยนแปลงในโรงเรยนประถมศกษา: การศกษาเพอสรางทฤษฎฐานราก ของกญญา โพธวฒน (2548) ไดใหทศนะในเรองนไววา ในความหมายโดยทวไป ความเปนผนำา หรอ “ ” leadership เปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอพฤตกรรมของคนอน มจดมงหมายเพอใหการปฏบตงานบรรลจดหมายขององคการ (Howell, & Costley, 2001; เสนาะ ตเยาว, 2543; วโรจน สารรตนะ, 2545)ความเปนผนำาจงเปนทงกระบวนการ (process) คณสมบต (property) กจกรรมทเกยวกบคน (people activity) เปนกลมตงแต 2 คนขนไปคอคนทเปนผนำากบคนทเปนผตาม และเปาหมาย (goal) หนงในกระบวนทศน ความเปนผนำาใหม คอ ความเปนผนำาการ“ ”เปลยนแปลง (Bryman, 1992 อางถงใน Northouse, 1997) ซงใหความหมายไดวาความเปนผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) เปนกระบวนการทเปลยนแปลงและปรบเปลยนบคคล เกยวของกบคานยม คณธรรม มาตรฐาน และเปาหมายระยะยาว ความเปนผนำาการเปลยนแปลงเกยวของกบการประเมนแรงจงใจ การตอบสนองความตองการของผตาม และการปฏบตตอผตาม ในฐานะเปนมนษยทสมบรณ เปนก

ระบวนการดทรวมทงความเปนผนำาแหงการจดการ (transactional leadership) และแบบมวสยทศน (visioning)

จากงานวจยกรณศกษาภาวะผนำาในระดบอดมศกษาของประเทศไทย

สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย เปนนตบคคลกำาเนดขนดวยความสามคคของผบรหารมหาวทยาลยอดมศกษาเอกชนโดยมวตถประสงคในการสรางความมนคงความเจรญรงเรองใหเกดขนแกชาตบานเมอง โดยสรางบคลากรทมประสทธภาพ เพอรบใชสงคมและประเทศชาต ผบรหารมหาวทยาลยอดมศกษาเอกชนตระหนกดวา ภาระหนาททจะกระทำาใหสำาเรลลวงไปดวยดนน จำาเปนตองมพลงแหงความสามคคเปนปจจยสำาคญ ผบรหารมหาวทยาลยจงรวมตวจดตงกลมขน

การนำาเสนอการศกษาภาวะผนำาในระดบอดมศกษาของประเทศไทย ประกอบดวย กรณศกษาคณลกษณะของผบรหารระดบสงของมหาวทยาลยรฐและเอกชนสภาพปจจบนปญหา การพฒนาภาวะผนำา และแผนพฒนาอดมศกษาไทย

เอช จ เวลส และอารโนลด ทอยนบ อางถงในโฉมหนาการศกษาไทยในอนาคต (2544) โดย วชย ตนศร วาประวตศาสตรของมวลมนษยชาตนน เปนการวงไลกวดระหวางความหายนะกบการศกษา หากการศกษาวงไมทนการเปลยนแปลงของสงคมและโลก ความหายนะกคงมาถงมวลมนษยในทสด ชงคำากลาวนดจะสอดคลองกบความเปนจรงในสงคมปจจบน ทกำาลงเคลอนไปสเปาหมายปลายทางทยงไมทราบแนชด ทงการสรางและการทำาลาย การศกษาจงเปนตวแปรทมอานภาพมากทสด ในการเตรยมคนเพอสรางสงทดในการสรางสรรค และรเทาทนการเปลยนแปลงของโลก

สำาหรบประเทศไทย ตงแตมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 จนถงปจจบน มผบรหารมหาวทยาลยอดมศกษาระดบสงในตำาแหนงอธการบดทงของรฐและเอกชนหลายคนทมคณลกษณะโดดเดนไดพฒนาสถาบนไปสจดมงหมายตามวสยทศนมหาวทยาลยรวมทงมบทบาททเหนเดนชดในระดบประเทศในชวงตาง ๆ (มานต บญประเสรฐ.2549)

วจตร ศรสอาน เปนผกอตงมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มการจดรปแบบการบรหารองคการ และจดกลมสาขาวชาแตกตางไปจากแบบเดม เปนมหาวทยาลยเปด ทใหโอกาสประชาชนไดเขาถงการศกษาระดบอดมศกษามากขน มการแตงตงผทรงคณวฒจากภายนอกมารวมกนเขยนตำาราประกอบการสอนรายวชาตาง ๆ เปนตวอยางการจดการศกษาทางไกลใหกบตางประเทศดวย ไดรเรมจดทำาแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป (2533 - 2547) เปนครงแรกเพอเปนกรอบใหมหาวทยาลยอดมศกษา ไดปรบตนเองไปในทศทางทสอดคลองกบความตองการของประเทศ และการเตรยมตวสำาหรบอนาคต ซงประกอบดวย 1) ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา 2) ประสทธภาพการบรหาร 3) ความเปนเลศ 4) ความเปนนานาชาต 5) การบรหารใหคลองตวและสงเสรมบทบาทเอกชน นอกจากนนยงมบทบาทในการปฏรปการศกษาไทยตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2542 และโครงการสำาคญในระดบประเทศอกมาก

พรชย มาตงคสมบต อดตอธการบดมหาวทยาลยมหดล ไดสงเสรมการวจยของอาจารยอยางจรงจงเปนแกนนำาโครงการพฒนาบณฑตศกษาและการวจยทางเคมภายใตความรวมมอของมหาวทยาลยของรฐในสวนกลางและสวนภมภาค เพอทจะพฒนาการศกษาและการวจยทางเคมในระดบปรญญาโทและปรญญาเอก ใหมขดความสามารถและมมาตรฐานสงขน มทนการศกษาใหกบผทสนใจ

เขาศกษา มหลกสตรนานาชาตทมนกศกษาจำานวนมาก ใชการบรหารองคการแบบผสมผสาน ทงแบบมงสงคมและแบบธรกจเอกชนสรางเครอขายทางวชาการทงในประเทศและตางประเทศ โดยรวมมอกบสถาบนการศกษาในการจดทำาหลกสตร การพฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน รวมทงการเขาไปชวยเหลอมหาวทยาลยตาง ๆ ทตงใหมใหสามารถพฒนาหลกสตร ยกระดบมาตรฐานคณภาพการเรยนการสอนระดบปรญญาตรใหอยในระดบทด การสรางเครอขายซงเปนความรวมมอและการทำางานรวมกน ใชทรพยากรรวมกน กอใหเกดผลประโยชนตอสวนรวม

กฤษณพงศ กรตกร เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา อดตอธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร เปนผทมสวนรวมและเปนผนำาการเปลยนแปลงในการพฒนามหาวทยาลยไปสการเปนมหาวทยาลยในกำากบของรฐบาล (ประกาศในราชกจจานเบกษา 6 มนาคม 2541) เปนมหาวทยาลยทออกนอกระบบเปนแหงแรก ดวยความพยายามตอเนองมากกวา 20 ป ดวยแรงขบเคลอนมาจากภายในสถาบนทสภามหาวทยาลยและทมผบรหารมวสยทศน มพนธกจทจะมงไปส ความ เปนมหาวทยาลยชนนำาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศไทย ของภมภาคเอเชยและของโลก ปจจยทสงผลตอการขบเคลอนนวตกรรมการบรหารไปสความสำาเรจคอความตอเนองในเชงวสยทศน ความคดและการรวมมอของบคลากรทกระดบ นบตงแตกรรมการสภามหาวทยาลย อธการบดกรรมการทเปนตวแทนจากสภาคณาจารย ทง 3 ฝายตางมแนวคดตอ การเปลยนแปลงมงไปในทศทางเดยวกน การมผนำา (รองศาสตราจารย ดร.หรส สตะบตร อธการบดในชวงนน) ทเปนผมวสยทศนและมคณธรรม ทเนนการปกครองบคลากรในองคการใหมความสมานฉนท

สมณฑา พรหมบญ ประธานคณะอนกรรมการพฒนากำาลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย อดตอธการบดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มบทบาทเปนอยางมากในการพฒนามหาวทยาลยทางกายภาพ การหางบประมาณ การขยายสาขาวชาทางดานวทยาศาสตรสขภาพการสรางเครอขายกบสถาบนวชาชพโดยเฉพาะการพฒนาการสอนวทยาศาสตร การรวมมอพฒนาเครอขายการวจยเพอพฒนาเศรษฐกจฐานรากชมชน การเสนอความตองการอตรากำาลงนกวชาการระดบสง เพอรองรบการขยายตวของความตองการศกษาระดบอดมศกษา การรวมมอสรางเครอขายกบมหาวทยาลยอดมศกษาตางประเทศทางดานการปฏรปการอดมศกษาและวทยาศาสตรศกษา เชนโครงการประชมโตะกลมไทย-สหรฐฯ เปนตน

ในภาคเอกชนกมผนำามหาวทยาลยอดมศกษาทมความสามารถความตงใจ และความพยายามทจะสรางสถาบนใหมความมนคงมคณภาพ มความเปนเลศทางวชาการในสาขาทมหาวทยาลยมความพรอมตามวสยทศน เชน

ปจจย บนนาค ผสรางมหาวทยาลยหอการคาไทยใหมความมนคงทางการเงน ใหความสำาคญกบการพฒนาบคลากร โดยจดใหมโครงการทนการศกษาตอระดบสงทงในประเทศและตางประเทศใหแกอาจารยอยางตอเนอง และมโครงการพฒนาบคลากรในรปแบบอน ๆ ไดขยายกลมสาขาวชาใน 3 ดาน ได แก มนษยศาสตร สงคมศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอเปนฐานรองรบการมสถานภาพเปนมหาวทยาลย มบทบาทสำาคญในการดำาเนนการของสมาคมมหาวทยาลยอดมศกษาเอกชนในระยะแรก เปนบคคลทไดรบการยอมรบในวงการอดมศกษาและวงการกฬา เปนผมคณธรรมและทมเทใหกบสถาบนอยางแทจรง

บญเสรม วสกล อธการบดเกยรตคณของมหาวทยาลยธรกจบณฑตย ผมประสบการณการบรหารมหาวทยาลยของรฐและภาคธรกจเอกชนมากอน ผรวมกอตงมหาวทยาลย เปนผนำาระบบการบรหารบคคลแบบธรกจ เขามาเปลยนแปลงการดำาเนนงานของมหาวทยาลยใหมประสทธภาพในการจดการศกษาและการแขงขน คดสรรผมคณวฒและประสบการณจากภายนอกมาเปนทมงาน ประเมนผลการปฏบตงานของอาจารยและบคลากรอยางจรงจง มการลงทนพฒนาบคลากรและการใหทนการศกษาตอระดบสงอยางมาก และตงเปาหมายในการดำาเนนงาน เปนผมความมงมนในการปฏรประบบการเงนของอดมศกษาของประเทศใหมประสทธภาพ

ประทป มารตน โกมลมาศ อธการบดกตตคณของมหาวทยาลยอสสมชญ และนกการศกษา ผมวสยทศนจะสรางมหาวทยาลยอสสมชญใหเปนมหาวทยาลยนานาชาต ทพรอมรบนกศกษาจากทงในประเทศและตางประเทศคณลกษณะสวนตวเปนบคคลทมความยตธรรม ทมเท เสยสละมความลมลก มวสยทศนกวางไกล เฉลยวฉลาด มความมงมน และม ความ ซอสตย

อาทตย อไรรตน ผกอตงและอธการบดมหาวทยาลยรงสต เปนผทมประสบการณการบรหารในตำาแหนงระดบสงในราชการและผบรหารระดบกระทรวงหลายกระทรวง เปนผมความสามารถในการนำาองคการใหเปนทรจกในสงคมทงระดบชาตและนานาชาต มองเหนโอกาสทางดานประกอบการ เหนความสำาคญของการศกษาและวชาชพคร ตองการผลตบณฑตในสาขาวชาทเปนความตองการของประเทศ เปนมหาวทยาลยอดมศกษาเอกชนแหงแรกทเปดสอนหลกสตรแพทยศาสตร มความมงมนทจะทำาใหการเรยนการสอนทกหลกสตรเปนระบบ 2 ภาษา มงสสากล และไดกำาหนดแผนสความเปนเลศของมหาวทยาลยรงสต (Roadmap to

Excellence) เพอเปนทศทางการดำาเนนงานใหกบทกหนวยงาน เปนตน

รปแบบการพฒนาภาวะผนำาในระดบอดมศกษา ในระดบมหาวทยาลย ทกมหาวทยาลยมการพฒนา

บคลากรอาจารยและเจาหนาทสายสนบสนน ตามพฒนาการของมหาวทยาลยสามารถสรปรปแบบการพฒนาไดดงน 1) สำาหรบอาจารย มแรงจงใจในเรองตำาแหนงวชาการ คาตอบแทนตำาแหนงทางวชาการและคณวฒปรญญาเอกเปนตวบงชคณภาพของสถาบนอดมศกษาทำาใหสถาบนอดมศกษาทงของรฐและเอกชน รวมทงรฐบาลใหความสำาคญกบการจดสรรทนการศกษาระดบปรญญาเอกทกปอยางตอเนอง เพอสรางคนรนใหมใหกบอดมศกษา มหาวทยาลยอดมศกษาเอกชนบางแหงไดเปดโอกาสใหบคคลภายนอกสมครสอบแขงขนได เพอใหไดคนเกงเขาสระบบ เชน มหาวทยาลยหอการคาไทย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย เปนตน 2) มการจดฝกอบรมสมมนาเพอเพมพนความรและทกษะทจำาเปนโดยหนวยงานพฒนาทรพยากรมนษยของสถาบนเอง เชน มหาวทยาลยมหดลมหลกสตรพฒนาทางดานการวางแผนและการจดการสำาหรบผบรหารระดบตาง ๆ เชน คณบด หวหนาภาค หวหนาสาขาวชา 3) มการจดศกษาดงานในประเทศและตางประเทศเรยนรจากการไดเหนจรงและแลกเปลยนขอคดเหนซงกนและกนการจดสมมนาสรปประสบการณการเรยนร เชน มหาวทยาลยราชภฏสวนดสตจดการศกษาดงานตางประเทศใหกบบคลากรทงผบรหารคณะและเจาหนาทสวนกลาง มหาวทยาลยมหาสารคาม จดหลกสตรสำาหรบคณบดรวมกบมหาวทยาลยเมลเบอรน ประเทศออสเตรเลย เปนตน

ในสวน สกอ.ไดจดหลกสตรการพฒนานกบรหารระดบสงมหาวทยาลย (นบม.) ขนตงแตป 2542 โดยผเขารวมอบรม ไดแก อธการบด รองอธการบด คณบด ทงของรฐและเอกชน

เพอพฒนาทกษะการบรหาร รวมทงใหมการศกษาดงานตางประเทศดวย นอกจากนน ยงมหลกสตรฝกปฏบตงานกบผบรหารมหาวทยาลยตางประเทศสำาหรบผบรหารระดบสงเปนเวลา 8 สปดาห (Administrator’s Shadowing) ซงจากการประเมนโครงการ ผเขารวมโครงการเหนวาเปนประโยชน

อยางไรกตาม ตำาแหนงบรหารในมหาวทยาลยมขนๆ ลงๆ ตามวาระ ดงนน หลกสตรทมอยสามารถเพมความรและประสบการณใหกบผททำางานบรหารไดในระดบหนง แตไมไดเปนปจจยในการคดเลอกผบรหาร

กลาวโดยสรป จากกรณศกษาภาวะผนำาของมหาวทยาลยอดมศกษา ในประเทศไทย พบวาคณลกษณะของผนำาระดบสงไดแก อธการบด จะเปนผมคณลกษณะผนำาในทางทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงมวสยทศน และตองเปนผมความรความสามารถในการกำาหนดยทธศาสตร และดำาเนนงานตามนโยบายทสภามหาวทยาลยเปนผกำาหนด เปนผนำาแหงการเปลยนแปลงฉะนนผบรหารระดบสงของมหาวทยาลยอดมศกษาของรฐและเอกชนเปนผมบทบาทการบรหารการเปลยนแปลงของมหาวทยาลย

สเทพ พงศศรวฒน (2551) กลาววา ผนำาการเปลยนแปลง จะใชการจงใจใหผตามเกดการเพมความพยายามในการทำางานมากขนกวาปกต ซงมาจากการทผตามมระดบความมนใจ ตอผลของงานทไดรบมอบหมายและความมงมนตอความสำาเรจคอนขางสง ในทสดผลทไดจากการทำางานกคอ กอใหเกดความเปลยนแปลง (Transformed) ทดขน ดวยเหตนความคาดหวง (expectation) ของผตามจงเปนปจจยสำาคญตอการเพมแรงจงใจใหแกผตาม การเปลยนแปลง (Transformation) ทเกดขน อาจมาจากปจจยใดปจจยหนงหรอมากกวาจากสามปจจยทคาบเกยวกน ไดแก 1) โดยการยกระดบความตระหนก (Awareness) และ

ความรบร (Consciousness) ของผตาม ถงความสำาคญและคณคาของผลงานทตองการ ตลอดจนสามารถเหนแนวทางทจะทำาใหสำาเรจได 2) โดยการทำาใหผตามมองขามผลประโยชนสวนตว เพราะเหนความสำาคญของประโยชนของทมงานหรอขององคการโดยรวม และ 3) โดยวธการเปลยนระดบความตองการดานแรงจงใจของ ผตามใหม ดวยการขยายกรอบของความตองการดงกลาวของผตามใหกวางยงขน ซงจากแนวคดดงกลาวจงไดสรปองคประกอบสำาคญของภาวะผนำาการเปลยนแปลงซงประกอบดวย

1) การเปนตวแบบอยางของพฤตกรรม (Role modeling)

2) การสรางแรงดลใจ (Inspirational motivation)

3) ภาวะผนำาเชงวสยทศน (Visionary leadership)

4) การมงความสมพนธเปนรายคน (Individualized consideration)

5) การกระตนการใชปญญา (Intellectual stimulation)

6) การดำารงไวซงอำานาจสวนบคคล (Maintaining a source of personal power)

จากความหมายทงหมดทกลาวมา สรปไดวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (Transfor-mation Leadership) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการหรอการทำางานเปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงาน โดยการเปลยนสภาพหรอเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถของผรวมงานไปสระดบทสงขน และมศกยภาพมากขน ทำาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลม จงใจใหผรวมงานมองไกลเกนกวาความสนใจของ

พวกเขาไปสประโยชนของกลมหรอสงคม ซงกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานจะกระทำา โดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ การคำานงถงเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ

ซงจากกรอบแนวคดเกยวกบนยามของภาวะผนำาการเปลยนแปลงดงกลาวขางตน ผวจยไดนำามาสงเคราะหองคประกอบสำาคญ ไดดงแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 1 การสงเคราะห องคประกอบสำาคญในความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลง

องคประกอบสำาคญ

Burn

s (19

78)

Bass

(198

5)Se

rgio

vann

i Co

lem

an &

La

Leith

wood

& Ja

ntzi

Leith

wood

&

Leith

wood

(19

92)

Bass

& A

volio

No

rthou

se (1

997)

Ho

well

& Av

olio

Sh

anis

et a

l. No

rthou

se, 1

997

Patte

rson

, 199

7Ba

rtol e

t al.,

199

8M

ushi

nsky

(199

7)De

ssle

r (19

98)

Bass

(19

99)

Lune

nbur

ge &

Ro

st (ci

ted

in Ra

zik &

สม

าล ข

นจนด

(254

1)รต

ตกรณ

จงว

ศาล

วลภา

อสร

ะธาน

นท

ฐตพง

ษ ค

ลายใ

ยทอง

วโ

รจน

สาร

รตนะ

กญ

ญา

โพธว

ฒน

ภรมย

ถนภ

าวร

(255

0)โส

ภณ ภ

เกาล

วน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

พฤตกรรม / กระบวนการของผนำาทมอทธพลตอผรวมงาน

การกำาหนดวสยทศนรวมใหเกดสงใหมๆ ในองคการ

การมงใหมการเปลยนแปลงจากสภาพเดมทเปนอย

การจงใจใหบคคลปฏบตงานในระดบเกนกวาความคาดหวงตามปกต

การมอทธพลอยางมอดมการณ 

การสรางแรงบนดาลใจ 

การกระตนปญญา 

การคำานงถงเอกตถะบคคล

59

2.2 ทศนะเกยวกบองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลง

ทฤษฎและแนวคดของภาวะผนำาการเปลยนแปลง (Trabsformational Leadership Theory) เปนความคดของการศกษาภาวะผนำาแนวใหม ทยกระดบความตองการความเชอทศนคต คณธรรมของ ผตามใหสงขน เพอใหมผลตอการพฒนาการเปลยนแปลงกลมองคการใหมประสทธผล โดยมแนวคดวา การศกษาภาวะผนำาในระยะทผานมายงไมสามารถอธบายภาวะผนำาไดอยางชดเจนและยงไมรวาอะไรเปนแกนแทของภาวะผนำาทสอดคลองกบชวตในยคปจจบน (Burn, 1978) เนองจากโลกไดเปลยนแปลงอยตลอดเวลาและรวดเรวจนองคการตางๆ ไมสามารถจะปรบแผนการบรหารจดการไดทนกบการเปลยนแปลง จนนำาไปสภาวะวกฤตในปจจบน ผนำาจงตองมภาวะผนำาทเสรมสรางองคการ ไปสการพฒนาทมประสทธภาพและเกดประสทธผลตอไป จงเปนสาเหตของการศกษาวจยความรใหมๆ เพอตอบสนองการเปลยนแปลงของสภาพการณปจจบน ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจงเปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต และสมมตฐานของสมาชกในองคการ สรางความผกพนในการเปลยนแปลงวตถประสงค แเละกลยทธทสำาคญขององคการ ภาวะผนำาการเปลยนแปลงเกยวของกบอทธพลของผนำาทมตอผตาม แตอทธพลนนเปนการใหอำานาจแกผตามใหกลบกลายมาเปนผนำา และผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการของการเปลยนแปลงองคการ ดงนน ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจงไดรบการมองวาเปนกระบวนการทเปนองครวม และเกยวของกบการดำาเนนการของผนำาในระดบตางๆ ในหนวยยอยขององคการ (Mushinsky, 1997)

ดงนน การศกษาทฤษฎทเกยวของกบองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลงเพอนำาไปสการสรางและพฒนาตวบงช

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงครงน ผวจยไดศกษาหลกการ แนวคด และทฤษฎทสำาคญ จาก 2 แหลง คอ จากทศนะของนกวชาการ และจากผลการวจย ซงจากทงสองแหลงนผวจยจะนำาไปสงเคราะหเพอกำาหนดองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงชของแตละองคประกอบยอย ตอไปในตอนทาย ดงน

2.2.1 ภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของนกวชาการ

2.2.1.1 ทฤษฎภาวะผนำา การเปลยนแปลงในทศนะของ Burns (Burns’s Theorry of Transformational Leadership)

Burns (1978) เปนผเสนอความคดภาวะผนำาการเปลยนแปลงในหนงสอทเขาแตงขน ชอ ภาวะผนำา “ ”(Leadeship) เขามความเหนวา การศกษาภาวะผนำาจะสงนำาความคดเกยวกบผนำาและผตามมารวมกนทำาใหบทบาทของผนำากบผตามกลายเปนมโนทศนรวม (United conceptually) คอ เปนปฎสมพนธรวมกนของผนำากบผตาม และใหความหมายของภาวะผนำาวา การทำาใหผตามปฎบ“ ตเพอใหบรรลจดมงหมายทแสดงออกถงคา

นยมแรงจงใจความตองการ ความจำาเปน ความคาดหวงของทงผนำาและผตาม” และมความเหนวา ภาวะผนำาเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอำานาจ ระดบแรงจงใจและทกษะเพอไปสจดหมายรวมกน ซงเกดขนไว 3 ลกษณะ คอ ภาวะผนำาการแลกเปลยน (Transactional Leadership) เปนปฎสมพนธทผนำารเรมตดตอกบผตาม เพอแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกน โดยใชกระบวนการตอรองโดยผนำาการแลกเปลยนจะใชรางวลสนองความตองการของผตาม เพอแลกเปลยนกบการทมเทความพยายาม เพอทำางานใหสำาเรจ ซงถอวาทงผนำา และผตามมความตองการอยในระดบแรกของระดบความตองการของมาสโลว (Maslow’s Need

Hierachy Thery) ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (Transfor-mational Leadership) ผนำาการเปลยนแปลงตระหนกถงความตองการของผตาม คนหาแรงจงใจของผตาม พฒนาผตาม ผลของผนำาการเปลยนแปลง คอ ผนำาและผตามมแรงสมพนธกนในการยกระดบความตองการซงกนและกนกอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย คอ เปลยนผตามไปเปนผนำาการเปลยนแปลงและเปลยนผนำาการเปลยนแปลงไปเปนผนำาจรยธรรม ผนำาการเปลยนแปลงตระหนกถงความตองการของผตาม โดยการกระตนใหผตามเกดความสำานก (Concious) ของความตองการ ยกระดบความตองการของผตามใหสงขนตามระดบความตองการของมาสโลว และทำาใหผตามเกดจตสำานกของอดมการณอนสงสง และยดถอคานยมเชงจรยธรรมเปนคานยมจดหมาย (End Values) เชน อสรภาพ ความยตธรรม ความเสมอภาค สนตภาพและสทธมนษยชน เปนตน ทงนเพอไมให ผตามถกครอบงำาดวยอำานาจฝายตำา เชน ความกลว ความโลภ ความเกลยด ความอจฉารษยา เปนตน และ ภาวะผนำาจรยธรรม (Moral Leadership) ผนำาการเปลยนแปลงจะกลายเปนผนำาจรยธรรมอยางแทจรง กตอเมอเขาไดยกระดบความประพฤตของมนษย และความปรารถนาเชงจรยธรรมของทง 2 ฝายใหสงขน และกอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย สาระสำาคญของผนำาจรยธรรมคอ การทผนำาตระหนกถงความตองการทแทจรงของผตาม อำานาจของผนำาจะเกดขนเมอผนำาทำาใหผตามเกดความไมพงพอใจตอสภาพเดม ทำาใหผตามเกดความขดแยงระหวางคานยมกบวธปฏบต สรางจตสำานกใหผตามรสกเกดความตองการอยางแรงกลา และเปนความตองการทสงกวาเดมตามระดบความตองการของมาสโลว แลวจงดำาเนนการเปลยนแปลง คงจะทำาใหผตามรวมกนเคลอนไหวไปสจดหมายทสงสงทจะยงประโยชนทงแกผนำาและผตาม ซงผนำาทกลาวมาทง 3 ลกษณะน ภาวะผนำาแบบแลกเปลยนจะเกดผลประโยชน

เอออำานวยซงกนและกน เพอแลกเปลยนกบการทำางานใหประสบผลสำาเรจ ซงตรงกนขามกบผนำาการเปลยนแปลง ซงมงผนำาและผตามมสมพนธกนเกดการเปลยนแปลงไปเปนผนำาจรยธรรมผตามมความสำานก ตามระดบของมาสโลว ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจะมงเปลยนสภาพไปส ภาวะผนำาแบบจรยธรรม

2.2.1.2 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของ Bass

จากทฤษฎของ Burns ดงกลาว Bass (1985) ไดเสนอทฤษฎภาวะผนำาทมรายละเอยดมากขน เพออธบายกระบวนการเปลยนสภาพในองคการ โดยเขาเหนวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนมากกวาคำาเพยงคำาเดยวทเรยกวาบารม (charisma) ซงบารมไดรบการนยามวาเปนกระบวนการซงผนำาสงอทธพลตอผตาม โดยการปลกเราความเขมแขง และความเปนเอกลกษณของผนำา โดยเขาเหนวาความมบารมมความจำาเปน แตไมเพยงพอสำาหรบภาวะผนำาการเปลยนแปลง ยงมสวนประกอบทสำาคญอกสามสวนของภาวะผนำาการเปลยนแปลงทมนอกเหนอจากบารม คอ การกระตนทางปญญา (intellectual stimalation) การคำานงถงความเปนปจเจกบคคล (individualized consideration) และการสรางแรงบนดาลใจ (inspirational motivation) ทงสามองคประกอบรวมกบการสรางบารมเปนองคประกอบทมความสมพนธกน เพอสรางความเปลยนแปลงใหแกผตาม ผลทผสมผสานนทำาใหผนำาการเปลยนแปลงแตกตางกบผนำาแบบมบารม นอกจากน ผนำาการเปลยนแปลงพยายามทจะเพมพลง (empower) และยกระดบผตามในขณะทผนำาแบบบารม มหลายคนพยายามทจะทำาใหผตามออนแอและตองคอยพงพาผนำา และสรางความจงรกภกดมากกวาความผกพนในดานแนวคด ซงเขาไดให

นยามภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทางทกวางกวาแนวคดของ Burns โดยไมใชเพยงแตการใชสงจงใจ (incentive) เพอใหมความพยายามมากขน แตจะรวมการทำาใหงานทตองการมความชดเจนขน เพอการใหรางวลตอบแทน และเขายงมองภาวะผนำาการเปลยนแปลงมความแตกตางจากภาวะผนำาแบบแลกเปลยน แตไมใชกระบวนการทเกดขนแยกจากกน ซงเขายอมรบวาในผนำาคนเดยวกนอาจใชภาวะผนำาทงสองแบบแตในสถานการณหรอเวลาทแตกตางกน ซงตอมาภายหลงไดมนกการศกษาหลายทานไดใหแนวคดไวสอดคลองกน เชน Coleman & La Roque (1990); Leithwood (1992); Leithwood & Jantzi (1990); Leithwood & Steinback (1991) และ Sergiovanni (1989,1990)

2.2.1.3 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของ Bass & Avolio

สำาหรบทศนะนไดกลาวถงโมเดลภาวะผนำาแบบเตมรปแบบ โดย Bass & Avolio (1994) ไดนำาแนวคดภาวะผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) กบภาวะผนำาแบบแลกเปลยน (transactional leadership) มารวมเขาไวดวยกน โดยเรยกวา โมเดลภาวะผนำาเตมรปแบบ (the model of full range of leadership) ซงเปนการแสดงถงระดบของภาวะผนำาทมประสทธผลตางกน โดยเรมจากภาวะผนำาแบบตามสบาย (laissez – faire leadership: LF) ซงเปนผนำาทนบไดวามประสทธผลตำาทสดหรอไรประสทธผลหรอเปนบคคลทขาดภาวะผนำา (non – leadership) และในขนทสงขนของผนำาทมประสทธผล ผนำาจะมบทบาทมากขนตามลำาดบจากผนำาทมการบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (passive management by exception: MBE – P) มาสการบรหารแบบวางเฉยเชงรก (active management

by exception: MBE – A) เมอผนำาเปนฝายทรกมากขนในเรองการตอบสนองตอความตองการขนพนฐานของผตามโดยการแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกนระหวางผนำากบผตาม โดยทผลงานทไดตามขอตกลงระหวางกน ผนำาจะใหรางวลแกผตาม ซงอาจจะเปนการเลอนขน ตำาแหนง โบนส เปนตน ซงเรยกวา การใหรางวลตามสถานการณ (contingent reward: CR) และจากระดบขนทง 3 ขนน เปนองคประกอบของภาวะผนำาแบบแลกเปลยน (transactional leadership) สวนระดบทผนำาจะมประสทธผลมากทสด กคอ ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) ภาวะผนำาแบบนจะมพฤตกรรมทง 4 อยาง (4I’s) ทมประสทธผลมากกวาภาวะผนำาแบบแลกเปลยน ผนำาสามารถกระตน ดลใจแกผตามในเรองระดบความตองการใหสงยงขน ซงจะสงผลตอการทำางานทเกนความคาดหมายได ภาวะผนำาการเปลยนแปลงน ผนำาจะพฒนาบคลากรโดยการสรางภาวะผนำาใหเกดขนแกผตามโดยผานการมอบหมายงาน หรอการเสรมสรางพลงอำานาจ (empowerment) การกระจายอำานาจจะเกดขนในองคการ นวตกรรมใหม ๆ จะถกสรางขนโดยผตาม ทงนผนำานนจะกระตนใหผตามคดรเรมสงใหม ๆ การปรบปรงคณภาพอยางตอเนอง ซงโดยรวมแลวผนำาการเปลยนแปลงนจะสงผลตอการพฒนาองคการอกดวย ดงแสดงในภาพไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยบทท 2

ภาพท 1 การพฒนาผนำาการเปลยนแปลง

ดงนนภาวะผนำาการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) จงเปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานและผตาม โดยเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานและผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถของผรวมงานและ ผตามไปสระดบทสงขนและศกยภาพมากขน ทำาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของทมและขององคการ จงใจใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมองคการหรอสงคม ซงกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามน กระทำาโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอเรยกวา “4I’s” (Four I’s) คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation: IM) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation: IS) และการคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล (Individualized Consideration: IC)

2.2.1.4 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของ Tichy & Devanna

Tichy and Devanna, 1986 (อางถงใน เศาวนต เศานานนท, 2545) ไดศกษาผนำาในองคการใหญๆ ซงแตกตางกน โดยการสมภาษณผนำาและผปฏบตงานในองคการนนๆ การศกษาเนนไปทวาผนำาจะตองปรบเปลยนหรอแปลงรป (Transform) องคการอยางไร เพอใหองคการประสบความสำาเรจ ในขณะทตองเผชญกบการเปลยนแปลง และเพมการแขงขนทาง

เทคโนโลยอยางรวดเรว สงคมของการคาขายทเปดกวาง วฒนธรรมของการผลตและบรโภคทเปลยนไป และตองแขงขนกบตางชาตในการคาชนดเดยวกนทงๆ ทมเศรษฐกจภายในแตละประเทศแตกตางกนดวย ผนำาขององคการตองรวธการทจะจดการใหสนองความตองการทตองการจะไมเปลยนแปลง กบความตองการทตองการการปรบปรงใหทกคนมความหวงทจะไดรบการพฒนา แตตองไมใหเกดความกลวในการเปลยนแปลงนน จากการศกษา ทช และ เดวานนา ไดอธบายกระบวนการเปลยนรปองคการ พฤตกรรมทสนบสนนกระบวนการเปลยนรป รวมทงคณลกษณะและทกษะของผนำาดวยกระบวนการจะเนนใหเหนตามลำาดบ ตงแตการรถงความตองการในการเปลยน การสรางวสยทศนใหม ทตองการเปลยนแปลง และการใหองคการสนบสนน หรอผลกดนใหมการเปลยนแปลงตามตองการ ดงน คอ 1) รถงสงทตองการเปลยนแปลง (Recognizing the need for change) 2) สรางวสยทศนใหมๆ (Creating a new vision) 3) สรางการยอมรบการเปลยนแปลงทงองคการ (Institutionalizing the change)

2.2.1.5 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของ Hoy & Miskel

Hoy & Miskel (2005) กลาววา ผนำาการเปลยนแปลงไดรบการคาดหวงวาเปนผทมลกษณะสำาคญ ดงน

1) สามารถกำาหนดชแจงในเรองความตองการจำาเปนสำาหรบ การเปลยนแปลงใหชดเจน

2) สรางวสยทศนใหม และรวบรวมความผกพนตอวสยทศนนน

3) ดลใจผตามใหมงคำานงถงประโยชนขององคการมากกวาประโยชนของตนเอง

4) เปลยนแปลงองคการใหสอดคลองกบวสยทศนทไดรวม วางไวมากกวาทจะทำางานภายในบรบทเดม

5) เปนท ศกษาหรอเปนพเลยงแกผตาม เพอทจะใหผตามมความรบผดชอบทมากขนในเรองการพฒนาตนเองและผอน

ทงนผตามจะกลายเปนผนำาและผนำาจะกลายเปนผกระตนใหเกดการเปลยนแปลงหรอผนำาในการเปลยนแปลง (Change Agent) และในทสดจะสามารถเปลยนแปลงองคการได

2.2.1.6 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของ Kouzes & posner และ Hocker & Trofino

Kouzes & posner (1993) และ Hocker & Trofino (2003) ไดอธบายองคประกอบ 5 ประการของผนำาทสามารถสรางการเปลยนแปลงในองคการไดตามเปาหมายวามองคประกอบสำาคญ คอ 1) การแสวงหาโอกาสและกระบวนการททาทาย (challenging the process) 2) การสรางแรงบนดาลใจและความรวมมอของผรวมงานดวยการสรางและสานวสยทศนรวม(inspiring a share vision) 3) การชวยเหลอสนบสนนใหผอนแสดงความสามารถ (enabling otherto act) 4) การเปนแบบอยางทด (modeling the way) และ 5) การเสรมสรางขวญและกำาลงใจ (encouraging the heart)

2.2.1.7 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงจากผลการศกษาของวโรจน สารรตนะ

จากผลการศกษาวโรจน สารรตนะ (2548) ไดใหทศนะเกยวกบเรองนวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงวาเปนการ

จงใจใหบคคลปฏบตงาน เกนกวาความคาดหวงตามปกต มงไปท“ ”ภารกจงานอยางกวางๆ ดวยความสนใจทเกดขนภายในตน มงการบรรล ความตองการในระดบสง เชน ความสำาเรจของงานมากกวาความตองการในระดบตำา เชน ความปลอดภยหรอความมนคง และทำาใหพวกเขามความมนใจในการทจะใชความสามารถปฏบตงานใหบรรลผลสำาเรจในภารกจทเกนกวาปกตนน ภาวะผนำาการเปลยนแปลงนไมไดมาแทนทภาวะผนำาแหงการจดการ แตจะชวยเสรมหรอกอใหเกดผลทเพมขน (add-on effect) จากภาวะผนำาแหงการจดการ กลาวอกนยหนง การทผนำาแหงการเปลยนแปลงจะประสบผลสำาเรจจำาเปนตองอาศยทกษะภาวะผนำาแหงการจดการเปนพนฐานดวย ดงแสดงในภาพท 2

ภาพท 2 ภาวะผนำาการเปลยนแปลง

2.2.1.8 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของ รตตกร จงวศาล

รตตกรณ จงวศาล (2550) ใหทศนะเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงวา เปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานและผตาม โดยเปลยนแปลง ความพยายามของผรวมงาน และผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถของผรวมงานและ ผตามไปสระดบทสงขน และศกยภาพมากขน ทำาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลม และองคการ จงใจใหผรวมงานและผตามใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมขององคการและสงคม ซงประบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามนจะกระทำาโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอทเรยกวา “4I’s” คอ 1) การมอทธพลอยางมอดมการณหรอภาวะผนำาเชงบารม (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) 2) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation: IM) 3) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation:

ภาวะผนำาแหงการจดการ

ความพยายามระดบคาดหวง

ความพยายามเกนระดบคาด

ความเปนผนำาการเปลยนแปลง

การปฏบตงานระดบคาดหวง

การปฏบตงานเกนระดบคาด

IS) และ4) การคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล (Individualized Consideration: IC)

2.2.1.9 ทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงในทศนะของ โสภณ ภเกาลวน

โสภณ ภเกาลวน (2551) ไดสรปวา จากการศกษาผลการวจยพฤตกรรมภาวะผนำาการเปลยนแปลง พบวา ผนำาจะ“มการถายโอนหนาท ความรบผดชอบและอำานาจทสำาคญ และขจดขอจำากดการทำางานทไมจำาเปนออกไป ผนำามการดแลสอนทกษะใหแกผตามทม ความจำาเปนตองแกปญหา ตองการการรเรม การกระตนการมสวนรวมในการตดสนใจทสำาคญ การกระตนการแขงขนความคด การตระหนกในขอมลทเกยวของ การสงเสรมความรวมมอ และ การทำางานเปนทม รวมทงสงเสรมการแกปญหาแบบสรางสรรคในการบรหารความขดแยงตางๆ ผนำาจะทำาการปรบปรงโครงสรางองคการ และระบบการบรหาร เพอเนนและสรางคานยมและวตถประสงคหลกขององคการ โดยองคประกอบเฉพาะทง 4 ประการของภาวะผนำาการเปลยนแปลงน จะมความสมพนธกน (Interco related) และมการแบงแยกแตละองคประกอบ เนองจากตางกมความเฉพาะเจาะจง และมความสำาคญทแตกตางกน ดงน คอ 1) การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Leadership) 2) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation) 3) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation) และ4) การคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล(Individualized Consideration)

จากการศกษาหลกการ แนวคดและทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงทงหมดทกลาวมาแลว จะเหนมองคประกอบหลกสำาคญ 4 ดาน คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ การคำานงถงเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ และยงพบ

วามงานวจยจำานวนมากทงทเปนงานวจยเชงประจกษ และเชงทฤษฎตางๆ ทศกษาในวงการธรกจ อตสาหกรรม ราชการ ทหาร สถาบนการศกษา โรงพยาบาล และองคการทไมหวงผลกำาไร ผลการศกษาแสดงใหเหนวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนภาวะผนำาทมประสทธภาพมากทสด และยงมผลตอความพงพอใจของผปฏบตมากกวาภาวะผนำาแบบแลกเปลยนหรอแบบอนๆ ดงจะนำาเสนอตอไปน

2.2.2 ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจากผลการวจยจากผลการศกษางานวจยทเกยวของกบตวบงช

ภาวะผนำาการเปลยนแปลง โดยเฉพาะของ Bass มมากมายในหลาย ๆ ดาน แตในทนจะกลาวถงเฉพาะงานวจยทเกยวของกบดานทแสดงใหเหนวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงมความสมพนธหรอเปนตวทำานายประสทธภาพในการปฏบตงาน หรอความพงพอใจของผตามในกลมตางๆ และงานวจยทยนยนวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงสามารถนำาไปใชศกษาขามวฒนธรรมได โดยศกษาจากทงนกวชาการตางประเทศ และของไทย สรปไดดงน

Bennis & Nanus (1985 cited in Marriner, 1993) ไดศกษาพฤตกรรมของผนำาระดบสงของบรษทขนาดใหญ จำานวน 60 คน และผนำาจากภาครฐ 30 คน พบวา สวนใหญมลกษณะของผนำาการเปลยนแปลงทมประสทธภาพ โดยผนำาเหลานใชกระบวนการ 4 ขนตอนในการเปลยนแปลงองคการ คอ 1) การสรางวสยทศนเปนเครองกำาหนดทศทางการเปลยนแปลง 2) การถายทอดวสยทศนและเปาหมายขององคการโดยการตดตอสอสาร 3) การสรางความผกพนและเชอถอตอวสยทศน และ 4) การเสรมสรางพลงอำานาจ สงเสรมการเรยนรและสรางความเชอมนของสมาชกในองคการ โดยการใหความสำาคญกบผตามทกคน เสรมสรางสมรรถนะ และสรางการมสวนรวมและสรางความรสกเปนเจาของงาน

Tichy & Devanna (1990) ไดศกษาพฤตกรรมของผนำาระดบสงของบรษท 12 แหงในสหรฐอเมรกา ผลการศกษาพบวา ผนำาเหลานมกระบวนการดำาเนนการ 3 ระยะในการเรมสรางและเปลยนแปลงธรกจคอ ระยะแรก เรมตนโดยผนำาตองใหการยอมรบถงความจำาเปนทตองมการเปลยนแปลง ระยะทสองคอ การสรางวสยทศนใหม และระยะสดทายคอการดำาเนนการเปลยนแปลงภายในองคการ โดยไดสรปคณลกษณะผนำาการเปลยนแปลง วาประกอบดวย การยอมรบวาตนเองเปนผนำาการเปลยนแปลง การเปนผทชอบเสยง มความศรทธาในตวผอนและไวตอการรบรความตองการของบคคลอน สามารถสรางคานยมทชดเจนใหเปนกรอบพฤตกรรมของบคคลในองคการได และ มความยดหยน เปดใจกวางใหทกคนไดเรยนรประสบการณมทกษะดานความคด และเชอถอวธการคดทองหลกวชาการ มความรอบคอบในการคดวเคราะหและเปนผมวสยทศนกวางไกล มมมมองใหมหลากหลาย

Koh (1991) ไดศกษาและทดสอบสมมตฐานเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงในประเทศสงคโปร ในกลมตวอยางเปนผบรหารและอาจารยจากโรงเรยนมธยมศกษาในสงคโปร จำานวน 90 โรงเรยน โรงเรยนละ 20 คน ผลการวจยพบวา ผลของภาวะผนำาการเปลยนแปลง และภาวะผนำาแบบแลกเปลยนสามารถทำานายการเปนพลเมองดขององคการ (organizational citizenship behavior) ความผกพนกบองคการ ความพงพอใจ และผลการปฏบตงานขององคการโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถต และพบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงทำานายความพงพอใจ และความผกพนไดเพมขนจากภาวะผนำาแบบแลกเปลยน

Tucker (1991) ศกษาภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร ระดบอดมศกษาทสงผลตอความพงพอใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ ผลการวจยพบวา โครงราง (profile)

ของผนำาแตละคนมพฤตกรรมกระจายตงแตภาวะผนำาแบบตามสบายจนถงภาวะผนำาการเปลยนแปลง ภาวะผนำาการเปลยนแปลงสงผลตอความพงใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ นอกจากนภาวะผนำาการเปลยนแปลงยงชวยทำาใหภาวะผนำาแบบแลกเปลยนสงผลตอความพงพอใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ มากยงขน และยงพบวา ภาวะผนำาแบบตามสบายมความสมพนธทางลบกบความพงพอใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ

Bryman (1992 Cited in Podsakoff, Mackenzie & Bryman, 1996) ไดใหทศนะเกยวกบการศกษาในองคการอยางมากมายทแสดงใหเหนวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงภายใตองคประกอบสำาคญ 4 ดาน คอ การสรางบารม การคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ มความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจ ความพยายามดวยตนเอง และผลการปฏบตงานของสมาชกในองคการ ซงมรายงานผลการศกษาในหลายสาขา จากหลายกลมตวอยาง และองคการประเภทตางๆ เชน ผลการศกษาของ Avolio & Bass (1988); Avolio & Goodheim (1987); Bass, Waldonon, Avolio & Bebb (1987); Benus & Nanus (1985); Conger & Kanungo (1987); House, Spangler (1991); House, Woycke & Fodor (1988); Rebert (1985) และ Trice & Beyer (1986)

Keller (1992) ไดศกษาระยะยาว (longitudinal study) เรองภาวะผนำาการเปลยนแปลง กบผลการปฏบตงานของกลมโครงการพฒนาและกลมโครงการวจย ผลการศกษาพบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนตวทำานายทดในเรองคณภาพของโครงการและเงนทน และผลการปฏบตงานในชวงเวลาท 1 และชวงเวลาท 2 คอ 1 ปหลงจากชวงเวลาท 1 และพบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนตวทำานายทดกวาในการวดคณภาพของ

โครงการวจย นอกจากนในป 1995 เขายงไดศกษาภาวะผนำาการเปลยนแปลงทสรางความแตกตาง โดยศกษากลมโครงการวจยและพฒนาอตสาหกรรม (industrial R&D) จำานวน 66 กลม การศกษา พบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนสาเหตของการเกดคณภาพโครงการทสงขนในโครงการวจยตางๆ อกดวย

Yamarino, Spanger & Bass (1993) ไดศกษาภาวะผนำาการเปลยนแปลง และผลการปฏบตงานแบบการสำารวจระยะยาว (longitudinal investigation) กบกลมตวอยางทเปนตวแทนของนายทหารเรอสหรฐ ทจบมาจากโรงเรยนนายเรอสหรฐ (United States Naval Academy: USNA) และไดรบการแตงตงใหทำางานในหนวยรบบนผวนำา ขอมลระยะยาวซงเกยวของกบนายทหารเหลานรวบรวมจากการบนทกของ USNA และขอมลจากนายทหารชนรองลงมา 793 นาย และผบงคบบญชาของนายทหารเหลาน ตงแตเวลาทไดรบมอบหมายใหปฏบตงาน ผลการศกษาพบวา สนบสนนแนวคดทเปนโมเดลของความเกยวของระยะยาว ระหวางภาวะผนำาการเปลยนแปลงและผลการปฏบตงานของนายทหารเรอ ภาวะผนำาการเปลยนแปลงและภาวะผนำาแบบตามสบาย สามารถทำานายผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาได สามารถทำานายผลการปฏบตงานทางทหารขณะทเปนนกเรยน USNA ได สามารถทำานายผลการปฏบตงานขณะทไดรบแตงตงใหทำางาในหนวยงานบนผวนำาได และยงพบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงและภาวะผนำาแบบตามสบาย ขณะทไดรบมอบหมายแตงตงใหทำางานในหนวยรบบนผวนำา สามารถทำานายผลกระทบพฤตกรรมผนำาของพนกงานได

William, Steers & Terborg (1995) ศกษาความสมพนธระหวางรปแบบภาวะผนำา การเปลยนแปลงของผนำาของโรงเรยน 89 แหงในประเทศสงคโปร พบวารปแบบภาวะผนำาการเปลยนแปลงในดานการสรางบารม การคำานงถงความเปน

เอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ มความสมพนธทางบวกกบความผกพนตอองคการ พฤตกรรมกลม และความพงพอใจในการทำางานของคร และสงผลตอแรงจงใจในการเรยนของนกเรยน

Jung, Bass & Sosik (1995) ไดวจยเกยวกบผลของคานยมของวฒนธรรมตอพฤตกรรมของมนษย และนำาไปสเรองความถกตองของทฤษฎภาวะผนำาแบบขามวฒนธรรม ซงเสนอขอโตแยงวาทฤษฎภาวะผนำาหลายๆ ทฤษฎทพฒนาขนในวฒนธรรมอเมรกาเหนอไมสามารถใชไดกบสภาพวฒนธรรมทตางกนไป เนองจากทฤษฎเหลานนไมเออตอการเปรยบเทยบ และแนวโนมทางวฒนธรรมเปนตวกำาหนดในเรองแบบของภาวะผนำาแบบใดแบบหนง ดงนน ทฤษฎเหลานนจงนาจะถกตองเฉพาะเพยงในวฒนธรรมทมมตทางวฒนธรรมคลายคลงกบวฒนธรรมสหรฐเทานน ซงมมตเปนแบบเอกตถะบคคล (individualistic culture) อยางไรกตาม สำาหรบทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงไดมการศกษาแบบขามวฒนธรรมทแสดงใหเหนวาทฤษฎนสามารถใชไดกบสภาพวฒนธรรมทตางกน ทงทเปนแบบกลมนยม (Collectivistic culture) ในประเทศตางๆ เชน ญปน สงคโปร จน และอสราเอล (Yokochi, 1989; Bass & Yokochi, 1991; Koh, Terborg & Steers, 1991 และ Triandis., 1993) นอกจากน Bass & Avolio (1993) ไดเปรยบเทยบเชอมโยงระหวางทฤษฎภาวะผนำาการเปลยนแปลงทเสนอโดย Bass ในป ค.ศ. 1985 กบวฒนธรรมแบบกลมนยม โดยเฉพาะองคประกอบพฤตกรรมทง 4 ประการ (4I’s) ของภาวะผนำาการเปลยนแปลงทไดนำามาเชอมโยงกบคณลกษณะหลายๆ ประการของวฒนธรรมแบบกลมนยม เพอแสดงวาคณลกษณะเหลานทำาหนาทเปนเงอนไขเบองตนทสำาคญตอการเกดขนของภาวะผนำาการเปลยนแปลง และยงม

งานวจยภาวะผนำาการเปลยนแปลงในวฒนธรรมแบบกลมนยม ทำาใหเหนวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงอาจเกดขนไดงายกวาในวฒนธรรมแบบกลมนยมน และในวฒนธรรมทมภาวะผนำาการเปลยนแปลงมากกวาจะทำาใหเกดบรบทขององคการทมประสทธผล และมผลการปฏบตงานของแตละกลมมากกวา เชน ผลการศกษาของ Yokochi ในผนำาชาวญปน พบวา จำานวนภาวะผนำาการเปลยนแปลงมากกวาภาวะผนำาแบบแลกเปลยนและแบบปลอยตามสบาย ซงเขาไดอภปรายวา ผนำาชาวญปนมลกษณะภาวะผนำาการเปลยนแปลงมากกวา เพราะวฒนธรรมของญปนเปนแบบใหคณคากบมนษย (humanistic values) และมเปาหมายรวมกนสง มงานวจยเชงประจกษทสนบสนนการมภาวะผนำาการเปลยนแปลงทโดดเดนในญปน โดยเฉพาะปจจยเกยวกบสภาวะผนำาการเปลยนแปลงทวดดวยเครองมอวดภาวะผนำาพหระดบ (Multifactor Leadership Questionnaire: MLQ)ในบรษทขนาดใหญ 13 แหงในญปน พบวา มลกษณะภาวะผนำาการเปลยนแปลงสงมาก

Bass, Avolio & Atwater (1996) ไดศกษาภาวะผนำาการเปลยนแปลงกบเพศ โดยศกษาภาวะผนำาการเปลยนแปลง ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน และภาวะผนำาแบบปลอยตามสบายในเพศชายและเพศหญง โดยการรวบรวมขอมลตงแตป ค.ศ. 1986 - 1994 โดยใชเครองมอวดภาวะผนำาพหระดบ (MLQ) ในการสำารวจ โดยการใหรายงานดวยตนเอง ขอมลเกบจากกลมตวอยาง 3 กลมแยกกน ในกลมท 1 เปนผจดการระดบกลางขนไปใน 50 ธรกจขนาดใหญ กลมท 2 เปนหวหนาระดบตน และกลมท 3 เปนหวหนาจากหนวยงานทไมหวงผลกำาไร หนวยงานดานสขภาพ หนวยงานดายการบรการสงคม หนวยงานรฐบาลและธรกจขนาดเลก ผลการศกษา พบวา ผนำาทเปนหญงไดรบการจดลำาดบวาแสดงออกถงลกษณะภาวะผนำาการเปลยนแปลงบอยครงมากกวาผชาย แมวาขนาดอทธพล (effect

sizes) จะคอนขางเลก แตผลการศกษาแสดงใหเหนวาผหญงเปนผนำาการเปลยนแปลงมากกวาผชาย นอกจากน Bass (1999) ยงไดกลาววา มงานวจยหลายเรองทแสดงใหเหนวาผหญงมแนวโนมทจะมลกษณะภาวะผนำาการเปลยนแปลงมากกวาผชายเมอนำามาเปรยบเทยบกน

Bass (1997) ไดศกษาและรวบรวมงานวจยทพสจนยนยนวาความสมพนธทเปนลำาดบขน (hierarchy of correlations) ระหวางรปแบบภาวะผนำาแบบตางๆ และผลลพธทมประสทธภาพ ความพยายาม และความพงพอใจ พบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานการสรางบารม การคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล การกระตนปญญา การสรางแรงบนดาลใจ และการใหรางวลตามสถานการณมประสทธภาพมากกวา และทำาใหเกดความพยายาม และความพงพอใจขนกวาภาวะผนำาแบบใหรางวลตามสถานการณ (contingent reward) การบรหารแบบวางเฉย (management by exception) แบบเชงรก (MBE-A) แบบเชงรบ (MBE-P) และแบบปลอยตามสบาย (laissez faire) ตามลำาดบ ผลการศกษานพบในสหรฐอเมรกา อนเดย สเปน สงคโปร ญปน จน ออสเตรเลย แคนาดา นวซแลนด อตาล สวเดน และเยอรมน

Avolio, Bass & Jung (1999) ไดศกษาองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลงซำา โดยศกษาในกลมผปฏบตงานในประเทศสหรฐอเมรกาทมความแตกตางกนมากจำานวน 14 กลม กลมตวอยางละ 45 -549 คน ทำาการสมภาษณถงลกษณะของผนำาทกลมใหการยอมรบ แลวนำามาพฒนาเปนเครองมอประเมนภาวะผนำาการเปลยนแปลง ผลการวเคราะหองคประกอบพบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงมองคประกอบ 3 ดาน ดงน คอ 1) ภาวะผนำาบารมในการสรางแรงบนดาลใจ (Charismatic-inspiration Leadership) 2) การกระตนทางปญญา (Intellectual

stimulation) และ 3) การคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล (Individualized consideration)

Leithwood et al. (1999) ไดวจยภาวะผนำาการเปลยนแปลงกบการจดการศกษาเพมขน แมวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงจะมาจากแนวคดของเบรน (Burn, 1978) ทสรางขนภายใตบรบททมใชทางการศกษา (Non - education setting) กตาม แตดวยจดเดนของทฤษฎทมมมมองกวางขวางกวาและมความยดหยนมากกวาทฤษฎภาวะผนำาอนๆ โดยเฉพาะมความสอดคลองกบยคปจจบนทมการเปลยนแปลงตาง ๆ เกดขนอยางมากมายและรวดเรวเกนทจะคาดหมายได ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจงไดรบการกลาวขานและนำาไปประยกตใชในบรษทตางๆ มากมาย ซงจากแนวคดหลกของภาวะผนำาการเปลยนแปลงดงทกลาวมาแลว ไลธวดและคณะไดสรปพฤตกรรมของผนำาแบบนออกเปนกลมได 3 มต แตละมตแยกยอยออกเปนการกระทำา (Action oriented) ของผนำาทใชในการบรหารโรงเรยน แลวกอใหเกดผลตผล (Outcomes) จากการกระทำาเหลานนอยางไร ซงสเทพ พงศศรวฒน (2551) ไดนำาแนวคดดงกลาวมาดดแปลงเพมเตม สรปไดดงตารางตอไปน

ตารางท 2 กรอบความคดอยางกวางของภาวะผนำาการเปลยนแปลง

มตพฤตกรรมผนำา (Dimension)

ผลตผล (Outcomes) ทคาดหมาย

ดานการกำาหนดทศทาง (Direction setting)- การสรางวสยทศนรวม (Building a shared vision)

- การสรางฉนทามตดานเปาหมาย (Developing consensus about goal)

- สรางความคาดหวงสงดานการปฏบตงาน (Creating high performance expectations)

เกดผนำาโดยเสนหาขนในโรงเรยน (Charismate school leader) ซง- ไดรบการยอมรบนบถอสง- ไดรบความไววางใจ- เปนสญลกษณแหงความสำาเรจ

ดานการพฒนาบคลากร (Developing people)

- ใหการสนบสนนชวยเหลอรายบคคล

- สรางบรรยากาศกระตนการใชปญญา

- แสดงตวแบบอยางของการปฏบตและคานยมสำาคญของโรงเรยน

- คนเปนศนยกลางขององคการ- โครงสรางและงานจะไรความ

หมายถาไมยดความสำาคญของคน

ดานการจดระเบยบใหมของโรงเรยน (Redesigning the organization) - ความรวมมอรวมใจ

- การสรางวฒนธรรมของโรงเรยน- รเรมและรกษาไวซงโครงสรางและกระบวนการทเนนการตดสนใจรวมกน

- สรางสานสมพนธของคนในองคการและกบชมชน

(Collaboration) เปนหวใจของการดำาเนนงานทงหลายของโรงเรยน

นอกจากน Leithwood et al. (1999) ยงสรปวาโรงเรยนในอนาคตจะตองมความเปนชมชนแหงการเรยนรทนาเชอถอไววางใจไดสง (High reliability learning community) ทยดวตถประสงคหลกดานการจดการเรยนร ผสมกบผลตผล (Outcome) ทเกดขนจากผสำาเรจการศกษาของโรงเรยน ตวอยางทเปนความหมายขององคการทมความนาเชอถอไววางใจไดสง (High reliability organization) กไดแกองคการทควบคมระบบการจราจรทางอากาศซงจำาเปนตองใหบรรลเปาหมายไดตลอดเวลาและมความถกตองแมนยำาปลอดภยสง ไมมการผดพลาดในการขนลงของเครองบนเกดขนแมแตครงเดยว เมอประยกตแนวคดดงกลาวมาใชกบปฏรปการศกษา จะเหนกรณตวอยางวา ถาผลการเรยนรทกษะพนฐานของนกเรยนระดบประถมศกษาลมเหลว กจะสงผลตอเนองตอคณภาพการเรยนตลอดทงระบบการศกษา คอ ระดบมธยมศกษา และระดบอดมศกษาแลวสงผลกระทบตอความสามารถในการมงานทำา ซงสงผลกระทบทางเศรษฐกจของประเทศในทสด จากผลทตามมาดงกลาวไลธวดและคณะ (Leithwood et al., 1999) สรปวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงจำาเปนตองขยายกรอบความคดใหกวางและลกมากยงขน ดงตารางดงตอไปน

ตารางท 3 มตพฤตกรรมผนำาและผลตผลทคาดหมาย

มตพฤตกรรมผนำา (Dimension)

ผลตผล (Outcomes) ทคาดหมาย

ดานการแกปญหา (Problem solving)- การเขาใจปญหา- การแกปญหา

เกดประสทธผล ดงน- สามารถแนะแนวทางแกปญหา- สามารถแกปญหาเชงซบซอนไดอยางตอเนอง- สามารถแสวงหาความรเกยวกบปญหารวมกน- สามารถมองยอนกลบถงกระบวนการแกปญหา

ดานสนบสนนภาวะผนำาของคร (Fostering teacher leadership)

- มความรความเขาใจอยางถองแทในความเปนผนำาของคร

- ภาวะผนำาของครใหญมอทธพลกวาภาวะผนำาของคณะครรวมกน

- ภาวะผนำาของครใหญมความสำาคญมากตอการปรบปรงแผนงาน โครงสรางโรงเรยนและ องคการ พนธกจ โรงเรยนและวฒนธรรมของโรงเรยน

- สามารถคาดหมายไดชดเจนถงความแตกตางของวธการใชภาวะผนำาของครใหญและครในแงรปแบบและการมผลท

กระทบตอโรงเรยนตารางท 3 มตพฤตกรรมผนำาและผลตผลทคาดหมาย (ตอ)

มตพฤตกรรมผนำา (Dimension)

ผลตผล (Outcomes) ทคาดหมาย

ดานทำาใหครผกพนตอการเปลยนแปลง(Building teacher’ commitment to change)- เปาหมายสวนตว- ความเชอในขดความสามารถ- ความเชอในบรบทแวดลอม- มกระบวนการกระตนดานอารมณ

สงตอไปนมอทธพลใหความผกพนของครสงขน

- การกำาหนดทศทางของผนำา- การสรางวสยทศนรวม- การสรางฉนทามตตอเปาหมายของโรงเรยน

- การแสดงความคาดหวงของการปฏบตงานสง

ดานการสรางเงอนไขใหครงอกงามทางความรและทกษะวชาชพ (Creating the conditions for growth in teachers’ professional knowledge and skill)- พฒนาขดความสามารถของครรายบคคล

- ความเปนสญลกษณ (Symbolic) ซงเปนจดเดนอยางหนงของภาวะผนำาแบบเปลยนสภาพนน ยงไมพบวามผลโดยตรงตอการปรบปรงของโรงเรยนแตอยางใด โดยครมองเรองนวาไมใชประเดนทเปนสาระสำาคญ

- การใชเทคนคการแลกเปลยน (Transaction) เพอเปนเครองมอจงใจการทำางานของคร จงยงมความจำาเปนตองใชเพอสนบสนนความเปน ผนำา

แบบเปลยนสภาพอยดานภาวะผนำาสำาหรบองคการ

แหงการเรยนร(Leadership for learning organization)

- การเรยนรเปนทม (Team learning)

- การเรยนรทงโรงเรยน (Whole school learning)

- ภาวะผนำาสงผลอยางสำาคญตอการสรางบรรยากาศและเงอนไขของทงการเรยนรเปนทม และการเรยนรทงโรงเรยน

- ผนำาสามารถเปนทงผสรางโอกาสและเปน ผกำาหนดวธการทจะทำาใหเกดการเรยนรขน โดยผานกจกรรมตาง ๆ เชน การกำาหนดพนธกจ (Mission) วฒนธรรม (Culture) โครงสรางและทรพยากร (Structure and resources)

ตารางท 3 มตพฤตกรรมผนำาและผลตผลทคาดหมาย (ตอ)

มตพฤตกรรมผนำา (Dimension)

ผลตผล (Outcomes) ทคาดหมาย

ดานการรกษาดลยภาพเชงอารมณ

(Maintaining the emotional balance)

- ชวยปองกนการเกดภาวะเครยด (Stress) และภาวะไฟหมดเชอ (Burnout) ของคร

- ภาวะผนำาเปนปจจยสำาคญทสามารถเปนทงผสรางภาวะไฟหมดเชอขน และเปนผบรรเทาภาวะดงกลาวใหแกคร

- ภาวะผนำาสงผลกระทบทางออมตอภาวะไฟหมดเชอของครโดยผานองคประกอบตาง ๆ ขององคการภายใตการใชภาวะ

ผนำาของครใหญ

Barling et al. (2000) ไดศกษาวจยเชงบรรยายเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลง และเชาวนอารมณของผบรหารองคการธรกจโดยนำาแนวคดภาวะผนำาการเปลยนแปลง 4 องคประกอบ ไดแก การสรางบารม การคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ องคประกอบภาวะผนำาการเปลยนแปลงเปนลกษณะพฤตกรรมเชงบวก โดยมขอมลสนบสนนจาก Bycio et al. (1995) และCarless et al. (1988)

เมอพจารณาแนวคดของนกทฤษฎและนกวจยของไทยเกยวกบองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลงนน บณฑต แทนพทกษ (2540) สรปวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงประกอบดวยคณลกษณะทสำาคญ 4 ประการ ตามแนวความคดของแบส และอะโวลโอ (Bass & Avolio,1990) คอ การสรางบารม (Charismatic) การดลใจ (Inspiration) การมงความสมพนธเปนรายคน (Individualized Consideration) และการกระตนการใชปญญา (Intellectual Stimulation) อภวรรณา แกวเลก (2542) ใชองคประกอบภาวะผนำาการเปลยนแปลง 4 องคประกอบ ตามแนวคดของแบส คอ ความเสนหา การดลใจการมงความสมพนธเปนรายคน และการกระตนการใชปญญาเชนกน สำาหรบ วรรณด ชกาล (2540) ใชองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลงจากแนวคดของแบส เบนนส และนานส 5 องคประกอบ ดงน คอ การสรางวสยทศน การถายทอดวสยทศน การปลกฝงคานยม การสรางบารม การคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ สวนจราภรณ สภสงห (2543) ใชองคประกอบภาวะผนำาการเปลยนแปลงให

เกดแรงบนดาลใจ ภาวะผนำาเชงกระตนใหเกดสตปญญา ภาวะผนำาเชงจงใจเฉพาะรายบคคล

ในขณะท วโรจน สารรตนะ และอญชล สารรตนะ (2545) ไดศกษาปจจยทางการบรหารกบความเปนองคการแหงการเรยนร เพอศกษาปจจยทางการบรหารกบความเปนองคการแหงการเรยนรในโรงเรยนประถมศกษาสงกดสำานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต เขตการศกษา 8 ผลการวจยพบวา มการพฒนาความเปนองคการแหงการเรยนร และการพฒนาปจจยทางการบรหาร อยในระดบมาก การเปรยบเทยบโรงเรยนขนาดเลกมการพฒนาการเปนผนำาแหงการเปลยนแปลงตำากวาโรงเรยนขนาดกลาง อยางมนยสำาคญทางสถต และผลการวเคราะหเสนทาง (path analysis) พบวา ปจจยการเปนผนำาแหงการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) เปนปจจยเหตแรกสด ทกอใหเกดการพฒนาในปจจยทางการบรหารอนๆ ตามมาถง 12 เสนทาง โดยเฉพาะปจจยการพฒนาความเปนองคการวชาชพ (Professional Development) ไดรบอทธพลจากปจจยการเปนผนำาแหงการเปลยนแปลงจำานวน 4 เสนทางดวยกน นอกจากนน เมอจดลำาดบความสำาคญตามคาสมประสทธเสนทาง พบวา ปจจยการเปนผนำาแหงการเปลยนแปลงมอทธพลรวมตอการพฒนาโรงเรยนใหเปนองคการแหงการเรยนรอยในลำาดบทสามจากจำานวนส 7 ปจจย ดงน คอ ปจจยการพฒนาความมประสทธผลของโรงเรยน ปจจยการสรางวฒนธรรมและบรรยากาศองคการเชงสรางสรรค ปจจยการเปนผนำาการเปลยนแปลง ปจจยการตดสนใจรวมและการมวสยทศนรวม ปจจยการบรหารหลกสตรและการสอน ปจจยการพฒนาความเปนองคการวชาชพ และปจจยการพฒนาทรพยากรมนษย

รตตกรณ  จงวศาล (2543) ไดศกษาผลการฝกอบรมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผนำานสตมหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยไดใหนยามเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงไววา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (Transformational leadership) เปนเรองของระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการหรอการทำางาน  เปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานหรอผตาม  โดยการเปลยนสภาพหรอเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานหรอผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง  พฒนาความสามารถของผรวมงานหรอผตามไปสระดบทสงขนและมศกยภาพมากขน  ทำาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลม  จงใจใหผรวมงานหรอผตามมองไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลม หรอสงคม  ซงกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามจะกระทำา โดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ (4I’s) คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ  การสรางแรงบนดาลใจ  การกระตนทางปญญา  และการคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล

ประยทธ ชสอน (2548) ไดศกษาพฤตกรรมภาวะผนำาและแนวทางการพฒนาสความเปนผบรหารมออาชพของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และได สรปจากทศนะเกยวกบพฤตกรรมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของนกวชาการและผลการวจย ไดองคประกอบของพฤตกรรมภาวะผนำาการเปลยนแปลงเพอใชเปนกรอบวจยพฤตกรรมภาวะผนำาและแนวทางการพฒนาสความเปนผบรหารมออาชพของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ได 4 องคประกอบคอ 1) การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) 2) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation: IM) 3) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation: IS) และ4)

การคำานงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized Consideration: IC)

นอกจากน ยงมผลงานวจยของนกการศกษาอกหลายคนทใหทศนะเกยวกบองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลงไวสอดคลองกน 4 ดาน ไดแก ดานการสรางบารมหรอการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการสรางแรงบนดาลใจ ดานการกระตนทางปญญา และดานการคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล เชน ผลการวจยของ สมควร ไกรพน (2546); กลยาณ พรมทอง (2546); ศภกจ สานสตย (2546); สรรตน อองสกล (2547); ฐตพงศ คลายใยทอง (2547); พณชา ปรชา (2547); นภนนท กลนสคนธ (2547); ทพวรรณ โอษคลง (2549); สมพร จำาปานล (2549); ไพศาล แสนยศบญเรอง (2549) และภรมย ถนถาวร (2550)

2.3 ตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงทใชในการวจย2.3.1 การสงเคราะหองคประกอบหลกภาวะผนำา

การเปลยนแปลง จากทศนะของภาวะผนำาการเปลยนแปลงทงจาก

นยาม หลกการ แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยดงกลาวขางตน เพอใหเหนภาพทชดเจนยงขน ผวจยไดสงเคราะหเพอกำาหนดองคประกอบหลกของภาวะผนำาการเปลยนแปลง ดงแสดงในตารางท 4

ตารางท 4 การสงเคราะหองคประกอบหลกภาวะผนำาการเปลยนแปลง

องคประกอบหลก

Burn

s (19

78)

Benn

is &

Nanu

s (19

85)

Tich

y &

Deva

nna

(199

0)Ba

ss (1

985,

199

7)Ti

chy

& De

vann

a (1

986)

Ca

rless

et a

l. (1

988)

Serg

iova

nni (

1989

,199

0)

Co

lem

an &

La

Roqu

e Le

ithwo

od &

Jant

zi (1

990)

Leith

wood

& S

tein

back

Le

ithwo

od (1

992)

Brym

an (1

992)

Bass

& A

volio

(199

4)By

cio e

t al.

(199

5)W

illiam

, Ste

ers &

Ter

borg

Av

olio

, Bas

s & Ju

ng

Barli

ng e

t al.

(200

0)สภ

าพร

รอดถ

นอม

(254

2)รต

ตกรณ

จงว

ศาล

(254

3,

วโรจ

น ส

ารรต

นะ (

2545

, ศภ

กจ ส

านสต

ย (2

546)

; กลย

าณ

ฐตพง

ศ คล

ายใย

ทอง

(254

7); ส

ร

นภนน

ท ก

ลนสค

นธ (2

547)

; พณ

ชา

ประย

ทธ ช

สอน

(254

8); ท

พวรร

ณ

กญญ

า โพ

ธวฒ

น (2

548)

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญเร

อง (2

549)

; สม

ควร

ไกรพ

น (2

546)

; ภรม

ย ถ

น

ขนษฐ

า อน

วเศษ

(255

0)สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(255

1),โส

ภณ

1. การมอทธพลอยางมอดมการณ

2. การคำานงถงเอกบคคล

3. การกระตนปญญา

4. การสรางแรงบนดาลใจ

จากตารางท 4 แสดงใหเหนวา องคประกอบของของภาวะผนำาการเปลยนแปลง ประกอบดวย 1) การมอทธพลอยางมอดมการณ 2) การคำานงถงเอกตถะบคคล 3) การกระตนปญญา และ4) การสรางแรง

78

บนดาลใจ ซงผลจากการสงเคราะหดงกลาว ผวจยนำาเสนอเปนโมเดลการวดองคประกอบหลกภาวะผนำาการเปลยนแปลง ไดดงภาพตอไปน

ภาพท 3 โมเดลการวดภาวะผนำาการเปลยนแปลง

2.3.2 การสงเคราะหองคประกอบยอยของแตละองคประกอบหลก

จากองคประกอบหลกของภาวะผนำาการเปลยนแปลงดงกลาวขางตน ผวจยไดนำาเอาแตละองคประกอบหลกมาสงเคราะหเพอกำาหนดองคประกอบยอยของแตละองคประกอบหลกไดดงน

1)องคประกอบยอยดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

Bass (1991, 1997) และ Bass & Avolio (1993, 1994) ไดเสนอโมเดลภาวะผนำาแบบเตมรปแบบ (Model of the Full Range of Leadership) โดยใชผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผนำาตามรปแบบทพวกเขาเคยเสนอในป ค.ศ. 1985 โมเดลนจะประกอบไปดวยภาวะผนำา 3 แบบ คอ ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) ภาวะผนำาแบบแลกเปลยน (transactional leadership) และภาวะผนำาแบบปลอยตามสบาย (laissez-faire leadership) หรอ

ภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การมอทธพลอยางมอดมการณ

การคำานงถงเอกตถะบคคล

การกระตนปญญา

การสรางแรงบนดาลใจ

พฤตกรรมความไมมภาวะผนำา (non-leadership behavior) ซงพวกเขาไดใหทศนะเกยวกบกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามนจะกระทำาโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอทเรยกวา 4I’s คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญา และการคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล โดยใหทศนะในองคประกอบของการมอทธพลอยางมอดมการณวาเปนการทผนำาประพฤตตวเปนแบบอยางหรอโมเดลสำาหรบผตาม ผนำาจะเปนทยกยอง เคารพนบถอ ศรทธา ไววางใจและทำาใหผตามเกดความภาคภมใจเมอไดรวมงานซงเปนเรองของการสรางบารมใหผตามศรทธา โดยอาศยวสยทศนและการมจดประสงครวมกนเพอการบรรลเปาหมายทตองการ ซงสอดคลองกบแนวคดของนกวชาการหลายทานทใหทศนะไวสอดคลองกน เชน

Bass& Avolio (1994) ใหทศนะเกยวกบการมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) วาเปนการทผนำาประพฤตตวเปนแบบอยาง หรอเปนโมเดลสำาหรบผตาม ผนำาจะเปนทยกยอง เคารพนบถอ ศรทธา ไววางใจ และทำาใหผตามเกดความภาคภมใจเมอไดรวมงานกน ผตามจะพยายามประพฤตปฏบตเหมอนกบผนำาและตองการเลยนแบบผนำาของเขา สงทผนำาตองปฏบต เพอบรรลถงลกษณะน คอผนำาจะตองมวสยทศน และสามารถถายทอดไปยงผตาม ผนำาจะมความสมำาเสมอมากกวาการเอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต เปนผมศลธรรมและจรยธรรมสง หลกเลยงทจะใชอำานาจเพอผลประโยชนสวนตน ผนำาจะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ ความตงใจ การเชอมนในตนเอง ความแนวแนในอดมการณ ความเชอและคานยมของเขาจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกด และความมนใจของผตาม และทำาใหผตามมความเปนพวกเดยวกนกบผนำา โดยอาศยวสยทศนและการมจด

ประสงครวมกน ผนำาการเปลยนแปลงจงรกษาอทธพลของตนในการบรรลเปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ

Avolio, Bass & Jung (1999) กลาวถงภาวะผนำาบารม ในการสรางแรงบนดาลใจ (Charismatic-inspiration Leadership) วาเปนพฤตกรรมการเปลยนแปลงของผนำาทแสดงออกดวยการเปนแมแบบทเขมแขงใหผตามไดเหน ผตามเกดการรบรในพฤตกรรมของผนำา ทำาใหเกดการลอกเลยนแบบพฤตกรรมของผนำาขน นอกจากนผนำาการเปลยนแปลงยงมการประพฤตปฏบตทมมาตรฐานทางศลธรรมและจรยธรรมสงจนเกดการยอมรบวาเปนสงทถกตองดงาม ทำาใหไดรบความศรทธา ความไววางใจ การยอมรบนบถออยางสงจากผตาม แตยงไมสามารถกอใหเกดการเปลยนแปลงไดแมวาผตามจะเกดความชนชมและศรทธาแลวกตาม แตยงไมเกดแรงจงใจทสงพอทจะเปลยนความยดตดผลประโยชนของตนไปเปนเหนแกประโยชนของสวนรวมซงมลกษณะเปนนามธรรม ดงนน ผนำาจะตองแสดงออกดวยการสอสารใหผตามทราบถงความคาดหวงทผนำามตอผตามดวยการสรางแรงบนดาลใจ ใหยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศนขององคการ เพอไปสเปาหมายแทนการทำาเพอประโยชนเฉพาะตน ผนำาการเปลยนแปลงจงเปนผทสงเสรมนำาใจแหงการทำางานของทม ผนำาจะพยายามจงใจผตามใหทำางานบรรลเกนเปาหมายทกำาหนดไว โดยสรางความตระหนกแกผตามใหเหนความสำาคญวา เปาหมายและผลงานนนจำาเปนตองมการปรบปรงเปลยนแปลงตลอดเวลา จงจะทำาใหองคการเกดความเจรญกาวหนาประสบความสำาเรจได

ประยทธ ชสอน (2548) ใหทศนะในเรองนวา การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) เปนพฤตกรรมทผบรหารโรงเรยนแสดงใหเหนในการบรหาร หรอการทำางานทเปนกระบวนการ

ทำาใหผรวมงานและผตามมการยอมรบ แสดงวสยทศนและสามารถถายทอดไปยงผตาม สามารถวางแผนและการจดระเบยบ สรางความมประสทธผลของโรงเรยนและใชเปาหมายและวตถประสงคอยางเหมาะสม มความสมำาเสมอมากกวาการเอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต ทำาใหผตามมความเปนพวกเดยวกนโดยอาศยวสยทศนและการมจดประสงครวมกน เนนในสงสนบสนนทสำาคญตอบรรยากาศในโรงเรยน แสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดความมประสทธภาพ เนนความรรวบยอดทางการศกษา (conceptual knowledge) ประพฤตตวเปนแบบอยางหรอเปนโมเดลสำาหรบผตาม เปนทยกยองนบถอ ศรทธาและไววางใจ มความเชอในความสำาคญและมคณคาตอโรงเรยน เปนผมศลธรรมและจรยธรรมสง หลกเลยงทจะใชอำานาจ เพอผลประโยชนสวนตน เชอมนในตนเอง มความแนวแนในอดมการณ พยายามเสรมคณคาและความเชอททำาใหโรงเรยนไมเหมอนใคร และเปนผทเชอมนในโรงเรยนอยางแทจรง

รตตกรณ จงวศาล (2543, 2550) กลาววา การมอทธพลอยางมอดมการณหรอภาวะผนำาเชงบารม (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) เกยวของกบการทผนำาประพฤตตวเปนแบบอยาง หรอเปนโมเดลสำาหรบผตาม ผนำาจะเปนทยกยอง เคารพนบถอ ศรทธา ไววางใจ และทำาใหผตามเกดความภาคภมใจเมอไดรวมงานกน ผตามจะพยายามประพฤต ปฏบตเหมอนกบผนำาและตองการเลยนแบบผนำาของเขา สงทผนำาตองปฏบตเพอบรรลถงคณลกษณะน คอ ผนำาจะตองมวสยทศน และสามารถถายทอดไปยงผตาม ผนำาจะมความสมำาเสมอมากกวาการเอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต ผนำาเปนผทไวใจไดวาจะทำาในสงทถกตอง ผนำาจะเปนผทมศลธรรม และมจรยธรรมสง ผนำาจะหลกเลยงทจะใชอำานาจเพอผลประโยชนสวนตน

แตจะประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอนและเพอประโยชนของกลม ผนำาจะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ ความตงใจ การเชอมนในตนเอง ความแนวแนในอดมการณ ความเชอและคานยมของเขา ผนำาจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกดและความมนใจของผตาม และทำาใหผตามมความเปนพวกเดยวกนกบผนำา โดยอาศยวสยทศนและการมจดประสงครวมกน ผนำาแสดงความมนใจ ชวยสรางความรสกเปนหนงเดยวกน เพอบรรลเปาหมายทตองการ ผตามจะเลยนแบบผนำาและพฤตกรรมของผนำาจากการสรางความมนใจในตนเองประสทธภาพและความเคารพในตนเอง ผนำาการเปลยนแปลงจงรกษาอทธพลของตนในการบรรลเปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ

โสภณ ภเกาลวน (2551) กลาววา การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Leadership: II or CL) หมายถง การทผนำาประพฤตตวเปนแบบอยาง หรอเปนโมเดลสำาหรบผตาม ผนำาจะเปนทยกยอง เคารพนบถอ ศรทธา ไววางใจ และทำาใหผตามเกดความภาคภมใจเมอไดรวมงานกน ผตามจะพยายามประพฤตปฏบตเหมอนกบผนำาและตองการเลยนแบบผนำาของเขา สงทผนำาตองปฏบตเพอบรรลถงคณลกษณะน คอ ผนำาจะตองมวสยทศน และสามารถถายทอดไปยงผตาม ผนำาจะมความสมำาเสมอมากกวาการเอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต ผนำาเปนผทไวใจไดวาจะทำาในสงทถกตอง ผนำาจะเปนผทมศลธรรมและมจรยธรรมสง ผนำาจะหลกเลยงทจะใชอำานาจเพอประโยชนสวนตน แตจะประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอนและเพอประโยชนของกลม ผนำาจะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ ความตงใจ การเชอมนในตนเอง ความแนวแนในอดมการณ ความเชอและคานยมของเขา ผนำาจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกด และความมนใจของผ

ตาม และทำาใหผตามมความเปนพวกเดยวกบผนำา โดยอาศยวสยทศนและการมจดประสงครวมกน ผนำาแสดงความมนใจชวยสรางความรสกเปนหนงเดยวกนเพอการบรรลเปาหมายทตองการ ผตามจะเลยนแบบผนำาและพฤตกรรมของผนำาจากการสรางความมนใจในตนเอง ประสทธภาพและ ความเคารพในตนเอง ผนำาการเปลยนแปลง จงรกษาอทธพลของตนในการบรรลเปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ

จากแนวคดดงกลาวจะเหนวา องคประกอบยอยสำาคญของการมอทธพลอยางมอดมการณนน เปนเรองของบารมของผนำาทผตามศรทธาเชอถออยากเอาเปนแบบอยาง เปนผนำาทมวสยทศนรวมในองคการ และสามารถถายทอดวสยทศนไปยงผตาม เพอผลสำาเรจตามเปาหมายขององคการในทสด ซงมสาระสำาคญ ดงน

วสยทศน (vistion) เปนภาพฝนทเปนไปไดและเปนภาพในอนาคตทองคการ และผปฏบตปรารถนา ซงจะตองกลาวออกมาอยางชดเจนสามารถปฏบตเพอใหบรรลผลไดนาเชอถอ และเปนภาพในอนาคตทดงดดใจ ดงท Marriner (1993) กลาววา วสยทศน คอ ภาพทเปนแนวโนมความเปนไปไดในอนาคตอนใกล การกลาวถงวสยทศนออกมาอยางชดแจง จะทำาใหมจดศนยรวมสำาหรบสมาชกในองคการทกระดบ และจะเปนทศทางในการปฏบตเพอใหเปนไปในแนวเดยวกน ซงสอดคลองกบทศนะของ Barker (2002) ทกลาววา วสยทศนเปนสงทมความจำาเปนทจะกอใหเกดพลงแกองคการ พลงจะนำาไปสการปฏบต และการปฏบตนนจะนำาไปสความสำาเรจแกองคการการมวสยทศนทเหมาะสม และมความเชอถอ จะทำาใหการทำาหนาทขององคการราบรนและเปนไปในทางเดยวกนทวทงองคการ ซงมองคประกอบในการพจารณา 3 ประการ คอ ประการแรก เปนการสรางวสยทศนเปนกลยทธอนดบ

แรกของผนำาการเปลยนแปลงทจะทำาใหทกคนมองเหนเปาหมายหลกรวมกน มองเหนแนวทางความเปนไปได เพอการสรางวสยทศนใหเปนทดงดดใจ และมความทาทาย ทำาใหผปฏบตงานทมเทความสามารถเพอชวยใหองคการประสบผลสำาเรจตามเปาหมาย หลงจากสรางวสยทศนแลว ผบรหารควรจะตองมความเขาใจองคการเปนอยางด เชน วธดำาเนนงาน การบรการ การตลาด คแขง และสงแวดลอม เปนตนตองมความเขาใจวฒนธรรมองคการ เชน ความเชอรวมกน และขอตกลงเบองตนทเกยวกบสถานททองคการตงอย และตระหนกในความตองการ และคานยมของบคลากร ประการทสอง คอ การถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน ผนำาจะตองถายทอดและสรางความผกพนตอวสยทศนโดยการเขยนขอความวสยทศนและตดประกาศไวในททกคนสามารถมองเหนไดและเปดโอกาสใหมการวพากษ วจารณและแสดงปฏกรยาโตตอบตอวสยทศนไดเตมท จากการศกษาของ Bennis & Nanus (1985, อางถงใน อญชญ เคมกระโทก, 2547) ทศกษาเกยวกบผบรหารระดบสงซงเปนผนำานวตกรรม พบวา ผนำาเหลานประสบความสำาเรจในงานโดยการสรางวสยทศน และการถายทอดวสยทศนซงในการถายทอดวสยทศนนน ผนำาจะใชวธการใชวาทศลป สโลแกน อปมาอปไมย สญลกษณและคำาขวญ เพอสราง และถายทอดวสยทศนและกลาวถงวสยทศนซำา ๆ เพอสรางความเชอมนและผกพนตอวสยทศน และประการทสดทาย คอ การปลกฝงคานยม คานยมเปนสงทดงาม และถกตอง ซงทกคนตางมแนวคด มความเชอและมการปฏบตทแตกตางกนออกไป สงผลใหเกดการแสดงออกถงพฤตกรรมทแตกตางกนตามความเชอ หรอตามคานยมในทองถนทยดถอ ดงท องคการอนามยโลก (WHO, 1987 อางถงใน พนดา ดามาพงษ, 2534) ทกลาววา คานยมเปนหลกพนฐานหรอแนวคดทบคคลยดถอหรอใหคณคาวาเปนสงทถกตองดงาม และจะกลาย

เปนจดมงหมายในทสด คานยมจะสรางแรงบนดาลใจ ซงจะเปนแรงขบ ทำาใหเกดแรงจงใจ เกดความกระตอรอรนมพลง มอำานาจทจะทำางานอยางตอเนองเพอใหบรรลจดมงหมาย และมพฤตกรรมทสอดคลองกบคานยม เมอบคคลมคานยมรวมกนกจะสามารถทำางานรวมกนได

Burn (1978 อางใน วรรณด ชกาล, 2540) ยงกลาววา คานยมเปนความตองการของทงผนำาและผตาม คานยมเปนความเชอทยงยน เปนแนวทางในการปฏบตซงคานยมม 2 รปแบบ ไดแก 1) คานยมวธปฏบต เชน ความซอสตย ความกลาหาญ ความยตธรรม ความรบผดชอบ และ2) คานยมจดหมาย เชน ความเสมอภาค ความเปนธรรมในสงคม โดยคานยมจะเปนตวกำาหนดมาตรฐานพฤตกรรมของมนษย ซงถอเปนเกณฑในการปฏบต ดงนนถาผนำาสามารถควบคมคานยมของผตามได และถาบคคลสวนใหญในองคการ มคานยมรวมกนกจะทำาใหผนำาเปลยนแปลงไดสำาเรจ และบรรลเปาหมายขององคการทวางไว โดยวธการปลกฝงคานยมของผนำานน ทำาไดทงโดยการพดและการปฏบตและในการปลกฝงคานยมนนตองกระทำาอยางตอเนองดวยการพด ตลอดจนการประพฤตเปนแบบอยาง ซงถาผตามเชอถอและศรทธาในผนำามากเทาใด ผตามจะเลยนแบบและทำาตามผนำา (Marriner, 1993 อางถงใน สภาพร รอดถนอม, 2542) ดงนน วสยทศนของผนำา คอ การสรางภาพในอนาคต ซงมแนวโนมทเปนไปได สามารถนำาองคการไปสความสำาเรจได การสรางวสยทศนนมความจำาเปนมากสำาหรบผบรหารในการทจะสรางความเขาใจและถายทอดออกมาอยางชดเจน เหมาะสม มความเชอถอได เปนศนยรวมและเปนแนวทางในการปฏบตงานของสมาชกเพอใหเปนแนวเดยวกนซงเปนทดงดดใจ มความทาทายใหผปฏบตงานทมเทความสามารถเพอชวยใหองคการประสบผลสำาเรจตามเปาหมายทวางไว

ภายใตองคประกอบยอยทสำาคญ ไดแก การสรางวสยทศน การถายทอดวสยทศน และการปลกฝงคานยม

Tichy & Devanna (1986 อางถงใน เศาวนต เศานานนท, 2545) กลาวถง การสรางวสยทศนใหมๆ (Creating a new vision) ไววา เมอรถงความตองการทสำาคญ และเรงดวนแลว ตองหาทางสรางแรงดลใจดวยวสยทศนใหม ทดงดดใหผคนเคยแตวธการปฏบตงานเกาสนใจ วสยทศนทดตองเปนวสยทศนทกวาง ไมเสยงหรอเฉพาะเจาะจงทบคคล หรอผลตผล ตวใดตวหนงมากเกนไป ควรใหมเวลาพอควรและมกรอบกำาหนดถงบคคลทเกยวของหรอสงผลตอความสำาเรจอยางชดเจน เพอเปนการสรางแรงจงใจในวสยทศนใหม ตองสอดคลองกบ เปาหมาย และความตองการของสมาชกสวนใหญทตองการใหเกดหรอรวมกนทำาใหเกดในอนาคต สงสำาคญของวสยทศนตองระบถงงานอยางเปนรปธรรม ซงสะทอนใหเหนงานหลกและคานยมของวสยทศนนน และควรแสดงออกในรปของแนวคดอยางชดเจนมากกวาทางตวงบประมาณ ทงนเพอชวยใหทกคนมความเขาใจและความปรารถนารวมกน สรปไดวาการสรางวสยทศนนนควรเรมดวยตวงาน พฒนาวตถประสงคทสำาคญตามลำาดบ และสดทายควรเปนกลยทธทจะทำาใหบรรลตามวตถประสงคนน ตวอยางเชน ผลตบณฑตใหมมาตรฐานเทาสากลและสอดคลองกบความตองการของชมชน เปนขอความแสดงใหเหนงานวาตองผลตบณฑตใหมคณภาพเทาสากลและปฏบตงานไดตามความคาดหวงของสงคมคอ จบบรหารธรกจดานโรงแรมกตองรงานดานโรงแรม ทำางานไดด และยงตองรภาษาองกฤษหรอภาษาตางประเทศอนทจะตอนรบผมาเยอนจากนานาประเทศได เปนตน งานทชดเจนทตองทำาไดแก การพฒนาหลกสตร ผสอน วธการฝกงาน และการคดเลอก นกศกษา ฯลฯ ตอมาคอ การจดลำาดบความสำาคญ

ของวตถประสงค และแสวงหากลยทธใหไดมาซงบณฑตทมคณภาพเปนสากลและสนองตอความตองการของแรงงานในสงคมได

บญเจอ จฑาพรรณาชาต (2544) กลาวถง วสยทศนของผบรหารสถานศกษาวา หมายถง ความสามารถของผบรหารสถานศกษาในการมองภาพความแตกตางระหวางภาพขององคการในปจจบนไปสสภาพขององคการทพงปรารถนาในอนาคตโดยสภาพนนมความเปนไปได มเปาหมายชดเจนสามารถวางแผนกำาหนดแนวทาง หรอวธการในการปฏบตใหบรรลเปาหมายขององคการทพงปรารถนาในอนาคตนน ซงวดไดจากพฤตกรรมของผบรหารสถานศกษาทสามารถคาดคะเนและเรยนรจากประสบบการณไดด และมความคดสรางสรรค มงอนาคตมากกวาอนรกษนยม มความสามารถในการสงเคราะหขอมล เพอการวางแผนทงระยะสน และระยะยาว มความกระตอรอรนในการรบรและเปลยนแปลงไปสสงใหมๆ กระตนรเรมใหมและใชนวตกรรม สนบสนนผปฏบตงานทมความสามารถ ในการพฒนาศกยภาพใหบงเกดผลสงสด เปดใจกวางรบประสบการณใหมๆ อยตลอดเวลา

นอกจากน วโรจน สารรตนะ (2548) ยงไดกลาวถงจดรวมประการหนงของทฤษฎการบรหารกบทฤษฎภาวะผนำา คอ การมงกอใหเกดการเปลยนแปลงโดยอาศยผนำาแหงการเปลยนแปลงทมวสยทศนหรอจดหมายระดบทาทาย และมความพยายามมงมนทจะใหบรรลผลในวสยทศนหรอจดหมายนนสงเกนกวาระดบปกต และยงไดสรปลกษณะสำาคญของผนำาแหงการเปลยนแปลงไววา เปนผมวสยทศน มความขยน อดทน อดกลน และมงมน โดยม“ ”หลกการอนๆ เปนตวเสรมประกอบในเชงบรณาการ เชน การยดมนในหลกการบรหารแบบกระจายอำานาจ และยดหลกการบรหารของทฤษฎดงเดมทเปลยนแปลงในกรอบแนวคดใหม การใหความสำาคญกบปจจยจงใจภายใน มองคนตามทฤษฎ Y และสงเสรมการ

วจยเพอพฒนาทฤษฏมาใชในการบรหาร การสงเสรมการวจยเพอตดสนใจทางการบรหาร พฒนาระบบสารสนเทศ และนำาเอาเทคโนโลยมาใชประโยชน การมงผลสมฤทธ (ผลผลต+ผลลพธ) คณภาพระดบทาทาย พฒนาโดยองครวม มสวนรวมบรณาการ รเรมสงใหมๆ พฒนาบคลากรดวยกระบวนทศนใหม การใชภมปญญาทางวฒนธรรมสงคมทสำาคญ และการใชอำานาจทเหมาะสมกอใหเกดการยอมรบ พฒนาคณลกษณะภาวะผนำาทด รวมทงทศนคตและมโนทศนแหงตน พฤตกรรมจรยธรรม มงใหคนมความพงพอใจในงาน มผลงานทด และคำานงถงสถานการณทเหมาะสม ดงนน ในการกำาหนดวสยทศนจะตองเปนวสยทศนรวม (shared vision) ทเกดจากการกำาหนดรวมกนของสมาชกในองคการในรปแบบทเหมาะสม ทงความคดเหนของคร นกเรยน และสมาชกในชมชน เพอใหเขาเกดความรสกวาจดมงหมาย วตถประสงค ตลอดจนการปฏบตไดเปนไปตามวสยทศนทพวกเขาไดรวมกนกำาหนดขนมา สำาหรบเทคนคการมสวนรวมเพอกำาหนดวสยทศนอาจใชหลกความมฉนทามต (consensus) จากกลมตางๆ ทแตละกลมซงประกอบดวยบคคลจากฝายตางๆ ตางกำาหนดขอความ แสดงความเชอหรอวสยทศนของกลมของตนนำามาอภปรายเพอหาขอตกลงรวมกน แลวกำาหนดเปนขอความแสดงถง “วสยทศนของโรงเรยน นนเอง”

สวนในกรณของการสรางบารม (charisma) นนเปนคณลกษณะพเศษบางอยางในตวผนำาททำาใหผตามรสกสนใจ ศรทธา ใหความเคารพและประทบใจเมออยใกลชด มความดงดดสวนตวททำาใหผตามเกดความนยมชมชอบ และทำาใหผตามคลอยตาม (Weber, 1974 cited in Bass, 1985) โดย House (1977 cited in Bass, 1985) และ Conger & Kanumgo (1988 อางถงใน ปราณ มหาญพงษ, 2547) เสนอลกษณะผนำาบารมไวสอดคลองกน 7 ลกษณะ คอ 1)

มลกษณะเดนและมความเชอมนในตนเอง 2) เปนแบบอยางของลกนองในเรองคานยม ทศนคต และความคาดหวงตอการทำางานและองคการ 3) สรางความประทบใจในความสามารถและความสำาเรจ 4) มเปาหมายทชดเจน 5) มความคาดหวงและเชอวาลกนองสามารถปฏบตใหลลวงตามเปาหมายได 6) มพฤตกรรมทสรางแรงจงใจในการทำาใหพนธกจบรรลตามจดหมาย 7) มบทบาททดงดดใจลกนอง

ในขณะท Bass (1985) ไดอธบายถงลกษณะของการสรางบารมวา เปนกระบวนการปฏสมพนธระหวางผนำากบผตาม โดยผนำาแสดงพฤตกรรมสงผลใหเกดอทธพลตอผตาม ดงน 1) การแสดงออกถงการเปนผมจรยธรรม คณธรรม มศลธรรม สามารถแบงแยกความผดชอบชวดและเลอกกระทำาในสงทถกตองเหมาะสม มระดบจตใจสง มบคลกภาพเปนทนานบถอ 2) มความคาดหวงและเชอมนในความรความสามารถ ศกยภาพในการทำางานของผตาม 3) ยดถอในคานยมทด หนกแนนตอสงกระตน ทงผนำาและผตาม มทศนคตทดตองานและองคการ 4) การตดตอสอสาร การแกปญหาตางๆ แสดงใหเหนถงความมงมน ตงใจ เสยสละและอทศตนเพองานโดยทกพฤตกรรมทแสดงออกลวนเปนการกระทำาดวยความยนดและเตมใจของผนำาเอง ปราศจากการบงคบหรอควบคมโดยกฏระเบยบ กฏเกณฑขอบงคบ เปนพฤตกรรมทคงอยในตวผนำาอยางสมำาเสมอไมเปลยนแปลง ชงการมพฤตกรรมดงกลาว กอใหเกดการเรยนรและเลยนแบบอยางของผนำา ตามทฤษฎกระบวนการเรยนร ทางสงคม (Weiss, cited by Marriner, 1993) อนเปนแหลงทมาของอำานาจ ทมอทธพลตอผตาม ใหมองภาพลกษณของผนำาเปนคนเกง มพรสวรรคหรอความสามารถพเศษเหนอผอน เกดความรสกชนชม นยมยกยอง เลอมใสศรทธา ใหความเคารพนบถอ ยำาเกรง ใหเกยรต เชอถอและไววางใจ ประทบใจเมอไดรวมงาน เชอมนในตวผนำาวาเปนผทสามารถปกปอง นำาพาผตามและองคการให

รอดพนอนตรายหรอปญหาทเผชญอยหรอทจะเกดขนในอนาคต สามารถโนมนาวใหผตามเหนดวยและยนดปฏบตตามทผนำาตองการโดยไมมปฏกรยาขดแยง ยดถอผนำาเปนแบบอยางดานความคดและการกระทำา ตองการลอกเลยนแบบพฤตกรรม เกดความรก ความผกพน จงรกภกด และเชอมนวาสามารถนำาพาบคคลหรอกลมบคคลไปสเปาหมายได

Barling et al. (2000) ไดกลาวถงการสรางบารม โดยมขอมลสนบสนนจาก Bycio et al. (1995) และ Carless et al. (1988) วาเปนการทผนำาประพฤตตนเปนแบบอยางแกผตาม ทำาให ผตามเลอมใส ศรทธา เคารพนบถอ และไววางใจ พยายามเลยนแบบการประพฤตปฏบตของผนำา และเชอวาผนำาทำาในสงทถกตองดงาม เปนผมคณธรรม รวมรบผดชอบความเสยงกบผตาม ผนำาจะหลกเลยงการใชอำานาจเพอผลประโยชนสวนตน แตจะประพฤตปฏบตเพอใหเกดประโยชนตอผอนและกลม

Max weber (1947 cited by Marriner, 1993) ไดกลาวถงการมบารมวา หมายถง การมอำานาจหรออทธพลทไมใชมาจากอำานาจหนาทโดยตำาแหนง แตเปนอำานาจทเกตจากการรบรของบคคลหรอกลม วาผนำามคณลกษณะเฉพาะทสามารถมอำานาจเหนอผอนสามารถควบคมและทำาให ผตามยอมรบ เชอฟง และทำาตาม ซงเปนทเกยวของกบคณธรรมจรยธรรมของผนำา การมความเชอมนหรอเชอถอในความร ศกยภาพของผตามการมทศนคตทดตองานและองคการตลอดจนการตดตอสอสารในองคการ ภายใตหลกการในการแสดงออกซงอำานาจ 3 ประการ คอ

1) อำานาจตามหลกการและเหตผล (rational legal authority) โดยผนำาใชอำานาจโดยการอางหรอ

ยดถอตามหลกการหรอกฏระเบยบขององคการ มขอจำากดของอำานาจรปแบบนคอผนำาจะมอำานาจตอผตามเฉพาะภายใตสมพนธภาพภายในองคการเทานน

2) อำานาจทสบทอดกนมา (traditional authority) เปนลกษณะอำานาจทไดรบการถายทอดมาจากบคคลทมอำานาจมากอน อนเนองมาจากความเชอถอ และจงรกภกดกบผนำาคนเดม จงสบทอดอำานาจและความนาเชอถอมาสผนำาคนใหม

3) อำานาจจากการเปน ผมความสามารถพเศษหรอมพรสวรรค (charismatic authority) เปนอำานาจทเกดจากความเชอถอ เลอมใส เชอมน ของผตามในคณลกษณะหรอความสามารถพเศษสวนตวของผนำาเอง

รวมถง Hocker &Trofino (2003) กลาวถง การสรางบารมของผนำาทสามารถเปนแบบอยางทดไดโดย การทำาใหเหนเปนแบบอยางในการสรางการเปลยนแปลง และสรางการยอมรบของสมาชกจากตวอยางผลสำาเรจของงานหรอการเปลยนแปลงทปรากฏใหเหนผลแลวโดยอาศยองคประกอบทสำาคญทงในดานคณธรรมจรยธรรม ดานความคาดหวงในความรความสามารถของทมงาน ดานการยดมนในคานยมทด และการตดตอสอสาร ดงนน การสรางบารม คอ การสรางความด มความสามารถพเศษ สรางพรสวรรคใหมในตวเอง มคณลกษณะทคนอนเหนแลวนาเชอถอ ใหความไววางใจ ซงผนำาจะตองมเพอสรางความเชอมนใหกบผตาม มความจงรกภกด มความศรทธา มความกระตอรอรนในการปฏบตงานทไดรบมอบหมาย มความภาคภมใจและเชอมนในความสามารถของผนำาทจะนำาองคการสความสำาเรจ

อยางไรกด การมบารมเพยงอยางเดยว ไมสามารถสรางการเปลยนแปลงไดสำาเรจ แตผนำาสามารถใชการมบารมเพอมอทธพลตอผตามในการกระตนใหเกดคานยม แรงบนดาล

ใจและความตองการของผตาม เพอไปสเปาหมายเดยวกนกบผนำา (Bass, 1985) โดยลกษณะอำานาจหรออทธพลจากการมบารมของผนำา สามารถใชเพอมอทธพลตอผตามไดผลในทกสถานการณ แมในภาวะทประสบความลมเหลวในการใชเหตผลหรอกฏระเบยบ ขอบงคบ หรอในภาวะทผตามเกดความรสกหมดหวง ทอแท หมดกำาลงใจ ลมเหลว โดยผนำาจะใชอำานาจจากการมบารม ในการเสรมสรางกำาลงใจสนบสนน กระตนใหผตามมขวญและกำาลงใจ มความเชอมนในตนเอง พฒนาตนเอง และมอทธพลในการจงใจใหผตามหรอผมสวนเกยวของกบพนธกจ เปาหมายของผนำา เขามามสวนรวมทำางานเพอใหบรรลเปาหมาย ซงผลของปฏสมพนธหรอปฏกรยาตอบสนองของผตาม ขนอยกบปจจยเกยวของทงดานผนำาและผตาม พบวาบคคลทมตำาแหนง ความร หรอประสบการณสงกวาผอน หรอเปนผทประสบความสำาเรจในการทำางาน ยอมสงเสรมโอกาสการเปนผนำาเชงบารมสงกวาบคคลอน

นอกจากนน การมบารมอาจเกดจากการมพฤตกรรมทแสดงออกอยางเดนชดถงการเปนคนด มศลธรรม ซอสตย เปนทนาเชอถอ ไววางใจ มบคลกลกษณะทเดนเหนอผอน สามารถสรางความเลอมใส ศรทธา และเปนแบบอยางแกผตาม (House, 1977 cited in Marriner, 1993) รวมถงการเปนแบบอยางทด โดยทผนำาไดประพฤตตนเปนเปนแบบอยางทดแกผรวมงาน ทงในเรองคานยม ทศนคตทางบวก มมาตรฐานและหลกการในการทำางาน สามารถเปนแบบอยางและโนมนาวใหผรวมงานมแนวคดหรอคานยมรวมตามแบบอยางผนำา อนจะสงผลดตองาน ผนำาไดปฎบตตามแนวคด คานยม หรอคำาพดทกลาวไว มการตรวจสอบพฤตกรรมของตนเองและผรวมงานสมำาเสมอวาเปนไปตามมาตรฐานหรอคานยมทกำาหนดรวมกนหรอไม และสะทอนกลบขอมลเพอการปรบปรงแกไขเมอพบวาการปฎบตไมเปนไปตามขอตกลง รวมถงการเสรมสรางขวญและ

กำาลงใจโดยสรางความคาดหวงในผลสำาเรจของงานและความสามารถของผรวมงาน ใหการสนบสนนและใหกำาลงใจ เพอใหผรวมงานรบรและตระหนกในคณคาและคาดหวงในผลสำาเรจของงาน ยกยองชมเชย ใหรางวล หรอรวมฉลองความสำาเรจของผรวมงานหรอทม สงผลใหผรวมงานเกดขวญและกำาลงใจ เตมใจทำางาน การสรางสมพนธภาพและบรรยากาศทดในองคการ (Kouzes & Posner, 1993) และยงมงานวจยของนกการศกษาอน ๆ อกทกลาวถงการมอทธพลอยางมอดมการณไวสอดคลองกนทงในเรองของการวสยทศนและการสรางบารม เชน ประยทธ ชสอน (2548) ทพวรรณ โอษคลง (2549) สมพร จำาปานล (2549) ไพศาล แสนยศบญเรอง (2549) ภรมย ถนถาวร (2550) ขนษฐา อนวเศษ (2550) และสเทพ พงศศรวฒน (2551) เปนตน

จากตารางท 5 แสดงใหเหนวา องคประกอบยอยขององคประกอบหลกของภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานการมอทธพลอยางมอดดมการณ ประกอบดวย การสรางวสยทศน และการสรางบารม ซงผลจากการสงเคราะหดงกลาว ผวจยนำาเสนอเปนโมเดลการวดการมอทธพลอยางมอดมการณ จากการศกษาเอกสารและงานวจยบทท 2ตารางท 5 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

การมอทธพลอยางม

อดมการณ

Max

web

er (1

947)

Hou

se, 1

977)

Burn

(19

78)

Bass

(19

85,

1991

, 199

7)Be

nnis

& Na

nus

(198

5)Ca

rless

et a

l. (1

988)

Mar

riner

(199

3),

Bycio

et a

l. (1

995)

Bas

s & A

volio

(1

993,

199

4)Ba

rling

et a

l. (2

000)

, Bar

ker

Hock

er &

Trofi

no

(200

3) ว

โรจน

สาร

รตนะ

รตต

กรณ

จงว

ศาล

โสภ

ณ ภ

เกา ล

วน

1. การสรางวสยทศน

2. การสรางบารม

จากแนวคดดงกลาวสรปไดวา การมอทธพลอยางมอดมการณ เปนเรองทเกยวของกบระดบพฤตกรรมทผบรหารสถานศกษาแสดงใหเหนในการบรหาร หรอการทำางานทเปนกระบวนการทำาใหครและบคลากรมการยอมรบ การเนนในสงทสำาคญตอบรรยากาศในสถานศกษา การประพฤตตวเปนแบบอยาง เปนทยกยองนบถอ ศรทธาและไววางใจของครในสถานศกษา ซงประกอบดวย การวสยทศนรวม และการสรางบารม ดงแสดงในตารางท 5

ภาพท 4 โมเดลการวดการมอทธพลอยางมอดมการณ

2)องคประกอบยอยดานการคำานงถงเอกตถะบคคล

การคำานงถงความแตกตางของแตละบคคล (Individualized Consideration) เปนความสมพนธระหวางผบงคบบญชาและลกนอง นนคอผบงคบบญชาจะคำานงถงความแตกตางแตละบคคลของลกนองเพราะแตละคนมความแตกตางกนรวมทงความสามารถทแตกตางกน ผบงคบบญชาจะตอบสนองความตองการของลกนองโดยการมอบหมายใหตามความสามารถแตละบคคล ใชการบรหารแบบมสวนรวมใหลกนองไดมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบงานใหความสนใจในความตองการ ใหความเจรญ

การมอทธพลอยางม

อดมการณ

การสรางวสยทศน

การสรางบารม

กาวหนาของลกหนาทำาใหลกนองมความพงพอใจและผลผลตเพมขน ผบงคบบญชาจะใหความสนใจเปนพเศษแกลกนองทมปญญาปฏบตตอลกนองเหมอนอยในสถานะเดยวกน เปนผทใหคำาแนะนำาชวยเหลอ สนบสนนและสงเสรมใหลกนองมการพฒนาตนเอง (Bass, 1985) ซง Bass ไดสรปพฤตกรรมทผบรหารแสดงออกถงการคำานงถงความแตกตางของแตละบคคลได 3 ลกษณะ คอ

(1)การเนนการพฒนา (a developmental orientation) โดยม องคประกอบ ยอยของหลกการทผนำาเนนการพฒนาผตาม คอ

(1.1) การประเมนความสามารถของผตามทงความสามารถในการปฎบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบในปจจบน และการประเมนความสามารถสำาหรบหนาทความรบผดชอบทสงขนในอนาคต

(1.2) การแสดงพฤตกรรมการพฒนาผตาม โดยการใหคำาปรกษาเรองความกาวหนาในอาชพ การตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางานและผลการปฎบตงาน การสงเสรมใหไดรบการอบรมหรอพฒนาตอเนอง

(1.3) การมอบหมายงานเพม เปนการเปดโอกาสใหผตามไดแสดงความสามารถจากการทำางานใหมทมความรบผดชอบสงขน ซงเปนเรองทาทายความสามารถ โดยพบวาการไดรบมอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการเพมขน เปนปจจยสงผลใหผบรหารประสบความสำาเรจ ในงาน

(2)การเนนความแตกตางระหวางบคคล (individualized orientation) โดยผนำาแสดงพฤตกรรมดงน

(2.1) สงเสรมใหมการพบปะกนในลกษณะเปนกนเอง (promoting familiarity and contact) โดยผนำาเปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปนกนเองระหวางผนำา

และผรวมงานทกระดบทงโดยวธการพบปะโดยตรง หรออาจเปนการพดคยทางโทรศพท พบวาเปนอกพฤตกรรมหนงซงผนำาทประสบความสำารจในงานปฏบตอยางสมำาเสมอ (Peter, 1980 cited by Bass, 1985)

(2.2) ใชวธการตดตอสอสารทงแบบเปนทางการ และไมเปนทางการ (informal versus formal communication) โดยพบวาผนำาสวนใหญใชวธการสอสารดวยวาจามากกวาการสอสารเปนลายลกษณอกษรในเอกสาร เพราะเปนวธการทสะดวก รวดเรว รวมถงใชวธการพบปะพดคยกนในบคลากรระดบเดยวกน และใชวธการเดนตรวจตรางานพรอมพบ ปะและพดคยกบผรวมงาน หรอการจดบนทกยอเพอแจงขอมลขาวสารกบผใตบงคบบญชา (KIauss & Bass, 1982 cited by Bass, 1985)

(2.3) การตอบสนองความตองการ ขอมลขาวสารของผตาม (fulfilling the individual subordinate’s desire for information) โดยผนำาเปนผแจงขอมลขาวสาร หรอการเปลยนแปลงตางๆ ทเกยวของกบองคการ ขอมลทผตามตองการ หรอจำาเปนตองรบร พบวาการสอสารโดยการพบปะพดคย เพอแจงขาวสารโดยตรง หรอการแจงดวยวาจาทางโทรศพท เปนวธการทดกวาการแจงดวยเอกสาร เพราะเปนการสอสารสองทางซงสามารถสอสารทำาความเขาใจซกถามขอสงสยและสามารถสงเกตปฎกรยาตอบสนองของผรบขาวสารได

(2.4) ใหความสำาคญในความแตกตางของบคคล (attention to differences among subordinates) โดยผนำาตองสามารถคนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผตามแตละคน

ยอมรบและใหการดแล ชวยเหลอสนบสนนและพฒนาผตามแตละคนใหเหมาะสมตามความแตกตางของผตามแตละคน

(2.5) การใหคำาปรกษาเฉพาะรายบคคล (individual counseling) ผนำาตองมทกษะการเปนผใหคำาปรกษาทด โดยการเปนผฟงและนกสงเกตทด และการใชคำาถามเพอการคนหาและทำาความเขาใจปญหาของแตละคน ชวยชแนะและรวมคนหาทางเลอกเพอการแกปญหา หรอวางแผนความกาวหนาทแตกตางกน

(3)การเปนพเลยง (mentoring) เปนพฤตกรรมของผนำาทเปนผบรหารหรอผปฎบตงานทมอาวโสมากกวา หรอมความรและประสบการณมากกวา ทำาหนาทเปนผฝกสอนงาน ชแนะ เปนแบบอยางใหแกผทมอาวโสหรอความรและประสบการณนอยกวา ซงสงผลถงการพฒนาความกาวหนาในอาชพ พฒนาภาวะผนำาของผตาม และพฒนาองคการ (Hunt & Michael, 1983 cited by Bass,1985)

โดย Marriner (1993) ไดอธบายเพมเตมวา การมงความสมพนธรายบคคลเปนพฤตกรรมทผนำาใหเกยรตและใหความสำาคญกบบคคลหรอกลมบคคล ซงเปนผรวมงานอยางทวถงโดยคนหาความตองการและความเตกตางของผรวมงานแตละคน ใหความสนใจและเอาใจใส มอบหมายงานและความรบผดชอบ เพอพฒนาและสงเสรมสนบสนนความกาวหนาของผตามแตละคนแตกตางกน โดยพจารณาตามความเหมาะสมรายบคคล โดยบาส และ อโวลโอ (Bass & Avolio, 1994 cited by Bass, 1998) กลาววา การยอมรบความแตกตางของบคคลเปนเรองสำาคญ สงผลใหผนำาสามารถดแล และตอบสนองผตามแตละคนไดอยางเหมาะสม ทงในการปฎบตงาน การวางแผนความกาวหนาในอาชพ ความเปนอยทวไป การเสรมสราง พลงอำานาจ และการสรางแรงจงใจใหมการพฒนาในทางทดขนกวาเดม

นอกจากน Bass (1991, 1997); Bass & Avolio (1993, 1994); Bycio et al. (1995); Carless et al. (1988); Avolio, Bass & Jung (1999); Barling et al. (2000); รตตกรณ จงวศาล (2543, 2550); ประยทธ ชสอน (2548) และโสภณ ภเกาลวน (2551) ไดอธบายเกยวกบการคำานงถงความเปนเอกตถะบคคล (individualized consideration: IC) ไวสอดคลองกนวา ผนำาจะมความสมพนธเกยวกบบคคลในฐานะเปนผนำาใหการดแลเอาใจใสผตามเปนรายบคคล และทำาใหผตามรสกมคณคาและมความสำาคญ ผนำาจะเปนโคช (coach) และเปนทปรกษา (advisor) ของผตามแตละคน การทผนำาคำานงถงความตองการและความแตกตางของแตละบคคล ผนำาจะหาทางสงเสรมและพฒนาศกยภาพของผตาม โดยใหโอกาสผตามไดเรยนรสงใหมๆ สรางบรรยากาศทสนบสนนการเรยนร สงเสรมการตดตอสอสารแบบสองทาง มอบหมายงานทมคณคาชวยพฒนาศกยภาพของผตาม สามารถใหคำาปรกษา ชแนะหรอชวยเปนพเลยง (mentor) ใหแกผตามหรอผปฏบตงาน ทำาใหเกดสมพนธภาพทด เนนการมสวนรวม การสงเสรมความกาวหนา และใหมสวนรวมในการตดสนใจ และการพฒนาผตาม ผนำาจะเอาใจใสเปนพเศษในความตองการของ เอกตถะบคคลเพอความสมฤทธและเตบโตของแตละคน ผนำาจะพฒนาศกยภาพของผตามและเพอนรวมงานใหสงขน และมการปฏบตตอผตามโดยการใหโอกาสในการเรยนรสงใหมๆ สรางบรรยากาศของการใหการสนบสนน คำานงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความจำาเปนและความตองการ การประพฤตของผนำาแสดงใหเหนวาเขาใจและยอมรบความแตกตางระหวางบคคล เชน บางคนไดรบกำาลงใจมากกวา บางคนไดรบอำานาจการตดสนใจดวยตวเองมากกวา บางคนมมาตรฐานทเครงครดกวา บางคนมโครงสรางงานมากกวา ผนำามการสงเสรมการสอสารสอง

ทาง และมการจดการดวยการเดนดรอบๆ (management by walking around) มปฏสมพนธกบผตามเปนการสวนตว ผนำาสนใจในความกงวลของแตละบคคล เหนเอกตถะบคคลเปนบคคลในภาพรวม (as a whole person) มากกวาเปนพนกงานหรอเปนเพยงปจจยการผลต ผนำาจะมการฟงอยางมประสทธภาพ มการเอาใจเขามาใสใจเรา (empathy) ผนำาจะมการมอบหมายงานเพอเปนเครองมอในการพฒนาผตาม เปดโอกาสใหผตามไดใชความสามารถพเศษอยางเตมท และเรยนรสงใหมๆ ททาทายความสามารถ ผนำาจะดแลผตามวาตองการคำาแนะนำา การสนบสนน และการชวยใหกาวหนาในการทำางานทรบผดชอบอยหรอไม โดยผตามจะไมรสกวาเขากำาลงถกตรวจสอบ นอกจากน ผนำาจะเนนการประสานงาน การควบคมกลวธทด และดแลเอาใจใสผตามเปนรายบคคลทำาใหผตามรสกมคณคาและมความสำาคญ เอาใจใสผตามเปนพเศษในความตองการของเอกตถะบคคลเพอความสมฤทธและเตบโตของแตละคน ผบรหารสรางบรรยากาศของการใหการสนบสนนคำานงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความจำาเปนและความตองการ การสรางขวญกำาลงใจทดในโรงเรยน ผบรหารจะพฒนาศกยภาพของผตามและเพอนรวมงานใหสงขน มอบหมายงานเพอเปนเครองมอในการพฒนาผตามเปดโอกาสใหใชความสามารถพเศษอยางเตมทและเรยนรสงใหมๆ ททาทายความสามารถ มการดำาเนนการนเทศแบบคลนก เปนผมลกษณะเปนผฟงทด (Good Listener) ใหความสำาคญแตละคนโดยเอาใจใสสมำาเสมอเหมอนของตน (Empathy) ตลอดทงเปนตวเชอม (bonds) นกศกษา ผปกครอง และครเขาดวยกน

สเทพ พงศศรวฒน (2551) ไดใหทศนะเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานความเปนเอกตถะบคคล ไววา ผนำาจะใชความเปนกนเองในการสรางความสมพนธอนดกบผอน โดยพยายามพฒนาระดบความสามารถ และศกยภาพของเพอนรวมงาน

ใหสงยงขน ผนำาจะมความอดทนและ มความสามารถดานการฟงทด คณสมบตดงกลาวเรยกวา การมงความสมพนธเปนรายคน (Individualized consideration) ซงเชอวาจะนำาไปสความมประสทธผลขององคการและการเพมผลผลต ตลอดจนการสรางวฒนธรรมองคการ (Corporate culture) ทเขมแขงได ผนำาจะสามารถจงใจใหผตามมองไกลไปกวาผลประโยชนสวนตวเพอประโยชนขององคการหรอเพอสวนรวมแทน ซงถอวาเปนการยกระดบคณธรรมของผตามใหสงขน ดวยเหตนผนำาแบบเปลยนสภาพจงถกเรยกวาเปน “ภาวะผนำาเชงคณธรรม (Ethical leadership)” อกแงมมหนงดวย โดยมขอใหพจารณาจากประเดนขอความตอไปน คอ ขอความบงบอก การมงความสมพนธเปนรายคน (Individualized consideration) เชน น“เปนงานใหมทคณยงไมเคยทดลองทำามากอน แตไมตองกลวนะ เพราะผมเชอมนอยางจรงใจวา คณกสามารถทำาไดดไมแพใครเลย เอาอยางนนะ ผมจะอยคอยใหความชวยเหลอคณทกขนตอนทเดยวหละ เพราะฉะนนขอคณกรณาอยาไดเกรงใจทจะเรยกผมทกครงทคณตองการความชวยเหลอนะครบ งานนชวยใหคณสนกไมนอยเลย”

ดงนน จะเหนวา การคำานงถงความแตกตางของแตละบคคลน จะใหประสบการณทเปนการเรยนรแกผตาม ชวยพฒนาการเปนผนำาอกทงยงเปนการสอความหมายแบบสองทาง ซงจะชวยใหการตดสนใจดขนและสามารถชวยลดปญหาความคลมเครอในบทบาทของผตามดวย (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2544) การคำานงถงความแตกตางของแตละบคคล ไมใชเพยงการยอมรบความตองการของผตามเทานน แตยงชวยปลกเรา กระตนสนบสนนและยกระดบความตองการเหลานนใหสงขน ผนำายงมความพยายามทพฒนาประสบการณของผตามใหไปไกลกวาเดม เชน มอบหมายงานททาทายให

เพมความรบผดชอบ ชวยสรางความมนใจในสงทผตามจะทำานอกเหนอจากทคาดหวงเพอใหผตามมโอกาสเรยนรและพฒนาตนเองไดอยางเตมศกยภาพ (Yukl, 1989)

จากตารางท 6 แสดงใหเหนวา องคประกอบยอยขององคประกอบหลกของภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ประกอบดวย 1) การเนนการพฒนา 2) การเนนความแตกตางระหวางบคคล และ3) การเปนพเลยง ซงผลจากการสงเคราะหดงกลาว ผวจยนำาเสนอเปนโมเดลการวดการคำานงถงเอกตถะบคคล จากการศกษาเอกสารและงานวจยบทท 2ตารางท 6 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการคำานงถงเอกตถะบคคล

การคำานงถงเอกตถะบคคล

Bas

s Ca

rless

et a

l. Yu

kl (

1989

)Ba

ss &

Avo

lio

Bycio

et a

l. A

volio

, Bas

s &

Bar

ling

et a

l. เส

รมศก

ด ว

ศาลา

ภ

รตต

กรณ

จงว

ศาล

โสภ

ณ ภ

เกา ล

วน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

ประย

ทธ ช

สอน

1. การเนนการพฒนา

2. การเนนความแตกตางระหวางบคคล

3. การเปนพเลยง

สรปไดวา การคำานงถงความแตกตางของแตละบคคล หมายถง การทผบรหารสถานศกษายอมรบนบถอและใหความสำาคญของผรวมงานดแลเอาใจใสตอบสนองความตองการของผรวมงานแตละคนตามความแตกตางของแตละบคคล แสดงความชนชมในความสามารถของผรวมงานสงเสรมใหผรวมงานไดพฒนาตนเองใหคำาปรกษาและหาแนวทางผรวมงาน การใหม

สวนรวมในการตดสนใจเปนพเลยง เพอฝกฝนดานการบรหารจดการใหขอมลขาวสารการใหความรตางๆ มอบหมายงานพเศษใหผรวมงาน การสนทนาอยางเปนกนเอง สรางบรรยากาศทอบอนและจรงใจตอกนในการปฏบตงาน ซงประกอบดวย การเนนการพฒนา การเนนความแตกตางระหวางบคคล และการเปนพเลยง ดงแสดงในตารางท 6

ภาพท 5 โมเดลการวดการคำานงถงเอกตถะบคคล3)องคประกอบยอยดานการกระตนปญญา

Wortman (1985 cited in Bass, 1985) กลาววาผบรหารตองแสดงใหเหนการคดคนกลวธและมสวนรวมในการแสดงออกถงปญญาในเรองตนเองและผตามโดยการวเคราะห วางแผน การนำาไปปฏบต การแปลผล การประเมนผลงาน การปฏบตเชนนแสดงใหเหนบทบาทผนำาการเปลนแปลงของผบรหาร ในระดบทสามารถมองเขาใจเกดมโนทศนและพดใหผรวมงานทราบถงภาวะคกคามทองคการกำาลงเผชญอยบอกจดแขงจดออนและเปรยบเทยบผลประโยชนทไดรบ ซง Bass (1985) ไดใหความหมายของการกระตนการใชปญญาวา คอ การทผนำากระตนใหผตามเกดการเปลยนแปลงในการตระหนกถงปญหาและวธแกไขโดยใชความคด จนตนาการ ความเชอ คานยม มากกวาการทำาใหผตามเกด

การคำานงถง

เอกตถะบคคล

การเนนการพฒนา

การเนนความแตกตางระหวางบคคล

การเปนพเลยง

การเปลยนแปลงในทนทการกระตน การใชปญญาของผนำาการเปลยนแปลง จะทำาใหผตามเกดความรอบคอบ เกดมโนทศนเกดเขาใจและมองปญหาทประสบอยและแนวทางแกไขปญหา รวมถงการใชความคดและการใชดลยพนจกอนทจะลงมอปฏบต โดย Bass (1998) ไดอธบายเพมถงการกระตนการคดและการใชปญญาวารวมถงพฤตกรรมการกระตนใหผตามวเคราะหและหาแนวทางปองกนภาวะเสยง คกคาม และอนตราย ไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนน Reinhardt (2004) ไดอธบายความหมายของการกระตนการใชปญญาทสอดคลองกบ Bass วาหมายถงผนำาทมไหวพรบ เหตผล ความรอบคอบ มแนวทางและความสามารถในการแกปญหา

เมอพจารณาถงองคประกอบของการกระตนปญญา Bass (1985) ไดอธบายวธการและหลกการกระตนปญญา ไวสอดคลองกบ Cunn & Holl (1975) วามองคประกอบทสำาคญ ดงน คอ

(1)การใชหลกเหตผล (rationally oriented) โดยผนำาเนน และใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน เนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจโดยใชขอมลเพยงเลกนอยเพอการตดสนใจ

(2)การเนนทการอยรอด (existentially oriented) โดยผนำาใหความ สำาคญกบการเพมความรสกมนคงปลอดภย ความไววางใจกนและการสรางทมงาน ผนำาใชกระบวนการทำางานทไมมรปแบบเปนทางการ และเชอวาสตปญญาเกดจากปฏสมพนธระหวางคนและสงแวดลอม ใชการตดสนใจบนพนฐานของการผสมผสานขอมลทหลากหลาย

(3)การใชประสบการณ (empirically oriented) โดยผนำาแกไขปญหาเบองตนเพอความมนคงปลอดภย

และการอยรอดโดยอาศยขอมลจากประสบการณเดม แลวจงหาขอมลทหลากหลายเพอชวยสนบสนนการคดหาวธการ คำาตอบทดทสดเพอความมนคงในอนาคต

(4)การมงเนนความเปนเลศ (idea|istically oriented) โดยผนำาเนนและใหความสำาคญกบความเจรญกาวหนา การปรบตว การเรยนรอยางตอเนอง ความหลากหลายดานความคดและความคดสรางสรรค ใชหลกความยดหยนและอาศยขอมล เพอการตดสนใจ หาขอมลเพมและคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง

ในขณะท Kouzes & Posner (1993) ไดอธบายความหมายของพฤตกรรมผนำาทสอดคลองกบการกระตนการใชปญญาวาหมายถง การแสวงหาโอกาสและกระบวนการททาทาย(challenging the process) โดยผนำาเปนผทยอมรบและปฎบต หรอดำาเนนการอยางทาทาย กลาเสยงในการทดลองเปลยนแปลงสงใหม คนหาระบบ ขยายความคด หรอหาแนวทางใหมๆ ทดกวาเดมในการดำาเนนการ โดยมการกระตนและเสรมแรงจงใจภายในของตนใหเกดความรสกทาทายตอการคดคนสงใหมหรอเปดรบสงใหมจากภายนอกเขามาปรบปรงในองคการอยางสมำาเสมอใหโอกาสในการปฎบตงาน รวมถงพฤตกรรมการเรยนรสงใหมจากความผดพลาดทผานมา เพอนำามาปรบปรงแกไขปญหาในงาน เปนปจจยนำาไปสความสำาเรจในงานและอาชพ

Avolio, Bass & Jung (1999) ไดศกษาองคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลงซำา โดยศกษาในกลมผปฏบตงานในประเทศสหรฐอเมรกาทมความแตกตางกนมากจำานวน 14 กลม กลมตวอยางละ 45 -549 คน ทำาการสมภาษณถงลกษณะของผนำาทกลมใหการยอมรบ แลวนำามาพฒนาเปนเครองมอประเมนภาวะผนำาการเปลยนแปลง ผลการวเคราะหองคประกอบพบวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลงมองคประกอบดานการกระตนทางปญญา

(Intellectual stimulation) เปนพฤตกรรมผนำาการเปลยนแปลงทแสดงออกดวยการกระตนใหผตามไดเกดการรเรมสรางสรรคสงใหมๆ โดยวธการฝกคดทวนกระแสความเชอ และคานยมเดมของตน หรอของผนำา หรอขององคการ ผนำาการเปลยนแปลงจะสรางความรสกททาทายใหเกดขนแกผตาม มองปญหาเปนโอกาส และจะใหผตามสนบสนนหากผตามตองการ ทดลองวธการใหมๆ ของตน หรอตองการรเรมสรางสรรคงานใหม ๆ ใหกบองคการ สงเสรมใหผตามแสวงหาทางออกและวธการแกปญหาตางๆ ดวยตนเอง เปดโอกาสใหผตามไดแสดงความสามารถไดอยางเตมท กระตนใหทกคนไดทำางานอยางอสระในขอบเขตของงานตนทมความรความชำานาญ

จากผลการศกษาของ Harvey, Royal & Stout (2003) พบวา องคประกอบภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานการกระตนการใชปญญา สามารถพฒนาไดโดยหลกสตรการเตรยมความพรอมดานภาวะผนำาการเปลยนแปลง สอดคลองกบผลการศกษาของ Bass &Avolio (1998 cited Bass &Avolio, 2000) ทพบวา การฝกอบรมหลกสตรภาวะผนำาการเปลยนแปลงในผนำาชมชนสามารถพฒนาภาวะผนำาการเปลยนแปลงใหสงขนโดยเฉพาะดานการกระตนการใชปญญา และผลการศกษาของ สพาภร รอดถนอม (2542) ทำาการศกษาเรองความสมพนธระหวางผนำาการเปลยนแปลง และการบรหารแบบมสวนรวมของผอำานวยการวทยาลยพยาบาลกบประสทธผลองคการ ตามการรบรของอาจารยพยาบาลพบวาองคประกอบดานการกระตนการใชปญญาสามารถทำานายประสทธผลขององคการได สงสด

Bass (1991, 1997); Bass & Avolio (1993, 1994); Bycio et al. (1995); William, Steers & Terborg (1995) และ Carless et al. (1988) ไดใหทศนะใน

เรองนไวสอดคลองกนคอ เปนกระบวนการทผนำามการกระตนผตามใหตระหนกถงปญหาตาง ๆ ทเกดขนในหนวยงาน ทำาใหผตามมความตองการหาแนวทางใหมๆ มาแกปญหาในหนวยงาน เพอหาขอสรปใหมทดกวาเดม เพอทำาใหเกดสงใหมและสรางสรรค โดยผนำามการคดและการแกปญหาอยางเปนระบบ มความคดรเรมสรางสรรค มการตงสมมตฐาน การเปลยนกรอบ การมองปญหา และการเผชญกบสถานการณเกาๆดวยวถทางแบบใหมๆ มการจงใจและสนบสนนความคดรเรมใหมๆ ในการพจารณาปญหาและการหาคำาตอบของปญหา มการใหกำาลงใจผตามใหพยายามหาทางแกปญหาดวยวธใหมๆ ผนำามการกระตนใหผตามแสดงความคดและเหตผลและไมวจารณแมวาจะแตกตางไปจากความคดของผนำา ทำาใหผตามรสกวาปญหาทเกดขนเปนสงทาทายและเปนโอกาสทดทจะแกปญหารวมกน โดยผนำาจะสรางความเชอมนใหผตามวาปญหาทกอยางตองมวธแกไข แมบางปญหาจะมอปสรรคมากมาย ผนำาจะพสจนใหเหนวาสามารถเอาชนะอปสรรคทกอยางได จากการรวมมอรวมใจในการแกปญหาของผรวมงานทกคน ผตามจะไดรบการกระตนใหตงคำาถามตอคานยมของตนเอง ความเชอ และประเพณ การกระตนทางปญญาเปนสวนทสำาคญของการพฒนาความสามารถของผตาม ในการทจะตระหนก เขาใจ และแกไขปญหาดวยตนเอง ภายใตการใชหลกของเหตและผล การใหความสำาคญกบความมนคงปลอดภย การอาศยประสบการณ และการใหความสำาคญกบการเจรญกาวหนา

รตตกรณ จงวศาล (2543, 2550), ประยทธ ชสอน (2548), สเทพ พงศศรวฒน (2551) และโสภณ ภเกาลวน (2551) ทกลาวถง การกระตนทางปญญาไวสอดคลองกนวาเปนการทผนำามการกระตนผตามใหตระหนกถงปญหาตางๆทเกดขนในหนวยงาน ทำาใหผตามมความตองการหาแนวทางใหมๆ มาแกไขปญหาในหนวยงาน เพอหาขอสรปทดกวาเดม เพอทำาใหเกดสงใหม และสรางสรรคโดยผนำามการคดและการแกปญหาอยางเปนระบบ ม

ความคดรเรมสรางสรรค มการตงสมมตฐาน การเปลยนกรอบ (Reframing) การมองปญหาและการเผชญกบสถานการณเกาๆ ดวยวถทางใหมๆ มการจงใจและสนบสนนความคดรเรมใหมๆ ในการพจารณาปญหาและการหาคำาตอบของปญหา มการใหกำาลงใจผตามใหพยายามหาทางแกปญหาดวย วธใหมๆ ผนำามการกระตนใหผตามแสดงความคดและเหตผล และไมวจารณความคดของผตามแมวามนจะแตกตางไปจากความคดของผนำา ผนำาทำาใหผตามรสกวาปญหาทเกดขนเปนสงททาทายและเปนโอกาสทดทจะแกปญหารวมกน โดยผนำาจะสรางความเชอมนใหผตามวาปญหาทกอยางตองมวธแกไข แมบางปญหาจะมอปสรรคมากมาย ผนำาจะพสจนใหเหนวาสามารถเอาชนะอปสรรคทกอยางได จากความรวมมอรวมใจในการแกปญหาของผรวมงานทกคน ผตามจะไดรบการกระตนใหตงคำาถามตอคานยมของตนเอง ความเชอ และประเพณ การกระตนทางปญญา เปนสวนทสำาคญของการพฒนาความสามารถของผตามในทางทจะตระหนก เขาใจ และแกไขปญหาดวยตนเอง

ดงนน การกระตนการใชปญญา (Intellectual Stimulation) จงเปนพฤตกรรมทเพมความตระหนกในปญหา และใชอทธพลตอผตามใหมองปญหาจากมมมองใหมหรอจนตทศนใหมการกระตนการใชปญญาเกยวของกบปญหาการสรางสรรค ผนำาการเปลยนแปลงจะกระตนผตามใหคดนวตกรรมและสรางสรรค โดยขอสมมตฐานในรปการตงคำาถาม กำาหนดกรอบปญหาใหม ใชวธการใหมในการแกปญหา ผนำาจะสนบสนนใหเกดการเรยนร และไมวพากวจารณความผดสวนบคคลสสาธารณะ (Bass & Avolio 1994, cited in Hoy & Miskel, 2001) ผนำาใจกวางและเปดรบความคดของสมาชกทเกยวกบการเปลยนแปลง ผตามสามารถกระตนใหผนำาของเขาพจารณาจนตทศน และขอสมมตฐานของพวกเขาทละคน (Avolio, 1994 citted in Hoy & Miskel 2001) และทกสงทกอยางในองคการ สามารถถกอภปรายโตแยงเปลยนแปลงไดเพอใหเกดความชดเจน (Avolio 1999, cited in Hoy & Miskel, 2001)

จากตารางท 7 แสดงใหเหนวา องคประกอบยอยขององคประกอบหลกของภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานการกระตนปญญา ประกอบดวย 1) การใชหลกเหตผล 2) การเนนทการอยรอด

3) การใชประสบการณ และ4) การมงเนนความเปนเลศ ซงผลจากการสงเคราะหดงกลาว ผวจยนำาเสนอเปนโมเดลการวดการกระตนปญญา จากการศกษาเอกสารและงานวจยบทท 2

ตารางท 7 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการกระตนปญญา

การกระตนปญญา

Cu

nn &

Hol

l

Bass

(19

85)

Ca

rless

et a

l.

Kouz

es &

Bass

(199

1,

Bass

& A

volio

By

cio e

t al.

Willi

am, S

teer

s &

Avol

io, B

ass &

Harv

ey, R

oyal

&

Rei

nhar

dt

รตต

กรณ

จงว

ศาล

ประย

ทธ ช

สอน

สเ

ทพ

พง

ศศร

โส

ภณ

ภเกา

ลวน

1. การใชหลกเหตผล

2. การเนนทการอยรอด 3. การใชประสบการณ

4. การมงเนนความเปนเลศ

สรปไดวา การกระตนปญญา หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการ หรอการทำางานทเปนกระบวนการทำาใหผรวมงานเหนวธการ หรอแนวทางใหมในการแกปญหา มการพจารณาปรบปรงวธการทำางาน สงเสรมใหผรวมงานแสดงความคดเหน มองเหนปญหาในแงมมตางๆ มการวเคราะหปญหาโดยใชหลกเหตผล การเนนทการอยรอด การใชประสบการณ และการมงเนนความเปนเลศ ดงแสดงในตารางท 7

การใชหลกเหตผล

ภาพท 6 โมเดลการวดการกระตนปญญา

4)องคประกอบยอยดานการสรางแรงบนดาลใจ

Bass (1985) ไดอธบายความหมายของการสรางแรงบนดาลใจวา เปนพฤตกรรมของผนำาในการเขาใจผตามใหเกดความรสกทาทายกบการทำางาน หรอการไดรบมอบหมายงานใหมjการเปลยนแปลงสงใหมๆ ใหสำาเรจ โดยวธการพด แสดงออก หรอใชสญญลกษณ โดยผนำาเปนผกำาหนดเปาหมายของงาน วสยทศนหรอภาพความสำาเรจในอนาคต สอสารเพอใหผตามเขาใจเปาหมายอยางชดเจน เกดเปนวสยทศนรวม กระตนใหผตามเกดแรงบนดาลใจ มงมนทำางานใหสำาเรจตามเปาหมาย เปนผมองบรรยากาศการทำางานในเชงบวก

Tichy & Devanna (1986 cited by Tichy & Devanna, 1990) ไดอธบายเพมเตมวา จดเรมตนของการสรางแรงบนดาลใจในการเปลยนแปลงในองคการ เกดจากความรสกไมพงพอใจในสภาพปจจบน โดยผนำาไดกำาหนดเปาหมายใหมในอนาคตทดกวาเดมสรางการรบรและความตระหนกของสมาชกในความจำาเปน และโอกาสทองคการจะประสบผลสำาเรจตามเปาหมายทกำาหนด ตลอดจนการรวมสรางวสยทศน เพอสอสารใหสมาชกมอง

การกระตนปญญา

การเนนทการอยรอด

การใชประสบการณ

การมงเนนความเปนเลศ

เหนภาพทชดเจนขององคการในอนาคต และเปนเครองกำาหนดทศทางการปฎบตของสมาชกในองคการ ใหเกดความรวมมอปฎบตในแนวทางเดยวกน (Marriner, 1993) เปนสงสะทอนใหเหนเปาหมายหลกแนวโนมและความทาทายขององคการ เปนปจจยสรางกำาลงใจและแรงบนดาลใจ ดงดดสมาชกใหทมเทความสามารถเพอใหองคการบรรลเปาหมาย เปนกลยทธแรกของผนำาเพอสรางการเปลยนแปลง(Kouzes & posner, 1993) โดยผนำาสามารถจงใจใหคนเกง และสมาชกมารวมตวกนเพอ รวมกนสรางการเปลยนแปลงใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนไปโดยผนำาตองมลกษณะ 1) เปนผมองการณไกลและสามารถมองภาพใหญขององคการ 2) คดในเชงกลยทธและ 3) นำาเสนอประเดนทาทายความสามารถของทมงาน และหากผนำาสามารถสรางแรงบนดาลใจในการทำางานของสมาชก จะทำาใหสมาชกในองคการเกดความยดมนผกพนตอองคการ โดยพบวาการฝกอบรมหลกสตรภาวะผนำาการเปลยนแปลงสามารถพฒนาภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานการสรางแรงบนดาลใจใหสงขน(Barling, Weber & Kelloway, 1996)

Bass (1985) ยงไดอธบายหลกในการสรางแรงบนดาลใจ ดงน

(1)การเนนการปฏบต (action orientation) โดยการกระตนใหผตามทดลองทำางานใหมททาทายความสามารถ ใหโอกาสในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและเปดโอกาสในการสรางความภาคภมใจตอผลสำาเรจของงานทเกดขน สงเสรมการเรยนรของบคคลสรางบรรยากาศการตดตอสอสารทด เพอใหเกดความเชอถอไววางใจซงกนและกน ซงประกอบดวยพฤตกรรม ดงตอไปน

(1.1) กระตนใหผใตบงคบบญชาไดทดลองโครงการใหมๆ หรอทำางานททาทายความสามารถ

(1.2) ใหผใตบงคบบญชาอาสาสมครทำางาน การไดอาสาทำางานเปนโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดแสดงความสามารถและความรบผดชอบ เมอปฏบตงานเสรจจะเกดความภาคภมใจและเชอมนในตนเอง

(1.3) การมนโยบายสงเสรมการทดลองและเรยนรสงใหมๆ เพอหาวธการแกปญหาของหนวยงาน

(1.4) สรางบรรยากาศการตดตอสอสารอยางเปดเผยและเชอถอไววางใจซงกนและกนภายในหนวยงาน

(1.5) ใชระบบบนทกสนๆ แทนทรายงานหรอบนทกแบบยาว

(2)การสรางความเชอมน (confidence building) โดยผนำาทำาใหผตามเกดความเชอมนในตวผนำา เชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน ซงจะทำาใหผรวมงานเกดขวญและกำาลงใจในการทำางาน ความเชอมนเปนสงทยงใหญของความเขมแขงทางอารมณ เมอผใตบงคบบญชาเผชญกบความเครยด ความยงยากหรอการเสยงอนตรายตอการปฏบตงาน ผนำาตองสรางความเชอมนกบผใตบงคบบญชา เชน การเชอมนในตวผนำา เชอมนทมงานตลอดจนการเชอมนในความสามารถของตนเอง

(3)การสรางความเชอในจดมงหมายของอดมการณ (inspiring belief in the cause)โดยผนำาทำาใหผรวมงานมความเชอมนในอดมการณ คานยม วสยทศนหรอเปาหมายทกำาหนดวาเปนสงทมคณคา สงผลใหทมเทความพยายามเพอใหงานประสบผลสำาเรจตามเปาหมาย ซง Hay & Thomas (1975) กลาววาการสรางความเชอมนในอดมการณทยงใหญเปนสงทสำาคญยง การทบคคลจะเสยสละประโยชนสวนตวหรอทำางานทเสยงอนตรายหรอยากลำาบากไดนน บคคลตองเชอวาอดมการณนนตอง

เปนสงทถกตองและมคณคาควรแกการเสยสละ (Bass, 1985) การเชอมนในความสามารถของตนเองและความเชอมนในความถกตองของอดมการณทำาใหบคคลทมเทความพยายามเปนพเศษในการปฏบตงานเพอบรรลเปาหมายขององคการและ เพอความสำาเรจเชนเดยวกบการปฏบตงาน ถาผนำาทำาใหผบงคบบญชาเชอมนในตวผนำา เชอมนในทมงานตลอดจนทรพยากรทมอย จะทำาใหผใตบงคบบญชามความผกพน เกยวของ จงรกภกด และพรอมทจะทมเทความพยายามในการปฏบตงาน (Bass, 1985)

(4)การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม (making use of the pygmalion effect or self fulling prophycy) โดยผนำาสอสารใหผรวมงานรบรถงความคาดหวงทผนำามตอผลงานซงจะเปนปจจยกระตนใหผรวมงานสะทอนกลบดวยพฤตกรรมการทำางานอยางเตมความสามารถเพอใหถงเปาหมายทกำาหนดจนผลลพธทไดเกนกวาความคาดหวงเดม และสงผลใหเกดความรสกภาคภมใจในตนเองของผรวมงาน (Barker, 1992) ซงการแสดงพฤตกรรมทแสดงถงความคาดหวงของผนำาการทผนำาคาดหวงผตามในดานด ทำาใหผตามพยายามปฏบตตามความคาดหวงของผนำาและพยายามทำาใหผนำามนใจวาการทผนำาเชอวาคนทำางานไดดนนเปนสงทถกตอง บคคลทถกทำาใหเชอวาตนทำางานด จะทำางานไดดกวาผทไมมความคาดหวงหรอถกคาดหวงจะทำางานไมไดด ไดอธบายถงการทผนำาแสดงพฤตกรรมตาง ๆ (Pygmation Effect) ดงน

(4.1) พฤตกรรมทไมใชคำาพด ประกอบดวยทาทของผนำาระหวางตดตอกบผใตบงคบบญชา เชน การยม การใชนำาเสยงทอบอน การพยกหนาเปนการยนยนคำาพด

(4.2) การใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน ซงเปนโอกาสสงเสรมการเรยนรและสรางความเชอมนแกผใตบงคบบญชา

(4.3) การใชเวลาปฏบตงานรวมกบผใตบงคบบญชานอกเวลาตลอดจนการใหคำาอธบายเพมเตมเกยวกบการปฏบตงาน

(4.4) การใหโอกาสผใตบงคบบญชาปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตมท ดงนน ผบรหารสถานศกษาจงควรใชพฤตกรรมตางๆ ทจะสรางแรงบนดาลใจ เพอกระตนใหผใตบงคบบญชามความเชอมนในตนเอง ในผนำาและเกดความภาคภมใจในตนเองเพอทจะใชความสามารถของตนเองใหเตมทในการปฏบตงานเพอความกาวหนาทางการศกษา

Tichy and Devanna (1986 อางถงใน เศาวนต เศานานนท, 2545) กลาววา การสรางการยอมรบการเปลยนแปลงทงองคการ (Institutionalizing the change) ในการทจะเปลยนแปลงสงสำาคญๆ โดยเฉพาะในองคการขนาดใหญ ซงตองเกยวของกบคนจำานวนมาก ผนำาตองหาวธการใหผนำาในระดบสงสดขององคการใหการสนบสนน ตงแตเรมวางแผนงาน เพอใหเปนผกระตนใหผบรหารทตองเกยวของในระดบตาง ๆ เหนชอบรวมกนและสนบสนนการเปลยนแปลงนน ผนำาแบบแปลงรปจะตองรจกการสราง การรวมตว (Coalition) ของผบรหารในระดบสำาคญ (key person) ทงภายในและภายนอก เพอสนบสนนการเปลยนนน โดยตองทำาการวเคราะห ไมวาจะเปนโครงสราง นโยบาย กลยทธวธ นอกจากการสรางการรวมตวหรอเหนชอบจากภายในและภายนอกแลว บางครงผนำายงตองปรบเปลยนตวบคคล โดยเลอกผมทกษะและความเหนชอบรวม ในบางตำาแหนงทสำาคญและจำาเปนทจะทำาใหการเปลยนนนประสบความสำาเรจได นอกจากนยงมเทคนคมากมายท

จะใชในการสนบสนนกระบวนการเปลยนแปลง เชน สรางแรงกดดน จดการประชมวางแผน จดประชมปฏบตการพฒนาการจดการ สรางทมงาน จดหนวยงานใหม จดตงตำาแหนงใหม เปลยนแปลงระบบตอบแทนและรางวล มาตรการการประเมนผล และจดสงอำานวยความสะดวกตาง ๆ สนบสนน อยางไรกตาม ทกงานของกระบวนการแปลงรป ความสำาเรจจะขนอยกบทศนคต คานยม และทกษะของผนำาเปนสำาคญ ผนำาแบบแปลงรป (Transformed Leadership)ทมประสทธภาพในการศกษา พบวา 1) ผนำามหนาทเปนผนำาการเปลยนแปลง 2) เปนผเสยงภยทสขมรอบคอบ (risk taker) 3) เชอและไวตอความรสกของผรวมงาน 4) รถงคานยมและวฒนธรรมขององคการทมผลตอการทำางาน 5) ยดหยนและพรอมทจะเรยนรจากประสบการณ 6) มทกษะทางความคด (Cognitive skill) และรแนวคดเฉพาะแตละดาน รวมทงสงจำาเปนตาง ๆ ในการวเคราะหปญหา และ7) มสญชาตญาณทจะสรางวสยทศนใหมๆ

Bass& Avolio (1994); Barling et al. (2000); รตตกรณ  จงวศาล (2543, 2550); ประยทธ ชสอน (2548) สเทพ พงศศรวฒน (2551) และโสภณ ภเกาลวน (2551) ใหทศนะเกยวกบการสรางแรงบนดาลใจไวสอดคลองกนวา เปนพฤตกรรมทผบรหารโรงเรยนแสดงใหเหนในการบรหารหรอการทำางานทเปนกระบวนการทำาใหผรวมงานมแรงจงใจภายใน ผบรหารจะชวยใหผตามมองขามผลประโยชนของตนเพอวสยทศนและภารกจของโรงเรยนเปนสงทรบประกนการจดการทมประสทธภาพ (efficient management) ผบรหารกระตนจตวญญาณของทม(Team spirit)ใหมชวตชวา เนนทกษะมนษยสมพนธ (human relation skills) ใหความสำาคญของพฤตกรรมดานการจดการแบบมสวนรวม (participation management) จะสรางและสอความหวงทผบรหารตองการอยางชดเจน เนนการทำา

แผนและจดกจกรรมพฒนาบคลากร ประพฤตในทางท จงใจใหเกดแรงบนดาลใจกบผตาม อทศตวหรอความผกพนตอเปาหมายและวสยทศนรวมกน มความเปนผนำาอยางเปนทางการของโรงเรยน ชวยใหผตามพฒนาความผกพนของตนตอเปาหมายระยะยาว ทำาหนาทเปนสงฆราช (high priest) ประจำาโรงเรยน ผนำาสะทอนคณคาความเชอและธรรมเนยมซงเปนพนฐาน สความเปนเลศและความเปนไปไดทจะมวฒนธรรมทแขงแกรงหรอออนแอ

Kouzes & posner (1993) และ Hocker & Trofino (2003) ไดอธบายเกยวกบการสรางแรงบนดาลใจและความรวมมอของผรวมงานดวยการสรางและสานวสยทศนรวม (inspiring a share vision) วาเปนการทผนำาสามารถมองการณไกล จนตนาการภาพในอนาคตขององคการและนำามากำาหนดเปนวสยทศนและเปาหมายในการทำางาน เพอเปนเครองมอกำาหนดทศทางในการดำาเนนงานขององคการ สามารถสอสารเพอโนมนาว จงใจผรวมงานใหยอมรบ และเขามามสวนรวมในการสานวสยทศนสเปาหมาย

จากตารางท 8 แสดงใหเหนวา องคประกอบยอยขององคประกอบหลกของภาวะผนำาการเปลยนแปลงดานการสรางแรงบนดาลใจ ประกอบดวย 1) การเนนการปฏบต 2) การสรางความเชอมน 3) การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ และ4) การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม ซงผลจากการสงเคราะหดงกลาว ผวจยนำาเสนอเปนโมเดลการวดการสรางแรงบนดาลใจ จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของบทท 2

ตารางท 8 สงเคราะหองคประกอบยอยขององคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาลใจ

การสรางแรงบนดาลใจ

Ba

ss (1

985)

Ti

chy

&

Kouz

es &

Bass

& Av

olio

Ba

rling

, Web

er &

Ke

llowa

y (1

996)

Ba

rling

et a

l.

Hock

er &

รตตก

รณ  จ

งวศา

ล

ประย

ทธ

ชสอ

น

โส

ภณ ภ

เกาล

วน

1. การเนนการปฏบต

2. การสรางความเชอมน 3. การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

4. การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

สรปไดวา การสรางแรงบนดาลใจ หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนถงการจดการ หรอการทำางานทเปนกระบวนการทำาใหผรวมงานมแรงจงใจภายใน ไมเหนแกประโยชนสวนตน แตอทศเพอกลม มการตงมาตรฐานการทำางานไวสง และเชอมนวาจะสามารถบรรลเปาหมาย มความตงใจแนวแนในการทำางาน มการใหกำาลงใจผรวมงาน มการกระตนผรวมงานใหตระหนกถงความสำาคญของงาน ซงประกอบดวย การเนนการปฏบต การสรางความเชอมน การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ และการสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม ดงแสดงในตารางท 8

การสรางแรงบนดาล

ใจ

การเนนการปฏบต

การสรางความเชอมน

จากการทบทวนหลกการ แนวคด และทฤษฎเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงดงกลาว สามารถสรปไดวา ภาวะผนำาการเปลยนแปลง (transformational leadership) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผนำาแสดงใหเหนในการจดการหรอการทำางานเปนกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงาน โดยการเปลยนสภาพหรอเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถของผรวมงานไปสระดบทสงขน และมศกยภาพมากขน ทำาใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลม จงใจใหผรวมงานมองไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมหรอสงคม ซงกระบวนการทผนำามอทธพลตอผรวมงานจะกระทำาโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ การคำานงถงเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ

2.3.3 การสงเคราะหตวบงชขององคประกอบยอยในแตละองคประกอบหลก

ผลการสงเคราะหตวบงชขององคประกอบยอยในแตละองคประกอบหลกภาวะผนำาการเปลยนแปลง ทง 4 ดาน คอ ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ดานการกระตนปญญา และดานการสรางแรงบนดาลใจ สรปไดดงตารางตอไปน

การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

ภาพท 7 โมเดลการวดการสรางแรงบนดาลใจ

ตารางท 9 ตวบงชดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

ตวบงชW

eber

(197

4)Ho

use

(197

7)Bu

rn (

1978

) Be

nnis

& Na

nus

WHO

(198

7)Ko

uzes

& P

osne

r M

arrin

er (1

993)

Bass

& A

volio

M

arrin

er (1

993)

Tich

y &

Deva

nna

Carle

ss e

t al.

Cong

er &

Ba

ss

Bycio

et a

l. Av

olio

, Bas

s &

Barli

ng e

t al.

Bark

er (

2002

)Ho

cker

&Tr

ofino

บญ

เจอ

จฑา

พรรณ

ารต

ตกรณ

จงว

ศาล

วโรจ

น สา

รรตน

ะ ปร

ะยทธ

ชสอ

น ท

พวรร

ณ โอ

ษคลง

สม

พร จ

ำาปาน

ล ไพ

ศาล

แสน

ยศบญ

ภรมย

ถนถ

าวร

ขนษฐ

า อน

วเศษ

โส

ภณ ภ

เกาล

วน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

การมอทธพลอยางมอดมการณ 1) การสรางวสยทศน(1) เนนความ

สำาคญในเรองวสยทศน (vision)

(2) ถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน

(3) พดและแสดงใหผอนเหนถงคานยม

106

ตวบงช

Web

er (1

974)

Hous

e (1

977)

Burn

(19

78)

Benn

is &

Nanu

s W

HO (1

987)

Kouz

es &

Pos

ner

Mar

riner

(199

3)Ba

ss &

Avo

lio

Mar

riner

(199

3)Ti

chy

& De

vann

a Ca

rless

et a

l. Co

nger

&

Bass

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Ba

rker

(20

02)

Hock

er &

Trofi

no

บญเจ

อ จ

ฑาพร

รณา

รตตก

รณ จ

งวศา

ล วโ

รจน

สารร

ตนะ

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเก

าลวน

สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

และความเชอทยดมนเปนสำาคญในการทำางาน

(4) ใหความสำาคญของการมเปาหมายและแผนในการทำางานทชดเจน

ตารางท 9 ตวบงชดานการมอทธพลอยางมอดมการณ (ตอ)

ตวบงช

Web

er (1

974)

Hous

e (1

977)

Burn

(19

78)

Benn

is &

Nanu

s W

HO (1

987)

Kouz

es &

Pos

ner

Mar

riner

(199

3)Ba

ss &

Avo

lio

Mar

riner

(199

3)Ti

chy

& De

vann

a Ca

rless

et a

l. Co

nger

&

Bass

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Ba

rker

(20

02)

Hock

er &

Trofi

no

บญเจ

อ จ

ฑาพร

รณา

รตตก

รณ จ

งวศา

ล วโ

รจน

สารร

ตนะ

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเก

าลวน

สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(5) ปลกฝงคานยมทดงามและถกตองในองคการ

(6) แสดงใหเหนถงความแนวแนในอดมคต ความเชอและคานยม

2) การสรางบารม

(7) ทำาใหผรวมงานทำางานดวยความรสกภาคภมใจ

(8) ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผ

อนในการทำางาน

(9) ควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

ตารางท 9 ตวบงชดานการมอทธพลอยางมอดมการณ (ตอ)

ตวบงช

Web

er (1

974)

Hous

e (1

977)

Burn

(19

78)

Benn

is &

Nanu

s W

HO (1

987)

Kouz

es &

Pos

ner

Mar

riner

(199

3)Ba

ss &

Avo

lio

Mar

riner

(199

3)Ti

chy

& De

vann

a Ca

rless

et a

l. Co

nger

&

Bass

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Ba

rker

(20

02)

Hock

er &

Trofi

no

บญเจ

อ จ

ฑาพร

รณา

รตตก

รณ จ

งวศา

ล วโ

รจน

สารร

ตนะ

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเก

าลวน

สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(10) คำานงถงประโยชนสวนรวมมากกวาความสนใจของตวเอง

(11) วางตวใหเปนทนบถอของผอน

(12) พจารณาเรองของ

107108

คณธรรมและศลธรรมประกอบการตดสนใจ

(13) ใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรคตางๆได โดยนำาความร หลกการมาใช

ตารางท 9 ตวบงชดานการมอทธพลอยางมอดมการณ (ตอ)

ตวบงช

Web

er (1

974)

Hous

e (1

977)

Burn

(19

78)

Benn

is &

Nanu

s W

HO (1

987)

Kouz

es &

Pos

ner

Mar

riner

(199

3)Ba

ss &

Avo

lio

Mar

riner

(199

3)Ti

chy

& De

vann

a Ca

rless

et a

l. Co

nger

&

Bass

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Ba

rker

(20

02)

Hock

er &

Trofi

no

บญเจ

อ จ

ฑาพร

รณา

รตตก

รณ จ

งวศา

ล วโ

รจน

สารร

ตนะ

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเก

าลวน

สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(14) แสดงใหผ

109อนรสกถงพลงอำานาจ (power) และ ความมนใจในตวเอง

(15) แสดงใหผอนเหนถงความเชอมนและศรทธาในโรงเรยนอยางแทจรง

(16) พด แสดงใหผรวมงานเหนวาความไววางใจซงกนและกน สามารถชวยสรางบรรยากาศทดในการทำางานได

ตารางท 9 ตวบงชดานการมอทธพลอยางมอดมการณ (ตอ)

110

ตวบงช

Web

er (1

974)

Hous

e (1

977)

Burn

(19

78)

Benn

is &

Nanu

s W

HO (1

987)

Kouz

es &

Pos

ner

Mar

riner

(199

3)Ba

ss &

Avo

lio

Mar

riner

(199

3)Ti

chy

& De

vann

a Ca

rless

et a

l. Co

nger

&

Bass

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Ba

rker

(20

02)

Hock

er &

Trofi

no

บญเจ

อ จ

ฑาพร

รณา

รตตก

รณ จ

งวศา

ล วโ

รจน

สารร

ตนะ

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเก

าลวน

สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(17) แสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดและ ความสามารถใน การทำางาน เปนทยอมรบของ ผรวมงาน

(18) เนนยำาใหเหนถงความสำาคญของการมจตสำานกรวมกนในการปฏบตภารกจ

ตารางท 10 ตวบงชดานการคำานงถงเอกตถะบคคล

ตวบงช

Pete

r (19

80)

KIau

ss &

Bas

s Hu

nt &

Mich

ael

Bass

(198

5,

Carle

ss e

t al.

Bass

& A

volio

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Yu

kl (1

989)

สภาพ

ร รอ

ดถนอ

ม รต

ตกรณ

จงว

ศาล

เสรม

ศกด

วศาล

าภศภ

กจ ส

านสต

ย กล

ยาณ

พรม

ทอง

สมคว

ร ไก

รพน

สรรต

น อ

องสก

ล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ชย

วฒน

ตมท

อง

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

การคำานงถงเอกตถะบคคล1) การเนนการพฒนา(1) ใหการ

สนบสนนผรวมงานมการพฒนาตนเองเพอสรางบรรยากาศทดตามความตองการแตละคน

(2) ประเมนความสามารถของผ

ตามทงความสามารถในการปฎบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบในปจจบน

(3) ประเมนความสามารถสำาหรบหนาทความรบผดชอบทสงขนในอนาคต

ตารางท 10 ตวบงชดานการคำานงถงเอกตถะบคคล (ตอ)

ตวบงช

Pete

r (19

80)

KIau

ss &

Bas

s Hu

nt &

Mich

ael

Bass

(198

5,

Carle

ss e

t al.

Bass

& A

volio

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Yu

kl (1

989)

สภาพ

ร รอ

ดถนอ

ม รต

ตกรณ

จงว

ศาล

เสรม

ศกด

วศาล

าภศภ

กจ ส

านสต

ย กล

ยาณ

พรม

ทอง

สมคว

ร ไก

รพน

สรรต

น อ

องสก

ล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ชย

วฒน

ตมท

อง

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(4) พฒนาผรวมงานโดยการใหคำาปรกษาเรองความกาวหนาในอาชพ

111112

(5) ตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางานและผลการปฎบตงาน

(6) สงเสรมผรวมงานใหไดรบการอบรมหรอพฒนาอยางตอเนอง

(7) เปดโอกาสใหผรวมงานไดแสดงความสามารถจากการทำางานใหมทมความรบผดชอบสงขน

ตารางท 10 ตวบงชดานการคำานงถงเอกตถะบคคล (ตอ)

ตวบงช

Pete

r (19

80)

KIau

ss &

Bas

s Hu

nt &

Mich

ael

Bass

(198

5,

Carle

ss e

t al.

Bass

& A

volio

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Yu

kl (1

989)

สภาพ

ร รอ

ดถนอ

ม รต

ตกรณ

จงว

ศาล

เสรม

ศกด

วศาล

าภศภ

กจ ส

านสต

ย กล

ยาณ

พรม

ทอง

สมคว

ร ไก

รพน

สรรต

น อ

องสก

ล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ชย

วฒน

ตมท

อง

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(8) มอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการใหผรวมงานเพมขน

2) การเนนความแตกตาง ระหวางบคคล(9) ปฏบตตอผ

รวมงานในฐานะทเปนบคคลทมความสำาคญมากกวาในฐานะสมาชกคนหนงของกลม

(10) เปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปน

กนเองระหวางผนำา และผรวมงาน ทกระดบ

ตารางท 10 ตวบงชดานการคำานงถงเอกตถะบคคล (ตอ)

ตวบงช

Pete

r (19

80)

KIau

ss &

Bas

s Hu

nt &

Mich

ael

Bass

(198

5,

Carle

ss e

t al.

Bass

& A

volio

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Yu

kl (1

989)

สภาพ

ร รอ

ดถนอ

ม รต

ตกรณ

จงว

ศาล

เสรม

ศกด

วศาล

าภศภ

กจ ส

านสต

ย กล

ยาณ

พรม

ทอง

สมคว

ร ไก

รพน

สรรต

น อ

องสก

ล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ชย

วฒน

ตมท

อง

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(11) ตดตอสอสารทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการ

(12) แจงขอมลขาวสารหรอการเปลยนแปลงตางๆ ทเกยวของกบองคการ

114

(13) คนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผรวมงานแตละคน

(14) ใหการดแล ชวยเหลอ สนบสนนและพฒนาผรวมงานตามแตละคนใหเหมาะสมตามความแตกตางของแตละคน

ตารางท 10 ตวบงชดานการคำานงถงเอกตถะบคคล (ตอ)

ตวบงช

Pete

r (19

80)

KIau

ss &

Bas

s Hu

nt &

Mich

ael

Bass

(198

5,

Carle

ss e

t al.

Bass

& A

volio

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Yu

kl (1

989)

สภาพ

ร รอ

ดถนอ

ม รต

ตกรณ

จงว

ศาล

เสรม

ศกด

วศาล

าภศภ

กจ ส

านสต

ย กล

ยาณ

พรม

ทอง

สมคว

ร ไก

รพน

สรรต

น อ

องสก

ล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ชย

วฒน

ตมท

อง

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(15) มทกษะการเปนผใหคำาปรกษาทด

(16) เปนผฟงและนกสงเกตทด

(17) ใชคำาถามเพอการคนหาและทำาความเขาใจปญหาของแตละคน

(18) ชวยชแนะและรวมคนหาทางเลอกเพอการแกปญหา หรอวางแผนความกาวหนาทแตกตางกนของผรวมงาน

3) การเปนพเลยง(19) ใหเวลาใน

การสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน

ตารางท 10 ตวบงชดานการคำานงถงเอกตถะบคคล (ตอ)

ตวบงช

Pete

r (19

80)

KIau

ss &

Bas

s Hu

nt &

Mich

ael

Bass

(198

5,

Carle

ss e

t al.

Bass

& A

volio

By

cio e

t al.

Avol

io, B

ass &

Ba

rling

et a

l. Yu

kl (1

989)

สภาพ

ร รอ

ดถนอ

ม รต

ตกรณ

จงว

ศาล

เสรม

ศกด

วศาล

าภศภ

กจ ส

านสต

ย กล

ยาณ

พรม

ทอง

สมคว

ร ไก

รพน

สรรต

น อ

องสก

ล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ชย

วฒน

ตมท

อง

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(20) เปนแบบอยางใหแกผทความรและประสบการณ นอยกวา

(21) ใชการประสานงานทด เปนตวเชอม(Bonds)

115116

ระหวางอาจารยนกศกษาและผปกครอง เขาดวยกน

ตารางท 11 ตวบงชดานการกระตนปญญา

ตวบงช

Cunn

& H

oll

Bass

(19

85,

Wor

tman

(198

5)Ca

rless

et a

l. Ko

uzes

& P

osne

r By

cio e

t al.

Bass

& A

volio

W

illiam

, Ste

ers &

Ba

ss

Avol

io, B

ass &

Av

olio

(199

9)Ha

rvey

, Roy

al &

รต

ตกรณ

จงว

ศาล

สมคว

ร ไก

รพน

หทยา

รตน

โชต

ปราณ

หาญ

มพงษ

สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ธว

ชชย

หอม

ยามเ

ยน

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

การกระตนปญญา1) การใชหลกเหตผล(1) ใหความ

สำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน

(2) เนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจ

(3) ใหความสำาคญกบการจงใจใหผรวมงานไดรวมแสดง ความคดเหน

(4) ใชแผนเชงกลยทธเปนเครองมอในการบรหาร

ตารางท 11 ตวบงชดานการกระตนปญญา (ตอ)

ตวบงช

Cunn

& H

oll

Bass

(19

85,

Wor

tman

(198

5)Ca

rless

et a

l. Ko

uzes

& P

osne

r By

cio e

t al.

Bass

& A

volio

W

illiam

, Ste

ers &

Ba

ss

Avol

io, B

ass &

Av

olio

(199

9)Ha

rvey

, Roy

al &

รต

ตกรณ

จงว

ศาล

สมคว

ร ไก

รพน

หทยา

รตน

โชต

ปราณ

หาญ

มพงษ

สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ธว

ชชย

หอม

ยามเ

ยน

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(5) ทำาการตรวจสอบประเดนสำาคญของปญหาในการทำางานโดยใชขอมลหลกฐาน

117118

2) การเนนทการอยรอด

(6) ใหความสำาคญกบความรสกมนคงปลอดภย

(7) ใหความไววางใจซงกนและกน

(8) สงเสรมการสรางทมงาน

(9) ใชกระบวนการทำางานทไมมรปแบบเปนทางการ

ตารางท 11 ตวบงชดานการกระตนปญญา (ตอ)

ตวบงช

Cunn

& H

oll

Bass

(19

85,

Wor

tman

(198

5)Ca

rless

et a

l. Ko

uzes

& P

osne

r By

cio e

t al.

Bass

& A

volio

W

illiam

, Ste

ers &

Ba

ss

Avol

io, B

ass &

Av

olio

(199

9)Ha

rvey

, Roy

al &

รต

ตกรณ

จงว

ศาล

สมคว

ร ไก

รพน

หทยา

รตน

โชต

ปราณ

หาญ

มพงษ

สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ธว

ชชย

หอม

ยามเ

ยน

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(10) เชอวาสตปญญาเกดจากปฏสมพนธระหวางคนและสงแวดลอม

(11) ตดสนใจบนพนฐานของการผสมผสานขอมลทหลากหลาย

(12) แสวงหามมมองทแตกตางกนเมอตองการแกปญหา

3) การใชประสบการณ

(13) แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศยขอมลจากประสบการณเดม

ตารางท 11 ตวบงชดานการกระตนปญญา (ตอ)

ตวบงช

Cunn

& H

oll

Bass

(19

85,

Wor

tman

(198

5)Ca

rless

et a

l. Ko

uzes

& P

osne

r By

cio e

t al.

Bass

& A

volio

W

illiam

, Ste

ers &

Ba

ss

Avol

io, B

ass &

Av

olio

(199

9)Ha

rvey

, Roy

al &

รต

ตกรณ

จงว

ศาล

สมคว

ร ไก

รพน

หทยา

รตน

โชต

ปราณ

หาญ

มพงษ

สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ธว

ชชย

หอม

ยามเ

ยน

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(14) หาขอมลทหลากหลายเพอชวยสนบสนนการคดหาวธการ คำาตอบทดทสดเพอความมนคงในอนาคต

(15) วนจฉย

119120

ปญหาตางๆอยางรอบคอบและเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสงการ

4) การมงเนนความเปนเลศ(16) การใหความ

สำาคญกบความเจรญกาวหนา การปรบตวการเรยนรอยางตอเนอง

ตารางท 11 ตวบงชดานการกระตนปญญา (ตอ)

ตวบงช

Cunn

& H

oll

Bass

(19

85,

Wor

tman

(198

5)Ca

rless

et a

l. Ko

uzes

& P

osne

r By

cio e

t al.

Bass

& A

volio

W

illiam

, Ste

ers &

Ba

ss

Avol

io, B

ass &

Av

olio

(199

9)Ha

rvey

, Roy

al &

รต

ตกรณ

จงว

ศาล

สมคว

ร ไก

รพน

หทยา

รตน

โชต

ปราณ

หาญ

มพงษ

สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยทอ

ง นภ

นนท

กลน

สคนธ

ธว

ชชย

หอม

ยามเ

ยน

ประย

ทธ ช

สอน

ทพว

รรณ

โอษค

ลง

สมพร

จำาป

านล

ไพศา

ล แ

สนยศ

บญภร

มย ถ

นถาว

ร ขน

ษฐา

อนวเ

ศษ

โสภณ

ภเ

กาลว

น สเ

ทพ พ

งศศร

วฒน

(17) สนบสนนความหลากหลายดานความคดสรางสรรค

(18) ใชหลกความยดหยนและอาศยขอมลในการตดสนใจ

(19) หาขอมลเพมและคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง

(20) เสนอแนะแนวทางใหม ใๆนการปฏบตงาน ใหประสบผลสำาเรจ

(21) นำาภาพรวมทเปนจดเดนของมหาวทยาลยมาเปนจดเนนในการพฒนา

121

ตารางท 12 ตวบงชดานการสรางแรงบนดาลใจ

ตวบงช

Hay

& Th

omas

Ba

ss (1

985)

Tich

y &

Bark

er (1

992)

Mar

riner

Ko

uzes

&

Bass

& Av

olio

Ba

rling

,

Barli

ng e

t al.

Hock

er &

สภ

าพร

รอดถ

นอม

รตตก

รณ จ

งวศา

ล

เศาว

นต เ

ศานา

ศภกจ

สาน

สตย

กลยา

ณ พ

รมทอ

ง สม

ควร

ไกรพ

น สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยนภ

นนท

กลน

ชยวฒ

น ต

มทอง

ปร

ะยทธ

ชสอ

น ท

พวรร

ณ โอ

ษคลง

สม

พร จ

ำาปาน

ล ไพ

ศาล

แสน

ยศบญ

ภรมย

ถนถ

าวร

ขนษฐ

า อน

วเศษ

โส

ภณ

ภเกา

ลวน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

การสรางแรงบนดาลใจ1) การเนนการปฏบต(1) กระตนใหผ

รวมงานไดทดลองโครงการใหมๆ หรอทำางานททาทายความสามารถ

(2) ใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและสราง

122

ความภาคภมใจตอผล สำาเรจของงานทเกดขน

(3) มนโยบายสงเสรมการทดลองและเรยนรสงใหม ๆ เพอหาวธการแกปญหาของหนวยงาน

ตารางท 12 ตวบงชดานการสรางแรงบนดาลใจ (ตอ)

ตวบงช

Hay

& Th

omas

Ba

ss (1

985)

Tich

y &

Bark

er (1

992)

Mar

riner

Ko

uzes

&

Bass

& Av

olio

Ba

rling

,

Barli

ng e

t al.

Hock

er &

สภ

าพร

รอดถ

นอม

รตตก

รณ จ

งวศา

ล

เศาว

นต เ

ศานา

ศภกจ

สาน

สตย

กลยา

ณ พ

รมทอ

ง สม

ควร

ไกรพ

น สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยนภ

นนท

กลน

ชยวฒ

น ต

มทอง

ปร

ะยทธ

ชสอ

น ท

พวรร

ณ โอ

ษคลง

สม

พร จ

ำาปาน

ล ไพ

ศาล

แสน

ยศบญ

ภรมย

ถนถ

าวร

ขนษฐ

า อน

วเศษ

โส

ภณ

ภเกา

ลวน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

(4) สรางบรรยากาศการตดตอสอสารอยาง

เปดเผยและเชอถอไววางใจซงกนและกน

(5) ใชระบบบนทกสน ๆ แทนทรายงานหรอบนทกแบบยาว

2) การสรางความเชอมน(6) ทำาใหผรวม

งานเกดความเชอมนในตวผนำา

(7) สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน

ตารางท 12 ตวบงชดานการสรางแรงบนดาลใจ (ตอ)

123124

ตวบงช

Hay

& Th

omas

Ba

ss (1

985)

Tich

y &

Bark

er (1

992)

Mar

riner

Ko

uzes

&

Bass

& Av

olio

Ba

rling

,

Barli

ng e

t al.

Hock

er &

สภ

าพร

รอดถ

นอม

รตตก

รณ จ

งวศา

ล

เศาว

นต เ

ศานา

ศภกจ

สาน

สตย

กลยา

ณ พ

รมทอ

ง สม

ควร

ไกรพ

น สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยนภ

นนท

กลน

ชยวฒ

น ต

มทอง

ปร

ะยทธ

ชสอ

น ท

พวรร

ณ โอ

ษคลง

สม

พร จ

ำาปาน

ล ไพ

ศาล

แสน

ยศบญ

ภรมย

ถนถ

าวร

ขนษฐ

า อน

วเศษ

โส

ภณ

ภเกา

ลวน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

(8) สรางขวญและกำาลงใจในการทำางาน

(9) แสดงความเชอมนวาจะสามารถดำาเนนงานไดตามเปาประสงค

3) การสรางความเชอใน จดหมายของ

อดมการณ(10) สรางความ

เชอมนในอดมการณ และคานยม

(11) สรางความเชอมนใน วสย

ทศนหรอเปาหมายของหนวยงาน

ตารางท 12 ตวบงชดานการสรางแรงบนดาลใจ (ตอ)

ตวบงช

Hay

& Th

omas

Ba

ss (1

985)

Tich

y &

Bark

er (1

992)

Mar

riner

Ko

uzes

&

Bass

& Av

olio

Ba

rling

,

Barli

ng e

t al.

Hock

er &

สภ

าพร

รอดถ

นอม

รตตก

รณ จ

งวศา

ล

เศาว

นต เ

ศานา

ศภกจ

สาน

สตย

กลยา

ณ พ

รมทอ

ง สม

ควร

ไกรพ

น สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยนภ

นนท

กลน

ชยวฒ

น ต

มทอง

ปร

ะยทธ

ชสอ

น ท

พวรร

ณ โอ

ษคลง

สม

พร จ

ำาปาน

ล ไพ

ศาล

แสน

ยศบญ

ภรมย

ถนถ

าวร

ขนษฐ

า อน

วเศษ

โส

ภณ

ภเกา

ลวน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

(12) มองปญหาในแงด /เชงบวกใชวกฤตเปนโอกาส

(13) ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย

(14) ทมเทความพยายามเพอ

ใหงานประสบผลสำาเรจตามเปาหมาย

4) การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

(15) สอสารใหผรวมงานรบรถงความคาดหวงทผนำามตอผลงาน

ตารางท 12 ตวบงชดานการสรางแรงบนดาลใจ (ตอ)

ตวบงช

Hay

& Th

omas

Ba

ss (1

985)

Tich

y &

Bark

er (1

992)

Mar

riner

Ko

uzes

&

Bass

& Av

olio

Ba

rling

,

Barli

ng e

t al.

Hock

er &

สภ

าพร

รอดถ

นอม

รตตก

รณ จ

งวศา

ล

เศาว

นต เ

ศานา

ศภกจ

สาน

สตย

กลยา

ณ พ

รมทอ

ง สม

ควร

ไกรพ

น สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยนภ

นนท

กลน

ชยวฒ

น ต

มทอง

ปร

ะยทธ

ชสอ

น ท

พวรร

ณ โอ

ษคลง

สม

พร จ

ำาปาน

ล ไพ

ศาล

แสน

ยศบญ

ภรมย

ถนถ

าวร

ขนษฐ

า อน

วเศษ

โส

ภณ

ภเกา

ลวน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

(16) กระตนใหผรวมงานสะทอนกลบดวย

125126

พฤตกรรมการทำางานอยางเตมความสามารถ

(17) กำาหนดผลลพธทไดเกนกวาความคาดหวงปกต

(18) ใชนำาเสยงหรอทาททอบอนตอผรวมงาน

(19) ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน

(20) ใชเวลาปฏบตงานรวมกบผรวมงาน นอกเวลา

ตารางท 12 ตวบงชดานการสรางแรงบนดาลใจ (ตอ)

ตวบงช

Hay

& Th

omas

Ba

ss (1

985)

Tich

y &

Bark

er (1

992)

Mar

riner

Ko

uzes

&

Bass

& Av

olio

Ba

rling

,

Barli

ng e

t al.

Hock

er &

สภ

าพร

รอดถ

นอม

รตตก

รณ จ

งวศา

ล

เศาว

นต เ

ศานา

ศภกจ

สาน

สตย

กลยา

ณ พ

รมทอ

ง สม

ควร

ไกรพ

น สร

รตน

ออง

สกล

พณชา

ปรช

า ฐต

พงศ

คลาย

ใยนภ

นนท

กลน

ชยวฒ

น ต

มทอง

ปร

ะยทธ

ชสอ

น ท

พวรร

ณ โอ

ษคลง

สม

พร จ

ำาปาน

ล ไพ

ศาล

แสน

ยศบญ

ภรมย

ถนถ

าวร

ขนษฐ

า อน

วเศษ

โส

ภณ

ภเกา

ลวน

สเทพ

พงศ

ศรวฒ

น

(21) ใหคำาอธบายเพมเตมเกยวกบการปฏบตงาน

(22) ใหโอกาสผรวมงานปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตมท

127

3. กรอบแนวคดในการวจยจากการทบทวนเอกสาร และงานวจยทเกยวของดงกลาวขาง

ตน ผวจยไดวเคราะหและสงเคราะหแนวคดของนกการศกษา นกวชาการ และนกบรหารการศกษา สรปเปนโมเดลสมมตฐานเพอใชในการทดสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธโครงสรางองคประกอบของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาเอกชน ในประเทศไทยกบขอมลเชงประจกษ ดงน

3.1 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลง ประกอบดวย 1) องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ม 2 องคประกอบยอย คอ การสรางวสยทศน และการสรางบารม 2) องคประกอบหลกดานการคำานงถงเอกตถะบคคลม 3 องคประกอบยอย คอ การเนนการพฒนา การเนนความแตกตางระหวางบคคล และการเปนพเลยง 3) องคประกอบหลกดานกระตนปญญา ม 4 องคประกอบยอย คอ การใชหลกเหตผล การเนนทการอยรอด การใชประสบการณ และการมงเนนความเปนเลศ และ 4) องคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาลใจ ม 4 องคประกอบยอย คอ การเนนการปฏบต การสรางความเชอมน การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ และ การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

3.2 โมเดลการวดดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ประกอบดวย 1) โมเดลการวดการสรางวสยทศน และ2) โมเดลการวดการสรางบารม

3.3 โมเดลการวดดานการคำานงถงเอกตถะบคคลประกอบดวย 1) โมเดลการวดการเนนการพฒนา 2) โมเดลการวดการเนนความแตกตางระหวางบคคล และ 3) โมเดลการวดการเปน พเลยง

3.4 โมเดลการวดดานการกระตนปญญา ประกอบดวย 1) โมเดลการวดการใชหลกเหตผล 2) โมเดลการวดการเนนทการอย

รอด 3) โมเดลการวดการใชประสบการณ และ4) โมเดลการวดการมงเนนความเปนเลศ

3.5 โมเดลการวดดานการสรางแรงบนดาลใจ ประกอบดวย 1) โมเดลการวดการเนนการปฏบต 2) โมเดลการวดการสรางความเชอมน 3) โมเดลการวดการสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ และ4) โมเดลการวดการสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

โมเดลสมมตฐานทใชเปนกรอบแนวคดในการวจย ดงแสดงในภาพตอไปน

148

3.1 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลง

ภาพท 8 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลง

3.2 โมเดลดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

149

ภาวะผนำาการ

เปลยนแปลง

การมอทธพลอยางม

อดมการณ

อดมการณ

การคำานงถงเอกตถะบคคล

การกระตน

ปญญา

การสรางแรงบนดาล

ใจ

การสรางบารม

การเนนการพฒนา

การเนนความแตกตางระหวางบคคล

การเปนพเลยง

การใชหลกเหตผล

การเนนทการอยรอด

การใชประสบการณ

การมงเนนความเปนเลศ

การเนนการปฏบต

การสรางความเชอมน

การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

การสรางวสยทศน

ภาพท 9 โมเดลการสรางวสยทศน

การสรางวสยทศน

เนนความสำาคญในเรองวสยทศน (vision)

ถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน

พดและแสดงใหผอนเหนถงคานยมและความเชอทยดมนเปนสำาคญใน

การทำางานใหความสำาคญของการมเปาหมายและแผน

ในการทำางานทชดเจนปลกฝงคานยมทดงามและถกตองในองคการ

แสดงใหเหนถงความแนวแนในอดมคต

ความเชอและคานยม

150

การสรางบารม

ทำาใหผรวมงานทำางานดวยความรสกภาคภมใจ

ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอน

ในการทำางานควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

คำานงถงประโยชนสวนรวมมากกวาความสนใจของตวเองวางตวใหเปนทนบถอของผอน

พจารณาเรองของคณธรรมและศลธรรมประกอบการตดสนใจใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะ

อปสรรคตางๆไดโดยนำาความร หลกการมาใชแสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ

(power) และ ความมนใจในตวเองแสดงใหผอนเหนถงความเชอมน

และศรทธาในมหาวทยาลยอยางแทจรงพด แสดงใหผรวมงานเหนวาความ

ไววางใจซงกนและกน สามารถชวยสรางบรรยากาศทดในการทำางานไดแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดและ ความสามารถใน การทำางาน

เปนทยอมรบของ ผรวมงานเนนยำาใหเหนถงความสำาคญของการมจตสำานกรวมกนในการปฏบต

ภารกจ

151

ภาพท 10 โมเดลการสรางบารม3.3 โมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล

ภาพท 11 โมเดลการเนนการพฒนา

การเนนการพฒนา

ใหการสนบสนนผรวมงานมการพฒนาตนเองเพอสรางบรรยากาศท

ดตามความตองการแตละคนประเมนความสามารถของผตามทงความสามารถในการปฎบตตามบทบาทหนาทท

รบผดชอบในปจจบนประเมนความสามารถสำาหรบหนาทความรบผดชอบทสงขนในอนาคตพฒนาผรวมงานโดยการใหคำา

ปรกษาเรองความกาวหนาในอาชพตดตามและบนทกพฒนาการในการ

ทำางานและผลการปฎบตงานสงเสรมผรวมงานใหไดรบการอบรม

หรอพฒนาอยางตอเนองเปดโอกาสใหผรวมงานไดแสดงความ

สามารถจากการทำางานใหมทมความรบผดชอบสงขน

มอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการ

ใหผรวมงานเพมขน

152

ภาพท 12 โมเดลการเนนความแตกตางระหวางบคคล

การเนนความแตกตางระหวาง

บคคล

ปฏบตตอผรวมงานในฐานะทเปนบคคลทมความสำาคญมากกวาใน

ฐานะสมาชกคนหนงกลมเปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปนกนเองระหวางผนำา และผรวมงาน

ทกระดบตดตอสอสารทงแบบเปนทางการและ

ไมเปนทางการแจงขอมลขาวสารหรอการเปลยนแปลงตางๆ

ทเกยวของกบองคการคนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผ

รวมงานแตละคนใหการดแล ชวยเหลอ สนบสนนและพฒนาผรวมงานตามแตละคนใหเหมาะสมตามความแตกตางของ

แตละคนมทกษะการเปนผใหคำาปรกษาทด

เปนผฟงและนกสงเกตทด

ใชคำาถามเพอการคนหาและทำาความเขาใจ

ปญหาของแตละคนชวยชแนะและรวมคนหาทางเลอกเพอการแกปญหา หรอวางแผนความ

กาวหนาทแตกตางกนของผรวมงาน

153

การเปนพเลยง

ใหเวลาในการสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน

เปนแบบอยางใหแกผทความรและประสบการณ

นอยกวาใชการประสานงานทด เปนตวเชอม(Bonds) ระหวางคร

นกศกษาและผปกครอง เขาดวยกน

ภาพท 13 โมเดลการเปนพเลยง

3.4 โมเดลดานการกระตนปญญา

ภาพท 14 โมเดลการใชหลกเหตผล

การใชหลกเหตผล

ใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน

เนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจ

ใหความสำาคญกบการจงใจใหผรวมงาน

ไดรวมแสดง ความคดเหนใชแผนเชงกลยทธเปนเครองมอในการบรหาร

ทำาการตรวจสอบประเดนสำาคญของปญหาในการทำางานโดยใชขอมล

หลกฐาน

154

ภาพท 15 โมเดลการเนนทการอยรอด

ภาพท 16 โมเดลการใชประสบการณ

การเนนทการ

อยรอด

ใหความสำาคญกบความรสกมนคงปลอดภย

ใหความไววางใจซงกนและกน

สงเสรมการสรางทมงาน

ใชกระบวนการทำางานทไมมรปแบบเปนทางการ

เชอวาสตปญญาเกดจากปฏสมพนธระหวางคนและสงแวดลอม

ตดสนใจบนพนฐานของการผสมผสานขอมลทหลากหลาย

แสวงหามมมองทแตกตางกนเมอตองการแกปญหา

การใชประสบกา

รณ

แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศยขอมลจาก

ประสบการณเดมหาขอมลทหลากหลายเพอชวยสนบสนนการคดหาวธการ คำาตอบท

ดทสดเพอความมนคงในอนาคตวนจฉยปญหาตางๆ อยางรอบคอบและเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสง

การ

155

ภาพท 17 โมเดลการมงเนนความเปนเลศ

3.5 โมเดลดานการสรางแรงบนดาลใจ

156

การมงเนน

ความเปนเลศ

การใหความสำาคญกบความเจรญกาวหนา การปรบตวการเรยนร

อยางตอเนองสนบสนนความหลากหลายดานความ

คดสรางสรรคใชหลกความยดหยนและอาศยขอมล

ในการตดสนใจ

หาขอมลเพมและคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง

เสนอแนะแนวทางใหมๆในการปฏบตงาน

ใหประสบผลสำาเรจนำาภาพรวมทเปนจดเดนของมหาวทยาลย

มาเปนจดเนนในการพฒนา

ภาพท 18 โมเดลการเนนการปฏบต

การเนนการปฏบต

กระตนใหผรวมงานไดทดลองโครงการใหมๆ

หรอทำางานททาทายความสามารถใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางาน

เพอแสดงความสามารถและสรางความภาคภมใจตอผลสำาเรจของงานทเกดขน

มนโยบายสงเสรมการทดลองและเรยนรสงใหมๆ

เพอหาวธการแกปญหาของหนวยงาน

สรางบรรยากาศการตดตอสอสารอยางเปดเผยและเชอถอไววางใจซง

กนและกนใชระบบบนทกสนๆ แทนทรายงาน

หรอบนทกแบบยาว

การสรางความเชอมน

ทำาใหผรวมงานเกดความเชอมนในตวผนำา

สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงานสรางขวญและกำาลงใจในการทำางาน

แสดงความเชอมนวาจะสามารถดำาเนนงานไดตามเปาประสงค

157

ภาพท 19 โมเดลการสรางความเชอมน

ภาพท 20 โมเดลการสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

สรางความเชอมนในอดมการณ และคานยม

สรางความเชอมนใน วสยทศนหรอเปาหมาย

ของหนวยงานมองปญหาในแงด /เชงบวกใชวกฤตเปนโอกาส

ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย

ทมเทความพยายามเพอใหงานประสบผลสำาเรจตามเปาหมาย

158

ภาพท 21 โมเดลการสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

บทท 3วธดำาเนนการวจย

159

การสรางความคาดหวงใน

ความสามารถของผตาม

สอสารใหผรวมงานรบรถงความคาดหวงทผนำามตอผลงานกระตนใหผรวมงานสะทอนกลบ

ดวยพฤตกรรมการทำางานอยางเตมความสามารถกำาหนดผลลพธทไดเกนกวา

ความคาดหวงปกตใชนำาเสยงหรอทาททอบอนตอผรวมงาน

ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน

ใชเวลาปฏบตงานรวมกบผรวมงานนอกเวลา

ใหคำาอธบายเพมเตมเกยวกบการปฏบตงาน

ใหโอกาสผรวมงานปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตมท

1. หลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบตวบงชการพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร

มหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยใชวทยาวทยาการวจยเชงปรมาณ (quantitative research methodology) มวตถประสงคเพอ (1) สรางและพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย และ (2) ตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงโครงสรางตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยกบขอมลเชงประจกษ โดยนำาขอมลเชงประจกษจากประสบการณจรงมาตรวจสอบกบกรอบแนวคดเชงทฤษฎทผวจยกำาหนดขนจากหลกการ แนวคด และทฤษฎ ดงนน เพอใหผลการวจยเปนไปตามวตถประสงค ผวจยจงดำาเนนการวจย การพฒนาตวบงชมวธการดำาเนนการดงนศกษาหลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบการพฒนาตวบงชทางการศกษาจากตำาราเอกสารวชาการ และงานวจยทเกยวของเพอนำาแนวคดดงกลาวมาใชในการกำาหนดนยามพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนของประเทศไทยศกษาหลกการ แนวคด และทฤษฎทเกยวของกบตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลง จากตำารา เอกสารวชาการ และงานวจยทเกยวของเพอกำาหนดกรอบแนวคดในการวจย

1.1 การสมภาษณเชงลกผบรหารมหาวทยาลยเอกชนทมชอเสยงเปนทยอมรบ คอ ผบรหารมหาวทยาลยเอกชนทมชอเสยงเปนทยอมรบจำานวน 5 ราย โดยใชกรอบแนวคดการวจยทพฒนาไดจากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของในบทท 2 เปนกรอบในการสมภาษณ

160

1.2 นำาขอมลทไดจากการสมภาษณเชงลกทงหมดไปสรปผลเพอนำาไปปรบปรงแกไขตวบงชเพอสรางกรอบแนวคดเบองตนและเครองมอในการวจย

1.3 สรางกรอบแนวคดเบองตนในการวจยเกยวกบตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลง

1.4 จดทำารางเครองมอทใชในการวจย โดยใชแบบสอบถาม 1 ฉบบ แบงเปน 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม เปนแบบตรวจสอบรายการ (check-list) ประกอบดวย เพศ อาย ตำาแหนง วฒการศกษา และประสบการณในการบรหาร

ตอนท 2 ความเหมาะสมของตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน มลกษณะเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (rating scale) 5 ระดบ คอ เหมาะสมมากทสด เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสมนอย และเหมาะสมนอยทสด โดยมขอคำาถามตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลง ดงน

1) องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ไดแก

(1)องคประกอบยอยดานการสรางวสยทศน (2)องคประกอบยอยดานการสรางบารม

2) องคประกอบหลกดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ไดแก

(1)องคประกอบยอยดานการเนนการพฒนา

(2)องคประกอบยอยดานการเนนความแตกตางระหวางบคคล

(3)องคประกอบยอยดานการเปนพเลยง

161

3) องคประกอบหลกดานการกระตนปญญา ไดแก

(1)องคประกอบยอยดานการใชหลกเหตผล (2)องคประกอบยอยดานการเนนทการอย

รอด (3)องคประกอบยอยดานการใช

ประสบการณ (4)องคประกอบยอยดานการมงเนนความ

เปนเลศ 4) องคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาล

ใจ ไดแก(1)องคประกอบยอยดานการเนนการปฏบต (2)องคประกอบยอยดานการสรางความเชอ

มน (3)องคประกอบยอยดานการสรางความเชอใน

จดหมายของอดมการณ (4) องคประกอบยอยดานการสรางความคาด

หวงในความสามารถของผตาม

2. ประชากรและกลมตวอยาง2.1 ประชากร

ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก ผบรหารและอาจารยประจำาในมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย ประกอบดวยอธการบดและรองอธการบด ปการศกษา 2551 จำานวน 258 คน และอาจารยประจำา จำานวน 12,322 คน รวมทงสน 12,580 คน

162

2.2 กลมตวอยาง2.2.1 กลมตวอยางคาเปนการกำาหนดขนาดกลม

ตววอยาง (Sample Sice)โดยใชตารางสำาเรจรป Krejcie & D.W. Morgan ไดจำาวน 314 คน และสมอยางงายแบบสดสวนสำาหรบการวจยครงนไดแบบสอบถามทสมบรณกลบคนมาจำานวน 335 ชด ซงมจำานวนมากกวาคาความเชอมน 95%

3. การพฒนาตวบงชและตรวจสอบคณภาพตวบงชทใชในการวจย ผวจยไดดำาเนนการพฒนาเครองมอและตรวจสอบคณภาพเครองมอ ดงน

3.1 นำารางแบบสอบถามทสรางขนในขนตอนท 1 ซงประกอบดวยขอคำาถาม เสนอผเชยวชาญ จำานวน 9 ราย เพอตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (content validity) โดยใหผเชยวชาญพจารณาความสอดคลองและความเหมาะสมของขอคำาถามรายขอกบนยามเชงปฏบตการ (item - objective congruence: IOC) รวมทงขอเสนอแนะเพอการปรบปรงขอคำาถาม โดยการพจารณาคา IOC ตงแต 0.50 ขนไป เพอตดสนวาขอคำาถามมความสอดคลองเหมาะสมกบนยามเชงปฏบตการ หลงจากนนไดปรบปรงขอคำาถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญกอนนำาไปทดลองใชตอไป

3.2 นำาแบบสอบถามทสรางขนไปทดลองใช (try - out) กบผบรหารมหาวทยาลยเอกชนทไมใชกลมตวอยาง จำานวน 15 แหงๆ ละ 2 คน เปนผบรหาร 1 คน และอาจารยผสอน 1 คน รวมทงสน 30 คน แลวนำาขอมลทเกบรวบรวมไดไปหาคณภาพของเครองมอ ดงน

3.2.1 การวเคราะหความเทยง(reliability) ของแบบสอบถาม โดยการหา คาสมประสทธแอลฟาของครอ

163

นบาค (Cronbach’s alpha coefficient) และนำาผลคณภาพเครองมอททดลองใชไปใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธตรวจสอบ และใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงแบบสอบถามและขอคำาถาม กอนนำาไปเกบรวบรวมขอมลเชงประจกษในขนตอนตอไป

4. การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล ผวจยดำาเนนตามขนตอน ดงน

4.1 ผวจยทำาการเกบรวบรวมขอมลเชงประจกษโดยมหนงสอขอความรวมมอในการเกบขอมล เพอทำาวทยานพนธจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน เพอขอความอนเคราะหจากมหาวทยาลยเอชนทเปนกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถาม

4.2 ผวจยสงแบบสอบถามพรอมหนงสอ ขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถามโดยทางไปรษณย จำานวน 500 ฉบบ และขอความอนเคราะหใหตอบกลบภายใน 2 สปดาห เมอผตอบแบบสอบถามตอบเรยบรอยแลว ใหสงแบบสอบถามมายงผวจยโดยตรงตามทอยทแจงไปพรอมกบแบบสอบถาม

4.3 ดำาเนนการตดตามเกบแบบสอบถามคน และนำาแบบสอบถามทไดรบกลบคนมาครงแรกมาตรวจสอบความถกตองสมบรณของคำาตอบเพอนำาไปวเคราะหขอมลตอไป5. การวเคราะหขอมล

ผวจยดำาเนนการวเคราะหขอมลตามขนตอน ดงน5.1 ผวจยทำาการตรวจสอบแบบสอบถามทไดรบกลบคนมา

ทงหมด จากการตรวจสอบพบวาแบบสอบถามมความถกตองสมบรณทงหมด แลวนำามาลงรหสเพอใชในการวเคราะหขอมลในขนตอนตอไป

5.2 วเคราะหขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถามในแบบสอบถามตอนท 1 โดยการแจกแจงความถและคารอยละ โดยใชโปรแกรมสำาเรจรป

164

5.3 วเคราะหขอมลเกยวกบความ เหมาะสมของตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนของประเทศไทย โดยการหาคาเฉลย (Mean) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) มาเปรยบเทยบกบการแปลผลทกำาหนด ตามทสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ซงผวจยไดกำาหนดเกณฑการแปลความหมาย ดงน (สทธธช คนกาญจน, 2547)

คาเฉลย 4.50 - 5.00 หมายถง เปนตวบงชมความเหมาะสมมากทสด

คาเฉลย 3.50 - 4.49 หมายถง เปนตวบงชมความเหมาะสมมาก

คาเฉลย 2.50 - 3.49 หมายถง เปนตวบงชมความเหมาะสมปานกลาง

คาเฉลย 1.50 - 2.49 หมายถง เปนตวบงชมความเหมาะสมนอย

คาเฉลย 1.00 - 1.49 หมายถง เปนตวบงชมความเหมาะสมนอยทสด

5.4 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) โดยการตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดล โครงสรางองคประกอบ และกำาหนดนำาหนก ตวแปรยอยทใชในการสรางตวบงชกบขอมลเชงประจกษ ซงไดจากการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ดวยโปรแกรมสำาเรจ เพอหาคานำาหนกตวแปรยอยทใชในการสรางตวบงช และทำาการตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลการวจยทเปนตวแบบเชงทฤษฎทผวจยสรางขนกบขอมลเชงประจกษ

5.5 การตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษ ซงถาผลการวเคราะหขอมลครงแรกยง

165

ไมเปนไปตามเกณฑทกำาหนด ซงผวจยใชคาสถตทจะตรวจสอบ ดงน (Joreskog & Sorbom, 1993)

5.5.1 คาสถตไค-สแควร (Chi - Square statistics) เปนคาสถตทใชทดสอบสมมตฐานทางสถตวาฟงกชนความสอดคลองมคาเปนศนย ถาคาสถตไค-สแควร มคาตำามาก หรอมคายงเขาใกลศนยเทาไรแสดงวาขอมลโมเดลลสเรล มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

5.5.2 ดชนวดระดบความสอดคลอง (Goodness of Fit Index: GFI) ซงเปนอตราสวนผลตางระหวางฟงกชนความสอดคลองจากโมเดลกอน และหลงปรบโมเดลกบฟงกชน ความสอดคลองกอนปรบโมเดล คา GFI มคามากกวา 0.90 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

5.5.3 ใชดชนสอดคลองทปรบแกแลว (Adjust Goodness of Fit Index: AGFI) ซงนำา GFI มาปรบแกและคำานงถงขนาดของตวแปรและกลมตวอยาง คานใชเชนเดยวกบ GFI และคา GFI และ AGFI มคาเทากบหรอเขาใกล 1 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

5.5.4 คา RMSEA (Root Mean Square Error of Approximation) เปนคาทบงบอกถงความไมสอดคลองของโมเดลทสรางขนกบเมทรกซความแปรปรวนรวมของประชากร ซง Browne and Cudeck (1993) ไดอธบายวา คา RMSEA ทนอยกวา .05 แสดงวามความสอดคลองสนท (close fit) แตอยางไรกตาม คาทใชไดและถอวาโมเดลทสรางขนสอดคลองกบโมเดลไมควรจะเกน .08 ดงรายละเอยดแสดงในตารางตอไปน

ตารางท 13 สรปเกณฑทใชในการตรวจสอบความสอดคลอง

ดชน ระดบการยอมรบ

166

1. คาไค-สแคว ( 2)

2 ทไมมนยสำาคญหรอคา P-value สงกวา .05 แสดงวาโมเดลมความสอดคลอง

2. คา GFI มคาตงแต .90 ขนไป แสดงวาโมเดลมความสอดคลอง

3. คา AGFI มคาตงแต .90 ขนไป แสดงวาโมเดลมความสอดคลอง

4. คา RMSEA

นอยกวา .08 แสดงวาโมเดลมความสอดคลอง

5.6 นำาผลการวเคราะหจากการตรวจสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลมาคดเลอกตวบงช ทมคาความเทยงตรงเชงโครงสราง คอ มคา factor loading มากกวาหรอ เทากบ .30 (Tacq, 1997 อางถงใน วลาวลย มาคม, 2549) และมคาเฉลยความเหมาะสมเทากบหรอมากกวา 3.50

บทท 4ผลการวเคราะหขอมล

ผลการวเคราะหขอมลทนำาเสนอในบทน ประกอบดวย ตอนท 1 ผลการสรางและพฒนา ตวบงชการพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน และตอนท 2 ผลการทดสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสนของตวบงชของผบรหารกบขอมลเชงประจกษ เพอความสะดวกในการนำาเสนอ ผวจยจงกำาหนดใหองคประกอบตวแปรภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน (Transformational Leadership) แทนดวย TL และใช

167

สญลกษณแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอย ตวบงช และคาสถตตาง ๆ ดงตอไปน

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอย และตวบงช

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ

ตวบงชสญลกษ

ณ

1. ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

II

1.1 การสรางวสยทศน

VI

(1) ใหความสำาคญในการมสวนรวมการกำาหนดวสยทศน (vision)

VI1

(2) ถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน

VI2

(3) ชแจงและแสดงใหผอนเหนถงคานยมและความเชอทยดมนเปนสำาคญในการทำางาน

VI3

(4) ปลกฝงคานยมทดงามและถกตองของมหาวทยาลย

VI4

1.2 การสรางบารม

CH (5) ทำาใหผรวมงานทำางานดวยความรสกภาคภมใจ

CH1

(6) ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอนในการทำางาน

CH2

168

(7) ควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

CH3

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงช (ตอ)

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ

ตวบงชสญลก

ษณ

1.2 การสรางบารม

CH (8) คำานงถงประโยชนสวนรวมมากกวาความสนใจของตวเอง

CH4

(9)วางตวใหเปนทนบถอของผอน

CH5

(10)พจารณาเรองของคณธรรมและศลธรรมประกอบการตดสนใจ

CH6

(11) ใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรคตางๆได โดยนำาความร หลกการมาใช

CH7

(12) แสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ (power) และ ความมนใจในตวเอง

CH8

169

(13) แสดงใหผอนเหนถงความศรทธาในมหาวทยาลยอยางแทจรง

CH9

(14) พด แสดงใหผรวมงานเหนวาความไววางใจซงกนและกน สามารถชวยสรางบรรยากาศทดในการทำางานได

CH10

(15) แสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดและความสามารถในการทำางานเปนทยอมรบของผรวมงาน

CH11

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงช (ตอ)

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ

ตวบงชสญลก

ษณ

2. ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล

IC

DE (1) ใหการสนบสนนผรวมงานมการพฒนาตนเองเพอสรางบรรยากาศทดตามความตองการแตละคน

DE1

170

2.1 การเนนการพฒนา

( 2) ประเมนความสามารถของผตามดานความสามารถในการปฏบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบในปจจบน

DE2

(3) ประเมนความสามารถสำาหรบหนาทความรบผดชอบทสงขนในอนาคต

DE3

(4) ตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางานและผลการปฏบตงาน

DE4

(5) สงเสรมผรวมงานใหไดรบการอบรมหรอพฒนาอยางตอเนอง

DE5

(6) มอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการใหผรวมงานเพมขน

DE6

2.2 การเนนความแตงตางระหวางบคคล

IN (7) เปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปนกนเองระหวางผนำา และผรวมงาน ทกระดบ

IN1

171

(8) คนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผรวมงานแตละคน

IN2

(9) ใหการดแล ชวยเหลอ สนบสนนและพฒนาผรวมงานตามแตละคนใหเหมาะสมตามความแตกตางของแตละคน

IN3

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงช (ตอ)

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ

ตวบงชสญลก

ษณ

ดานการคำานงถง เอกตถะบคคล (ตอ)

IC (10) ชวยแนะนำาและรวมคนหาทางเลอกเพอการแกปญหา หรอวางแผนความกาวหนาทแตกตางกนของผรวมงาน

IN4

2.3 ความเปนพเลยง

ME (11)สามารถสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน

ME1

172

(12) ทำางานเปนแบบอยางใหแกผทมความรและประสบการณนอยกวา

ME2

(13) ใชการประสานงานทด เปนตวเชอม(Bonds) ระหวางอาจารย นกศกษาและผปกครอง เขาดวยกน

ME3

3. ดานการกระตนปญญา

IS 3.1 การใชหลกเหตผล

RA (1)ใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน

RA1

(2) เนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจ

RA2

(3) ตรวจสอบประเดนสำาคญของปญหาในการทำางานโดยใชขอมลหลกฐาน

RA3

(4) มความโปรงใสเขามาอธบาย

RA4

173

(5) ตดสนใจบนพนฐานของการผสมผสานขอมลทหลากหลาย

RA5

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงช (ตอ)

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ

ตวบงชสญลกษ

ณ

ดานการกระตนปญญา(ตอ)

IS 3.2 การเนนทการอยรอด

EX (6)ใหความสำาคญกบความรสกมนคงปลอดภย

EX1

(7)ใหความไววางใจซงกนและกน

EX2

(8) สงเสรมการสรางทมงาน

EX3

(9) แสวงหามมมองทแตกตางกนเมอตองการแกปญหา

EX4

(10) แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศยขอมลจากประสบการณเดม

EX5

3.3 การใชประสบการณ

EM (11) แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศยขอมลจากประสบการณเดม

EM1

174

(12)หาขอมลทหลากหลายเพอชวยสนบสนนการคดหาวธการ คำาตอบทดทสดเพอความมนคงในอนาคต

EM2

(13)วนจฉยปญหาตางๆอยางรอบคอบและเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสงการ

EM3

3.4 การมงเนนความเปนเลศ

ID (14) ใหความสำาคญกบความเจรญกาวหนา การปรบตวการเรยนรอยางตอเนอง

ID1

(15) สนบสนนความหลากหลายดานความคดสรางสรรค

ID2

(16) ใชหลกความยดหยนและอาศยขอมลในการตดสนใจ

ID3

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงช (ตอ)

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ ตวบงช สญลกษ

ณ

(17) หาขอมลเพมและคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง

ID4

175

(18) เสนอแนะแนวทางใหมๆ ในการปฏบตงาน ใหประสบผลสำาเรจ

ID5

(19) นำาภาพรวมทเปนจดเดนของมหาวทยาลยมาเปนจดเนนในการพฒนา

ID6

4. ดานการสรางแรงบนดาลใจ

IM 4.1 การเนนการปฏบต

AC (1) กระตนใหผรวมงานไดทดลองโครงการใหมๆ หรอทำางานททาทายความสามารถ

AC1

(2) ใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและสรางความภาคภมใจตอผล สำาเรจของงานทเกดขน

AC2

(3) มนโยบายสงเสรมการทดลองและเรยนรสงใหมๆ เพอหาวธการแกปญหาของมหาวทยาลย

AC3

(4) สรางบรรยากาศการตดตอสอสารอยางเปดเผยและเชอถอไววางใจซงกนและกน

AC4

4.2 การสราง

CO (5) ทำาใหผรวมงานเกดความเชอมนในตวผนำา

CO1

176

ความเชอมน

(6) สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน

CO2

(7) สรางขวญและกำาลงใจในการทำางาน

CO3

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงช (ตอ)

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ

ตวบงชสญลกษ

ณ

ดานการสรางแรงบนดาลใจ(ตอ)

(8) แสดงความเชอมนวาจะสามารถดำาเนนงานไดตามเปาประสงค

CO4

(9) มความมนคงในความคด CO5

4.3 การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

BE (10) สรางความเชอในอดมการณ และคานยม

BE1

(11) สรางความเชอในวสยทศนหรอเปาหมายของมหาวยาลย

BE2

(12) มองปญหาในแงด /เชงบวกใชวกฤตเปนโอกาส

BE3

177

(13) ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย

BE4

4.4 การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

MA (14) สอสารใหผรวมงานรบรถงความคาดหวงทผนำามตอผลงาน

MA1

(15) กระตนใหผรวมงานสะทอนกลบดวยพฤตกรรมการทำางานอยางเตมความสามารถ

MA2

(16) กำาหนดผลลพธทไดเกนกวาความคาดหวงปกต

MA3

(17) ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน

MA4

ตารางท 14 สญลกษณทใชแทนองคประกอบหลก องคประกอบยอยและตวบงช (ตอ)

องคประกอบ

หลก

สญลกษณ

องคประกอบ

ยอย

สญลกษณ

ตวบงชสญลกษ

ณ

178

(18) ใหคำาอธบายเพมเตมเกยวกบการปฏบตงาน

MA5

(19) ใหโอกาสผรวมงานปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตมท

MA6

สญลกษณทใชแทนคาและความหมายทางสถต ประกอบดวย แทน คาเฉลย (mean)

S.D. แทน คาความเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation)

GFI แ ท น ค า ด ช น ว ด ร ะ ด บ ค ว า ม ก ล ม ก ล น (Goodness of Fit Index)

AGFI แทน คาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (Adjusted Goodness of Fit Index)

RMR แทน คาดชนรากทสองเฉลยของความคลาดเคลอน (Root Mean Square Residual)

RMSEA แทน คาดชนรากทสองเฉลยของความคลาดเคลอนในการประมาณคา

(Root Mean Square Error of Approximation)

df แทน ชนแหงความเปนอสระ (degree of freedom)

p แทน ระดบนยสำาคญทางสถต b แทน นำาหนกองคประกอบ Z แทน คาสมประสทธคะแนนองคประกอบ SE แทน คาความคาดเคลอนมาตรฐาน (Standard

Error) ของนำาหนกองคประกอบ

179

e แทน คาความคาดเคลอนมาตรฐาน (error) ของตวบงช

แทน องคประกอบหลก แทน องคประกอบยอย

แทน ตวบงช แทน ความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปร แทน สหสมพนธระหวางตวแปร

1. ตอนท 1 ผลการสรางและพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน

1.1 การสรางและพฒนาตวบงชการบรหารเชงมหาวทยาลยเอกชน

จากขอสรปเกยวกบตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารทผวจยไดศกษาหลกการ แนวคด และทฤษฎจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ ประกอบดวย องคประกอบหลก 4 องคประกอบหลก 13 องคประกอบยอย คอ (1) องคประกอบดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ม 2 องคประกอบยอย ไดแก การสรางวสยทศน การสรางบารม (2) องคประกอบดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ม 2 องคประกอบยอย ไดแก การเนนการพฒนา การเนนความแตกตางระหวางบคคล การเปนพเลยง (3) องคประกอบดานการกระตนปญญา ม 4 องคประกอบยอย ไดแก การใชหลกเหตผล การเนนทการอยรอด การใชประสบการณ การมงเนนความเปนเลศ องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ องคประกอบยอยไดแก การเนนการปฏบต การสรางความเชอมน การสรางความเชอของจดหมายของอดรมการณ การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตามรวมทงสน 66 ตวบงช ดงรายละเอยดทนำาเสนอในบทท 2 จาก

180

นนผวจยไดกรอบแนวคดดงกลาวไปสมภาษณผเชยวชาญเพอพฒนาตวบงชดงกลาว

1)ความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลงผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยมแนวคดเกยวกบกรอบแนวคดทคลายคลงกนตองเปนผทเขาใจในบรบทขององคกรหรอมหาวทยาลยในแงของการศกษา ตองมการพฒนาเปนผนำาเปนผตดสนใจเปลยนแปลงแตถาตามบรบทแลวอธการซงเปนผนำาระดบสงกบฝายบรหารรองลงมา การเปลยนแปลงอะไรในองคกรตองใหทกคนมสวนรวม และมการสอสารถายทอดทดผนำาตองมวสยทศนมความชดเจนในการปฏบตงานและการทจะเปนผนำาไมวาจะเปนของรฐหรอเอกชนผนำาตองสามารถนำาพาองคกรและผใตบงคบบญชาไปสทศทางเปาหมายทวางไวหรอตงเปาไวไมวาจะเปนผนำาโดยตำาแหนงหรอโดยธรรมชาต

2)องคประกอบหลกในดานภาวะผนำา ผบรหารมหาวทยาลยเอกชนมกรอบแนวคดทคลายคลงกนคอ ควรนำาหลกแนวคดและทฤษฎการบรหารภาวะผนำาการเปลยนแปลงมาบรณาการในการบรหารซงเปนหลกทฤษฎทสามารถนำามาประยกตใชในดานภาวะผนำาทเปนองคประกอบหลกแลวจะตองประกอบดวย ความมวสยทศนตองมองเหนภาพและกระบวนการทจะทำาใหผตามมความเหนดวยในการแยกแยะเรองสำาคญของปญหาททำาการเปลยนแปลงความสามารถในการโนนนำาผเกยวของในการเปลยนแปลงเหนชอบตกลงใหความรวมมอ ตองสรางความเชอมนใหกบผใตบงคบบญชาตลอดจนการสรางความเชอในจดหมายของอดมการณตลอดจนทกคนตองสรางประสบการณทงผนำาและผตามเพอมงสรางและพฒนามหาวทยาลยใหกาวไกลโดยทกคนมสวนรวม

3)องคประกอบยอย ผบรหารมหาวทยาลยเอกชน มกรอบแนวคดทคลายคลงกน ในฐานะทเปนผนำาตองมองใหออก โดย

181

เฉพาะสภาพแวดลอมสงแวดลอมตางๆ จะทำาใหเกดความคดสรางสรรคจตใจดสามารถนำาไปพฒนาวฒภาวะจตใจของผบรหารและผใตบงคบบญชาไดเรากสามารถเปนผนำาการเปลยนแปลง ในขณะเดยวการทำางานกตองมกำาหนดเวลา มการรายงานเปนหลกฐานการตดตามตลอดจนการใชหลกการมเหตและผลยงตองมความโปรงใส ยงยดการทำางานแบบมสวนรวม ยงตองมกระบวนการมวธพดทำาใหทกคนมความเหนพองตองกนถงจะเกดคณคาทมคณภาพ โดยมการวเคราะหและพจารณาอยางมเหตผลจากความแตกตางทแตละคนมาทกคนมไมเหมอนกน จงตองรวมกนสรางวสยทศน บารม ใหเกดขนในองคกร

4)คณลกษณะพฤตกรรมของภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนมกรอบแนวคดทคลายคลงกนจะตองเปนผมวสยทศนและทนตอเหตการณมการรบรตอบสนองตอการเปลยนแปลงตางๆ ไดเปนอยางดโดยเฉพาะระดบอดมศกษาแลวตองแขงขนกนสง ผนำาจงเปนตวหลกทจะเปนแบบทงในหนาทการงานและเรองสวนตวของผนำา ตองมองอนาคตไปขางหนา มการยอมรบฟงความคดเหนของบคคลอน มการดำาเนนงานอยางมเปาหมาย ตลอดจนมความสามารถในการแกปญหา มความรบผดชอบตอหนาทและงานในหนาทเพอเปนแบบตออยางผใตบงคบบญชา

5)ขอคดเหนและขอเสนอแนะของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนมกรอบแนวคดทคลายคลงกนและใกลเคยงกนการเปนผนำาจะเปลยนแปลงอะไรตางๆ ตองคำานงถงบรบทของแตละองคกรวาพรอมทจะเปลยนแปลงอะไรหรอยงจะเปลยนแปลงใหเปนไปในทศทางใด เมอมการเปลยนแปลงแลวในภาวะทยงไมพรอมจะทำาใหบคลากรในองคกรตามไมทน และจะทำาใหเกดความทอแทหรอเกดการตอตานได วสยทศนกเปนสวนหนงของผบรหารทจะทำาการเปลยนแปลงกลไกตองเตรยมใจพรอมทจะยอมรบความผดหวง ผนำา

182

ทดจะตองมจดยนของตวเองอยางมนคงเมอมการเปลยนแปลงแบบตอยอดในขณะเดยวกนผนำาทดตองทำาใหผรวมงานมความเชอมนม ความศรทธาเชอในวสยทศนมคณธรรมมเหตผลอธบายไดและตองอยาลมวาตองใหบคลากรไดมสวนรวมใหมากเพอใหทกคนมสวนรวมในการเปนเจาขององคกรรวมกน

จากขอสรปผลการสมภาษณ ผวจยไดนำาไปสรปผลเพอนำาไปปรบปรงแกไขตวบงชโดยการนำาผลสรปจาการสมภาษณหลงจากนนผวจยไดดำาเนนการพฒนาเครองมอและตรวจสอบคณภาพเครองมอ โดยการนำารางแบบสอบถามทสรางขนมาในขนตอนท 1 ซงประกอบดวยคำาถาม 85 ขอ เสนอผเชยวชาญจำานวน 9 ราย เพอตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content Validity) โดยผเชยวชาญพจารณาความสอดคลองและความเหมาะสมของคำาถามรายขอกบนยามเชงปฏบตการ (Item Objective Congruence: IOC) รวมทงขอเสนอแนะเพอการปรบปรงขอคำาถามจากการพจารณาคา IOC พบวา ขอคำาถามทง 85 ขอ มคาตงแต 0.56-1.00 ซงสามารถตดสนใจวาขอคำาถามมความสอดคลองเหมาะสมกบนยามเชงปฏบตการ และไดปรบปรงขอคำาถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญไดตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน จำานวน 66 ตวบงช

1.2 โมเดลการวดตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารจากขอสรปทไดในขอ 1.1 ผวจยไดมาเขยนเปนโมเดลการวดตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร เพอใชเปนโมเดลสมมตฐานในการทดสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชง โครงสรางองคประกอบของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยกบขอมลเชงประจกษ ประกอบดวยโมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

183

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลง

184

ภาวะผนำาการ

เปลยนแปลง

การมอทธพลอยางม

อดมการณอดมการณณ

อดมการณ

อดมการณ

อดมการณ

อดมการณ

การคำานงถง

เอกตถะบคคล

การกระตน

ปญญา

การสรางแรงบนดาล

ใจ

การสรางบารม

การเนนการพฒนา

การเนนความแตกตางระหวางบคคลการเปนพเลยง

การใชหลกเหตผล

การเนนทการอยรอด

การใชประสบการณ

การมงเนนความเปนเลศ

การเนนการปฏบต

การสรางความเชอมน

การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณการสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

การสรางวสยทศน

ภาพท 22 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลง

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

ภาพท 23 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางวสยทศน

การสรางวสยทศน

ใหความสำาคญในการมสวนรวมการกำาหนดวสยทศน (vision)

ถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน

ชแจงและแสดงใหผอนเหนถงคานยมและความเชอทยดมนเปน

สำาคญในการทำางานปลกฝงคานยมทดงามและถกตอง

ของมหาวทยาลย

185

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

186

ภาพท 24 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางบารมโมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การสรางบารม

ทำาใหผรวมงานทำางานดวยความรสกภาคภมใจ

ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอน

ในการทำางานควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

คำานงถงประโยชนสวนรวมมากกวาความสนใจ

ของตวเองวางตวใหเปนทนบถอของผอน

พจารณาเรองของคณธรรมและศลธรรมประกอบ

การตดสนใจใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรค

ตางๆไดโดยนำาความร หลกการมาใช

แสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ (power) และ

ความมนใจในตวเองแสดงใหผอนเหนถงความเชอมนและศรทธาในมหาวทยาลยอยางแทจรง

พด แสดงใหผรวมงานเหนวาความไววางใจซงกนและกน สามารถชวยสราง

บรรยากาศทดในการทำางานไดแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดและ ความสามารถในการเปนทยอมรบของผ

รวมงาน

187

ภาพท 25 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนการพฒนา

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

188

การเนนการพฒนา

ใหการสนบสนนผรวมงานมการพฒนาตนเองเพอสรางบรรยากาศท

ดตามความตองการแตละคนประเมนความสามารถของผตามทงความสามารถในการปฎบตตามบทบาทหนาทท

รบผดชอบในปจจบนประเมนความสามารถสำาหรบหนาทความรบผดชอบทสงขนในอนาคต

ตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางาน

และผลการปฎบตงานสงเสรมผรวมงานใหไดรบการอบรมหรอ

พฒนาอยางตอเนองมอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการ

ใหผรวมงานเพมขน

ภาพท 26 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนความแตกตางระหวางบคคล

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การเนนความแตกตางระหวาง

บคคล

เปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปนกนเองระหวางผนำา และผรวมงาน

ทกระดบคนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผ

รวมงานแตละคนใหการดแล ชวยเหลอ สนบสนนและพฒนาผรวมงานตามแตละคนใหเหมาะสมตามความแตกตางของแตละคนชวยแนะนำาและรวมคนหาทางเลอกเพอ

การแกปญหา หรอวางแผนความกาวหนาทแตกตางกนของผรวมงาน

189

การเปนพเลยง

สามารถสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน

ทำางานเปนแบบอยางใหแกผทความรและประสบการณ

นอยกวาใชการประสานงานทด เปนตวเชอม(Bonds) ระหวางอาจารย

นกศกษาและผปกครอง เขาดวยกน

ภาพท 27 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเปนพเลยง

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

190

ภาพท 28 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการใชหลกเหตผล

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การใชหลกเหตผล

ใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในกาทำางาน

เนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจ

ตรวจสอบประเดนสำาคญของปญหาในการทำางานโดยใชขอมลหลกฐาน

มความโปรงใสเขามาอธบาย

ตดสนใจบนพนฐานของการผสมผสานขอมลทหลากหลาย

191

ภาพท 29 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนทการอยรอด

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การเนนทการ

อยรอด

ใหความสำาคญกบความรสกมนคงปลอดภย

ใหความไววางใจซงกนและกน

สงเสรมการสรางทมงาน

แสวงหามมมองทแตกตางกนเมอตองการแกปญหา

แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศย

ขอมลเดมจากประสบการณเดม

192

ภาพท 30 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการใชประสบการณ

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การใชประสบกา

รณ

แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศยขอมลประสบการณเดมหาขอมลทหลากหลายเพอชวยสนบสนนการคดหาวธการ คำาตอบท

ดทสดเพอความมนคงในอนาคตวนจฉยปญหาตางๆ อยางรอบคอบ

และเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสงการ

193

การมงเนน

ความเปนเลศ

ใหความสำาคญกบความเจรญกาวหนา การปรบตวการเรยนร

อยางตอเนองสนบสนนความหลากหลายดานความ

คดสรางสรรคใชหลกความยดหยนและอาศยขอมล

ในการตดสนใจ

หาขอมลเพมและคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง

เสนอแนะแนวทางใหมๆในการปฏบตงาน

ใหประสบผลสำาเรจนำาภาพรวมทเปนจดเดนของมหาวทยาลย

มาเปนจดเนนในการพฒนา

ภาพท 31 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการมงเนนความเปนเลศ

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

194

ภาพท 32 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการเนนการปฏบต

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การเนนการปฏบต

กระตนใหผรวมงานไดทดลองโครงการใหมๆ

หรอทำางานททาทายความสามารถใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและสรางความภาค

ภมใจตอผลสำาเรจของงานทเกดขน

มนโยบายสงเสรมการทดลองและเรยนรสงใหมๆ

เพอหาวธการแกปญหาของมหาวทยาลยสรางบรรยากาศการตดตอสอสาร

อยางเปดเผยและเชอถอไววางใจซงกนและกน

195

ภาพท 33 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางความเชอมน

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การสรางความเชอมน

ทำาใหผรวมงานเกดความเชอมนในตวผนำา

สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงานสรางขวญและกำาลงใจในการทำางาน

แสดงความเชอมนวาจะสามารถดำาเนนงานไดตามเปาประสงค

มความมนคงในความคด

196

ภาพท 34 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยภาวะผนำาการเปลยนแปลง

การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

อดมการณ

สรางความเชอมนในอดมการณ และคานยม

สรางความเชอมนใน วสยทศนหรอเปาหมาย

ของมหาวทยาลยมองปญหาในแงด /เชงบวกใชวกฤตเปนโอกาส

ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย

197

สอสารใหผรวมงานรบรถงความคาดหวงท

ภาพท 35 โมเดลโครงสรางองคประกอบตวบงชยอยการสรางความคาดหวงในความสามารถ

ของผตาม

2. ตอนท 2 ผลการทดสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสนของตวบงช

2.1 ภาวะผนำาการเปลยนแปลงกบขอมลเชงประจกษ การนำาเสนอผลการวเคราะหขอมลในขนตอนท 2 น

เปนการนำาเสนอผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของภาวะผนำา

198

การสรางความคาดหวงใน

ความสามารถของผตาม

กระตนใหผรวมงานสะทอนกลบดวยพฤตกรรมการทำางาน

กำาหนดผลลพธทไดเกนกวาความ

ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน

ใหคำาอธบายเพมเตมเกยวกบการปฏบตงาน

ใหโอกาสผรวมงานปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตมท

การเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย เพอใหสอดคลองกบวธการวเคราะหองคประกอบเชงยนในโปรแกรมลสเรล ผวจยจงนำาเสนอผลการวเคราะหองคประกอบยอยไปสองคประกอบหลก โดยจะนำาเสนอผลการวเคราะหเปน 4 ตอน คอ (1) การวเคราะหคาสถตพนฐานของขอมลสถานภาพของผตอบแบบสอบถามและคาสถตพนฐานความเหมาะสมของตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย (2) การนำาเสนอโมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย (3) การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนเพอสรางสเกลองคประกอบ และ (4) การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง เพอพฒนาตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดงน

2.1.1 การวเคราะหคาสถตพนฐานของขอมลสถานภาพของผตอบแบบสอบถามและคาสถตพนฐานความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

ผลการวเคราะหคาสถตพนฐานของขอมลแบบสอบถามผตอบแบบสอบถามซงเปนผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย จำานวน 335 คน โดยการวเคราะหคาความถคารอยละและคาเฉลยพบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง จำานวน 195 คน คดเปนรอยละ 58.21 รองลงมาเปนเพศชาย 140 คน คดเปนรอยละ 41.79 มอายระหวาง 41-50 ป จำานวน 142 คน คดเปนรอยละ 42.4 การศกษาระดบปรญญาโทจำานวน 211 คน คดเปนรอยละ 62.99 ในดานประสบการณในการทำางานสวนใหญมากกวา 12 ป จำานวน 110 คน คดเปนรอยละ 32.84 ตำาแหนงอาจารยผสอนจำานวน 24 คน คดเปนรอยละ 71.94 รอง

199

ลงมาเปนรองอธการบดจำานวน 81 คน คดเปนรอยละ 24.18 และอธการบดจำานวน 13 คน คดเปนรอยละ 3.88

ผลการวเคราะหคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และระดบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย แสดงในตารางท 35

ตารางท 15 คาสถตพนฐานของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

องคประกอบ

หลก

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช S.D.

ระดบความเหมาะ

สม1.ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

1.1 การสรางวสยทศน

(1) ใหความสำาคญในการมสวนรวมการกำาหนดวสยทศน (vision)

4.42

.63 มาก

(2) ถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน

4.35

.65 มาก

(3) ชแจงและแสดงใหผอนเหนถงคานยมและความเชอทยดมนเปนสำาคญในการทำางาน

4.33

.71 มาก

(4) ปลกฝงคานยมทดงามและถกตองของมหาวทยาลย

4.43

.62 มาก

1.2 การ (5) ทำาใหผรวมงานทำางาน 4.3 .64 มาก

200

สรางบารม ดวยความรสกภาคภมใจ 3(6) ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอนในการทำางาน

4.32

.65 มาก

(7) ควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

4.32

.68 มาก

(8) คำานงถงประโยชนสวนรวมมากกวาความสนใจของตวเอง

4.33

.65 มาก

(9)วางตวใหเปนทนบถอของผอน

4.43

.64 มาก

(10)พจารณาเรองของคณธรรมและศลธรรมประกอบการตดสนใจ

4.35

.74 มาก

(11) ใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรคตางๆได โดยนำาความร หลกการมาใช

4.52

.63 มากทสด

(12) แสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ (power) และ ความมนใจในตวเอง

4.59

.57 มากทสด

ตารางท 15 คาสถตพนฐานของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย (ตอ)

องค องค ตวบงช S.D.

ระดบ

201

ประกอบหลก

ประกอบยอย

ความเหมาะ

สม

2.ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล

1.2 การสรางบารม

(13) แสดงใหผอนเหนถงความศรทธาในมหาวทยาลยอยางแทจรง

4.35

.66 มาก

(14) พด แสดงใหผรวมงานเหนวาความไววางใจซงกนและกน สามารถชวยสรางบรรยากาศทดในการทำางานได

4.34

.60 มาก

(15) แสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดและความสามารถในการทำางานเปนทยอมรบของผรวมงาน

4.34

.62 มาก

2.1 การเนนการพฒนา

(1) ใหการสนบสนนผรวมงานมการพฒนาตนเองเพอสรางบรรยากาศทดตามความตองการแตละคน

4.26

.62 มาก

( 2) ประเมนความสามารถของผตามดานความสามารถในการปฎบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบในปจจบน

4.32

.62 มาก

(3) ประเมนความสามารถสำาหรบหนาทความรบผดชอบทสงขนในอนาคต

4.19

.66 มาก

202

(4) ตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางานและผลการปฎบตงาน

4.18

.64 มาก

(5) สงเสรมผรวมงานใหไดรบการอบรมหรอพฒนาอยางตอเนอง

4.22

.66 มาก

(6) มอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการใหผรวมงานเพมขน

4.40

.62 มาก

ตารางท 15 คาสถตพนฐานของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย (ตอ)

องคประกอบ

หลก

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช S.D.

ระดบความเหมาะ

สม2.2 การเนนความแตกตางระหวางบคคล

(7) เปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปนกนเองระหวางผนำา และผรวมงาน ทกระดบ

4.27

.66 มาก

(8) คนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผรวมงานแตละคน

4.35

.67 มาก

203

(9) ใหการดแล ชวยเหลอ สนบสนนและพฒนาผรวมงานตามแตละคนใหเหมาะสมตามความแตกตางของแตละคน

4.24

.68 มาก

(10) ชวยแนะนำาแ ล ะรวมคนหาทางเลอกเพอการแกปญหา หรอวางแผนความกาวหนาทแตกตางกนของผรวมงาน

4.23

.70 มาก

2.3 ความเปนพเลยง

(11)สามารถสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน

4.18

.68 มาก

(12) ทำางานเปนแบบอยางใหแกผทมความรและประสบการณนอยกวา

4.19

.65 มาก

(13) ใชการประสานงานทด เปนตวเชอม(Bonds) ระหวางอาจารย นกศกษาและผปกครอง เขาดวยกน

4.19

.65 มาก

3.ดานการกระตนปญญา

3.1 การใชหลกเหตผล

(1)ใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน

4.23

.71 มาก

(2) เนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจ

4.21

.74 มาก

(3) ตรวจสอบประเดนสำาคญของปญหาในการทำางานโดยใชขอมลหลกฐาน

4.21

.71 มาก

204

ตารางท 15 คาสถตพนฐานของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย (ตอ)

องคประกอบ

หลก

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช S.D.

ระดบความเหมาะ

สม(4) มความโปรงใสเขามาอธบาย

4.27

.73 มาก

(5) ตดสนใจบนพนฐานของการผสมผสานขอมลทหลากหลาย

4.29

.78 มาก

3.2 การเนนทการอยรอด

(6)ใหความสำาคญกบความรสกมนคงปลอดภย

4.30

.66 มาก

(7)ใหความไววางใจซงกนและกน

4.27

.71 มาก

(8) สงเสรมการสรางทมงาน 4.14

.69 มาก

(9) แสวงหามมมองทแตกตางกนเมอตองการแกปญหา

4.18

.72 มาก

(10) แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศยขอมลจากประสบการณเดม

4.27

.73 มาก

3.3 การใชประสบการณ

(11) หาขอมลทหลากหลายเพอชวยสนบสนนการคดหาวธการ คำาตอบทดทสดเพอความมนคงในอนาคต

4.29

.70 มาก

(12)วนจฉยปญหาตางๆ 4.4 .66 มาก

205

อยางรอบคอบและเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสงการ

2

(13) วนจฉยปญหาตางๆ อยางรอบคอมและเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสงการ

4.24

.67 มาก

3.4 การมงเนนความเปนเลศ

(14) ใหความสำาคญกบความเจรญกาวหนา การปรบตวการเรยนรอยางตอเนอง

4.28

.64 มาก

(15) สนบสนนความหลากหลายดานความคดสรางสรรค

4.25

.67 มาก

(16) ใชหลกความยดหยนและอาศยขอมลในการตดสนใจ

4.29

.68 มาก

ตารางท 15 คาสถตพนฐานของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย (ตอ)

องคประกอบ

หลก

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช S.D.

ระดบความเหมาะ

สม(17) หาขอมลเพมและคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง

4.32

.68 มาก

(18) เสนอแนะแนวทางใหมๆในการปฏบตงาน ให

4.42

.69 มาก

206

ประสบผลสำาเรจ(19) นำาภาพรวมทเปนจดเดนของมหาวทยาลยมาเปนจดเนนในการพฒนา

4.29

.66 มาก

4.ดานการสรางแรงบนดาลใจ

4.1 การเนนการปฏบต

(1) กระตนใหผรวมงานไดทดลองโครงการใหมๆ หรอทำางานททาทายความสามารถ

4.26

.62 มาก

(2) ใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและสรางความภาคภมใจตอผล สำาเรจของงานทเกดขน

4.32

.62 มาก

(3) มนโยบายสงเสรมการทดลองและเรยนรสงใหมๆ เพอหาวธการแกปญหาของมหาวทยาลย

4.19

.66 มาก

(4) สรางบรรยากาศการตดตอสอสารอยางเปดเผยและเชอถอไววางใจซงกนและกน

4.18

.64 มาก

4.2 การสรางความเชอมน

(5) ทำาใหผรวมงานเกดความเชอมนในตวผนำา

4.22

.66 มาก

(6) สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน

4.40

.62 มาก

(7) สรางขวญและกำาลงใจในการทำางาน

4.27

.66 มาก

(8) แสดงความเชอมนวาจะสามารถดำาเนนงานไดตามเปาประสงค

4.35

.67 มาก

207

(9) มความมนคงในความคด 4.24

.68 มาก

ตารางท 15 คาสถตพนฐานของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย (ตอ)

องคประกอบ

หลก

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช S.D.

ระดบความเหมาะ

สม4.ดานการสรางแรงบนดาลใจ(ตอ)

4.3 การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

(10) สรางความเชอในอดมการณ และคานยม

4.23

.70 มาก

(11) สรางความเชอในวสยทศนหรอเปาหมายของมหาวยาลย

4.18

.68 มาก

(12) มองปญหาในแงด /เชงบวกใชวกฤตเปนโอกาส

4.19

.65 มาก

(13) ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย

4.16

.69 มาก

4.4 การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

(14) สอสารใหผรวมงานรบรถงความคาดหวงทผนำามตอผลงาน

4.19

.71 มาก

(15) กระตนใหผรวมงานสะทอนกลบดวยพฤตกรรมการทำางานอยางเตมความสามารถ

4.28

.67 มาก

208

(16) กำาหนดผลลพธทไดเกนกวาความคาดหวงปกต

4.30

.63 มาก

(17) ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน

4.30

.64 มาก

(18) ใหคำาอธบายเพมเตมเกยวกบการปฏบตงาน

4.24

.67 มาก

(19) ใหโอกาสผรวมงานปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตมท

4.28

.70 มาก

จากตารางท 15 ผลการศกษาพบวา คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ของกลมตวอยางจากแบบสอบถามจำานวน 66 ขอ มคาเฉลยความเหมาะสมตำาสดถงสงสด คอ 4.14 ถง 4.59 ซงเปนคาเฉลยความเหมาะสมทอยในระดบมากถงมากทสดทกตวบงช และสวนใหญกลมตวอยางมความเหนสอดคลองกน โดยมคาเฉลยเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง .60 ถง .74 ขอทมคาเฉลยความเหมาะสมสงสด คอ แสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ(power)และความมนใจในตวเอง ( = 4.59; S.D. = .57) สวนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด คอ สงเสรมการสรางทมงาน ( = 4.14; S.D. = .69)

ผลของคาเฉลยความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาลยเอกชนในประเทศไทย ในแตละองคประกอบ มดงน

คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงช การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ใน

209

ประเทศไทย ดานการมอทธพลอยางมอมการณ ขอทมคาเฉลยความเหมาะสมสงสด คอ แสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ (Power) และความมนใจในตวอง ( = 4.59; S.D. = .57) ซงมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากทสด รองลงมา ไดแก ใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรคตางๆ ไดโดยนำาความรหลกการมาใช ( = 4.52; S.D. = .63) สวนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด คอ ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอนในการทำางาน ( = 4.32; S.D. = .65) และ ควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต ( = 4.32; S.D. = .68) ซงแมวาจะเปนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด แตกมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงช การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ขอทมคาเฉลยความเหมาะสมสงสด คอ คนหาปญหาความตองการความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผรวมงานแตละคน( = 4.35; S.D. = .67) ซงมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมาก รองลงมา ไดแก ประเมนความสามารถของผตามดานความสามารถในการปฏบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบในปจจบน ( = 4.32; S.D. = .62) สวนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด คอ ตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางาน( = 4.18; S.D. = .64) และ สามารถสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน( = 4.18; S.D. = .68) ซงแมวาจะเปนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด แตกมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงช การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดานการกระตนปญญา คาเฉลยความเหมาะสมสงสด

210

คอ วธการคำาตอบทดทสดเพอความมนคงในอนาคต( = 4.42; S.D. = .66) ซงมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากทสด คาเฉลยความเหมาะสมสงสด คอ เสนอแนะแนวทางใหมๆ ในการปฏบตงานใหประสบผลสำาเรจ ( = 4.42; S.D. = .69) ซงมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากทสด คา และ รองลงมา ไดแก ใหความสำาคญกบความรสกมนคงปลอดภย ( = 4.30; S.D. = .66) สวนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด คอ สงเสรมการสรางทมงาน ( = 4.14; S.D. = .69) ซงแมวาจะเปนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด แตกมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงช การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดานการสรางแรงบนดาลใจ ขอทมคาเฉลยความเหมาะสมสงสด คอ แสดงความเชอมนวาจะสามารถดำาเนนงานไดตามเปาประสงค( = 4.35; S.D. = .67) ซงมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากทสด รองลงมา ไดแก ใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและสรางความภาคภมใจตอผลสำาเรจของงานทเกดขน ( = 4.32; S.D. = .62) สวนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด คอ ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย ( = 4.16; S.D. = .69) ซงแมวาจะเปนขอทมคาเฉลยความเหมาะสมตำาสด แตกมคาเฉลยความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

2.1.2 การนำาเสนอโมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

จากการสงเคราะหเอกสารและงานวจยทเกยวของ ตลอดจนการสงเคราะหผลจากการสมภาษณผเชยวชาญ/ผทรง

211

คณวฒ ทำาใหไดโมเดลเชงทฤษฏทเกยวกบตวบงชความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลงผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย รวมจำานวนทงสน 66 ตวบงช โดยโมเดลนมลกษณะเปนโมเดลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสาม (Third Order Confirmatory Factor Analysis) ดงแสดงในภาพประกอบท 36

212

TL

II

IC

IS

IM

DE

CH

MA

BE

CO

AC

ID

EM

EX

IN

RA

ME

CH 3

CH 5CH 4

CH 2CH1

VI4VI3VI2VI1

CH 6CH 7CH 8CH 9

CH 10CH 11

DE 1DE 2DE 3DE 4DE 5DE 6

IN 1IN 2IN 3IN 4

ME 1ME 2ME 3

RA 1RA 2RA 3RA 4RA 5

EX 2EX 1

EX 3EX 4EX 5

EM 1EM 2

ID 1ID 2ID 3ID 4ID 5ID 6

AC 1AC 2AC 3

AC 74

CO 1CO 2CO 3CO 4CO 5

BE 1BE 2BE 3BE 4

MA 1MA 2MA 3MA 4MA 5

VI

MA 6

213

ภาพท 36 การนำาเสนอโมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงช

การวเคราะหโมเดลตวบงชของภาวะผนำาการเปลยนแปลงผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ในครงนผวจยใชเทคนคการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis : CFA) โดยใชโปรแกรมลสเรล เหตผลทผวจยใชการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนแทนการวเคราะหองคประกอบเชงสำารวจ (Exploratory Factor Analysis: EFA) ม 3 ประการ คอ 1) การวเคราะหครงนมโมเดลทางทฤษฎทตองการตรวจสอบวาโมเดลและขอมลมความสอดคลองกนเพยงใด ซงการวเคราะหองคประกอบเชงสำารวจเหมาะสำาหรบการศกษาคณลกษณะทยงไมมทฤษฎหรอโมเดลการวด 2) การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนมการผอนคลายขอตกลงเบองตนใหสอดคลองกบขอมลตามสภาพทเปนจรง ทำาใหผลการวเคราะหมความถกตองมากขน แตกตางจากการวเคราะหองคประกอบเชงสำารวจซงมขอตกลงเบองตนทเขมงวดและไมตรงกบสภาพความเปนจรง เชน ความคาดเคลอนตองเปนอสระตอกน เปนตน 3) การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนจะแปลความหมายไดงายและมความถกตอง เพราะมคาสถตทใชตรวจสอบความสอดคลองกลมกลน (goodness of fit test) ระหวางโมเดลกบขอมลเชงประจกษ รวมทงมการทดสอบนยสำาคญทางสถตของนำาหนกองคประกอบทกคาดวย สวนการวเคราะหองคประกอบเชงสำารวจจะใหคานำาหนกองคประกอบของตวแปรสงเกตไดทกตว เมอนำาผลไปใชตองกำาหนดจำานวนองคประกอบตามผลการวเคราะห เชน การใชองคประกอบตองมคาไอเกน (eigen value) สงกวา 1 และเลอกใชนำาหนกองคประกอบตวแปรทมคาสงกวา 0.30 วธการดงกลาวทำาใหความคาดเคลอน ในการแปลผลการวเคราะหเพราะไมนำาคานำาหนกองคประกอบทตำากวา 0.30 มาใช และยงไมมหลกในการแปลผล เพราะผลการวเคราะหจะรายงานความสมพนธระหวาง

214

ตวแปรและองคประกอบไดทง ๆ ทนำาหนกองคประกอบนนไมมนยสำาคญ (Bollen, 1989; Long, 1983; Joreskog & Sorbom, 1989; นงลกษณ วรชชย, 2538 อางถงใน สรพงศ เออศรพรฤทธ, 2547)

การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน มความจำาเปนตองวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสาม (third order confirmatory factor analysis) เนองจากโมเดลลสเรลแบบมตวแปรแฝง เปนโมเดลทเปนแบบการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสาม จงไมสามารถใชโปรแกรมลสเรลวเคราะหในครงเดยวได เนองจากขอจำากดของโปรแกรมคอมพวเตอรในการวเคราะหทสามารถวเคราะหองคประกอบไดอนดบทหนงและอนดบทสองเทานน ดงนนผวจยจงตองแยกการวเคราะหและนำาเสนอผลการวเคราะหขอมลออกเปน 2 ตอน คอ ตอนแรก เปนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน และตอนทสอง เปนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง เพอพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ผลการวเคราะหทได ซงตามหลกสถตแลว ผลการวเคราะหจะใกลเคยงกบการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสาม (สมเกยรต ทานอก, 2539 อางถงใน วลาวลย มาคม, 2549)

2.1.3 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนเพอสรางสเกลองคประกอบ

การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนในตอนน มวตถประสงคเพอทดสอบความสอดคลองกลมกลนของโมเดลภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนกบขอมลเชงประจกษ และนำามาสรางสเกลองคประกอบสำาหรบนำาไปวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองตอไป

215

เนองจากขอจำากดของพนทในการทำางานของโปรแกรมลสเรล ทำาใหผวจยไมสามารถวเคราะหองคประกอบเชงยนยนจากองคประกอบยอย 13 องคประกอบ และตวบงชทงหมด 66 ตวบงชไดในครงเดยว ดงนนผวจยจงไดทำาการแบงการวเคราะหโดยพจารณาจากความสมพนธขององคประกอบยอยและตวบงช รวมทงความเหมาะสมกบขนาดของโปรแกรมลสเรล ทสามารถทำาการวเคราะหไดเปนหลก ผวจยจงไดแยกวเคราะหโมเดลยอยทงหมด 4 โมเดล ดงน

1) องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ มองคประกอบยอยจำานวน 2 องคประกอบ มตวบงชจำานวน 15 ตวบงช

2) องคประกอบหลกดานการคำานงถงเอกตถะบคคล มองคประกอบยอยจำานวน 3 องคประกอบ มตวบงชจำานวน 13 ตวบงช

3) องคประกอบหลกดานกระตนปญญา มองคประกอบยอยจำานวน 4 องคประกอบ มตวบงช จำานวน 19 ตวบงช

4) องคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาลใจ มองคประกอบยอยจำานวน 4 องคประกอบ มตวบงชจำานวน 19 ตวบงช

ลกษณะของโมเดลดงกลาวขางตนนแสดงในรปของโมเดลลสเรลหรอโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสน ดงแสดงในภาพประกอบท 15 -18

216

ภาพท 37 โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการมอทธพล

อยางมอดมการณ

217

VI 3VI 4

CH 1CH 2CH 3CH 4

VI 2

CH 5CH 6CH 7CH 8

VI 1

VI

CH

CH 9CH 10CH 11

DE 1

ภาพท 38 โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการคำานงถง

เอกตถะบคคล

218

DE 2DE 3

DE 4DE 5DE 6

IN 1

IN 2IN 3IN 4

ME 1

ME 2ME 3

DE

IN

ME

RA 1RA 2RA 3

RA 4RA 5

RA

ภาพท 39 โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการกระตน ปญญา

219

AC 1AC 2AC 3

AC 4

CO 1CO 2

CO 3CO 4CO 5

BE 1

BE 2

AC

CO

BE

EX 1

EX 2EX 3EX 4EX 5

EM 1

EX

EMEM 2EM 3

ID 2ID 1

ID 3ID 4ID 5ID 6

ID

ภาพท 40 โมเดลโครงสรางเชงเสนการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการสราง

แรงบนดาลใจ

กอนทำาการวเคราะหองคประกอบ ผวจยไดศกษาความสมพนธระหวางตวบงช ตาง ๆ เพอพจารณาความเหมาะสมของเมทรกซสมพนธทจะนำาไปใชในการวเคราะหองคประกอบวามความเหมาะสมหรอไม หรอกลาวอกนยหนง กคอ เพอพจารณาตรวจสอบความสมพนธระหวางตวบงชทจะนำาไปวเคราะหองคประกอบวา มคาสมประสทธสหสมพนธแตกตางจากศนยหรอไม ถาตวแปรไมมความสมพนธกน แสดงวาไมมองคประกอบรวม และไมมประโยชนทจะนำาเมทรกซนนไปวเคราะห (นงลกษณ วรชชย, 2539) สำาหรบคาสถตทจะนำาไปใชคอ คาสถตของ Bartlett ซงเปนคาสถตทดสอบสมมตฐานวา เมทรกซสหสมพนธนนเปนเมทรกซเอกลกษณ (identity matrix) หรอไม โดยพจารณาทคา Bartlett’s test of Sphericity และคาความนาจะเปน วามความสมพนธ

220

MA 2MA 1

MA 3MA 4

MA 5MA 6

MA

BE 3BE 4

เหมาะสมกนเพยงพอทจะนำาไปวเคราะหองคประกอบตอไป โดยพจารณาทการมนยสำาคญทางสถต นอกจากน ยงพจารณาไดจากคาดชนไกเซอร ไมเยอร ออลคล – – (Kaiser - Mayer - Olkin Measures of Sampling Adequace MSA) ซงคมและมชเลอร (Kim & Muclle, 1978 อางถงใน สมเกยรต ทานอก, 2539) ไดเสนอไววา ถามคามากกวา .80 ดมาก และถามคานอยกวา .50 ใชไมได

ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวแปรทบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย จำาแนกเปนรายโมเดล ดงแสดงในตารางท 13 – 16

221

ตารางท 16 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอยโมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ

 ตวบงช VI1 VI2 VI3 VI4

CH1

CH2

CH3

CH4

CH5

CH6

CH7

CH8

CH9

CH10

CH11

VI1 1                            

VI20.72** 1                          

VI30.52**

.62** 1                        

VI40.41**

0.41**

0.54** 1                      

CH10.41**

0.39**

0.43**

0.58** 1                    

CH20.37**

0.37**

0.37**

0.47**

0.56** 1                  

CH30.43**

0.47**

0.44**

0.49**

0.49**

0.50** 1                

CH40.34**

0.41**

0.33**

0.37**

0.38**

0.38**

0.51** 1              

CH50.29**

0.44**

0.40**

0.31**

0.32**

0.30**

0.45**

0.54** 1            

CH60.33**

0.42**

0.40**

0.44**

0.38**

0.31**

0.41**

0.45**

0.63** 1          

CH70.42**

0.41**

0.47**

0.55**

0.38**

0.37**

0.44**

0.41**

0.48**

0.59** 1        

CH80.30**

0.30**

0.40**

0.44**

0.42**

0.34**

0.39**

0.35**

0.42**

0.37**

0.44** 1      

CH90.38**

0.37**

0.37**

0.44**

0.43**

0.33**

0.40**

0.37**

0.38**

0.40**

0.39**

0.54** 1    

CH10

0.37**

0.35**

0.37**

0.47**

0.38**

0.34**

0.38**

0.43**

0.38**

0.41**

0.33**

0.37**

0.57** 1  

CH11

0.36**

0.38**

0.38**

0.44**

0.35**

0.34**

0.33**

0.33**

0.34**

0.38**

0.40**

0.34**

0.39**

0.60** 1

** p < .01

223189

จากตารางท 16 ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนขององคประกอบยอยโมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ (II) พบวาองคประกอบยอยทง 2 องคประกอบยอย มความสมพนธกนเชงบวกอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) โดยตวบงชทมความสมพนธสงทสด คอ ใหความสำาคญในการมสวนรวมการกำาหนดวสยทศน(vision)(VI1) และชแจงและถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน (VI2) คอ มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.72 สวนตวบงชทมความสมพนธกนนอยทสดคอ ใหความสำาคญในการมสวนรวมการกำาหนดวสยทศน(vision)(VI1) และวางตวใหเปนทนบถอของผอน(GH5) คอมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.29 นอกจากนยงพบวาคาสมประสทธสหสมพนธทไมถง 0.30 มถง 1 ค แตผวจยพจารณาแลวเหนวาตำากวา .30 ไมมากนก และองคประกอบดานอน ๆ เชน คาดชน KMO คาสถตของ Bartlett กอยในเกณฑทใชได จงไดนำาไปวเคราะหปจจยองคประกอบทกตว

190

191

ตารางท 17 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอยโมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล

 ตวบงช DE1 DE2 DE3 DE4 DE5 DE6 IN1 IN2 IN3 IN4 ME1 ME2 ME3DE1 1                        

DE20.71** 1                      

DE30.67**

0.73** 1                    

DE40.47**

0.51**

0.65** 1                  

DE50.45**

0.45**

0.54**

0.74** 1                

DE60.39**

0.47**

0.36**

0.51**

0.49** 1              

IN10.53**

0.50**

0.53**

0.50**

0.49**

0.51** 1            

IN20.46**

0.48**

0.48**

0.45**

0.38**

0.39**

0.54** 1          

IN30.54**

0.45**

0.52**

0.50**

0.44**

0.33**

0.52**

0.65** 1        

IN40.43**

0.39**

0.46**

0.50**

0.45**

0.37**

0.55**

0.57**

0.66** 1      

ME10.45**

0.42**

0.47**

0.46**

0.47**

0.34**

0.48**

0.49**

0.63**

0.79** 1    

ME20.48**

0.40**

0.42**

0.46**

0.44**

0.41**

0.44**

0.50**

0.50**

0.56**

0.64** 1  

ME30.48**

0.40**

0.42**

0.46**

0.44**

0.41**

0.44**

0.50**

0.50**

0.56**

0.64**

1.00** 1

** p < .01 191

193

จากตารางท 17 ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนขององคประกอบยอยโมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล(IC) พบวาองคประกอบยอยทง 3 องคประกอบยอย มความสมพนธกนเชงบวกอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) โดยตวบงชทมความสมพนธสงทสด คอ ทำางานเปนแบบอยางใหแกผทมความรและประสบการณนอยกวา(ME2)และใชการประสานงานทด เปนตวเชอม (Bonds) ระหวางอาจารย นกศกษาระหวางอาจารย นกศกษาและผปกครองเขาดวยกน(ME3) คอ มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 1.00 สวนตวบงชทมความสมพนธกนนอยทสด คอ มอบหมายงานและอำานาจในการการดำาเนนการใหผรวมงานเพมขน (DE6) และสามารถสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน(DE7) คอมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.34 นอกจากนยงพบวาคาสมประสทธสหสมพนธมคามากกวา 0.30 ทกค จงไดนำาไปวเคราะหปจจยองคประกอบทกตว

194

195

ตารางท 18 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอยโมเดลการกระตนปญญา

  RA1

RA2

RA3

RA4

RA5

EX1

EX2

EX3

EX4

EX5

EM1 EM2 EM3 ID1 ID2 ID3 ID4 ID5 ID6RA1 1                                    RA2 0.6

7**1                                  

RA3 0.57**

0.66**

1                                RA4 0.6

1**0.62**

0.66**

1                              RA5 0.4

7**0.53**

0.56**

0.57**

1                            EX1 0.4

4**0.43**

0.47**

0.53**

0.61**

1                          EX2 0.5

4**0.52**

o.53**

0.54**

0.46**

0.56**

1                        EX3 0.4

3**0.46**

0.42**

0.48**

0.45**

0.42**

0.49**

1                      EX4 0.4

8**0.52**

0.50**

0.50**

0.48**

0.42**

0.43**

0.54**

1                    EX5 0.5

6**0.56**

0.53**

0.60**

0.48**

0.41**

0.46**

0.34**

0.45**

1                  EM1 0.5

2**0.53**

0.54**

0.51**

0.47**

0.42**

0.47**

0.36**

0.45**

0.75**

1                EM2 0.4

6**0.47**

0.50**

0.50**

0.47**

0.48**

0.42**

0.34**

0.44**

0.56**

0.67**

1              EM3 0.4

9**0.50**

0.45**

0.48**

0.46**

0.42**

0.44**

0.38**

0.43**

0.52**

0.55**

0.62**

1            ID1 0.4

8**0.48**

0.50**

0.52**

0.41**

0.43**

0.45**

0.38**

0.45**

0.51**

0.51**

0.50**

0.65**

1          ID2 0.4

0**0.46**

0.50**

0.50**

0.50**

0.52**

0.44**

0.39**

0.50**

0.48**

0.47**

0.51**

0.51**

0.59**

1        ID3 0.5

1**0.48**

0.52**

0.52**

0.42**

0.49**

0.51**

0.41**

0.45**

0.48**

0.47**

0.42**

0.44**

0.58**

0.60**

1      ID4 0.4

7**0.50**

0.50**

0.56**

0.46**

0.47**

0.47**

0.35**

0.46**

0.49**

0.49**

0.49**

0.48**

0.52**

0.52**

0.69**

1    ID5 0.4

8**0.45**

0.51**

0.55**

0.44**

0.46**

0.47**

0.30**

0.38**

0.51**

0.47**

0.50**

0.50**

0.52**

0.41**

0.50**

0.58**

1  ID6 0.5

1**0.47**

0.42**

0.41**

0.50**

0.47**

0.38**

0.38**

0.45**

0.50**

0.52**

0.47**

0.42**

0.41**

0.45**

0.48**

0.47**

0.48**

1

** p < .01 193

194จากตารางท 18 ผลการวเคราะหคาสมประสทธสห

สมพนธแบบเพยรสนขององคประกอบยอยโมเดลโมเดลการกระตนปญญา (IS) พบวาองคประกอบยอยทง 4 องคประกอบยอย มความสมพนธกนเชงบวกอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) โดยตวบงชทมความสมพนธสงทสด คอ ใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน (RA1) และเนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจ (RA2) คอ มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.67 สวนตวบงชทมความสมพนธกนนอยทสด คอ สงเสรมการสรางงานเปนทม (EX3) และใชหลกความยดหยนและอาศยขอมลในการตดสนใจ (ID5) คอมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.30 นอกจากนยงพบวาคาสมประสทธสหสมพนธมคามากกวา .30 ทกค จงไดนำาไปวเคราะหปจจยองคประกอบทกตว

194

196

ตารางท 19 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชขององคประกอบยอยโมเดลการสรางแรงบนดาลใจ

  AC1

AC2

AC3

AC4

CO1

CO2

CO3

CO4

CO5

BE1

BE2

BE3

BE4

MA1

MA2

MA3

MA4

MA5

MA6

AC1 1                                    AC2

0.71** 1                                  

AC3

0.66**

0.73** 1                                

AC4

0.47**

0.51**

0.65** 1                              

CO1

0.45**

0.45**

0.54**

0.74** 1                            

CO2

0.39**

0.47**

0.36**

0.51**

0.49** 1                          

CO3

0.53**

0.50**

0.53**

0.50**

0.49**

0.50** 1                        

CO4

0.46**

0.48**

0.48**

0.45**

0.38**

0.39**

0.54** 1                      

CO

0.54**

0.45**

0.52**

0.50**

0.44**

0.33**

0.52**

0.65**

1                    

5BE1

0.43**

0.40**

0.46**

0.50**

0.45**

0.37**

0.55**

0.57**

0.66** 1                  

BE2

0.45**

0.42**

0.47**

0.46**

0.47**

0.34**

0.48**

0.49**

0.63**

0.79** 1                

BE3

0.48**

0.40**

0.42**

0.46**

0.44**

0.41**

0.44**

0.50**

0.50**

0.56**

0.64** 1              

BE4

0.46**

0.39**

0.46**

0.47**

0.42**

0.37**

0.50**

0.41**

0.44**

0.45**

0.52**

0.64** 1            

MA1

0.54**

0.50**

0.49**

0.45**

0.42**

0.47**

0.55**

0.50**

0.41**

0.37**

0.42**

0.54**

0.69** 1          

MA2

0.49**

0.49**

0.51**

0.43**

0.38**

0.47**

0.47**

0.38**

0.39**

0.38**

0.41**

0.51**

0.54**

0.66** 1        

MA3

0.53**

0.51**

0.54**

0.47**

0.44**

0.43**

0.51**

0.39**

0.43**

0.36**

0.41**

0.47**

0.51**

0.61**

0.72** 1      

MA4

0.43**

0.42**

0.44**

0.45**

0.46**

0.46**

0.48**

0.36**

0.37**

0.40**

0.40**

0,51**

0.47**

0.51**

0.65**

0.68** 1    

MA5

0.50**

0.48**

0.56**

0.49**

0.41**

0.39**

0.50**

0.45**

0.42**

0.44**

0.42**

0.52**

0.51**

0.46**

0.50**

0.54**

0.59** 1  

MA6

0.45**

0.43**

0.50**

0.40**

0.37**

0.34**

0.47**

0.43**

0.45**

0.41**

0.39**

0.49**

0.46**

0.43**

0.50**

0.46**

0.56**

0.64 1

** p < .01 195

198

จากตารางท 19 ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนขององคประกอบยอยโมเดลการสรางแรงจงใจ (IM) พบวาองคประกอบยอยทง 3 องคประกอบยอย มความสมพนธกนเชงบวกอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 (p < .01) โดยตวบงชทมความสมพนธสงทสด คอ สรางความเชอมนในอดมการณและคานยม (BE1) และสรางวามเชอมนในวสยทศนหรอเปาหมายของมหาวทยาลย (BE2) คอ มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.79 สวนตวบงชทมความสมพนธกนนอยทสด คอ สรางความเชอมนในความสามารถของตนเอง(CO2)และมความมนคงในความคด (CO5) คอ มคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.33 นอกจากนยงพบวาคาสมประสทธสหสมพนธมคามากกวา .30 ทกค จงไดนำาไปวเคราะหปจจยองคประกอบ ทกตว

ผลการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวแปรทบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย จากตารางท 30 - 33 พบวาในแตละโมเดลตวบงชมความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถตท ระดบ .001 (p < .01) ทกคา

ตอจากนนผวจยไดพจารณาคาสถตอน ๆ ทใชในการพจารณาความเหมาะสม ไดแก คาสถตของ Bartlett และคาดชนไกเซอร ไมเยอร ออลคล – – (Kaiser-Mayer-Olkin Measures of Sampling Adequacy MSA) จำาแนกตามโมเดลยอย คอ โมเดลดานการมอทธพลอยางมอดมการณ โมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล โมเดลดานการกระตนปญญาและโมเดลการสรางแรงบนดาลใจ ดงแสดงในตารางท 20

ตารางท 20 คาสถต Bartlett และคาดชนไกเซอร ไมเยอร– ออลคล – (Kaiser-Mayer-Olkin

196

Measures of Sampling Adequacy MSA)) ของโมเดลยอยคณลกษณะทพงประสงค

ของนกเรยน

โมเดล Bartlett’s test of

Sphericity

p Kaiser-Mayer-Olkin Measures

of Sampling Adequacy

(MSA)การมอทธพลอยางมอดมการณ

2388.354 .000 .906

การคำานงถง เอกตถะบคคล

3922.491 .000 .958

การกระตนปญญา

3861.491 .000 .948

การสรางแรงบนดาลใจ

4346.086 .000 .928

จากตารางท 20 ผลการวเคราะหเพอพจารณาความเหมาะสมของเมทรกซสหสมพนธกอนนำาไปวเคราะหองคประกอบเชงยนยน พบวา เมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรแตกตางจากเมทรกซเอกลกษณ อยางมนยสำาคญทางสถต โดยคา Bartlett’s test of Sphericity มคาเทากบ2388.354, 3922.491, 3861.491และ 4346.086 ตามลำาดบ ซงคาความนาจะเปนนอยกวา .000 (p < .01) สวนคาดชนไกเซอร ไมเยอร ออลคล – –(Kaiser-Mayer-Olkin Measures of Sampling Adequacy MSA) มคาเทากบ .906 , .958, .948 และ .928 ตามลำาดบ โดยทกคามคามากกวา .80 แสดงวาตวบงชม

ความสมพนธกนดมาก สามารถนำาไปวเคราะหองคประกอบได ซงเปนไปตามขอเสนอของคมและมชเลอร ทวา ถามคามากกวา .80 ดมาก และถามคานอยกวา .50 ใชไมได (Kim & Mucller, 1978 อางถงใน สมเกยรต ทานอก, 2539)

ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรมลสเรล เพอสรางสเกลองคประกอบมาตรฐานจากตวบงช จำานวน 66 ตวบงช ตามโมเดลยอยทง 4 โมเดล มรายละเอยดดงตอไปน

1) โมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการ

มอทธพลอยางมอดมการณ (II) ผลการวเคราะห ดงแสดงในตารางท 21

ตารางท 21 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการมอทธพลอยางมอดมการณ (II)

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช นำาหนกองค

ประกอบb(SE)

สปส.การ

พยากรณ

(R2)

สปส.คะแนนองคประกอบ(FS)

ความคลาด

เคลอนของ

ตวบงช (e)

VI VI1 .71** 0.50 0.35 0.50VI2 .73** 0.53 0.33 0.47VI3 .77** 0.59 0.33 0.41VI4 .79** 0.62 0.28 0.38

CH CH1 .76** 0.58 0.29 0.42CH2 .75** 0.56 0.28 0.44CH3 .87** 0.76 0.28 0.24CH4 .76** 0.58 0.41 0.42CH5 .87** 0.76 0.35 0.24CH6 .79** 0.62 0.30 0.38CH7 .72** 0.52 0.31 0.48CH8 .84** 0.71 0.32 0.29CH9 .88** 0.77 0.28 0.23

CH10 .74** 0.55 0.29 0.45CH11 .86** 0.74 0.31 0.26

Chi-Square = 31.22, df=21 , p = 0.10, GFI = .96 , AGFI = .98, RMSEA = .01, RMR = .015 **p < 0.01

ตารางท 22 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 2 ตวในองคประกอบ การมอทธพลอยางมอดมการณ

องคประกอบยอย VI CH

VI 1

0.N0.0.0.

0.0.0.0.

0.0.0.0. 0.

0.0.0.

0.

0.

0.0. 0.

0.84

0.0.

0.0.

0.0.0.0.

1.00

CH 0.73** 1 ** p < .01

จากตารางท 21 และ 22 สามารถสรางโมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณไดดงภาพประกอบท 41

ภาพท 41 โมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ

จากตารางท 21 และภาพประกอบท 41 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ พบวา โมเดลมความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชง

VI 3VI 4

CH 1CH 2CH 3CH 4

VI 2

CH 5CH 6CH 7CH 8

VI 1

VI

CH

CH 9CH 10CH 11

0.73

1.00

ประจกษดมาก พจารณาไดจากคาไค สแควร – (Chi-Square) มคาเทากบ 31.22 ทชนแหงความเปนอสระ (degrees of freedom) 21 มคาความนาจะเปนเขาใกล 1 (p = 0 .09) นนคอ คาไค สแควร ไมมนยสำาคญทางสถต และคาดชนวดระดบความ–กลมกลน (GFI) รวมทงคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) มคาเทากบ 0.96 และ 0.98 ตามลำาดบ แสดงวายอมรบสมมตฐานหลกทวา โมเดลการวจยสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ

เมอพจารณาในรายละเอยดของโมเดลตามตารางท 21 พบวานำาหนกองคประกอบของตวบงชทง 5 ตวบงช มคาเปนบวก มคาตำาสดถงสงสด คอ 0.71 และ 0.88 และมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 ทกคา ซงแสดงใหเหนวาตวบงชเหลานเปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอย ตงแตองคประกอบท 1 ถงองคประกอบท 2 นนคอ ตวบงช VI1 - VI4 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 1 ตวบงช CH1 – CH12 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท นอกจากพจารณาจากคาองคประกอบแลวยงสามารถพจารณาไดจากคาความแปรผนรวมกบองคประกอบยอย (คา R2) และคาสมประสทธคะแนนองคประกอบ (Factor Score Coefficient) ซงใหความหมายในทำานองเดยวกน

จากตารางท 22 และภาพประกอบท 41 แสดงวาองคประกอบยอยแตละองคประกอบในโมเดลการเปนคนด มความสมพนธกนทกตว ซงความสมพนธทไดนเกดจากความสมพนธระหวางความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมขององคประกอบยอยทปรบใหเปนคามาตรฐานแลว มคาความสมพนธเทากบ 0.73 และตวบงชแตละตวจะมคาความคาดเคลอนรวมอยดวย ซงเกดจากความสมพนธของตวบงชนนกบตวบงชอนในโมเดล และในการ

วเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรมลสเรลครงน ไดนำาคาความคาดเคลอนเขามาวเคราะหดวยแลว

ผวจยไดนำาคาสมประสทธคะแนนองคประกอบทไดจากการวเคราะหนไปใชในการสรางสเกลองคประกอบยอย เพอใหได ตวแปรใหมสำาหรบนำาไปวเคราะหเพอพฒนาเปนตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย สำาหรบโมเดลการมอทธพลอยางมอดมการณ ไดสเกลองคประกอบ 2 ตว ดงสมการ

VI = 0.35 (Z VI1) + 0.33 (Z VI2) + 0.33(Z VI3) + 0.28(Z VI4)

CH = 0.29 (Z CH1) + 0.28 (Z CH2) + 0.28(Z CH3) + 0.41(Z CH4) +

0.35(Z CH5) + 0.30(Z CH6) + 0.31(Z CH7) + 0.32(Z CH8)+

0.28(Z CH9)+ 0.29(Z CH10) + 0.31(Z CH11)

2) โมเดลการการคำานงถงเอกตถะบคคลผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนโมเดลการ

คำานงถงเอกตถะบคคล (IC) ผลการวเคราะห ดงแสดงในตารางท 23 และภาพประกอบท 42

ตารางท 23 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการคำานงถงเอกตถะบคคล (IC)

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช นำาหนกองค

ประกอบb(SE)

สปส.การ

พยากรณ

(R2)

สปส.คะแนนองคประกอบ(FS)

ความคลาด

เคลอนของ

ตวบงช (e)

DE DE1 0.81** 0.66 0.35 0.34DE2 0.83** 0.69 0.21 0.31DE3 0.79** 0.62 0.34 0.38DE4 0.89** 0.79 0.31 0.21DE5 0.86** 0.74 0.36 0.26DE6 0.85** 0.72 0.29 0.28

IN IN1 0.88** 0.77 0.33 0.23IN2 0.79** 0.62 0.35 0.38IN3 0.73** 0.53 0.21 0.47IN4 0.79** 0.62 0.33 0.38

ME ME1 0.82** 0.67 0.31 0.33ME2 0.85** 0.72 0.29 0.28ME3 0.87** 0.76 0.26 0.24

Chi-Square = 33.24, df=24 , p = 0.10, GFI = .98 , AGFI = .97, RMSEA = .012, RMR = .004 **p < 0.01

ตารางท 24 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 3 ตวในองคประกอบ การคำานงถงเอกตถะบคคล

องคประกอบยอย DE IN MEDE 1    IN 0.71** 1  ME 0.63** 0.71** 1

**p < .01

จากตารางท 23 และ 24 สามารถสรางโมเดลดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ดงภาพประกอบท 42

ภาพท 42 โมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล

จากตารางท 23 และภาพประกอบท 42 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล พบวา โมเดลมความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษดมาก พจารณาไดจากคาไค สแควร – (Chi-Square) มคาเทากบ 33.24 ทชนแหงความเปนอสระ (degrees of freedom) 24 มคา

0.34DE 1DE 2DE 3

DE 4DE 5DE 6

IN 1

IN 2IN 3IN 4

ME 1

ME 2ME 3

DE

IN

ME

0.31

0.380.21

0.260.28

0.23

0.38

0.470.38

0.33

0.28

0.24

0.81

0.830.790.890.86

0.85

0.88

0.790.730.79

0.820.850.87

1.00

1.00

0.71

1.00

0.71

0.60

ความนาจะเปนเขาใกล 1 (p = 0 .11) นนคอ คาไค สแควร –ไมมนยสำาคญทางสถต และคาดชนวดระดบความกลมกลน (GFI) รวมทงคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) มคาเทากบ .98 และ .97 ตามลำาดบ แสดงวายอมรบสมมตฐานหลกทวา โมเดลการวจยสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ

เมอพจารณาในรายละเอยดของโมเดลตามตารางท 23 พบวานำาหนกองคประกอบของตวบงชทง 19 ตวบงช มคาเปนบวก มคาตำาสดถงสงสดตงแต 0.73 ถง 0.89 และมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 ทกคา ซงแสดงใหเหนวาตวบงชเหลานเปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอย ตงแตองคประกอบท 1 ถงองคประกอบท 3 นนคอ ตวบงช DE1 - DE6 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 1 ตวบงช IN1 – IN4 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 2 และตวบงช ME1 – ME3 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 3 นอกจากพจารณาจากคาองคประกอบแลวยงสามารถพจารณาไดจากคาความแปรผนรวมกบองคประกอบยอย (คา R2) และคาสมประสทธคะแนนองคประกอบ (Factor Score Coefficient) ซงใหความหมายในทำานองเดยวกน

จากตารางท 24 และภาพประกอบท 42 แสดงวาองคประกอบยอยแตละองคประกอบในโมเดลการคำานงถงเอกตถะบคคล มความสมพนธกนทกตว ซงความสมพนธทไดนเกดจากความสมพนธระหวางความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมขององคประกอบยอยทปรบใหเปนคามาตรฐานแลว มคาความสมพนธตำาสดถงสงสดตงแต 0.73 ถง 0.89 และตวบงชแตละตวจะมคาความคาดเคลอนรวมอยดวย ซงเกดจากความสมพนธของตวบงชนนกบตวบงชอนในโมเดล และในการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวย

โปรแกรมลสเรลครงน ไดนำาคาความคาดเคลอนเขามาวเคราะหดวยแลว

ผวจยไดนำาคาสมประสทธคะแนนองคประกอบทไดจากการวเคราะหนไปใชในการสรางสเกลองคประกอบยอย เพอใหได ตวแปรใหมสำาหรบนำาไปวเคราะหเพอพฒนาเปนตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย สำาหรบโมเดลการการคำานงถงเอกตถะบคคล ไดสเกลองคประกอบ 3 ตว ดงสมการ

DE = 0.35(Z DE1) + 0.21(Z DE2) + 0.34(Z DE3) + 0.31(Z DE4) +

0.36(Z DE5) + 0.29(Z DE6) IN = 0.33(Z IN1) + 0.35(Z IN2)

+ .0.21(Z IN3) + 0.33(Z IN4) ME = 0.31(Z ME1) + 0.29(Z ME2) +

0.26(Z ME3) WA = 0.29(Z WA1) + 0.33(Z WA2) +

0.28(Z WA3) + 0.29(Z WA4) + 0.32(Z WA6) + 0.34(Z WA7)+

0.35(Z WA8) 3) โมเดลการกระตนปญญา

ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการกระตนปญญา (IS) ผลการวเคราะหดงแสดงในตารางท 25 และภาพประกอบท 43

ตารางท 25 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการกระตนปญญา (IS)

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช นำาหนกองค

ประกอบb(SE)

สปส.การ

พยากรณ

(R2)

สปส.คะแนนองคประกอบ(FS)

ความคลาด

เคลอนของ

ตวบงช (e)

RA RA1 0.91** 0.83 0.27 0.17RA2 0.87** 0.76 0.34 0.24RA3 0.89** 0.79 0.29 0.21RA4 0.82** 0.67 0.31 0.33RA5 0.81** 0.66 0.30 0.34

EX EX1 0.84** 0.71 0.28 0.29EX2 0.81** 0.66 0.31 0.34EX3 0.77** 0.59 0.31 0.41EX4 0.76** 0.58 0.32 0.42EX5 0.82** 0.67 0.31 0.33

EM EM1 0.84** 0.71 0.28 0.29EM2 0.83** 0.69 0.30 0.31EM3 0.81** 0.66 0.31 0.34

ID ID1 0.74** 0.55 0.41 0.45ID2 0.79** 0.62 0.31 0.38ID3 0.83** 0.69 0.30 0.31ID4 0.85** 0.72 0.27 0.28ID5 0.80** 0.64 0.32 0.36ID6 0.76** 0.58 0.32 0.42

Chi-Square = 35.23, df=23 , p = 0.10, GFI = .95 , AGFI = .96, RMSEA = .012, RMR = .002 **p < 0.01

ตารางท 26 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 4 ตวในองคประกอบ การกระตนปญญา

องคประกอบ RA EX EM ID

ยอยRA 1    EX 0.81** 1  EM 0.69** 0.71** 1ID 0.76** 0.77** 0.73** 1

** p < .01

จากตาราง 25 และ 26 สามารถสรางโมเดลการกระตนปญญา ไดดงภาพปะกอบท 43

1.00

0.17 RA 1RA 2RA 3

RA 4RA 5

RA0.24

0.330.21

0.34

0.910.87

0.820.89

0.810.81

ภาพท 43 โมเดลการกระตนปญญา

จากตารางท 25 และภาพประกอบท 43 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการกระตนปญญา โมเดลมความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษดมาก พจารณาไดจากคาไค สแควร – (Chi-Square) มคาเทากบ 35.23 ทชนแหงความเปน

อสระ (degrees of freedom) 30 มคาความนาจะเปนเขาใกล 1 (p = 0 .40) นนคอ คาไค สแควร ไมมนยสำาคญทางสถต –และ คาดชนวดระดบความกลมกลน (GFI) รวมทงคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) มคาเทากบ .95 และ .96 ตามลำาดบ แสดงวายอมรบสมมตฐานหลกทวา โมเดลการวจยสอดคลองกลมกลนกบขอมล เชงประจกษ

เมอพจารณาในรายละเอยดของโมเดลตามตารางท 25 พบวานำาหนกองคประกอบของตวบงชทง 19 ตวบงช มคาเปนบวก มคาตำาสดถงสงสดตงแต 0.74 ถง 0.91 และมนยสำาคญทาง

EX 1

EX 2EX 3EX 4EX 5

EM 1

EX

EMEM 2EM 3

ID 2ID 1

ID 3ID 4ID 5ID 6

ID

0.290.34

0.420.41

0.33

0.290.31

0.45

0.34

0.380.310.280.360.42

0.850.80

0.840.81

0.760.77

0.82

0.840.830.81

0.740.790.83

0.76

1.00

1.00

1.00

0.71

0.73

0.69

0.77

0.76

สถต ทระดบ .01 ทกคา ซงแสดงใหเหนวาตวบงชเหลานเปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอย ตงแตองคประกอบท 1 ถงองคประกอบท 4 นนคอ ตวบงช RA1 - RA5 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 1 ตวบงช EX1 – EX5 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 2 และตวบงช EM1 – EM3 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 3 และตวบงช ID1 – ID6 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 4 นอกจากพจารณาจากคาองคประกอบแลวยงสามารถพจารณาไดจากคาความแปรผนรวมกบองคประกอบยอย (คา R2) และคาสมประสทธคะแนนองคประกอบ (Factor Score Coefficient) ซงใหความหมายในทำานองเดยวกน

จากตารางท 26 และภาพประกอบท 43 แสดงวาองคประกอบยอยแตละองคประกอบในโมเดลการกระตนปญญา มความสมพนธกนทกตว ซงความสมพนธทไดนเกดจากความสมพนธระหวางความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมขององคประกอบยอยทปรบใหเปนคามาตรฐานแลว มคาความสมพนธตำาสดถงสงสดตงแต 0.69 ถง 0.81 และตวบงชแตละตวจะมคาความคาดเคลอนรวมอยดวย ซงเกดจากความสมพนธของตวบงชนนกบตวบงชอนในโมเดล และในการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรมลสเรลครงน ไดนำาคาความคาดเคลอนเขามาวเคราะหดวยแลว

ผวจยไดนำาคาสมประสทธคะแนนองคประกอบทไดจากการวเคราะหนไปใชในการสรางสเกลองคประกอบยอย เพอใหได ตวแปรใหมสำาหรบนำาไปวเคราะหเพอพฒนาเปนตวบงชคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยน สำาหรบโมเดลการมความสข ไดสเกลองคประกอบ 4 ตว ดงสมการ

RA = 0.33 (Z RA1) + 0.35(Z RA2) + 0.41(Z RA3) + 0.26(Z RA4) +

0.25(Z RA5)

EX = 0.34 (Z EX1) + 0.30(Z EX2) + 0.28(Z EX3) + 0.40(Z EX4) +

0.34(Z EX5)EM = 0.41(Z EM1) + 0.32(Z EM2) +

0.32(Z EM3) ID = 0.41(Z ID1) + 0.32(Z ID2) +

0.32(Z ID3) + 0.33(Z ID4) + 0.34(Z ID5) + 0.33(Z ID6)

4) โมเดลการสรางแรงบนดาลใจผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการ

สรางแรงบนดาลใจ (IM) ผลการวเคราะหดงแสดงในตารางท 27 และภาพประกอบท 44

ตารางท 27 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนการสรางแรงบนดาลใจ (IM)

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช นำาหนกองค

ประกอบb(SE)

สปส.การ

พยากรณ

(R2)

สปส.คะแนนองคประกอบ(FS)

ความคลาด

เคลอนของ

ตวบงช (e)

AC AC1 0.81** 0.66 0.24 0.34AC2 0.77** 0.59 0.31 0.41AC3 0.79** 0.62 0.30 0.38AC4 0.81** 0.66 0.31 0.34

CO CO1 0.80** 0.64 0.33 0.36CO2 0.85** 0.72 0.27 0.28CO3 0.83** 0.69 0.21 0.31CO4 0.78** 0.61 0.32 0.39CO5 0.79** 0.62 0.31 0.38

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช นำาหนกองค

ประกอบb(SE)

สปส.การ

พยากรณ

(R2)

สปส.คะแนนองคประกอบ(FS)

ความคลาด

เคลอนของ

ตวบงช (e)

BE BE1 0.72** 0.52 0.38 0.48BE2 0.81** 0.66 0.31 0.34BE3 0.73** 0.53 0.37 0.47BE4 0.71** 0.50 0.30 0.50BE5 0.76** 0.58 0.32 0.42

MA MA1 0.75** 0.56 0.34 0.44MA2 0.73** 0.53 0.2 7 0.47MA3 0.81** 0.66 0.24 0.34MA4 0.82** 0.67 0.32 0.33MA5 0.78** 0.61 0.29 0.39MA6 0.75** 0.56 0.34 0.44

Chi-Square = 37.24, df=24 , p = 0.09, GFI = .96 , AGFI = .95, RMSEA = .012, RMR = .003 **p < 0.01

ตารางท 28 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางกนขององคประกอบยอย 4 ตวในองคประกอบ การสรางแรงบนดาลใจ

องคประกอบยอย

AC CO BE MA

AC 1    CO 0.77** 1  BE 0.63** 0.75** 1MA 0.71** 0.71** 0.69** 1

** p < .01

จากตาราง 27 และ 28 สามารถสรางโมเดลการสรางแรงบนดาลใจ ไดดงภาพประกอบท 44

1.00

0.34 AC 1

AC 2

AC 3

AC 4

CO 1

CO 2

CO 3

CO 4

CO 5

BE 1

BE 2

MA 2MA 3MA 4MA 5MA 6

AC

CO

BE

MABE 3BE 4

1.00

0.410.380.34

0.360.280.310.39

0.480.34

0.810.770.790.81

0.800.850.830.78

0.38

0.720.81

0.63

0.710.75

0.77

0.79

ภาพท 44 โมเดลการสรางแรงบนดาลใจ

จากตารางท 27 และภาพประกอบท 44 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการสรางแรงบนดาลใจ โมเดลมความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษดมาก พจารณาไดจากคาไค สแควร – (Chi-Square) มคาเทากบ 37.24 ทชนแหงความเปนอสระ (degrees of freedom) 24 มคาความนาจะเปนเขาใกล 1 (p = 0 .40) นนคอ คาไค ส–แควร ไมมนยสำาคญทางสถต และคาดชนวดระดบความกลมกลน (GFI) รวมทงคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) มคาเทากบ .96 และ .95 ตามลำาดบ แสดงวายอมรบสมมตฐานหลกทวา โมเดลการวจยสอดคลองกลมกลนกบขอมล เชงประจกษ

เมอพจารณาในรายละเอยดของโมเดลตามตารางท 27 พบวานำาหนกองคประกอบของตวบงชทง 19 ตวบงช มคาเปนบวก มคาตำาสดถงสงสดตงแต 0.72 ถง 0.85 และมนยสำาคญทางสถต ทระดบ .01 ทกคา ซงแสดงใหเหนวาตวบงชเหลานเปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอย ตงแตองคประกอบท 1 ถงองคประกอบท 4 นนคอ ตวบงช AC1 - AC4 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 1 ตวบงช CO1 – CO5 เปนตวบงชท

MA 1

1.00

1.00

0.340.330.390.44

0.470.50

0.440.47

0.75

0.730.50

0.730.810.820.78

0.75 0.69

0.71

สำาคญขององคประกอบยอยท 2 และตวบงช BE1 – BE4 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 3 และตวบงช MA1 – MA6 เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบยอยท 4 นอกจากพจารณาจากคาองคประกอบแลวยงสามารถพจารณาไดจากคาความแปรผนรวมกบองคประกอบยอย (คา R2) และคาสมประสทธคะแนนองคประกอบ (Factor Score Coefficient) ซงใหความหมายในทำานองเดยวกน

จากตารางท 28 และภาพประกอบท 44 แสดงวาองคประกอบยอยแตละองคประกอบในโมเดลการสรางแรงบนดาลใจ มความสมพนธกนทกตว ซงความสมพนธทไดนเกดจากความสมพนธระหวางความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมขององคประกอบยอยทปรบใหเปนคามาตรฐานแลว มคาความสมพนธตำาสดถงสงสดตงแต 0.63 ถง 0.77 และตวบงชแตละตวจะมคาความคาดเคลอนรวมอยดวย ซงเกดจากความสมพนธของตวบงชนนกบตวบงชอนในโมเดล และในการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนดวยโปรแกรมลสเรลครงน ไดนำาคาความคาดเคลอนเขามาวเคราะหดวยแลว

ผวจยไดนำาคาสมประสทธคะแนนองคประกอบทไดจากการวเคราะหนไปใชในการสรางสเกลองคประกอบยอย เพอใหได ตวแปรใหมสำาหรบนำาไปวเคราะหเพอพฒนาเปนตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย สำาหรบโมเดลการสรางแรงบนดาลใจ ไดสเกลองคประกอบ 4 ตว ดงสมการ

AC = 0.24(Z AC1) + 0.31(Z AC2) + 0.30(Z AC3) + 0.31(Z AC4)

EX = 0.33(Z CO1) + 0.27(ZCO2) + 0.21(Z CO3) + 0.32(Z CO4) + 0.31(Z CO5)

BE = 0.38(Z BE1) + 0.31(Z BE2) + 0.37(Z BE3) + 0.30(Z BE4) + 0.32(Z BE5)

MA = 0.34(Z MA1) + 0.27(Z MA2) + 0.24(Z MA3) + 0.32(Z MA4) +

0.29(Z MA5) + 0.34(Z MA6)

จากตารางท 21- 28 และภาพประกอบท 41- 44 ซงไดแสดงผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลทง 4 โมเดล พบวา ทกโมเดลตามสมมตฐานการวจยสอดคลองกบขอมลเชงประจกษดมาก นอกจากน คานำาหนกองคประกอบของตวบงช มนยสำาคญทางสถต ทกคา แสดงวาตวบงชทงหมดนเปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยนและจากผลการวเคราะหสามารถสรางสเกลองคประกอบคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยน จำานวน 13 ตว ไดดงสมการ

VI = 0.35 (Z VI1) + 0.33 (Z VI2) + 0.33(Z VI3) + 0.28(Z VI4)

CH = 0.29 (Z CH1) + 0.28 (Z CH2) + 0.28(Z CH3) + 0.41(Z CH4) +

0.35(Z CH5) + 0.30(Z CH6) + 0.31(Z CH7) + 0.32(Z CH8)+

0.28(Z CH9)+ 0.29(Z CH10) + 0.31(Z CH11)

DE = 0.35(Z DE1) + 0.21(Z DE2) + 0.34(Z DE3) + 0.31(Z DE4) +

0.36(Z DE5) + 0.29(Z DE6) IN = 0.33(Z IN1) + 0.35(Z IN2)

+ .0.21(Z IN3) + 0.33(Z IN4) ME = 0.31(Z ME1) + 0.29(Z ME2) +

0.26(Z ME3) WA = 0.29(Z WA1) + 0.33(Z WA2) +

0.28(Z WA3) + 0.29(Z WA4) + 0.32(Z WA6) + 0.34(Z WA7)+

0.35(Z WA8) RA = 0.33(Z RA1) + 0.35(Z RA2) +

0.41(Z RA3) + 0.26(Z RA4) +

0.25(Z RA5) EX= 0.34(Z EX1) + 0.30(Z EX2) +

0.28(Z EX3) + 0.40(Z EX4) +0.34(Z EX5)

EM = 0.41(Z EM1) + 0.32(Z EM2) + 0.32(Z EM3)

ID = 0.41(Z ID1) + 0.32(Z ID2) + 0.32(Z ID3) + 0.33(Z ID4) +

0.34(Z ID5) + 0.33(Z ID6) AC = 0.24(Z AC1) + 0.31(Z AC2) +

0.30(Z AC3) + 0.31(Z AC4) EX = 0.33(Z CO1) + 0.27(ZCO2) +

0.21(Z CO3) + 0.32(Z CO4) + 0.31(Z CO5)

BE = 0.38(Z BE1) + 0.31(Z BE2) + 0.37(Z BE3) + 0.30(Z BE4) +

0.32(Z BE5)MA = 0.34(Z MA1) + 0.27(Z MA2) +

0.24(Z MA3) + 0.32(Z MA4) + 0.29(Z MA5) + 0.34(Z MA6)

2.1.4 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองเพอพฒนาตวบงชรวม ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยการวเคราะหในขนตอนนมวตถประสงคเพอทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย กบขอมลเชงประจกษ และเพอพฒนาตวบงชรวมผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ซงเปนวตถประสงคทสำาคญของการวจยในครงน โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองจากตวบงชใหม 13 ตวบงช ซงไดจากสเกลองคประกอบทสรางขน และองคประกอบหลก 4 องคประกอบ ไดแก การมอทธพลอยางมอดมการณ (II) การคำานงถงเอกตถะบคคล (IC) การกระตนปญญา(IS) และการสรางแรง

บนดาลใจ (IM)มาทำาการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองในครงเดยว ซงไดแสดงโมเดลลสเรลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองของภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยดงกลาว ดงแสดงในภาพประกอบท 45

IIVICH

DEINME

IC

ภาพท 45 โมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงชรวมผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลย

เอกชน ในประเทศไทย

กอนทจะทำาการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง ผวจยไดศกษาความสมพนธระหวางสเกลองคประกอบยอยหรอตวบงชใหมทง 14 องคประกอบ เพอพจารณาความเหมาะสมของเมทรกซสหสมพนธทจะนำาไปวเคราะหองคประกอบวามความเหมาะสมหรอไม ดงแสดงในตารางท 29

TL

RAEXEMID

ACCO

IM

IS

BEMA

222ตารางท 29 คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย

ตวบงช AC CO BE MA VI CH DE IN ME RA EX EM ID

AC 1                        CO 0.7

6** 1                      BE 0.6

3**0.75** 1                    

MA 0.71**

0.71**

0.69** 1                  

VI 0.45**

0.55**

0.50**

0.53** 1                

CH 0.61**

0.65**

0.62**

0.65**

0.73** 1              

DE 0.96**

0.85**

0.66**

0.73**

0.50**

0.63** 1            

IN 0.86**

0.92**

0.81**

0.65**

0.51**

0.62**

0.76** 1          

ME 0.5 0.6 0.9 0.6 0.4 0.5 0.6 0.7 1        

216

7** 7** 4** 5** 9** 7** 3** 1**RA 0.5

9**0.64**

0.64**

0.63**

0.64**

0.76**

0.61**

0.62**

0.58** 1      

EX 0.64**

0.67**

0.67**

0.64**

0.62**

0.74**

0.65**

0.65**

0.61**

0.81** 1    

EM 0.57**

0.62**

0.62**

0.58**

0.59**

0.71**

0.59**

0.58**

0.56**

0.69**

0.71** 1  

ID 0.58**

0.63**

0.63**

0.60**

0.64**

0.73**

0.62**

0.58**

0.56**

0.76**

0.77**

0.73** 1

หมายเหต ** หมายถง p < 0.01

1

จากนนผวจยพจารณาคาสถต Bartlett เพอพจารณาความสมพนธระหวางตวแปรและคาดชน ไกเซอร ไมเยอร ออลคน – –(Kaiser – Mayer – Olkin Measure of sampling adequacy MSA) เพอพจารณาความเพยงพอของขอมลทจะนำาไปวเคราะหองคประกอบ ผลการวเคราะห ดงแสดงในตารางท 30

ตารางท 30 คาสถต Bartlett และคาดชน ไกเซอร ไมเยอร– ออลคน – (Kaiser – Mayer – Olkin

Measure of sampling adequacy MSA) ของโมเดลตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย

โมเดล Bartlett’s test of

Sphericity

p Kaiser – Mayer –

Olkin Measure of

sampling adequacy

MSAตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย

4322.421 .000 0.989

จากตารางท 30 พบวาคา Bartlett’s test of Sphericity มคาเทากบ 4322.421 ซงโมเดล มนยสำาคญทางสถตทระดบ .000 (p < .001) นอกจากน ยงพจารณาไดจากคา

ดชน ไกเซอร ไมเยอร ออลคน – – (Kaiser – Mayer – Olkin Measure of sampling adequacy MSA) มคาเทากบ .989 ซงเปนคาทมมากกวา .80 แสดงวาดชนมความสมพนธกนเหมาะสมดมาก สามารถนำาไปวเคราะหองคประกอบได ซงเปนไปตามขอเสนอของ Kim & Mucller ทวา ถามคามากกวา .80 ดมาก และถามคานอยกวา .50 ใชไมได (Kim & Mucller, 1978 อางถงใน สมเกยรต ทานอก, 2539)

ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองดวยโปรแกรมลสเรล 8.72 เพอพฒนาตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยดงแสดงในตารางท 31 และภาพประกอบท 46

ตารางท 31 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง เพอพฒนาตวบงชรวม ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย

องคประกอบ นำาหนกองคประกอบb(SE)

สปส.คะแนนองคประกอบ

(FS)

คาดเคลอนของ

ตวบงช(e)การวเคราะหองคประกอบอนดบแรกองคประกอบยอยดานการมอทธพลอยางมอดมการณ (II)

VI 0.81** .23 0.34CH 0.73** .25 0.47

องคประกอบยอยดานการคำานงถงเอกบคคล (IC) DE 0.83** .17 0.31IN 0.81** .25 0.34

ME 0.86** .19 0.26องคประกอบยอยดานการกระตนปญญา (IS)

RA 0.82** .19 0.33EX 0.83** .12 0.31EM 0.79** .23 0.38ID 0.85** .13 0.28

องคประกอบยอยดานการสรางแรงบนดาลใจ (IM) AC 0.77** .28 0.41CO 0.86** .17 0.26BE 0.82** .18 0.33MA 0.83** .34 0.31

การวเคราะหองคประกอบอนดบสองII 0.83** - -IC 0.80** - -IS 0.84** - -IM 0.79**

Chi-Square = 40.24, df=19 , p = 0.11, GFI = .98 , AGFI = .96, RMSEA = .001, RMR = .003 **p < 0.01

TL

IIVI

CH

DE

IN

ME

RA

EX

EM

ID

AC

COIM

IS

IC

BE

MA

0.34

0.47

0.31

0.34

0.26

0.33

0.31

0.38

0.41

0.28

0.26

0.33

0.31

0.73

0.81

0.830.81

0.86

0.82

0.83

0.76

0.85

0.83

0.80

0.84

0.79

0.77

0.86

0.82

0.83

1.00

1.00

1.00

1.00

ภาพท 46 ผลการวเคราะหโมเดลโครงสรางเชงเสนตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของ

เชงยนยนอนดบทสองจากตารางท 31 และภาพประกอบท 46 ผลการ

วเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง เพอพฒนาตวบงชรวม ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย พบวาจากคาไค สแควร – (Chi-Square) มคาเทากบ 40.24 ทชนแหงความเปนอสระ (degrees of freedom) 19 มคาความนาจะเปนเขาใกล 1 (p = 0 .30) นนคอ คาไค –สแควร ไมมนยสำาคญทางสถต และคาดชนวดระดบความกลมกลน (GFI) รวมทงคาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแกแลว (AGFI) มคาเทากบ .98 และ.96 ตามลำาดบ แสดงวายอมรบสมมตฐานหลกทวา โมเดลการวจยสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ

เมอพจารณาในรายละเอยดของโมเดลตามตารางท 31 และภาพประกอบท 46 พบวานำาหนกองคประกอบของตวบงชรวมผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ทสำาคญทง 4 องคประกอบ มคาเปนบวก มคาตำาสดถงสงสดตงแต .73 ถง .86 และมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 ทกคา เรยงจากคานำาหนกองคประกอบมากไปหานอย คอ องคประกอบดานการกระตนปญญา (IS) (0.84)องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ(II) (0.83) องคประกอบดานการคำานงถงเอกตถะบคคล (IC) (0.80) และองคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาลใจ(IM) (0.79) คานำาหนกองคประกอบดงกลาว แสดงวาตวบงชรวมผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย เกดจากองคประกอบ ดานการกระตนปญญา เปนอนดบแรก รองลงมาคอ องคประกอบดานการมอทธพลอยางมอดมการณ องคประกอบดานการคำานงถง

เอกตถะบคคล และองคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจเปนอนดบสดทาย

เนองจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง จะไมรายงานคาสมประสทธคะแนนองคประกอบ ผวจยจงไดนำานำาหนกองคประกอบสำาหรบตวบงชรวม ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ทง 4 องคประกอบ มาสรางสเกลองคประกอบตวบงชรวม ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย แทนคาสมประสทธคะแนนองคประกอบ ซงทงสองคานใหความหมายในทำานองเดยวกนได (เพชรมณ วรยะสบพงศ, 2545) ดงสมการ

TL = 0.83 (Z II) + 0.80(Z IC) + 0.84(Z IS) + 0.79(Z IM)

บทท 5สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอสรางและพฒนาตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย และเพอทดสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหต ตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย กบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนและอาจารย ในประเทศไทย จำานวน 335 คน เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนจากตวแบบเชงทฤษฎ เพอ

สอบถามความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงช มขอคำาถามรวมทงสน จำานวน 66 ขอ มมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบขนตอนการวจย ประกอบดวย 2 ขนตอน คอ ขนตอนท การพฒนาตวบงช ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ขนตอนท 2 การทดสอบตวบงชดวยการวจยเชงสำารวจ

การวเคราะหขอมล ใชโปรแกรมสำาเรจรป SPSS for Windows Version 11.5 เพอวเคราะหคาสถตบรรยาย ไดแก คาเฉลย (Mean) คาความเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เพอนำาคาเฉลยไปเปรยบเทยบกบเกณฑในการประเมนความเทยงตรงของตวบงช คาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน สำาหรบพจารณาความเหมาะสมในการนำาไปวเคราะหองคประกอบ การวเคราะหขอมลเพอทดสอบความสอดคลองของโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษ การสรางสเกลองคประกอบยอยดวยวธการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) และการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง (Second - Order Confirmatory Factor Analysis) โดยใชโปรแกรมลสเรล 8.52 (LISREL 8.52) ดงจะนำาเสนอสรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะตามลำาดบ ตอไปน

1. สรปผลการวจยผลการวจยครงน สรปไดดงน1.1 การสรางตวบงช ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร

มหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย จากการศกษาเอกสาร งานวจยทเกยวของ และสมภาษณผเชยวชาญ ทำาใหไดรายการตวบงชจำานวน 86 ตวบงช ผวจยไดนำาตวบงชดงกลาว มาดำาเนนการวเคราะหคา

ดชนความสอดคลอง (IOC) ไดรายการตวบงชทผานการตรวจสอบคณภาพ จำานวน 66 ตวบงช

1.2 สรปผลการสอบถามกลมตวอยางเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชทง 66 ตวบงช ทำาใหสามารถสรปตวบงชทสำาคญ จำาแนกตามแตละองคประกอบ ไดดงน

1.2.1 คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดานมอทธพลอยางมอดมการณ ทมคาสงสดคอ แสดงใหผอนเหนถงความศรทธาในมหาวทยาลยอยางแทจรง ซงมความเหมาะสมอยในระดบมาก รองลงมาไดแก ใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรคตางๆ ไดโดยนำาความร หลกการมาใช สวนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด คอ ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอนในการทำางาน และ สวนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด คอ ควบคมอารมณในสถานการณวกฤต ซงแมวาจะเปนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด แตกมความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

1.2.2 คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงชสวนตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดานเอกตถะบคคล ทมคาสงสดคอ คนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผรวมงานแตละคน ซงมความเหมาะสมอยในระดบมาก รองลงมา คอ ประเมนความสามารถของผตามดานความสามารถในการปฏบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบในปจจบน ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยตำาสด คอ ตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางานและผลการปฏบตงานและบงชทมคาเฉลยตำาสด คอ สามารถสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน ซงแมวาจะเปนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด แตกมความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

1.2.3 คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดานการกระตนปญญา ทมคาสงสดคอ วธการคำาตอบทดทสดเพอความมนคงในอนาคต และตวบงชทคาสงสด คอ เสนอแนะแนวทางใหมๆ ในการปฏบตงานใหประสบผลสำาเรจ ซงมความเหมาะสมอยในระดบมาก รองลงมาไดแก หาขอมลเพม และคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง สวนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด สงเสรมการสรางทมงาน ซงแมวาจะเปนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด แตกมความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

1.2.4 คาเฉลยความเหมาะสมของตวบงช ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดานแรงบนดาลใจ ทมคาสงสดคอ สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน ซงมความเหมาะสมอยในระดบมาก รองลงมาไดแก ใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและสรางความภาคภมใจตอผลสำาเรจของงานทเกดขน สวนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด คอ ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตามเปาหมาย ซงแมวาจะเปนตวบงชทมคาเฉลยตำาสด แตกมความเหมาะสมอยในระดบมากเชนเดยวกน

1.3 ผลการทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย กบขอมลเชงประจกษ เพอพฒนาตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ซงเปนวตถประสงคทสำาคญของการวจยในครงน

ผวจยนำาขอมลจากการสอบถามความเหมาะสมของตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย มาใชในการทดสอบความสอดคลองของโมเดลโครงสรางเชงเสน ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลย

เอกชน ในประเทศไทย กบขอมลเชงประจกษ โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองดวยโปรแกรมลสเรล 8.52 เพอพฒนาตวบงชผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย สรปตามขนตอนการวเคราะหไดดงน

1.3.1 การวเคราะหเพอสรางสเกลองคประกอบผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ซงกอนทจะทำาการวเคราะห ผวจยไดวเคราะหความสมพนธระหวางตวบงชทง 66 ตวบงช พบวา สหสมพนธระหวางตวบงชในแตละโมเดลมความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .001 (p < .001) ทกคา ซงแสดงใหเหนวาโมเดลมความเหมาะสมทจะนำาไปวเคราะหองคประกอบเปนอนมาก ประกอบดวย โมเดลดานการมอทธพลอยางมอดมการณ องคประกอบดานเอกตถะบคคล องคประกอบดานการกระตนปญญา องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ พบวาโมเดลตามสมมตฐานการวจยสอดคลองกบขอมลเชงประจกษดมาก นอกจากน คานำาหนกองคประกอบของตวบงชมนยสำาคญทางสถตทกคา ซงแสดงใหเหนวาตวบงชทง 66 ตวบงช เปนตวบงชทสำาคญขององคประกอบผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ในโมเดลผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

1.3.2 การวเคราะหเพอพฒนาตวบงชรวมสำาหรบผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย เปนการพฒนาจากสเกลองคประกอบผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดวยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง กอนทำาการวเคราะห ผวจยไดวเคราะหความสมพนธระหวางองคประกอบยอย

ทง 13 องคประกอบ พบวา สหสมพนธระหวางตวบงชในแตละองคประกอบมความสมพนธกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .001 (p < .001) ทกองคประกอบ ซงแสดงใหเหนวาองคประกอบยอยทง 13 องคประกอบ มความเหมาะสมเปนอนมากทจะนำาไปวเคราะหองคประกอบตอไป

ผลการพฒนาตวบงชรวมสำาหรบภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย สรปไดดงน

1.3.2.1 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบแรก พบวาโมเดลตามกรอบความคดในการวจยสอดคลองกบขอมลเชงประจกษดมาก และมนยสำาคญทางสถตทกคา ผวจยจงทำาการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองตอไป

1.3.2.2 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง พบวา ทกองคประกอบของ ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย มนยสำาคญทางสถตทกคา โดยตวบงชรวมสำาหรบ ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย เกดจากองคประกอบดานการมอทธพลอยางมอดมการณ องคประกอบดานเอกตถะบคคล องคประกอบดานการกระตนปญญา องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ ตามลำาดบ

ผลการวเคราะหดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวา โมเดลการวจยทประกอบดวยตวบงช 66 ตวบงช และองคประกอบหลก 4 องคประกอบ ไดแก ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ องคประกอบดานเอกตถะบคคล องคประกอบดานการกระตนปญญา องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ องคประกอบทงหมดน สามารถใชวดผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร

มหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ไดอยางมความเทยงตรง เชงโครงสราง

2. อภปรายผลการวจยผลการวจยเพอพฒนาตวบงช ผนำาการเปลยนแปลงของผ

บรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ครงนมขอคนพบทควรนำามาอภปรายผล ดงน

2.1 ตวบงชรวม ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ประกอบดวย องคประกอบสำาคญ 4 องคประกอบหลก

จากผลการวเคราะหโมเดลตวบงชรวม ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย พบวาโมเดลตวบงชทผวจยสรางขน มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษดมาก และมนยสำาคญทางสถตทกคา แสดงใหเหนวา องคประกอบผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย 4 องคประกอบหลก คอ องคประกอบดานการมอทธพลอยางมอดมการณ องคประกอบดานเอกตถะบคคล องคประกอบดานการกระตนปญญา องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ เปนองคประกอบทสำาคญของผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ซงสอดคลองกบกรอบแนวคดในการวจยและสมมตฐานการวจย และการวจยในครงนองคประกอบหลก 4 องคประกอบ องคประกอบดานการมอทธพลอยางมอดมการณ องคประกอบดานเอกตถะบคคล องคประกอบดานการกระตนปญญา องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ แยกเปนองคประกอบยอย 13 องคประกอบ ตวบงชจำานวน 66 ตวบงช ไดจากการสงเคราะหทฤษฎงานวจยทศกษาตวแปรทบงช ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

แสดงใหเหนวาถาผบรหารมการปฏบตโดยอาศยองคประกอบหลก องคประกอบยอย ตวบงชทกลาวขางตนแลวยอมสงผลตอการเปนผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยตามแนวทฤษฎ

เปนทนาสงเกตวา ผลจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสองของตวบงชรวม ผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยมคานำาหนกองคประกอบเรยงจากมากไปหานอย คอ ดานกระตนปญญา รองลงมาไดแก ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล และดานการสรางแรงบนดาลใจ ตามลำาดบ ทงนอาจเนองมาจากการวเคราะหองคประกอบหลกทง 4 องคประกอบ คอองคประกอบดานการมอทธพลอยางมอดมการณ องคประกอบดานเอกตถะบคคล องคประกอบดานการกระตนปญญา องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ ซงสอดคลองกบกระบวนทศนทเนนทฤษฎภาวะผนำา ซงเปนกระบวนการทมอทธพลซงกนและกนระหวางผนำาและผตามเพอใหการดำาเนนการบรรลวตถประสงคขององคการและเกดการเปลยนแปลง (วโรจน สารรตนะ, 2553) ประกอบกบกระบวนทศนใหมมองโลกดวยภาพรวมอนซบซอนทเกดขนจากความสมพนธของเหตการณและสรรพสงตาง ๆ ทมปฏสมพนธสงผลกระทบตอเนองกนตลอดเวลา แนวคดของผนำาจงเปลยนแปลงไปสระยะของการปรบเปลยนพฤตกรรมเพอใหเกดการพฒนาตนเองและการพฒนาดานการบรหารงาน

องคประกอบภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย องคประกอบทไดจากการวจยครงน พบวา มความสอดคลองกบแนวคด ทฤษฎ งานวจยทไดศกษาคนควา ดงน

2.1.1 องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ม 4 องคประกอบยอย คอ การสรางวสยทศน การสรางบารม มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ เนองจากองคประกอบทสำาคญทขาดไมไดคอการใชหลกการในการสรางวสยทศน การสรางบารม ซงตวแปรทสำาคญในการบรหารงานดานการมอทธพลอยางมอดมการณ คอ เพอใหความสำาคญในการมสวนรวมในการกำาหนดวสยทศนปลกฝงคานยมทดงามทำาใหผรวมงานทำางานดวยความภาคภมใจวางตวใหเปนทนบถอของผอนพจารณาคณธรรมและศลธรรมในการตดสนใจ การกระจายอำานาจ เมอมอบหมายงานควรใหอำานาจในการตดสนใจแกผรวมงานดวยทกครง และใหความสำาคญกบความคดเหนและขอเสนอแนะในทกกรณของผรวมงาน ทงนอาจเปนเพราะการกระจายอำานาจความรบผดชอบในการตดสนใจ การใหอำานาจในการดำาเนนงานแกผอน จะทำาใหผอนมความรสกวาตนเองมความสามารถ ซงจะทำาใหเกดการผกพนตอหนาท กอใหเกดขวญ กำาลงใจแกผปฏบตงาน ซงสอดคลองกบ ธระ รญเจรญ (2545) ทใหทศนะในเรองการกระจายอำานาจวามความเหมาะสม สอดคลองกบสงคมไทยมากพอสมควร เพราะมวฒนธรรมการบรหารแบบเดมทเนนและดำาเนนการตามกรอบแนวทางและนโยบายของผบงคบบญชาระดบสง และเหนวาการกระจายอำานาจมความเปนไปไดมากพอควร และสอดคลองกบงานวจยของ บญม เณรยอด (2546) ทสรปไดวาสมรรถภาพทจำาเปนของผบรหารโรงเรยน ไดแก สามารถสรางศรทธาใหแกครและผรวมงาน ทำางานเปนทม เปนผนำาทางวชาการ มวสยทศน มความคดรเรมสรางสรรค มมนษยสมพนธทด เปนนกประชาธปไตย ซงสอดคลองกบงานวจยของสเทพ พงศศรวฒน (2544) ทกลาวถงการจะทำาใหองคการมงไปสความสำาเรจไดผบรหารจะตองมพฤตกรรมภาวะผนำาทเนนการทำางาน

ของคนอนมาทำาไมไมเกยวกบเราเลยใหเอาของเราตวใดมคาสงสด

เปนทม ทเตรยมพรอมรบการดำาเนนงานขององคการทมความหลากหลายขน

ตวบงชรวมดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ประกอบดวยตวบงชยอยจำานวน 15 ตว จากผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน พบวา ตวบงชทมนำาหนกองคประกอบสงสด (.88) ซงเปนตวบงชในองคประกอบยอยการการสรางบารม คอ แสดงใหผอนเหนถงความศรทธาในมหาวทยาลยอยางแทจรง ทงนนาจะเปนเพราะในปจจบนมหาวทยาลยเอกชนมงเนนทคณภาพเพราะมการแขงขนในเรองคณภาพ การสรางความศรทธาใหเกดขนจงเปนบทบาทหนาทสำาคญของผบรหารทจะเปนแรงผลกดนใหครเกดความรวมแรงรวมใจในการพฒนาคณภาพงานของตนเองเพอนำาไปสคณภาพของผเรยนในทสด

2.1.2 องคประกอบดานเอกตถะบคคล ม 3 องคประกอบยอย คอ การเนนการพฒนา การเนนความแตกตางระหวางบคคล ความเปนพเลยง มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ซงสอดคลองกบแนวคดของวรช สงวนวงศวาน (2547) ทกลาวถงองคการ หมายถง การรวมกลมกนของคนเพอดำาเนนการใหบรรลวตถประสงครวมกน ซงโรงเรยนถอวาเปนองคการหนงในการบรหารงานใหบรรลวตถประสงค โดยมวตถประสงค มคน มโครงสราง มความยดหยน มการตดตอสอสารทงภายในและภายนอกองคการ และมความสามารถในการตอบสนองตอความเปลยนแปลงทงปวง และสอดคลองกบแนวคดของ Karsten, Voncken & Voorthius (2000) ทกลาววาสถานศกษาจะตองใหความสำาคญเกยวกบกลไกตาง ๆ ขององคการ เพอใหองคการมปฏสมพนธกบสงแวดลอมภายในและภายนอกองคการ จงควรใหความสำาคญกบองคประกอบองคการ ทงนการบรหารสถานศกษา ผบรหารตองคำานงถงความเปนองคการ และใหความ

สำาคญในองคประกอบยอยทกองคประกอบ ขององคการ ไดแก สนบสนนความหลากหลายดานความคดสรางสรรค ใชหลกความยดหยนและอาศยขอมลตดสนใจ

ตวบงชรวมดานเอกตถะบคคล ประกอบดวยองคประกอบยอย 4 ตว จากผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน พบวา ตวบงชเดยวทมคานำาหนกองคประกอบสงสด (.89) ซงเปนตวบงชในองคประกอบยอยการเนนการพฒนา คอตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางานและผลการปฎบตงาน ทงนนาจะเปนเพราะภารกจหลกของมหาวทยาลย ซงสอดคลองกบแนวคดของถวล มาตรเลยม (2545) มการกำาหนดวสยทศนรวมกน ตองทำาความเขาใจ กระตนใหปฏบตตามแผนทกำาหนดไว การนำากระบวนการวางแผนยทธศาสตรมาใชในการพฒนาการปฏบตงานตงแตเรมตนของการดำาเนนงาน จะชวยใหทมงานมองเหนภาพรวมของโรงเรยนเปนสงสำาคญในการพฒนาสถานศกษาในทกดานทตองการ

2.1.3 องคประกอบดานการกระตนปญญา ม 4 องคประกอบยอย คอ การใชหลกเหตผลการเนนทการอยรอด การใชประสบการณการมงเนนความเปนเลศ มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ และสอดคลองกบ Stogdill (1948 และ 1974) ไดสรปผลการวจยระหวางป ค.ศ. 1904 - 1948 จำานวน 124 เรอง และระหวางป ค.ศ. 1948 - 1970 จำานวน 163 เรอง ไปวเคราะหองคประกอบ สรปไดวา องคประกอบดานการกระตนปญญาทดมลกษณดงนคอ ลกษณะทางกาย การสรางความเชอมนและมอดมการณ มสตปญญา ผนำาเปนผทมสตปญญาสง มการตดสนใจด ในการปฏบตงานบคลกภาพ ผนำาเปนผทมความตนตวอยเสมอ ควบคมอารมณได มความคดรเรมสรางสรรค มความเชอมนในตนเอง ลกษณะทเกยวของกบงาน

ผนำาเปนผม ความปรารถนาจะทำาดทสด ซงตรงกบเกณฑการคดเลอกผบรหารสถานศกษาตนแบบของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต มาตรฐานการศกษาเพอการประเมนคณภาพภายนอกระดบการศกษาขนพนฐาน ของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ขอบงคบของครสภาวาดวยมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณของวชาชพ พ.ศ. 2548 กลาวโดยสรป คอ ผบรหารสถานศกษา มความรบผดชอบ มวสยทศน มมนษยสมพนธ พฒนาตนเองดานบคลกภาพและวสยทศน ประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทด

ตวบงชรวมดานการกระตนปญญา ประกอบดวยตวบงชยอย 19 ตว จากผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน พบวา ตวบงชทมคานำาหนกองคประกอบสงสด 1 ตว (.91) ตวท 1 ซงเปนตวบงชในองคประกอบยอยการใชหลกเหตผล คอ ใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน ทงน เนองจากโครงสรางในการทำางานถอเปนตวบงชทสำาคญในการดำาเนนงานขององคการตางๆ การจดวางโครงสรางทดและเหมาะสมยอมทำาใหการดำาเนนงานดานตางๆ ขององคการเปนไปอยางราบรนและบรรลผลตามวตถประสงค

2.1.4 องคประกอบดานการสรางแรงบนดาลใจ ม 4 องคประกอบยอย คอ การเนนการปฏบต การสรางความเชอมน การสรางความเชอในจหมายของอดมการณ มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ และสอดคลองกบแนวคดของ เสรมศกด วศาลาภรณ (2536) ทศกษาแบบภาวะผนำาม 2 แบบ คอ แบบท 1 ศกษาหนาทของผนำาและแบบท 2 ศกษาพฤตกรรมของผนำาโดยการศกษาแบบของผนำา ซงแบงเปน 2 แบบ คอ แบบมงงานกบแบบมงคน ซงสอดคลองกบงานวจยของ สเทพ พงศศรวฒน (2544) ซงสรปพฤตกรรมภาวะผนำาทมประสทธผลตามแนวคดกลมพฤตกรรม

ภาวะผนำา ทมงเนน 2 ดาน คอ มงงานและมงความสมพนธ ประกอบกบงานวจยของสวฒน ญาณะโค (2544) ไดศกษาพฤตกรรมผนำาของผบรหารมหาวทยาลยตามการรบรและคาดหวงของครผสอน พบวา ครผสอนสวนใหญมการรบรพฤตกรรมของผนำาดานมงงานวามการปฏบตบอยครงในเรองสงเสรมใหครอาจารยทำางานตามระเบยบแบบแผนเดยวกน การเลอกมอบหมายงานใหครอาจารยไดอยางเหมาะสม และมความคาดหวงใหผบรหารใหความสำาคญกบการทำางานทเสรจทนตามกำาหนดและใหใชภาษาทเขาใจงายชดเจน

สรปตวบงชรวมดานการสรางแรงบนดาลใจม 4 องคประกอบยอย 19 ตว จากผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน พบวาตวบงชทมคานำาหนกองคประกอบสงสด (.85) ซงเปนตวบงชในองคประกอบยอยการสรางความเชอมน คอ สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน ทงนนาจะเปนเพราะในการมอบหมายงานใหผรวมงานแตละคนทำางาน เพราะมนใจวางานจะสำาเรจ มอบหมายงานทสำาคญใหผรวมงานทมความรบผดชอบ และรจดเดน จดดอยของผรวมงานแตละคน เนองจากการบรหารงานในหนวยงานทางการศกษาในปจจบนจะเนนการบรหารงานแบบมสวนรวม อกทงจะตองมการประกนคณภาพการศกษา จดใหผเรยนเกดผลสมฤทธทางการเรยน ผบรหารจะตองรวาการบรหารงานโดยสรางแรงบนดาลใจในการปฏบตงานเพอใหบรรลผลสำาเรจ จะเปนผลดทงทางตรงและทางออมตอมหาวทยาลย รวมถงสงผลโดยตรงตอบคลากร และผรบผลประโยชนโดยตรงคอตวผเรยนนนเอง

3. ขอเสนอแนะจากผลการศกษาดงกลาว มขอเสนอแนะจากผลการวจยเพอ

ใหผบรหารมหาวทยาลยและหนวยงานทเกยวของนำาไปใชในการ

บรหารมหาวทยาลย และขอเสนอแนะสำาหรบการวจยครงตอไป ดงตอไปน

3.1 ขอเสนอแนะในการนำาผลการวจยไปใช3.1.1 ผลการวจยครงนชใหเหนองคประกอบและ

ตวบงชทสำาคญของภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย ดงนน จงเปนแนวทางใหผบรหารมหาวทยาลยนำาไปใชในการพฒนาตนเองโดยนำาองคประกอบทงสองคประกอบไปใชตามบรบทและสถานการณทเหมาะสมเรยงตามความสำาคญ (นำาหนกองคประกอบดงน) องคประกอบหลกดานการกระตนปญญา(.84) รองลงมาไดแกองคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ (.83) องคประกอบหลกดานการคำานงถงเอกตถะบคคล (.80) องคประกอบหลกทมคานำาหนกองคประกอบหลกตำาสดดานการสรางแรงบนดาลใจ (.79)

3.1.2 ดานการกระตนทางปญญา พบวา องคประกอบยอยทมคานำาหนกองคประกอบสงสด คอ การสรางวสยทศน (.81) ดงนน ผบรหารมหาวทยาลยควรใหควรสำาคญเกยวกบการสรางวสยทศนทเปนจดเดนของมหาวทยาลยเปนจดเนนในการพฒนา โดยการปลกฝงคานยมทดงามและถกตองของมหาวทยาลย

3.1.3 ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ พบวา องคประกอบยอยทมคานำาหนกองคประกอบสงสด คอ ความเปนพเลยง (.86) ดงนน ผบรหารมหาวทยาลยควรใหความสำาคญเกยวกบการสงเสรมสนบสนนและชวยเหลอใหบคลากรสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ โดยการสอนงานหรอชแนะงานใหแกผรวมงานทำางานเปนแบบอยางใหแกผทมความรและประสบการณนอยกวาและใชการประสานงานทดเปนตวเชอมระหวางอาจารยนกศกษาและผปกครอง

3.1.4 ดานการคำานงถงเอกตถะบคคล พบวา องคประกอบยอยทมนำาหนกองคประกอบสงสด คอ การมงความเปนเลศ ดงนน ผบรหารควรใหความสำาคญเกยวกบการสงเสรมสนบสนนความสามารถของบคลากรแตละบคคลเพอสงเสรมความเปนเลศ เชน การเสนอแนะแนวทางใหมๆในการปฏบตงาน ใหประสบผลสำาเรจ

3.1.5 ดานองคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาลใจ พบวา องคประกอบยอยทมนำาหนกองคประกอบสงสด คอ การสรางความเชอมนดงนน ผบรหารควรใหความสำาคญเกยวกบการสรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงานสรางขวญและกำาลงใจในการทำางาน มความมนคงในความคดตลอดจนทำาใหผรวมงานเกดความเชอมนในตวผนำา

3.1.6 จากผลการวเคราะหสถตพนฐาน ของความคดเหนเกยวกบความเหมาะสมของตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร พบวาทกตวบงชมความเหมาะสมอยในระดบมากถงมากทสด ซงสรปตามองคประกอบได ดงน 3.1.6.1 องคประกอบหลกดานการคำานงถงเอกตถะบคคล ตวบงชทมคาเฉลยความเหมาะสมมากทสด คอ มอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการใหผรวมงานเพมขน ดงนน จงควรใหความสำาคญกบการกระจายความรบผดชอบในงาน เพอใหการดำาเนนงานบรรลตามวตถประสงค 3.1.6.2 องคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาลใจ ตวบงชทมคาเฉลยความเหมาะสมมากทสด คอ สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน จงควรใหความสำาคญกบการสงเสรมศกยภาพหรอความสามารถทแตกตางของแตละบคคล ตลอดจนการสงเสรมการทำางานเปนทมและการสรางทมงานใหเขมแขง

3.1.6.3 องคประกอบหลกดานการกระตนปญญา ตวบงชทมคาเฉลยเหมาะสมมากทสด คอ วนจฉยปญหาตางๆอยางรอบคอบและเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสงการ และเสนอแนะแนวทางใหมๆในการปฏบตงาน ใหประสบผลสำาเรจ ดงนน จงควรใหความสำาคญกบเรองการตดสนใจสงการ และการเสนอแนะแนวทางใหมๆ ในการปฏบตงานใหกบบคลากร 3.1.6.4 องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ตวบงชทมคาเฉลยเหมาะสมมากทสด คอ แสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ (power) และ ความมนใจในตวเอง ดงนน จงควรใหความสำาคญกบเรองการมสวนรวมกำาหนดวยทศน ความยตธรรม เพราะจะสงผลตอการไดพฒนาของผรวมงานผลทตามมา คอ ทำาใหทกคนตงใจปฏบตหนาทอยางเตมกำาลงความสามารถดวยความตงใจและเตมใจ

3.2 ขอเสนอแนะสำาหรบหนวยงานทเกยวของ3.2.1 ในการวจยครงน ผวจยไดใชวธการวเคราะห

เพอพฒนาตวบงชรวม โดยใชขอมลเชงประจกษ แลวทำาการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนและการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนอนดบทสอง ซงพบวาเปนวธการทสามารถพฒนาตวบงชรวมไดด ดงนน หนวยงานทเกยวของกบการกำาหนดตวบงชหรอกำาหนดนโยบาย สามารถนำาวธการพฒนาตวบงชรวมไปใชในการพฒนาตวบงชในเรองอน ๆ ตอไปไดเปนอยางด

3.2.2 ผลการวจยพบวา ตวบงชทง 66 ตวบงชของภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย เปนตวบงชทสำาคญและสอดคลองกบขอมลเชงประจกษและมความเทยงตรงเชงโครงสราง ดงนน ผลการวจยในครงน ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ททำาหนาทในการพฒนาฝกอบรมผบรหาร สามารถนำาไป

ใชเปนแนวทางในการพฒนาผบรหารมหาวทยาลยใหมองคประกอบทง 4 องคประกอบสำาหรบการบรหารมหาวทยาลยในปจจบนและในอนาคต

3.2.3 ผลการวจยครงนไดองคประกอบและตวบงชของผบรหารมหาวทยาลย จงเปนประโยชนตอมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

3.3 ขอเสนอแนะในการทำาวจยครงตอไป 3.3.1 ผลการวจย พบวา ตวบงช ภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ม 66 ตวบงช ดงนน ควรมการวจยเกยวกบการสรางแบบวดและประเมนตวบงชภาวะผนำาของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ทง 66 ตวบงช เพอใหมเครองมอการวดภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนและเพอใหผบรหารใชเปนเครองมอในการพฒนาตนเองและพฒนามหาวทยาลยตอไป

3.3.2 ควรมการวจยเชงประเมนและตดตามผลการนำาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ในดานการนำาไปใชและการพฒนา

3.3.3 การพฒนาตวบงชรวมภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย อาจเหมาะสมในบรบทและสงคมในดานตางๆ ในอนาคตสภาพสงคมอาจเปลยนแปลงไป ดงนนจงควรมการวจยในดานการพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยใหเหมาะสมกบบรบทนนๆ

3.3.4 ควรมการวจยเชงคณภาพเกยวกบภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารเพอศกษาเพมเตมเกยวกบตวบงชการบรหารของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย จะทำาใหไดขอมลเชงลกมากขน

บรรณานกรม

กมล ชทรพย. (2516). หลกการบรหาร. กรงเทพฯ: แพรพทยา.กรมสามญศกษา. (2545). แผนพฒนาการศกษาระยะท 9 (พ.ศ.2545-2549). กรงเทพฯ:

การศาสนา.กฤษกร ดวงสวาง. (2540). ความผกพนตอองคกรของบคลากรในธรกจปโตรเลยม. คนเมอ

20 ธนวาคม 2550, จาก http://thesis.tiac/ result 2t_with_Ab.asp.

ขวญจตต จฬาพพฒน. (2541). ความสมพนธระหวางการสอสารและสมพนธภาพกบความผกพน

ตอองคการของอาจารยวทยาลยการสาธารณสขสรนธรสถาบนพระบรมราชชนก

กระทรวงสาธารณสข. คนเมอ 20 ธนวาคม 2550, จาก http://thesis.tiac.or.th/result2t _with_Ab.asp.

จราวรรณ หาดทรายทอง. (2539). ความผกพนตอองคการ: ศกษากรณการประปานครหลวง.

คนเมอ 20 ธนวาคม 2550, จาก http://thesis.tiac.or.th/result2t_with_Ab.asp.ชศร วงศรตนะ. (2541). เทคนคการใชสถตเพอการวจย. พมพครงท 7. กรงเทพฯ: เทพเนรมตการพมพทองทพภา วรยะพนธ. (2545). ผบรหารยคบรรษทภบาล. กรงเทพฯ: อนฟอรมเดยบคส. ธงชย สนตวงษ. (2540). องคการและการจดการทนสมยยค

โลกาภวตน. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.ธร สนทรายทธ. [ม.ป.ป.]. หลกการและทฤษฎ ทางบรหารการศกษา. ชลบร: คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยบรพา.นนทนา ประกอบกจ. (2537). ปจจยทมผลตอความผกพนตอองคการ: ศกษากรณฝายพฒนา

ชมชน สำานกงานเขต กรงเทพมหานคร. คนเมอ 20 ธนวาคม 2550, จาก http://thesis.

tiac.or.th/result 2t_with_Ab.asp.นพนธ กนาวงศ. (2543). หลกบรหารการศกษา. พมพครงท 2. พษณโลก: มหาวทยาลยนเรศวร.บงอร ศรสทธกล. (2544). อทธพลของภาวะผนำาและการรบรดานเทคโนโลยสารสนเทศของ

ผบรหาร ทสงผลตอพฤตกรรมในการนำาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการบรหารงาน

โรงเรยนตาม พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542: ศกษาเฉพาะกรณโรงเรยนมธยมศกษา

กรมสามญศกษากลมสหวทยาเขต บรมราชชนน 1. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตร

มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฏสวนดสต.

บญธรรม กจปรดาบรสทธ. (2542). เทคนคการสรางเครองมอรวบรวมขอมลสำาหรบการวจย.

พมพครงท 5. กรงเทพฯ: เจรญดการพมพ.ประกาศกระทรวงศกษาธการเรองการกำาหนดเขตพนทการศกษา. ราชกจจานเบกษา. เลมท 120

ตอนท พเศษ 73 ง (7 กรกฎาคม 2546), หนา 1-18. และหนา 12-13. ประคอง กรรณสต. (2538). สถตเพอการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ประยทธ ชสอน. (2548). พฤตกรรมภาวะผนำาและแนวทางการ

พฒนาสความเปนผบรหารมออาชพของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาในเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

พรเพญ เพชรสขศร. (2544). การวเคราะหขอมลเพอการบรหาร. กรงเทพฯ: เสมาธรรม.พระราชบญญตการศกษาแหงชาต. (2542). ราชกจจานเบกษา. เลมท 116 ตอนท 74 ก

(19 สงหาคม 2542). กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ.

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ. (2546). ราชกจจานเบกษา.

เลมท 120 ตอนท 62ก (6 กรกฎาคม 2546). กรงเทพฯ: กระทรวงศกษาธการ.พวงรตน ทวรตน. (2538). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตร และสงคมศาสตร. พมพครงท 6.

กรงเทพฯ: สำานกงานทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.ไพพรรณ เกยรตโชตชย. [ม.ป.ป.]. กระบวนทศนใหมแหงการ

ศกษาในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ: การศกษา.ภญโญ สาธร. (2526). หลกการบรหารการศกษา. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว.มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2538). ประมวลสาระชดวชา ประสบการณวชาชพมหาบณฑต

บรหารการศกษา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช._______. (2539). ประมวลสาระชดวชา ประสบการณวชาชพมหาบณฑตบรหารการศกษา:

Graduate Professional Experience in Educational Administration หนวยท 11-15.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. _______. (2540). ประมวลสาระชดวชา การวจยการบรหารการศกษา: Research in Education

Administration หนวยท 8 – 9. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช._______. (2540). ประมวลสาระชดวชา ทฤษฎ และแนวปฏบตในการบรหารการศกษา: Theory

and Practice in Educational Administration หนวยท 9-12. พมพครงท 2.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

_______. (2544). ประมวลสาระชดวชา ทฤษฎ และแนวปฏบตในการบรหารการศกษา :

พมพครงท 3. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.มานต บญประเสรฐ. (2549). การพฒนาภาวะผนำาอดมศกษา.

กรงเทพฯ: สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา.รววรรณ ชนะตระกล. (2542). การทำาวจยทางการศกษา, กรงเทพฯ: ท.พ.พรนท.ระพพร เบญจาทกล. (2540). การศกษาความสมพนธระหวางบคลกภาพกบความผกพนตอ

องคการ ศกษาเฉพาะกรณพนกงานสายงานบรหารธนาคารกรงเทพจำากด

(มหาชน) สำานกงานใหญ. คนเมอ 20 ธนวาคม 2550, จากhttp://thesis.tiac.or.th/

result2t_with_Ab.asp. รชดาภรณ เดนพงศพนธ. (2539). ความสมพนธระหวางบคลกภาพกบความผกพนตอองคการ

ศกษาเฉพาะกรณพนกงานสายงานบรหารธนาคารกรงเทพจำากด (มหาชน)

สำานกงานใหญ. คนเมอ 20 ธนวาคม 2550, จาก http://thesis.tiac.or.th/result2t_

with_Ab.asp. รตตกรณ จงวศาล. (2543). ผลการฝกอบรมภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงของนสต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ปรญญานพนธวทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. (2540). สถตวทยาทางการวจย. พมพครงท 3. กรงเทพฯ:

สวรยาสาสน.วรรณด ชกาล. (2540). ความสมพนธระหวางภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผอำานวยการความพง

พอใจในงาน ปจจยสวนบคคลกบความยดมนผกพนตอองคการของอาจารยพยาบาล

วทยาลยพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วไล ทองแผ. (2542). ความรพนฐานเกยวกบการวจย. ลพบร: สถาบนราชภฏเทพสตร. สมปอง ชารศร. (2541). ความสมพนธระหวางปจจยลกษณะงานกบความผกพนตอองคการของ

อาจารยในวทยาลยเกษตร และเทคโนโลย กลมภาคตะวนออกและภาคกลางบางสวน.

คนเมอ 20 ธนวาคม 2550, จาก http://thesis.tiac.or.th/result2t_with_ Ab.asp.สมพงษ เกษมสน. (2543). การบรหารงานบคคลแผนใหม. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช.สปปนนท เกตทต. (2518). การปฏรปการศกษา: รายงานของคณะกรรมการวางพนฐาน

เพอปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: สมาคมผบรหารการศกษาแหงประเทศไทย.

สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2549). การพฒนาภาวะผนำาอดมศกษา กรงเทพฯ: พพสกศ.

สำานกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 1. (2547). การเลอนขนเงนเดอนขาราชการและเลอนขน

คาจางประจำาครงท 1 (1 เมษายน 2547 ). สระบร: สำานกงาน. สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ.

[ม.ป.ป]. กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ. 2551-2565). กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต. (2544). แผนพฒนาเศรษฐกจ และ

สงคมแหงชาต ฉบบทเกา พ.ศ. 2545 – 2549. กรงเทพฯ: ครสภาลาดพราว.สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

สำานกนายกรฐมนตร. (2540). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 พ.ศ. 2549-2549. กรงเทพฯ: [ม.ป.พ.].

สำานกงานปฏรปการศกษา. (2545). แนวทางการบรหารและการจดการศกษา ในเขตพนท

การศกษา และสถานศกษา. กรงเทพฯ: พมพด. สธ สทธสมบรณ และสมาน รงสโยกฤษฎ. (2541). หลกการบรหารเบองตน. พมพครงท 17.

กรงเทพฯ: สวสดการสำานกงาน ก.พ.สวชาน มนแพวงศานนท. (2544). วเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS for Windows.

กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน.สวมล ตรกานนท. (2542). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร : แนวทางสการปฏบต.

กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.เสรมศกด วศาลาภรณ. (2536). ผนำาแบบแลกเปลยนและผนำาแบบเปลยนสภาพ. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.Anderson, Tiffany Chane’l. (2001). The Leadership Styles of Effective Beginning Principals:

Transformational or Transactional. Retrieved December 20, 2001, form http://wwwlib.umi.com/proquest/Issertations/Preview/AAT301432

Avolio, Brance J., David A., Waldman & Walter O. Einstein. (1988). Transformational

Leadership in a Management Game Simulation. Group and Organization

Studies. [n.p.].Barker, Sheridan Lee. (1998). Teachers Perspectives from within a School Leadership

Team: A Phenomenological Study, Retrieved December 20, 2001, form http://wwwlib.

umi.com/Proquest/Dissertations/Fullcit/AAT9830322

Bass, Bernard M. (1985). Leadership and Performance beyond Expectations. New York:

The Free Press.Bass, Bernard M. & Brance Avolio. (1990). Manual for the Multifactor Leadership.

Questionnaire. Palo Alto, California : Consulting Psychologists Press.Blake, Robert R., Jane Mouton & Martha Williams. (1981). The Academic Administrator

Grid. San Francisco: Jossey – Bass.

Burns, James M. (1987). Leadership. New York: Harper.Cook, Curtis W., Phillip Hunsaker & Robert E. Coffey. (1997). Management and

Organizational Behavior. 2nd ed. Boston: Irwin McGraw-Hill. Dejnozka, Edward L. (1983). Educational Administration Glossary. Westport, Connecticut:

Greenwood.Dessler, Gary. (1998). Management: Leading People and Organizations in the 21st ed.

Century. New Jersey: Prentice-Hall International.Drake, Thelbert L. & William Roe. (1986). The Principal ship. 3rd ed. New York: Macmillan. Everett, Gordon Lawrence. (1991). Teacher Attitude and Commitment : A Function of the

School, the Teacher and the Principal’s Leadership (Commitment). Retrieved

December 20, 2001, form http://wwwlib.umi.com/proquest/dossertatopms/

AAT 9203556 Fiedler, Fred E. and Martin M Chemers. (1974). Leadership and Effective Management.

Illinois: Scott Foreman. Gilsinger, Diana Louise. (1998). School Climate and Teacher Absenteeism in Arizona

Elementary Schools, Retrieved December 20, 2001, form http://wwwlib.umi.com/

Proques/Dissertations/Fullcit/AAT 9834402 Griffin, Ricky W. (1996). Management. 5th ed. Boston: Houghton Mifflin.Harris, Philip R. (1990). High Performance Leadership: Strategies for Maximum Career

Productivity. Illinois: Scott Foreman.

Hoggatt, Dutch W. (1990). Transformational Leadership: An Investigation of

Top-Performing Television Station Executives (Executives). Retrieved December

20, 2001, form http://wwwlib.umi.com/Proquest/Dissertations/Fullcit/AAT 9719374

Hoy, Wayne K. and Cecil Miskel. (2001). Educational Administration: Theory, Research,

and Practice. 6th ed. Singapore: McGraw-Hill Book Co-Singapore for Manufacture and

Export.Hoyt, Rebecca Haggerty. (2000). Helping Educational Administrators Learn How to Respond

to Changing Needs in Inclusive Schools Based on the Concerns-Based

Adoption Model (CRAM) and Transformational Leadership. Retrieved December

20, 2001, form http:///wwwlib.umi.com/proquest/dissertations/Preview/AAT 9989828Kadyschuk, Ronald. (1997). Teacher Commitment: A Study of the Organizational

Commitment, Professional Commitment, and Union Commitment of

Teachers in Public Schools in Saskatchewan. Retrieved December 20, 2001, form

http://wwwlib.umi.com/proquest/dissertations/fullcit/AAT NQ23977 Kendrick, Jane Ann. (1988). The Emergence of Transformational Leadership Practice in

School Improvement Effort: A Reflective Study. Retrieved December 20, 2001, form

http://wwwlib.umi.com/proquest/dissertations/fullcit/AAT 8815368 Kivett, Robert Duane. (1990). Transformational Leadership and Human Resource

Development. Retrieved December 20, 2001, form http://wwwlib.umi.com/proquest/ dissertations/ fullcit/AAT 9107527

Koh, William & Lok Kiang. (1990). An Empirical Validation of the Theory of

Transformational Leadership in Secondary School in Singapore. Retrieved December 20, 2001, form http://wwwlib.umi.com/proquest/dissertation/fullcit/ AAT9111122

Leigh, Douglas. (2001). The Relationship of Serveral Leadership Styles, Generative

Concern, Values Prioritization, and Individual Differences with Goaldirected

Motivation and Commitment. Retrieved December 20, 2001, form http://wwwlib.

umi.com/proquest /dissertations/previewAAT3014352 Leithwood, Kenneth, Doris Jantzi & Alicia

Fernandez. (1994). Transformational Leadership and Teachers’ Commitment to change. In Murphy, Joseph and Karen Seashore Louis, eds. Reshaping the Principal Ship : Insight for Transformational Reform Efforts. (P.77 –98). California: Corwin Press.

Leithwood, Kenneth, Doris Jantzi & Rosanne Steinbach. (1999). Changing Leadership for

Changing Times. Philadelphia: Open University Press.Liontos, Lynn Balster. (1992). Transformational Leadership. ERIC Digest. Retrieved

December 20, 2001, form: http://www.ed.gov/databases/ERIC_Digests/ed347636.htmlLipham, James M. (1964). Getzel’s Model in Educational Administration. In Norman J. Boyan

(ek.). Handbook of Research on Educational Administration. New York: Longman.Lunenburg, Fred C. & Allan C. Ornstein. (2000). Educational Administration: Concepts and

Practice. 3rd ed. Australia: Wadsworth.Manning, Marilyn & Patricia Haddock. (1992). Leadership Skills for Woman. London:

Kogan Page. Menzies, Teresa Virginia. (1995). Teacher Commitment in Collegs of Applied Arts and

Technology : Sources, Objects. Retrieved December 20, 2001, form: http://wwwlib. umi.com/proquest/dissertations/fullcit/AAT NN07349

Razik, Taher A. & Austin D. Swanson. (2001). Fundamental Concepts of Educational

Leadership. 2nd ed. New Jersey: Merrill Prentice Hall International. Sadler, Beverty Joyce. (1997). A Descriptive Study of Teacher’s Perceptions about Site-

Based Decision-making and Student Learning in Selected High Schools in Northern

California. Retrieved December 20, 2001, form: http://wwwlib.umi.com/proquest/ issertations/fullcit/ AAT9813447

Sergiovanni, Thomas J. (2001). The Principal ship: A Reflective Practice Perspective. 4th ed.

Boston: Allyn and Bacon.Stafford, Jeffrey Lynn. [n.d.]. A Path Analysis of Transformational Leadership,

Communication of Supervisors, and Organizational Commitment in Three

Organizations. Retrieved December 20, 2001, form: http://www.umi.com/proquest/ dissertations/fullcit/AAT 9238708

Wright,Patrick M. & Raymond A.Noe. (1995). Mangement of Organizations. Chicago: Irwin.Yu, Huen. (2000). Transformational Leadership and Hongkong Teachers’ Commitment to

Change. Retrieved December 20, 2001, form: http://wwwlib.umi.com/proquest/ dissertations/ preview/NQ53883

Yukul, & Fleet. (1992). Theory and Research on Leadership in organizations. Psychology Handbook or Industrial and organization. 2nd ed. [n.p.].

Yukl, Gary A. (1998). Leadership in Organizations. 4th ed. New Jersey: Prentice Hall.

ภาคผนวก

ภาคผนวก กรายชอผเชยวชาญ

ผเชยวชาญ

1. ศาสตราจารย ดร. ธระ รญเจรญ มหาวทยาลยวงษเชาวลตกล

2. รองศาสตราจารย ดร. ลำาปาง แมนมาตย มหาวทยาลยขอนแกน

3. รองศาสตราจารย ดร. กนกอร สมปราชญ มหาวทยาลยขอนแกน

4. รองศาสตราจารย ดร. สมาน อศวภม มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน

5. รองศาสตราจารย ดร. ยพน เตชะมณ วทยาลยบณฑตเอเชย

6. รองศาสตราจารย ดร. เอกฉนท จารเมธชชนมหาวทยาลยอสาน

7. ดร. แสงสรย ดวงคำานอย สำานกงานเขตพนทการศกษาเขต 1

8. ดร. พธาน พนทอง สำานกงานเขตพนทการศกษาเขต 1

9. ดร. สรตน ดวงชาทม สำานกงานเขตพนทการศกษาเขต 1

ภาคผนวก ขคำาถามการสมภาษณ

แบบสมภาษณเรอง การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผ

บรหารมหาวทยาลยเอกชน

ในประเทศไทย

สวนท 1 ขอมลทวไปชอผใหสมภาษณ............................................................................ตำาแหนง .....................................วฒการศกษา............................................สถานททำางาน....................................................................วน เวลา และสถานทใหสมภาษณ....................................................................................................

สวนท 2 ความคดเหนเกยวกบ ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของ“ผบรหารมหาวทยาลยเอกชนใน

ประเทศไทย”1. ทานใหความหมายของภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหาร

อยางไร2. ทานคดวาภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลย

เอกชน ในประเทศไทย ควรมองคประกอบ หลกทสำาคญอยางไรบาง

3. ทานคดวาในแตละองคประกอบหลกในขอ 2 ควรมองคประกอบยอยใดบาง

4. ทานคดวาคณลกษณะและพฤตกรรมการแสดงออกทจะบงชวาเปนการบรหารภาวะผนำาการเปลยนแปลง ควรประกอบดวยอะไรบาง

5. ขอเสนอแนะและขอคดเหนอนๆ

ภาคผนวก คผลสรปการสมภาษณ

ผลสรปการสมภาษณ ผใหสมภาษณคนท 1

วนท 13 มกราคม พ.ศ. 2552 เวลา 10.00 น. ถง 10.38 น.

ภารดาบญชา แสงหรญอธการบดมหาวทยาลยอสสมชญ

--------------------------------------------------

การทจะเปนผนำาไมวาจะเปนของรฐเอกชนตำารวจทหารผนำาตองสามารถนำาพาคนอนไปสทศทางไปสเปาหมายทวางไวหรอตงเปาไว ไมวาจะเปนผนำามาโดยตำาแหนงหรอธรรมชาตตองมทฤษฎเขามาเกยวของเขามาชวยทฤษฎเปนผลจากการไดทำาไดศกษาของผนำาแตละคนแลววาแบบนลกษณะนเปนแบบหรอนำามาปรบปรงแกไขในการเปนภาวะผนำาเราไมควรทงทฤษฎควรนำามาประยกตใชได

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงยงคงตองมองคประกอบหลกซงตามมมมองแลว คอ เปาหมายขององคกรตองม vision จะทำาอะไรตองชดเจนและตองเกดอกประเดนคอ สงแวดลอมในการทำางานใน

องค เชน กฎระเบยบนนเชอมตอผตามมากนอยเพยงใด คนในองคกรมลกษณะมวฒนธรรมการทำางานการปฏบตตอองคกรอยางไรคนระดบลาง หรอผตามตองใหความเหนชแนะไดเพอสราง vision และเกด องคความรสเปาหมายเดยวกนทกคนมความคดรวมกนนำาไปสทศทางเดยวกน

องคประกอบตาง ๆ ยคใหมไมเหมอนกอนคอการมสราง vision ไปในทศทางใดบางคนมองไดแคนแตอกคนมองไดไกลกวาแตสามารถนำา vision มาบรณาการนำาไปสการปฏบตงานไปสเปาหมายเดยวกนได

คณลกษณะพฤตกรรมในการเปนภาวะผนำาการเปลยนแปลงจะตองม vision รอบรเรองตาง ๆ ทเกดขนทนเหตการณรบรตอบสนองไดเรว โดยเฉพาะระดบอดมศกษาเอกชนแลวตองแบงปนกนสงฉะนนผนำาเปนตวหลกในการนำาลงองคกรไปสเปาหมาย ปจจบนโลกพฒนาไปไกลมากผนำาจงตองเปนคนเฝารทกขเรองทกดานอยางทพดไปตอนแรก คอ ตองรบรสงตาง ๆ ไวทนสมยทนเหตการณทกดานเทคโนโลย

ขอเสนอแนะและขอคดเหน เราเปนผนำาเราจะเปลยนแปลงอะไรตองคำานงถงบรบทขององคกรกอนวาบรบทตอนนจะรบจะเปลยนอะไรได หรอยงมความพรอมทกดานแลวหรอยงเมอบรบทยงไมพรอมตอการเปลยนแปลง เมอเปลยนแปลงเรวบรบทไมพรอมจะทำาใหผตามหรอบคลากรในองคกรตามไมทนและจะเกดความทอแท

ผลสรปการสมภาษณผใหสมภาษณคนท 2

วนท 13 มกราคม พ.ศ. 2552 เวลา 14.30 น. ถง 15.10 น.

ดร. มทนา สานตวตรอธการบดมหาวทยาลยกรงเทพ

--------------------------------------------------

ภาวะผนำาการเปลยนแปลง เปนคำาและมความหมายททาทายมากเพราะผนำาทจะเปนผนำาการเปลยนแปลงไดนน ในความหมายจะมอยแค 2 คำา หรอ 2 เรอง ทมาเกยวพนคดคำาวา LEDERSHIP กบคำาวา CHANO คำา 2 คำา นมาประกอบและรวมเขาดวยกนและจะเกดสงใหมขนมาจาก Technology และคำาวา Culture Social Economic เปนความรวดเรวแหงการเปลยนแปลง คนทจะเปลยนแปลงเรองน ตองเปนผนำาหรอหวหนาใหญ ผเปนหวหนาในองคกรนน ๆ ตองรบรรบทราบโลกทเปลยนแปลงไปสการเตรยมการในอนาคต ตามสถานการณสภาวะทจะทำาใหการเปลยนแปลงได ภายใตกำากบดแลขององคกรไปสผลดผลประโยชนไว การเปลยนแปลงเปนเรองใหญ การตอตานจะนอยมากในกรณของบคลากรอยนาน บคลากรนนเรยนรวฒนธรรมองคกรเขาใจองคกร

ความสามารถในการแยกแยะและเรองสำาคญของปญหาททำาการเปลยนแปลง ความสามารถในการตดสนใจ รขอมลรปญหา ความสามารถในการโนมนาว ผเกยวของในการเปลยนแปลงเหนชอบในการใหความรวมมอ

จากองคประกอบยอย ความรจกในองคกรเปนอยางดมองคประกอบในการบรหารจดการตนอยางไร มสงแวดลอมตอผลของงานการโนมนาว มเสนทางของการยอมรบมากนอยเพยงใด ความสามารถเฉพาะตวของการอธบายทำาเรองยากใหงายทำาแลวเกดผลด

บคลกมาทหลงพฤตกรรมภมหลงตองมากอนเกดจากการเลยงดมาด รจกฟงจากภมหลงจากการอบรมและหลงจากการศกษา

ขอเสนอแนะและความคดเหนอน ๆวสยทศน เปนสวนหนงของผททำางานในการเปลยนแปลงมอง

เลยไปไกล มความแมนยำาและตองเปนไปได ตองใชเวลาในการ

เปลยนแปลงคนทจะเปนและมภาวะผนำาตองมความอดทนและตองยอมรบความผดหวงดวย

ผลสรปการสมภาษณผใหสมภาษณคนท 3

วนท 27 มกราคม พ.ศ. 2552 เวลา 14.30 น. ถง 15.05 น.

รองศาสตราจารย อนมงคล ศรเวทนอธการบดมหาวทยาลยธรกจบณฑตย

--------------------------------------------------

การเปลยนแปลงอะไรกแลวแตตองยอมรบวาสำาคญมากเกยวกบความอยรอดบางคนมความคดมากมาย ซงคำาวา vision กสำาคญมาก เพราะการเปลยนแปลงยงคดวายงเปนอนาคตทชวาเมอเปลยนแปลงแลวตองเปนอยางนและตองกาวหนาไปตาม vision ถาเมอเกดแลวจงจะทราบอาจจะเปนการเปลยนแปลงทมทงดและไมดบางอยางตองใชเวลามาก บางอยางกใชเวลานอย

องคประกอบของภาวะผนำาการเปลยนแปลงตามแนวคดแลว นาจะตองดใครสรางองคประกอบใหญ ๆ กคอ การใหเขามสวนรวมมากทสด ตองใหความเปนธรรมแกผใตบงคบบญชา ดผลงานดความสามารถและความตงใจในการทำางาน เพอสรางความมนใจใหกบผใตบงคบบญชา บคลากร ถงแมวาผบรหารมองไมเหนชด แตในบางอยางผบรหารกตองยอมรบผดได เราจะไมผกขาดความคดของเรา หลกสำาคญกคอการบรหารจากบนสลางและตองเนนแบบมสวนรวม อะไรกตามจะประสบผลสำาเรจกตองใชเวลาทจะทำาการเปลยนแปลง กรณไมเหนดวยมการตอตานตองมเหตและผลทกเรองถาเหตผลด กตองยอมรบเขาวาอะไรดกทำาไมดแกไขและเมอจะมการเปลยนแปลงไดกตามการคดของผใตบงคบบญชาเมอเขาไดทำาจะเกดความภาคภมใจตอตวทเขาไดทำาผลงานทเขาไดเสนอและเขากมความคดมความรกงานทอยากจะทำาตอไปเรอย ๆ โดยใชระบบในการยอมรบมาบรหารผใตบงคบบญชา

ในกรณขององคประกอบยอยกตองใชหลกมเหตและผลจะสำาคญมากกวาบารมทเกดจากการยอมรบ กตองมความโปรงใสเขามาอธบายไดอยางมเหตและผลเมอผานขนตอนแลวทกคนตองรวมกนทำาในลกษณะขององคประกอบยอยตองเปนการแบบมสวนรวมดวย ซงผานกระบวนการพจารณาแลวเกดการยอมรบในการเปลยนแปลง

ในดานพฤตกรรมของผบรหารแลวสวนสำาคญอกอยางหนงกคอ การพฒนาดานความรบคลกภาพ พฤตกรรมการพดการทำางานรวมกน กบสงคมในองคกรอยางมสวนรวมแบบม มนษยสมพนธ

ขอเสนอแนะ ผนำาทดแลวคนรวมงานเชอมนและมความศรทธาเชอในความคดวสยทศน และความสามารถในการบรหารเพอใหเกดประโยชนและความยตธรรมคมครองเขาได โดยทผบรหารผนำา ตองมคณธรรมโปรงใสเปนผมเหตผลอธบายได ผบรหารกตองม vision โดยชวยกนตกแตงความคดแบบมสวนรวม

ผลสรปการสมภาษณผใหสมภาษณคนท 4

วนท 3 กมภาพนธ พ.ศ. 2552 เวลา 13.00 น. ถง 13.35 น.

ดร. อาทตย อไรรตนอธการบดมหาวทยาลยรงสต

--------------------------------------------------

ตามความหมายภาวะผนำาถามองกนใหด ๆ แลวจะเปนการมองวาผนำาทมสวนนำาใหเกดการเปลยนแปลงเมอไรกจะทำาใหผอยในองคกรมการตอตานบางหรอจากการเปลยนแปลงจะทำาใหเกดปญหาบางเพราะผนำาทจะทำาการเปลยนแปลงอะไรในองคกรนน ๆ อนดบแรกตองใหทกคนมสวนรวมและอนดบสองมการสอสารถายทอดทดเขาไวไดถกตอง ตามแนวคดและแนวปฏบตแลวความหมายกคอการทผนำามบทบาทในการพาองคกรไปสเปาหมายตามทฝายบรหารไดวางไวเพอการเปลยนแปลงจากทมอยเพอนไปสการเปลยนแปลงทดกวา

ดานองคประกอบหลกในตวภาวะผนำาแลว 1. จะตองมวสยทศนทชดเจนวามหาวทยาลยจะไปในทศทางใดตองชดเจน 2. วสยทศนนตองมองใหเหนภาพและกระบวนการทจะทำาใหผตามมความเหนดวย 3. จะตองมกระบวนการ 4. ตองมวธพดททำาใหทกคนมความเหนพองตองกน

ความสามารถในการมองบรบทเพอจะทำาใหเกดเหนจดออนและจดแขงของวาเปนอยางไร 2. ความสามารถในการมองเหนใหเปนแบบสากลตองพรอมทจะยอมรบความเปลยนแปลงของโอกาสขององคกร 3. มความพรอมทจะสโลกแหงความเปนจรง ทจะทำาอยางไรใหนกศกษาไปสโลกภายนอกไดตองมความพรอมใหมาก 4. การหาพนธมตรระหวางมหาวทยาลยดวยการพฒนา แชรความคดหาสงใหม ๆ ผนำาทจะเปลยนแปลงไดตองเปนคนทยอมรบถาไมมการรบฟงกนจะทำาใหเกดการตอตานได ตองมวฒภาวะคณวฒประกอบดวยผนำาบางคนไมมการรบฟงกนกจะทำาใหเกดการตอตานได ตองมวฒภาวะคณวฒประกอบดวยผนำาบางคนไมมทง 2 อยางทกลาวมากจะเปนผนำาเปนระดบหนงเทานน แตอยางไรกตามตองมประสบการณดวยในการทำาหนาทผนำาการเปลยนแปลง เมอมประสบการณความคดจะคดไปขางหนามการพฒนาตาง ๆ ใหเปนแบบใหม ๆ ในการจะทำาใหเกดการเปลยนแปลงอยตลอด

ขอเสนอแนะและขอคดเหน จะทำาใหเกดความรกในองคกรโดยเฉพาะองคกรในบรบทของมหาวทยาลย ตองอยาลมวาตองใหบคลากรไดมสวนรวมใหมากตลอดจนนกศกษาจะทำาใหทกคนเหมอนกบวาเปนสวนหนงของมหาวทยาลยในองคกรตองพยายามใหทกคนมสวนรวมในการเปนเจาของรวมกนกบมหาวทยาลย ใหมากทสดความผกพนความรกการอยากจะพฒนาดวยใจและกายกจะมมากกวาการจะทำาเพอผลประโยชน

ผลสรปการสมภาษณผใหสมภาษณคนท 5

วนท 3 กมภาพนธ พ.ศ. 2552 เวลา 17.00 น. ถง 17.30 น.

ดร. รชนพร พคยาภรณอธการบดมหาวทยาลยศรปทม

--------------------------------------------------

การทจะเปนผนำาแหงการเปลยนแปลงไดนน ตองเปนผทเขาใจในบรบทของมหาวทยาลยกอนมมมองในแงของการศกษา มความคดทตองการพฒนาอยางไมหยดยงและตองเปนผนำาเปน ผตดสนใจเปลยนแปลงการสอสารในการประชมตองเขาใจเหมอนกนมทศทางเดยวกน

ผนำาของมหาวทยาลยเอกชน อธการบดซงเปนผนำาระดบสงกบฝายบรหารรองลงมาจะทำาตามแบบรฐไมไดตองดองคประกอบในตวบรบทของมหาวทยาลยกอน ตามภาวะเศรษฐกจ องคประกอบหลกการรวมประชมวาควรจะมทศทางอยางไร มการวางแผนอยางไร มการกำาหนดจดอนในอนาคตโดยไมปลอยใหมหาวทยาลยเตบโตอยางไรทศทางโดยองคประกอบหลกแลว vision เปนตวสำาคญและเปนตวกำาหนดจดยน เชน มการวางแผนพฒนาสอดคลองตามบรบทของมหาวทยาลยทำาใหไดตามแผนอะไรทเปนอปสรรคตองแกไขรวมกน

ในองคประกอบยอยในฐานทเราเปนผนำาตองมองใหออกโดยเฉพาะสภาพแวดลอมความสะอาด เพอใหนกศกษาเกดรกสภาพสงแวดลอม เกดความคดสภาพจตใจกจะดนำาไปพฒนาวฒภาวะจตใจราเรงในการเรยนของนกศกษาไดกจะสามารถเปนผนำาในการเปลยนแปลงพฤตกรรมจตใจไดอกอยางหนง คณลกษณะของภาวะผนำาการเปลยนแปลงการทจะไดบคลากรจะทำาอะไรกตาม ตองมกำาหนดเวลา มการรายงานเปนหลกฐาน มการตดตามงานตลอด ผนำาทมวฒภาวะมการศกษากสามารถเปนตวบงชพฤตกรรมภาวะ

ผนำาทไดและผนำาทดจะเปลยนแปลงอะไรตองมองแนวคดของคนอนหรอมมมอนมองกตองมองดวยอยางเปนผนำาทมเหตและผล

ขอเสนอแนะ ผนำาทงหลายจะตองมความมนคง ในความคดถาผนำามการเปลยนแปลงลกษณะตามใจตวเองกจะทำาใหองคกรเสยหายในกระบวนการจดการ และผนำาทดจะตองมจดยนของตวเองเมอมการเปลยนแปลงแบบตอยอด

ภาคผนวก งแบบสอบถามเพอการวจย

แบบสอบถามเพอการวจยเรอง

การพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

คำาชแจง1. งานวจยครงนมวตถประสงคเพอสรางและพฒนาตวบงช

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ดงนน การสอบถามครงนจงตองการทราบระดบ ความคดเหนของผบรหารอาจารยผสอนเกยวกบตวบงชทผวจยสรางขน วามความเหมาะสมในระดบใดทจะนำามาสรางเปนตวชวดการบรหารภาวะผนำาของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

2. ผตอบแบบสอบถาม คอ ผบรหาร อธการบด รองอธการบด และอาจารยผสอน

3. แบบสอบถามฉบบนเปนขอคำาถามเกยวกบตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย ซงประกอบดวย 2 ตอน คอ

ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 ระดบความคดเหนของผตอบแบบสอบถามเกยวกบความเหมาะสมของ ตวบงชการบรหารภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

4. การตอบแบบสอบถามจะไมสงผลกระทบใดๆในทางลบ กรณาตอบแบบสอบถามทกขอตามความคดเหนทเปนจรงของทาน คำาตอบของทานจะเปนสงทมคณคาและเปนประโยชนอยางยงในการ

สรางและพฒนาตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย

ขอขอบพระคณเปนอยางสงทใหความอนเคราะห

นายชวน ออนละออนกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยขอนแกนผวจย

ตอนท 1 ขอมลพนฐานของผตอบแบบสอบถามคำาชแจง โปรดกรอกขอมลและทำาเครองหมาย / ลงใน ตรงหนาขอความทเปนจรง

เกยวกบตวผตอบแบบสอบถาม1. เพศ 1) ชาย 2) หญง

2. อาย ไมเกน 40 ป 41 – 50 ป 51 – 60 ป 61 ปขนไป

3. วฒการศกษาสงสดปรญญาโทปรญญาเอก

4. ตำาแหนงหนาทในการปฏบตงาน อธการบด

รองอธการบด

อาจารยผสอน

5. ประสบการณการทำางานในมหาวทยาลยเอกชน1 - 3 ป 4 - 6 ป7 - 9 ป 10 - 12 ปมากกวา 12 ป

ตอนท 2 ความเหมาะสมของตวบงช ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทยคำาชแจง โปรดพจารณาวาตวบงชแตละตวมระดบความเหมาะสมอยในระดบใด ทจะนำามาชวด

ภาวะผนำาการเปลยนแปลงของผบรหารมหาวทยาลยเอกชน ในประเทศไทย และโปรด

ทำาเครองหมาย / ลงในระดบความเหมาะสมใหตรงกบตวเลขทตองการ ซงม

ความหมายดงนระดบ 5 หมายถง ตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงมความเหมาะสมมากทสดระดบ 4 หมายถง ตวบงชภาวะผนำาการ

เปลยนแปลงมความเหมาะสมมาก

ระดบ 3 หมายถง ตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงมความเหมาะสมปานกลาง

ระดบ 2 หมายถง ตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงมความเหมาะสมนอย

ระดบ 1 หมายถง ตวบงชภาวะผนำาการเปลยนแปลงมความเหมาะสมนอยทสด

1. องคประกอบหลกดานการมอทธพลอยางมอดมการณ

องคประกอบ

ยอยตวบงช

ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

1.1 การสรางวสยทศน

(1) ใหความสำาคญในการมสวนรวมการกำาหนดวสยทศน (vision)(2) ถายทอดวสยทศนภายหลงการสรางและพฒนาวสยทศน(3) ชแจงและแสดงใหผอนเหนถงคานยมและความเชอทยดมนเปนสำาคญในการทำางาน(4) ปลกฝงคานยมทดงามและถกตองของมหาวทยาลย

1.2 การสรางบารม

(5) ทำาใหผรวมงานทำางานดวยความรสกภาคภมใจ(6) ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอนในการทำางาน(7) ควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต

องคประกอบ

ยอยตวบงช

ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

(8) คำานงถงประโยชนสวนรวมมากกวาความสนใจของตวเอง(9)วางตวใหเปนทนบถอของผอน(10)พจารณาเรองของคณธรรมและศลธรรมประกอบการตดสนใจ(11) ใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรคตางๆได โดยนำาความร หลกการมาใช(12) แสดงใหผอนรสกถงพลงอำานาจ (power)

และ ความมนใจในตวเอง(13) แสดงใหผอนเหนถงความศรทธาในมหาวทยาลยอยางแทจรง(14) พด แสดงใหผรวมงานเหนวาความไววางใจซงกนและกน สามารถชวยสรางบรรยากาศทดในการทำางานได(15) แสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดและความสามารถในการทำางานเปนทยอมรบของผรวมงาน

2. องคประกอบดานการคำานงถงเอกตถะบคคล

องคประกอบ

ยอย

ตวบงช ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1มาก

ทส

มาก

ปาน

กล

นอย

นอย

ทส

ด าง ด2.1 การเนนการพฒนา

(1) ใหการสนบสนนผรวมงานมการพฒนาตนเองเพอสรางบรรยากาศทดตามความตองการแตละคน( 2) ประเมนความสามารถของผตามดานความสามารถในการปฎบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบในปจจบน(3) ประเมนความสามารถสำาหรบหนาทความรบผดชอบทสงขนในอนาคต (4) ตดตามและบนทกพฒนาการในการทำางานและผลการปฎบตงาน(5) สงเสรมผรวมงานใหไดรบการอบรมหรอพฒนาอยางตอเนอง(6) มอบหมายงานและอำานาจในการดำาเนนการใหผรวมงานเพมขน

2.2 การเนนความแตกตางระหวาง

(7) เปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปนกนเองระหวางผนำา และผรวมงาน ทกระดบ

บคคล (8) คนหาปญหา ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางของผรวมงานแตละคน(9) ใหการดแล ชวยเหลอ สนบสนนและพฒนาผรวมงานตามแตละคนใหเหมาะสมตามความแตกตางของแตละคน(10) ชวยแนะนำาแ ล ะรวมคนหาทางเลอกเพอการแกปญหา หรอวางแผนความกาวหนาทแตกตางกนของผรวมงาน

องคประกอบ

ยอยตวบงช

ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

2.3 ความเปนพเลยง

(11)สามารถสอนงานหรอชแนะงานแกผรวมงาน(12) ทำางานเปนแบบอยางใหแกผทมความร

และประสบการณนอยกวา(13) ใชการประสานงานทด เปนตวเชอม(Bonds) ระหวางอาจารย นกศกษาและผปกครอง เขาดวยกน

3. องคประกอบหลกดานการกระตนปญญา

องคประกอบ

ยอยตวบงช

ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

3.1 การใชหลกเหตผล

(1)ใหความสำาคญกบเรองการกำาหนดโครงสรางหลกในการทำางาน(2) เนนทความเรวและประสทธผลในการตดสนใจ(3) ตรวจสอบประเดนสำาคญของปญหาในการทำางานโดยใชขอมลหลกฐาน(4) มความโปรงใสเขามา

อธบาย(5) ตดสนใจบนพนฐานของการผสมผสานขอมลทหลากหลาย

3.2 การเนนทการอยรอด

(6)ใหความสำาคญกบความรสกมนคงปลอดภย(7)ใหความไววางใจซงกนและกน(8) สงเสรมการสรางทมงาน

องคประกอบ

ยอยตวบงช

ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1มาก

ทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอย

ทสด

(9) แสวงหามมมองทแตกตางกนเมอตองการแกปญหา(10) แกไขปญหาเพอความมนคงปลอดภยและการอยรอดโดยอาศยขอมลจากประสบการณเดม

3.3 การใชประสบการณ

(11) แกไขปญหา เพอความมนคง ปลอดภย และการอยรอด โดยอาศยขอมล จากประสบการณเดม

(12) หาขอมลทหลากหลายเพอชวยสนบสนนการคดหาวธการ คำาตอบทดทสดเพอความมนคงในอนาคต(13)วนจฉยปญหาตางๆอยางรอบคอบและเปนเอกฉนทกอนตดสนใจสงการ

3.4 การมงเนนความเปนเลศ

(14) ใหความสำาคญกบความเจรญกาวหนา การปรบตวการเรยนรอยางตอเนอง (15) สนบสนนความหลากหลายดานความคดสรางสรรค(16) ใชหลกความยดหยนและอาศยขอมลในการตดสนใจ(17) หาขอมลเพมและคนหาวธการใหมๆ อยางตอเนอง

(18) เสนอแนะแนวทางใหมๆในการปฏบตงาน ใหประสบผลสำาเรจ(19) นำาภาพรวมทเปนจดเดนของมหาวทยาลยมาเปนจดเนนในการพฒนา

4. องคประกอบหลกดานการสรางแรงบนดาลใจ

องคประกอบ

ยอยตวบงช

ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1มากทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอยทสด

4.1 การเนนการปฏบต

(1) กระตนใหผรวมงานไดทดลองโครงการใหมๆ หรอทำางานททาทายความสามารถ(2) ใหโอกาสผรวมงานในการอาสาทำางานเพอแสดงความสามารถและสรางความภาคภมใจตอผล สำาเรจของงานทเกดขน(3) มนโยบายสงเสรมการ

ทดลองและเรยนรสงใหมๆ เพอหาวธการแกปญหาของมหาวทยาลย(4) สรางบรรยากาศการตดตอสอสารอยางเปดเผยและเชอถอไววางใจซงกนและกน

4.2 การสรางความเชอมน

(5) ทำาใหผรวมงานเกดความเชอมนในตวผนำา(6) สรางความเชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน(7) สรางขวญและกำาลงใจในการทำางาน(8) แสดงความเชอมนวาจะสามารถดำาเนนงานไดตามเปาประสงค(9) มความมนคงในความคด

4.3 การสรางความเชอในจดหมายของอดมการณ

(10) สรางความเชอในอดมการณ และคานยม(11) สรางความเชอในวสยทศนหรอเปาหมายของมหาวยาลย(12) มองปญหาในแงด /เชงบวกใชวกฤตเปนโอกาส(13) ทำาใหผรวมงานมนใจทจะดำาเนนงานใหสำาเรจตาม

เปาหมาย

องคประกอบ

ยอยตวบงช

ระดบความเหมาะสม5 4 3 2 1

มากทสด

มาก

ปาน

กลาง

นอย

นอยทสด

4.4 การสรางความคาดหวงในความสามารถของผตาม

(14) สอสารใหผรวมงานรบรถงความคาดหวงทผนำามตอผลงาน(15) กระตนใหผรวมงานสะทอนกลบดวยพฤตกรรมการทำางานอยางเตมความสามารถ(16) กำาหนดผลลพธทไดเกนกวาความคาดหวงปกต(17) ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตงาน (18) ใหคำาอธบายเพมเตมเกยวกบการปฏบตงาน(19) ใหโอกาสผรวมงานปฏบตงานทไดรบมอบหมายอยางเตมท

ประวตผเขยน

ชอ-สกล นายชวน ออนละออสถานทเกด จงหวดกรงเทพมหานครทอยปจจบน 279/32 ถ. กสกรทงสราง ต. ในเมอง อ. เมอง จ. ขอนแกนตำาแหนงหนาทปจจบน ผอำานวยการสำานกประชาสมพนธและกจการตางประเทศสถานททำางาน มหาวทยาลยอสานประวตการศกษา พ.ศ. 2516 จบการศกษาระดบประถมศกษา

โรงเรยนวฒวทยา กรงเทพมหานครพ.ศ. 2520 จบการศกษาระดบมธยมศกษา

โรงเรยนโยธนบรณะ กรงเทพมหานครพ.ศ. 2529 จบการศกษาระดบปรญญาตร

คณะครศาสตรบณฑต สาขาพลศกษา วทยาลยครเลย

พ.ศ. 2541 จบการศกษาระดบปรญญาโท

คณะศกษาศาสตร สาขาวชาเทคโนโลยทางการศกษา

มหาวทยาลยขอนแกนพ.ศ. 2553 จบการศกษาระดบปรญญาเอก

คณะศกษาศาสตร สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยขอนแกน