มาตรฐานการสอบบัญชี รหัส 250 (ปรับ ...สภาว ชาช พบ ญช ในพระบรมราช ปถ มภ 1 TSA

สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ

TSA 250

มาตรฐานการสอบบญช รหส 250 (ปรบปรง)

การพจารณากฎหมายและขอบงคบในการตรวจสอบงบการเงน


TSA 250

ISATM 250 (ปรบปรง) - การพจารณากฎหมายและขอบงคบในการตรวจสอบงบการเงน

ทเผยแพรเปนภาษาองกฤษในเดอนตลาคม พ.ศ. 2559 โดย International Auditing and Assurance

Standards Board (IAASB) ของ the International Federation of Accountants (IFAC) ไดแปลเปน

ภาษาไทยโดย สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2560 และ

ท าซ าโดยไดรบอนญาตจาก IFAC ทงนขนตอนในการแปลมาตรฐานการสอบบญชระหวางประเทศ

ไดรบการพจารณาจาก IFAC และการแปลนไดด าเนนการตาม “แถลงการณนโยบาย - นโยบายใน

การแปลและท าซ ามาตรฐานทออกโดย IFAC” ขอความของมาตรฐานการสอบบญชระหวาง

ประเทศทงหมดทไดรบการอนมตคอขอความทเผยแพรเปนภาษาองกฤษโดย IFAC

ขอความภาษาองกฤษของ ISATM 250 (ปรบปรง) - การพจารณากฎหมายและขอบงคบในการ

ตรวจสอบงบการเงน © 2016 สงวนลขสทธ โดย the International Federation of Accountants

(IFAC)

ขอความภาษาไทยของมาตรฐานการสอบบญช รหส 250 (ปรบปรง) - การพจารณากฎหมาย

และขอบ งค บ ในก ารต รวจสอบ งบการ เง น © 2018 สงวนลขสทธ โดย the International

Federation of Accountants (IFAC)

ตนฉบบ : ISATM 250 (Revised), Consideration of Laws and Regulations in an Audit of

Financial Statements ISBN: 978-1-60815-313-8

ตดตอ [email protected] เพอขออนญาตท าซ า ครอบครองหรอเปนสอ หรอใชเอกสารฉบบน

ในลกษณะอนทคลายคลงกน


TSA 250

มาตรฐานการสอบบญช รหส 250 (ปรบปรง)

การพจารณากฎหมายและขอบงคบในการตรวจสอบงบการเงน

(ถอปฏบตกบการตรวจสอบงบการเงนส าหรบรอบบญชทเรมในหรอหลงวนท 15 ธนวาคม พ.ศ. 2561)

สารบญ

ยอหนาท

ค าน า

ขอบเขตของมาตรฐานการสอบบญชฉบบน

1

ผลกระทบของกฎหมายและขอบงคบ

2

ความรบผดชอบในการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

3-9

วนถอปฏบต

10

วตถประสงค

11

ค าจ ากดความ

12

ขอก าหนด

การพจารณาของผสอบบญชเกยวกบการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ 13-18

วธการตรวจสอบเมอพบหรอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

19-22

การสอสารและการรายงานการไมปฏบตตามหรอขอสงสยวามการไมปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบ

23-29

เอกสารหลกฐาน 30

การน าไปปฏบตและค าอธบายอน

ความรบผดชอบในการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

ก1-ก8

ค าจ ากดความ ก9-ก10

การพจารณาของผสอบบญชเกยวกบการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

ก11-ก16


ก17-ก25

การสอสารและการรายงานการไมปฏบตตามหรอขอสงสยวามการไมปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบ

ก26-ก34

เอกสารหลกฐาน

ก35-ก36

มาตรฐานการสอบบญช รหส 250 (ปรบปรง) “การพจารณากฎหมายและขอบงคบในการตรวจสอบ

งบการเงน” ควรอานรวมกบ มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 “วตถประสงคโดยรวมของผสอบบญช

รบอนญาตและการปฏบตงานตรวจสอบตามมาตรฐานการสอบบญช”


TSA 250

มาตรฐานการสอบบญช รหส 250 (ปรบปรง) ไดรบการอนมตจาก the Public Interest Oversight

Board (PIOB) ซงรวมถงการตดตามกระบวนการจดท าและพฒนามาตรฐานและการส อสารตอ

สาธารณะ


1 TSA 250

ค าน า

ขอบเขตของมาตรฐานการสอบบญชฉบบน

1. มาตรฐานการสอบบญชฉบบนก าหนดความรบผดชอบของผสอบบญชในการพจารณา

กฎหมายและขอบงคบในการตรวจสอบงบการเงน มาตรฐานการสอบบญชฉบบนไมใชกบ

งานใหความเชอมนอนซงผสอบบญชไดรบแตงตงเปนการเฉพาะใหทดสอบและออกรายงาน

แยกตางหากเกยวกบการปฏบตตามกฎหมายหรอขอบงคบเฉพาะเรอง

ผลกระทบของกฎหมายและขอบงคบ

2. กฎหมายและขอบงคบมผลกระทบตองบการเงนหลายดาน กฎหมายและขอบงคบทมผลบงคบ

ใชกบกจการจะเปนตวก าหนดกรอบของกฎหมายและขอบงคบนน ขอก าหนดของกฎหมาย

หรอขอบงคบบางประเภทมผลกระทบโดยตรงตอการก าหนดจ านวนเงนทตองรายงานและ

การเปดเผยขอมลในงบการเงนของกจการ ขณะเดยวกนกฎหมายหรอขอบงคบอนเปนเพยง

การก าหนดใหผบรหารปฏบตตามหรอเปนเพยงขอก าหนดเพอใหกจการสามารถด าเนนธรกจ

ได แตไมไดมผลกระทบโดยตรงตองบการเงนของกจการ บางกจการด าเนนงานในอตสาหกรรม

ทมกฎขอบงคบเขมงวด (เชน ธนาคาร และบรษททประกอบธรกจเคมภณฑ เปนตน)

บางกจการอาจตองปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบตาง ๆ ทเกยวกบการด าเนนธรกจ

โดยทวไปเทานน (เชน ขอบงคบเกยวกบความปลอดภยและสขภาพในการท างาน และ

การไดรบโอกาสในการจางงานทเทาเทยมกน เปนตน) การไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบอาจท าใหกจการตองช าระคาปรบ ถกฟองรอง หรอเกดผลกระทบอน ๆ ทตามมา

ตอกจการซงอาจมผลกระทบทเปนสาระส าคญตองบการเงน

ความรบผดชอบในการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ (อางถงยอหนาท ก1-ก8)

3. ภายใตการก ากบดแลของผมหนาทในการก ากบดแล ผบรหารเปนผรบผดชอบใหเกด

ความมนใจวาการด าเนนงานของกจการเปนไปตามขอก าหนดของกฎหมายและขอบงคบ

รวมถงการปฏบตตามขอก าหนดของกฎหมายและขอบงคบทก าหนดจ านวนเงนทตองรายงาน

และการเปดเผยขอมลในงบการเงนของกจการ

ความรบผดชอบของผสอบบญช

4. ขอก าหนดในมาตรฐานการสอบบญชฉบบน ชวยผสอบบญชใหระบการแสดงขอมล

ทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญตองบการเงนจากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

อยางไรกด ผสอบบญชไมไดมความรบผดชอบในการปองกนการไมปฏบตตามกฎหมาย และ

ขอบงคบ และไมไดถกคาดหวงใหตรวจพบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทงหมด


2 TSA 250

5. ผสอบบญชเปนผรบผดชอบในการไดมาซงความเชอมนอยางสมเหตสมผลวา งบการเงน

โดยรวมปราศจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญ ไมวาจะเกดจาก

การทจรตหรอขอผดพลาด1 ในการปฏบตงานตรวจสอบงบการเงน ผสอบบญชพจารณา

กรอบทางกฎหมายและขอบงคบทบงคบใชกบกจการ ดวยขอจ ากดสบเนองของการสอบบญช

ท าใหมความเสยงทไมอาจหลกเลยงไดจากการตรวจไมพบการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรง

อนเปนสาระส าคญบางประการในงบการเงนถงแมวาผสอบบญชไดมการวางแผนและปฏบต

งานสอบบญชอยางเหมาะสมตามมาตรฐานการสอบบญช2 แลวกตาม ในกรณทเกยวของ

ก บกฎหมายและขอบงคบตอไปน ผลกระทบทอาจเกดข นของขอจ ากดสบเนองจาก

ความสามารถของผสอบบญชในการตรวจพบการแสดงขอมลท ขดตอขอเทจจรงอนเปน

สาระส าคญจะสงขน

• มกฎหมายและขอบงคบจ านวนมากทสวนใหญเกยวของกบการด าเนนงานของกจการ

ซงโดยปกตไมมผลกระทบตองบการเงน และไมสามารถตรวจพบไดโดยระบบสารสนเทศ

ทเกยวของกบการจดท ารายงานทางการเงนของกจการ

• การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบอาจเกยวของกบการกระท าเพอเจตนาปกปด

การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบนน เชน การฉอโกง การปลอมแปลงเอกสาร

การเจตนาไมบนทกรายการ การทผบรหารเขาแทรกแซงการควบคม หรอการเจตนา

แสดงขอมลทเปนเทจตอผสอบบญช

• การพจารณาวาการกระท าใดถอวาเปนการไมปฏบตตามเรองทก าหนดหรอไมนน

ถกก าหนดโดยศาลหรอองคกรทมอ านาจวนจฉยอน

โดยทวไป หากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบไมไดเปนเหตการณหรอรายการ

ซงสะทอนอยในงบการเงน ผสอบบญชยอมมโอกาสนอยลงทจะทราบหรอลวงรถงการ

ไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบนน

6. มาตรฐานการสอบบญชฉบบนแบงความรบผดชอบของผสอบบญชเกยวกบการปฏบต

ตามกฎหมายและขอบงคบทเกยวของกบกจการทตรวจสอบออกเปน 2 ประเภท ดงน (อาง

ถงยอหนาท ก6, ก12-ก13)

(ก) ขอก าหนดของกฎหมายและขอบงคบททราบโดยทวไปวามผลกระทบโดยตรงตอ

การก าหนดจ านวนเงนและการเปดเผยขอมลทมสาระส าคญในงบการเงน เชน กฎหมาย

และขอบงคบทเกยวกบภาษ และเงนบ าเหนจบ านาญ (ดยอหนาท 14) (อางถงยอ

หนาท ก12) และ

1 มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 “วตถประสงคโดยรวมของผสอบบญชรบอนญาตและการปฏบตงานตรวจสอบตามมาตรฐานการ

สอบบญช” ยอหนาท 5 2 มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 ยอหนาท ก51-ก52


3 TSA 250

(ข) กฎหมายและขอบงคบอนทไมมผลกระทบโดยตรงตอการก าหนดจ านวนเงนและ

การเปดเผยขอมลในงบการเงน แตการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบเหลานอาจเปน

พนฐานในการด าเนนธรกจ เพอใหกจการสามารถด าเนนธรกจไดอยางตอเนอง หรอเพอ

หลกเลยงคาปรบทมสาระส าคญ (ตวอยางเชน การปฏบตตามเงอนไขการไดรบใบอนญาต

ประกอบธรกจ การปฏบตตามขอก าหนดในการจายช าระหน หรอการปฏบตตาม

ขอก าหนดทางดานสงแวดลอม เปนตน) ดงนน การไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบดงกลาวอาจมผลกระทบอยางมสาระส าคญตองบการเงน (ดยอหนาท 15)

(อางถงยอหนาท ก13)

7. มาตรฐานการสอบบญชฉบบนมขอก าหนดเฉพาะทแตกตางกนส าหรบกฎหมายและขอบงคบ

แตละประเภททกลาวขางตน โดยกรณทกฎหมายและขอบงคบเปนประเภททกลาวไวใน

ยอหนาท 6(ก) ผสอบบญชมความรบผดชอบในการด าเนนการเพอใหไดมาซงหลกฐาน

การสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบการปฏบตตามขอก าหนดของกฎหมายและ

ขอบงคบนน สวนกฎหมายและขอบงคบประเภททกลาวไวในยอหนาท 6(ข) ความรบผดชอบ

ของผสอบบญชจะถกจ ากดเพยงการใชวธการตรวจสอบเฉพาะ เพอชวยใหสามารถพบ

การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทอาจมผลกระทบอยางมสาระส าคญตองบการเงน

เทานน

8. มาตรฐานการสอบบญชฉบบนก าหนดใหผสอบบญชตองตระหนกอยเสมอวามความเปนไปได

ทวธการตรวจสอบอนทใชเพอวตถประสงคในการแสดงความเหนตองบการเงนอาจท าใหพบ

การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบท ผสอบบญชควรใสใจ เนองจากกฎหมายและ

ขอบงคบมผลกระทบตอกจการอยางมาก จงเปนสงส าคญทผสอบบญชควรด ารงไวซงการสงเกต

และสงสยเยยงผประกอบวชาชพตลอดระยะเวลาการปฏบตงานตรวจสอบตามทก าหนดไวใน

มาตรฐานการสอบบญช รหส 2003

9. ผสอบบญชอาจมความรบผดชอบเพมเตมภายใตกฎหมาย ขอบงคบ และขอก าหนดดาน

จรรยาบรรณทเกยวของซงเกยวกบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบของกจการ ซงอาจม

ความแตกตางหรอเกนกวาทแสดงไวในมาตรฐานฉบบนและฉบบอนๆ ตวอยางเชน (อางถง

ยอหนาท ก8)

(ก) การตอบสนองตอการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสย รวมถง

ขอก าหนดซงเกยวของกบการสอสารอยางเฉพาะเจาะจงกบผบรหารและผมหนาทใน

การก ากบดแล การประเมนความเหมาะสมของการตอบสนองตอการไมปฏบตตาม และ

การก าหนดวามความจ าเปนทตองด าเนนการอนใดอกหรอไม

(ข) การสอสารการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอผสอบบญชอน

(เชน การตรวจสอบงบการเงนของกลมกจการ) และ

3 มาตรฐานการสอบบญช รหส 200 ยอหนาท 15


4 TSA 250

(ค) การจดท าเอกสารหลกฐานเมอพบหรอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

การปฏบตตามความรบผดชอบทเพมขนอาจท าใหไดรบขอมลเพมเตมทเกยวของกบการท างาน

ของผสอบบญชซงเปนไปตามมาตรฐานฉบบนและฉบบอน (เชน ขอมลเกยวของกบความ

ซอสตยของผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม))

วนถอปฏบต

10. มาตรฐานการสอบบญชฉบบน ใหถอปฏบตกบการตรวจสอบงบการเงนส าหรบรอบบญชท

เรมในหรอหลงวนท 15 ธนวาคม พ.ศ. 2561

วตถประสงค

11. วตถประสงคของผสอบบญช คอ

(ก) เพอใหไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบการปฏบตตาม

ขอก าหนดของกฎหมายและขอบงคบททราบโดยทวไปวามผลกระทบโดยตรงตอ

การก าหนดจ านวนเงนและการเปดเผยขอมลทมสาระส าคญในงบการเงน

(ข) เพอปฏบตงานโดยใชวธการตรวจสอบทระบ เพอชวยใหพบการไมปฏบตตามกฎหมาย

และขอบงคบอนทอาจมผลกระทบอยางมสาระส าคญตองบการเงน และ

(ค) เพอตอบสนองอยางเหมาะสมตอการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอ

สงสยในระหวางการปฏบตงานตรวจสอบ

ค าจ ากดความ

12. เพอวตถประสงคของมาตรฐานการสอบบญช ค าศพทตอไปนมความหมายดงน

การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ หมายถง การละเวนการกระท าหรอกระท าการใดๆ

โดยกจการหรอโดยผมหนาทในการก ากบดแล โดยผบรหารหรอบคคลอนทปฏบตงานตาม

แนวทางของกจการไมวาจะโดยเจตนาหรอไมกตาม ซงเปนการขดตอกฎหมายหรอขอบงคบ

การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบไมรวมถงกระท าผดในลกษณะสวนตวโดยไม

เกยวของกบธรกรรมของกจการ (อางถงยอหนาท ก9-ก10)

ขอก าหนด


13. ในการไดมาซงความเขาใจในกจการและสภาพแวดลอมของกจการตามมาตรฐานการสอบบญช

รหส 315 (ปรบปรง)4 ผสอบบญชตองไดมาซงความเขาใจในเรองทวไป ดงตอไปน

4 มาตรฐานการสอบบญช รหส 315 (ปรบปรง) “การระบและประเมนความเสยงจากการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงอนเปน

สาระส าคญ โดยการท าความเขาใจกจการและสภาพแวดลอมของกจการ” ยอหนาท 11


5 TSA 250

(ก) กรอบของกฎหมายและขอบงคบทใชส าหรบกจการและอตสาหกรรมหรอภาคธรกจ

ทกจการประกอบธรกจอย และ

(ข) วธการทกจการจะปฏบตตามกรอบของกฎหมายและขอบงคบนน (อางถงยอหนาท ก11)

14. ผสอบบญชตองไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบการปฏบต

ตามขอก าหนดของกฎหมายและขอบงคบททราบโดยทวไปวามผลกระทบโดยตรงตอ

การก าหนดจ านวนเงนและการเปดเผยขอมลทเปนสาระส าคญในงบการเงน (อางถงยอหนาท

ก12)

15. ผสอบบญชตองปฏบตตามวธการตรวจสอบดงตอไปน เพอชวยใหพบการไมปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบอนทอาจมผลกระทบอยางเปนสาระส าคญตองบการเงน (อางถง

ยอหนาท ก13-ก14)

(ก) การสอบถามผบรหารและผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม) วากจการ

ปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบดงกลาวหรอไม และ

(ข) การตรวจสอบหนงสอโตตอบกบหนวยงานทออกใบอนญาตหรอหนวยงานก ากบดแล

ทเกยวของ(ถาม)

16. ในระหวางการตรวจสอบ ผสอบบญชตองตระหนกอยเสมอถงความเปนไปไดทวธการตรวจสอบ

อนทใช อาจท าใหผสอบบญชพบหรอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบได

(อางถงยอหนาท ก15)

17. ผสอบบญชตองขอใหผบรหารและผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม) ออก

หนงสอรบรองวาไดเปดเผยขอมลททราบใหกบผสอบบญชอยางครบถวนแลวถงการไมปฏบต

ตามหรอขอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทงหมด ซงควรน ามาพจารณา

ถงผลกระทบในการจดท างบการเงน (อางถงยอหนาท ก16)

18. ในกรณทไมพบหรอไมมขอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ ผสอบบญช

ไมจ าเปนตองใชวธการตรวจสอบอนในการตรวจสอบการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

ของกจการ นอกเหนอจากทกลาวไวในยอหนาท 13-17


19. กรณทผสอบบญชพบขอมลเกยวกบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ หรอกรณ

ทมขอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ ผสอบบญชตองไดมาซง (อางถง


(ก) ความเขาใจถงลกษณะและสถานการณของการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบท

เกดขน และ

(ข) ขอมลเพมเตม เพอประเมนผลกระทบทอาจเกดขนตองบการเงน (อางถงยอหนาท ก19)


6 TSA 250

20. หากผสอบบญชสงสยวาอาจมการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ ผสอบบญชตองหารอ

เรองดงกลาวกบผบรหารในระดบทเหมาะสมและผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณท

เหมาะสม) หากไมขดตอกฎหมายและขอบงคบ หากผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแล

ไมใหขอมลทเพยงพอเพอสนบสนนวากจการไดปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ และผสอบ

บญชเหนวาการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบดงกลาวอาจมผลกระทบอยางเปน

สาระส าคญตองบการเงน ผสอบบญชตองพจารณาถงความจ าเปนในการขอค าแนะน าทาง

กฎหมาย (อางถงยอหนาท ก20-ก22)

21. หากผสอบบญชไมสามารถไดมาซงขอมลทเพยงพอเกยวกบการไมปฏบตตามกฎหมาย

และขอบงคบทผสอบบญชสงสย ผสอบบญชตองประเมนผลกระทบตอการแสดงความเหน

ของผสอบบญชจากการทไมไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอ

22. ผสอบบญชตองประเมนผลกระทบจากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยซง

มตองานสอบบญชในดานอน ซงรวมถงการประเมนความเสยงของผสอบบญชและความเชอถอ

ไดของหนงสอรบรอง และด าเนนการอยางเหมาะสม (อางถงยอหนาท ก23-ก25)

การสอสารและการรายงานการไมปฏบตตามหรอขอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบ

การสอสารเรองการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอผมหนาทในการก ากบดแล

23. ผสอบบญชตองส อสารเรองท เกยวของกบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบท

ผสอบบญชพบจากการตรวจสอบกบผมหนาทในการก ากบดแล หากไมขดตอกฎหมายและ

ขอบงคบ เวนแตเรองดงกลาวเปนเรองทไมมผลกระทบอยางเหนไดชด หรอกรณทผมหนาท

ในการก ากบดแลทกคนมสวนเกยวของกบการบรหารกจการจงไดรบทราบถงการไมปฏบต

ตามหรอขอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบดงกลาวจากผสอบบญช5

อยแลว

24. หากผสอบบญชไดใชดลยพนจแลวเชอวาการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทกลาวถง

ในยอหนาท 23 เปนการกระท าทเจตนาและมสาระส าคญ ผสอบบญชตองสอสารเรองดงกลาว

กบผมหนาทในการก ากบดแลโดยเรวทสดเทาทจะท าไดในทางปฏบต

25. หากผสอบบญชสงสยวาผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแลมสวนเกยวของกบการ

ไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ ผสอบบญชตองสอสารเรองดงกลาวกบผมอ านาจระดบ

ทสงกวาในกจการ (ถาม) เชน คณะกรรมการตรวจสอบ หรอคณะกรรมการก ากบดแลกจการ

ในกรณทไมมผมอ านาจระดบสงกวา หรอหากผสอบบญชเชอวาการสอสารเรองดงกลาว

ไมสงผลใหมการด าเนนการใดๆ หรอไมแนใจวาควรจะรายงานผใด ผสอบบญชตองพจารณา

ถงความจ าเปนในการขอค าแนะน าทางกฎหมาย

5 มาตรฐานการสอบบญช รหส 260 (ปรบปรง) “การสอสารกบผมหนาทในการก ากบดแล” ยอหนาท 13


7 TSA 250

ผลกระทบทอาจเกดขนจากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอรายงานของ

ผสอบบญช (อางถงยอหนาท ก26-ก27)

26. หากผสอบบญชสรปวาการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยมผลกระทบ

อยางเปนสาระส าคญตองบการเงน และการไมปฏบตตามนนไมไดแสดงหรอเปดเผยใน

งบการเงนอยางเพยงพอ ผสอบบญชตองแสดงความเหนอยางมเงอนไข หรอแสดงความเหน

วางบการเงนไมถกตอง ตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 705 (ปรบปรง)6

27. หากผสอบบญชถกจ ากดขอบเขตการตรวจสอบโดยผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแล

ในการไดมาซงหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอเพอประเมนวาการไมปฏบต

ตามกฎหมายและขอบงคบทอาจมสาระส าคญตองบการเงนไดเกดข นหรออาจเกดขนหรอไม

ผสอบบญชตองแสดงความเหนอยางม เงอนไขหรอไมแสดงความเหนตองบการเงน

เนองจากการถกจ ากดขอบเขตการตรวจสอบ ตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 705

(ปรบปรง)7

28. หากผสอบบญชไมสามารถระบไดวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบหรอไม

เนองจากถกจ ากดขอบเขตการตรวจสอบโดยสถานการณแทนทจะถกจ ากดขอบเขต

การตรวจสอบโดยผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแล ผสอบบญชตองประเมนผลกระทบ

ตอการแสดงความเหนของผสอบบญช ตามมาตรฐานการสอบบญช รหส 705 (ปรบปรง)

การรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอหนวยงานก ากบดแลภายนอก

ทเหมาะสม

29. หากผสอบบญชพบหรอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ ผสอบบญชตอง

พจารณาวากฎหมาย ขอบงคบ และขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของนน (อางถง


(ก) ก าหนดใหผสอบบญชรายงานตอหนวยงานก ากบดแลภายนอกทเหมาะสมหรอไม

(ข) ก าหนดความรบผดชอบในการรายงานตอหนวยงานก ากบดแลภายนอกทเหมาะสม

ซงอาจจ าเปนในสถานการณนนหรอไม

6 มาตรฐานการสอบบญช รหส 705 (ปรบปรง) “การแสดงความเหนแบบทเปลยนแปลงไปในรายงานของผสอบบญชรบอนญาต”

ยอหนาท 7-8

7 มาตรฐานการสอบบญช รหส 705 (ปรบปรง) ยอหนาท 7 และ 9


8 TSA 250

เอกสารหลกฐาน

30. ผสอบบญชตองบนทกในเอกสารหลกฐานการตรวจสอบ8ถงการไมปฏบตตามหรอขอสงสยวา

มการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ (อางถงยอหนาท ก35-ก36)

(ก) วธการตรวจสอบทใช การใชดลยพนจเยยงผประกอบวชาชพทส าคญ และขอสรปใน

เรองดงกลาว

(ข) การปรกษาหารอถงเรองทส าคญเกยวกบการไมปฏบตตามกบผบรหาร ผมหนาทใน

การก ากบดแล และหนวยงานอน รวมถงวธการตอบสนองของผบรหารและผมหนาท

ในการก ากบดแลตอเรองดงกลาว

8 มาตรฐานการสอบบญช รหส 230 “เอกสารหลกฐานของงานตรวจสอบ” ยอหนาท 8-11 และยอหนาท ก6


9 TSA 250

การน าไปปฏบตและค าอธบายอน

ความรบผดชอบในการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ (อางถงยอหนาท 3-9)

ก1. ภายใตการก าก บดแลของผม หน าท ในการก าก บดแล ผบรหารของก จการมความ

รบผดชอบในการปฏบตงานเพอใหแนใจวาการด าเนนงานของกจการเปนไปตามกฎหมายและ

ขอบงคบ ทงนกฎหมายและขอบงคบอาจมผลกระทบตองบการเงนของกจการในหลายดาน

ตวอยางของผลกระทบโดยตรงทสดเชน ผลกระทบทอาจมตอขอมลทตองเปดเผยเปนการ

เฉพาะในงบการเงนของกจการ หรอผลกระทบทเกดจากขอก าหนดเกยวกบการปฏบต

ตามแมบทการรายงานทางการเงนทเกยวของ เปนตน กฎหมายและขอบงคบยงอาจระบ

ถงส ทธและภาระผกพนทางกฎหมายบางเรองของกจการ ซงบางสวนจะถกรบ รใน

งบการเงนของกจการ นอกจากน กฎหมายและขอบงคบอาจก าหนดบทลงโทษในกรณท

กจการไมปฏบตตาม กฎหมายและขอบงคบดวย

ก2. ตวอยางตอไปนเปนประเภทของนโยบายและวธปฏบตทกจการอาจน าไปปฏบตเพอชวย

ในการปองกนและตรวจพบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

• การตดตามขอก าหนดทางกฎหมายและการด าเนนการเพอใหแนใจไดวามการก าหนด

วธปฏบตงานใหสอดคลองกบขอก าหนดดงกลาว

• การจดใหมและการด าเนนการเกยวกบระบบควบคมภายในอยางเหมาะสม

• การพฒนา การเผยแพร และการปฏบตตามขอปฏบตทางจรรยาบรรณของกจการ

• การด าเนนการเพอใหมนใจวาพนกงานไดรบการฝกอบรมอยางเหมาะสมและมความ

เขาใจเกยวกบขอปฏบตทางจรรยาบรรณของกจการ

• การตดตามผลการปฏบตตามขอปฏบตทางจรรยาบรรณของกจการ และการด าเนนการ

ทเหมาะสมตอพนกงานทไมปฏบตตามขอปฏบตทางจรรยาบรรณของกจการ

• การจางทปรกษาทางกฎหมาย เพอชวยในการตดตามขอก าหนดทางกฎหมายตางๆ

• การจดใหมทะเบยนกฎหมายและขอบงคบทส าคญซงกจการตองปฏบตตามส าหรบ

อตสาหกรรมนนๆ และเอกสารบนทกขอรองเรยนตางๆ และปรบปรงใหเปนปจจบน

อยเสมอ

ในกจการขนาดใหญ นโยบายและวธปฏบตขางตนอาจมอบหมายใหอยในความรบผดชอบของ

• หนวยงานตรวจสอบภายใน

• คณะกรรมการตรวจสอบ

• หนวยงานทรบผดชอบในการดแลการปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ


10 TSA 250

ความรบผดชอบของผสอบบญช

ก3. การทกจการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ อาจสงผลใหงบการเงนแสดงขอมล

ทขดตอขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญ อยางไรกด การตรวจพบการไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบทแมวาจะไมมสาระส าคญ แตอาจมผลกระทบตอการสอบบญชในดานอนได

ตวอยางเชน การพจารณาถงความซอสตยสจรตของผบรหาร ผมหนาทในการก ากบดแล หรอ

พนกงาน เปนตน

ก4. การพจารณาวาการกระท าใดของกจการเปนการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบหรอไม

นนก าหนดโดยศาลหรอองคกรทมอ านาจวนจฉยอน ซงโดยปกตแลวอยนอกเหนอความร

ความสามารถทางวชาชพของผสอบบญช อยางไรกด การฝกอบรม ประสบการณ และ

ความเขาใจในกจการและอตสาหกรรมหรอภาคธรกจของกจการ อาจเปนขอมลพนฐานใหแก

ผสอบบญชในการพจารณาวาการกระท าใดทอาจถอเปนการไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบทผสอบบญชควรใหความสนใจ

ก5. ขอก าหนดของกฎหมายบางฉบบอาจมขอก าหนดโดยเฉพาะใหผสอบบญชตองรายงานวา

กจการมการปฏบตตามขอก าหนดบางเรองของกฎหมายหรอขอบงคบหรอไม โดยถอเปน

สวนหนงของการตรวจสอบงบการเงนดวย ซงในกรณนมาตรฐานการสอบบญช รหส 700

(ปรบปรง)9 หรอมาตรฐานการสอบบญช รหส 800 (ปรบปรง)10 ไดมการก าหนดวธการระบ

ความรบผดชอบของผสอบบญชดงกลาวไวในรายงานของผสอบบญชแลว นอกจากน

ในกรณทมขอก าหนดทางกฎหมายโดยเฉพาะเกยวกบการรายงานของผสอบบญช ผสอบบญช

อาจจ าเปนตองวางแผนการตรวจสอบโดยรวมการทดสอบการปฏบตตามขอก าหนดของ

กฎหมายและขอบงคบนนอยางเหมาะสม

ประเภทของกฎหมายและขอบงคบ (อางถงยอหนาท 6)

ก6. ลกษณะและสถานการณของกจการอาจกระทบโดยกฎหมายและขอบงคบทเกยวของไมวาเปน

ประเภทของกฎหมายและขอบงคบตามทอธบายไวในยอหนาท 6(ก) หรอ 6(ข) หรอไม

ตวอยางกฎหมายและขอบงคบทอาจจดอยในประเภทตามทอธบายไวในยอหนาท 6 รวมถง

เรองทเกยวของกบ

• การทจรต การคอรปชน และการตดสนบน

• การฟอกเงน การสนบสนนทางการเงนแกการกอการรายและเงนท ไดจากการกอ

อาชญากรรม

• ตลาดทน และการซอขายหลกทรพย

• การธนาคาร และผลตภณฑและบรการทางการเงนอน

9 มาตรฐานการสอบบญช รหส 700 (ปรบปรง) “การแสดงความเหนและการรายงานตองบการเงน” ยอหนาท 43

10 มาตรฐานการสอบบญช รหส 800 (ปรบปรง) “ขอพจารณาพเศษ-การตรวจสอบงบการเงนทจดท าตามแมบทเพอวตถประสงค

เฉพาะ” ยอหนาท 11


11 TSA 250

• การปองกนขอมล

• ภาษ เงนบ านาญคางจาย และการจายเงนบ านาญ

• การปองกนสภาพแวดลอม

• สขภาพและความปลอดภยของประชาชน

ขอพจารณาเฉพาะส าหรบหนวยงานภาครฐ

ก7. ส าหรบภาครฐ ผสอบบญชอาจมความรบผดชอบในการตรวจสอบเพมเตมเกยวกบการพจารณา

กฎหมายและขอบงคบทอาจเกยวของกบการตรวจสอบงบการเงนหรออาจเกยวของกบ

การด าเนนงานดานอนของกจการ

ความรบผดชอบเพมเตมภายใตกฎหมาย ขอบงคบ และขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของ

(อางถงยอหนาท 9)

ก8. กฎหมาย ขอบงคบ และขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของอาจก าหนดใหผสอบบญช

ปฏบตงานตามวธการตรวจสอบเพมเตมและกระท าการใดๆ ทเพมขน ตวอยางเชน ขอก าหนด

จรรยาบรรณของผประกอบวชาชพบญชทก าหนดโดยสภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ

ระบใหผสอบบญชท าตามขนตอนเพอตอบสนองตอการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

ทพบหรอสงสย และพจารณาวาตองกระท าการใดๆ เพมข นหรอไม ขนตอนดงกลาวอาจ

รวมถงการสอสารเรองการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยกบผสอบบญช

อนภายในกลมกจการ ซงรวมถงผสอบบญชทรบผดชอบงานตรวจสอบกลมกจการ ผสอบ

บญชของกจการภายในกลม หรอผสอบบญชทปฏบตงานใหกบกจการภายในกลมเพอ

วตถประสงคอนนอกเหนอจากการตรวจสอบงบการเงนของกลมกจการ11

ค าจ ากดความ (อางถงยอหนาท 12)

ก9. การกระท าทไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบรวมถงรายการตางๆ ทเกดจากการกระท า

โดยกจการเอง หรอการกระท าในนามของกจการ โดยผมหนาทในการก ากบดแล ผบรหาร

หรอบคคลอนทปฏบตงานตามแนวทางของกจการ

ก10. การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบรวมถงการกระท าผดในลกษณะสวนตวทเกยวของกบ

ธรกรรมของกจการ ตวอยางเชน สถานการณทบคคลในต าแหนงผบรหารระดบสงยอมรบ

สนบนจากผขายสนคาของกจการและใชอ านาจสวนตวรบประกนการเลอกผขายสนคารายนน

มาเปนผใหบรการหรอท าสญญากบกจการ

11

อานยอหนาท 225.21-225.22 ของคมอประมวลจรรยาบรรณส าหรบผประกอบวชาชพทก าหนดโดยสหพนธนกบญชระหวาง

ประเทศ (IESBA Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants - 2016) (สภาวชาชพบญช ในพระบรม

ราชปถมภก าลงด าเนนการแกไขปรบปรงเรองน ในขอก าหนดทางจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพบญช ดงนนเรองนจะมผลบงคบ

ใชเมอสภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภประกาศใช)


12 TSA 250


การท าความเขาใจกรอบทางกฎหมายและขอบงคบ (อางถงยอหนาท 13)

ก11. การไดมาซงความเขาใจในเรองทวไปเกยวกบกรอบของกฎหมายและขอบงคบ และวธ

การด าเนนงานของกจการเพอใหเปนไปตามกรอบของกฎหมายและขอบงคบนน ผสอบบญช

อาจด าเนนการตามตวอยางตอไปน

• ใชความเขาใจของผสอบบญชทมอยเกยวกบอตสาหกรรมทกจการนนด าเนนธรกจอย

กฎระเบยบ และปจจยภายนอกอน

• ท าความเขาใจเกยวกบกฎหมายและขอบงคบทมผลกระทบโดยตรงตอการก าหนด

จ านวนเงนทตองรายงานและการเปดเผยขอมลในงบการเงนใหเปนปจจบนอยเสมอ

• สอบถามผบรหารถงกฎหมายหรอขอบงคบอน ซงอาจมผลกระทบทส าคญตอ

การด าเนนงานของกจการ

• สอบถามผบรหารถงนโยบายและวธปฏบตของกจการในสวนทเกยวกบการปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบ และ

• สอบถามผบรหารถงนโยบายและวธปฏบตทใชในการระบ การประเมน และการบนทกบญช

ส าหรบคาความเสยหายทกจการถกฟองรอง

กฎหมายและขอบงคบทวไป ซงมผลกระทบโดยตรงตอการก าหนดจ านวนเงนและการเปดเผยขอมล

ทมสาระส าคญในงบการเงน (อางถงยอหนาท 6, 14)

ก12. กฎหมายและขอบงคบบางเรอง ซงถกก าหนดข นอยางเหมาะสม และเปนททราบโดยทวไป

โดยกจการหรอภายในอตสาหกรรมหรอภาคธรกจนนและมความเกยวของกบงบการเงนของ

กจการ (ตามทอธบายไวในยอหนาท 6(ก)) อาจรวมถงกฎหมายและขอบงคบทเกยวกบ

• รปแบบและเนอหาของงบการเงน

• ประเดนการรายงานทางการเงนเฉพาะส าหรบอตสาหกรรม

• การบญชส าหรบรายการภายใตสญญาของรฐ หรอ

• เกณฑคงคางหรอการรบรคาใชจายภาษเงนไดหรอคาใชจายบ าเหนจบ านาญ

ขอก าหนดทางกฎหมายและขอบงคบบางประการอาจเกยวของโดยตรงกบสงทผบรหารไดให

การรบรองไวโดยเฉพาะในงบการเงน (ตวอยางเชน ความครบถวนของส ารองภาษเงนได เปนตน)

ในขณะทขอก าหนดทางกฎหมายและขอบงคบบางประการอาจเกยวของโดยตรงกบงบการเงน

โดยรวม (ตวอยางเชน รายการทตองแสดงในงบการเงนฉบบสมบรณ เปนตน) ขอก าหนดท

ระบไวในยอหนาท 14 มวตถประสงคเพอใหผสอบบญชไดมาซงหลกฐานการสอบบญชท

เหมาะสมอยางเพยงพอเกยวกบการก าหนดจ านวนเงนและการเปดเผยขอมลในงบการเงนให

เปนไปตามขอก าหนดทางกฎหมายและขอบงคบทเกยวของ


13 TSA 250

การไมปฏบตตามขอก าหนดอนของกฎหมายและขอบงคบดงกลาว และการไมปฏบตตามกฎหมาย

และขอบงคบอนๆ อาจสงผลใหกจการตองช าระคาปรบ ถกด าเนนคด หรอเกดผลอนตามมา

ตนทนทเกดขนนอาจจ าเปนตองเปดเผยในงบการเงน แตไมถอวาเปนผลกระทบโดยตรงตอ

งบการเงนตามทอธบายไวในยอหนาท 6(ก)

วธปฏบตเพอใหพบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบอน (อางถงยอหนาท 6, 15)

ก13. ผสอบบญชอาจจ าเปนตองใหความส าคญกบกฎหมายและขอบงคบอนบางเรอง เนองจาก

กฎหมายและขอบงคบดงกลาวอาจมผลกระทบตอพนฐานการด าเนนงานของกจการ (ตามท

ไดอธบายไวในยอหนาท 6(ข)) การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทมผลกระทบตอ

พนฐานการด าเนนงานของกจการอาจเปนเหตใหกจการตองหยดการด าเนนงาน หรอประสบ

ปญหาในการด าเนนงานตอเนองของกจการ12 ตวอยางเชน การไมปฏบตตามขอก าหนดใน

ใบอนญาตหรอขอก าหนดอนทใหสทธในการด าเนนงานสามารถท าใหกจการไดรบผลกระทบ

ดงกลาว (ตวอยางเชน ธนาคารไมปฏบตตามขอก าหนดเกยวกบทนหรอการลงทน) อยางไร

กตาม ยงมกฎหมายและขอบงคบจ านวนมากทมเนอหาหลกเกยวของกบการด าเนนงานของ

กจการ ซงโดยปกตไมมผลกระทบตองบการเงน และไมสามารถพบไดโดยระบบสารสนเทศ

ทเกยวของกบการจดท ารายงานทางการเงนของกจการ

ก14. ผลกระทบจากกฎหมายและขอบงคบอนๆ ทเกยวกบการรายงานทางการเงนจะแตกตางกน

ไปตามการด าเนนธรกจของกจการ วธการตรวจสอบทกลาวไวในยอหนาท 15 สามารถชวยให

ผสอบบญชเหนถงการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทอาจมผลกระทบอยางมสาระส าคญ

ตองบการเงนได

การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทผสอบบญชพบจากวธการตรวจสอบอน (อางถงยอหนาท 16)

ก15. วธการตรวจสอบทใชเพอวตถประสงคในการแสดงความเหนตองบการเงนอาจท าใหผสอบบญช

ไดพบหรอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ ตวอยางของวธการตรวจสอบ

ดงกลาวอาจรวมถง

• การอานรายงานการประชม

• การสอบถามผบรหารของกจการ และทปรกษาทางกฎหมายภายในกจการ หรอทปรกษา

ทางกฎหมายภายนอกกจการเกยวกบคดความ คาความเสยหายทกจการถกเรยกรอง

รวมถงการประเมนคาความเสยหายดงกลาว และ

• การตรวจสอบเนอหาสาระโดยการทดสอบรายละเอยดของประเภทรายการยอดคงเหลอ

ทางบญชหรอการเปดเผยขอมล

12

ดมาตรฐานการสอบบญช รหส 570 (ปรบปรง) “การด าเนนงานตอเนอง”


14 TSA 250

หนงสอรบรอง (อางถงยอหนาท 17)

ก16. เนองจากกฎหมายและขอบงคบอาจมผลกระทบตองบการเงนอยางมาก หนงสอรบรองจงเปน

หลกฐานการสอบบญชทจ าเปนเกยวกบความรของผบรหารในเรองการไมปฏบตตามกฎหมาย

และขอบงคบทพบหรอสงสย ซงอาจมผลกระทบอยางเปนสาระส าคญตองบการเงน อยางไรกตาม

หนงสอรบรองไมถอวาเปนหลกฐานการสอบบญชทเหมาะสมอยางเพยงพอโดยตวเอง ดงนน

หนงสอรบรองจงไมสงผลกระทบตอลกษณะและขอบเขตของหลกฐานการสอบบญชอนท

ผสอบบญชตองไดมา13


ขอบงช ถงการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ (อางถงยอหนาท 19)

ก17. ผสอบบญชอาจพบขอมลเกยวกบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบนอกเหนอจาก

ผลการตรวจสอบตามวธการในยอหนาท 13-17 (ตวอยางเชน เมอผสอบบญชรบทราบ

การไมปฏบตตามจากระบบการรบแจงเบาะแส)

ก18. เรองดงตอไปนอาจเปนขอบงชวามการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

• การถกตรวจสอบโดยหนวยงานก ากบดแลและหนวยงานของรฐ หรอการจายคาปรบ

หรอคาสนไหมทดแทน

• รายจายส าหรบคาบรการทระบไมได หรอเงนใหกยมแกทปรกษา บคคลหรอกจการ

ทเกยวของกน พนกงาน หรอเจาหนาทของรฐ

• คานายหนาจากการขายหรอคาบรการทจายใหตวแทนในจ านวนเงนทสงเกนไปเมอ

เปรยบเทยบกบจ านวนเงนทกจการจายโดยปกตหรอทจายกนโดยทวไปในอตสาหกรรม

หรอเมอเปรยบเทยบกบบรการทไดรบจรง

• การซอสนคาในราคาสงหรอต ากวาราคาตลาดอยางมนยส าคญ

• การจายเงนสดทผดปกต การซอโดยช าระเงนในรปแบบของแคชเชยรเชคประเภท

ไมระบชอผรบ หรอการโอนเงนไปยงบญชธนาคารทระบเลขทไว

• รายการผดปกตทท ากบบรษททจดทะเบยนในประเทศทไมมขอก าหนดทางดานภาษ

• การจายช าระคาสนคาหรอบรการไปยงประเทศทไมไดเปนแหลงผลตสนคาหรอ

ใหบรการ

• การจายเงนโดยไมมเอกสารควบคมการจายเงนทเหมาะสม

• ระบบสารสนเทศทไมใหรองรอยการตรวจสอบทเหมาะสม หรอไมใหหลกฐานท

เพยงพอ ไมวาจะโดยจงใจหรอไมกตาม

• รายการทไมผานการอนมต หรอรายการทบนทกอยางไมเหมาะสม

• การวพากษวจารณของสอมวลชนในเชงลบ

13

มาตรฐานการสอบบญช รหส 580 “หนงสอรบรอง” ยอหนาท 4


15 TSA 250

ประเดนทเกยวของกบการประเมนของผสอบบญช (อางถงยอหนาท 19 (ข))

ก19. ประเดนทเกยวของกบการประเมนของผสอบบญชถงผลกระทบทอาจเกดข นตองบการเงน

รวมถง

• ผลกระทบทางการเงนทมตองบการเงนจากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

ทพบหรอสงสย ตวอยางเชน คาปรบ คาสนไหมทดแทน คาเสยหาย การถกบงคบ

ใหขายสนทรพย การถกบงคบใหเลกกจการ และการฟองรอง

• การพจารณาวาจะตองเปดเผยผลกระทบทางการเงนทอาจเกดขนหรอไม

• การพจารณาผลกระทบทางการเงนทอาจเกดขนวามความรายแรง ซงท าใหเกดขอสงสย

เกยวกบความถกตองตามควรของงบการเงนหรอท าใหงบการเงนแสดงขอมลบดเบอน

ไปจากขอเทจจรงหรอไม

วธการตรวจสอบและการสอสารกบผบรหารและผมหนาทในการก ากบดแลเรองการไมปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสย (อางถงยอหนาท 20)

ก20. ผสอบบญชจ าเปนตองหารอเรองการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทสงสยกบ

ผบรหารในระดบทเหมาะสม และกบผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม)

เพราะอาจสามารถใหหลกฐานการสอบบญชเพมเตมได เชน ผสอบบญชอาจขอค ายนยนวา

ผบรหารและผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม) มความเขาใจเชนเดยวกบ

ผสอบบญชเกยวกบขอเทจจรงและสถานการณทเกยวของกบรายการหรอเหตการณทท าให

เกดขอสงสยถงการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ เปนตน

ก21. อยางไรกตาม กฎหมายและขอบงคบในบางประเทศอาจบงคบเกยวกบการสอสารของผสอบ

บญชในเรองการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบตอผบรหารและผมหนาทในการก ากบ

ดแล โดยอาจหามสอสารหรอกระท าการใดๆ เฉพาะเรองทอาจสงผลเสยตอการสบสวนโดย

ผมอ านาจทเหมาะสม ทงเรองทพบ ขอสงสย การกระท าทผดกฎหมาย รวมถงการแจงเตอน

กจการ ตวอยางเชน ผสอบบญชจ าเปนตองรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

ทพบหรอสงสยตอผมอ านาจทเหมาะสมตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอก

เงน ในบางสถานการณดงกลาว ประเดนทพจารณาโดยผสอบบญชอาจซบซอนและผสอบบญช

อาจพจารณาความเหมาะสมทจะขอค าปรกษาทางกฎหมาย

ก22. หากผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม) ไมไดใหขอมลทเพยงพอ

แกผสอบบญชวากจการไดปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ ผสอบบญชอาจพจารณาความ

เหมาะสมในการหารอกบทปรกษาทางกฎหมายภายในกจการหรอภายนอกกจการเกยวกบการ

ใชกฎหมายและขอบงคบในสถานการณนน ซงรวมถงความเปนไปไดทจะเกดการทจรตและ

ผลกระทบทอาจเกดขนตองบการเงน ในกรณทผสอบบญชพจารณาวาไมเหมาะสมทจะหารอ

กบทปรกษาทางกฎหมายของกจการหรอในกรณทผสอบบญชยงไมพอใจกบความเหนของ

ทปรกษาทางกฎหมายของกจการ ผสอบบญชอาจพจารณาความเหมาะสมในการหารอกบ


16 TSA 250

ทปรกษาทางกฎหมายบนเกณฑการรกษาความลบระหวางบคคลอนในส านกงานเดยวกน

ส านกงานเครอขาย องคกรวชาชพ หรอทปรกษากฎหมายของผสอบบญชเอง เพอประเมนวา

มการไมปฏบตตามกฎหมายหรอขอบงคบหรอไม รวมถงความเปนไปไดทจะเกดการทจรต

ผลกระทบทางกฎหมายทตามมาซงอาจเกดขน และการด าเนนการตอไปของผสอบบญช (ถาม)

การประเมนผลกระทบจากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสย (อางถงยอหนาท 22)

ก23. ตามทก าหนดไวในยอหนาท 22 ผสอบบญชตองประเมนผลกระทบจากการไมปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยซงมตองานสอบบญชในดานอน รวมถงการประเมน

ความเสยงของผสอบบญชและความเชอถอไดของหนงสอรบรอง การพจารณาผลกระทบตอ

การสอบบญชจากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยจะขนอยกบความ

เกยวพนของการกระท าผด และการปกปดการกระท าผด (ถาม) ของกจกรรมการควบคม

เฉพาะเรองและต าแหนงของผบรหารหรอบคคลทเกยวของซงปฏบตงานใหกจการหรอปฏบต

ตามแนวทางของกจการ โดยเฉพาะอยางยงในกรณทผมอ านาจระดบสงสดของกจการมสวน

เกยวของกบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบดวย ตามทกลาวไวในยอหนาท 9

การปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ หรอขอก าหนดจรรยาบรรณทเกยวของของผสอบบญชอาจ

ใหขอมลเพมเตมทเกยวของกบความรบผดชอบของผสอบบญชตามทกลาวไวในยอหนาท 22

ก24. ตวอยางของสถานการณทอาจเปนสาเหตใหผสอบบญชประเมนผลกระทบจากการไมปฏบต

ตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอความเชอถอไดของหนงสอรบรองทไดรบจาก

ผบรหารและผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม) รวมถง

• ผสอบบญชสงสยหรอไดรบหลกฐานการมสวนรวมหรอเจตนาเขาไปมสวนรวมของ

ผบรหารและผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม) ในการไมปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบใดๆ

• ผสอบบญชทราบวาผบรหารและผมหนาทในการก ากบดแล (ในกรณทเหมาะสม) รบรถง

การไมปฏบตตามดงกลาว การขดแยงตอกฎหมายและขอก าหนดดานกฎหมาย และไม

รายงานหรออนมตการไมรายงานเรองดงกลาวตอผมอ านาจทเหมาะสมภายในเวลา

ตามทสมควร

ก25. ในบางสถานการณทไดรบอนญาตโดยกฎหมายหรอขอบงคบ ผสอบบญชอาจพจารณาวาม

ความจ าเปนตองถอนตวจากงานสอบบญช ตวอยางเชน หากผบรหารหรอผมหนาทในการ

ก ากบดแลไมด าเนนการแกไขตามทผสอบบญชพจารณาวาเหมาะสมในสถานการณนน หรอการ

ไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยนนท าใหเกดค าถามเกยวกบความซอสตย

ของผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแล แมวาการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบ

นนจะไมมผลกระทบอยางเปนสาระส าคญตองบการเงน ผสอบบญชอาจพจารณาถงความ

เหมาะสมในการไดมาซงค าแนะน าทางกฎหมายเพอตดสนใจวาเหมาะสมทจะถอนตวจาก

งานสอบบญชหรอไม เมอผสอบบญชตดสนใจวาการถอนตวจากงานสอบบญชนนเหมาะสม


17 TSA 250

การถอนตวนนไมถอวาทดแทนการปฏบตตามความรบผดชอบอนภายใตกฎหมาย ขอบงคบ

หรอขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของเพอตอบสนองการไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบทพบหรอสงสย นอกจากน ยอหนาท ก8ก ของมาตรฐานการสอบบญช รหส 22014

ระบวาบางขอก าหนดดานจรรยาบรรณก าหนดใหผสอบบญชคนกอนรบค ารองขอจากผสอบ

บญชทไดรบการเสนอชอใหรบงานตอ ในการจดเตรยมขอมลเกยวกบการไมปฏบตตาม

กฎหมายและขอบงคบใหกบผสอบบญชทรบงานตอ

การสอสารและการรายงานการไมปฏบตตามหรอขอสงสยวามการไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบ

ผลกระทบทอาจเกดขนจากการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอรายงานของ

ผสอบบญช (อางถงยอหนาท 26-28)

ก26. การไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยจะถกสอสารในรายงานของผสอบ

บญชเมอผสอบบญชแสดงความเหนแบบทเปลยนแปลงไปตามทกลาวไวในยอหนาท 26-28

ผสอบบญชอาจสอสารการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยในรายงานของ

ผสอบบญชในสถานการณอน เชน

• เมอผสอบบญชมความรบผดชอบตอการรายงานอนนอกเหนอจากความรบผดชอบของ

ผสอบบญชตามมาตรฐานการสอบบญช ตามทกลาวไวในยอหนาท 43 ของมาตรฐาน

การสอบบญช รหส 700 (ปรบปรง)

• เมอผสอบบญชตดสนใจวาการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยเปน

เรองส าคญในการตรวจสอบและสอสารเรองนตามทกลาวในมาตรฐานการสอบบญช

รหส 70115 เวนแตปฏบตตามยอหนาท 14 ของมาตรฐานดงกลาว

• ในบางกรณทสามารถท าได เมอผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแลไมด าเนนการ

แกไขตามท ผสอบบญชพจารณาวาเหมาะสมในสถานการณนน และการถอนตวจาก

งานสอบบญชนนเปนไปไมได (ดยอหนาท 25) ผสอบบญชอาจพจารณาถงการบรรยาย

เรองการไมปฏบตตามทพบหรอสงสยในวรรคเรองอนตามทกลาวไวในมาตรฐานการ

สอบบญช รหส 706 (ปรบปรง)16

14

มาตรฐานการสอบบญช รหส 220 “การควบคมคณภาพการตรวจสอบงบการเงน”

15 มาตรฐานการสอบบญช รหส 701 “การสอสารเรองส าคญในการตรวจสอบในรายงานของผสอบบญชรบอนญาต”

16 มาตรฐานการสอบบญช รหส 706 (ปรบปรง) “วรรคเนนขอมลและเหตการณและวรรคเรองอนในรายงานของผสอบบญชรบ

อนญาต”


18 TSA 250

ก27. กฎหมายหรอขอบงคบอาจจ ากดการเปดเผยขอมลเฉพาะเรองตอสาธารณะ ไมวาโดยผบรหาร

ผมหนาทในการก ากบดแล หรอผสอบบญช ตวอยางเชน กฎหมายและขอบงคบอาจหาม

ตดตอสอสารหรอกระท าการใดๆ เฉพาะเรองทอาจสงผลเสยตอการสบสวนโดยผมอ านาจ

ทเหมาะสม ทงเรองจรงทพบหรอสงสย การกระท าทผดกฎหมาย รวมถงการแจงเตอนกจการ

เมอผสอบบญชตงใจสอสารเรองการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยใน

รายงานของผสอบบญชตามสถานการณทแสดงในยอหนาท ก26 หรออกนยหนง ในบาง

สถานการณ กฎหมายหรอขอบงคบดงกลาวอาจมผลกระทบตอความสามารถของผสอบบญช

ในการอธบายเรองนนหรอการออกรายงานของผสอบบญช ในกรณดงกลาว ผสอบบญชอาจ

พจารณาการไดมาซงค าแนะน าทางกฎหมายเพอใชตดสนใจด าเนนการอยางเหมาะสม

การรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอหนวยงานก ากบดแลภายนอก

ทเหมาะสม (อางถงยอหนาท 29)

ก28. รายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอหนวยงานก ากบดแล

ภายนอกทเหมาะสม อาจจ าเปนหรอเหมาะสมในสถานการณนน เพราะ

• กฎหมาย ขอบงคบ หรอขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของก าหนดใหผสอบบญช

รายงาน (ดยอหนาท ก29)

• ผสอบบญชตดสนใจวาการรายงานเปนการกระท าทเหมาะสมเพอตอบสนองตอการ

ไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตามทกลาวไวในขอก าหนด

จรรยาบรรณทเกยวของ (ดยอหนาท ก30) หรอ

• กฎหมาย ขอบงคบ หรอขอก าหนดจรรยาบรรณทเกยวของใหสทธผสอบบญชในการท า

เชนนน (ดยอหนาท ก31)

ก29. ในบางประเทศ กฎหมาย ขอบงคบ หรอขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของอาจก าหนดให

ผสอบบญชรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอหนวยงาน

ก ากบดแลภายนอกทเหมาะสม ตวอยางเชน ในบางประเทศ ขอก าหนดตามกฎหมายทมอย

ก าหนดใหส าหรบผสอบบญชของสถาบนการเงนเพอใหรายงานถงการเกดข นหรอสงสยวา

เกดข นของการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบตอคณะกรรมการก ากบดแลกจการ

เชนเดยวกบการแสดงขอมลทขดตอขอเทจจรงทอาจเกดขนจากการไมปฏบตตามกฎหมาย

หรอขอบงคบ ในบางประเทศ ผสอบบญชอาจจ าเปนตองรายงานการแสดงขอมลทขดตอ

ขอเทจจรงตอผมอ านาจทเหมาะสมในกรณทผบรหารหรอผมหนาทในการก ากบดแลเพกเฉย

ตอการแกไข

ก30. ในกรณอน ขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของอาจก าหนดใหผสอบบญชตองตดสนใจวา

การรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอหนวยงานก ากบดแล

ภายนอกทเหมาะสมเปนการกระท าท เหมาะสมกบสถานการณนนหรอไม ตวอยางเชน

ขอก าหนดดานจรรยาบรรณก าหนดใหผสอบบญชท าตามขนตอนเพอตอบสนองตอการไม


19 TSA 250

ปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสย และพจารณาวาตองกระท าการใดๆ เพมขน

หรอไม ซงอาจรวมถงการรายงานตอหนวยงานก ากบดแลภายนอกทเหมาะสม17 ขอก าหนด

ดานจรรยาบรรณชแจงวาการรายงานดงกลาวไมถอเปนการฝาฝนหนาทการรกษาความลบของ

ลกคาตามขอก าหนดดานจรรยาบรรณ18

ก31. แมวากฎหมาย ขอบงคบ หรอขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของไมรวมถงขอก าหนดซง

ตอบสนองตอการรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสย กฎหมาย

ขอบงคบ หรอขอก าหนดนนอาจใหสทธผสอบบญชรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและ

ขอบงคบทพบหรอสงสยตอหนวยงานก ากบดแลภายนอกทเหมาะสม ตวอยางเชน ขณะท

ตรวจสอบงบการเงนของสถาบนการเงน ผสอบบญชอาจมสทธตามกฎหมายหรอขอบงคบทจะ

ปรกษาหารอเรองการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยกบคณะกรรมการ

ก ากบดแลกจการ

ก32. ในสถานการณอน การรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสยตอ

หนวยงานก ากบดแลภายนอกทเหมาะสมอาจถกจ ากดโดยหนาทในการรกษาความลบของ

ลกคาตามกฎหมาย ขอบงคบ หรอขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของ

ก33. การก าหนดตามทระบไวในยอหนาท 29 อาจเกยวของกบขอพจารณาทซบซอนและการใช

ดลยพนจเยยงผประกอบวชาชพ ดงนน ผสอบบญชอาจพจารณาขอค าปรกษาจากภายใน

(เชน ภายในส านกงานหรอส านกงานเครอขาย) หรอขอค าปรกษาจากหนวยงานทมอ านาจใน

การก ากบดแลหรอองคกรวชาชพบนพนฐานการรกษาความลบ (ถาการกระท าดงกลาวไมขด

ตอกฎหมายหรอขอบงคบ หรอไมฝาฝนหนาทในการรกษาความลบของลกคา) ผสอบบญช

อาจพจารณาการไดมาซงค าแนะน าทางกฎหมายเพอใหเขาใจถงทางเลอกของผสอบบญช และ

ผลกระทบทางวชาชพและทางกฎหมายจากการด าเนนการทเฉพาะเจาะจง

ขอพจารณาเฉพาะส าหรบหนวยงานภาครฐ

ก34. ผสอบบญชของหนวยงานภาครฐมหนาทรายงานการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบ

หรอสงสยตอคณะกรรมการก ากบดแลหรอรายงานไวในรายงานของผสอบบญช

17

อานยอหนาท 225.29 และ 225.33 – 225.36 ของคมอประมวลจรรยาบรรณส าหรบผประกอบวชาชพทก าหนดโดยสหพนธ

นกบญชระหวางประเทศ (IESBA Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants - 2016) (สภาวชาชพบญช ใน

พระบรมราชปถมภก าลงด าเนนการแกไขปรบปรงเรองน ในขอก าหนดทางจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพบญช ดงนนเรองนจะม

ผลบงคบใชเมอสภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภประกาศใช)

18 อานยอหนาท 140.7 และ 225.35 ของคมอประมวลจรรยาบรรณส าหรบผประกอบวชาชพทก าหนดโดยสหพนธนกบญชระหวาง

ประเทศ (IESBA Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants - 2016) (สภาวชาชพบญช ในพระบรม

ราชปถมภก าลงด าเนนการแกไขปรบปรงเรองน ในขอก าหนดทางจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพบญช ดงนนเรองนจะมผลบงคบ

ใชเมอสภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภประกาศใช)


20 TSA 250

เอกสารหลกฐาน (อางถงยอหนาท 30)

ก35. เอกสารหลกฐานของผสอบบญชเกยวกบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอ

สงสยอาจรวมถง

• ส าเนาบนทกหรอเอกสารหลกฐาน

• รายงานการประชมเกยวกบการปรกษาหารอกบผบรหาร ผมหนาทในการก ากบดแล

หรอบคคลภายนอกกจการ

ก36. กฎหมาย ขอบงคบ หรอขอก าหนดดานจรรยาบรรณทเกยวของอาจก าหนดขอก าหนดใน

เอกสารหลกฐานเพมเตมเกยวกบการไมปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทพบหรอสงสย.19

19

อานยอหนาท 225.37 ของคมอประมวลจรรยาบรรณส าหรบผประกอบวชาชพทก าหนดโดยสหพนธนกบญชระหวางประเทศ

(IESBA Handbook of the Code of Ethics for Professional Accountants - 2016) (สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภก าลง

ด าเนนการแกไขปรบปรงเรองนในขอก าหนดทางจรรยาบรรณของผประกอบวชาชพบญช ดงนนเรองนจะมผลบงคบใชเมอสภาวชาชพ

บญช ในพระบรมราชปถมภประกาศใช)

Documents

มาตรฐานการสอบบัญชี รหัส 250 (ปรับ ...สภาว ชาช พบ ญช ในพระบรมราช ปถ มภ 1 TSA