หลักธรรมทางพระพ ุทธศาสนา ผลการเรียนรู ที่คาดหว ัง ๑ นาง ...edltv.thai.net/courses/172/51soM1-KOs010801.pdf ·

พัทธนันท เปลี่ยนศร ี ผูสอน

หลักธรรมทางพระพุทธศาสนา

สอนโดย

นางพัทธนันท เปลี่ยนศรี


ผลการเรยีนรูทีค่าดหวัง ๑. นักเรียนเห็นคุณคาและนําหลักธรรมไปประยุกตใชในชีวิตประจําวันได


พระรัตนตรัยพุทธคุณ 9 คือ พระคุณความดีงามของพระพุทธเจาที่มีตอชาวโลก


1. อะระหัง หมายถึง ทรงเปนผูบริสุทธิ์ ไมมีกิเลสอันเปนเหตุใหเศราหมอง

2. สัมมาสัมพุทโธ หมายถึง ตรัสรู อริยสัจ 4

วพ 47


3. วิชชาจะระณะสัมปนโน หมายถึง ทรงเพียบพรอมดวยความรูแจงเห็นจริง

4. สุคะโต หมายถึง เสด็จไปที่ใด เสด็จกลับมาจากที่ใด


6. อะนุตตะโร ปรุสิะทัมมะสาระถิ หมายถึง ทรงเปนผูชํานาญในการฝกฝนชาวโลกใหเปนคนดี7. สัตถา เทวะมะนุสสานัง หมายถึง ทรงเปนครขูองคนทุกหมูเหลา


8. พุทโธ หมายถึง ทรงมีพระอาการตื่น อยูทุกเมื่อ

9. ภะคะวา หมายถึง ทรงเปนผูมีความเปนสิริมงคล


1. พระปญญาคุณ หมายถึง ทรงมีความรูแจงเห็นจริงดวยพระปญญาที่ไดตรัสรูจากคนควา

พุทธคณุ 3


2. พระวิสุทธิคุณ หมายถึง ทรงพระทัยอันบรสิุทธิ์ สะอาด

3. พระมหากรณุาคุณ หมายถึง ทรงมีพระเมตตากรณุา ตอสรรพสัตวในโลก


อริยสัจ 4เปนหลักธรรมที่พระพุทธเจาทรงคนพบดวยพระองคเอง เปนหลักแหงเหตุและผล 4 ประการ


1. ทุกข หมายถงึ ความรูสึกไมสบายกาย ไมสบายใจ

2. ทุกขสมุทัย หมายถึง ตนเหตุที่ทําใหเกิดความทุกข หรือความตองการเรยีกวา ตัณหา


2.1. ความตองการสิ่งที่นาปรารถนา ทุกอยาง เรียกวา...............

2.2. ความตองการที่จะมีหรือเปนอยางใดอยางหนึ่ง ..........


2.3. ความตองการที่จะไมอยากมีหรือไมอยากเปนอยาใดอยางหนึ่ง ......................

วพ 51พัทธนันท เปลี่ยนศร ี ผูสอน

3. ทุกขนิโรธ หมายถงึ สภาวะ ที่ทกุขหมดสิ้นไป สภาพทีป่ราศจากทุกข


4. ทุกขนิโรธคามินีปฏปิทา หรือมรรค หมายถึง ขอปฏิบตัิที่เปนเหตุใหถึงความดับทุกข


ใหนักเรียนวาดผังความคิดของอริยสัจ 4


`อริยสัจ 4


ทุกข : ธรรมที่ควรรู หลักธรรมที่พระพุทธเจาทรงสั่งสอนมีอยูหลายหัวขอ


ขันธ 5สวนประกอบทัง้ 5 หมวดของสัตว คนตามหลักพระพุทธศาสนา เรียกวา เบญจขันธ หรือ ขันธ 5


1. รปู ไดแก สิ่งที่เปนรูปราง รางกาย และลักษณะหรือพฤติกรรมทั้งหมดของรางกาย


2. เวทนา ไดแก ความรูสึกสุข ทุกข หรือเฉย ๆ ซึ่งเกิดจากการสัมผัสทางประสาททัง้ 5


3. สัญญา ไดแก ความจําได หมายรู เชน จํารปู เสียง กลิ่น รส

ว พ 55


4. สังขาร ไดแก ความคิดนึกที่เกิดจากใจ หรือสภาพที่ปรงุแตงจิตใจใหดี ชั่ว หรือเปนกลาง ๆ


5. วิญญาณ ไดแก ความรับรูทางประสาททัง้ 5 และทางใจ เชน ความรับรูทางตา ความรับรูทางหู และความรับรูทางจมูก


ธาตุ หมายถึง สิ่งที่ถือวาเปนสวนสําคัญที่คุมกันเปนรางของสิ่งทั้งหลาย โดยทัว่ไปเชื่อวามี 4 ธาตุ ไดแก


1. ธาตุดิน คือ สิ่งที่มีลักษณะแขง็ ไดแก...................

2. ธาตุน้ํา คือ สิ่งที่มีลักษณะเหลว เอิบอาบ ดูดซึม ไดแก................................


3. ธาตุลม คือ สิ่งที่มีลักษณะเคลื่อนไหวหรือทําใหเคลื่อนไหว ไดแก........................................4. ธาตุไฟ คือ สิ่งที่มีลักษณะรอนหรือทําใหรอน ไดแก.............


คุณคาของการศึกษาเรื่องขันธ 51. ทําใหรูจักตนเองและองคประกอบของสิ่ง

ตาง ๆ


2. ทําใหเปนคนมีเหตุผล ไมยึดมั่นถือมั่นในตนเองและสิ่งตาง ๆ จนเกินไป

3. ทําใหเปนคนไมประมาท เพราะเขาใจสภาพที่เปนจริง


สมุทัย : ธรรมที่ควรละหลักกรรม

กรรม หมายถึง การกระทําของมนุษยทีป่ระกอบดวยเจตนา


๑. กายกรรม๒. วจีกรรม๓. มโนกรรม


1. กุศลกรรม คือ กรรมดี กรรมประเภทนี้กระทําเมื่อใดยอมมีความสุข ความเจริญเมื่อนั้น

วพ 58


2. อกุศลกรรม คือ กรรมชั่ว กรรมประเภทนี้กระทําเมื่อใด ยอมทําใหเกิดความเสียหายแกตนเองและสวนรวมเมื่อนั้น


อบายมขุ 6เปนหลักคําสอนที่อยูในสมุทัย หมายถึง หนทางหรือชองทางแหงความเสื่อมและความพินาศของทรัพยสมบัติตนเอง


1. การเที่ยวกลางคืน หมายถึง...................................

มีโทษคือ...............................


2. การชอบเที่ยวดูการละเลน หมายถึง...............................


3. การเปนนักเลงสุรา หมายถึง.......................................

4. การเปนนักเลงการพนัน หมายถึง......................................


5. การเกียจครานการทาํงาน หมายถึง.....................................6. การคบคนชั่วเปนมิตร หมายถึง..........


นิโรธ : ธรรมที่ควรบรรลุเปนหลักธรรมที่แสดงใหเห็นสภาพของทุกขนิโรธมีอยูหลายหมวดหมู


สุข 2หมายถึง ความสบาย เปนอารมณฝายดทีี่ทกุคนตองการ จําแนกออกเปน 2 แระเภท คือ


1. กายิกสุข คือ ความสุขทางกายหรือความสบายทางกาย ไดแก..............................2. เจตสิกสุข หมายถงึ ความสุขทางใจหรือสบายใจ ไดแก........................


คิหิสุข หมายถึง ความสุขของคฤหัสถ ความสุขของชาวบานอัตถิสุข หมายถงึ ความสุขที่

เกิดจากการมีทรพัย


โภคสุข คือ ความสุขที่เกิดจากการใชจายทรพัยอนณสุข คือ ความสุขที่เกิดจากการไมเปนหนี้


อนวัชชสุขคือ ความสุขที่เกิดจากการประกอบการงานที่ไมมีโทษ ไมผิดศีลธรรม และไมผิดกฏหมาย


มรรค : ธรรมที่ควรเจริญ การศกึษาไดวางลําดับขั้นตอนโดยเริม่จากศีลไปถึงสมาธิและปญญา การศกึษาทั้งสามเรียกวา ไตรสิกขา


1. สีลสิกขา หมายถงึ การฝกอบรมกายและวาจาใหเรียบรอย


2. จิตตสิกขา หมายถึง การศกึษาเพื่อพัฒนาจิตใหสูงขึ้น หรือขอปฏบิัติสําหรับผูฝกอบรมจิตเพื่อใหเกิดคุณธรรม


3. ปญญาสิกขา หมายถึง การฝกอบรมใหเกิดปญญา คือความรอบรูเรื่องโลก และสามารถแยกแยะเหตุผล ความดีความชั่ว


1. สุตมยปญญา คือ ความรูที่เกิดจากการฟง 2. จินตามยปญญา คือ ความรอบรูที่เกิดจากการคิด3. ภาวนามยปญญา คือ ความรอบรูที่เกิดจากการปฏบิัติ


กรรมฐาน 2หมายถึง อุบายหรือวิธีการฝกอบรมจิต มี 2 วธิี คือ สมถกรรมฐาน , วปิสสนา-กรรมฐาน

วพ 73


ประโยชนของการฝกกรรมฐาน1. ประโยชนในชีวิตประจําวัน..................................................................................................................................


2. ประโยชนในการพัฒนาบุคลิกภาพ1..............................................2..............................................3............................................


ปธาน 4หมายถึง ความเพียรพยายาม มี

4 ประการ คือ


1. ความเพียรระวังความชั่วที่ยังไมเกิดใหเกิดขึ้น หมายถงึ ควรระวังไมทําความชั่วทั้งทางกาย วาจา ใจ


2. ความเพียรละความชั่วที่เกิดขึน้ใหหมดไป หมายถงึ พยายามละความชั่วที่ตนไดกระทําแลว ไมกระทําความชั่วนั้นอีก


3. ความเพียรสรางความดีที่ยังไมเกิดใหเกิดขึ้น หมายถงึ พยายามสรางคุณงามความดีตาง ๆ ทีต่นไมไดทําใหเกิดขึ้นกับตน


4. ความเพียรรกัษาคุณความดี ที่เกิดขึ้นแลวไมใหเสื่อมไปและทําใหเพิ่มขึ้น หมายถงึ ตั้งใจรักษาคุณงามความดีที่ตนเองไดทําไวใหมีอยูตอไป


โกศล 3หมายถึง ความฉลาด ความรอบรู ความเชียวชาญ

1. ความฉลาดในความเจริญ คือ ความรอบรูหนทางแหงความเจริญกาวหนา


2. ความฉลาดในความเสื่อม คือ ความรอบรูหนทางแหงความเสื่อม3. ความฉลาดในอุบาย คือ ความรอบรูวิธีแกไขเหตุการณ และวิธีที่จะทําใหสําเร็จ


มงคล คือ สิ่งที่ทาํใหชีวิตโชคดี ธรรมที่นําความสุข ความเจริญมาสูผูปฏบิัติตาม

Documents

หลักธรรมทางพระพ ุทธศาสนา ผลการเรียนรู ที่คาดหว ัง ๑ นาง ...edltv.thai.net/courses/172/51soM1-KOs010801.pdf ·